PEOPLE BUSINESS IDEAS
SNEAK PREVIEW
SPROUT VERNIEUWT WORD NU MEMBER ACHTERGROND
DRUKTE AAN HET CROWDFRONT
INTERVIEW
HET MOTTO VAN PHIL LIBIN (EVERNOTE)
100-JARIGE STARTUP MRT 2014 N° 1
SPROUT.NL
TIME WELL SPENT
PEOPLE BUSINESS IDEAS
SPROUT VERNIEUWT SPROUT HOUDT VAN AMBITIEUZE ONDERNEMERS: leergierig, vernieuwend,
niet bang om risico’s te nemen en markten op zijn kop te zetten. Er is zoveel dat beter kan, of slimmer. En dus hebben we jullie gevraagd wat er beter of slimmer kan aan Sprout. De uitkomst? Een membership anno 2014. Als geen ander weten wij dat tijd voor ondernemers schaars is, daarom garanderen we jou dat Sprout je waarde levert voor je tijd.
SPROUT = TIME WELL SPENT Lees op de volgende pagina’s wat het nieuwe Sprout gaat bieden en wat het membership inhoudt. 2
MRT 2014
PEOPLE BUSINESS IDEAS
JOIN SPROUT VOOR € 8,25 ex. BTW PER MAAND KRIJG JE:
TOEGANG TOT ANDERE MEMBERS MAANDELIJKS VISITS EN EVENTS DAGELIJKS AL HET ONDERNEMERSNIEUWS ONLINE MEEDENKEN EN MEEBESLISSEN ZES SUPERDIKKE MAGAZINES PER JAAR EEN ONLINE GUIDE VOOR JE BEDRIJFSVOERING ELKE MAAND OPZEGBAAR
MRT 2014
€8
25
P/M
WORD FOUNDING MEMBER OP SPROUT.NL/ MEMBER Je betaalt per automatische incasso. Lezers die in 2013 abonnee zijn geworden van Sprout, krijgen t/m december 2014 het volledige membership gratis aangeboden.
3
PEOPLE BUSINESS IDEAS
SPROUT ONLINE Sprout brengt je online al het relevante nieuws over ondernemers en ondernemerschap in één overzicht, dat je snel tot je kunt nemen. We filteren de meest relevante items, interviewen mensen in het nieuws en portretteren ondernemers die opvallen. Ook laten we trends en ontwikkelingen zien, en geven onze columnisten en experts hun visie op de actualiteit. Het nieuws is voor iedereen toegankelijk, maar als je lid bent gaat er achter de schermen nóg een wereld open. Daar kun je zoeken in de online guide met alle praktische informatie die je in je bedrijf kunt gebruiken. Bijvoorbeeld over hoe je je personeelsadministratie
regelt, hoe je een investeerder overtuigt, hoe je je btw-aangifte het beste doet en hoe je omgaat met een failliete klant. You name it, we have it… Daarnaast heb je na het inloggen toegang tot de andere Sprout members, en kun je meestemmen over de onder werpen waarover we schrijven. Zo wordt Sprout niet alleen gemaakt voor, maar ook dóór ondernemers.
SPROUT EVENTS Als lid van Sprout kun je gratis een serie events, workshops en ondernemerscolleges bezoeken. Bij Sprout Events lichten we ondernemerstrends uit die kansen bieden en met Sprout Visits bezoeken we interessante topondernemers. Je kunt ook gewoon langskomen om te netwerken, want we sluiten altijd af met een borrel. Elke maand is er wel iets te doen, hier zetten we de eerste events alvast op een rij.
LANCERINGSBORREL HET NIEUWE SPROUT
15
APR
Amsterdam We zijn apetrots op het nieuwe Sprout en vieren de lancering graag met onze founding members! We proosten hierop vanaf 16.00 uur in Amsterdam. De exacte locatie ontvang je per mail na je aanmelding.
4
SPROUT VISITS PIET HEIN EEK
08 MEI
Eindhoven, maximaal 50 deelnemers!
SPROUT EVENT SHARING ECONOMY
15 MEI
Amsterdam We gaan van bezit naar delen, minder produceren en een kleinere footprint. Hoe pas je je businessmodel hierop aan? Vooraanstaande ondernemers en experts uit de sharing economy delen hun beste tips & tricks.
MRT 2014
PEOPLE BUSINESS IDEAS
SPROUT MAGAZINE Je hebt hier een voorproefje van het nieuwe Sprout magazine in handen. Het wordt twee keer zo dik als de ‘oude’ Sprout: 100 pagina’s. Dat mag je in één ruk uitlezen, maar omdat wij snappen hoe kostbaar je tijd is, helpen we je navigeren door het magazine. Bij elk artikel staat hoe lang het duurt om te lezen en aan de tags zie je in één oogopslag waar het over gaat. De lange stukken pak je misschien liever in het weekend
erbij, maar we bieden ook kleine bites die je even tussendoor leest.
nemen onlosmakelijk verbonden is aan hoe jij als mens functioneert.
Onze interviews gaan door waar andere media stoppen; we halen naar
binnen- èn buitenland. Omdat we ge-
boven wat de strategie, aanpak en persoonlijke keuzes van ondernemers zijn. Zodat jij daarvan kunt leren en niet dezelfde fouten hoeft te maken. Daarbij besteden we meer aandacht aan persoonlijke ontwikkeling, omdat onder
loven dat ondernemerschap niet ophoudt bij de grens. We laten je proeven van goede businessideeën en laten zien welke trends en ontwikkelingen eraan komen. Zodat je niet alles zelf hoeft uit te zoeken. Want dát is voorsprong.
Inspiratie brengen we je voortaan uit
WORD FOUNDING MEMBER OP SPROUT.NL/ MEMBER SPROUT VISITS PIETER ZWART
04 JUN
Rotterdam, maximaal 50 deelnemers!
MRT 2014
SPROUT EVENT THINKING STRATEGIES!
03 JUL
Utrecht Veel ondernemers lopen het risico dat hun kostbare tijd volslibt met nutteloze onzin. In dit college leer je 25 praktische manieren om naden ken leuk te maken. We gaan meteen aan de slag.
06
SPROUT VISITS VAKANTIEVEILINGEN
AUG
Amsterdam Ze zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor de teloorgang van vele reis bureaus. Vakantieveilingen won al eens de Sprout Challenger van het Jaar Award, en nog steeds zit de groei er flink in. Maximaal 50 bezoekers!
5
STARTUP VOORTBESTAAN
6
MRT 2014
STARTUP VOORTBESTAAN
De wereld van apps en clouddiensten lijkt vluchtig. Startups moeten in hoog tempo blijven vernieuwen zodat hun product niet voorbijgestreefd wordt. Toch zijn er ook startup ondernemers die aan een langetermijnstrategie werken. Zoals PHIL LIBIN (42), die met zijn plan ‘the 100-year startup’ van Evernote zijn levenswerk wil maken. We vroegen hem hoe hij omgaat met innovatie en vooruitkijken. Eric van den Outenaar
Enkeling en Jasper Sanidad
8.35 min.
ruk voelt hij de laatste tijd wel een beetje, moet Phil Libin toegeven. “Maar het is wel spanning die ik aankan.” Libin staat aan het roer van één van de populairste startups in Silicon Valley: Evernote. Het bedrijf heeft volgens de laatste schattingen een waardering van 1 miljard dollar en meer dan 80 miljoen gebruikers wereldwijd. Zijn remedie tegen opkomende stress: “Gewoon relativeren.” Evernote, een mobiele app waarmee je aantekeningen, afbeeldingen, web links en documenten kunt bewaren en vanaf verschillende apparaten weer tevoorschijn kunt halen, werd in 2005 opgericht. De cloudopslagdienst groeide sindsdien razendsnel. De basisversie van de app is net als Spotify en Whatsapp gratis te gebruiken; het bedrijf verdient geld met business- en premiumaccounts. Recent sloot het bedrijf contracten met onder meer grote telecompartijen als Telefónica en Deutsche Telecom om de premiumversie
MRT 2014
7
STARTUP VOORTBESTAAN
onder aandacht van hun klanten brengen, waaronder Nederlandse T-Mobile abonnees. Om door te groeien heeft Evernote al meer dan 300 miljoen dollar aan kapitaal opgehaald, met als belangrijkste investeerder Sequioa Capital, het investeringfonds dat bedrijven als Google, PayPal en Zappos succesvol heeft gemaakt. Evernote is echter niet de doorsnee Silicon Valley-startup die uit is op een snelle exit. Libin, voor wie dit zijn derde startup is, zegt van Evernote zijn levenswerk te willen maken. Zijn missie: Evernote uitbouwen tot een merk dat in de toekomst op allerlei manieren mensen slimmer wil maken. Het moet volgens hem een startup worden die over honderd jaar nog bestaat.
‘EEN STARTUP GROOT MAKEN EN DAN VERKOPEN HEEFT IETS BITTERZOETS’
Een honderd jaar oude startup, is dat niet een beetje onzin?
“Nee hoor. Een startup groot maken en dan verkopen heeft iets bitterzoets. Toen ik met mijn vrienden aan Evernote begon, was het uitgangspunt: we beginnen ons volgende avontuur zonder exitstrategie. We willen iets betekenisvols doen, iets dat ons levenswerk kan worden. Vandaar dat ons motto is om een honderdjarige IN startup te bouwen. CIJFERS De inspiratie hiervoor deed ik op tij- dens een bezoek aan Japan. Daar sprak 80 mln. gebruikers ik met de ceo van een bedrijf dat al wereldwijd meer dan een eeuw oud was. Het was 20% komt uit succesvol omdat het heel behoudend Europa, en bijna 1 was. Daar schuilt kracht in, realiseerde miljoen uit Nederland ik me. In Silicon Valley leven we heel erg 350 volgens de waan van de dag, maar be- werknemers drijven zijn er wel heel goed technologi- 9 kantoren in sche vernieuwing. Ik dacht: voor Ever8 landen note wil ik die twee werelden bij elkaar brengen. Ik wil een bedrijf groot maken 30% van de omzet komt uit dat in staat is om zichzelf constant te Evernote Market, blijven vernieuwen, maar dat ook een een gadgetmarktcultuur heeft die is gericht op het voort- plaats bestaan op de lange termijn. Sindsdien 61% komt onderneem ik allerlei activiteiten om uit premium abonnementen me verder te laten inspireren.”
Hoe vertaal je het idee van de honderdjarige startup naar de praktijk?
“Het gaat om de aspiratie, niet een concreet plan. Mijn visie is om de Nike van 8
9% komt
uit businessabonnementen De totale omzet van Evernote is niet openbaar
MRT 2014
STARTUP VOORTBESTAAN
de geest worden. Waar Nike het merk is voor mensen die sportief willen zijn, willen wij het merk worden voor mensen die slimmer willen zijn. Over honderd jaar moet Evernote een merk zijn dat door iedereen wordt geassocieerd met slimmer worden. We werken niet met een plan van honderd jaar, want dat is onmogelijk; wat Evernote in het jaar 2114 precies is, weten we nog niet. Maar de kans is groot dat het dan bijvoorbeeld geen apps meer verkoopt.” Een honderdjarig startup die niet vooruit plant...
“We weten voor de komende twaalf maanden wat we gaan bouwen, en voor de komende drie jaar hebben we een globale richting waar we naartoe willen. Maar daarna is het een wit canvas. De essentie zit in nú concreet maatregelen nemen om te zorgen dat we over honderd jaar nog kunnen bestaan. Het belangrijkste voorbeeld: we hebben besloten dat we alleen geld willen verdienen met producten en diensten die we verkopen aan eindgebruikers. We zitten op een enorme berg aan data, maar doen niet aan datamining (commercieel uitbuiten van data, red.). En we zullen ook niets gaan doen met advertenties. Al deze verdienvormen doen je dienst meer kwaad dan goed. We willen in ons businessmodel dus niet zwichten voor de korte termijn.” Hoe verkoop je dat aan investeerders?
“We hebben de financieringsconstructie zo opgezet dat het voor investeerders mogelijk is om tussentijds uit te stappen. Datzelfde doen we met werknemers die aandelen hebben. Dat haalt de druk van de ketel en zorgt ervoor dat iedereen van de groei kan profiteren
MRT 2014
zonder dat ze hoeven te wachten op die ene grote klapper. Vroeg of laat gaan we denk ik wel naar de beurs, maar we willen voorkomen dat de verwachtingen te hoog gespannen zijn. Bij nieuwe investeringsrondes laten we kortetermijnbeleggers uitstappen en laten we investeerders instappen die voor de langere termijn mee willen doen.” Maar als je er over honderd jaar nog wilt zijn met je start up, dan moet je toch juist grote stappen zetten? Hoe blijf je innovatief?
“Mijn belangrijkste inzicht: je moet niet te veel bezig zijn met het in stand houden van je startupcultuur. Dat heeft geen zin, want dat gevecht win je niet als je groter groeit. Je kunt veel beter bezig zijn met hoe je je startupcultuur kunt veranderen. En je daarbij afvragen: wat is belangrijk aan de identiteit van mijn bedrijf en hoe kan het bedrijf veranderen met behoud van die identiteit?” Kun je een voorbeeld geven van hoe jij dat doet?
“Een belangrijk onderdeel van onze startupcultuur is dat iedereen kan meedenken en initiatief kan nemen. Dat is belangrijk voor onze identiteit. Tot voor kort gold bij ons
WIE IS PHIL LIBIN? Phil Libin verhuisde op zijn achtste met zijn ouders, beide klassieke muzikanten, van Sint-Petersburg in Rusland naar de Bronx in New York. Hij studeerde informatica aan de Boston University, maar maakte die studie niet af. In 1997 richtte hij samen met een groepje vrienden Engine 5 op, dat bedrijf software ontwikkelde. In 2000 verkochten ze het voor 26 miljoen dollar. Libin verloor zijn zuurverdiende dollars vervolgens grotendeels als angel investor. Met hetzelfde clubje vrienden begon hij in 2001 zijn tweede grote startup: CoreStreet, een leverancier van identificatietechnologie
voor overheden en grote bedrijven. Hij was ceo, maar verliet in 2007 het bedrijf om Evernote mee te helpen opstarten. Ook in het team van Evernote omringt hij zich met mensen uit zijn ‘oude garde’ van vrienden. Libin woont in Californië en is meer dan vijftien jaar getrouwd met Sharmila Birbal. Ze hebben geen kinderen. Hij zit tevens in de raad van bestuur van de San Francisco Opera, en is lid van de Long Now Foundation, een project van computerpioniers die proberen een klok te bouwen die tienduizend jaar mee gaat. Libin: “Daarbij vergeleken is de uitdaging van Evernote heel klein.”
9
STARTUP VOORTBESTAAN
‘ÉÉN FOUT
KAN JE VOORTBESTAAN OP HET SPEL ZETTEN’
dat we degene in het team volgden met de grootste mond en het meest overtuigende plan. Het gevolg daarvan was dat we te veel beslissingen namen op ons onderbuikgevoel. Dat werkt als startup heel goed, maar hoe groter je wordt, hoe riskanter dat is. De prijs van falen wordt immers steeds groter, want de verantwoordelijkheid is groter. Eén fout kan dan het voortbestaan van je bedrijf op het spel zetten. Een jaar geleden heb ik daarom besloten dat we ontwerpbeslissingen voortaan nemen nadat we dingen eerst heel goed getest hebben. A/B-testen en afgaan op data in plaats van meningen was betrekkelijk nieuw voor ons, maar het is noodzakelijk kwaad om als startup volwassen te worden.” Waar haal jij je inspiratie vandaan?
“Ik ben bijvoorbeeld net drie dagen bij technologieconcern 3M geweest. Ik wilde weten wat het succes is van dat bedrijf, hoe het erin slaagt zich steeds te vernieuwen. Ook ben ik onlangs in het bestuur gestapt van de San Francisco Opera, ook een instelling van bijna honderd jaar oud. Dat fascineert me. Opera zien velen als iets oubolligs, maar het was de meest innovatieve, op ervaring gerichte kunstvorm van de vroegmoderne tijd. De ultieme multimediabeleving van die tijd. Met theater, zang, muziek en mooie decors combineerde het alle vernieuwingen die op dat moment voorhanden waren tot de ultieme gebruikerservaring. Zoiets bevestigt mijn eigen visie: dat je bij de bouw van een dienst moet uitgaan van de gebruiker.” Tegelijkertijd zeg je ook in interviews dat je een product wilt bouwen dat jij zelf mooi vindt. Hoe zit dat?
“Ik geloof er heilig in dat de beste manier om succes te hebben, ligt in het maken van een product waar je zelf gelukkig van wordt. Met mijn vorige start up Engine 5 (zie kader, red.) was ik bezig met fascinerende technologie, maar zat ik in een sector waar ik niet gelukkig werd: advertising en design. Nu wil ik iets maken waar ik zelf helemaal achter sta. Ik denk dat dat mogelijk is en dat dingen echt anders zijn dan tien jaar geleden. Als je aan een startup begint, hoef je je nu veel minder zorgen te maken over de aansluiting bij de beoogde doelgroep. Je kunt in deze tijd iets bouwen wat je mooi vindt zonder aanvankelijk hoge risico’s te hoeven nemen, 10
doordat de kosten van hosting en opslag zijn gedaald, net als de distributiekosten door bijvoorbeeld de Appstore en Google Play. Als je product of dienst aanslaat, is dat een bewijs dat jouw visie klopt.” Dus je sluit geen compromissen voor klanten. Hoe kom je daar mee weg?
“Natuurlijk krijgen we dagelijks e-mails met feedback van klanten, en die gebruiken we ook. Maar compromissen sluiten is niet de manier waarop ik er tegenaan kijk. We hebben nu een bedrijf met 350 mensen, afkomstig uit negen verschillende landen. Dat zijn allemaal mensen met veel kennis, die samen een culturele mengelmoes vormen. We streven ernaar dat iedereen binnen ons bedrijf achter de producten staat, en iedereen plannen kan inbrengen voor verbetering. De werkvloer is daarmee onze belangrijkste marketingproeftuin. En dat werkt tot nu toe heel goed.” Hoe verloopt die innovatie op de werkvloer?
“Ik werk zelf ongeveer vijftig procent van mijn tijd aan producten. Dat bestaat veelal uit vergaderen met designers en programmeurs. Ik wil betrokken zijn, maar bepaal niet alles. Onze teams zijn zelfsturend en we werken in groepen van maximaal vijf tot tien man. We kennen onze beperkingen:
HET BREIN ACHTER EVERNOTE Phil Libin heeft Evernote succesvol gemaakt, maar is niet het brein achter de technologie van de app. Dat is de Russisch-Amerikaanse uitvinder Stepan Pachikov. Die maakte eerder de handschriftherkenning van de Apple Newton, een van de eerste pda’s. Pachikov richtte in 2005 Evernote op, om met zijn technologie mensen te helpen dingen beter te onthouden, als een soort tweede brein. Hij is verantwoordelijk voor Evernote’s belangrijkste functie: digitale tekst herkennen in foto’s. Libin was in 2007
met eenzelfde visie een startup gestart, en de twee besloten hun bedrijven samen te voegen. Libin lukte het de technologie naar de markt te brengen in de vorm van een app. Dat was niet zonder slag of stoot overigens: in 2008 stond het bedrijf aan de rand van de afgrond door de economische crisis. Een Zweedse investeerder was gelukkig bereid om 500.000 dollar in de onderneming te stoppen. Hoewel voor Libin een beursgang geen doel op zich is, verwacht hij rond 2015 of 2016 naar de beurs te gaan met Evernote.
MRT 2014
Wat is het beste advies dat je ooit gehad hebt? ←↑ Beelden van Evernote’s headquarters
met deze organisatiestructuur zal je nooit een auto of iets anders groots kunnen bouwen. Onze kracht ligt in kleinschaligheid, we zijn goed in het bouwen van dingen die niet langer dan een jaar productietijd vergen. Op die manier houden we het simpel en kan ik het creatieproces blijven overzien.” MRT 2014
“Ik heb het geluk een aantal goede mentoren te hebben. Ik spreek onder meer veel met Dick Costello (ceo Twitter, red.) en Marc Benniof (ceo Salesforce, red.), maar mijn beste advies kreeg ik van Steve Balmer (ex-ceo Microsoft, red.). Hij vertelde me dat je hooguit een klein groepje mensen ontmoet in je werkzame leven dat er werkelijk toe doet. Voor hem waren dat er zo’n honderd, voor anderen zijn dat er misschien tien of twintig. Vanaf het moment dat je
die mensen ontmoet hebt, bijvoorbeeld tijdens je middelbare school, studie, of aan het begin van je carrière, zul je altijd op dat groepje terugvallen. Hij zei: let erop dat je juist in de relatie met die kerngroep blijft investeren. Dat sluit helemaal aan op hoe ik in het leven sta. Sinds mijn studie ben ik steeds met hetzelfde kerngroepje van vrienden nieuwe dingen gestart, zoals Evernote.” Tot slot: wat drijft je uiteindelijk?
“Ik wil impact hebben. In mijn geval: iets maken waardoor de wereld slimmer wordt, en dat er nog een lange tijd zal zijn, ook als ik er zelf allang niet meer ben.” evernote.com
11
GESPOT WERELDIDEEËN
FOODIEBAG LAND
Engeland VERDIENMODEL
Verkoop van boeken via webshops en retail GEBRUIKERS
Onbekend chineasy.org
CHINEASY
50 sec.
Simplificeren is misschien wel hèt werkwoord van deze tijd. Waarom passen we dat niet toe op taal, dacht Shaolan Hseuh. De van oorsprong uit Taipei afkomstige onderneemster wilde haar kinderen Chinees leren, maar vond geen goede methode om ze te helpen met de lastige tekens. Hseuh ontwikkelde daarom zelf maar een handiger systeem. Ze liet een ontwerper tekeningen maken waarin Chinese tekens verwerkt zijn, zodat je ze makkelijker leert. Resultaat: strakke plaatjes die in één oogopslag de betekenis van een Chinees teken duidelijk maken. Hseuh en haar team werken nu hard aan het verwerken van alle 20.000 Chinese tekens. Aan aandacht geen gebrek: het bedrijf won de Life-enhancer of the year Award van tijdschrift Wallpaper, haalde via Kickstarter bijna 200.000 pond op en heeft meer dan 50.000 fans op Facebook. Een voorproefje is te bekijken op de site. Het officiële leerboek komt binnenkort uit en is via pre-order te bestellen op Amazon.
Verspilling tegengaan is al een tijdje een hot topic; bedrijven rond dit thema kunnen rekenen op volop media aandacht. Lisanne Addink-Dölle kopieerde het Amerikaanse concept van de doggybag – neem je restjes eten na een diner mee naar huis – en gaf het een eigen draai. Slim, want uit onderzoek blijkt dat Nederlanders graag hun eten mee naar huis nemen, maar niet durven te vragen naar een zakje. Op Oneplanetcrowd haalde de onderneemster 2.750 euro op aan steun voor deze cultuuromslag, en ze nam afgelopen jaar een reeks prijzen in ontvangst, waaronder de Innovatie Award voor het meest innovatieve product van de Horecava.
BEDRIJF
Rynomotors (Ryde Your New Opportunity) ONDERNEMERS
Chris Hoffman en Tony Ozrelic LAND
VS VERDIENMODEL
Verkoop via officiële dealers, 5.295 dollar per stuk
GEBRUIKERS
Nog geen, de eerste exemplaren worden binnenkort verkocht rynomotors.com
12
36 sec.
RYNO
BEDRIJF
Verdraaid Goed ONDERNEMER
Lisanne Addink-Dölle LAND
Nederland VERDIENMODEL
Verkoop aan restaurants
GEBRUIKERS
Zo’n 50 restaurants doen mee verdraaidgoed.nl/ foodiebag
40 sec.
Segway, eat your heart out. Rynomotors lanceert dit voorjaar een elektrische, eenwielige ‘micromotor’ die even snel is als de Segway, maar er ongeveer... eeuh... duizend keer stoerder uitziet. Rynomotors belooft een geduchte challenger te worden van Segway als de eerste exemplaren dit voorjaar van de band rollen. Op de Ryno kun je boodschappen meenemen en het voertuig is met omgerekend 4.000 euro een stuk goedkoper dan een Segway, waarvan de nieuwste modellen rond de 8.000 euro kosten. Het bedrijf haalde 1,3 miljoen dollar funding op, en wil na een voorzichtige start later dit jaar opschalen naar een grotere productie.
MRT 2014
GESPOT WERELDIDEEËN
44 sec.
Technologie gebruiken om vrouwen aan betere bh’s te helpen, het kan. Michelle Tam ontwikkelde een algoritme waarmee vrouwen in twee minuten via een simpele online vragenlijst geholpen worden met het vinden van de juiste pasvorm en maat beha, zonder dat daar een meetlint aan te pas komt. Vervolgens krijgen ze een pakketje beha’s toegestuurd om thuis te passen; wat niet goed zit kunnen ze gratis retourneren. Om precies de juiste match te kunnen maken, zijn de data van 200.000 vrouwen in het systeem verwerkt. Tam hoopt hiermee de lingeriemarkt op te schudden en vrouwen te stimuleren om verschillende merken te proberen, in plaats van te blijven bij één merk dat zeker past. Het bedrijf ontving 6 miljoen groeigeld om het algoritme verder te ontwikkelen en op te schalen.
THE VERTICAL TECH CAMPUS
BEDRIJF
True&Co ONDERNEMERS
Michelle Lam en Dan Dolgin LAND
VS VERDIENMODEL
Verkoop via webwinkel
GEBRUIKERS
Onbekend trueandco.com
58 sec.
Een knap staaltje ‘andersom denken’. Tencent, het vierde grootste internetbedrijf van de wereld, bouwt aan een verticale campus. Het bedrijf wilde voor haar nieuwe hoofdkantoor graag een corporate campus zoals Google en Amazon, maar is gebonden aan een locatie in de snelgroeiende stad Shenzhen. Oplossing: de vertical tech campus. Na grondig onderzoek (wat maakt een campus een campus?) kwamen de architecten van NBBJ tot een ontwerp met twee torens die gelinkt worden door luchtbruggen. Die bruggen moeten op alle mogelijke manier interactie tussen mensen stimuleren en de geliefde bubbling energy BEDRIJF van een horizontale campus opwekken. Tencent Dat gebeurt met cafés, een juice bar, ONDERNEMERS game rooms, een kunstgalerie en een Pony Ma, Tony auditorium waar evenementen worden Zhang, Daniel Xu georganiseerd. Werknemers kunnen LAND niet rechtstreeks naar hun verdieping, China maar worden door de lift eerst naar OMZET de bruggen gebracht, van waaruit ze 43,9 miljard (2012) verder kunnen bewegen in het pand. In GEBRUIKERS 2016 moet het gebouw, dat de bijnaam 24.000 werknemers ‘Synergy Tower’ heeft gekregen, af (mei 2013) zijn. Het zal zo’n 250.000 vierkante nbbj.com/ meter vloeroppervlak beslaan, verwork/tencent deeld over 55 verdiepingen, en plek bieden aan 12.000 werknemers.
MRT 2014
13
TEKST KARIN HUSSLAGE, ANOUK EIGENRAAM BEELD CHINEASY, VERDRAAIDGOED, RYNO MOTORS, NBBJ, TRUEANDCO.COM
TRUE&CO
CROWDFUNDING HYPE INVESTEREN
DRUKTE AAN HET CROWDFRONT Crowdfunding gaat hard. Ondernemers hebben de keuze uit steeds meer platformen en manieren om geld op te halen. Miljoenen euro’s stromen toe, van een steeds grotere crowd. Gaat het te hard? Niet als iedereen het hoofd koel houdt. Philip Bueters
Autobahn
9.02 min.
it wordt het jaar waarin crowdfunding echt massa krijgt. Wat eind jaren ’90 begon als een leuke manier voor bandjes om hun nieuwe cd – die had je toen nog – te laten voorfinancieren door fans, is ook in Nederland een miljoenenindustrie geworden, die elk jaar verdubbelt in omvang. Werd er vorig jaar nog voor 32 miljoen gecrowdfund, dit jaar stopt de teller zeker niet voordat deze de 80 miljoen heeft aangetikt. Geldvoorelkaar, bemiddelaar voor leningen aan het mkb, is de absolute koploper. Het zet in een tempo van 2 miljoen euro per maand geld uit, en accelereert nog steeds. Oprichter Martijn van Schelven: “De laatste maand hebben we 2,6 miljoen euro gefund. Wij zijn ervan overtuigd dat we kunnen doorgroeien naar 100 miljoen aan crowdfunding in 2015.” SHAKE-OUT
Is dat goed nieuws? Ja. Het is natuurlijk fantastisch dat ondernemers met
14
een goed businessplan extra mogelijkheden hebben om dat te financieren. De bank staat niet altijd te springen om een krediet te verstrekken en crowdfunding lijkt ideaal om het gat te vullen in de fase waarin friends, family and fools al hun gebaar hebben gemaakt maar informals nog niet staan te trappelen. Maar wat is het druk aan het crowdfront! Kapitaal op Maat, Horeca Crowdfunding Nederland; bijna elke maand meldt zich een nieuw platform, met als spectaculairste nieuwkomer het Amerikaanse Kickstarter, dat begin februari de inschrijving opende voor een Nederlands filiaal. “Het zet de zaak op scherp”, zegt Maarten de Jong, die met Oneplanetcrowd voor duurzame en maatschappelijke ondernemers deels een concurrent is van de Amerikanen. “De taart wordt verdeeld over meer platformen, maar als je ziet hoe hard de taart groeit, is er genoeg voor een flink aantal spelers.” Simon Douw, met zijn adviesbureau Douw&Koren een autoriteit op het gebied van crowdfunding, maakt zich nog geen zorgen over een shake-out in zijn branche. “Ik verwacht dat er dit jaar nog een stuk of drie serieuze platformen bij komen, naast de talloze initiatieven die een website beginnen en vervolgens ontdekken dat het niet meevalt om dit op poten te zetten. Het is natuurlijke selectie.” In 2015 zal naar verwachting 255 miljoen euro worden gecrowdfund, voldoende om de grootste bemiddelaars, die in de regel leven van een fee van tussen de 5 en 9 procent van het opgehaalde geld, een gezonde business te bieden. RENTE, AANDELEN OF REWARD?
Het zal de keuze voor ondernemers en investeerders er niet makkelijker op maken. Nu al heb je de keuze uit ten minste vijftien crowdfundingplatformen van eigen bodem, naast grote Amerikaanse broers Kickstarter en Indiegogo, dat binnenkort ook een Nederlandse site lanceert. Vervolgens komt crowdfunding ook nog in verschillende smaken: je kunt geld lenen, zoals bij Geldvoorelkaar tegen een vaste looptijd en rente. Je kunt gaan voor rewards: je belooft een product in ruil voor een bepaald bedrag, waarmee je in feite de productie voorfinanciert. Kickstarter is met dat laatste groot geworden. Of je biedt zoals Oneplanetcrowd beide varianten.
MRT 2014 IDEAAL VOOR OP DE RUSTIGE ZONDAGMORGEN :-)
GELD VOOR ELKAAR
Leningen Sinds 2011 Succesratio
91% CROWD ABOUT NOW
ONE PLANET CROWD
Rewards en converteerbare leningen voor duurzame projecten Sinds 2012 Succesratio
65
Leningen Sinds 2010 Succesratio
68%
%
KICKSTARTER (VS)
Rewards in ruil voor donaties Sinds 2009 Succesratio
44
%
SYMBID
Aandelen Sinds 2011 Succesratio
20
%
MRT 2014
15
CROWDFUNDING HYPE INVESTEREN
Tot slot kun je de crowd ook aandeelhouder maken, iets waarmee Symbid wereldwijd de aandacht trok: nog dit jaar gaat het Nederlandse platform in de VS aan de slag, waar wetgeving in de maak is die crowdfunding met aandelen een boost zal geven. En dan zijn er nieuwkomers die het weer net even anders doen. Tienko Rasker beperkt zich met Leapfunder louter tot converteerbare obligatieleningen: de investeerder verstrekt eerst een lening, die later in aandelen wordt omgezet als het bedrijf wat ouder is en de waardering van die aandelen mogelijk wordt. Dat model past goed bij vroege start ups, die vaak hun aandelen nog niet verstandig kunnen waarderen. Oneplanetcrowd biedt die convertibles ook aan. Nog verser is Seeds, het platform van ABN Amro, dat geld ophaalt via een overeenkomst waarmee directeur Arthur de Graaf zowel juristen als bankiers grijze haren bezorgt: “Het is geen lening en het zijn geen aandelen: de ondernemer vraagt geld, in ruil hiervoor betaalt hij een vergoeding in termijnen, maar dat doet hij pas zodra hij een bepaalde omzet maakt.”
‘HET ZOU VERKEERDE RECLAME ZIJN OM TE DOEN ALSOF ALLES GOED ZAL GAAN. DIT IS BELEGGEN, NIET SPAREN’
NIET VOOR IEDEREEN
Zo veel mogelijkheden bij zo veel aanbieders: het is goed opletten welk platform en welk crowdfundingmodel het best bij je past, als crowdfunding al dé weg is. Want crowdfunding past niet bij elke ondernemer, ook al putten we inspiratie uit succesverhalen als dat van de Kidswatcher – met 185.000 euro binnen 48 uur de snelste funding ooit – of de Windcentrale: met een klapper van 7 miljoen in 2012 de grootste geldronde 16
De 5 grootste crowdfundingprojecten wereldwijd
VERONICA MARS
Film Apr 2013 $ 5,7 mln. van 91.585 investeerders Via Kickstarter
OUYA
PEBBLE
Spelcomputer Aug 2012 $ 8,6 mln. van 63.416 investeerders
Smartwatch Apr 2012 $ 10,2 mln. van 68.928 investeerders
Via Kickstarter
Via Kickstarter
UBUNTU EDGE
STAR CITIZEN
Smartphone Aug 2013 $ 12,8 mln. van 27.365 investeerders Doel was $ 32 mln.
Online game Nov 2012 Loopt nog $ 39 mln. 57% van doel
Via eigen website
Via Indiegogo
in Nederland tot nu toe. De Graaf van Seeds: “We moeten er vanaf dat crowdfunding wordt beschouwd als hét alternatief voor bankfinanciering, als place of last resort. Banken geven best nog wel krediet voor een goed plan. Het belangrijkste is dat zowel investeerders als ondernemers heel goed weten waar ze aan beginnen. Anders krijgen we straks ondernemers die zeggen: ‘ik had er niks aan’, en een crowd die zijn geld kwijtraakt en zich afkeert van crowdfunding.” TELEURSTELLING
Naarmate crowdfunding meer mainstream wordt, is de kans groter op teleurstellingen. “Tot nu toe heb ik nog geen echte brokken gezien; er wordt al flink afbetaald op de vroegste leningen. Al ken ik een paar gevallen waar tijdens de looptijd is heronderhandeld met de investeerders”, zegt Douw. “Maar het is nog te vroeg om te zeggen hoe vaak het echt mis zal gaan.” Van Schelven van Geldvoorelkaar zegt desgevraagd dat hij ‘tien posten in handen van de gerechtsdeurwaarder heeft gesteld’. MRT 2014
CROWDFUNDING HYPE INVESTEREN
De 5 grootste crowdfundingprojecten in Nederland
“Dat zorgt voor wat extra druk, maar in alle gevallen is er een betalingsregeling getroffen waardoor de investeerders tot nu toe geen rente en aflossing hebben hoeven missen.” Natuurlijk zullen er uiteindelijk leningen zijn die niet worden afgelost: Van Schelven rekent op 3 procent van het totaal. “Het zou verkeerde reclame zijn om te doen alsof alles goed zal gaan. Dit is beleggen, niet sparen.” In de VS en Groot-Brittannië, waar met name
‘DE GRENS TUSSEN ONDERNEMEN EN WAANZIN IS HEEL DUN’
FAIRPHONE
Duurzame smartphone Mei 2013 € 1.5 mln. in 3 weken 5.000 funders
DE WINDCENTRALE
DE CORRESPONDENT
Windmolens Sep 2013 € 1,3 mln.
Krant 2.0 Mrt 2013 € 1 mln. in een week 15.000 funders
binnen een paar uur
1.700 huishoudens
ANNO
Zorgverzekeraar Apr/Jul 2013 € 556.000 in 50 dagen 212 funders
AMPYX POWER
Vliegende windturbine Apr/Jul 2013 € 329.700 binnen 3 maanden
272 funders
de leenplatformen al sinds 2005 actief zijn en zelfs hedgefunds en andere instituten honderden miljoenen tegelijk uitlenen via de platformen, is meer ervaring met missers. Daar verwacht Funding Circle dat gemiddeld 4,4 procent van alle leningen nooit zal worden terugbetaald. Het is een percentage dat de afgelopen jaren gestaag omhoog kroop, maar waar ook een voorziening tegenover staat waaruit gedupeerden kunnen putten zodra het misgaat. In Engeland wil financiële waakhond
MISSERS Industrieel ontwerper Jeriël Bobbe zette afgelopen zomer zijn fietstassen annex picknickset op Kickstarter in de hoop 85.000 dollar op te halen. De meter bleef steken op 3.929, terwijl zo’n beetje alle designbladen en -blogs over de hele wereld hadden geschreven over SPRINGTIME. De volgende keer, zegt Bobbe, zorgt hij dat ook tegenover de bekende tientjesbijdragen tastbare producten staan, in plaats van alleen een bedankje. Niet dat hij een kater heeft overgehouden aan zijn crowdfund poging. “Ik ben dankzij Kickstarter bena-
MRT 2014
derd door een paar informals, met één van hen ben ik in zee gegaan.” Een andere belangrijke les heeft Marc van Wanroij van KEESMAKERS geleerd bij een campagne via Geldvoorelkaar: let op de kleine lettertjes. Hij haalde mei vorig jaar in drie maanden anderhalve ton op, tegen een rente van 7,1 procent, maar toen Van Wanroij zijn handtekening onder de contracten wilde zetten, zag hij ineens de naam van zijn vrouw staan. “Die moest meetekenen, waarna ik begreep dat ik ook persoonlijk borg moest staan voor de lening.” Op zich
niet ongebruikelijk bij kredieten, maar Van Wanroij was dat nergens tegengekomen. “We hebben met Keesmakers bewust gekozen voor een bv, inclusief alle voor- en nadelen. We nemen al genoeg risico en willen niet ook nog eens persoonlijk aansprakelijk zijn voor leningen. Ik wil voorkomen dat als het verkeerd afloopt er emotionele investeerders voor mijn deur staan.” De crowdfunding werd afgeblazen. Gelukkig stortten informals in de loop van het jaar bij, zodat het bedrijf van Van Wanroij kon doorgroeien.
17
CROWDFUNDING HYPE INVESTEREN
FCA desalniettemin de crowdfundingbranche strakkere regels opleggen. TICKET TO THE GRAVEYARD
DO’S EN DON’TS VAN CROWD- FUNDING DO • Kies het juiste crowdfundingmodel voor je plannen • Bepaal het platform dat het best bij je past • Reken op een flinke voorbereidingstijd • Ga pas live met voldoende backers voor een vliegende start DON’T • Crowdfunding als alternatief voor een bankkrediet beschouwen • Verplichtingen aangaan waar je (persoonlijk) spijt van kunt krijgen • Het verzamelen van de crowd overlaten aan het platform • Na een campagne je investeerders nauwelijks informeren
18
Als Nederland wil voorkomen dat de hausse in crowdfunding straks met een kater eindigt, moet de overheid dan ook niet hier ingrijpen? De AFM houdt het volgens een woordvoerder voorlopig bij het uitgeven van vergunningen aan de platformen, die soms verplicht zijn. Volgens insiders heeft de AFM ook op eigen initiatief aanwijzingen gegeven aan platforms. Het Ministerie van Economische Zaken bereidt een voorlichtingscampagne voor over crowdfunding; de platformen zelf richten een branchevereniging op die een eigen code of conduct zal opstellen. Het is de vraag of de overheid verder moet gaan in haar regulering, stelt Douw. “Je wilt voorkomen dat investeerders denken dat alle risico’s zijn afgedekt en dichtgetimmerd. Dan gaan ze zich als ongeïnformeerde consumenten gedragen.” De platformen zullen ook moeten vasthouden aan een goede selectie van de ondernemers. Waar Leapfunder de selectie van ondernemers aan de crowd overlaat, zeggen de meeste andere platformen te selecteren op kwaliteit. CrowdAboutNow wijst negentig procent van de ingediende plannen af. “De grens tussen ondernemen en waanzin is heel dun”, zegt Tom Vroemen van CrowdAboutNow. “Wij krijgen de meest waanzinnige plannen inge-
diend, bijvoorbeeld van mensen die met crowdfunding hun familie naar Nederland willen halen.” Korstiaan van Zandvlied van Symbid: “Het is hier een soort Dragon’s Den. Maar je houdt je hart vast wie en op welke voorwaarden nu elders geld lenen: vaak lijkt het een one way ticket to the graveyard.” ERVAREN INVESTEERDERS
Zouden de platformen door de drukte op hun markt niet in de verleiding komen om krakkemikkige plannen toe te laten? “Daar hebben ze geen belang bij”, beweert Douw. “Een site vol projecten die niet worden gefund of die rammelen, is geen goede reclame.” De crowd is intussen zelf ook niet gek: bij rendement hoort risico. “En vergeet niet dat de beste projecten en platformen straks ook ervaren investeerders zullen trekken, waar groentjes zich bij zouden kunnen aansluiten.” Natuurlijk zullen er gecrowdfunde ondernemers omvallen. De Jong van Oneplanetcrowd: “Dat hoort bij ondernemen. Verontwaardiging bij investeerders kun je voorkomen door ze heel goed te informeren over de risico’s. Dan kunnen we als sector de sterke groei volhouden. Doen we dat niet, dan komt er een deukje in het succes.”
PLATFORMEN MET VERGUNNING OF ONTHEFFING VAN FINANCIËLE WAAKHOND AFM • Geldvoorelkaar.nl (sinds februari 2012) • Crowdaboutnow.nl (sinds maart 2013) • Fundyd.nl (sinds juli 2013) • Duurzaaminvesteren.nl (sinds december 2013) • Horecacrowdfunding.nl (sinds december 2013) • Kapitaalopmaat.nl (sinds december 2013) • Oneplanetcrowd.nl (sinds januari 2014)
MRT 2014
COMING UP
SPROUT IN APRIL / MEI / JUNI
EVAN DOLL (FLIPBOARD)
OVER HOE MEDIABEDRIJVEN GELD MOETEN VERDIENEN
ALS JE OUDERS JE BUSINESS FINANCIEREN
REINIER, FLORIS EN PEPIJN VAN BOMMEL
COLOFON
OVER WRIJVING BINNEN EEN FAMILIEBEDRIJF
020 262 07 00 redactie@sprout.nl
CONFESSIONS
Hoofdredacteur
Karin Husslage Eindredacteur
Anouk Eigenraam
OF AN ENTREPRENEUR’S WIFE
Redactie
JAN HERWEIJER (YOUMEDICAL)
Philip Bueters, Eric van den Outenaar Art Direction en vormgeving
OVER ZIJN INTERNATIONALE OVERNAMESTRATEGIE
Autobahn Fotografie
Jasper Sanidad Illustraties
Enkeling, Autobahn Sales
Marjolein de Bruijn, Maarten de Haan, Silvana Naipal, Sharief Niamut, Renée Smit, Stefan Smit, Erik Touwslager, Wilma Wijdoogen Marketing
José van den Haak, Florien Smits, Stefanie Zuidberg Uitgever
Berend Jan Veldkamp Druk
Roto Smeets Weert MRT 2014
15
APR
AMSTERDAM
LANCERINGSBORREL NIEUWE SPROUT
08 MEI
EINDHOVEN
SPROUT VISITS… PIET HEIN EEK
15 MEI
UTRECHT
SPROUT EVENT: DE SHARING ECONOMY
04 JUN
ROTTERDAM
SPROUT VISITS… PIETER ZWART
19
€8
25
P/M
JOIN WORD FOUNDING MEMBER OP SPROUT.NL/ MEMBER