Jeroen Brouwers. Catalogus 56

antiquariaat

FOKAS HOLTHUIS

catalogus 56

antiquariaat FOKAS HOLTHUIS Fokas Holthuis Paul Snijders Nick ter Wal Postbus 18604 NL – 2502 EP Den Haag telefoon 070 – 346 6020 www.fokas.nl fokas@fokas.nl www.paulbooks.nl paul@fokas.nl ING 53.22.242 ABN AMRO 42.36.26.868 KvK Haaglanden 10041294 BTW NL 8103.27.910.B01 Illustratie voorzijde: Jeroen Brouwers in 1950 (nummer 76 in deze catalogus), 1960 (nummer 77), 1968 (nummer 6), 1976 (nummer 111), 1968 (nummer 11), 1972 (nummer 112), 1981 (nummer 118), 1993 (nummer 67) en 2001 (nummer 51, 2x).

LEVERINGSVOORWAARDEN

* Prijzen zijn in euro’s * Verzendkosten zijn voor rekening van de koper * Betaling binnen 14 dagen op één van onze rekeningen * Wij behouden ons het recht voor pas te leveren na betaling Wij versturen wekelijks een nieuwsbrief met aanwinsten of lijstjes rondom een thema of auteur per e-mail. Abonneert u zich (gratis) onder ‘Nieuwsbrieven’ op onze website.

U treft in deze catalogus niet het gehele oeuvre van Jeroen Brouwers aan, maar hoogtepunten uit de collectie van meester-verzamelaar Arie Oexman, die nooit genoegen nam met louter eerste drukken. We hopen dat u net zoveel plezier beleeft aan het lezen van deze catalogus als wij hadden bij het samenstellen ervan. Om met de auteur te spreken: 'de wind zal mijn schrijfsels verspreiden over alle windstreken'.

1-57 58-61 62-75 76-108 109-123 124-146 147-154 maart 2012

Eerste drukken, luxe-exemplaren, opdrachtexemplaren, bibliofiele uitgaven Vertaalt Vertaald Verspreid Brieven, foto’s & handschriften Curiosa & efemera Secundair

1 BROUWERS, Jeroen Edith Piaf lyrische straatmus. Tielt/ Den Haag, Lannoo, (1961).

Garenloos. 128 p. Geïllustreerd. 1e druk. Rugje als altijd verschoten doch een tamelijk strak exemplaar. Debuut. € 60 * 'Beste Hans [Roest], dat je nu 330 Bfrs. wenst te betalen voor mijn jeugdzonde over Edith Piaf (dat is TIEN keer zoveel als het kreng oorspronkelijk kostte), en dat je je er voor hebt laten nat regenen, en dat je het toen nòg niet kreeg, -maakt mij aan het lachen hoor! Eigen schuld dikke bult! [...] Ikzelf ben heel blij dat het ding 'onvindbaar' is geworden, en dat ook jij het niet meer blijkt te bezitten.' (Kroniek van een karakter deel I (Schoten 1986), p. 388389).

2 BROUWERS, Jeroen Van rondeel tot chanson. (Amsterdam, Ivio), 1963. Geniet. 16 p.

Geïllustreerd. 1e druk. € 25 * Gesigneerd door de auteur op de binnenzijde van het omslag. Vroeg essay van Brouwers over troubadours, schlagers en het songfestival. AO 948.

3 BROUWERS, Jeroen Couperus 1863-1963. (Amsterdam, IVIO), 1963. Geniet. 16 p.

Geïllustreerd. 1e druk. € 10 * AO 965.

AF DA L E N N A AR Z I J N L U T TE L N I V E AU

4 BROUWERS, Jeroen Het mes op de keel. Brussel/ Den Haag, Manteau, (1964).

Garenloos (omslagontwerp Stefan Mesker). 128 p. 1e druk. Enkele leesvouwen. Vlekje op snee. € 250 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur uit de maand van verschijnen op de titelpagina: '"Ik heb een zuurstok", hield mijn kleinzoon vol./ Maar ze lieten hun blik niet afdalen naar/ zijn luttel niveau./ Oude mensen, blz. 15/ Voor Simon Carmiggelt,/ Brussel, 9-VI-64/ jeroen/ brouwers'. De auteur was een bewonderaar van Carmiggelt. 'Carmiggelt is/was een even briljante schrijf-vakman als Bomans, maar het oeuvre van Carmiggelt is wel degelijk een zeer krachtig oeuvre, dat wel degelijk ook zeer oprecht is'. (Kroniek van een karakter deel I (Schoten 1986), p. 359).

5 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave. Iets holgelezen. € 75 * 'Ondanks de negatieve kritiek is Het mes op de keel na verloop van tijd toch wel uitverkocht geraakt. Het is het enige boek van mij dat niet bij De Slegte is terechtgekomen, maar gewoon is uitverkocht. Na een paar jaar was het weg'. (Brouwers in Brussel (Brussel 2000), p. 19).

M E T M I J N V O L L E SY M P A T HI E

6 BROUWERS, Jeroen Joris Ockeloen en het wachten. Een lotgeval. Brussel/ Den Haag, Manteau, 1967. Garenloos (omslagontwerp Stefan Mesker). 168 p. 1e druk.

Leesvouwen. Omslag deels verbruind. € 90 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'Voor Roland Monteyne/ met mijn volle sympathie (op/ het eerste gezicht) en mijn/ oprechte bewondering voor zijn/ werk./ Brussel, 6 maart 1968/ jeroenbrouwers.' Roland Monteyne (1932-1993), beeldend kunstenaar, illustreerde in 1968 de Manteau-uitgave Pest over Vlaanderen van Lambert L.M. Jageneau. Grote Marnixpocket 27.

7

BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave. Minimale leesvouwen.

€ 90

* Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'voor Nico Wijnen/ met een hart vol sympathie/ & ter herinnering aan onze/ eerste ontmoeting in Den Haag/ op 13 mei 1968./ jeroenbrouwers./ Brussel. 5/7/68'. Nico Wijnen (1916-1998), schrijver en dichter, redigeerde het RVU-blad De Syllabus. Grote Marnixpocket 27.

8 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave. € 125 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'voor Pierre & Simone Dubois/ dit vrolijke boek/ dat in Brussel werd geschreven/ ~ nauwelijks 500 meter van de/ Lesbroussartstraat vandaan ~/ maar 25 jaar later.../ Met innige vriendschap voor beiden/ jeroenbrouwers./ Brussel, 27 juni 1968'. Pierre H. Dubois (1917-1999), dichter en letterkundige, woonde lange tijd in Brussel. Grote Marnixpocket 27.

9 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave. Ongelezen. Als nieuw. € 30 * Grote Marnixpocket 27. Een normaal antiquarisch exemplaar is gratis leverbaar bij een bestelling.

NI E U W E L I T E R AI R E V E R R I C H TI NG E N

10 BROUWERS, Jeroen In memoriam patris. Brussel, eigen beheer, december 1967. 22,0 x 10,0 cm. Eenzijdig bedrukte plano. [Typografie Karel Martens]. Gezet uit de Gill en de Garamond en gedrukt in een kleine oplage. 1e druk. Met originele, aan 'De Heer Willem M. Roggeman' gerichte envelop. € 650 * Zeldzame nieuwjaarswens van Jeroen en Nelleke Brouwers, met een tekst van de auteur, op de achterzijde voorzien van een prachtige toevoeging in handschrift: 'Behoudens mijn beste wensen voor '68/ ook mijn hartelijke dank voor Uw/ even intelligente als voor mij vleiende/ recensie van "Joris Ockeloen". Het/ nieuwe jaar brengt u de moed,/ de inspiratie en de concentratie/ voor nieuwe literaire verrichtingen/ en daarbij wens ik u van harte succes./ jeroenbrouwers'.

11 BROUWERS, Jeroen De toteltuin. (Brussel/ Den Haag), Manteau, (1968). Garenloos (omslagontwerp Stefan Mesker). 160 p. 1e druk. Lichte vochtvlek in voorzijde omslag. € 80 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'voor René Gysen,/ met bewondering zijn/ grillige Kathleen gedachtig./ met hartelijke groet van/ Jeroenbrouwers./ Brussel/ 13 november 1968'. René Gysen (1927-1969) zat vanaf 1964, samen met Pierre Dubois, Willy Roggeman en Julien Weverbergh, in de redactie van het literaire tijdschrift Komma.

12 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave. € 100 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'voor Pablo & Marijke van Dijk,/ dit "confidentieel" geworden/ boekje dat zij maar niet moeten/ lezen, en louter moeten beschouwen/ als aanvulling van hun/ "Brouwers"collectie./ Bij onze kennismaking/ Exel, 26.X.81/ Jeroenbrouwers'. Pablo van Dijk (* 1956), galeriehouder en uitgever, gaf in 1981 het bibliofiele Et in arcadia ego uit.

13 BROUWERS, Jeroen Groetjes uit Brussel. Ansichtkaarten over liefde, literatuur en dood. [Brussel/ Den Haag], Manteau, (1969). Garenloos (omslagontwerp Karel Martens).

120 p. 1e druk. Rug verbruind. € 195 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'voor Willem M. Roggeman/ Brussels vriend en daarenboven/ de eerste die ik in deze

droevige/ stad als zodanig herkende./ Zeer toegenegen zijn/ Jeroen brouwers/ te Brussel, in/ het winkeltje van/ Claeys,/ 3 november 1969'. Willem M. Roggeman (* 1935), dichter en essayist, was van 1959 tot 1981 redacteur van de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws. Herman J. Claeys (1935-2009), afgestudeerd taal- en letterkundige, bestierde galerie annex café De Dolle Mol en later de zelfstandige boekhandel Free Press Bookshop.

14 BROUWERS, Jeroen Zonder trommels en trompetten. Een markante anekdote uit het leven van - door hem zelf verteld. Amsterdam/ Brussel, Paris/ Manteau, 1973. Karton mét buikband. 80 p. 1e druk. € 45 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

15 BROUWERS, Jeroen Zonsopgangen boven zee. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1977). Ingenaaid met transparant omslag. 260 p. 1e druk. € 45 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina: 'Jeroen brouwers/ Utrecht, 7.iii.1991'. Een ongesigneerd exemplaar is leverbaar voor € 25.

16 BROUWERS, Jeroen Mijn Vlaamse jaren. Verhalen, herinneringen, pamfletten, dagboekfragmenten, brieven. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1978). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Kees Kelfkens). 324 p. 1e druk. Rug verbruind. Leesvouwen. € 20 * Privé-domein 47.

17 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1982). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Kees Kelfkens). 324 p. 2e druk. Rug verbruind. € 15 * Privé-domein 47.

18 BROUWERS, Jeroen Het verzonkene. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1979).

Ingenaaid (omslagontwerp Joost van de Woestijne). 148 p. 1e druk. Omslag enkele schaafplekjes. € 100 * Eén van de 350 genummerde en door de auteur gesigneerde exemplaren, voorzien van een losse afdruk van een tekening van Siegfried Woldhek, gesigneerd door de kunstenaar.

Deze 350 exemplaren dienden als jaarwisselingsgeschenk 1979-1980 en waren niet in de handel.

V O O R Z I E N V A N P R A C H TI GE E TS E N

19 BROUWERS, Jeroen Zonder onderschriften. Een dramatische dialoog. (Met vier genummerde en gesigneerde etsen van Roger Wittevrongel). [Antwerpen], (Ziggurat, 1980).

32,0 x 46,5 cm. Zes losse katernen in zilverkleurig omslag. (48) p. Gezet uit de Times en gedrukt op Rives 270 grams in een oplage van 60 genummerde en door auteur en kunstenaar gesigneerde exemplaren. 1e druk. Wat onvermijdelijke krasjes op het onredelijk kwetsbare omslag. € 500 * '[...] een onhanteerbare oblong-uitgave die in opengeslagen toestand bijna een meter lengte van de keukentafel in beslag nam, een boek met zilveren voor- en achterplat, voorzien van prachtige etsen en aan het elite-publiek te koop gesteld voor meer dan zevenhonderd gulden [...]'. (Papier (Nijmegen 1985), p. 14).

20 BROUWERS, Jeroen Et in arcadia ego. Zang voor mijn haan die dood is. (Met een genummerde en gesigneerde fotomultipel van John van 't Slot). [Rotterdam], Bébert, (1981).

Linnen in foedraal met uitschuiflint. 32 p. Gedrukt in een oplage van 152 genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. Vochtvlek op foedraal. Met prospectus. € 400

* Eén van de 10 genummerde en gesigneerde H.C.-exemplaren, met een handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur aan zijn Leidse collega onder het colofon: 'voor Maarten Biesheuvel/ vriendschappelijk/ Exel, 26.X.81'.

L U X E - E X E M P L A AR M E T H AN D S C HR I F T E N O P DR A C H T

21 BROUWERS, Jeroen Bezonken rood. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1981).

Halfmarokijn met platten overtrokken met vezelig papier in kartonnen hoesje (Binderij Phoenix). (4), 136 p. 2e druk. € 1100 * Eén van de 35 genummerde en gesigneerde luxe-exemplaren, in een bezonken rode band, voorzien van een pagina handschrift van de auteur. Dit is bovendien één van de 10 Romeins genummerde exemplaren hors commerce, met een handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur onder het colofon: 'voor Theo [Sontrop]/ de beste uitgever/ van Nederland/ Jeroenbrouwers/ Zutphen/ 14.XI.81'. Theo Sontrop (* 1931), van 1972 tot 1991 directeur van De Arbeiderspers, was een steun en toeverlaat van de auteur.

Bijgevoegd: proefdruk van het colofon van de luxe-exemplaren.

22 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1981). Linnen met stofomslag (omslagontwerp Joost van de Woestijne). 132 p. 1e druk. Omslag op vouw van achterflap beschadigd (als meestal). € 65 * Gesigneerd en gedateerd ('Amsterdam, 2.IV.1987') door de auteur op de titelpagina.

E X TR A L U X E

23 BROUWERS, Jeroen Alleen voor Vlamingen. Zutphen, Ad ten Bosch, 1982. Halfleer met linnen platten (Binderij Paardekooper-Wöhrmann). 58 p. 1e druk. € 300 * Eén van de 60 genummerde en gesigneerde luxe-exemplaren op 100 grs. H.V.O. vergé.

Bovendien één van de 35 extra luxe exemplaren die in halfleer werden gebonden.

Bijgevoegd: voorzijde omslag van de reguliere uitgave.

24 BROUWERS, Jeroen Es ergo sum. (Zutphen, Ad ten Bosch, 1982). Ingenaaid in los omslag. 8 p. Gezet uit de Garamond en gedrukt op 150 grams Hollands druk getint vergé in een oplage van 110 genummerde en gesigneerde exemplaren. Met - los bijgevoegd - de tekst in facsimile van het handschrift. 1e druk. € 160 * Deze uitgave werd geschreven als begeleidend woord bij Mulisch' verzenbundel Opus Gran en verscheen bij wijze van hommage aan Harry Mulisch, 'die op 23 oktober 1982 aanwezig was in boekhandel Van Someren & Ten Bosch te Zutphen om er zijn roman De aanslag te signeren'.

25 BROUWERS, Jeroen De laatste deur. Essays over zelfmoord in de Nederlandstalige letteren. (Amsterdam, De Arbeiderspers, 1983). Linnen met stofomslag. 536 p. 1e druk.

Mooi exemplaar. € 70 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'Voor Dick Salfischberger/ Jeroenbrouwers/ Amsterdam, 17.XII.1983'.

26 BROUWERS, Jeroen Hélène Swarth. Haar huwelijk met Frits Lapidoth. 1894-1910.

Amsterdam, De Arbeiderspers, (1985). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Kees Kelfkens). 220 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 15 * Open Domein 15.

27 BROUWERS, Jeroen De sprong. Arnhem, Gelderse Culturele Raad, 1985. Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Wigger Bierma). 84 p. 1e druk. Omslag aan randen minimaal geschaafd. € 30 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'hartelijke groet voor/ Michael Lensen/ Jeroenbrouwers/ Exel, 13.XI.1985'.

28 BROUWERS, Jeroen Miniatuur van wanhoop. (Met een linosnede van Peter Yvon de Vries.) Amsterdam, De Lange Afstand, 1987. Vouwblad in omslag. Met de hand gezet uit de Erasmus en De Roos en gedrukt door Anneke Brassinga en Peter Yvon de Vries in een oplage van slechts 41 exemplaren. 1e druk. € 400 * De tekst behelst een precieze brief van Brouwers aan Tom van Deel.

29 BROUWERS, Jeroen Sire, er zijn geen Belgen. Amsterdam, Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, 1988. Linnen met stofomslag. 60 p. 1e druk. € 250 * Eén van de 100 exemplaren gebonden in linnen met stofomslag. Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

U I T GE G R O E I D TO T E E N AN DE R M E NS

30 BROUWERS, Jeroen De zondvloed. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1988. Linnen met stofomslag (omslagontwerp Nico Richter). 764 p. 1e druk. € 120 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'Yang lepas jangan dikenang/ Sudah menjadi orang lain/ Jeroenbrouwers/ Utrecht, 11.XI.1988'. Het Maleis betekent, vrij vertaald, 'Blijf niet stilstaan bij wat voorbij is/ Hij is uitgegroeid tot een ander mens'.

31 BROUWERS, Jeroen De versierde dood. Een dossier over zelfmoordclubs, Russische roulette, zelfmoordspelen, en andere mysteries rondom de zelfverkozen dood. Nijmegen, Cadans, 1989. Ingenaaid. 120 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 15 32 BROUWERS, Jeroen Zomervlucht. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1990. Linnen met stofomslag (omslagontwerp Wim Mol). 312 p. 1e druk. € 25 * Diagonaal gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

33 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Den Haag, Stichting Uitgeverij XL, 1995. Karton (omslagontwerp Petra van den Broek). 344 p. 5e druk. € 25 * Grootletterversie.

34 BROUWERS, Jeroen Kroniek van een karakter. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1992). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Marjo Starink/ Kees Kelfkens). 392 p. 2e druk. € 30 * Privé-domein 183.

35 BROUWERS, Jeroen 'Naakt in verblindend licht'. (Over Daniël Robberechts).

(Tilburg, Tilburg University Press, 1993). Ingenaaid met flappen. 32 p. 1e druk. € 25 * De tekst van de derde Louis Paul Boonlezing die Brouwers op 24 september 1993 uitsprak in Antwerpen.

36 BROUWERS, Jeroen De vervulling gevolgd door De kleine dood. Landgraaf, Herik, 1994. Ingenaaid met flappen. 28 p. Gedrukt in een oplage van 300 exemplaren. 1e druk. € 25

37 BROUWERS, Jeroen Oefeningen in nergens bij horen. De schrijver en filosoof Jean Améry 1912-1978. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas, (1995). Garenloos (omslagontwerp Marjo Starink). 64 p. 1e druk. € 40 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'Voor John Bel/ mede namens Jean Améry/ Jeroenbrouwers/ Antwerpen, 30.X.1996'.

38 BROUWERS, Jeroen Het aardigste volk ter wereld. Willem Frederik Hermans in Brussel. Bijdrage aan zijn biografie. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas, (1996). Garenloos (omslagontwerp Marjo Starink). 160 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 20 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

39 BROUWERS, Jeroen Proefnummer. Feuilletons. Zomer 1996. Zutendaal, Noli me tangere, (1996). Ingenaaid (omslagontwerp Ben Laloua (= Samira Benlaloua)). 120 p.

Geïllustreerd. 1e druk. € 25 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

40 BROUWERS, Jeroen Extra-Edietzie. Feuilletons. Herfst 1996. Zutendaal, Noli me tangere, 1996. Ingenaaid (omslagontwerp Ben Laloua (= Samira Benlaloua)). 164 p. 1e druk. € 15 41 BROUWERS, Jeroen Kilometer(s). Utrecht, (Hinderickx & Winderickx), 1996.

Ingenaaid met omslag. 12 p. Met de hand gezet uit de Romulus en gedrukt in blauw en zwart in een oplage van 75 genummerde exemplaren. 1e druk. € 160 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

42 BROUWERS, Jeroen Satans potlood. Verhalen en verhandelingen. Feuilletons zomer 1997. Zutendaal, Noli me tangere, 1997. Ingenaaid (omslagontwerp Ben Laloua (= Samira Benlaloua)). 160 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 25 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

43 BROUWERS, Jeroen De zondvloed. (Uitgegumde fragmenten). (Met een gesigneerde zeefdruk en vignetten van Joost Veerkamp). Zonder plaats, Nederlandsche Vereeniging voor Druk- en Boekkunst, 1997. Linnen. (24) p. Gezet uit de Dante en gedrukt op Zerkall in een oplage van 220 genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. € 100 44 BROUWERS, Jeroen Alles is iets. Dagboekbladen en brieven. Feuilletons lente 1998.

Zutendaal, Noli me tangere, 1998. Ingenaaid (omslagontwerp Ben Laloua (= Samira Benlaloua)). 128 p. 1e druk. € 25 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

45 BROUWERS, Jeroen Een beroemde naamgenoot. [Leiden], (Stichting Kalander, 1998). Ingenaaid. (8) p. Gezet uit de Romulus door de Avalon Pers en gedrukt door De Ammoniet in bruin, zwart en olijfgroen in een oplage van 215 exemplaren. 1e druk. € 45 46 BROUWERS, Jeroen De Verliefden. (Met een genummerde en gesigneerde ets van Rob Cox). [Amsterdam], De Veerpers, 1998. Ingenaaid met omslag. 14 p. Gezet uit de Bembo en gedrukt in rood en zwart op 150 grams Hahnemühle in een oplage van 120 genummerde en gesigneerde exemplaren. Rug minimaal (onopvallend) geschaafd. Met prospectus. € 100

47 BROUWERS, Jeroen Terug thuis. Verhalen, leerervaringen, voetnoten. Feuilletons.

Winter 1998. Zutendaal, Noli me tangere, 1998. Ingenaaid (omslagontwerp Ben Laloua (= Samira Benlaloua)). 176 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 15 48 BROUWERS, Jeroen Kalenders. (Met als frontispice een portretfoto van Herman Selleslags). Woubrugge/ Den Haag, Avalon Pers/ Statenhofpers, 1999. Verguld halfperkament (Frans den Breejen). 24 p. Gezet uit de Romulus en gedrukt in rood en zwart in een oplage van 170 genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. € 750 * Eén van de slechts 10 Romeins genummerde en door auteur en fotograaf gesigneerde luxe-exemplaren, gedrukt op handgeschept Magnani, door Frans den Breejen (Mikado Pers) fraai gebonden in halfperkament met vergulde rugtitel en verguld monogram op voorplat. Bovendien voorzien van een originele, door de fotograaf vervaardigde afdruk van de foto van Selleslags op barietpapier. Slechts twee luxe-exemplaren waren voor de handel bestemd.

49 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Woubrugge/ Den Haag, Avalon Pers/ Statenhofpers, 1999. Linnen. 24 p. Gezet uit de Romulus en gedrukt in rood en zwart in een oplage van 170 genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. € 90 * Voorpublicatie uit Brouwers' meesterlijke roman Geheime kamers.

50 BROUWERS, Jeroen Geheime kamers. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas, (2000).

Linnen met stofomslag en leeslint (omslagontwerp Zeno met een tekening van Frits Müller). 496 p. 1e druk. Gaatje in omslag. € 80 * Gesigneerd door de auteur op de dag van verschijnen op de titelpagina: 'Jeroenbrouwers/ Zutendaal, 12.X.2000'.

51 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas, (2001). Garenloos (omslagontwerp Zeno met een tekening van Frits Müller). 496 p. 11e druk. Sneden licht gevlekt. € 250 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de auteur op de titelpagina: 'Voor Henk van Ulsen,/ onvergetelijk na zijn/ rol in Stervelingen./ Zeer hartelijk,/ Jeroenbrouwers/ Zutendaal, 10.XII.2001'. Henk van Ulsen (1927-2009) vertolkte in Stervelingen de rol van Mama Sissi.

Bijgevoegd: Handgeschreven brief aan 'Beste Henk [van Ulsen]'. 29,6 x 20,9 cm. Eén blad.

Alleen recto. Gesigneerd 'jeroenbrouwers' en gedateerd '10.XII.2001'. 9 regels tekst.

Begeleidende brief, die opent met 'ik ben je niet vergeten, hoor!' Omdat zijn roman Winterlicht niet meer in de handel is, stuurt de auteur 'voor onder de kerstboom' een exemplaar van Geheime kamers. 'Ik blijf me met bewondering je grandioze vertolking in Benno's toneelstuk herinneren'.

52 BROUWERS, Jeroen Op de Middelburgse kermis. (Met een handgekleurde tekening van Ursula Heerma). Trajectum [= Utrecht], (Hinderickx & Winderickx), 2000. Ingenaaid.

(8) p. Met de hand gezet uit de Walbaum en gedrukt in een oplage van 125 exemplaren. € 150 53 BROUWERS, Jeroen Papieren levens. Feuilletons 6. Verhaal, portret, essay, pamflet.

Zutendaal, Noli me tangere, (2001). Garenloos (omslagontwerp Frits Müller). 200 p. 1e druk. € 25 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina met 'Antwerpen, 4.XI,2001'.

54 BROUWERS, Jeroen Het leven, de dood. Verhalen. Amsterdam/ Antwerpen, Atlas, (2003). Garenloos (omslagontwerp Zeno). 272 p. 1e druk. € 22 * Gesigneerd door de auteur op de titelpagina.

SI GN A TU U R V A N U I T P U T TI N G

55 BROUWERS, Jeroen Warme herfst. Met een ets van Tom Liekens. (Antwerpen), Demian, 2005. Ingenaaid. Oblong. (20) p. Gedrukt in een oplage van 200 door de auteur genummerde en gesigneerde exemplaren. 1e druk. € 160 * Met een originele genummerde en gesigneerde ets van Tom Liekens, gedrukt door Ann Rikkers, gehoogd met bladgoud. Dit is het allerlaatste nummer van de oplage, met een prachtig uitgelopen handtekening van de auteur, die het signeren vermoedelijk moe was.

56

BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Zelfde uitgave.

€ 100

57 BROUWERS, Jeroen & Gerrit KOMRIJ De stilte bestaat uit zoveel antwoorden.

Correspondentie 1980-1986. Bezorgd door Onno Blom. Antwerpen/ Leiden, De Luchtbuks, 2006. Linnen met stofomslag. 64 p. Met de hand gezet uit de Spectrum en de Gill en gedrukt in groen en zwart op Zerkall Bütten Werkdruck in een oplage van 220 genummerde en door beide correspondenten gesigneerde exemplaren. 1e druk. Met prospectus en uitnodiging voor de presentatie. € 120 VERTAALT 58 WALSER, Robert Fritz Kocher z'n opstellen. Vertaald door Jeroen Brouwers.

Geïllustreerd door Karl Walser. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1979). Ingenaaid met flappen (ontwerp Barbara van Dongen Torman). 128 p. 1e druk. Voorzijde omslag deels los en geplakt. € 35 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de vertaler op de titelpagina: 'mede namens Robert Walser/ de lezer vriendelijk aangeboden/ Jeroenbrouwers/ Exel, 30.I.82'.

59 WALSER, Robert De kuise nacht en andere liefdesverhalen. Bezorgd en van een nawoord voorzien door Volker Michels. Met een nawoord van Martin Ros. Vertaald door Jeroen Brouwers. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1980). Garenloos (omslagontwerp Friso Henstra). 284 p. 1e druk. Cellofaan van omslag laat iets los. Stempeltje op Franse titel. € 10 60 WALSER, Robert Jakob von Gunten. Een dagboek. Vertaald door Jeroen Brouwers.

Met een nawoord van Guido Stefani. Amsterdam, De Arbeiderspers, (1981). Garenloos (omslagontwerp Marjo Starink). 156 p. 1e druk. € 10 K U R T , DI E HE T BE U W AS 61 TUCHOLSKY, Kurt Rheinsberg. Een liefdesverhaal. Vertaald door Jeroen Brouwers.

Vianen, Kwadraat, 1981. Ingenaaid. 52 p. Sneden wat gevlekt. € 160 * Exemplaar met paginagrote, handgeschreven inscriptie van de vertaler op het voorste schutblad: 'Zaterdagochtend/ 01,30/ ten huize van de/ familie Kordes/ mede namens/ Tucholsky,/ Kurt, die het beu was/ wat wij hier zitten te/ bediscusiëren (sic!), - en toen/ zelfmoord beging (en ik geef/ hem gelijk)/ PANG!!!'. Op de titelpagina signeerde Brouwers rigoureus door zijn gedrukte naam heen. Een verrassende, sympathiek benevelde opdracht van de vertaler!

VERTAALD 62 BROUWERS, Jeroen Versunkenes Rot. Roman. Aus dem Holländischen von Grete Weil. (Zürich), Nagel & Kimche, (1984). Linnen met stofomslag (omslagontwerp Heinz Unternährer). 140 p. 1e druk. € 20 * Duitse vertaling van Bezonken rood (1981).

63 BROUWERS, Jeroen Rødt bundfald. På dansk ved Birthe Lundsgaard Sørensen.

(Kopenhagen), Gyldendal, (1985). Ingenaaid met flappen (omslagontwerp Lotte Bruun Rasmussen). 120 p. Onafgesneden. 1e druk. € 30 * Deense vertaling van Bezonken rood (1981).

64 BROUWERS, Jeroen Sunken Red. Translated from the Dutch by Adrienne Dixon.

New York, New Amsterdam, (1988). Linnen met stofomslag. 136 p. 1e druk. € 12 * Engelse vertaling van Bezonken rood (1981).

65 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Londen, Peter Owen, (1988). Karton met stofomslag. 132 p. 1e druk. Scheurtje in achterzijde omslag gerepareerd met tape. € 12 * Engelse vertaling van Bezonken rood (1981).

66 BROUWERS, Jeroen Versunkenes Rot. Roman. Aus dem Holländischen von Grete Weil. München/ Zürich, Piper, (1988). Garenloos (omslagontwerp Federico Luci). 144 p. 2e (?) druk. € 12 * Duitse vertaling van Bezonken rood (1981).

67 BROUWERS, Jeroen Als: Jerun BRAUERS Prigušeno crveno. S holandskog prevela Olivera Petrović. Novi Sad, Prometej, 1993. Garenloos (omslagontwerp Balint Sombati). 126 p. 1e druk. € 30 * Servische vertaling van Bezonken rood (1981). 'Ovaj holandski bestseler, preveden već na mnoge evropske jezike, kritičari su nazvali spomenikom majci'.

BE K R O O N D M E T DE P R I X F E M I N A É TR A N GE R

68 BROUWERS, Jeroen Rouge décanté. Roman. Traduit du néerlandais par Patrick Grilli. [Parijs], Gallimard, (1995). Garenloos. 166 (= 164) p. 1e druk. Schaafplekje op rug. € 12 * Franse vertaling van Bezonken rood (1981).

69 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. [Parijs], Gallimard, (1997). Garenloos. 176 p. 2e druk. € 10 * Franse vertaling van Bezonken rood (1981). Folio-pocket.

70 BROUWERS, Jeroen Vermelho Decantado. Traduzido do neerlandês por Célia Bernardino e Arie Pos. (Lissabon), Teorema, (1997). Ingenaaid (omslagontwerp Fernando Mateus). 152 p. 1e druk. € 25 * Portugese vertaling van Bezonken rood (1981).

71 BROUWERS, Jeroen L'eden englouti. Roman. Traduit du néerlandais par Patrick Grilli. [Parijs], Gallimard, (1998). Garenloos. 124 p. 1e druk. € 22 * Franse vertaling van Het verzonkene (1979).

72 BROUWERS, Jeroen Rosso decantato. Romanzo. Traduzione di Denise Jacobs.

(Rome), Ila Palma, (1998). Ingenaaid met flappen. 136 p. 1e druk. € 25 * Italiaanse vertaling van Bezonken rood (1981).

73 BROUWERS, Jeroen Als: Yeru-n BURAUWA-ZU-CHO Uwazumi no aka. (Vertaald uit het Frans naar de oorspronkelijke Nederlandse uitgave door Hayashi Takashi-yaku).

Tokio, Suiseisha, 2001. Karton met stofomslag en buikband. 200 p. 1e druk. € 60 * Japanse vertaling van Bezonken rood (1981). Gesigneerd door de auteur op pagina (198), na het slot van de roman, maar aan het begin van het boek - voor Nederlanders althans.

74 BROUWERS, Jeroen Geheime Zimmer. Roman. Aus dem Niederländischen von Christiane Kuby. Stuttgart/ München, Deutsche Verlags-Anstalt, (2002). Karton met stofomslag (omslagontwerp Brigitte Müller). 432 p. 1e druk. Naam op schutblad. € 20 * Duitse vertaling van Geheime kamers (2000).

75 BROUWERS, Jeroen Zelfde werk. Leipzig, Reclam, (2004). Garenloos (omslagontwerp Gabriele Burde). 352 p. 2e druk. € 12 * Duitse vertaling van Geheime kamers (2000).

VERSPREID NO U I K V I N D H E T HI E R H E E L F I J N

76 BROUWERS, Jeroen 'Voor het eerst op het Pensionaat'. P. 56 in: Sijoppersblad.

Tijdschrift van het Pensionaat Sint Jozef te Zeist, jaargang IV, aflevering 3 (september 1950).

(Zeist, Pensionaat Sint Jozef, 1950). Linnen (omslagen meegebonden). 182 p. € 1400 * Brouwers' allereerste publicatie, verschenen in het blad van zijn eerste kostschool toen hij pas tien jaar oud was. Hij schrijft over de rit van Den Bosch naar Zeist, zijn eerste impressies, zijn ontmoeting met andere jongens en het verdere verloop van de eerste dag.

Hij besluit met: 'Een paar dagen later kwam de frater op me af en vroeg of ik iets voor het Sijoppersblad wou maken. Het moest gaan over mijn indrukken van de eerste dag. Nou ik vind het hier heel fijn en het opstel dat ik moest maken heb je net gelezen.' Het pensionaat in Zeist is een sleutel in Brouwers' oeuvre, hij ervoer het als de ergste periode in zijn leven: 'Ik heb geen kampsyndroom, ik heb een kostschoolsyndroom', zou hij later zeggen in een interview met Bibeb.

In: Sijoppersblad. Tijdschrift van het Pensionaat Sint Jozef te Zeist, jaargang I-XI (november 1947-juli/augustus 1958). Linnen (omslagen meegebonden). Alles wat verscheen.

Zeldzame, wellicht unieke, volledige reeks van het periodiek, dat gedurende de eerste twee jaargangen nog Sijopperskrant heette en gestencild werd, tot en met de allerlaatste aflevering, waarin de opheffing van het Pensionaat Sint Jozef wordt gemeld. Deze zeldzame set is, getuige de stempels op de schutbladen, afkomstig uit het archief van het pensionaat zelf. Met in jaargang 5, aflevering 10 de tekst 'Onze Schoolreis' door Jeroen Brouwers en vijf klasgenoten, gevolgd door 'Kijkjes achter de schermen 11. Leidende functie in Hotelbedrijf' door J.Th.M. Brouwers, Jeroen Brouwers' vader. Voorts meldt de achterzijde van het omslag van aflevering 8/9 trots dat Jeroen Brouwers op woensdag 2 april 1952 zijn zwemdiploma A heeft gehaald. Op donderdag 22 mei mocht Brouwers, samen met Tom Beynes, in de kapel de opdracht en toewijding uitspreken tijdens het Lof. In de laatste aflevering van jaargang 5 wordt het vertrek van een lange lijst jongens aangekondigd, gevolgd door de scholen waarnaartoe ze gaan. Achter de naam 'Jeroen Brouwers' staat 'Missiehuis St. Jan, Soesterberg'. Maar waar staat Brouwers op de groepsfoto? Rarissime!

Voorts: 'Programma: afscheidsfeest 1952'. Eenzijdig bedrukt stencil. Overzicht van de festiviteiten, voorafgaand aan de grote vakantie, met welkomst-yell, afscheidswoordjes, toneelstukjes en de operette Pietje de Dood. Hierin vertolkt Brouwers ('Solist') de rol van Sinte Pieter.

77 BROUWERS, Jeroen 'Robinson Crusoë en zijn voorbeeld. Bij de 300ste geboortedag van Daniël Defoe'. P. 3 in: Salvo. Katholiek weekblad voor de Nederlandse strijdkrachten, jaargang 13, aflevering 35, (30 mei 1960). [Den Haag, Hoofdbureau Katholiek Thuisfront], 1960. Gevouwen. 8 p. Geïllustreerd. € 60 * Paginagroot artikel, in druk ondertekend met 'Jeroen Brouwers, Matroos 3 Z.M.' 78 BROUWERS, Jeroen 'La dolce vita. Het geweten van Rome'. P. 3 in: Salvo. Katholiek weekblad voor de Nederlandse strijdkrachten, jaargang 13, aflevering 49, (5 september 1960).

[Den Haag, Hoofdbureau Katholiek Thuisfront], 1960. Gevouwen. 8 p. Geïllustreerd. € 60 79 BROUWERS, Jeroen 'Over meester en leerling. Govaert Flinck ter ere, bij zijn 300ste sterfdag [en] Eten met Julia'. P. 4-5 [en] 8-9 in: Salvo. Katholiek weekblad voor de Nederlandse strijdkrachten, jaargang 14, aflevering 12/13/14, (19 december 1960). [Den Haag, Hoofdbureau Katholiek Thuisfront], 1960. Gevouwen. 20 p. Geïllustreerd. € 60 * Uitvoerige beschouwing over Rembrandt en Flink, gevolgd door een literair verhaal.

80 [BROUWERS?, Jeroen] 'Edith Piaf. Een kleine grauwe mus die het zingen niet kan laten'. P. 4-8 in: Romance. Weekblad voor twintigers, jaargang 5, aflevering 28 (14 juli 1962).

Amsterdam, De Geïllustreerde Pers, 1962. Halflinnen (omslag meegebonden). 60 p.

Geïllustreerd. € 300 * Tamelijk meeslepend artikel over de lyrische straatmus, met vele zwart-witfoto's. Het artikel is weliswaar niet ondertekend, maar Brouwers was vanaf 1962 bureauredacteur van dit jongerentijdschrift. Hij schreef soms een artikel, werkte kopij om en maakte fotobijschriften. Literair detectives vinden mogelijk meer teksten die van Brouwers' hand kunnen zijn.

In: Romance. Weekblad voor twintigers, jaargang 5, aflevering 27-52 (7 juli-29 december 1962). Twee delen. Halflinnen (omslagen meegebonden).

81 BROUWERS, Jeroen 'Edith Piaf (1) de geboorte van een straatsirene [en] Edith Piaf (2) een straatmus slaat haar vleugels uit [en] Edith Piaf (slot) rumoer en zwijgzaamheid rondom legendarische vrouw'. P. 4-5 [en] 4-5 [en] 4-5 in: Salvo. Katholiek tijdschrift voor de Nederlandse strijdkrachten, jaargang 16, aflevering 7 [en] 8 [en] 9, (8 april 1963 [en] 22 april 1963 [en] 6 mei 1963). Den Haag, Hoofdbureau Katholiek Thuisfront, 1963. Gevouwen. 12 p. per aflevering. Geïllustreerd. € 150 * Reeks van drie artikelen in drie opeenvolgende afleveringen, grotendeels ontleend aan Brouwers' boekje, maar de stof werd 'met vrije hand door de schrijver bewerkt'.

82 BROUWERS, Jeroen 'Gedachtig Yolande, mijn kerstroos. Een decemberverhaal'. P. 16 in: Salvo. Katholiek tijdschrift voor de Nederlandse strijdkrachten, jaargang 16, kerstnummer, (december 1963). [Den Haag, Hoofdbureau Katholiek Thuisfront], 1963.

Gevouwen. 16 p. Geïllustreerd. € 60 * 'Ik liet me te veel aan haar ziekte gelegen liggen dan dat ik haar ook nog deelgenoot durfde maken van de slechte verkoop van mijn gedichtenbundel. Van de oplage vijftienhonderd exemplaren - waren er na driekwart jaar pas zeven verkocht'.

O V E R AL L E W I N D ST R E K E N

83 BROUWERS, Jeroen 'De toteltuin. Ten dele credo, ten dele wind'. P. 641-666 in: De nieuwe stem. Maandblad voor cultuur en politiek, jaargang 19, aflevering 11 (november 1964).

Drachten, Laverman, (1964). Ingenaaid. 641-704 (= 64) p. € 12 * 'Honderden beschreven vellen foliopapier dansen op de pijpen van de wind. Wat voor feest is het, dat hen tot dansen opzweept? Een kolom van uitgelaten papier danst voor mijn ogen. Een melkweg van beschreven vellen kiest de ruimte buiten mijn kamer, strekt zich uit als een landingsbaan over de zwarte wolken. De inkt van mijn woorden zal weggewassen worden door de regen; de wind zal mijn schrijfsels verspreiden over alle windstreken'.

84 BROUWERS, Jeroen 'Een slecht zittend maskeradepak'. P. 767-780 in: Nieuw Vlaams Tijdschrift, derde reeks, jaargang 17, aflevering 89 (1964). Antwerpen, Ontwikkeling, (1964).

Ingenaaid. 713-868 (= 156) p. € 12 * Fragment uit de nooit verschenen roman Rijksgrote te paard.

85 BROUWERS, Jeroen 'Oom Igor'. P. 3-17 in: Komma, jaargang 3, aflevering 4 (1967).

Den Haag, Nijgh & Van Ditmar, (1967). Ingenaaid (omslagontwerp Niek Wensing). 80 p. € 12 * Fragment uit de nooit verschenen roman Rijksgrote te paard.

86 BROUWERS, Jeroen 'De bruid'. P. 18-49 in: Komma, jaargang 4, aflevering 1 (1968).

Den Haag, Nijgh & Van Ditmar, (1968). Ingenaaid (omslagontwerp Niek Wensing). 80 p. € 12 * Op de achterzijde van het omslag reclame voor de met de Vijverbergprijs bekroonde Joris Ockeloen en het wachten en de 'binnen enkele dagen' te verschijnen verhalenbundel De toteltuin, waarin 'De bruid' ook is gebundeld.

87 BROUWERS, Jeroen '(Inleiding) [en] Veldbloem, een distel'. P. 5 [en] 75-88 in: Werk van nu 3. Nederlandse auteurs. Samengesteld door Jeroen Brouwers. [Brussel], Manteau, [1968]. Garenloos (omslagontwerp Stefan Mesker). 200 p. Geïllustreerd. 1e druk. Leesvouw. € 10 * Werk van o.a. Jan Cremer, Jacques Hamelink, Steven Membrecht, C.B. Vaandrager.

88 BROUWERS, Jeroen '(Inleiding)'. P. 5-6 in: Werk van nu 4. Samengesteld door Jeroen Brouwers. [Brussel], Manteau, [1969]. Garenloos. 156 p. Geïllustreerd. 1e druk. Leesvouw.

Enkele nummers in de marge. € 10 * Werk van o.a. Andreas Burnier, Jef Geeraerts, Heere Heeresma, Johan Rham, Lodewijk Henri Wiener.

89 BROUWERS, Jeroen 'Kijk, daar staat mijn naam. Dagboekblad'. P. 36-37 in: Kentering, jaargang 10, aflevering 6 (november 1969-januari 1970). Den Haag, Nijgh & Van Ditmar, (1969). Ingenaaid. 48 p. € 10 EEN GEDICHT

90 BROUWERS, Jeroen 'Ik in de spiegel (acrostichon)'. P. 9-10 in: Schrijvers in de spiegel waarin opgenomen een volledig overzicht van het courante Paris-Manteau Literair Fonds tot en met najaar 1971. Amsterdam/ Brussel, Paris-Manteau Literair, 1971. Oblong. Garenloos (omslagontwerp Mart Kempers). 68 p. 1e druk. Datum en initialen op pagina 2. €8

91 BROUWERS, Jeroen 'Ik heb een hekel aan...'. P. 7-8 in: Manteau-auteurs scheren hun zwarte schapen. (Brussel/ Den Haag), Manteau, (1973). Oblong. Ingenaaid. 44 p.

Geïllustreerd. 1e druk. Scheurtje in achterzijde omslag. €8 * In de algemene fondslijst achterin staan bovendien vier titels van Brouwers, met prijzen in Belgische franken en Hollandse guldens.

92 BROUWERS, Jeroen 'Jef Geeraerts. Enige scherven'. P. 15-20 in: Bzzlletin, jaargang 4, aflevering 30 (november 1975). Den Haag, BZZTôH teater, 1975. Geniet (omslagtekening Albert Wulffers). 48 p. € 10 * Herinneringen aan een (later per brief opgezegde) vriendschap.

93 BROUWERS, Jeroen 'Een taal om op te houden. Een kluchtige samenspraak'. P. 5 in: De Zwijger, jaargang 1, aflevering 32 (18 augustus 1982). Brussel, De Vrije Pers, 1982. Geniet (omslagtekening Zak). 12 p. € 20 * Fragment uit Mijn Vlaamse jaren (1978), waarvan in 1982 een tweede druk verscheen.

NE DE R L A N D SE L I T E R A I R E P R I J Z E N

94 BROUWERS, Jeroen 'Rede bij de aanvaarding van de mij toegekende Geuzenprijs'. P. I-IV als bijlage bij: De Zwijger, jaargang 1, aflevering 42 (27 oktober 1982). Brussel, De Vrije Pers, 1982. Gevouwen (omslagtekening [Jan] Vanriet). 12 p. € 20 * Brouwers geeft terloops een mooie opsomming van Vlaamse auteurs die 'door de decenniën heen voor duizenden en duizenden guldens' aan Nederlandse literaire prijzen hebben ontvangen. De schrijver ontving de Geuzenprijs van ''t Zal Wel Gaan' te Gent, bij welk Taalminnend studentengenootschap Tom Lanoye in die dagen ook naam maakte.

95 BROUWERS, Jeroen 'Papier'. P. 11-17 in: Papier. Tentoonstelling van werk van Karel Martens in het Nijmeegs Museum Commanderie van St. Jan. (Nijmegen, Commanderie van St. Jan, 1985). Ingenaaid. 60 p. Geïllustreerd. 1e druk. Scheurtje in omslag. € 20 * Tekst over de fascinatie van zowel kunstenaar als auteur: het papier. Martens verzorgde de typografie van In memoriam patris (1967) en Groetjes uit Brussel (1969).

96 BROUWERS, Jeroen 'Nawoord. Woorden met angels, woorden met scharen'. P. 145169 in: André Baillon, Een doodeenvoudig man. Vertaling Frans Denissen en Hilde Rits.

Amsterdam/ Antwerpen, Nijgh & Van Ditmar/ Dedalus, (1994). Garenloos. 176 p. 1e druk. €8 97 BROUWERS, Jeroen 'Terug thuis...'. P. 11-14 in: Brusselse vergezichten. Samenstelling Frank De Crits en Geert Van Istendael. (Brussel), Standaard Boekhandel, (1995). Ingenaaid.

64 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 15 GE SI GN E E R D AF F I C H E

98 BROUWERS, Jeroen 'Al dat papier'. P. (5-8) in: Al dat papier. (Antwerpen), Demian, 1999. Ingenaaid met buikbandje. (40) p. Gedrukt in een oplage van 500 exemplaren. 1e druk. € 30 * Mooie inleiding in de catalogus van de gelijknamige tentoonstelling bij Antiquariaat Demian te Antwerpen.

Bijgevoegd: 'Al dat papier. De manuscripten van Jeroen Brouwers'. 37,0 x 51,6 cm. Affiche.

Bijlage bij De Morgen. Tweemaal gevouwen, doch fraai gesigneerd door Brouwers.

99 BROUWERS, Jeroen 'Zelfmoord en letteren'. P. 9-14 in: Over luistervervreemding en beschrijvingsarmoede. Zonder plaats, Zwolse Poort, (2001). Ingenaaid. 60 p. 1e druk. € 12 * Programma- en voordrachtenboekje van het Zwanikkensymposium voor een instelling voor geestelijke gezondheidszorg in Overijssel. Henk Bernlef, Hugo Camps en Manon Uphoff spraken ook.

100 BROUWERS, Jeroen 'Hier komt nooit niemand niet. Op expeditie naar Herman Teirlinck'. P. 149-166 in: De Brakke Hond. Driemaandelijks literair tijdschrift met neus, jaargang 19, aflevering 75 (zomer 2002). (Mechelen, De Brakke Hond, 2002). Ingenaaid met flappen. 172 p. € 10 101 BROUWERS, Jeroen 'Memoires I'. P. 5-27 in: De Brakke Hond. Driemaandelijks literair tijdschrift met neus, jaargang 20, aflevering 78 (lente 2003). (Mechelen, De Brakke Hond, 2003). Ingenaaid met flappen. 120 p. € 10 102 BROUWERS, Jeroen 'Memoires II'. P. 5-28 in: De Brakke Hond. Driemaandelijks literair tijdschrift met neus, jaargang 20, aflevering 79 (zomer 2003). (Mechelen, De Brakke Hond, 2003). Ingenaaid met flappen. 144 p. € 10 103 BROUWERS, Jeroen 'Mémoires III. Theo Oegema van der Wal'. P. 5-28 in: De Brakke Hond. Driemaandelijks literair tijdschrift met neus, jaargang 20, aflevering 80 (winter 2003).

(Mechelen, De Brakke Hond, 2003). Ingenaaid met flappen. 180 p. € 10 104 BROUWERS, Jeroen 'Angèle M. en haar huisgenoot. Mémoires IV'. P. 13-53 in: De Brakke Hond. Driemaandelijks literair tijdschrift met neus, jaargang 20, aflevering 81 (winter 2003). (Mechelen, De Brakke Hond, 2003). Ingenaaid met flappen. 168 p. Plakresten op voorzijde omslag. € 10 105 BROUWERS, Jeroen 'Over niks. Over alles'. P. 15-24 in: Bindels & Van Melick (red.), Over niks. Over alles. Roermond, Huis voor de Kunsten Limburg, 2009. Ingenaaid met flappen. 104 p. 1e druk. Met affiche en programmaoverzicht. € 20 * Academische beschouwingen en leesbare teksten over epistolaire kunst ter gelegenheid van de Dag van de brief op 18 mei 2009.

106 BROUWERS, Jeroen 'BDE'. P. 14-28 in: De Brakke Hond. Literair tijdschrift met neus, jaargang 27, aflevering 2 (2010). (Mechelen, De Brakke Hond, 2010). Ingenaaid. 128 p.

Geïllustreerd. € 15 * Voorzien van een stempel van de handtekening van de auteur, bij de presentatie van Bittere bloemen, op 1 april 2011 te Mechelen.

107 BROUWERS, Jeroen 'Restletsels. Dagboeknotities'. P. 122-127 in: De Brakke Hond.

Literair tijdschrift met neus, jaargang 27, aflevering 3 (2010). (Mechelen, De Brakke Hond, 2010). Ingenaaid. 128 p. Geïllustreerd. € 15 * Voorzien van een stempel van de handtekening van de auteur.

108 BROUWERS, Jeroen 'Restletsels (2)'. P. 122-126 in: De Brakke Hond. Literair tijdschrift met neus, jaargang 28, aflevering 1 (2011). (Mechelen, De Brakke Hond, 2010).

Ingenaaid. 128 p. Geïllustreerd. € 15 * Voorzien van een stempel van de handtekening van de auteur.

BRIEVEN, FOTO’S & HANDSCHRIFTEN 109 BROUWERS, Jeroen Handgeschreven brief aan de redactiesecretaris van De Gids.

29,0 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen brouwers' en gedateerd '9 7 oktober 1964'. 15 regels tekst. € 250 * Vroege brief, die het verhaal 'Montreux' begeleidde, dat Brouwers 'beleefd ter lezing' aanbiedt. De bio- en bibliografische alinea 'te uwer informatie' vangt aan met: 'Ik ben Nederlander, 24 jaar, publiceerde juni j.l. mijn debuut - de verhalenbundel "Het mes op de keel".'

Bijgevoegd: doorslag van de getypte brief aan 'Zeer geachte Heer Brouwers'. 27,4 x 21,4 cm.

Eén blad. Alleen recto. 3 regels tekst. De redactiesecretaris van De Gids stuurt 'Montreux' terug, zijnde 'niet geschikt voor opname'.

110 BROUWERS, Jeroen Vier handgeschreven brieven aan 'Dierbare Willem [Roggeman]'. 1. 27,4 x 21,4 cm. Op briefpapier van 'Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V.' Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd '4/II/68'. 5 regels tekst. 2. 27,4 x 21,4 cm. Op briefpapier van 'Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V.' Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd '17/11/69'. 11 regels tekst. 3. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad.

Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd '26 mei [1970]'. 10 regels tekst. Met originele envelop. 4. 20,0 x 16,0 cm. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd 'Vossem, 30/8/70'.

8 regels tekst. Met originele envelop. € 650 * Zakelijke brieven van de redacteur Brouwers aan de Vlaamse dichter, journalist en bloemlezer. De eerste brief begeleidt zekere proeven, die Brouwers 'gaarne met het typoscript' retour wil ontvangen. Tevens dankt hij voor Roggemans 'opstel over ondergetekende' in de liberale krant Het Laatste Nieuws.

Met de tweede brief stuurt Brouwers een geleende foto terug. In een postscriptum doet hij een suggestie: 'Waarom zou je mij niet eens voor Het Laatste Nieuws interviewen over "Groetjes uit Brussel"? Zó gewoon is het nu toch ook weer niet dat een "Hollander" een boek over Brussel schrijft?'

De derde brief begeleidt een aan de lezers van Brabant. Tweemaandelijks tijdschrift van de Toeristische Federatie gerichte brief, die Brouwers graag in facsimile gereproduceerd wil zien. 'Da's weer eens wat anders. Wat denk je?' (Roggeman stemde in met het idee: een exemplaar van de betreffende aflevering van Brabant is bijgevoegd.)

In de laatste brief is Brouwers voor opname van een verhaal van E. Zwertvagher in De Vlaamse Gids. 'Dank voor de 2 nummer van "Brabant"; dank ook voor je fijne artikel. Ga je goed?' “ L E T TE R K U N DI G L E V E N ” M I J D I K AL S Z I E K TE E N S TE R K E D R A N K 111 BROUWERS, Jeroen Drie handgeschreven brieven en één getypte brief aan 'Beste Nico [Wijnen]'. 1. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd '6/6/68'. 17 regels tekst. Met originele envelop. 2. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad. Alleen recto.

Gesigneerd 'jeroenbr.' en gedateerd '5 juli 1968'. 24 regels tekst. 3. 27,4 x 21,4 cm. Op briefpapier van 'Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V.' Eén blad. Alleen recto.

Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd '9/I/69'. 22 regels tekst. 4. 25,1 x 20,3 cm. Alleen recto.

Gesigneerd 'jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 7 augustus 1976'. 16 regels tekst. € 850 * Vriendelijke brieven aan de Haagse schrijver en Volksuniversiteit-directeur (1916-1998), die tevens het RVU-blad De Syllabus redigeerde. In de eerste brief na hun kennismaking pijnigt Brouwers zijn hoofd over een belofte, die hij inmiddels is vergeten: 'er IS iets gezegd dat ik zou doen, maar ik was toen, geloof ik al een beetje zatjes'.

De tweede brief gaat over een spreekbeurt voor de 'Radio-Volksuniversiteit', over welke invulling de auteur enigszins onzeker is: 'Hoe moet ik dat doen? Het wordt zo gauw verwaten ge-ouwehoer'. Brouwers stelt één voorwaarde: 'Zorg wel voor een borrel vooraf, want ik pleeg bij dergelijke gelegenheden zeer zenuwachtig te zijn'.

In de derde brief evalueert Brouwers zijn 'babbeltoer voor de radio'. 'Krijg ik nu centjes of vond je het zo slecht dat ik niets krijg? In onze twee eeuwen oude boerderij leggen we centrale verwarming aan, dus je begrijpt...'. Met Wijnens besprekingen van Joris Ockeloen en het wachten en De toteltuin is de auteur ingenomen: 'door jou met tranen in je ogen geschreven, zei je, door mij vanhetzelfde gelezen, door Nel[leke] vanhetzelfde ingeplakt in Het Groot Gedenkboek'.

In de laatste brief bedankt Brouwers stellig voor de eer van bestuurslid van de Commissie voor schone letteren van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, waarvan Wijnen secretaris is. 'Ik wens niet in een jury tot toekenning van welke letterkundige prijs dan ook te zetelen; ik wil geen letterkundige avonden organiseren; ik wil niet deelnemen aan bestuursvergaderingen, - en "letterkundig leven" als zodanig mijd ik als ziekte en sterke drank'.

Bijgevoegd: doorslagen van twee brieven van Wijnen aan Brouwers.

112 BROUWERS, Jeroen Getypte brief aan 'Zeer Geachte Heer [K.] Lekkerkerker'. 29,9 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroenbrouwers' en gedateerd '4 sept. 72'. 15 regels tekst. Met originele envelop. € 175 * Redacteur Brouwers brengt Lekkerkerker op de hoogte: 'Wij hebben Nijgh en Van Ditmar geschreven over het Verzameld Werk van Jan Slauerhoff. Dat wij dit gaarne zouden (her)uitgeven'. Voorts over de plannen van 'een zekere meneer Peter Muller, Eliance Press, Zandvoort' die erotica van Du Perron wil uitgeven. Manteau is ook geïnteresseerd.

Bijgevoegd: doorslag van de getypte brief aan 'Beste Jeroen'. 27,4 x 21,4 cm. Eén blad. Alleen recto. 10 regels tekst. Helaas: 'mevrouw Du Perron wil alleen maar een kleine oplaag. De Bezige Bij en Thomas Rap kregen ook al nul op het rekest. Dus doe geen moeite'.

113 BROUWERS, Jeroen 'Robert Walser. De opstellen van Fritz Kocher. Nederlandse vertaling: Jeroen Brouwers'. Origineel handschrift. 20,9 x 13,8 cm. Gebonden in verguld halflederen band met gemarmerde platten. 113 bladen. Recto en verso. Gesigneerd op de handgeschreven titelpagina 'Jeroenbrouwers' en aldaar gedateerd '3.8 - 24.9.78'. Op de laatste pagina schreef Brouwers: 'het geheel andermaal herzien + overgetypt 15.9 - 24.9, verstuurd naar AP 25.9.78'. Met talloze aanvullingen, doorhalingen en correcties van de auteur. € 3600 * Fenomenaal en omvangrijk werkhandschrift van de vertaling van Fritz Kochers Aufsätze, dat in 1979 zou verschijnen onder de titel Fritz Kocher z'n opstellen. Brouwers schreef op de rechterpagina's zijn vertaling, streepte woorden en passages door, herschreef weer, voegde zinnen toe, terwijl hij op de linkerpagina's de vertaling van sommige woorden nog eens woog ('voorwaarde/ vereiste/ eis'). Authentiek, literair studie-object.

P A TE R P R Ö T T E L P R E DI K T D E GU E R R I L L A I N DE L E T TE R E N

114 BROUWERS, Jeroen Handgeschreven brief aan 'Beste Theo [Sontrop]'. 25,4 x 20,3 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd 'Exel, 12.iiix.79'. 49 regels tekst. € 500 * Uitgebreide, literair-historisch belangrijke brief: Brouwers schrijft aan een pamflet over de literatuur van de jaren zeventig, 'het tijdvak bestrijkend van de terreur van de schrijvertjes van “jongens-”boeken voor grote mensen […] van de infantilisering van de

Nederlandse letteren'. In navolging van W.F. Hermans' pseudoniem wil de auteur het publiceren als 'Pater Hillarion Pröttel O.F.M.' Uitvoerig over de verschijningsvorm ('Vooral moet het ding niet “mooi” zijn, maar het moet op een bestudeerde wijze er uit zien als een underground-geschrift') en het verrassingsaspect ('Zéér geheim dus, is dit alles!!!'). De Nieuwe Revisor in statu nasciendi!

Niet in Jeroen Brouwers, Kroniek van een karakter (Schoten 1986).

I N E E N V A CU Ü M S C HR I J V E N

115 BROUWERS, Jeroen Handgeschreven brief aan 'Geachte mevrouw [Nel] Wijffels'.

25,5 x 20,4 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 22.ix.80'. 22 regels tekst. Met originele envelop. € 200 * Vriendelijke brief aan een lezeres, die de auteur heeft gefeliciteerd met de Multatuli-prijs, welke 'opeens een steun' is voor Brouwers. 'Ik zat ten slotte wel héel erg in een vacuüm te schrijven. Behalve veel geouwehoer in de kranten over mij, dat mij doorgaans eerder verdrietig stemt dan trots, of blij, - hoor ik namelijk nooit iets van enige lezer of lezeres'.

Tevens een alinea over wonen in Exel, Rosmalen en Den Bosch.

DO O R M AR I A TO T J E Z U S

116 BROUWERS, Jeroen Handgeschreven brief aan 'Geachte meneer [= Theo Sontrop], A.M.D.G. [= Ad majorem Dei gloriam: tot meerdere eer van God]'. 25,4 x 20,3 cm.

Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 12.v.81'. 47 regels tekst. € 400 * Lange en vermakelijke brief, vol archaïsch taalgebruik, over het zaaien van 'de mij door u ter hand gestelde zaadtjes'. Uit Kroniek van een karakter, waarin deze brief is opgenomen, weten we over welk soort zaadjes Brouwers schrijft: marihuana. Overigens is de toevoeging 'Door Maria Tot Jezus/ 7 dagen Aflaat' aan het eind van de brief bij publicatie weggelaten.

117 BROUWERS, Jeroen Handgeschreven brief aan 'Beste Theo [Sontrop]'. 25,4 x 20,3 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'jeroen' en gedateerd 'Exel, 29.v.81'. 17 regels tekst. € 300 * Relatief korte, maar zeker niet onbelangrijke brief: 'verder zonder veel commentaar - de tekst van Bezonken rood'. Brouwers geeft adviezen voor het zetwerk en wil het boek 'nadrukkelijk afficheren als “roman”'. Tevens over Sontrops boekenzending: 'Graves vind ik prachtig, de Brunts neem ik mij voor prachtig te vinden, Büch helaas vind ik vagina met ooft'.

Niet in Jeroen Brouwers, Kroniek van een karakter (Schoten 1986).

S C HR AP P E N , S C H AV E N E N SL E U TE L E N 118 BROUWERS, Jeroen 'De man in de reus. Bij de dood van Paul Snoek'. Origineel handschrift. 25,4 x 21,0 cm. Geniet. Twaalf bladen. Alleen recto. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd '20-21 oktober 1981'. Op het laatste blad een handgeschreven opdracht van de auteur: 'dit manuscript/ is voor Pablo van Dijk/ 26.X.81'. Met tientallen aanvullingen, doorhalingen en correcties van de auteur. € 900 * Prachtig werkhandschrift van een in memoriam, dat zou worden gepubliceerd in Vrij Nederland van 31 oktober 1982. Brouwers schrapt, schaaft en sleutelt aan zijn tekst, zoals uit de vele correcties mag blijken. Zijn aanvullingen betreffen soms enkele woorden, soms een bijzin en een enkele keer een hele alinea.

Bijgevoegd: knipsel van het uiteindelijke artikel.

P O U R L A P E TI TE HI S T O I R E L I TT É R AI R E

119 BROUWERS, Jeroen Zeven handgeschreven brieven en één getypte brief aan 'Beste heer [Pablo] Van Dijk'. 1. 21,0 x 29,7 cm. Alleen verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 25.i.82'. 30 regels tekst. 2. 25,6 x 20,4 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad.

Recto en verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 10.iv.82'. 36 regels tekst.

Met originele envelop. 3. 25,6 x 20,4 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Recto en verso.

Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 18.iv.82'. 42 regels tekst. Met originele envelop. 4. 21,0 x 15,4 cm. Recto en verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 2 mei 1982'. 16 regels tekst. 5. 25,7 x 20,8 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 18.ix.82'. 39 regels tekst. Met originele envelop. Verticale vouw deels gescheurd. 6. 25,7 x 20,8 cm. Gelinieerd blocnotevel. Eén blad. Recto en verso. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 13.X.82'. 28 regels tekst. Met originele envelop. 7. 25,4 x 20,5 cm. Gelinieerd blocnotevel.

Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd '11.v.83, Exel'. 20 regels tekst. Met originele envelop. 8. 21,0 x 14,6 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 5.v.1984'. 28 regels tekst. Met originele envelop. € 1450 * Vriendelijke brieven aan de Rotterdamse boekhandelaar en bibliofiel uitgever, die in 1981 Et in Arcadia ego uitbracht. In de eerste brief, geschreven op de achterzijde van Van Dijks verzoek, schenkt Brouwers een manuscript van een tekst uit De Bierkaai ten behoeve van een goededoelenveiling, 'mits dit doel niets met literatuur te maken heeft (b.v. niet dient ter spekking van de kas van de VVL, het Rosa Spier Huis, of het Genootschap tot Instandhouding van het Prestige van Rudy Kousbroek)'. Over Bezonken rood, dat bovenaan de bestsellerlijsten staat: 'Jammer dat dat ten gevolge van de zóveelste rel is gebeurd die weer eens boven mijn kop is losgebarsten'.

In de tweede brief dankt Brouwers 'meneer & mevrouw Van Dijk' voor het zenden van Emile Brumsteede, Jappenspiegel. 'Die Kousbroek! Behalve dat ik hem, zolang ik hem lees, vervelend heb gevonden, blijkt hij ook nog gek te zijn'. Hij waakt ervoor routineus te gaan schrijven: 'ik zou mij al schrijvende vervelen en mij afvragen: wanneer zal ik me nou eens ophangen, vanmiddag nog of morgenochtend voor of na of tijdens het scheren?'

'Pour la petite histoire littéraire' schrijft Brouwers in de derde brief over Johan Polak, die een exemplaar van Et in Arcadia ego verlangt ('u moet niet schromen hem uw rekening te sturen'). Voorts over het verkopen van manuscripten, die Brouwers gewoonlijk schenkt aan vrienden of geliefden: 'Ik walg doorgaans al genoeg van het gebouw (= het geschreven boek) om ook nog de steigers te bewaren waartussen het werd opgetrokken'. Brouwers bedankt middels de vierde brief voor de bloemen bij zijn 42e verjaardag.

De vijfde brief is een - deels ironische - reactie op het toesturen van Daantje gaat op reis, van welk kinderboek Brouwers 'zevenendertig exemplaren' heeft staan. 'De uitvoering die ik als jongetje van vijf van mijn moeder kreeg (Bezonken rood) was er een die nog door de auteur zelf was geïllustreerd. Daantje had op die plaatjes een vierkantige baard, waarvan de onderzijde was gekarteld (of “getand”) zoals een zaag. Mijn oudste zoon, uit een mijner vorige huwelijken, heet Daan Leonard, - als hommage aan Roggeveen en zijn boekje waaruit ik heb leren lezen'.

In verscheidene brieven komt (het schrijven aan) de roman De Zondvloed ter sprake: 'Tis weer niks as verdriet en ellende wat daar in komt te staan', 'Ik brei er dagelijks een half schriftblaadje aan, maar het ding - al vertoont het wel al “diepte” - heeft nog steeds geen “perspectief”', 'soms het beminnend, soms ervan walgend'.

De laatste brieven gaan over 'de “noodzaak” tot zuipen', want Van Dijk deed Brouwers twee flessen jenever cadeau. 'Mijn maag verdraagt alleen nog 'jonge'. Maar ik zal uw 'zeer oude' zo weten te versnijden dat ik er toch feestelijk van zal weten te genieten, - bij iedere slokje,

zo niet iedere teug, zal ik aan u denken'. Brouwers' zelfmoordbijbel De laatste deur 'zal er, qua presentatie, uitzien als b.v. het Geuzenboek van L.P. Boon, groot, zwaar, dik en gebonden dus'.

Bijgevoegd: handgeschreven kladversies van vier brieven van Van Dijk aan Brouwers.

120 BROUWERS, Jeroen Originele zwart-witfoto door Frans Pans. 14,3 x 19,5 cm. Met op de achterzijde de naam van de fotograaf en allerlei potloodaantekeningen voor retouche. € 120 * Gebruikt voor het omslag van de tweede druk van Mijn Vlaamse jaren (1982), maar daar is de foto anders uitgesneden. Brouwers lijkt op het omslag op de Grote Markt in Brussel te staan.

121 BROUWERS, Jeroen 'Niet in het water, maar vlak erboven, op een soort vlonder…'.

Origineel handschrift. 29,6 x 21,0 cm. Eén blad. Alleen recto. Niet gesigneerd. Niet gedateerd [± 1986]. Met tientallen handgeschreven doorhalingen, correcties en uitgebreide toevoegingen door de auteur. € 300 * Grandioos werkhandschrift, dat laat zien hoe Brouwers zijn tekst zin na zin op een hoger plan weet te tillen. Citaat: 'Ja ja ja, die kunstenaars, zegt hij, ja ja ja, die schrijvers. Hij kent ze allemaal, ook de dode, zegt hij, alleen mij kende hij nog niet, al herkent hij mij van mijn portret achterop mijn boeken'.

Volgens een handgeschreven verklaring (van wie?) gaat het hier om p. 649-650 van het manuscript van De Zondvloed, 'waarom dat manuscript niet meer compleet is, waar het zich nu bevindt'.

122 BROUWERS, Jeroen 'De wereld kan worden verdeeld in mensen die schrijven…'.

Origineel handschrift. 25,4 x 20,9 cm. Eén blad. Alleen recto. Gesigneerd 'Jeroenbrouwers' en gedateerd 'Exel, 17.xii.1988'. € 250 * Negenregelig motto van De Zondvloed, ontleend aan Kierkegaard, uitgeschreven voor een verzamelaar.

123 BROUWERS, Jeroen Originele zwart-witfoto door Katell Bertrand. 25,3 x 20,2 cm.

Met op de achterzijde '© 1999', de naam van de fotograaf en een (telefoon)nummer. € 120 * Sterk portret van de auteur, in overhemd, met zijn bril in de rechterhand. Mooie afdruk met wijde marges.

CURIOSA & EFEMERA 124 WALSER, Robert Fritz Kocher's Aufsätze. Mitgeteilt von Robert Walser. (Met elf buitentekstplaten door Karl Walser) Leipzig, Insel Verlag, (1904). Bedrukt heelleder met lederen kapitaaltjes (smaakvolle privéband door Binderij Phoenix). (4), 128 p. 1e druk. € 350 * Zeldzame eerste druk van deze klassieker, door Jeroen Brouwers in 1978 vertaald als Fritz Kocher z'n opstellen.

125 (BROUWERS, Jeroen) Ex libris Brouwers. Niet gedateerd [± 1947]. In donkerroze bedrukt papier. Clichédruk. 8,7 x 6,9 cm. Op karton geplakt. Ingelijst achter glas. € 150 * Het ex libris van de vader van de auteur, getekend door 'LB', Brouwers oudste broer Leo. De illustratie is een wapen met links een Indonesisch en rechts een Nederlands landschap.

Afgebeeld in Johan Vandenbroucke, Jeroen Brouwers. Het verhaal van een oeuvre (Amsterdam/ Antwerpen/ Den Haag 2005), p. 23.

126 (BROUWERS, Jeroen) Nieuws en aanbiedingen van Manteau. Najaar 1967.

(Antwerpen/ Brussel/ Den Haag, Manteau, 1967). Geniet. (16) p. Geïllustreerd. € 15 * Met uitgebreide aankondiging van Joris Ockeloen en het wachten (fl 6,90 / 95 fr), Brouwers' eerste roman: 'niet magisch-, wel tragisch-realistisch zou men kunnen zeggen'.

127 (BROUWERS, Jeroen) In deze nieuwe lente 68 zijn dit de nieuwe geluiden van Manteau. (Antwerpen/ Brussel/ Den Haag, Manteau, 1968). Geniet. (16) p. Geïllustreerd. € 12 * Met aankondiging van de door Brouwers samengestelde bundel - en 50e Marnixpocket Werk van nu 3, waaraan Brouwers zelf het verhaal 'Veldbloem, een distel' zal afstaan.

128 (BROUWERS, Jeroen) Manteaukrant, aflevering 3 (oktober/ november 1968). Antwerpen/ Brussel/ Den Haag, Manteau, 1968. Gevouwen. (6) p. Geïllustreerd. € 15 * Door Julien Weverbergh geredigeerde uitgeverskrant, met achtergrondartikelen over het fonds, lijsten Marnixpockets en Maerlantpockets en foto's van auteurs. Aangestipt worden ook Het mes op de keel, Joris Ockeloen en het wachten en De toteltuin.

129 (BROUWERS, Jeroen) Uitnodiging voor de viering van het 30-jarig jubileum van uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. Plano en vouwblad in omslag. 26,0 x 19,0 cm. 1968. € 25 * De bijeenkomst zal plaats hebben op vrijdag 4 en zaterdag 5 oktober 1968 in De Bijenkorf te Amsterdam. Behalve een exposé van Adriaan van der Veen en een expositie van Manteau-documenten is er een Manteauboekenmarkt. De lijst 'Enkele hoogtepunten' opent met het debuut van Johan Daisne in 1938 en eindigt met de Vijverbergprijs voor Joris Ockeloen en het wachten in 1968.

130 (BROUWERS, Jeroen) Vijf maal de kroon op ons werk. (Antwerpen/ Brussel/ Den Haag, Manteau), [1969]. Leporello. Geïllustreerd. € 10 * Met op het omslag de vijf Manteau-auteurs die in 1968 'belangrijke literaire prijzen' kregen, welke lijst wordt aangevoerd door Brouwers en de Vijverbergprijs.

131 (BROUWERS, Jeroen) Manteau najaarsaanbieding 69. (Antwerpen/ Brussel/ Den Haag, Manteau, 1969). Geniet. (12) p. Geïllustreerd. € 15 * Met uitgebreide aankondiging van Groetjes uit Brussel (fl 9,90 / 140 fr), dat hier 24 pagina's dikker belooft te zijn.

O P D E B R U SS E L SE K E R M I S

132 (BROUWERS, Jeroen) '"Roos" geschoten'. Schietschijf. (1971). In rood bedrukt karton. 10,0 x 9,9 cm. Vijf schietgaten. € 150 * Aan de ene kant van dit kaartje staat een roos, aan de andere kant staat in het handschrift van Brouwers: '"Roos" geschoten/ door Jeroen Brouwers/ op de/ Brusselse/ kermis/ 25 augustus/ 1971'.

133 ANDRIESSE, Peter Zuster Belinda en het geheime leven van dokter Dushkind. Door - in samenwerking met Dr. Sj. Winterman. Amsterdam, De Bezige Bij, 1971. Geïllustreerd karton (ontwerp Hans Borrebach). 224 p. 1e druk. € 16 * Moderne doktersroman, gevolgd door een curieuze bibliografie van 'geschriften [...] geraadpleegd teneinde zich in de materie te oriënteren': onder meer Blaman, Cronin, Hermans en een 'ongepubliceerd manuscript in bezit van de auteurs, 1970' van Brouwers.

In 1972 verliet Josefine Meijer haar echtgenoot Peter Andriesse voor Jeroen Brouwers.

134 (BROUWERS, Jeroen) 'Liga ter instandhouding van de beoefening van het ganzenbordspel in de Nederlanden'. 1974. Eenzijdig bedrukte plano. 10,0 x 15,0 cm. Met originele, aan Nico Wijnen geadresseerde envelop. € 45 * Officiële maar niet minder curieuze mededeling, met in een onbekend handschrift het verzoek om 'in de u ter beschikking staande persmedia' melding te maken van de stichting van de liga op 20 februari 1974. Voorzitter: Marcel Boon, secretaris: Julien Weverbergh en penningmeester: Jeroen Brouwers. Misschien is er een verband met Ward Ruyslinck, wiens roman Het ganzenbord in 1974 bij Manteau verscheen?

135 TOONDER, Marten De feunix, gevolgd door Onderwerpen voor een gedachtenwisseling door Roosje W. Breuner. Brussel/ Den Haag, Manteau, 1976. Garenloos. 84 p.

Geïllustreerd. Omslag enkele schaafplekjes. € 15 * Hoewel Roosje W. Breuner een anagram is van Jeroen Brouwers, heeft de auteur op zeker moment alle betrokkenheid bij deze uitgave ontkend. De Koninklijke Bibliotheek geeft in haar catalogus overigens 'Roosje W. Breuner pseud. van Jeroen Godfried Marie Brouwers'.

136 (BROUWERS, Jeroen) Voorjaar/ Spring 1978. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1978. Geniet (omslagtekening Scott Neary). (40) p.

Geïllustreerd. € 15 * Met paginagrote aankondiging van Mijn Vlaamse jaren. Ook over o.a. Hotz, Komrij, Nooteboom en Annie M.G. Schmidt.

137 (BROUWERS, Jeroen) Zomer/ Summer 1978. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1978. Geniet (omslagtekening Scott Neary). (40) p. Geïllustreerd. € 15 * Met paginagrote aankondiging van de tweede druk van Joris Ockeloen en het wachten.

Ook over o.a. Boon, Carmiggelt en 't Hart.

138 (BROUWERS, Jeroen) Najaar/ Fall 1980. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1980. Geniet (omslagtekening Ken Rinciari). (44) p. Geïllustreerd. € 15 * Met paginagrote aankondiging van De bierkaai. Ook over o.a. Maarten 't Hart, De droomkoningin.

139 (BROUWERS, Jeroen) Najaar 1981. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1981. Geniet (omslagtekening Laurie Lipton). (36) p. Geïllustreerd. € 15 * Met op de allereerste pagina een uitgebreide aankondiging van Brouwers' meesterwerk Bezonken rood.

140 (BROUWERS, Jeroen) 'Toneelgroep Centrum speelt Jeroen Brouwers'. Bierviltje.

[1983]. In rood en groen bedrukt karton. Diameter 9,0 cm. € 28 * In het najaar van 1983 bracht Centrum Brouwers' hoorspel Zonder onderschriften ten tonele. Dit viltje toont aan de ene kant een portret van Brouwers met bovenstaande tekst, aan de andere kant een portret van Wim T. Schippers. Zeldzaam.

141 (BROUWERS, Jeroen) Voorjaar 1986. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1986. Geniet (omslagtekening Siegfried Woldhek). 32 p.

Geïllustreerd. € 15

* Met paginagrote aankondiging van de herdruk van De bierkaai, 'een klassieker in onze magere literair-polemische traditie'. Tevens aankondigingen van o.a. Franssens, Hotz, 't Hart, Komrij en Nooteboom.

142 DEEL, Tom van Een bange mandarijn. Met een inleiding van Jeroen Brouwers.

Amsterdam, Gerard Timmer Prods, 1987. Ingenaaid. 32 p. Gedrukt in een oplage van 250 exemplaren? 1e druk. € 20 * Nummer en Brouwers' handtekening onder het colofon zijn gedrukt. Het hele boekje is fake, naar verluidt geschreven door Bob Polak.

143 (BROUWERS, Jeroen) Uitnodiging voor de uitreiking van de Orde van de Vlaamse Leeuw aan Jeroen Brouwers. Harmonicavouwblad. 20,0 x 46,0 cm. 1992. Met originele envelop. € 22 * De feestelijke bijeenkomst zal worden gehouden op zaterdag 27 juni 1992 in het Bijlokemuseum te Gent. Het programma bestaat uit toespraken van Mr. Piet Blomme en Jozef Deleu, aansluitend receptie.

Bijgevoegd: ongebruikte antwoordkaart.

E N DE S C HR I J V E R ST E L T GE E N V R A GE N

144 DE MENS Jeroen Brouwers (schrijft een boek). Single. 1992. 45 toerenplaatje in bedrukt hoesje. 18,0 x 18,3 cm. Stereo. € 75 * Gesigneerd door Brouwers op de voorzijde van de hoes. Op de A-kant van dit plaatje staat de hit 'Jeroen Brouwers (schrijft een boek)', op de B-kant het nummer 'Vrijheid die niet eenzaam is', beide geschreven door Frank Vander Linden en Michel De Coster van de Vlaamse rockgroep De Mens. Play that beat! AMC10306.

145 (BROUWERS, Jeroen) Fall. Najaar 1993. Amsterdam, De Arbeiderspers/ Wetenschappelijke Uitgeverij, 1993. Geniet (omslagtekening Sieb Posthuma). 40 p. Geïllustreerd. € 15 * Met paginagrote aankondiging van Het is niets ('Al na drie weken herdrukt!'). Ook over o.a. Boon, Eva Gerlach en Slauerhoff.

146 BROUWERS, Jeroen ZonsOPgangen boven zee. Bewerking Herman Brand. (Tilburg, De Grootste Luxe na de KleurenTeevee), 1999. Geniet. 44 p. Geïllustreerd. 1e druk.

Eigendomsetiket op pagina (1). € 25 * Toneeltekst naar de roman, die Brouwers 'indrukwekkend' vond.

Bijgevoegd: promotiefolder voor de theatervoorstelling, een 'work in progress'.

SECUNDAIR 147 HOLMAN, Theodor De Brouwers-feestrede. Antwerpen, Het Kanon, 1983. Ingenaaid.

(4), 12 p. Gezet uit de Xerox FB Boldface PC en gedrukt op Conqueror in een oplage van 'exact' 30 genummerde exemplaren. 1e druk. € 200 * Derde nummer van de tweede reeks van Het Kanon. Dit gezochte boekje bevat Holmans niet eerder gepubliceerde rede 'Bierprijs voor Brouwers' en zijn artikel 'Een eeuwige waarschuwing tegen imperialisme en oorlog'.

148 PETERS e.a., Arjan Schrijvers schetsboek. Amsterdam, ADM International, 1992.

Oblong. Ingenaaid met flappen. 48 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 12

* Gesigneerd door schrijver Arjan Peters, illustrator Marlèn Nolta en vormgever Pieter van Delft. Jaarwisselinggeschenk 1991-1992. Naast Brouwers worden o.a. J.M.A. Biesheuvel, Mensje van Keulen, Gerrit Komrij, Doeschka Meijsing en Jan Siebelink in woord en beeld geschetst.

149 BARNARD e.a., Benno Rust roest. Hulde- en handdruk voor Jeroen Brouwers. (Met linoleumsneden van Peter Yvon de Vries). Zutphen, De Lange Afstand 1994. Ingenaaid. (24) p. Met de hand gezet uit de Baskerville en gedrukt door Peter Yvon de Vries op ZerkallBütten in een oplage van slechts 40 exemplaren. 1e druk. € 350 * Uitgave ter gelegenheid van Brouwers' dertigjarig schrijverschap, op verzoek van Carin Wevers en T. van Deel. Bevat bijdragen van Benno Barnard, Walter van de Broeck, T. van Deel, Cherry Duyns, Hans Roest, Peter Yvon de Vries en Julien Weverbergh.

150 DEBERGH (red.), Gwennie Brouwers in Brussel. 1964-1976. (Brussel), Demian/ VUBpress, (2000). Karton (omslagontwerp Danny Somers). 192 p. Geïllustreerd. 1e druk. € 75 * Eén van de 30 door Romeins genummerde en door Jeroen Brouwers, Bart Vervaeck en Gwennie Debergh gesigneerde exemplaren. Bevat o.a. een zeer uitgebreid (70 pagina's!) interview met Brouwers en een bloemlezing uit het (niet eerder herdrukte) journalistieke werk van Brouwers.

151 DEBERGH (red.), Gwennie Zelfde werk. Zelfde uitgave. € 60 * Exemplaar met handgeschreven, gesigneerde opdracht van de redacteur op de titelpagina: 'Voor Arie O[exman]/ Van harte,/ Gwennie Debergh/ Antwerpen, 2 november 2002'.

Daaronder schreef Brouwers: 'al het goede voor Arie/ Jeroenbrouwers'.

Bevat o.a. een zeer uitgebreid (70 pagina's!) interview met Brouwers en een bloemlezing uit het (niet eerder herdrukte) journalistieke werk van Brouwers.

152 DEBERGH (red.), Gwennie Zelfde werk. Zelfde uitgave. € 45 * Eén van de 250 door Jeroen Brouwers genummerde en gesigneerde exemplaren. Bevat o.a. een zeer uitgebreid (70 pagina's!) interview met Brouwers en een bloemlezing uit het (niet eerder herdrukte) journalistieke werk van Brouwers.

153 ABEELE, Andries Van Den Epitaaf voor Dirk de Witte. Sint-Amands aan de Schelde 15 maart 1934 - Kessel-Lo 27 december 1970. Brugge, Walleyn Graphics, 2002. Ingenaaid. 128 p. Geïllustreerd. Gedrukt in een oplage van 500 genummerde exemplaren. 1e druk. € 25 * Uitgebreid over de relatie tussen Brouwers en De Witte.

154 ABSILLIS, Kevin Een kleine uitgeverij van stand. Fondslijst uitgeverij A. Manteau.

Les editions lumiere 1956-1970. (Antwerpen, L.P. Boon-documentatiecentrum/ Demian, 2005). Ingenaaid met omslag. 224 p. 1e druk. € 12

www.fokas.nl