Lievelingsgerecht
ETEN BEPAALT JE IDENTITEIT
EET SMAKELIJK! GOED ETEN EN DRINKEN IS LETTERLIJK EN FIGUURLIJK VAN LEVENSBELANG
MEE EN WIN LEUKE PRIJZEN!
CHEF-KOK
PIERRE WIND:
‘Het aller-, allerbelangrijkste is het plezier in het bereiden van eten’ en verder...
KOOKKUNSTEN MAAK VAN ELKE MAALTIJD EEN FEESTJE
TOTAALBELEVING Het belang van goed eten en drinken
Verpleeghuiszorg Thuis SAMEN EEN BROODJE ETEN
In het multicultureel ontmoetingscentrum van Jonker Frans zijn andere culturen van harte welkom om te komen koken en eten: zo zijn er onder meer ook Hindoestaanse en Surinaamse groepen.
Sau Han: ‘Elke maandag-, woensdag- en vrijdagmiddag wordt er in ons multicultureel ontmoetingscentrum Chinees gekookt. Wijkbewoners helpen dan mee met het voorbereiden van de lunch. Vooral voor het maken van ouderwetse Chinese hapjes is veel animo. Per keer schuiven zo’n tien bezoekers aan die genieten van alle – veelal Kantonese – gerechten.’
Den Haag, woonzorgcentrum Jonker Frans Van links naar rechts: wijkbewoner mevrouw Yip-Fok, eerst verantwoordelijke verzorgende Sau Han Yip, wijkbewoner mevrouw Yip-Lam en eerst verantwoordelijke verzorgende Annie Mentopawiro.
6
WELKOM
Interessante weetjes, belangrijke feiten en korte berichten
18
ACHTERGROND
Sophia Gasseling, projectleider Eten & Drinken bij Florence: ‘Eten doe je niet alleen met je mond’
20
8
Chef-kok Pierre Wind: ‘Ik laat mijn eten lachen’
12
KOOKKUNSTEN
‘Ik draai mijn hand niet om voor een achtgangendiner’
Bij Verpleeghuiszorg Thuis draait het om meer dan zorg alleen
29 PUZZEL MEE!
Maak kans op leuke prijzen
30
AAN TAFEL!
In woonzorgcentrum Oostduin smullen bewoners van een zelfgemaakte quiche
Een stoofschotel, een portie nasi of mangú de plátanos: om je vingers bij af te likken
Florence & Co. is een uitgave van Florence. www.florence.nl
Redactie: PR & Communicatie Florence Concept en realisatie: Pauline Mulder, mooi mag. www.mooimag.com
Vormgeving: Oscar Kuin, Studio Ozz
Vragen over deze uitgave? Stuur een mail naar traffic@florence.nl
© 2023 Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.
eze keer is het thema van Florence & Co. eten en drinken. Een thema dat letterlijk – maar zeker ook figuurlijk –van levensbelang is.
Persoonlijk kan ik énorm genieten van lekker en drinken. Ik ben daarbij zeker beïnvloed door mijn Franse familie. Bij ons thuis is die invloed dan ook te proeven: spruitjes worden bereid met knoflook, spekjes en paneermeel. En klassiekers als ratatouille, quiche Lorraine en stevige groentesoep staan bij ons regelmatig op tafel. Heerlijk!
Samen eten betekent vooral ook veel gezelligheid en tijd voor elkaar. Want de eettafel is dé plek waar mensen elkaar ontmoeten, waar relaties ontstaan en zich verdiepen, en waar dagelijkse gesprekken gevoerd worden. Dat is bij ons thuis zo, maar zeker ook op onze locaties. Daarom vinden we bij Florence de dagelijkse eet- en drinkmomenten zo belangrijk. Sophia Gasseling, projectleider Eten & Drinken bij Florence, vertelt daarover op pagina 18 en 19. Eten is beleving stelt ze. En dat wil ik onderstrepen.
Juist vanwege het sociale aspect dat eten met zich meebrengt, bieden we ook mensen die zelfstandig thuis wonen de gelegenheid om samen te komen voor de maaltijd. In veel restaurants van onze locaties kunnen
wijkbewoners dagelijks aanschuiven. Daarnaast organiseren we regelmatig bijeenkomsten waarin medewerkers en vrijwilligers samen koken en eten met cliënten en wijkbewoners. Daarbij houden we rekening met alle culturen, smaken en wensen. Mooie voorbeelden vindt u op pagina 2 en 30.
Vanzelfsprekend moet ons eten ook voldoende gevarieerd en voedzaam zijn. Dat geldt zeker ook voor de maaltijden die we onze bewoners en cliënten aanbieden. En we sluiten aan op hun behoefte: is het nodig of vinden ze het fijn om vaker op een dag kleinere porties te eten, dan bieden we dat aan. En als iemand moeilijk kan eten of drinken, schakelen we de deskundige hulp in van onze eigen diëtisten of logopedisten. Daar zorgen we voor bij Florence.
Wat je graag eet, bepaalt een deel van je identiteit. Daar vertellen Wilma, Cor, Willeke en Melba over vanaf pagina 24. Al die persoonlijke voorkeuren en smaken vind ik bijzonder om te zien! Zelf vind ik het echt heel leuk om veel verschillende smaken en keukens te proberen. Mijn favoriete gerecht? Hongaarse goulash.
MARTIJN VERBEEK
raad van bestuur, Florence
‘Samen eten betekent ook veel gezelligheid en tijd voor elkaar’
Misschien bent u gek op koken, maar zijn er van die dagen waarop u wel wat inspiratie kunt gebruiken. Deze foodinfluencers kunnen u dan een handje helpen. Ze delen de heerlijkste recepten op hun eigen blog en social media.
Lekker en simpel
Jorrit en Sofie vormen een setje en bedenken samen de heerlijkste gerechten die in een handomdraai op tafel staan. Op hun foodblog vindt u de recepten van een eenvoudige pasta tot een lekkere cake en van een hartige taart tot een gezonde smoothie. Aan de keukentafel van deze twee is het goed toeven! Dat vinden hun twee koters ook. www.lekkerensimpel.nl
De keuken van Fatima
Dat lekkere maaltijden beslist niet ingewikkeld hoeven te zijn, laat foodie Fatima El Irari zien. Haar recepten zijn een mix van Marokkaanse classics en moderne favorieten waar u uw vingers bij aflikt. Inmiddels heeft Fatima ook twee kookboeken op haar naam staan. www.uitdekeukenvanfatima.nl
Bij Il Tartufo kunt u terecht voor een stukje Italië in Nederland. De zaak is niet alleen een begrip in Delft en omstreken maar ook op TikTok. Dochter Chiara Cappellano is namelijk een echte foodinfluencer; samen met haar vader prijst ze Il Tartufo online op een ludieke manier aan. Vooral de video’s over het broodje van de week zijn erg populair. www.iltartufo.nl
Suzanne van der Staaij deelt kleurrijke en gezonde recepten die niet ingewikkeld zijn. Ze is op Instagram bekend onder de naam @suzielenghi – een knipoog naar de wereldberoemde, Israëlische top kok Yotam Ottolenghi. Net als hij maakt ook Suzanne veel overheerlijke gerechten waarbij groenten een hoofdrol spelen. In haar posts legt ze heel helder uit wat u nodig heeft om een gerecht te bereiden en hoe u het maakt. @suzielenghi
Kent u Karma Kebab al? Volgens kenners is dit een gruwelijk lekkere, 100 procent plantaardige kebab. Het wordt gemaakt van lokaal geproduceerde, super duurzame knolselderij. Vers pitabroodje eromheen, een lekkere klodder knoflooksaus erover, en u heeft een hap waar zelfs de meest doorgewinterde carnivoor van gaat watertanden. Vooral op festivals is het broodje al een enorme hit: maar eigenlijk zou iedereen moeten ervaren hoe lekker deze plantaardige kebab is.
Meelwormen, torren, sprinkhanen: krijgt u al de kriebels? Toch eten wereldwijd zo’n twee miljard mensen dagelijks insecten. En ook in ons land worden ze steeds populairder. En dat is niet voor niks. Want de kleine beestjes passen prima in een gevarieerd en gezond dieet. Ze bevatten veel goede voedingsstoffen zoals eiwitten, (onverzadigd) vet, ijzer en vitamine B. Behalve gezond, is insectenvlees duurzamer om te kweken dan ‘gewoon’ vlees. Zo stoten insecten bijvoorbeeld flink minder broeikasgassen uit dan runderen en hebben ze veel minder ruimte en water nodig. Let op: insecten kunt u beter niet onverhit eten: kook of bak ze eerst minimaal tien minuten – ook de gevriesdroogde variant. Bron: Voedingscentrum.nl
Ook in restaurant het Trammmhuys in Voorburg serveert chef-kok Pierre Wind insecten voor de liefhebbers. Lees het interview met hem op pagina 8.
Kent u de Haagse kakker? Het ambachtelijke krentenbrood met een overheerlijke vulling van amandelspijs, kaneel, roomboter en noten. Het verhaal gaat dat de Haagse kakker is ontstaan omdat Hagenaren eigenlijk nogal krenterig waren maar zich wel royaal voor wilden doen als ze gasten ontvingen. Zo besloten ze om een goed gevuld krentenbrood te bakken en dit te serveren. De Haagse kakker is net als Haagse hopjes en Haagse Ooievaartjes op diverse locaties in Den Haag en omstreken te koop.
Kent u dat? U komt ergens binnen en de geur van een versgebakken appeltaart komt u tegemoet. Waarschijnlijk loopt het water op zo’n moment létterlijk in uw mond. Zodra we namelijk iets ruiken dat lekker en eetbaar is, stelt ons lichaam het verteringsproces al in werking. We gaan meer speeksel produceren, waardoor het lichaam klaar wordt gemaakt om eten te ontvangen en te verwerken.
Door aangeleerde ervaringen waarbij geur en smaak aan elkaar gekoppeld zijn, wordt het gebied in de hersenen geactiveerd dat zorgt dat we verschillende smaken kunnen proeven en onderscheiden. Ruikt u iets lekkers dat eetbaar is? Dan wordt precies dat smaakgebied in uw hersenen wakker.
Sinds 2011 steekt Anka Uyt den Bogaard (69) als vrijwilliger de handen uit de mouwen in woonzorgcentrum Vredenburch in Rijswijk. Ze helpt er onder meer bij de maaltijden en in de keuken. Want koken is van kinds af aan al haar grote hobby.
Wat doet u als vrijwilliger?
‘Van alles: ik speel spelletjes met de bewoners en begeleid muzieken bingomiddagen. Maar mijn belangrijkste taak is het helpen bij de maaltijden. Twee avonden in de week dek ik de tafel, serveer ik het eten en zorg ik voor een lekker toetje. De mensen vragen vaak: “Krijg ik weer zo’n lekker toetje van jou, Anka?!” Als het kan, doe ik er namelijk slagroom op en wat sprinkles; dat ziet er zo gezellig uit. Ik eet die avonden ook mee met de mensen. En na de maaltijd zorg ik voor een lekker kopje koffie of thee.’
Hield u altijd al van koken?
‘Ja! Als kind maakte ik al de heerlijkste taarten en spekkoek. Ik ben geboren in Nederlands Nieuw-Guinea, dus het Indische heb ik meegekregen. Sinds een aantal jaar maak ik het af en toe weer eens. Ik had het jaren niet gemaakt, want het is heel arbeidsintensief. Maar heel veel mensen zijn er gek op. Zeker op mijn versie want ik bereid ‘m met roomboter. Smullen!’
Waarom bent u vrijwilligerswerk gaan doen?
‘Ik had een uitkering en ik wilde wat terugdoen voor de gemeenschap. Dus ik ging vier dagen in de week aan de slag als vrijwilliger. Toen ik de AOW-leeftijd bereikte zei ik: “Ik ga het wat rustiger aandoen, maar ik laat Vredenburch niet in de steek.” Als het kan, blijf ik dit zo lang mogelijk doen.’
Sophia Gasseling, projectleider Eten & Drinken bij Florence, vertelt op pagina 18 en 19 over het belang van een goede sfeer tijdens de maaltijd.
Wat maakt het zo leuk?
‘De gezelligheid! En het geeft mij de kans om wat voor een ander te doen. Ik ga graag met mensen om; ik druk nooit een stempeltje op iemand. Ik heb dan ook echt veel plezier in dit werk. En ik merk dat de mensen plezier hebben in mij!’
‘Waar liefde de tafel dekt, smaakt het eten het best’
Als kind was hij eigenlijk helemaal niet zo met eten bezig. Toch werd Pierre Wind door zijn ontwapenende stijl en unieke smaakcombinaties een van de meest spraakmakende chef-koks van ons land. Plezier is voor hem de basis van eten. En dat spat ervan af als hij over eten vertelt: ‘Als jij als kok blij bent, dan zijn je gasten dat ook.’
TEKST: PAULINE MULDER
FOTOGRAFIE: WALTER KALLENBACH EN
‘Wat te gek dat je aan me dacht voor dit gesprek joh! Helemaal top!’ Pierre Wind begint het gesprek gelijk zoals hij bekendstaat: enthousiast. ‘Ja joh, echt hartstikke leuk! Je weet dat ik niks liever doe dan over eten en drinken praten. Want ik ben totaal gefocust op eten – nou misschien zelfs wel gefixeerd op eten, haha. Of dat nou komt dankzij mijn jeugd of ondanks mijn jeugd, weet ik eigenlijk niet. Maar ik ben er wel van overtuigd dat vroeger altijd terugkomt. Misschien zeg je als kind juist: “Dit ga ik als ik later groot ben zelf nooit zo doen!” Maar als je ouder wordt, ontdek je vaak dat je die dingen toch juist wel doet. Zo ben ik bijvoorbeeld gek op jus en saus, want dat aten we vroeger thuis heel veel.’
Prakcultuur
Pierre groeide op in een gezin met drie kinderen in de wijk De Venen in Den Haag. ‘Meestal aten we een maaltijd
die bestond uit drie componenten: aardappelen, groenten en vlees. En daar aten we lekker veel jus bij. Dat was eigenlijk allemaal heel gewoon voor die tijd. En bij ons thuis heerste een prakcultuur: al ons eten werd geprakt. Tegenwoordig word ik helemaal gek als iemand mijn eten prakt. Heb je net een uur in de keuken gestaan en dan gaat iemand het prakken… Nee! Zo heb ik het niet bedoeld en als dat wel zo zou zijn, dan had ik het bij het serveren gezegd: “Joh, dit is een prakkie.”’ Eigenlijk was hij als kind niet bijzonder veel bezig met eten en koken. ‘Maar gek genoeg kocht ik op mijn 11e al wel regelmatig de TipCulinair van mijn zakgeld. Best eigenaardig. Maar ik vond dat naast de Donald Duck een leuk blad om te lezen. En af en toe kookte ik thuis. Maar toen ik een keer wilde flamberen en de keuken in de fik dreigde te vliegen, mocht dat niet meer.’
Net als veel andere kinderen, hield Pierre niet van spruitjes. ‘Nee, die lustte ik niet. Maar nu eet ik ze wel. Want ik krijg ze zelf wél lekker.
Daarom heb ik ook eens meegewerkt aan een kinderboekenweekgeschenk van schrijver Jan Paul Schutten, De wraak van het spruitje. De hamvraag in dat boek is: waarom zijn frites en snoep zo lekker en is gezond eten dat meestal niet? Samen met kinderen onderzochten we toen of het mogelijk was om iets gezonds te maken dat ook lekker smaakt. Het antwoord? Ja! Want alles is lekker te maken! Naar aanleiding van dit boek maakten we een spruitjesburger à la McDonald’s. En kinderen stonden ervoor in de rij.’ Wat zijn favoriete gerecht was, herinnert Pierre zich zeker ook nog: ‘Doperwten met kip, appelmoes en frietjes. Dat was als kind mijn lievelingseten. Daarom aten we dat altijd op mijn verjaardag. Want op die dag werd er gekookt wat de jarige lekker vond. Nog altijd eet ik elk jaar dat gerecht op mijn verjaardag: waar ik ook ben ter wereld. Zo vier ik mijn verjaardag. Niet dat het nu nog per se mijn lievelingseten is, maar het is nu een soort ode aan vroeger.’
Wat ook een ode aan vroeger is, is het feit dat Pierre bijna geen voedsel weggooit: ‘Dat deden mijn ouders vroeger ook niet. Zij hadden de oorlog meegemaakt en deden niet aan voedselverspilling. Dat doet die
hele generatie niet. Zo hadden wij bijvoorbeeld de recycle-karbonade: aten we ’s avonds karbonaadjes, dan kwamen de restjes ervan de volgende dag in een andere vorm terug. Kregen we bijvoorbeeld tussen de middag kleine stukjes vlees op de boterham. Of mijn moeder maakte er kaantjesboter van. Ken je dat? Het restant van varkensvet.’ Zelf verspilt Pierre ook eigenlijk niets in de keuken. ‘Maar dat is om een andere reden dan die van mijn ouders. Het is vooral om het milieubewust te sparen. Eigenlijk zijn er maar twaalf producten uit de natuur die je echt niet kunt eten. Avocadopitten bijvoorbeeld. Die zijn giftig. Daar word je niet gelukkig van als je die eet… Of de steel en het zaad van een paprika: niet eten! Maar met
de schillen van een watermeloen of met bananenschillen bijvoorbeeld kun je de heerlijkste dingen maken. Ik maak brood en pannenkoeken van bananenschillen. En ik serveer weleens bananenschillenchipjes bij het dessert. Je moet wel de schillen van onbespoten biologische bananen gebruiken. En ik kook de schillen even voordat ik ze gebruik. Echt: probeer het thuis ook maar even. Ik weet niet wat die bananenschillen precies doen. Er zit een soort van zetmeel in dat je eten laat lachen. Het geeft een soort glans aan je eten.’
Minder energie
Pierre ontwikkelde ook een werkwijze waarmee hij de kookvaardigheden
‘Als je als kok kunt doen wat je leuk vindt: daar word je blij van!
van mensen wil veranderen. ‘Veel mensen koken nog ouderwets: ze laten hun aardappelen bijvoorbeeld twintig minuten doorkoken. Dat hoeft niet. Je kunt veel beter het vuur uitzetten zodra het water kookt. Twintig minuten later zijn je aardappels gaar. Hetzelfde geldt voor eieren of groenten. Deze kookmethode heeft veel voordelen: minder energieverbruik én je eten verpietert niet meer. Bovendien is het goed voor je portemonnee en het milieu.’
Een andere oplossing voor de klimaatproblematiek is volgens Pierre om veel meer thuis te koken: ‘Dat geeft bewustzijn van het proces en je krijgt meer kennis over de producten die je gebruikt. Bovendien kun je besparen op voorgeproduceerd eten zoals gesneden groenten in plastic zakken, of kant-en-klaarmaaltijden. Weet je hoe veel die het milieu belasten?!’
Soja met bietensap
Ook minder vlees eten levert milieuwinst op, zegt Pierre. ‘Maar mensen zijn gewoontedieren en hangen enorm aan hun stukje vlees. Die beleving van vlees is hardnekkig. Niet dat ik tegen het eten van vlees ben hoor – mits het mooi geproduceerd is. Zelf ben ik flexitariër; ik eet zo’n twee tot drie dagen in de week geen vlees. Ik vind het mooi dat je tegenwoordig steeds meer en betere vegetarische vleesvervangers ziet. Een biefstuk van soja bijvoorbeeld: beetje bietensap erover en je hebt echt het idee dat je een gewone biefstuk eet. En ik maak de laatste tijd bijvoorbeeld heerlijke ontbijtworstjes van kikkererwten. Daardoor ontstaat een win-winsituatie: het is én beter voor het milieu én het is beter voor onze gezondheid. Want het is een feit dat we tegenwoordig veel
te weinig groenten binnenkrijgen. Ik denk dat we heel langzaam ontwikkelen naar een veganistische wereld. Zo’n verandering heeft tijd nodig hoor – die ontstaat niet in tien jaar. Daar gaat heel veel tijd overheen.’
SAB-D
Maar: plezier is de basis van eten, stelt Pierre. ‘Ja joh. Dat is het állerbelangrijkste. En als je als kok kunt doen wat je leuk vindt: daar word je blij van! En dan worden je gasten dat ook. Ik vind het fantastisch om te zien dat er ook in de zorg ruimte is voor lekker eten. Plezier is daarbij de basis: SAB-D noem ik dat. Dat is dé formule waardoor iedereen lekker kan eten. Zeker ook de mensen die zorg nodig hebben. SAB-D staat voor Smaakstimulering + Ambiance + Beleving = Doelgroep. Als een maaltijd niet aan deze factoren voldoet, dan heb je altijd rimpels of mankementen. De smaakstimulering is belangrijk om te zorgen dat mensen blijven eten. De ambiance is belangrijk voor de juiste sfeer waarin gegeten wordt. Kijk, als mensen dementie hebben, kan je zo veel mogelijk prikkels weghalen en zorgen voor een rustige omgeving waarin gegeten kan worden. De beleving kan enorm bijdragen aan het moment: dus krijg je jonge mensen op bezoek die echt gezellig willen eten, dan moet je juist voor veel beleving zorgen. Schenk de soep eens vanuit een theepot: je weet niet wat je proeft. Hoe beter je je doelgroep kent, hoe beter je je maaltijd kunt afstemmen. Komt oma op bezoek of komen er kleine kinderen op bezoek? Dat is een groot verschil. Maar het aller-, allerbelangrijkste is en blijft plezier in het bereiden van eten. Daarmee smaakt alles beter. Dat is de basis.’
Pierre Wind is 49 + 8 jaar, zoals hij zelf zegt. Hij is een Nederlandse chef-kok die grote bekendheid kreeg door zijn kookprogramma’s op televisie. Daarbij viel zijn hyperactieve stijl op. In 2014 werd hij door stichting Natuur & Milieu benoemd tot de eerste Kok des Vaderlands. In die rol liet hij zien hoe je gezond, duurzaam én lekker kunt eten. Pierre Wind werkte in sterrenrestaurants als Seinpost en Saur. Sinds 2014 werkt hij samen met Bobby van Galen in diens Hoftrammm: een rijdend tramrestaurant. In het najaar van 2017 opende hij samen met Bobby van Galen restaurant Trammmhuys in Voorburg. Sinds 1989 is Pierre docent aan de horecaopleiding van het Mondriaan College voor Horeca en Toerisme in Den Haag. In 2020 verscheen zijn laatste boek De ecokeuken van Wind, een handboek voor duurzaam koken.
Zin om een van Pierres persoonlijke favorieten te maken? Scan de QR-code!
De ecokeuken van Wind winnen? Puzzel mee op pagina 29 en maak kans op een van de drie te winnen exemplaren.
Sommige mensen koken omdat er nou eenmaal elke dag iets op tafel moet staan. Maar er zijn ook mensen die van elke maaltijd een feestje maken. Anna, Reneé, Jan-Willem, Shanta en Daan vallen zonder twijfel in die laatste categorie. Zij draaien hun hand niet om voor de heerlijkste taarten, een achtgangendiner of een complete rijsttafel. ‘Ik vind koken gewoon veel te leuk!’
Thuiszorgcliënt bij Florence
‘Op mijn 18e zocht ik een baan en zo belandde ik in de keuken van een rusthuis in het chique Amsterdam-Zuid. Het leukste aan mijn werk was dat ik er al mijn creativiteit erin kwijt kon. Niet alleen in het bereiden van de maaltijden, maar ook in het mooi dekken van de tafel en het opdienen van de gerechten. Ik werkte er een jaar of drie. De laatste jaren runde ik er de keuken. Nadat ik getrouwd was, verhuisden mijn man en ik naar Friesland: daar begonnen we een zeilschool. Daar hoorden twee restaurants bij en ik kookte daar als de kok niet kon. Meer dagen koken wilde ik ook niet want werken in de keuken is erg stressvol. Na mijn pensioen deelde ik met een vriendin een volkstuin. Daar gaven we in de zomermaanden etentjes voor zo’n vijftien personen. We noemden dit de “aanschuiftafel”. Mensen konden er zich via een website voor inschrijven. Dat was echt een ontzettend leuke tijd. We harkten de tuin aan, dekten een lange tafel en vervolgens stond ik daar tussen de fruitbomen visjes te bakken. En ik kon er enorm van genieten om mensen kennis te laten maken met mooie groenten en de diversiteit ervan. Mijn vriendin serveerde het eten aan de gasten en maakte met iedereen een praatje. We maakten alles zelf: van het brood tot de bonbons. Geweldig! In de wintermaanden kwamen de gasten bij mij thuis. Niemand kende elkaar, maar het was altijd ontzettend gezellig.’
‘Ik genoot ervan mensen kennis te laten maken met mooie groenten’
Coördinator informele zorg bij woonzorgcentrum Dekkersduin
‘Ik ben gek op koken! Maar dat kan eigenlijk ook niet anders met mijn achternaam! Het liefst pak ik groots uit: met heel veel gangen. Afgelopen kerst waren dat er maar liefst acht. Mijn man en ik kregen twee vrienden op bezoek die net als wij van uitgebreid tafelen houden. Ik was twee dagen van tevoren al begonnen met de voorbereidingen en daardoor hoefde ik op de avond zelf alleen nog maar de puntjes op de i te zetten. Mijn man heeft een passend wijnarrangement bedacht. We hebben de eettafel mooi gedekt en we kleedden ons allebei chic aan: eten gaat ons om de totaalbeleving!
Mijn favoriete keuken is de mediterrane; met veel kleine hapjes. De recepten haal ik uit kookboeken en vervolgens geef ik daar mijn eigen draai aan. Voor mijn tiramisu krijg ik altijd veel complimenten. Hij is niet heel anders dan de klassieke tiramisu, maar mijn versie bevat wel nét een beetje meer drank waardoor hij lekker smeuïg is. Stiekem is het een droom van me om ooit een eigen lunchroom te hebben waarin ik zelf kook. Geen restaurant: ik wil geen onregelmatige werktijden meer. Maar het lijkt me ook leuk om gastvrouw te zijn in een goed restaurant. Maar alleen voor “erbij”: als ik ervan zou moeten leven is voor mij het leuke eraf. Voor nu houd ik het bij uitgebreid koken voor mijn familie en vrienden. Dan kan ik zelf ook gezellig aanschuiven. Eerlijk is eerlijk: dat is wel het allerleukst!’
‘Eten gaat om de totaalbeleving’Jan-Willem Ludolph (71)
‘In mijn jeugd gingen mijn ouders ieder voorjaar drie maanden naar Frankrijk. De eerste jaren stonden we op een camping, later hadden we er een huis. Onze bovenbuurvrouw noemden we mémé; dat is Frans voor oma. Zij stond altijd in de keuken. En als kleine jongen stond ik graag naast haar en keek mee met wat zij allemaal bereidde. Vooral haar uiensoep vond ik verrukkelijk! In Nederland hadden we buren die Indonesische ouders hadden die bij hen verbleven. Zij kookten de lekkerste Indonesische gerechten en ook bij hen keek ik altijd mee in de keuken. Dit echtpaar heeft me van alles geleerd: van sajoer boontjes tot Indische kip en ook het bereiden van kreeft en échte saté.
Ik vind koken heel erg leuk en ik heb er ook wel aanleg voor. Toch heb ik nooit professioneel in de keuken gestaan. Ik ben in de voetsporen van mijn vader getreden en runde jarenlang een eigen geluidsstudio. Op een gegeven moment zijn mijn toenmalige vrouw en ik naar Groningen verhuisd, waar we een geluidsstudio aan huis hadden. De bands die bij ons kwamen voor opnames, verbleven soms wel drie maanden bij ons in huis. En dan kookte ik voor ze. Dat was een waanzinnige tijd! Toen ik naar Den Haag verhuisde, ben ik voor de buurt gaan koken. Via een website konden mensen een maaltijd bij mij bestellen en ophalen. Soms aten ze gezellig bij mij thuis mee. Het was erg leuk om op deze manier mijn buren beter te leren kennen. Helaas heb ik twee TIA’s gehad en nu lukt dit me niet meer. Maar ik kook nog steeds heel graag voor vrienden of familie. Koken is pure ontspanning voor mij!’
Thuiszorgcliënt bij Florence‘Door mee te kijken in de keuken, heb ik alles geleerd’In zijn hand heeft Jan-Willem een Indische rantang. Dat is een samenstel van op elkaar gestapelde bakjes waarin je gerechtjes apart van elkaar kunt bewaren en vervoeren.
‘Ik werk ruim 30 jaar bij Florence, als gastvrouw in het restaurant van Vredenburch en soms bij de broodservice. Vroeger kookte ik een paar keer in de week Surinaams in het woonzorgcentrum. Dan maakte ik bijvoorbeeld roti met kip of kousenband met vis. De Surinaamse mensen vonden het heerlijk. Maar professioneel koken zou ik niet meer willen; dat is me veel te veel gedoe. En dan al die afwas! Voor mijn kinderen kook ik wel regelmatig. Dan maak ik altijd heel veel tegelijk en nemen ze het in allemaal bakjes mee naar huis. Ik pas een dag per week op mijn kleinkind en dan kook ik ook altijd gelijk voor het gezin. Ook mijn kleinkinderen zijn dol op mijn kookkunsten! “Oma”, zeggen ze dan, “jouw bami is echt het allerlekkerst.”
Daar word ik natuurlijk heel blij van. Want koken doe je voor anderen. Dat past ook helemaal bij de Surinaamse cultuur. Als er iemand jarig is, sta ik twee dagen van tevoren in de keuken om alles voor te bereiden. Want dan kook ik voor een man of dertig. Vaak houden we dan veel eten over; dat mag iedereen dan in bakjes mee naar huis nemen. Af en toe bezoek ik mijn familie in Suriname, en dan vragen ze ook of ik voor hen wil koken. Ik breng daar dan tegenin dat ik nét lekker op vakantie ben… Maar uiteindelijk sta ik toch weer in de keuken, hoor. Ik vind het gewoon veel te leuk om te doen!’
‘Mijn kleinkinderen zijn dol op mijn kookkunsten’
‘Als jonge jongen vond ik bakken al leuk. Mijn eerste baantje was dan ook niet toevallig bij een bakkerij. Daar bakte ik taarten en brood. Ik vond het zó leuk om te doen, dat ik thuis ook van alles maakte. Ik kocht er allerlei spullen voor; van bakvormen tot thermometers. In die tijd bracht je als bakker de bestellingen langs de deuren van de klanten en zo kwam ik ook bij mijn vrouw aan huis. Haar moeder vond me wel een aardige jongen en nodigde me uit voor een kopje koffie. Er was meteen een klik! Maar ik moest in militaire dienst en vertrok voor drie jaar naar Nederlands-Indië. Toch bleven we elkaar al die tijd schrijven en toen ik terugkwam zochten we elkaar weer op. Op 13 mei van dit jaar, zijn we maar liefst 70 jaar getrouwd! Toen ik naar Nederlands-Indië vertrok, zwoer ik nooit meer in een bakkerij te gaan werken. Want het bakken was leuk, maar ik vond de werktijden verschrikkelijk. Als ik om 4 uur ’s nachts de deur van de bakkerij opendeed, lag iedereen nog lekker op één oor. Daarom heb ik na mijn diensttijd eerst 28 jaar bij een typmachinefabriek gewerkt en daarna heb ik nog tien jaar een schoolkantine gerund. Toen ik met pensioen ging heb ik direct mijn bakspullen weer uit het stof gehaald. Sindsdien bak ik weer verse broden en héél veel taarten, moorkoppen en tompouces. Mijn taarten zijn om te smullen: ik maak ze met verse room. Van tevoren snijd ik ze in stukjes, zodat ik het kan invriezen en losse stukjes kan ontdooien voor bij de koffie. Vanwege mijn leeftijd heb ik diverse hobby’s moeten opgeven – tafeltennis bijvoorbeeld – maar voor bakken ben je gelukkig nooit te oud!’
Thuiszorgcliënt van Florence
‘Voor bakken ben je nooit te oud!’
Eten doe je niet alleen met je mond. Dat is de stellige overtuiging van Sophia Gasseling. Sinds 2022 is ze projectleider Eten & Drinken bij Florence. In die rol is ze medeverantwoordelijk om op alle woonzorglocaties van Florence eten en drinken de aandacht te geven die het verdient: ‘Als het gezellig is aan tafel, dan genieten de mensen het meest.’
Een mooi gedekte tafel, gedempt licht, een rustige sfeer en een lekkere geur die zich verspreidt… Als het aan Sophia Gasseling ligt, zijn dat voorwaarden om echt te kunnen genieten van eten. ‘Juist voor de bewoners van onze woonzorglocaties! Want eten doe je niet alleen met je mond, daarbij gebruik je al je zintuigen.’
Uit onderzoeken bleek dat de waardering voor het eten en drinken binnen Florence, beter zou kunnen. ‘Terwijl de maaltijd juist voor onze doelgroep een belangrijk moment van de dag is’, zegt Sophia. ‘Daarom besteden we nu veel meer aandacht aan wat bewoners dagelijks eten en drinken. We hopen op die manier de waardering te vergroten, maar vooral ook om mensen te laten genieten van eten en drinken.’
Juiste stemming
Dat genieten begint bij het stimuleren van de zintuigen. Daarom vindt Sophia het ook zo belangrijk dat ten minste één onderdeel van de maaltijd ter plekke gekookt wordt om de geur te verspreiden. ‘We krijgen onze maaltijden vers gemaakt aangeleverd – vaak in drie componenten. We kunnen de maaltijd nog aantrekkelijker aanbieden door bijvoorbeeld een onderdeel ter plekke te bereiden en de geur van het eten te verspreiden door de huiskamer. Daarbij kun je denken aan het bereiden van appelmoes met kaneel of het bakken van spekjes die bij de andijviestamppot geserveerd worden. Wist je dat geur 80 procent van de smaak bepaalt? Geur wakkert de eetlust aan en bereidt mensen voor op een maaltijd. Je krijgt daardoor al wat speeksel in je mond en dat is eigenlijk al de start van het verteringsproces.’
Helaas is het verlies van geur ook een van de symptomen die bij mensen
met dementie kan optreden. ‘Juist daarom is het zo belangrijk om die geurbeleving te stimuleren’, vindt Sophia. ‘Onze bewoners hebben over het algemeen een heel standaard dagritme. Door heel bewust om te gaan met het eten en drinken en de voorbereiding ervan, breng je ze in de juiste stemming. En het is natuurlijk heel belangrijk dat ze een maaltijd geserveerd krijgen die ze lekker vinden. Zo kunnen mensen zelf kiezen wat ze willen eten en kunnen ze dagelijks aangeven of ze bijvoorbeeld liever wat meer aardappelen of juist wat meer groenten willen hebben. Daarom is het ook zo belangrijk dat onze medewerkers de bewoners goed kennen.’
Om op elke Florence-locatie de juiste aandacht aan eten en drinken te kunnen besteden, zijn inmiddels meer dan honderd voedingsassistenten
opgeleid. Zij serveren het eten en drinken en helpen bewoners met het nuttigen ervan. ‘Maar het allerbelangrijkste is dat zij de smaak van onze bewoners het beste kennen’, zegt Sophia. ‘Tijdens hun opleiding worden ze daar heel bewust van gemaakt. Zo moeten ze zelf van een buffet een bord met hun lievelingseten samenstellen. Als ze dat gedaan hebben, zegt de docent: “Schuif je bord maar door naar je buurman…”
Dat is dus wat er kan gebeuren op locaties: je denkt misschien dat iemand iets lekker vindt omdat jij dat zelf vindt. Maar dat is vaak helemaal niet zo. Je weet het pas als je de bewoner echt kent.’
Voor sommige bewoners is het moeilijk om aan te geven wat ze echt lekker vinden. Sophia: ‘Niet iedereen kan dat nog met woorden aangeven. Daarom gebruiken we ook afbeeldingen bij het maken van een keuze. De voedingsassistent laat de maaltijden zien en vraagt om een voorkeur aan te geven. Als dat ook niet meer gaat, vragen we het aan familie. Wij vinden het vooral belangrijk dat mensen die bij ons wonen, genieten van het eten. Het welzijn staat voorop. Natuurlijk willen we ook graag dat mensen gezond eten. Maar twee stuks fruit en voldoende groente op een dag, is geen verplichting. Mensen mogen bij ons andere keuzes maken. We streven wel naar meer eet- en drinkmomenten op een dag. Ook om te zorgen dat
iemand voldoende vocht binnenkrijgt. En als iemand extreem afvalt of bijvoorbeeld door een ziekte moet aansterken, schakelen we de hulp van een diëtist in. Of als iemand problemen heeft bij het slikken, schakelen we een logopedist in. We hebben bij Florence voldoende deskundigheid in huis.’
Om zoveel mogelijk mensen op de locaties enthousiast te krijgen over eten en drinken, verzorgt Sophia ook inspiratieworkshops. ‘Tijdens die bijeenkomsten laat ik collega’s leuke, kleine en laagdrempelige dingen zien die de eetlust kunnen triggeren. Zo zet ik bijvoorbeeld een pannetje met appeltjes en kaneel op het vuur tijdens mijn uitleg. Dan hoor je mensen na een poosje zeggen: “Oh wat ruikt het hier lekker.” Dan serveer ik de appeltjes met wat crumble van koekjes en wat slagroom. Heerlijk. En zo simpel kan het zijn… Daarnaast maak ik de deelnemers van de workshops bewust van de vijf w’s: met wie eet je, wat eet je, waar eet je, wat is de wijze waarop je eet en wanneer eet je. Die vijf w’s moeten op maat zijn. Want als het gezellig is aan tafel, dan genieten mensen. Ook onze bewoners. Juist zij! En dat is wat we willen! Zo wordt er op veel locaties lang nagepraat over het kerstdiner of de paasbrunch; zó leuk was dat! Want we willen bij Florence op alle fronten zorg leveren die bij de bewoner past. Daar hoort eten zeker ook bij. Ik zeg altijd: “Een onsje welzijn voorkomt een kilo zorg.”’
‘Tijdens inspiratieworkshops laat ik collega’s kleine dingen zien die de eetlust kunnen triggeren’
Sinds een aantal maanden ontvangt Francien Crauwels (91) Verpleeghuiszorg Thuis. Daarbij is er veel aandacht voor haar welzijn zodat zij in haar eigen huis het leven kan blijven leiden dat haar lief is.
Stefan Rozema, projectleider zorgvernieuwing bij Florence, gaat vandaag een broodje eten met haar, iets wat ze heel graag doet: ‘Ik geniet nog ontzettend van de kleine dingen.’
TEKST: PAULINE MULDER FOTOGRAFIE: STUDIO OOSTRUM
‘Oh... wat gezellig! Ik ga graag buiten de deur eten! Maar ik loop moeilijk en daarom kan ik niet in mijn eentje op pad. Dus ik ben afhankelijk van vriendinnen die met me mee willen.’ Francien Crauwels staat al met de jas aan als Stefan Rozema haar appartement binnenkomt. Ze gaan samen een broodje eten en daar heeft Francien zin in. De krasse 91-jarige woont zelfstandig in een appartement in Voorburg. ‘En ik wil hier ook niet weg hoor!’, zegt ze. ‘Maar een halfjaar geleden heb ik voor de tweede keer een herseninfarct gehad. De eerste tijd kon ik helemaal niet meer lopen en mijn mond hing scheef. Traplopen lukt nu nog niet en ik heb een rollator nodig. Maar ik heb tien engeltjes op mijn schouder gehad, want ik loop weer.’
Kwetsbaar
Door haar laatste herseninfarct realiseert Francien zich meer dan ooit dat ze kwetsbaar is. Daarom is sinds een aantal maanden haar zorgpakket omgezet vertelt Stefan Rozema. Hij is projectleider zorgvernieuwing en verantwoordelijke voor Verpleeghuiszorg Thuis. ‘Dat is een nieuwe vorm van zorg die Florence biedt, onder andere aan mevrouw Crauwels. Zij heeft nu een indicatie voor de Wet langdurige zorg (Wlz) waarmee ze haar oude zorgpakket kon omzetten naar Verpleeghuiszorg Thuis.’ Francien knikt instemmend: ‘Ik woon alleen. En als er wat met me gebeurt, wil ik graag dat er snel professionele hulp georganiseerd kan worden’, legt ze uit.
‘Daarom heeft mevrouw naast twee keer per dag thuiszorg ook een personenalamering van Florence’, vertelt Stefan. ‘En ze ontvangt een vergoeding per maand waarmee ze haar maaltijden naar eigen wens kan invullen. Bovendien krijgt ze verschillende begeleidingsuren die ze voor welzijnsactiviteiten kan gebruiken. Die tijd kan ze ook opsparen zodat ze eens een dagdeel op pad kan.’ ‘Ja bijvoorbeeld om een keer een visje te gaan eten op Scheveningen’, vult
Francien aan. ‘Of om een keer een middag te winkelen. Daar ben ik gek op!’
Maar eerst gaat het tweetal samen een broodje eten. In restaurant Volle Maan in Leidschendam nestelt Francien zich op de bank naast Stefan. ‘Ik weet al wat ik neem’, zegt ze. ‘Een broodje brie. Maar dat wil ik zonder walnoten. Want ooit kreeg ik een keer walnoten geserveerd waar wormpjes uitkropen. Nou… sinds die tijd hoef ik geen walnoten meer. Terwijl ik toch járen in de noten heb gezeten. Mijn man en ik hadden samen een notenkraam. We stonden op alle markten in de omgeving van Den Haag; Wassenaar, Delft, Katwijk... Dat was keihard werken: ’s morgens vroeg opbouwen en pas ’s avonds laat weer naar huis. Vooral in Katwijk deden we altijd heel goede zaken: we wonnen er een keer de verkiezing voor de
mooiste marktkraam. Volgens de jury hadden wij altijd kersverse spullen en vriendelijk personeel dat er keurig uitzag. En dat klopte. Voor die kleding zorgde ik: elke dag waste ik zelf onze witte schorten die we in de marktkraam droegen.
Ober! Kunnen wij bestellen?’
Terwijl de ober de bestelling opneemt, zegt Francien: ‘Sommige mensen vinden mij misschien wat brutaal. Maar dat komt omdat ik zoveel heb meegemaakt. Ik ben al zo lang alleen: mijn man overleed veertien jaar geleden. Helaas hebben wij nooit kinderen gekregen; dat vind ik nog altijd heel jammer want ik heb nu dus ook geen kleinkinderen. Daarnaast krijg ik steeds meer kwaaltjes waardoor ik meer en meer afhankelijk wordt van de zorg van anderen. En dat vind ik verschrikkelijk. Zo kreeg ik vijf jaar geleden longkanker; dat was schrikken.
‘De medewerkers van Florence krijgen van mij een 10. Echt waar: ze zijn allemaal zo lief!’
Maar volgens de artsen ben ik nu schoon. Daarnaast is een heupoperatie mislukt waardoor ik sindsdien vreselijke pijn heb. Daarom krijg ik elke drie dagen van de thuiszorg een pijnpleister; daarmee is de pijn dragelijk. En ik heb twee keer een herseninfarct gehad. Ik krijg nu twee keer per dag hulp van de thuiszorg. Onder andere bij het aan- en uittrekken van mijn steunkousen en het druppelen van mijn ogen. Dat kan ik echt niet zelf. Vreselijk... Maar ja, het is niet anders. En eerlijk is eerlijk: de medewerkers van Florence krijgen van mij een 10. Echt waar: ze zijn allemaal zo lief!’
Turkse vrienden
Het broodje wordt geserveerd. ‘Oh Stefan, dit is veel te veel hoor’, zegt Francien. ‘Het lijkt wel een complete maaltijd! Ober, heeft u voor mij straks een bakje waar ik de helft in kan doen?
Dan eet ik dat vanavond thuis op. Vanuit mijn zorgpakket krijg ik een maandelijkse vergoeding voor mijn eten. Ik kan zelf kiezen wat ik daarmee doe. Ik ga regelmatig in het restaurant eten van woonzorgcentrum De Mantel; maar ik kijk vooraf wel wat ze serveren. Want ik heb lang niet overal zin in. Daarom eet ik ook geregeld thuis; maar dan doe ik makkelijk hoor. Ik heb bijvoorbeeld twee Turkse vrienden die heerlijke linzensoep maken. Ze brengen me dan vijf porties die ik in de vriezer bewaar. Dat hoef ik er dus alleen maar uit te halen en even op te warmen ’s avonds. Heel handig, gezond én lekker… Vanavond neem ik zo’n soepje en daar neem ik dan de helft van dit broodje bij. Dan ben ik weer klaar voor vandaag!’
‘Dit broodje smaakt geweldig!’ zegt Francien terwijl ze nog een hap neemt.
‘En ik vind het hier zó leuk met jou, Stefan. Ik geniet enorm. Maar ik geniet sowieso nog enorm van de kleine dingen. Ik ga bijvoorbeeld ook graag naar het tuincentrum: daar kan ik dit voorjaar misschien wel een keer naartoe samen met iemand van Florence. Want ik ben gek op bloemen en planten. Daarom ga ik binnenkort een dagje naar de Keukenhof; ik heb me aangemeld voor een dagtocht via de Zonnebloem. Op mijn balkon thuis staan ook allemaal plantjes. Ik heb vanmorgen nog wat aarde bij de jonge stekjes gedaan. Daarna heb ik de afwas gedaan en wat boodschapjes. Zo blijf ik bezig. Ik ben beslist geen type om voor de televisie te hangen. Ik kijk maar een uurtje per dag: het Journaal en Goede tijden, Slechte tijden. Soms komt net iemand van de thuiszorg langs als ik dat zit te kijken. Maar meestal roepen ze dan: “Ik kom straks wel terug mevrouw Crauwels.” Lief toch?!’
Deze zomer gaat Francien in haar eentje op vakantie. ‘Even een weekje eruit’, zegt ze. ‘Ik ga naar een hotel in Doorn waar ik alle zorg krijg die ik nodig heb. Dat ik alleen ga vinden sommige mensen lastig te begrijpen. Maar ik vind dat heerlijk: ik maak altijd wel kennis met mensen. En ik vind fijn om eens in een andere omgeving te zijn. Vorig jaar ben ik naar Wezep geweest. Dat was grandioos.’
Het broodje is op. Althans: de helft ervan. ‘Mag ik dan nu misschien een bakje van u?’, vraagt Francien aan de ober. ‘Dan eet ik dit vanavond op. Het was heerlijk. En de hele middag was ontzettend gezellig. Wat heb ik heerlijk gelachen en gegeten. Dit is voor herhaling vatbaar, hoor! Ik ben een heel tevreden mens.’
Verpleeghuiszorg Thuis is een alternatief voor verpleeghuisopname. Met een vast team biedt Florence 24 uur zorg en begeleiding bij de mensen in hun eigen huis. Om zo goed mogelijk aan de wensen van een cliënt tegemoet te komen, maakt een persoonlijk begeleider van Florence voor elke cliënt een leefwensplan op maat. Hierin staat welke inzet nodig is voor de medische zorg en verpleging. Maar ook hoe de cliënt zijn of haar dag het liefst inricht. Zo kan de cliënt het leven blijven leiden dat hem lief is. Cliënten met een Wlz-indicatie komen in aanmerking voor Verpleeghuiszorg Thuis.
Verpleeghuiszorg Thuis wordt nu nog alleen aangeboden bij cliënten die wonen in en rondom De Panden – de aanleunwoningen bij woonzorgcentrum De Mantel in Voorburg. De komende tijd wordt het aanbod van Verpleeghuiszorg Thuis verder uitgebreid binnen het werkgebied van Florence.
Iedereen heeft wel een favoriet gerecht. Maar sommige mensen hebben een lievelingsgerecht waar je ze letterlijk ’s nachts voor wakker mag maken. Ze likken hun vingers af bij een stoofschotel, een portie nasi of Dominicaanse mangú de plátanos.
TEKST: MARIKE OOMS
FOTOGRAFIE: STUDIO OOSTRUM
Een etentje is bij Wilma van Schoten (66) pas écht een feestje als er een lekkere stoofschotel op tafel staat. De vrijwilligster bij verpleeghuis Houthaghe kreeg het recept van haar vader die vroeger chefkok was. Hij bereidde stoofschotels met sappig, mals draadjesvlees en verse kruiden. Wilma maakte de stoofschotels onder andere voor de bewoners van Houthaghe toen haar moeder daar nog woonde.
‘Mijn moeder is helaas overleden, maar af en toe kom ik nog in het verpleeghuis om met bewoners te wandelen. Na 38 jaar in het onderwijs te hebben gewerkt, ben ik sinds kort met pensioen. Daardoor heb ik alle tijd om mijn oude hobby weer op te pakken: koken. Dat doe ik onder meer maandelijks voor de leden van de Lionsclub waar mijn man lid van is. De leden vergaderen eerst bij ons thuis en daarna eten ze samen een hapje. Ik maak dan altijd stoofschotels, want daar zijn zij – net als ik – dol op! Mijn vader heeft me geleerd hoe je de lekkerste stoofschotels bereidt. Hij maakte ze met draadjesvlees dat na lang sudderen van sappigheid uit elkaar viel. En hij deed er allerlei verse kruiden door, zoals peterselie en oregano. Maar je kunt er eindeloos mee variëren en precies dat vind ik er zo leuk en lekker aan. Vandaag heb ik een Iraanse stoofschotel bereid: met lamslappen, abrikozen en rozijnen. Het recept komt uit een heel oud kookboek vol met stoofschotels van over de hele wereld – van Perzië tot Indonesië. Ik kook zeker niet altijd uit een kookboek: soms vind ik restjes in de koelkast die zich lenen voor een stoofschotel en dan bedenk ik er zelf iets mee. Maar in de stoofschotels die ik maak, zit wel vrijwel altijd vlees. En allerlei soorten groenten natuurlijk: variërend van wortel tot aubergine en courgette. En dan laat ik het lekker lang stoven: hoe langer hoe beter. Bijkomend voordeel van dit gerecht is dat het in huis ook meteen zo lekker ruikt. Stoofschotels horen wel een beetje bij wat kouder weer, dus wat dat betreft kan de zomer voor mij nooit snel genoeg voorbij zijn!’
‘Mijn vader heeft me geleerd hoe je de lekkerste stoofschotels bereidt’
Melba Vittini Jimenez (43) is helpende bij woonzorgcentrum Duinhage. Eigenlijk mag je haar voor elk gerecht wel wakker maken, want ze is gek op lekker eten! De van oorsprong Dominicaanse houdt vooral van warme gerechten die haar doen denken aan vroeger. Mangú de plátanos – gepureerde bakbanaan – is echt haar favoriete gerecht. Maar ook een gewone boterham gaat er op zijn tijd best in.
‘In de Dominicaanse Republiek wordt heel anders gegeten dan in Nederland. Dat was wel even wennen toen ik hier in 2008 aankwam. De boterhammen die hier worden gegeten voor het ontbijt en de lunch, kennen we daar niet. Een favoriet Dominicaans ontbijtgerecht is mangú de plátanos. Dat is gepureerde bakbanaan met olijfolie en boter, gebakken ei, ui, salami en witte kaas. Een stevig gerecht, waarna je uren vol zit! En daarmee is het een goede start van je dag. Maar het is vooral heel erg lekker. Volgens de verhalen zou een Amerikaanse man het gerecht ooit eens hebben gegeten en toen hebben gezegd: “Oh man, good!”. Daar hebben Dominicanen die niet zo goed Engels spraken “mangú” van gemaakt. Zo zou de naam van het gerecht zijn ontstaan. In het Spaans heet het gerecht ook wel “los tres golpes.” Dat betekent zoiets als “de drie treffers”. Ik maak het nu niet meer zo vaak, maar soms krijg ik nog wel eens een verzoekje van familie of vrienden. Mislukken kan het bijna niet. Maar het smaakt het best als je het met liefde bereidt. Mijn moeder zegt altijd: “Voor alles wat je kookt, geldt dat als je het met liefde doet, het nóg lekkerder wordt.” Ik stop sowieso overal zo veel mogelijk liefde in; in koken, mijn werk, mijn gezin. Ik kook ook graag voor anderen. Dan maak ik gerechten uit allerlei keukens, dus ook de Chinese, Surinaamse én de Nederlandse. Ik houd van variatie. Ik houd in een boekje bij wat ik heb gemaakt. Zo zorg ik ervoor dat ik niet te snel hetzelfde achter elkaar eet. En zo kan ik recepten terugzoeken van gerechten die erg lekker waren.’
‘Mangú de plátanos is een goede start van je dag’
Cor Versluis (78) woont met zijn vrouw in woonzorgcentrum Dekkersduin in Den Haag. In de ontmoetingsruimte eten ze regelmatig samen met andere bewoners en omwonenden. Ontzettend gezellig, vindt Cor dat. Om de beurt koken de bewoners zelf. Dit keer is de eer aan Cor. Met maar liefst zes kilo rijst en anderhalve kilo kip, maakt hij zijn lievelingsgerecht: Indische nasi.
‘De liefde voor koken zit in mijn genen. Ik sta nog vrijwel elke avond in de keuken, en zou ook niet anders willen! Vroeger was ik wijnhandelaar: om de wijnen aan te bevelen en te verkopen moet je ook weten welke smaken bij de wijnen passen. Dus ik heb héél veel geproefd. De gerechten die we bij de wijnen probeerden, kookte ik vervolgens vaak zelf. Ik vind eigenlijk alles leuk om te maken; Italiaanse pasta’s, Chinese gerechten of oerHollandse maaltijden met aardappelen, groenten en vlees. Maar mijn favoriete keuken is de Indische. Ik houd van pittig en gebruik dan ook veel kruiden. Mijn lievelingsgerecht is nasi: rijst, kip, spekjes, prei en kruiden – met gesneden bosui, sambal en reepjes omelet erover. De spekjes geven de nasi heel veel smaak. Een geslaagd gerecht is als een goed huwelijk van verschillende ingrediënten, zeg ik altijd! Eens per maand eten we met de bewoners en omwonenden van Dekkersduin. We hebben erg leuke mensen in ons woonzorgcentrum wonen, waarmee we veel samendoen. In de buurt wonen veel alleenstaande ouderen die het gezellig vinden om af en toe samen met anderen te eten. We wisselen de kookbeurten met elkaar af, en vandaag ben ik aan de beurt. Het wordt natuurlijk nasi: dat is altijd goed als ik voor grotere gezelschappen kook. Het voorbereiden en koken doe ik samen met Frans, een vrijwilliger van Haags Ontmoeten. We hebben een flinke boodschappenlijst gemaakt voor het eten en ik zoek er natuurlijk ook een paar lekkere wijnen bij. Als ik thuis nasi maak, bereid ik vaak ook lekker veel want ook mijn kinderen zijn er dol op. Dus als we over hebben, deel ik bakjes nasi uit. Of de kinderen blijven gewoon gezellig met ons mee-eten.’
‘Een geslaagd gerecht is als een goed huwelijk’
Willeke Lindhout-Duizendstra voedingsvoorlichting en dieetadvies bij mensen thuis en op de locaties Jonker Frans, Uitzicht en Westhoff. Ze houdt zich zowel professioneel als privé graag bezig met goed en lekker eten. Haar favoriete recept is een Aziatische roerbakschotel met broccoli, kip en noodles. Daar geniet niet alleen zij zelf van, maar óók haar gezin.
‘Ik heb twee jonge kinderen die nét een beetje doorslapen, dus zelfs voor mijn favoriete gerecht mag je me toch niet echt wakker maken! Maar eerlijk is eerlijk: ik ben wel heel erg dol op de Aziatische broccoli met kip. Sowieso houd ik erg van gerechten met een Aziatische twist. Dit komt door de soja, oestersaus en bruine suiker die in dit soort gerechten thuishoren. Deze smaken maken vooral de broccoli extra lekker. Dat mag trouwens ook een andere groente zijn hoor: soms vervang ik de broccoli door bijvoorbeeld wortel. De kunst is om de groenten heel even te koken en daarna te wokken met de rest van de ingrediënten. Een groot voordeel van dit recept is de snelle bereiding: dit gerecht staat met zo’n twintig minuten op tafel. Ideaal met twee kleine kinderen! En zij smullen er meestal ook goed van. Hartstikke fijn, want dat is zeker niet bij alle gerechten het geval. Als diëtist houd ik natuurlijk wel rekening met hoe gezond we eten, maar ik ben niet heel streng: we eten heus ook wel eens een frietje. Ik probeer vooral genoeg te variëren want ik wil niet twee keer per week hetzelfde op tafel zetten. Mijn man en kinderen hebben ook inspraak in wat we ’s avonds eten. Bovendien: als de kinderen er zelf over mogen meedenken of meehelpen, dan eten ze vaak beter. Dat geldt eigenlijk ook voor mijn cliënten: met hen kijk ik altijd eerst naar wat ze zelf graag zouden willen en kunnen eten. Daar zoeken we samen dan een geschikt eetpatroon en lekkere recepten bij. Ook bij hen ben ik niet streng: eten moet namelijk niet tegen gaan staan. Eten moet leuk zijn! Als we thuis een keer iets eten wat de kinderen niet lekker vinden, dan eten ze maar wat minder. De volgende keer zorg ik er dan wel voor dat er iets op tafel staat waarvan ik zeker weet dat ze het lusten. Aziatische roerbakschotel met broccoli en kip bijvoorbeeld!’
‘Ik ben dol op gerechten met een Aziatische twist’
puinhoop gereedschap
aanvalsdrang pakken
benarde situatie errore excepto stijf
kort geleden
alarmtoestel harde wind
deel v. d. voet oefentijd riv. in Parijs tuinplant prikkende plant
afgelegen
woestijndier
rangtelwoord pl in Limbur g
Europeaan waakzaam soort vlinder lange reeks
deel v. e. riem kwast
koningstitel volkomen hetz elfde
kn us man netjeshond
vettige mist vulkaan op Sicilië
kier eerste kwartier
wilgentak
bezieling
Chinese munt adellijk persoon
watering magneetband glor ie
lidwoord troep honden
mannetjesbij deel
deel v. h. hoofd part
tweez itsets ministerpresident
Vul de Zweedse puzzel in. De omcirkelde nummers vormen samen de oplossing. Stuur uw oplossing naar de redactie en maak kans op een leuke prijs.
3x 3x 5x
De ecokeuken van Wind
Een handboek voor duurzaam koken! In het boek beschrijft
chef-kok Pierre Wind zijn ‘Koken tot het kookpunt- methode’. Bertram + de Leeuw Uitgevers, € 24,95.
Florence keukenschort
Knoeien mag op dit echte Florence-schort. Het keukenschort, ter waarde van € 21,95, is gemaakt van een comfortabele en stevige katoenmix.
De smaak van Florence
In dit leuke en unieke kookboekje vind je twintig overheerlijke recepten van medewerkers van Florence. Smullen!
Den Haag, woonzorgcentrum Oostduin, Paviljoen
Cindy: ‘Elke dinsdagochtend koken en bakken mijn collega Silvia Jongeneel en ik met onze bewoners. Over het algemeen is het een vast clubje dames dat van koken houdt dat aanhaakt. Dit keer maakten we een quiche maar een andere keer staat er groentesoep op het menu of we bakken koekjes of pannenkoeken. Na het koken drinken we samen gezellig een bakje koffie of thee.’
Van links naar rechts: mevrouw Elkink, mevrouw Van Rassel, activiteitenbegeleidster Cindy Bijnsdorp, mevrouw Wieling, maatschappelijk stagiair Timon van Haastert, mevrouw Makadoero, mevrouw Baart, medewerker welzijn Silvia Jongeneel, mevrouw Wartna, mevrouw Lamboo.
Bij Florence zijn we een team. In goede en in slechte tijden. Wij zijn de mindset van Bram, de lach van Laura en de lessen van Linda. Wij zijn de passie van Monique, het enthousiasme van Renee en de ontwikkeling van Shanna. Heb jij een hart voor de ouderenzorg, zoek je een fijne werksfeer en collega’s waar je op kunt bouwen?
Dan verwelkomen we jou graag op wijzijnouderenzorg.nl
