Breda Brengt

Breda Brengt

Inhoud.

Taal

Swapfiets Gele hesjes Klunen

Rechtbank Bouwhal Waterschap 39 Graden

Moskee Trouwen

Optocht

Beste lezer, Welkom in BREDA BRENGT. Dit tijdschrift gaat over de stad van gezelligheid. Althans, als je de mensen om je heen moet geloven. Breda wordt door velen gezien als een erg gezellige stad. Ze is in 2017 zelfs verkozen tot gezelligste binnenstad van Nederland. Dit vanwege haar veelzijdigheid, haar bereikbaarheid en de ervaring van een dagje Breda. Maar zijn dit dan de definities van gezelligheid? Of komt er meer bij kijken?

‘Gezelligheid’ is een complex begrip. De Nederlandse taal is de enige taal die het woord kent. Enkel het Duitse ‘Gemütlichkeit’ en het Deense ‘Hyggelig’ komen ietwat in de buurt. Ook een exacte betekenis van het bijzondere woord mist. Toen de redactie en ik een aantal woorden bedachten die we met ‘gezelligheid’ associëren hoorde ik onder andere ‘feest’, ‘lachen’ ‘drank’ en ‘kunst’ voorbij komen.

Heeft Breda dit allemaal te bieden? Is dit wat Breda gezellig maakt? Is Breda überhaupt gezellig?

Met deze vragen begon ons onderzoek. Een onderzoek naar het antwoord op die ene vraag: Wat maakt Breda gezellig? De hele redactie is eropuit gegaan en heeft verschillende kanten van de stad in verslagen, reportages en interviews belicht.

De gezellige kanten en de minder gezellige kanten.

Door een team dat bestaat uit zes journalisten en vier vormgevers is dit blad in elkaar gezet. Namens ons allemaal: veel leesplezier.

Lees wat Breda je brengt.

Tijmen Schauwaert Hoofdredacteur

Redacti Manon Snellen Redacteur

Lotte Kepers Redacteur

Tijmen Schauwaert Hoofdredacteur

ie.

Cato Verhoeven Redacteur

Sarita Schneider Redacteur Vormgever

Fleur Weterings Redacteur Vormgever

Nieuwe thuishaven voor swapfiets in Breda Swapfiets opende donderdag 7 februari haar eerste winkel in het centrum van Breda.

Voorheen kende de stad alleen nog maar een werkplaats aan de Gieterijstraat.

De winkel werd feestelijk geopend door burgemeester Paul Depla(53), Richard Burger (27), een van de oprichters van het bedrijf en Tim Ardon (28), de cityleader van Swapfiets Breda.

R

ond de klok van acht verwelkomt burgemeester Paul Depla de genodigden: “Breda is natuurlijk de parel van het zuiden. Breda is ook een stad waar iedereen samenkomt. Dat doe je alleen maar als je elkaar ook makkelijk kunt treffen en daar heb je vervoer bij nodig, zeker in een gezellige stad als Breda. Het is makkelijk als je dat op de fiets kunt doen want dan hoef je je geen zorgen te maken om wat je drinkt of doet.” Hij fronst even en corrigeert zichzelf al snel. “Je moet natuurlijk niet te veel drinken als je gaat fietsen.”

Hiermee is gelijk de toon voor de avond gezet. Er wordt licht gegrinnikt door de groep genodigden, die vrijwel alleen uit jongeren bestaat.

In Nederland zijn er inmiddels 25 steden waar je de Swapfiets kunt vinden. De inrichting van de panden is in elke stad hetzelfde. Volgens Tim Ardon is de reden om zo veel mogelijk duidelijkheid te creëren. ‘Elke winkel heeft dezelfde bar en dezelfde bellenwand. Het moet net als de blauwe fietsband, overal te herkennen zijn.’

In Breda zijn voornamelijk studenten lid van Swapfiets.

Tim Ardon maakt duidelijk dat ze door samenwerking met de gemeente de jonge professionals en de bedrijven die buiten het centrum zitten aan willen spreken. Ze maken nu veel gebruik van auto’s.

“We hopen met de gemeente een plan te schrijven, zodat wij dan bij de aangesloten

bedrijven fietsen neer kunnen zetten en zo naar de stad kunnen komen. Er zijn dan minder auto’s op de weg zijn en dat is qua duurzaamheid beter voor de stad.” “Ook zorgen wij ervoor dat het straatbeeld verandert, doordat er altijd een mooie fiets staat en geen oude bagger fiets van studenten.” “We zijn daarom blij met de aanwezigheid van de burgemeester vanavond”, zegt Tim.

Suzanne Janssen (21) is aanwezig bij de opening. Ze vertelt dat je de ideologie van het bedrijf goed terug ziet komen tijdens deze avond.

Ze verwoordt het als een ‘hip millennial feest’. Voor de ingang hangt een ballonnenslinger en er staat bij binnenkomst een fiets gemaakt van ballonnen. In het midden van het pand is er een houten bar met krukken waar het merk in is gebrand.

De komst van de winkel moet zorgen voor een stukje extra zichtbaarheid en service.

“Klanten kunnen met de komst van de winkel elk moment binnenlopen. Ze kunnen bijvoorbeeld komen om hun fiets te laten repareren en als dit niet lukt binnen tien minuten krijgen ze een nieuwe fiets. Er staan hier namelijk voldoende fietsen om mee te geven. Daarnaast kunnen nieuwe klanten zich ook aanmelden in de winkel of gewoon om een lekker bakje koffie te drinken”, volgens Tim. Het bedrijf streeft ernaar om een zo open mogelijke sfeer te creëren dus de winkel is een open ruimte en de werknemers zullen zichtbaar in de winkel aan het werk zijn.

Aan de muren hangen lichtgevende slingers met foto’s die worden gemaakt met een blauwe polaroidcamera. Ook staat er een nieuw model van de swapfiets met versnellingen gestald. De fiets staat voor een muur gevuld met fietsbellen waar menig mens een draai aan geeft. Helemaal achter in de winkel staan de fietsen gestald die verhuurd zullen worden. De bezoeker maakt duidelijk dat je het hele concept rondom de fietsen erg goed terug kunt zien in de winkel. ‘Overal is over nagedacht, alles is in stijl. Het is voor jongeren, door jongeren.’

Richard Burger is een van de medeoprichters van Swapfiets begint zijn speech: “Breda is vernoemd als winnaar van de Beste Binnenstad van Nederland voor 2017 en 2018. Goede bereikbaarheid en goed vervoer was een van de criteria van deze verkiezing.” Swapfiets is in oktober 2017 gestart in Breda. Het heeft een trage start gekend maar inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot 1300 leden.

Breda heeft in januari het hoogst gescoord op klanttevredenheid van alle steden in Nederland.

Met deze woorden vult burgemeester Paul Depla de speech van Richard Burger aan: “Het ondernemerschap wat jullie uitdragen is innovatief en ondernemend onder jongeren. Dat de fiets de toekomst van Breda en van de moderniteit gaat worden.”

Ook zegt hij met een knipoog dat de Vuelta dit jaar in Breda rijdt en dat ze er dan voor moeten zorgen dat ze die Spanjaarden op hun blauwe fietsen moeten krijgen.

“Het karakter wat ons een stad maakt heeft natuurlijk te maken met gastvrijheid en met de winkels die er zijn.

Maar dat heeft natuurlijk ook iets te maken met de ambities die we hebben, namelijk om een grote stedelijke stad te zijn. We willen geen saai dorp zijn, nee we willen meedoen. En de swapfiets is eigenlijk een teken dat je meedoet. Het is natuurlijk toch heel erg sterk vanuit de studentenwereld opgekomen.

Breda wil ook een studentenstad zijn, weliswaar zonder klassieke universiteit, maar wel met heel veel studenten.”, aldus de burgermeester.

Hierna is het zo ver. De genodigden worden verzocht om naar buiten te gaan. De camera’s en telefoons worden er bij gehaald. De burgermeester pakt de schaar en telt af. “Vijf, vier, drie, twee” en bij een wordt het blauwe lint triomfantelijk doorgeknipt. De confetti kanonnen worden ontpopt en een medewerker komt naar buiten gefietst op de blauwe Swapfiets.

Zodra iedereen binnen de warmte weer heeft opgezocht bedankt Richard de genodigden voor hun komst.

Er worden bruisende blauwe drankjes ingeschonken en de muziek wordt op een hoger volumelevel getild. Vol lof zegt hij dat er een goed team klaarstaat en hij er alle vertrouwen in heeft om het werk nog verder door te gaan zetten in Breda.

Taal en gezelligheid gaan hand in hand in Breda Breda is rijk aan vrijwilligers die immigranten en laaggeletterden helpen met de Nederlandse taal onder de knie te krijgen. Een paar keer per week staan zij klaar voor de mensen die extra hulp nodig hebben met onze taal. Buiten alle taalregeltjes en verbeteringen om, dienen deze bijenkomsten ook als een ontmoetingsplek en brengen zij hier verschillende culturen samen.

B

egeleider Anne-Marie (62) is er klaar voor. Ze is vrijwilligster bij het Taalhuis in Breda. Drie dagen per week begeleidt zij drie groepen met het leren van Nederlands. Om half tien arriveren de cursisten uit haar groep in bibliotheek de Nieuwe Veste, te Breda. Met de roodgekleurde oefenschriften van de cursisten onder haar arm, zoekt ze een tafel uit in de grote zaal waar zij kan gaan zitten met haar groep. ‘De bibliotheek is wel een rommeltje hoor, ze zijn aan het verbouwen,’ vertelt ze. De eerste twee dames met beiden een blauwe hoofddoek op, komen al gauw naar Anne-Marie toegelopen. ‘Goedemorgen!,’ roepen ze beiden vol enthousiasme.

De groep wordt steeds groter en om 9:30 kan Anne-Marie van start gaan. Het is tijd voor een voorstelrondje. Onder de zeven cursisten zijn er verschillende leeftijden en nationaliteiten: Marokkaans, Iraans, Somaliër.

De harde kern van de groep kent elkaar al een tijdje en spreken elkaar ook buiten de tijd in de bibliotheek. Na mijn beurt om me voor te stellen en te hebben verteld wat ik vandaag kom doen, hoor ik het woord wat ik wil horen: ‘Gezellig!’

met Anne-Marie. Buiten alle regeltjes en verbeteringen, is er ook tijd voor een babbeltje.

Ook praktische dingen die met inburgeren te maken hebben, komen bij ons aan de orde,’ aldus Marloes Marchelinus (35), coördinator Taalhuis Breda. Hoe ziet bijvoorbeeld een huurovereenkomst eruit? Anne-Marie en de groep praten over waar ze wonen en delen ervaringen uit. Hoe spreek je eigenlijk je postcode uit? Het Taalhuis heeft ongeveer 40 vrijwilligers en biedt verschillende soorten bijeenkomsten aan.

‘De vrijwilligers krijgen niks vergoedt, maar krijgen wel op zijn tijd een presentje of een workshop aangeboden. Omdat we onder het gebouw van de bibliotheek vallen, krijgen we zo wel wat subsidie vanuit de gemeente,’ aldus Marloes.

"Omdat ik ziek ben, Rafa!"

Thuis hebben ze huiswerk moeten maken over zinnen maken met ‘omdat’. Rafa zegt: ‘Ik ben blij, omdat ik gezond ben.’ Om de beurt lezen ze hun eigen zin voor en verbeteren ze elkaar. Als Rafa zegt: ‘Ik kan niet komen, omdat ik ben ziek,’ schudden de andere cursisten gelijk met hun hoofd: ‘Omdat ik ziek ben, Rafa!’

Twee losse zinnen aan elkaar plakken met ‘want’ of ‘omdat’, is nog wat lastig. Na een halfuurtje is het tijd voor de koffiepauze. Wat dan opvalt is de band tussen de cursisten onder elkaar, en hun band

Tien jaar geleden begonnen Henk en Mary Scherff met de Taalbus. Een letterlijke, tweedehands schoolbus waarin er hard wordt gewerkt om het

Nederlands te beheersen.

Elke donderdag van 13:00 tot 16:00 op het Belgiëplein in Breda, zit de bus vol met cursisten die op hun eigen niveau Nederlands leren.

Het koppel heeft vijftig jaar in het onderwijs gezeten, en vanwege hun passie voor lesgeven zijn ze begonnen met de Taalbus. Eerst thuis, daarna in een lokaal maar nu in een bus. ‘Eerst gaven we les bij mensen thuis, daarna werd de vraag naar lessen te veel. We moesten het steeds grootser aan gaan pakken.

Toen heb ik uiteindelijk deze bus op de kop getikt, en hem zelf ingericht,’ aldus Henk. De bus staat vol met computers en stoelen. Iedereen heeft zijn eigen plekje, waar Henk of Mary langs loopt om nodige vragen te beantwoorden.

Veel verschillende nationaliteiten zijn aanwezig in de bus: Pools, Somaliër, Indonesisch, Russisch etc. Een van die cursisten is Abdul (21), geboren in Somalië en woont nu vijf jaar in Breda. Hij is via de bibliotheek terecht gekomen bij de Taalbus en heeft het erg naar zijn zin. Hij heeft zijn inburgeringsexamen in één keer gehaald, en is nu elke donderdag in de Taalbus te vinden om zich omhoog te werken naar een mbo-opleiding.

Maar ook Nederlanders kunnen terecht in de taalbus.

‘Vaak schamen laaggeletterde Nederlanders zich om naar de Taalbus te komen. Vandaar dat er hier weinig Nederlanders zitten in vergelijking tot immigranten. De stap om toe te geven dat zij hulp nodig hebben met hun eigen moe-

dertaal, is vaak lastig,’ aldus Henk.

Zo’n 16.000 Bredanaars tussen de 15 en 65 jaar zijn laaggeletterd, blijkt uit de cijfers van Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) . Een groot deel van de laaggeletterden heeft Nederlands als moedertaal.

Zij vinden het bijvoorbeeld moeilijk om een brief van de gemeente te lezen. Wethouder Miriam Haagh (PvdA) vertelt: ‘Een bekende smoes: “ik vul het formulier thuis wel in”. De gemeente Breda zet zich in voor laaggeletterden en probeert steeds voorzieningen te verbeteren. ‘Enquêtes worden eerst gelezen door oud-laaggeletterden en website is verbeterd door de mening van oud-laaggeletterden,’ aldus Haagh.

Henk en Mary kennen de mensen ook persoonlijk en dit straalt er vanaf. Aneta neemt Poolse koekjes mee, Tien moet haar dochter naar turnen brengen en gaat wat eerder weg – waar alle begrip voor is, Abdul werkt bij de Jumbo in het magazijn en Mary vraagt hem ‘vorkheftruck’ te spellen: kortom, de Taalbus is ook een plek waar mensen elkaar helpen en stimuleren, of gewoon even een luisterend oor aan elkaar kunnen bieden.

Wat Henk motiveert om vrijwillig drie dagen in de week met de Taalbus rond te rijden in Brabant? ‘Tja, je moet er ook een beetje gek voor zijn.

Onderwijs is mijn passie en je krijgt er zoveel voor terug.

Subsidie krijg ik niet, maar wíl ik bovenal niet. Alle appara-

tuur en dergelijke betalen wij zelf. Ik wil geen subsidie ontvangen omdat ik me dan een manager ga voelen. Dan moet ik constant mijn zaken gaan verantwoorden, waar ik geen zin in heb. Ik wil bezig blijven met de mensen.’

Breda laat gele hesjes koud Het is een mooie zaterdag op de Grote Markt: De zon schijnt fel en alle terrassen zitten vol. Hier en daar wordt hard gelachen en vele biertjes worden uitgeserveerd door hardwerkend personeel. Er hangt een gezellige sfeer. Het lijkt alsof niemand doorheeft dat er om 13:00 uur, op deze plek, een Gele Hesjes-demonstratie gepland staat.

De Protestbeweging van de Gele Hesjes - overgewaaid vanuit Frankrijk - is sinds kort een heuse rage in Nederland. Wat begon als een online fenomeen in mei 2018, ziet er tegenwoordig heel wat heftiger uit. Vooral in Parijs.

Daar veroorzaken grote groepen relschoppers, gekleed in hun kenmerkende gele veiligheidshesjes, heel wat schade. Autobranden, winkelvernielingen, mishandelingen en blokkades zijn slechts een paar acties van de demonstranten.

In Nederland zijn dergelijke situaties nog niet voorgekomen, maar het fenomeen groeit. Waar in Parijs ongeveer 4000 demonstranten de straat op gaan, waren dat er bij de Nederlandse landelijke demonstraties in Maastricht al tussen de 150 en 200. Ook worden de Gele Hesjes door één op de drie Nederlanders toegejuicht. Het ironische is dat het standpunt van de Gele Hesjes niet eens algemeen bekend is. Zelfs niet bij de demonstranten zelf.

“De Gele Hesjes? Die protesteren toch gewoon tegen de gevestigde orde?”, klinkt het vanaf de Grote Markt. Dat komt niet precies overeen met de belangrijke standpunten van de demonstranten: Het protest begon in Frankrijk nadat de brandstofprijzen waren verhoogd. Tegenwoordig komen ze ook in opstand tegen te hoge belastingen en het beleid van de Franse president Emmanuel Macron. De standpunten van de Nederlandse beweging zijn een stuk verdeelder. Per stad hebben de demonstranten andere belangen. Op één van de vele websites gemaakt door de Gele Hesjes staat bijvoorbeeld, in ietwat gebrekkig Nederlands, dat ze niet samenwerken met andere Nederlandse Gele Hesjes: ‘Er zijn vragen gesteld of we samen werken met de gele hesjes nl groep het antwoord is eenduidig NEE!!’

"Rutte moet oprutte!"

De demonstranten die vandaag om 13:00 uur op de Grote Markt verzamelen hebben een evenementpagina aangemaakt op Facebook: ‘Demo Breda’. Sheila Lambregts (33), de organisator van deze demonstratie, heeft in de beschrijving wat standpunten uiteengezet: de Gele Hesjes pleiten vandaag voor een bindend referendum, betaalbare zorg, eerlijke welvaartsverdeling, een onafhankelijk rechtssysteem en (“vooral”) dat premier Rutte moet “oprotten”.

De standpunten worden afgesloten met drie uitroeptekens. In andere Nederlandse steden wordt bijvoorbeeld gedemonstreerd tegen de ‘totaal onbetrouwbare

media’ of de ‘geldverslindende bureaucratie’. De omslagfoto van Facebookpagina ‘Demo Breda’ laat een eerdere demonstratie op de Grote Markt zien. Op de afbeelding staat dertien man. Ze hebben een megafoon en een grote Nederlandse vlag bij zich.

Vijftien Facebookgebruikers zijn geïnteresseerd in ‘Demo Breda’, vijf hebben aangegeven dat ze daadwerkelijk gaan.

Het is al bijna 13:15 uur. Op de Grote Markt zijn nog geen Gele Hesjes te zien. Opeens begint er in een aangrenzende straat iemand te schreeuwen. “Power to the people”, klinkt het. Drie volwassenen in gele hesjes komen vlug aanlopen. Ook hebben ze allemaal een geel petje op hun hoofd. Voorop loopt Sheila Lambregts. Ze draagt een kort leren rokje en een panty met een ladder erin. Ze is duidelijk gefrustreerd. “We zijn helaas wat later”, gromt ze terwijl ze stevig doorstapt. De twee mannen die achter Sheila aan lopen zijn enthousiast. Ze roepen wat leuzen naar de mensen op de terrasjes.

“Rutte moet oprutte!” schreeuwt Hans van Osch (44) terwijl hij zijn handen in de lucht steekt. In de ene hand heeft hij een blikje bier, in de andere een sjekkie. Dan houdt Sheila halt in de schaduw achter de Grote Kerk.

De drie demonstranten wachten op meer deelnemers. Die blijven lang uit. Na een tijdje komt er een mevrouw in een lange zwarte jas aanlopen. Ze begroet Sheila; de twee kennen elkaar van eerdere bijeenkomsten. De vrouw doet haar rugzak af en haalt een geel hesje tevoorschijn. Ze komt ook demonstreren. De groep bestaat nu uit vier man. “Er zouden er nog vier uit Dordrecht komen maar die zie ik nog niet,” verklaart Sheila, lichtelijk teleurgesteld.

"Power to the people"

Sheila haalt wat gele flyers tevoorschijn. De kreten ‘Wij staan hier ook voor u!’ en ‘Wij zijn niet links, wij zijn niet rechts, iedereen is welkom bij ons, samen staan we sterk!’ staan er groot op. Aan een aantal voorbijgangers probeert ze er een uit te delen. De meeste mensen nemen er geen aan. De Bredanaren zijn blijkbaar niet geïnteresseerd in een demonstratie van de Gele Hesjes.

De demonstratie op de Grote Markt is niet afgesproken met de gemeente. “Ik ben Hans van Osch en ik spreek niks af met de gemeente,” vertelt de woordvoerder van het gezelschap. “Volgens mij weert de gemeente Gele Hesjes.”

De gemeente weet inderdaad niks van de demonstratie: “Een demonstratie op de Grote Markt?

Ik ga heel even checken of die wel gemeld is,” zegt mevrouw Braags van gemeente Breda. “Ik zie niets in het systeem staan. Eigenlijk hoort een demonstatie 72 uur van tevoren gemeld te worden.

Het moet er namelijk veilig aan toegaan, en wij als gemeente zijn daar verantwoordelijk voor,” aldus Braags.

Sheila wappert wat met de flyers.

Nog steeds blijven de Bredanaren stevig doorstappen zonder om te kijken. Sheila moppert.

“We komen demonstreren omdat de zorgkosten omhoog gaan,” vertelt ze. “En omdat…” Ze valt even stil. Dan trekt ze Hans naar zich toe. “Hij kan eigenlijk beter het woord nemen, hij weet alles perfect uit te leggen,” vervolgt ze.

Hans is de woordvoerder van het gezelschap. Hij sluit snel het telefoongesprek af waarmee hij bezig is: “Oké moeke, ik bel je zo. Gele groeten uit Breda!” Dan hangt hij op, hij schraapt zijn keel en vertelt: “Het moet eens opgehouden zijn met al die leugens.

Wij denken dat de overheid alleen maar aan stiekeme achterkamertjespolitiek doet. Nu komen we daartegen in opstand.” Hans’ adem ruikt scherp naar bier. Hij vervolgt: “Wij discrimineren niet.

Wij zijn dwars door het midden en iedereen mag erbij. Alle broeders en zusters zijn welkom. Anders blijven we slechts die kleine

druppel op de gloeiende plaat.”

Ondertussen blijven de andere drie Gele Hesjes flyers uitdelen en kreten uitroepen. De Bredanaren zijn over het algemeen nog steeds niet geïnteresseerd. Een paar voorbijgangers hebben niet eens door dat er een demonstratie gaande is. Hans merkt het.

“Vandaag zijn we in Breda omdat we hier alle vier vandaan komen, maar op 2 maart gaan we landelijk demonstreren in Leeuwarden.

Dan worden er pas echt stappen genomen. Ik weet dat er twee volle bussen naartoe gaan, dat zijn al bijna honderd mensen, en Sheila en ik hebben nog een stuk of tien auto’s geregeld, dat zijn bijna vijftig mensen. Demonstranten uit allerlei steden en dorpen gaan er naartoe. Inclusief wij uit Breda.

Breda is eigenlijk ook maar een dorp. Een groot dorp.”

Klunen in Breda

hossen en zuipen op de grote markt Het is weer bijna tijd om de foute skipakken en dierenonesies uit de kast te trekken, carnaval staat voor de deur. En in ‘t Kielegat betekent dat: Klunen. Op de zondag, drie weken voor carnaval, worden de cafés in de binnenstad van Breda omgedoopt tot Friese steden uit de Elfstedentocht.

Het is een grauwe regenachtige dag, maar dat mag de pret niet drukken. Het bier vloeit rijkelijk en de carnavalssfeer zit er al goed in, in Breda. Op de markt staat een dweilband te spelen. Ze zijn allemaal gekleed in het rood, maar hebben stuk voor stuk een ander gek hoedje op. Het is pas drie uur ‘s middags, maar de mensen die staan te dansen lijken al licht aangeschoten. Over drie weken barst het carnavalsfeest écht los in Breda, maar vandaag kunnen de mensen alvast in de feeststemming komen.

Klunen is een woord dat wordt gebruikt in de schaatswereld. Bij schaatstochten op natuurijs zijn er weleens stukken waar niet op geschaatst kan worden. Deze stukken moeten dan door de schaatsers op het land worden afgelegd. De Bredase Kluntocht is ontstaan in 1997, bij de eerste paar jaren werden er ook matten op de grote markt gelegd om het echte Friese Klunen na te bootsen.

Destijds kwamen veel feestgangers ook als schaatsers verkleed. Dat is inmiddels wel veranderd. Bij de Elfsteden-

tocht haal je in iedere stad een stempel, wanneer je de tocht uitrijdt mag je een kruisje halen.

Ook bij het klunen in Breda is dit traditie.

Op vrijdag 1 februari konden de stempelkaarten gekocht worden bij café de Bruine Pij. De rij voor deze kaartverkoop liep tot ver achterin de winkelstraat door, de kaarten waren dan ook snel uitverkocht.

De eerste keer klunen begon met zo’n 250 feestgangers en 11 deelnemende cafés.

Inmiddels is het feest een stuk gegroeid. Met maar liefst 26 horecagelegenheden die meedoen en 6000 verkochte kaarten zet het feest Breda zeker op de kaart. Twee agenten vertelden dat er altijd een goede sfeer hangt tijdens het klunen. “Je zou verwachten dat zo’n grote drukte ook veel narigheid met zich meebrengt. Maar Bredanaren houden nou eenmaal van carnaval, en op een dag als vandaag merken wij niet veel bijzonderheden.”

Voor veel mensen is dit niet de eerste keer dat ze gaan klunen. Voor hen is het vroegtijdig carnaval vieren een jaarlijkse traditie geworden. Het thema van dit jaar was “2x11 ‘t ging van zelluf” het was namelijk de 22e editie van de Bredase kluntocht.

Jesse (26) , een jongen gekleed in een piratenkostuum, vertelde dat dit alweer zijn zesde keer klunen was. Dit jaar had hij zelfs zijn vriendin Britt (23) uit Zweden meegenomen om haar aan dit mooie feest te kunnen introduceren.

“Klunen is zo leuk omdat je lekker uit je plaat kan gaan.

Mensen zijn altijd op zoek naar een excuus om te kunnen feesten en klunen is hier een mooi voorbeeld van”.

Britt vertelt dat ze nog even moet wennen aan dit feest, in Zweden heeft ze nog nooit zoiets meegemaakt. “Dit is de eerste keer dat ik carnaval kom vieren, gelukkig voel ik me door de leuke mensen hier erg welkom.” Het stel ziet er al vrij beschonken uit, maar dat lijkt ze niets uit te maken.

“Je kan hier zo gek doen als je zelf wil en niemand kijkt er raar van op. Dat maakt klunen echt een mooi feest.”

Ieder jaar gaat een groot deel van de inkomsten van het klunen naar een goed doel.

Dit jaar was dat de Grote Kerk. Er is dit jaar maar liefst €19.222 opgehaald. Dit zal de kerk gaan gebruiken voor restauraties. De opbrengst zal in maart al terug te zien zijn, dan gaat de kerk namelijk weer de steigers in.

Wanneer je bij elf kroegen een stempel hebt gehaald mag je tussen vijf en half zeven een kruisje ophalen. Lars (29), een van de feestgangers, draagt zijn kruisjes van voorgaande jaren met trots. Hij heeft er negen om zijn nek hangen.

“Die kruisjes maken het echt leuk, dan heb je toch nog het idee dat je het ergens voor doet.” aldus Lars. Hij is erg trots op de prestatie dat hij in elf verschillende kroegen biertjes naar achter heeft getikt. Bier drinken is niet voor iedereen een prioriteit, de dames Lisa (17) en Milou (19) vertellen dat ze hier helemaal niet komen om te drinken. “Bij een leuk feestje als dit is het niet per se nodig om alcohol te drinken. Ik hou niet eens van bier. Daarnaast hebben wij het zonder alcohol net zo gezellig als de rest.”

Klunen is niet de enige kroegentocht die in Noord-Brabant wordt georganiseerd voor carnaval. Pim van Bel (44), de voorzitter van de organisatie van de Bredase kluntocht, vertelt over hoe zij zich willen onderscheiden van de rest. “Dit is meer dan alleen een kroegentocht, het is een begrip geworden. De kaarten zijn schaars en mensen willen er echt bij zijn, dat maakt de populariteit nog groter. Verder is het een op zichzelf staand feest, wat het anders maakt dan carnaval. Mensen starten fris om een uur ‘s middags en als ze willen zijn ze om zes uur weer klaar om vroeg naar bed te gaan. Tenslotte is het niet alleen feesten of carnaval vieren, er is ook iets waar ze het voor doen: een kruisje halen. Mensen weten waar ze aan toe zijn.”

Avondje stappen ei eis: 750 euro

Voor student Peter eindigde een avondje uitgaan in een bezoek aan de rechtbank. Hij kroop dronken achter het stuur en beschadigde een hele rij auto’s.

Met grote stappen beent de advocaat van Peter de rechtbank in. “Hoi!” roept hij enthousiast tegen de jury. Hij zit er vandaag alleen voor. Peter is op het moment in Spanje en kan de rechtszitting niet bijwonen. Hij wordt aangeklaagd omdat hij als beginnend bestuurder met te veel alcohol op auto heeft gereden.

De advocaat legt de situatie uit. Peter was op stap met Tom, het vriendje van Peters zus. Tijdens het uitgaan kwam Peter erachter dat Tom vreemdging. De twee kregen ruzie. Hierop pakte Peter de autosleutels van Tom af en wilde hij in diens auto vertrekken. Wat hij echter niet wist, was dat Tom bij hem in het voertuig was gekropen.

Onderweg raakten de twee in onenigheid en reden ze een rij auto’s aan. Peter wilde stoppen en de politie bellen, maar Tom drong erop aan dat hij doorreed. Na nog 150 meter door te hebben gereden, stopte Peter uiteindelijk toch de auto. De politie kwam ter plaatse en kwam tot de conclusie dat Peter te veel

indigt in drama "Hij is al genoeg gestraft." gedronken had.

De Officier van Justitie eist een boete van €750 en intrekking van het rijbewijs voor zes maanden. De maanden dat Peter zijn rijbewijs reeds heeft ingeleverd, worden daar vanaf getrokken.

Hierop gaat de advocaat staan en begint al ijsberend zijn pleidooi. “Peter geeft aan dat het ongeval zijn fout is.

Hij is al genoeg gestraft.” Tot oktober 2017 waren de oude richtlijnen omtrent drank-, drugs- en medicijngebruik in het verkeer van kracht.

Tot het voorjaar was er een richtlijnloze tijd, vertelt de advocaat. Hierop geeft hij het document met de oude richtlijnen aan de rechter en Officier. Hij vindt de straf van 750 euro te veel en wil deze dan ook voorwaardelijk hebben. “Dat is conform de oude regelgeving,” vertelt hij, “en niet volgens de nieuwe, die toen nog niet bekend was.”

Als de advocaat weer gaat zitten, geeft de rechter het vonnis. Door zijn financiële situatie krijgt Peter een boete van 650 euro, die in termijnen betaald mag worden. Daar-

naast krijgt hij een rijontzegging van zes maanden, met aftrek. Doordat hij direct na het ongeval voor zes maanden zijn rijbewijs moest inleveren, verliest hij niet nog eens zijn rijbewijs.

Cijfers Het verhaal van Peter is een van velen. Het SWOV (Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) meldt dat in 2015 12 tot 13 procent van de verkeersdoden in Nederland gevolg is van alcohol. Omgerekend zijn dit zo’n 75 tot 140 doden. Peter maakt deel uit van de automobilisten die tijdens weekendnachten onder invloed van alcohol rijden.

In 2017 was dit namelijk 1,4 procent.

Uit een onderzoek van Rijkswaterstaat en het ministerie van Veiligheid en Milieu blijkt dat er meer mannen deze overtreding begaan.

1,8 procent van de heren in 2017 reed onder invloed. Dit is twee keer zo veel als de vrouwen die onder invloed reden. Deze percentages zijn veel lager dan in het beginjaar van het onderzoek: 2002.

Toen was 4,6 procent van de mannen onder invloed en 2,2 procent van de vrouwen.

Peter is niet de enige die na het stappen met een slokje te veel op achter het stuur kruipt. 45 procent van de mensen die dronken een auto besturen komt van een horecagelegenheid. Dit is meer dan twee keer zo veel als mensen die dit doen nadat ze bij vrienden, familie of kennissen zijn geweest. Op de derde plaats in dit rijtje komen mensen die vanuit huis onder invloed rijden, namelijk 13 procent. In totaal zijn er in 2017 veertig controlenachten geweest en hebben 13.352 staandehoudingen plaatsgevonden, waarop deze cijfers zijn gebaseerd.

En de oplossing?

Sinds 2002 zijn de cijfers van rijden onder invloed en ongelukken daardoor flink gedaald.

In Nederland zijn er verschillende programma’s die alcohol- en drugsgebruik in het verkeer onder de aandacht brengen. Zo heeft de organisatie Veilig Verkeer Nederland Clean & Clear ontwikkeld.

Dit is een lesprogramma die speciaal voor het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs is. Hierin doen de leerlingen eerst een quiz en bespreken ze daarna klassikaal de uitkomst.

Daarnaast is er de BOB-campagne. Dit is een initiatief van het ministerie van Infrastructier en Waterstaat. Zij werken samen met provincies, gemeenten, politie, justitie, producenten van alcoholhoudende dranken (bier, wijn en gedestilleerde drank), Veilig Verkeer Nederland en TeamAlert. Het houdt in dat mensen in gezelschap aangeven dat ze Bewust Onbeschonken Bestuurder zijn.

De namen Peter en Tom zijn gefingeerd.

Da ziede zo: de leutstoet wordt goed “Normaal is er altijd tijd om een gezellig praatje met iemand te maken, alleen nu niet,” vertelt Martijn (25), bouwer van carnavalsvereniging W?Rom, “De week voor carnaval is altijd stressvol. Het is altijd spannend of de wagen op tijd af gaat zijn.” De spanning is duidelijk te voelen in de bouwhal aan de Hekven in het Kielegat (Breda). De laatste week voor het volksfeest is ingegaan en de bouwhal loopt over van bouwers van verschillende verenigingen. Ze zijn allemaal bezig om te zorgen dat hun carnavalswagens op tijd af zijn voor de Leutstoet (de grote optocht van Breda). Het bouwen van een wagen gebeurt namelijk niet zomaar.

Een carnavalswagen bouwen neemt veel plek in beslag.

Veel mensen hebben niet zo’n plek. Veel carnavalsverenigingen bouwen daarom in een loods. Door de loods samen te huren, kunnen ze ook de kosten delen. De plekken zijn eerlijk verdeeld. Iedere vereniging zijn eigen bouwvak en een gesloten ruimte. Naast de bouwloods staat nog een opslagloods.

Hierin kunnen verenigingen

delen van hun oude wagens opslaan om ze te verkopen of om ze opnieuw te gebruiken. De indeling van de opslagvakken is hetzelfde als in de bouwloods.

Binnen in de bouwloods ruikt het naar verf en klei. De kleuren beginnen langzaam op de wagens te verschijnen. Sommige verenigingen zijn nog bezig met de laatste dingen te doppen. Op de achtergrond staat BredaNu op, de lokale radiozender van Breda. Door de loods galmen stemmen en gelach. Ondanks de spanning is de onderlinge sfeer bij de verenigingen goed. “Geef die bus eens aan”, “Kan je even de kwast aangeven?”, “Wil je nog koffie?” zijn enkele kreten die door de loods heen galmen. Her en der staan bouwers over hun bouwtekeningen heen om te kijken wat er nog moet gebeuren.

Wagen bouwen

De dag van de optocht

Een wagen bouwen gaat meestal in stappen. Eerst wordt er een idee bedacht.

Dit wordt meestal gedaan aan de hand van het motto.

Deze verandert ieder jaar, dit jaar is het motto “Da ziede zo” (dat zie je zo). Nadat er een idee bedacht is, wordt er een bouwtekening gemaakt. Dit gebeurt meestal in de zomer. Na de zomer beginnen de carnavalsverenigingen met bouwen. Eerst wordt de geraamte van de wagen in elkaar gelast in de bouwvakken.

Daarna worden de kleinere onderdelen van de wagen in de afgesloten ruimte gelast, gekleid, geboetseerd en ingevet met frituurolie. De kleine dingen worden dan gedopt.

Dit houdt in dat er glasvezel reepjes op de klei gedrukt wordt doormiddel van een kwast. Een gedopt onderdeel moet ongeveer een week drogen. Daarna wordt de klei onder het glasvezel vandaan gehaald. De klei gaat weer terug in de kleimolen zodat het opnieuw gebruikt kan worden. De onderdelen die droog zijn worden gespoten en op de wagen gezet.

“Vroeger werd er met papier gebouwd, maar voor de brandveiligheid is er de regel gekomen dat er alleen nog maar met glasvezel gebouwd mag worden in de loods,” vertelt cv Simpel bouwer Ward (24).

Op de ochtend van 4 maart worden de wagens al vroeg uit de loods gereden. Buiten worden de koppen op de wagen gezet. Dit konden de verenigingen niet eerder doen in verband met de uitrijhoogte van de loods. “Wanneer de wagen klaar is, rijden we naar de Haagdijk. Hier begint de optocht,” vertelt Ward.

Het opbouwen en afbreken van de wagen wordt door een ingehuurde kraanmachinist gedaan.

“Het is best gevaarlijk werk en het moet goed gebeuren. Het is daarom belangrijk dat het gedaan wordt door iemand die het echt kan,” legt Martijn uit.

Afbreken Nadat de optocht is afgepen worden de wagens afgebroken. De hoge koppen worden er gelijk af gehaald. Omdat iedere vereniging een eigen planning heeft doen ze dit apart van elkaar. Als eerste worden de grote delen eraf gehaald. Sommige van deze delen worden naar de loods gebracht om op te bergen totdat ze verkocht worden.

Om een onderdeel van een wagen te verkopen moet je aan een aantal eisen voldoen.

Zo mogen de koppen niet beschadigd zijn, het moet op zichzelf kunnen staan (bijvoorbeeld een auto) en het moet ook buiten de carnaval te gebruiken zijn. Als de delen aan deze drie eisen voldoen worden ze opgemeten, gefotografeerd en online gezet.

De prijzen verschillen veelal tussen tien en honderden euro’s. “Het is een beetje wat

een gek er voor geeft,” aldus een bouwer van cv Simpel.

Deze onderdelen worden niet per sé gekocht om op een andere carnavalswagen gezet te worden.

“In 2015 hadden wij een koe op de wagen. Deze is gekocht door gemeenschapshuis ‘De Koe’,” vertelt Martijn.

De stukken die niet voor verkoop zijn worden kapot gesneden en het metaal eronder wordt met een sleeptol in stukken gesneden. Herge-

bruiken van deze materialen is niet meer mogelijk en ze worden dan ook weggegooid. “Als alles is opgeruimd zetten we de onderstellen weer terug in de loods. Deze gaat dan weer op slot. Over een paar maanden beginnen we met nadenken over een nieuwe wagen. Maar nu eerst even een soort van bouwvakantie. We hebben elkaar de laatste tijd wel genoeg gezien,� lacht Martijn.

"Het is

een bee tje wat een gek er voor geeft ."

Met het oog op waterschap Op woensdag 20 maart 2019 vinden de Waterschapsverkiezingen plaats. In de aanloop naar deze verkiezingen organiseert rioolwaterzuivering Nieuwveer in Breda een open dag op zondag 17 maart. Tijdens deze dag is te zien hoe het waterschap werkt aan schoon water voor mensen, dieren en planten. Ook zullen dijkgraaf Kees Jan de Vet (61) en de lijstrekkers van de partijen die meedoen aan de Waterschapsverkiezingen aanwezig zijn om hun standpunten uit te leggen aan de bezoekers.

Wat is Waterschap?

Het Waterschap is een bestuurlijk orgaan dat het beleid van de Waterschap vaststelt en controleert of dat beleid goed wordt uitgevoerd door het dagelijks bestuur. Elke vier jaar vinden de Waterschapsverkiezingen plaats en wordt er een nieuw algemeen bestuur gekozen.

Waterschap Brabantse Delta kent drie kerntaken: zorgen voor veilige dijken en kades; verbeteren en bewaken van de kwaliteit van het oppervlaktewater (onder andere door het zuiveren van rioolwater); reguleren van de hoogte van het water in Midden- en West-Brabant.

De 22 Nederlandse Waterschappen beschouwen afvalwater niet langer alleen als een afvalproduct, maar ook als bron van duurzame energie, grondstoffen en schoon water. Dit past in de overgang naar een circulaire economie (kringloop). Zij werken hier aan in de netwerkorganisatie Energie- en Grondstoffenfabriek.

Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Rioolwaterzuivering Nieuwveer in Breda is een van de zeventien rioolwaterzuiveringen in Nederland, waar afvalwater gezuiverd wordt.

Hier wordt het afvalwater 24 uur per dag, 7 dagen in de week gezuiverd van inwoners en bedrijven uit Breda, Bavel, Ulvenhout, Galder, Zundert, Achtmaal, Dorst, Rijsbergen, Prinsenbeek, Wagenberg, Terheijden, Zevenbergschen Hoek en Etten-Leur. De installatie kan het afvalwater van 500.000 mensen per dag verwerken. Dat is zo’n 75 miljoen liter per dag.

Open dag Rioolwaterzuivering Nieuwveer in Breda, gelegen in een afgelegen polder aan de uiterste rand van Breda, organiseerde op 17 maart een open dag. Ondanks het druilerige weer was de opkomst groot, met een geïnteresseerd publiek.

Onderdeel van de open dag is een rondleiding over het terrein van de RWZI. Bezoekers worden in groepjes van tien personen begeleid door een medewerker.

Voorafgaand aan de rondleiding krijgen de bezoekers een veiligheidsfilm te zien waarin gewezen wordt op de mogelijke gevaren voor het betreden van het terrein en worden de veiligheidsvoorschriften toegelicht.

De bezoekers krijgen een gedetailleerde uitleg over het proces van de zuivering en zien met eigen ogen hoe het proces verloopt.

‘Klaarmeester’ Antoon Buijnsters (55), vertelt enthousiast en beeldend over het werk van de waterzuivering.

Hij wijst de bezoekers op het belang van het achterblijven van regenwater in de wijken zelf. Ondanks de grote regenval van de afgelopen dagen, is het waterpeil nog steeds te laag. Door de ‘verstening’ van de steden komt er te veel regenwater met het rioolwater bij de zuivering binnen.

“Het vormt een hydraulische belasting voor ons werk.”

Hoe zuiver het water is wordt bepaald aan de hand van

stikstof- en fosfaatgehalte.

Voor stikstof geldt een norm van 65 tot 75 procent en voor fosfaat is de eis 76 procent.

Het gezuiverde water wordt geloosd op het Hollands Diep.

“Als hier te veel fosfaat in zit, zorgt dit voor explosieve plantengroei.”, aldus Antoon.

Het rioolwater komt via riolering en rioolgemaal bij de zuiveringsinstallatie. Eerst wordt het grofvuil er uit gefilterd met behulp van roosters. Daarna wordt het zand er uit gehaald. Dit zand wordt gebruikt voor de wegenbouw.

Vervolgens stoomt het water naar een voorbezinktank, waar de overgebleven zwaardere deeltjes (slib) naar de bodem zinken. Dit slib wordt gebruikt voor het opwekken van biogas.

Het belangrijkste onderdeel van het zuiveren gebeurt in de beluchtingstank. In deze

tank wordt lucht geblazen, waardoor het water gaat kolken en schuimen. De miljarden bacteriën die het overgebleven afval opeten, hebben hierbij voldoende zuurstof nodig.

De volgende stap in het proces is de nabezinktank. Hier zakken de verzadigde bacteriën naar de bodem, waar ze bij elkaar worden geveegd en met een grote schroef terug naar de beluchtingstank gepompt worden. Waar ze vervolgens weer opnieuw gebruikt kunnen worden. De waterzuivering in Breda werkt met tweetrapsbeluchting. Dit is vrij uniek in Nederland, volgens Antoon hebben dit maar 4 of 5 waterzuiveringsinstallaties in Nederland. “De nabezinktanken worden momen-

teel vernieuwd. Alle mechanische ijzeren kettingen en materialen worden vervangen door kunststof kettingen en tandwielen. Wat duurzamer is.”, zegt Antoon.

Wat nu overblijft is schoon water wat teruggepompt wordt naar het Hollands Diep.

Dit is echter geen schoon drinkwater. Dit water is voor 96 procent schoon, maar bevat nog stoffen die pas na langere tijd verdwijnen. Je kunt hier bijvoorbeeld denken aan resten van medicijnen, chemokuren en drugs.

Naast het schone water blijft er ook slib over. Dit wordt

gepompt naar de ‘slibfabriek’.

Het opgeslagen slib gaat gisten onder invloed van de aanwezige bacteriën. Hierdoor komen gassen vrij, die worden omgezet in stroom.

Met deze stroom kan de RWZI in Breda daarmee voor 70 procent voorzien in hun eigen energiebehoeften en tevens worden 450 woningen in Breda daarmee verwarmd. Bovendien maakt het Waterschap biologisch afbreekbaar plastic van slib dat achterblijft na het zuiveren van het water en leveren zo een bijdrage aan de circulaire economie.

Tijdens de open dag was dijkgraaf Kees Jan de Vet aanwezig, die toelichting geeft op het belang van de Waterschapsverkiezingen. “Ik zie en ik verwacht dat het klimaat de komende jaren een heel groot thema wordt en dat de waterschappen daar een grote rol bij kunnen spelen.”

Waterschap is volop in ontwikkeling. Er kan jaarlijks 140 miljoen euro worden besteed en er moeten keuzes worden gemaakt waaraan dat geld besteed wordt.

Hoe gaan we de komende jaren klimaatbestendigheid organiseren? Het Waterschap is een grootgrondbezitter.

Gaan we onze dijken beschikbaar stellen voor zonnepanelen en windmolens?

Dat is een politieke keuze.

Vervolgens moeten we kijken hoe we de steden en dorpen klimaatbestendig kunnen maken, dit doen we samen met de gemeente.”, aldus de dijkgraaf.

Tevens benadrukt hij het volgende: “Waterschappen zijn nu nog erg onbekend.

Wat we stimuleren is dat de jeugd ook mee doet. Daarom gaan we met de gemeente Breda in mei een klimaattop voor de jeugd organiseren.

Daar hebben we tweeduizend jongeren voor uitgenodigd.

De groepen zes en zeven van de basisscholen en de eerste klassen van de middelbare scholen. We willen in de Koepel een groot debat organiseren, omdat ik het heel belangrijk vind om ook naar de jeugd te luisteren de komende jaren.” Kortom de betrokkenheid van de jeugd te stimuleren.

Van plankenkoorts

s geen teken “Ik moest er gewoon van huilen”, zegt een geëmotioneerde Luna (15) tegen haar vrienden wanneer de zaallichten weer aan gaan. Terwijl ze de tribune afdaalt en de theaterzaal verlaat, veegt ze haar natte ogen droog met de achterkant van haar hand. Zij, en de rest van het publiek, hebben net een ontroerende voorstelling bekeken: Een jongedame stond op het podium, gekleed in een gele regenjas, terwijl ze een aangrijpende monoloog hield over het bereik van woorden. Daarna zong ze een stukje terwijl ze mooi piano speelde. De korte maar prachtige voorstelling bezorgde het hele publiek kippenvel.

In het weekend van 8, 9 en 10 februari werd het jaarlijks terugkerende Festival 39Graden gehouden. Cultureel centrum Podium Bloos stelde haar pand aan de Speelhuislaan weer beschikbaar voor jonge makers in de leeftijd van 15 tot 21 jaar. Zij mochten hier, drie dagen lang, hun talenten komen laten zien. Van theater tot dans, van muziek tot circus, en van fotografie tot film: niets werd overgeslagen. De bedoeling van het festival is dat jonge, creatieve geesten van elkaar kunnen leren. Tegen een kleine betaling is iedereen welkom om van de verschillende kunsten te komen genieten. De opkomst was zo groot dat de tribunes tijdens een aantal voorstellingen zelfs te klein waren om de vele bezoekers een stoel te kunnen bieden. Dat resulteerde in deels staand publiek. Gelukkig leek niemand het een probleem te vinden: wat er op het podium gebeurde was verreweg interessanter.

Het is zaterdag, de tweede dag van Festival 39Graden.

Tegen drie uur ’s middags stromen de eerste mensen de foyer binnen. Het zal niet

lang meer duren voordat de deuren van de grote theaterzaal opengaan. Daar wordt over een paar minuten de eerste voorstelling van de dag gespeeld. Op het podium in de ontvangsthal staat een bandje te spelen terwijl het publiek blijft arriveren.

Medewerkers lopen rond om bezoekers te begroeten en vragen te beantwoorden.

Opeens rondt het bandje haar muziekstuk af. Twee medewerkers van 39Graden stappen het podium op en pakken de microfoon. “Iedereen die komt kijken naar de jongerenproductiegroep van De Nieuwe Veste kan ons volgen naar de grote zaal”, vertellen ze enthousiast. Het publiek veert op en volgt de twee medewerkers braaf naar de theaterzaal. De acteurs staan al op het podium, klaar om te spelen. Zodra het publiek plaats heeft genomen gaat er muziek aan. De acteurs beginnen met een dans. Daarna vertellen ze het humoristische verhaal van Carolien de Groot: een pukkelige brugklasser die iedereen tegen zich heeft. Daarom fantaseert ze haar leven grotendeels, wat tot komische scènes leidt. Na goed drie kwartier is

voorstelling klaar. De spelers ontvangen hand in hand hun applaus. Marieke van de Plas (17), het meisje dat de hoofdrol vertolkte, is tevreden.

“Voor de show was ik best gespannen, maar toen we eenmaal begonnen ging het erg goed. We zaten vol energie en hebben de zaal flink laten lachen met ons overdreven, soap-achtige spel. Ik heb al veel positieve reacties uit het publiek gehad.”

Backstage halen de spelers snel hun kleedkamer leeg. De volgende jonge makers komen de ruimte al bijna overnemen. De kleedkamer is niet bepaald luxueus. Vier stoelen, een kaptafel met twee spiegels, een wastafel en een kapstok is alles wat er te zien is. De acteurs hebben hun spullen ingepakt. Ze doen de lichten van de kaptafel uit en verlaten de ruimte. Ze zijn klaar voor vandaag. De rest van de dag kunnen ze op het festival blijven om van andere producties en exposities te genieten. De volgende gebruikers van de kleedkamer komen door de artiesteningang. Het zijn twee jongens die samen een hip-hop dansvoorstelling hebben gemaakt.

Ze claimen hun kamer en maken zich klaar voor hun moment. Ondertussen wordt er backstage door medewerkers wild heen en weer gelopen.

Een paar artiesten staan luidruchtig te praten rondom een tafel die vol staat met eten en drinken. “Zacht praten! Het is ontzettend gehorig hier,” zegt een medewerkster streng.

“Als jullie op het podium staan wil je toch ook niet dat het backstage een kippenhok is?” De artiesten houden gegeneerd hun mond.

Festival 39Graden houdt zich aan een strakke planning.

Optredens volgen elkaar in een razend tempo op. In de programmaboekjes staat een keurig blokkenschema dat alle voorstellingen aangeeft, inclusief locatie en tijd. Deze boekjes liggen in grote stapels in de foyer. Op de kaft is een afbeelding met veel schuim te zien. Het schuim symboliseert wolken. Dat is

ook het thema van dit jaar: ‘In de wolken’. In de foyer hangen blauwe lampen in de vorm van wolken, op de statafels staan kleine wolkendecoraties en er worden marshmallows in de vorm van wolken uitgedeeld. Het thema is niet te missen. Claire Vrijenhoek (17), lid van de festivalorganisatie, komt aanlopen in een lange witte winterjas die tot haar enkels komt. Ze lijkt zelf net een wolkje. “Het is zo leuk om in de organisatie te zitten!

Ik ben vroeger altijd artiest geweest, maar nu kan ik eindelijk mijn stempel drukken op 39Graden. Ik mag meebepalen wat mijn vrienden en familie hier ervaren.”

Om zes uur is het etenstijd.

Artiesten en medewerkers kunnen op vertoon van een polsbandje hun diner afhalen bij een loketje. Ook het publiek mag, tegen betaling, aanschuiven. Op het menu staan broodjes hamburger.

Met de vegetariërs is rekening gehouden: er zijn ook vega-burgers beschikbaar. In de eetzaal heerst een gezellige sfeer. Jongeren uit verschillende productiegroepen gaan bij elkaar zitten en praten over hun voorstellingen. Er wordt veel gelachen. Uiteraard heerst er een lichte strijd onder de jonge makers, want aan het eind van het festival kan slechts één groep winnen en de felbegeerde Gouden Thermometer in ontvangst nemen. Deze winnaars worden door de jury gekozen.

Jurylid Anna op de Weegh (18) krijgt haar vega-burger aangereikt terwijl ze vertelt: “Het is geweldig om in de jury te zitten. Ik heb het festival vroeger altijd vanaf de andere kant ervaren, als een artiest, maar nu mag ik lekker kijken.

Zonder bezwete handjes van de spanning.” Dit is voor Anna de eerste editie van 39Graden dat ze niet op het podium staat, maar aan het festival meewerkt.

De laatste voorstelling van de dag is voorbij. De acteurs, die de zaal hebben verrast met een combinatie van toneel en rap, ontvangen dolgelukkig een staande ovatie. Dan begint de afterparty. Gehuld in dierenmaskers staan medewerkers en artiesten te springen op harde muziek.

Op het blokkenschema in het programmaboekje is geen eindtijd voor het feest aangegeven. De festivalgangers zijn vrij om het feest zo lang te laten duren als ze zelf willen.

Gemeente gaat niet in zee met nieuwe moskee Hij staat er direct bij binnenkomst van de wijk Wisselaar in Breda, tegenover een voetbalveldje en vlak bij een groot winkelcentrum; hij oogt onopvallend en een tikkeltje verlaten: de moskee van de Turks Islamitische Stichting Breda. Er is alleen ĂŠĂŠn probleem: de echte moskee is er nog niet. Wat er wel is, is een heleboel verwarring en ontevredenheid.

Terug in de tijd:

*Juni 2015: informatieavond van de stichting in het buurthuis De Wisselaar. Hierna wordt het bouwplan van de moskee ontwikkeld. *3 november 2015: de vergunning voor de verbouwing van het politiebureau wordt aangevraagd. *1 april 2016: koop van het politiebureau. *19 juli 2017: aanvraag van de vergunning verbouwing van politiebureau is verleend. *13 februari 2017: de stichting koopt de grond achter het pand. *1 juni 2018: de stichting vraagt een omgevingsvergunning aan om achter het politiebureau een nieuwbouw gebedsruimte neer te zetten. *13 september 2018: informatieavond van de moskee.

Aanwezigen: vertegenwoordigers moskee, medewerkers gemeente Breda, aannemer en architect. *20 november 2018: gespreksavond voor de buurt en belanghebbenden, georganiseerd door de gemeente. *23 november 2018: de bouw van het nieuwe pand start. *19 december 2018: voorzieningenrechter doet uitspraak over de (on)juistheid van de vergunning. De rechtszaak is aangevraagd door een buurtbewoonster die een fout in de vergunning zag. *19 december 2018: buurtpreventieavond Wisselaar. *23 januari 2019: de stichting vraagt om de vergunning in te trekken. *Begin april 2019 (naar verwachting): gemeente maakt ontwerp-besluit (beschikking). Deze komt online en iedereen kan reageren.

Verdeel en heers

Maar waar gaat die verwarring en ontevredenheid over? Voor de Turks Islamitische Stichting gaat dit over de vergunning. Zij hadden een aanvraag ingediend bij de gemeente en deze was geaccepteerd. Hakan Tek (45) is secretaris van de stichting en legt uit wat er is gebeurd: “De parkeerplaatsen waren wel ingetekend, maar het gebouw stond er niet op. Dat is gewoon overgeslagen.”

Niet alleen de stichting, maar ook de omwonenden waren ontevreden. Hun ontevredenheid werd opgepikt door de SP, die zich vervolgens als stem van de omwonenden uitsprak.

Bas Maes (38) is raadslid en fractievoorzitter van de SP. Volgens hem ligt de kern van het probleem bij de communicatie naar de wijk toe.

“De omwonenden voelen zich misleid, want hen werd steeds voorgehouden dat er een multifunctioneel centrum met een gebedsruimte zou komen. En in één keer zijn ze ermee verrast dat er een moskee zou komen in de vorm van nieuwbouw naast het bestaande gebouw,” aldus Maes.

Vanwaar? Wisselaar!

Zowel de Turks Islamitische Stichting als de SP voelen zich tot de wijk Wisselaar in de Hoge Vught aangetrokken.

Beide partijen geven aan dat het merendeel van hun achterban daar vandaan komt.

Wat ging er mis met de eerste bouwplannen, de vergunning en de communicatie?

Op het moment zit de ‘nieuwe’ moskee in een oud-politiepand in de wijk Wisselaar.

Naast het gebouw ligt de bouwput waar de gebedsruimte gebouwd moet worden. Ufuk Kocayah (25) is secretaris en gaat over de communicatie in de stichting. Tijdens een rondleiding wijst hij op de muren van het pand. Hij vertelt dat het oude politiebureau dunne gipsplaten heeft op de tweede etage. Op de benedenverdieping bestaan de muren echter uit gewapend beton.

De stichting kocht jaren geleden het pand met de bedoeling om het te verbouwen, maar kwam er vervolgens achter dat het te duur werd om te verbouwen.

Hierop diende ze de aanvraag voor een vergunning in bij de gemeente. De gemeente ging akkoord, maar maakte hier een procedurefout. “Volgens de rechter gaat het om verzuim van de gemeente, waardoor zij eerst het probleem op moet lossen,” vertelt Kocayah. Inmiddels is de procedure weer begonnen. “We weten niet wanneer we er meer over horen. We moeten afwachten,” aldus Kocayah.

De SP denkt echter dat er een andere oorzaak is voor de afgekeurde vergunning.

Volgens Maes stond in het bouwplan van de wijk het terrein naast het oude politiebureau aangegeven als groenstrook. “Daarover heeft de rechter afgelopen december gezegd dat het onterecht is dat de gemeente daar toestemming aan heeft verleend, want je kan niet zomaar bouwen in de groenstrook.” Er wordt dus opnieuw naar de vergunning gekeken.

De SP grijpt nu haar kans om met de buurt in gesprek te gaan. “Je merkt dat er spanningen zijn,” zegt Maes, “dit is een wijk die veel over zich heen krijgt. In de ogen van veel mensen is er een onevenredige verhouding tussen allochtoon en autochtoon. Nu wordt ook dit voor hun gevoel een beetje door hun strot geduwd.”

De stichting heeft op 1 april 2016 het voormalige politiebureau gekocht. Toen de verbouwing van dit pand te duur bleek, heeft ze op 13 februari 2017 de grond achter het pand opgekocht. Op 19 december 2018 spande een bewoonster van de wijk een rechtszaak aan tegen de bouwvergunning. Hierin gaf zij aan dat de vergunning onjuist was. De voorzieningenrechter bevestigde deze constatering.

En toen leefden ze nog lang en gelukkig?

En hoe nu verder? Daar denken de SP en de Turks Islamitische Stichting verschillend over. De SP wil in gesprek gaan met de omwonenden en hun mening laten meewegen in het oordeel over de vergunning. De stichting fantaseert over de volgende stap. Eerst op de vergunning wachten, maar daarna hebben ze grootse plannen. “We proberen alles in etappes te bouwen. We richten ons eerst op de nieuwbouw. Daarna hebben we plannen om hier iets moois van te maken,” vertelt Kocayah.

Het oud-politiepand is nu al een multifunctioneel gebouw, maar dit willen ze nog verder uitbreiden. Tijdens vergaderingen en pauzes fantaseren ze over de mogelijkheden. Een minibibliotheek, een chillplek voor de jongens en een studeergedeelte met computers en boeken. “Maar,” vervolgt hij, “daar ligt nog niet de prioriteit, anders wordt het een chaos.”

Wishes and Weddings brengt inspiratie voor 'de grote dag' naar Breda In tijd van een toename in geregistreerde partnerschappen en samenlevingscontracten, zijn er ook nog koppels die er voor kiezen te trouwen. Voor deze koppels die in de buurt wonen van Breda, is het Wishes and Weddingsevenement een unieke kans om inspiratie op te doen voor hun grote dag. Zondag 10 februari vond dit evenement voor het eerst plaats in Hotel Nassau te Breda.

Hotel Nassau te Breda is de perfecte locatie om een romantische sfeer te creëren, ondersteunt door de glas in lood ramen, kroonluchters en roze sfeerverlichting. De bedrijven staan in een grote kring met hun tentjes naast elkaar. Ze hebben allemaal hun best gedaan om zo aantrekkelijk mogelijk over te komen: de met kant versierde trouwjurken staan recht in de spotlight, tijdens het bewonderen van de bruidstaarten kan je verse macarons proeven, de cocktailbar is geopend en dat laten de koppels niet aan zich voorbij gaan. Mensen lopen in de kring rond opzoek naar wat hen interesseert. De leeftijdscategorie loopt erg uiteen; jonge en oudere geliefdes zijn opzoek naar de elementen voor hun perfecte dag.

Een trouwbeurs die ‘anders is dan anders’, zo wordt Wishes and Weddings omschreven.

Maar waarom dan eigenlijk?

Organisatoren Patrick Nobbenhuis (51) en Antoinette

Zunnebeld (46) weten wel waarom. ‘Bij onze evenementen draait het om het persoonlijke advies. Je meldt je aan als koppel. Zo kunnen afspraken gelijk worden gemaakt met bedrijven. Vaak zie je bijvoorbeeld vrouwen die samen met hun vriendinnen naar beurzen gaan en ideeën mee naar huis nemen. Door als koppel te komen, kunnen zij samen gelijk overleggen over wat hen het meest aanspreekt en kunnen knopen gemakkelijk worden doorgehakt,’ aldus Patrick.

Twaalf keer per jaar organiseren zij een dag als deze door heel het land. Per regio worden verschillende bedrijven gekozen zodat de aanstaande bruidsparen gemakkelijk terug kunnen keren naar bijvoorbeeld hun favoriete juwelier. Volgens Patrick zijn er weldegelijk minder bezoekers op de evenementen dan een paar jaar geleden. ‘Steeds minder koppels kiezen ervoor om te trouwen, maar degenen die hier nog wel

voor kiezen, pakken dan vaak grootser uit.’

Op langere termijn is het aantal huwelijken dat per jaar wordt gesloten afgenomen, dit blijkt uit de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Zo’n twintig jaar geleden stapten nog 85 duizend paren in het huwelijksbootje, de laatste jaren is dit aantal gezakt naar rond de 65 duizend. In tegenstelling tot de daling in het aantal huwelijken, nam het aantal geregistreerde partnerschappen wel toe. De gemiddelde leeftijd bij de huwelijken steeg en vooral mensen rond de dertig jaar trouwen minder dan tevoren.

Juwelier Bommel verkoopt op de beurs zelf geen ringen vandaag, maar hopen liever een goed gevoel achter te kunnen laten. De verkoopster vertelt: ‘Dit is een emotiebranche. Ik probeer mensen een goed gevoel te geven over de ringen en een eventuele afspraak in te plannen

zodat we verder kunnen kijken naar de mogelijkheden. Ons doel hier is dat de koppels vanavond op de bank tegen elkaar kunnen zeggen dat ze zin hebben in een volgende afspraak.’

Door de zaal galmen de zuivere stemmen van de live-zangeressen. Het is tijd voor een trouwceremonie. De koppels verzamelen zich op de wit gekleurde stoelen die versiert zijn met roze ballonnen. In het gangpad tussen de stoelen ligt een witte lo-

per. Tijdens deze ceremonie komen verschillende aspecten van de ceremonie aan de orde: je entree als koppel, het geven van het ja-woord en het ontvangen van de ringen. Alle clichés worden aan het licht gebracht en ideeën worden gegeven. Waarom de stoelen voor de bruid en bruidegom met de rug naar de gasten toe zetten zoals velen doen? Hierdoor spreekt de ambtenaar over de hoofden van het bruidskoppel heen of moet het stel zich omdraaien als iemand in de ruimte

achter hen iets zegt. Wat is het effect als je de stoelen omdraait? Dit zijn simpele kwesties die door middel van vragen te stellen de koppels aan het denken zet en hen alternatieven geeft; zo kan het ook. Zodra de zangeressen beginnen te zingen met ondersteuning van live pianospel, pakken de koppels voorzichtig elkaars handen vast en lijken ze eventjes weg te zweven op een roze wolk.

Na een vol middagprogramma is het tijd voor de dagfinale.

Goed gevulde goodiebags worden uitgedeeld en de nodige gesprekken worden nog gevoerd. Aan het eind van de dag zijn de laatste koppels nog bij de cocktailbar te vinden. ‘Als er alcohol is, zijn er altijd mensen te vinden,’ aldus de barman.

Leutstoet De koude wind lijkt niemand echt te deren. De straten van Breda staan vol met kleurrijke en verkleedde mensen. Vanuit elk cafĂŠ en iedere kroeg klinkt carnavalsmuziek. Het is 4 maart en de jaarlijkse leutstoet (de carnavalsoptocht van Breda) staat op het punt om te beginnen.

Het was nog spannend of de optocht door zou gaan.

De verwachtte storm in de maandagmiddag zou weleens roet in het eten kunnen gooien. Door de harde windstoten zou het niet veilig zijn om met de grote wagens te gaan rijden. Vol spanning wachtten de deelnemers af. Om 9 uur ’s ochtends kwam het verlossende woord: de leutstoet gaat gewoon door.

“Ik was heel blij toen ik het nieuws vanmorgen last,” vertelt toeschouwer Erik (78), “carnaval zonder optocht is toch niet helemaal compleet.”

In 2016 is de optocht wel afgelast wegens het slechte weer. Een paar weken later dat jaar is hij alsnog gehouden.

De optocht begint met ‘reclamewagens’. Zo loopt er een iemand verkleed als frietje mee om te flyeren voor een bekend fastfoodrestaurant.

Hierachter lopen de danseressen van Majorette en Twirlvereniging Expression.

Hierna komt de wagen van stichting Kielegat. Bij hen kan je een leutmedaille kopen.

Hiermee steun je het Bredase carnaval. Nadat deze ‘wagens’ voorbij zijn gekomen, kan het echte werk beginnen.

Vol verwachting kijkt iedereen naar de kant van de weg waar de wagens vandaan horen te komen. Voor een lange tijd blijft het stil. Nergens is er iets van de wagens te bekennen. Her en der verschijnen er ongeduldige gezichten, maar na ongeveer een kwartier tijd verschijnt dan toch de eerste echte wagen.

Aan cv Ak mar leut heb is het de eer om af te trappen met

hun grote circus wagen.

Verschillende kleurrijke en vrolijke wagens komen voorbij. De carnavalsmuziek galmt uit hun boksen. De wagens variëren heel erg. Ut lekker Bietje heeft een wagen heeft gebouwd gebaseerd op Rusland. Terwijl cv Te Gek zichzelf heeft laten inspireren door de Monsieur Cannibale van de Efteling. Ook het politieke tintje ontbreekt niet in de stoet. Zo pleiten Boeren Sociëteit Ginneken voor een legale wietteelt. Dit doen ze doormiddel van een grote kas mee te dragen.

“Ik kom zelf niet uit Breda, maar ik kom zelf al jaren hierheen om de optocht te kijken,” vertelt de 59-jarige Johan. Hij is samen met zijn kleindochter van acht naar de optocht kijken.

“Dit is de eerste keer dat ik mee mag,” glundert het meisje, “Maar aankomende jaar wil ik weer mee.” Op de vraag wat ze het mooiste vindt hoeft ze niet lang na te denken. “Alle kleurtjes!”

Een voor een komen de wagens voorbij, maar opeens lijkt de optocht opgehouden te zijn. “Is dit het al?” De kleine Timo (6) kijkt zijn moeder beteuterd aan. Her en der komt dezelfde vraag voorbij.

Was dit de optocht al? Normaal was hij toch veel groter?

Net wanneer sommige mensen weg willen gaan, klinkt in de verte carnavalsmuziek.

Het was gewoon een ‘gat’, zoals een groot leeg stuk tussen verschillende wagens of loopgroepen ook wel genoemd wordt. Tussen het gat door loopt een man met een winkelwagen vol met sjaals, handschoenen en mutsen.

Deze deelt hij uit aan kleine kinderen. “Het is al zulk slecht weer. Ik wil niet dat ze kou hebben.”

Soms is het nog wel spannend of de hoge wagens onder de bomen op de markt kunnen. Door de harde wind worden de takken heen en weer gezwaaid. Op sommige momenten gaat het ook maar net. Soms worden sommige wagens door de takken geraakt,

waardoor sommige wagens kleine beschadigingen oplopen. Maar dit lijken de groepen niet te deren. Ze zijn al blij dat de optocht vandaag door ging.

“Het was heel spannend vanmorgen. Toen we hoorden dat we alsnog mochten lopen was het een hele opluchting.

Je werkt toch naar deze dag toe,” vertelt een deelnemer van de loopgroep Boeren Sociëteit Ginneken.

Aan het einde van de optocht verschijnt de prinsenwagen met de Bredase prins en jeugdprins.

Kruiswoordpuzzel Horizontaal 1. Theater in Breda 2. De carnavalswagens worden gemaakt van klein en...

3. Het grote pre-carnavalfeest 4. Het park in het centrum 5. Het uitgaansgebied 7. Welke winkel is recentelijk geopend in Breda?

Verticaal 3. Zo heet Breda tijdens carnaval 6. De achternaam van de burgemeester 8. De grote voetbalclub in Breda 9. Het theaterfestival dat werd beschreven in dit tijdschrift

Met dank aan het Radius College.