PARK LAAGRAVEN, EEN NIEUW LANDSCHAPSPARK VOOR METROPOOLREGIO UTRECHT FLUX LANDSCAPE ARCHITECTURE - DECEMBER 2020
PARK LAAGRAVEN, EEN NIEUW LANDSCHAPSPARK VOOR METROPOOLREGIO UTRECHT Het gebied tussen Nieuwegein, Houten en Utrecht dreigt in de toekomst te worden bestemd als woningbouwlocatie. Flux komt met een alternatief plan, waarin de potentie van dit gebied als landschapspark en groene long voor metropoolregio Utrecht volledig wordt benut. Flux presenteert dit alternatieve (en ongevraagde) plan via de nieuwsbrief van de Utrechtse provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit Paul Ronken. Kwaliteit van het Utrechtse buitengebied onder druk De inwonersaantallen en bijbehorende woningbouwambities in de provincie Utrecht blijven stijgen. Het stedelijk gebied zal zich daarom steeds verder uitbreiden. Hoewel de nadruk ligt op binnenstedelijke verdichting, is van compacte steden en dorpen in een open landschap geen sprake meer. Samen met omliggende kernen als Nieuwegein, Houten en Bilthoven zal ook de stad Utrecht zich steeds meer ontwikkelen tot een ware metropoolregio, waarin de relatie tussen stad en landschap volledig verandert. Dit vraagt om een nieuwe benadering met een sterkere duiding van de Utrechtse buitengebieden en de kwaliteiten ervan. In plaats van een simpele stedenbouwkundige verkavelingsoefening, stelt Flux voor het gebied te ontwikkelen als landschapspark. Dit nieuwe landschapspark voor metropoolregio Utrecht noemen we Park Laagraven. Het gebied tussen Utrecht, Houten en Nieuwegein als een verloren tussengebied dat dreigt opgeslokt te worden door de stad
COLLAGE PRODUCTIEBOS, RECREATIEVE FUNCTIE (KASPER)
1.
VAN VERSNIPPERD GROEN NAAR 1 GEHEEL
De landschappen in de provincie Utrecht zijn markant en gevarieerd, met het cultuurhistorisch waardevolle Groene Hart , het plassengebied, de rivierenlandschappen en de Utrechtse Heuvelrug met zijn landgoederen en uitgestrekte bossen. Het gebied tussen Nieuwegein, Houten en Utrecht vormt een belangrijk schakel tussen deze verschillende landschappen. Het kan zich ontwikkelen tot een toegangspoort voor stadsbewoners om deze gebieden per fiets of te voet te bereiken. Echter, door groei van grootschalige infrastructuur, willekeurige toekenning van functies, verrommeling van het landschap en nieuwe stedelijke ontwikkelingen dreigt het gebied verder te versnipperen en uiteindelijk te verdwijnen. Het gebied manifesteert zich nu vooral als een restruimte en achterkant. Flux pleit voor een benadering waarin het gebied niet als een restruimte wordt beschouwd, maar als een werkelijke bestemming en een gebied met een sterke eigen identiteit. Door middel van deze aanpak kan het gebied gered worden van verdere woningbouwontwikkeling en ontstaat er een groen gebied dat als long kan gaan fungeren voor omliggende stedelijke gebieden.
Een nieuw landschapspark voor Metropoolregio Utrecht, van versnippering naar 1 geheel en van achterkant naar voorkant
2.Â
EEN NIEUW LANDSCHAPSPARK VOOR UTRECHT Het gebied heeft potentie als nieuw landschapspark voor Utrecht, dat kan wedijveren met het Amsterdamse bos, Potsdam in Berlijn en het Parijse Bois de Boulogne. We zien een park voor ons met een sterke identiteit, een gevarieerd gebruik en een grote aantrekkingskracht als bestemming in de stad. Bewoners van Nieuwegein, Utrecht en Houten kunnen in dit centraal gelegen gebied uitwaaien, sporten en recreĂŤren. Tegelijk vormt het park een startpunt voor langere wandelingen en fietstochten naar de grotere landschappen als het Groene Hart, de Utrechtse Heuvelrug en het rivierenlandschap.
Park Sanssouci - Potsdam (DU)
Bois de Vincennes- Parijs (FR)
Richmond Park - Londen (GB)
Amsterdamse Bos - Amsterdam (NL)
Bois de Boulogne - Parijs (FR)
Park Laagraven - Utrecht (NL)
Een schaalvergelijking met Europese landschapsparken laat de potentie zien van het gebied als nieuw landschapspark voor de metropoolregio Utrecht
3.
PRODUCTIEF EN ZUIVEREND PARK
Park Laagraven is een aantrekkelijk landschapspark, waarin verschillende functies en opgaven een plek krijgen. Zo zijn er recreatieve routes voor verschillend gebruik, zwemplekken aan zwemplassen, kanalen en allerlei sportvoorzieningen. De Hollandse waterlinie is een belangrijke cultuurhistorische drager van het park. Het park heeft daarnaast een belangrijke rol in het zuiveren van huishoudelijk afvalwater, het vasthouden van regenwater, het leveren van schoon drinkwater, het produceren van groente en fruit en het opwekken van energie. Er is ruimte voor zo’n 190 hectare voedselproductie, 12 windturbines en 150 hectare bos voor de opslag van CO2 en de productie van circulair bouwmateriaal. Piekbuien van 50mm zijn geen probleem dankzij het 65 hectare grote retentiegebied. Het park houdt omliggende stedelijke gebieden droog bij piekbuien en levert in droge tijden water voor een leefbare stad. Het park wordt gemaakt op een circulaire wijze. Afgegraven grond wordt hergebruikt voor de gedeeltelijke overkapping van de A12. Door al deze functies en programma’s in het landschapspark te concentreren, kunnen gevoelige landschappen in de regio bespaard blijven van deze ruimteclaims.
Â? Â€
Â? Â€ ‚
1000 kg
CO2
Â? Â€ ‚
Â? Â€ ‚
Â? Â€
 �
Â?
65 ha
40% van de massa
Waneer volledig ingezet voor waterzuivering kan het restwater van ruim 100.000 huishoudens worden gezuiverd.
In de eerste fasen van de ontwikkeling van dit gebied zal vol worden ingezet op productiebos. Dit wordt voor delen omgevormd tot natuur richting de laatste fase, tot er 150 ha productiebos over blijft. De opbrengst zal voor een groot deel worden ingezet voor de bouw van duurzame woningen in het gebied.
van het hout geproduceerd in een productiebos kan gebruikt worden ten behoeven van woningbouw. Dat komt uit op 4,8 mÂł per hectare per jaar voor massieve houtbouw. Met een levensduur van 50 jaar is dat genoeg om 1440 appartementen in meerdere fases uit het gebied te halen. 10-15.000 woningen zullen gerealiseerd worden in fase 3. Met een woningdichtheid van 100 woningen per hectare is het totaal oppervlak 100 hectare aan duurzame en natuurinclusieve woningbouw.
Â?
Â? Â€
Â? Â€
Andere natuurinclusieve manieren van landbouw zoals de exploitatie van voedselbossen kunnen evengoed een groot aandeel hebben in de voedselproctie van het gebied. Een voedselbos met plant polycultuur, vee polycultuur en honing en paddenstoelen kan voor 9.000.000 kcal per ha per jaar voorzien. Dat zijn 10 mensen die per ha volledig voorzien kunnen worden van hun aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calorieen.
Deel van voedselproductie zal kleine schalige diverse productie zijn. 330m² kan 1 persoon voorzien van volledige behoefte groente, fruit, granen, aardappelen en peulvruchten.
Â? Â€ ‚
191 ha
Park Laagraven is een aantrekkelijk landschapspark, waarin verschillende functies en opgaven een plek krijgen en wat kan groeien door de tijd.
van het gebied zal worden ingezet voor voedsel productie. Een groot deel van huidige gebied is al in gebruik voor voedsel productie maar zal voor een deel worden omgezet in andere functies en delen verduurzaamd in haar rol voor voedselproductie.
van het natte natuurgebied kan worden ingericht met het doel water retentie om de stedelijke runoff van de metropool regio op te vangen en grijs water van huishoudens te zuiveren op een natuurlijke wijze. Met een waterkolom van vijf meter kan 3.250.000mÂł (3.250.000.000L) water worden geborgen.
Bij een uitzonderlijke piekbui (ref. 28 juli 2014) valt 50mm op een dag, dat vertaald naar het grondgebied van de drie kernen Utrecht, Nieuwegein en Houten komt dat neer op 8.995.000.000L op een dag. Gemiddeld is een nederlandse stad voor ongeveer 32,6% verhard. Dat komt dus neer op 2.932.370.000L. Hiermee kan dit gebied dus ruim de urban runoff van de drie omliggende kernen bergen tijdens een uitzonderlijk hoge neerslagintensiteit.
50.000 huishoudens
Electriciteit voor ruim kan worden opgewekt binnen de grenzen van het park. In fasering wordt er eerst in zonneweides energie opgewekt om vervolgens gelijk met bouw van nieuwe woningen de transitie te maken naar productie op daken. Het dakoppervlak beslaat 40% van het totaal oppervlak van de woningbouw, dus 400.000m². Bij volledige bezetting vd daken genereerd dit 77.520.000 kWh, genoeg voor 25.000 huishoudens. Naast zonnepanelen is er ruimte in het park voor de plaatsing van 12 2,3mW windturbines. Deze zouden nog eens 80.620.800 kWh kunnen produceren, genoeg voor 26.000 huishoudens in de omliggende kernen. Op deze manier produceert het park energie voor zichzelf Ên voor de directe omgeving.
164 ha van het gebied wordt ingericht
met natuurdoeleinden. Onderscheid kan worden gemaakt tussen 65 ha droge natuur en 99 ha natte natuur (waarvan een deel waterretentiegebied en waterzuivering zal behelzen). Een groene zoom aan de buitenranden van het park zorgt voor een bufferruimte om stedelijke conglomeratie tegen te gaan en werkt tevens als overgangszone en entree naar het park. Een vergelijking kan worden getrokken met de Blauwe kamer, waar 120 ha natte natuur heeft geleid tot diverse zeldzame biotopen als zacht- en hardhout ooibos waarin o.a. konikspaarden, galloway runderen, lepelaars, zilverreigers, visarenden, aalscholvers, bevers en vossen hun heil vinden.
Het park vangt piekbuien op, levert hout voor de woningbouw en produceert voedsel voor de stedeling.
4.
WONINGBOUW ALS MOTOR VOOR ONWIKKELING
De woningbouwopgave vormt een integraal onderdeel van de ontwikkeling van het landschapspark. Een deel van de opbrengsten uit de circa 15.000 woningen die hier gebouwd kunnen worden, wordt opgenomen in een parkfonds. Uit dit parkfonds kan het nieuwe Utrechtse landschapspark gefinancierd worden. De woningen krijgen een plek in de randen van het park en vormen een aantrekkelijke façade voor het park. Zowel Houten, Nieuwegein als Utrecht kunnen op deze manier uitbreiden met een aantrekkelijk adres aan een nieuw landschapspark. Naast deze dichtbebouwde stadsranden biedt het park de mogelijkheid voor een extensief woonmilieu in de vorm van kleinschalige zelfvoorzienende clusters natuurinclusieve woningbouw. De A12 vormt in de huidige situatie een barrière. Nieuwe overkappingen leggen de relatie met het landschapspark en bieden bovendien een nieuw maaiveld voor woningbouw. Ook buurten achter de snelweg krijgen zo een betere verbinding met het buitengebied.
1. Landschappelijke structuren worden doorgetrokken en toegankelijk gemaakt
2. Zowel Houten, Nieuwegein als Utrecht heeft mogelijkheden voor nieuwe stedelijke ontwikkeling in de randen van het park
3. Aandacht voor optimale verbindingen tussen stad en park. Er zijn bruggen over infrastructuur en markante entrees bieden toegang tot het park
4. Een omlijsting van bos zorgt voor een heldere overgang tussen stad en park
5. Een productief park met een sterke identiteit, een gevarieerd gebruik en een grote aantrekkingskracht als bestemming in de stad
5.
VOORKANTEN EN NIEUWE VERBINDINGEN
In het ontwerp is veel aandacht voor optimale verbindingen tussen stad en park. Er zijn bruggen over infrastructuur en markante entrees bieden toegang tot het park. Voor inwoners van stedelijke gebieden rondom zijn het gebied en ook de grotere landschappen ineens bereikbaar per fiets, wandelend of skatend. Er is een rijkdom aan routes voor fietsers, wandelaars, vogelaars, skaters. Er zijn speelplekken en zwemplassen.
impressie van de nieuwe parkrand met routes en kanalen als verbindende structuren
impressie van de nieuwe Utrechtse Stadsrand met een gedeeltelijke overkapping van de A12
Park Laagraven biedt een nieuwe benadering van landschappen in een de context van steeds verdere verstedelijking in de Provincie Utrecht. Landschappen met een sterke identiteit zijn hard nodig als tegenwicht op toenemende stedelijke druk. Het idee voor Park Laagraven is ontstaan als eigen initiatief, vanuit de behoefte aan een radicaal nieuwe visie op onze buitengebieden en daarmee een alternatief toekomstperspectief voor dit gebied. Steunt u het plan?