Конески и Јакобсон од Атанас Вангелов

по1-гикот конески

7 АТАНАС ВАНГЕЛОВ

КОНЕСКИ ИЈАКОБСОН

СКОПЈЕ, ДЕ КЕ МВРИ

2004

Сер ијо: Поттикот Конески

Издавачи: фондација за македонски јазик Не6регово

и

весникот "Време "

Р сдскц11ј а: Петре М. АНДРЕЕВС КИ Атанас ВАНГЕЛОВ М артин ПАНЧЕВСКИ Трајко СТАМАТОВСКИ

Ko11l'ch·11

11 Jnh·1Jnc1111

КОНЕСКИ И ЈАКОБСОН

1. ( \11:таме CllltCIIТC

дека има дово.111а ос11ова да се •111т1шт како ја·ш•1к 1пе, така rмсо11r11ваат

KOII

Ја

OДCЛIIII

OIIIIITII

II

IIOCClll!I\

HpaШitlbll

11 Ш\

.111тrаr1)рата на Б,111же Ко11ес1-11 н11з вrшмата на форм11,11ш11ш ди1-шр1111а

kOJa, ;;ако

што се знае, своите основи

Ја Јаmкот

II

такн11

Ја .111тературата.

111: 1улт,1т11

л1псrатуrн кои

110

1 1с10

11

110

1;..111ЖI'

К0111'0.:11 ностшпа

II

110 сигурен

11

са\1па

11а 1 11111 П) вклучија

одбран круг на 11ста к11ат11 ш1 нв11сп1, .11псратур1111

1111сатс:1111111 модерниот свет.

Ј lа111сто ч11та1bС

сс

11м11 во тр11диц11јата 11а руската наука

еден тих, многу неочекуван

1ia

тие с1111с11 , кога е во пr:ннањс пр11з~1ата рускн

форм а.11па\1, се огrа1111чува само 11с10

,и

мислење сме дека

во областа на јаз11кот, науката Ј11 .,итсrатурата

1111Јстrоп1от

с11сц11ја.111сп1

lla

11џс.1увшп

само

1111 е11110 11ме, тосст на 11сговото лсло. ()д тоа м11рк1111т1111 1 1 1111ра11111 мат~1чн11 rас11рав1 1 .

,н:кои

( ·тuнува "Јбоr ia /'11.111111 Оо111m111ч Јш..:vГхо11 кој ја 11очна својата кариеrа во 1\ loci-:вa -ia. 11рску 11 pai·a. да ја пrодолж 11 во Лмсрнка каде што, практично. 1о 11011~·сс рускиот форча.111'Јам на ТОЈ ко11п111е11т (ка ко во ш111гв11стиката, така 11 во науката 1а .1итературата). Што се однесува до ··материјалот" КОЈ ќе се 11111 таа пr11зма (де.1ото на K o11rc1-11), ТОЈ ќе се 01-ra1111•111 само на

"про11ушта"

нско.,к) расправ11 кон засегаат 011шт1111 носебнн прашања во ма кедонскатата

.111тсра гура. онаа

cn:11c11

ор11с11та1џ1Ја

Kr се повикуваме II на некои расправи од ј,н11чк11 карактер во во која сметаме дека е неопходно да ја rшустрнраат нс1овата

K()II таа до~-:-тrина.

l lp11'11111aт11 да се читаат сn11с11тс на Копеп:11 11111 таква "призма" се сост1111 во с.1е1111ово. И покрај м 11огуброј1111тс стручнн расправи од с11стемат­

ск11 в11д ' кон на не 11о~н1.1 ку с11стематс1ш 11а•11111 зборуваат: раз.1ож~10, понесе •

110. документирано 11не rстко е мфати•1110 за дс.1ото 11а, no сскоЈа веrојатност. нар11а•1аЈш1тЈ и 11ајком11.1сксна појава 1111 11вассстт11 век во ра м кнтс на модср11ата македонска култура, тоа де.10 не е поставено во оној конте кст на

1 l l :1вc11) вамс само неколку 11ов..1ж1111 работи:

Прсрдраг Драгиќ- Кијук: Пес.1ш о

ја11ц1· ( ма, истеrск11 труд во рако1шс) Радомир И ваповнќ: Пor111m:a111a

Ки111'и.:11 (1 1рсвсл

110

Блаже

I одор Ч аловск11 ). - Скопје, 1\IJ11,-.rдo11c1-a ревија 1982, Слободан

1\l11цк<11111ќ: /lor111c,-.111ш• 11де11110111Н'Ј11ји111а 1111 Блаже Ко11ес,-.11. • Скопје, Наша к1111ш

1987, 1·сор111

Старделов: Од.м·.1шњr 1111 с11лш11а. • Скопје. М11сло

/990.

3

Km1,•ch·11 11- .lnh·miгo11 -----

IICCOMHCH() му нрипа(·а. Тоа С KOIITCKCТOT 11а )10Ml!IHIIITHaтa 111пс.1с 1.туал11а 11 на л1пеrттурата кој:~ му даде бс.1ег на 11.1111ето време. Ста11ува зоор за, како што се rc•ie, р1·сл.ш>111 фор,1111.111.шw, ч11ја 11011ова, су11т11л1ш1ра11а 11 разиена верзија е 11ра111к11от, од11ос110 фра11цуск11от II ан1ло­ кој

струја во об.1аста 11а 1азакот

саксо11к11от сту1,.-уратпам.

1lоставањето

во таков '~.:оптскст"

11а

мно1 устраното дс.10

на

К1111ес1-:11 ч11ја 11р11rода е фундамснтална. тrеба да фрл11 11ова свстл1111а вр·Ј тоа

дело која, се надеваме, на убедлив нач1111 ќе не 11р116л11ж11 до пс111вата в11ст1111с1-а меrа Сакаме да кажеме, со тоа, дека е во 11ра111а11,с такво дс.10 ко11

кос треба да се однесуваме не са~ш со восх11Т ("mач11 смоц11011а.1но 1, туку разум (з11а 1 111 рац11онал110). Пос.1ед11ото е 11сш1ход110, особено ,'\СНсс

11 со 11 ·1а

1·енерац1111те кои Ја nocт11rnaлc, 11л11 пак се на нат да Ја пост11п1ат своЈата

научна зрс.1ост, затоа што мноrукратно ќе ра·1вој, СО1.1ас110 со RИЖC'lkllTC

1·0 скрап1 11 ќе га забrза шшшшт II ДOMl!llaHTIIII CПIIIJНtpд 11 RO 11иу1.ата Ја јазикот

и за литературата.

рс 1 1ено, делото

')•патства"

11

Кратко

такв11 '·11м11улс11" кои по Јасен

11

на

Кт1еск11 содржи такви

е11еrп1чсп 11а•11111 р у11атувзат

македо1111ст11ката кон Европа и светот. 1 .вропската д11мен111р 11а н.1111ат:1

современа наука за јазик

11

л11тсrатуrи 11отск11ува од Ко111-ск11

11

таа е

нејзнппот гаrант. Во онаа степеn во КОЈа ќе б11деме во состојба да п1 с.1ед11,1е

тнс упатства

II да

п1 11r11маме т11е 11мпулс11, можеме ла се 1шдсвамс дека ќе

можме да се доб.шжуваме

11

ната,1у ла

111

11ол111·аме ста1џ~арл11тс што

111

11а.1ож1111 натаму ќе п1 налага неговото ма11умс11тал110 дело

2. Под кош~с1пат р1•ск11 фор,1шл11Ј1L11 се подразбнра та1.ва доктr1111а која проучува литературниот текст од 11ерсперкп1 ва на не1·овата с11нтакса

1·0

11л11

ком поз11ц11ја. Станува ·Јбор ·Ја ел110 за1шставе110 11одрачје ; м1101у 11ома.1ку обrаботувано,

наспрема

не1·ов11от

~матсКЈ1

(

n.,ан

на

·Јначењсто)

1t111

всрба.,еп (1шап на изразот) аспект, 11ако нн со оr.,ед на тне доме1111 11е може

да

се зоорува 1а методо.10111ка

тематската

ко11з11сте1п11ост

11 стил11ст11чката крнтика

кор

611

ја

под111 на.,а

на степен на н<1ука Токму ТОЈ м1111ус

11.111

деф11ц1п на с1111такт11чкиот ас11ект во 11роу•1ува11,ето на .111тератур1111от текст е оној nотснцнјален

11

.ко11ста11те11 11рсд11зв11к КОЈ

п1 ор11е11т11ра rускитс

формалист11 кон област КОЈа го даде l'Л3R!IIIOT UCЛCI' 11а

острастс1111 може

да

доктрина

../

11

се

111\BIII\Te

на,~ах11ат11,

полем 11чк11 11рв11 11стражување. Токму тој с1111такт11чки земе

како

основна

II

општа

Откаmт на доктр11нар11оста

д11ст1111кп1в11а

која.

11рта

по ло1 11ка

на

на

fic.1e1·

1111в11 ат.1

всрнпстз

11

KnnPCh'II II Јш.:п6сп11

дослс,111оста на

11рсд.1ожс1111

начела, треба да се

земе, снорсд 1111в111пе

·3боров11. зз мапк-тра.,на .1111111ја на 1111вШ1тс истражувања. Токму така

II ток.му

тоа п~ вслн снмиат l'o,w1111 Ос1111ов11ч во rодиш1тс на својата полна ж11во111а и

lla)"llla

l[)СЛОСТ. а

TO<I

се mДll!III

KOl!I руските qx)pMa..1\ICТJI не фу11кц1101111раат

како с11осв11,1110 ..111111е1и11111•рно братство; кога форма.111змот се гаси не затоа што р

l)'t>II

сворта виталност. туку затоа што беше подложено, како што е

11озш1Т<\ на дракопска 11Дсо.10111ка осуда.

Еве како се опишува тоа подоцна

КаЈ Рочан Ос11пов11ч:

1111 .111'

Кта

11р1111111ле I11ог11111 што е тоа формал 11зам? Кит р11(iт11е11 110

1р1·111111ш па фop.wa,111c111111m', uu 011 одzоворuл · 11ај11рв1111, шоа 1111110 1111е ш 11.w11.11e IIе 1' 1)ил.·111р111111 Jt--mte ,сме 11роI1111в сел:оја дол.·шр11н11. Поuша н11е 11е с.11е

фир.1111.1110/111, 1//111/ll/fte l/t'llf)llj11111e,111 Ct' 1111/t' Л:()/1 /11111-:ll л.·ал.·о

1/t'

/Шfll'Л:011,

11

1101/1()//,

II Ct'KOШIII, l-:111-:() l-:111'1-:l'J)lllill', Klll-:0 1/,\HIJ}l'CIIOHI/CIIII/IUe, lO IIJ)IL~Н/(J,1/1'

J,.'(JIIC'/11/)

дт)е//U/1/11 11.IH' од IIJl<IIIII//J//I1/ЏII/II'. /le,\tll/1/1' до1-:111р1111а во 01/Ш/ С.Ч//С.111

во л:оја uoвt•i::e с1111111н111111е збор за 11сI11ражvвач11 1ш11 Ct' 11р11I11ув1111 ~11-:0 да се

11{>01·•1111111 i111e111c1-:11ml1 ј11.т1-:. Hm1111111e iip1111 iiуб.111кац1111 се 0I11,.·аа, од друiа <111ртI11 Збор1111к 110 теорија на поетаскнот Јазик И.наше, I1сшо IIш1-:а. loлe,wa

ра.1111111,.· .wен .чоскопс1-:110111 11 I11'111pmp111Iic1-:11oti1 кр1·жтi' (Reponses. P0t!tlq11e

57 /9~./. р. 20). Ко1 ·а ВCЛll /1/0llllll ЗllaMCIIIIТIIOT Л\III!'BIICТ М \IСЛ\1 на 11ер11одот мсfу

1\120

год111к~, едс11 од 11ајбуr1111тс но

11

1914 11

11ајnолстн11, 11аЈж1m11 кога е во 11ра111ање

.111тер.1тура.та на дваесетти век Тоа е nср11од во кај доаf·а, 11од вл~1ја1111е на .11шгн11сn1к;па. до раднка.11111 nроме1111 во м11с.1ењето 1ш

l lroмt:111пc се

11 за

.111тсратурата.

на свој 11ач1111 подготве1ш од претход1111ц11тс на формат1ст11тс.

Ко1 а е во прашање јазнкот, авторитетот

II

систематиката на Бодуен де

Курn:нс се тие што Ја подготвуваат, на свој 11ач11н се разбнра, фо110,1оп1ската те()р11Ј,1 на к11с·1 Николај Трубецкој. Ко~шаративната, rс11ет11•1ка поетика на Ллекс:шдар Веселовски која се публ 11.}.-ува во

1913

година под редакција па

Стефан Ж11рму11ск11 постул11ра, како и во л 1111rв11ст11ката, nај мала едс111~ца на .111тсритур1111от л11скуг,с,

11

таа сл1ш 11 1 1а се нарекува .мm11ш1. Таа пајма.,а

с111111ца во оптнката на формал11ст1rrс е сложен 11де11т11тет кој може да се

rасчле11ува,

како што

11

натаму

нокажаа фундамента.11111-rе 11сш1ту11ања

рускиот фолк.,ор па В.1адm.шр Ј аков.,свич

1111

I Ipon.

Од д11ста11ца на, рсч11сr1, педесет годш111, Роман Оси11ов11ч Јакобсон сепак зборува за доктр1ша која има IIЗЈаснета основа, поправо мап1стрална за,111с.1а.

Ila

прашањето

за

тоа

како

··11с1пра.111ата 11псја ., ни формаm\'ЈМОТ, ТОЈ

1"()

би

можело

да

се

формул 11ра

дава слеДНflОВ OДIТIBOr:

Ќr Jll"/11.w .шбрана 11а доz..чаша, барањешо да се влезе во 11оешско1110 дело f /е .може да С/!

л.·ал.·и 1/1(//-://0, да се IIC/11111/Vбa IШKQ llllliOЛHO Ht'Jllбl/C/lll целосш. ,/IJOJ)\ (1/1 ,11/

1111111 1111110 1'

11 1//01/ l/lll/0 111! /! 110/!lilCKO 110 даде110

дело, .Ја/110/1 11111/0

5

Ko11nl\1111 ./111\mico11

11or111c1'u11ш дr,11, е 1,:apa1'111<'J1t1,J11p11110 ид rд1111 11ot>111c 1'а до,1111111111111а 11 111и1,:.111· ///0(/ lll}'('UII да Ct' 11}'0\'Ч\'IЈ//. /'оа 1', 1/С/110 1/1(/1'(1, ()//(/(/ lllt'llдt'lll{ll/tl да llt' е,· 11.1дел 1•1чm111 ра.1.111ч1ш111t' 1\·011с111111111·111111т1111 е ie.~11•1111111, да се 111и)а111 110 1/1/(1/IIIOIII .Шel',\lt'II одтн:. Р11м11111а 111' t' ca.wo фе11О,\Н'/1 1/tl .J(J\''ll'Њl'/110 11/i IICll/0 111111'/1 11 фt>IIO.\lt'/1 1111 Jl///•l('Њfl/10, 11а lpll.Wa/11111'/III//I, 1111 (',llф//,lllll//1 l/11111 ( / /((/1(1,

2/) KO!IЦCIITOT до.1111111111111а С CДCII ОД ПOCBCTCIIIITC ВО rстоr11ката !1а ryci-:IIТC фоrмал11ст11.

11r1п11а к 1ш11

Таа

дом1111а11та

она

i,:()c,

е.

nопrаво,

сушт1111с~-:а

во фопологиј~па. се

11rта. л11ст1111~-:ntвс11

подrазtшrа

11ол

~-:01111е11тот

11 l!лад11м11r l lp<111 ~-:ако 1\СК11Ј R11l1 11аrап1ве11 атом на рус~-:ата во.1шсб11а 11r11i-:a'J11a во нетвата ·111амс111tта i-:11111a Морфилошја 1111 110110.1111t'б11т1111 11р111'·11.11111 ( 192ЅЈ Tnj атом е фун~-:ц11рта. паспrема Лllh:OB\1ТC К/111 се вar1tja611Л!IOCТ\t 11.111 11rомс11л11в11 CДltllЦII. Т11е концс1п11, nJ1 своја страна, одговараат на стат1t<1ш~тс мот11в11 со ко11

111/1///{llljmmm .

Tai-:Ra

1111ваr11ја11та дсфи1111r:.1

Томашевс~-11 п1 поврзува л11ков11тс во даден:~ 11арапшпа стру~-:туrа. ш1с11rема

д1111ам11чк11те ко11 Ја обrазуваат 11птr111.tта

Може да се

re•1e

ДL'h:a. на таа

точка, rуск 11от фоrма.,rпам се вр11ќа ~-он 1пвnrн1шт 11р11с1110111е,111.11111 во КОЈ 11инам11•1к11тс

е111111111111

на

д1tскурс11в1111тс

струкrури

имаат

11

11nв.~асте110

rс111авачко место.

Ко11 седмиот том (како, впрочt::м.

11,1 Kf)<lj()T

ол

cci.:oj

ОЈ\де.1е11 1,\м) О,'\

11сговитс Оr)брш111 де m 11с•1стс1111 на чст11r11 Јаз11ц11 (Sell'ctei/ Jf'riti11gs. 1/ayt'·

,\lor1to11 /962-1985), дав..1 едс11 своев11де11 сумар11ум 11од наслов

,\fm1111e о,ч1и1•1111

111ем11. И ТОЈ сумараум почнува со ~-:онцс11тот 1шваr11ја11та И1111а1тјат111нн:111 110 11ар11јац11ј111ш1· 110 1iioa се соп11т1 r)o,1111111111111111111111 11/t',\III 1/U II OCl/0(11//IVIII ме111од,1О/1/1'1/ 11//С//1/1\',\Н'/11/1 1111 J,1(1/111/t' Ct'I\'(//.:() Ј)//,1. 11/Ч//11 ///) to,\/Olt'/111

фор,1111л1111111е

1/lfl\'дOl!II, а rш ,11();1111111 IIJIШI Cll/\'дe1111ic1'll рас11р1н1;1, (!/) /9/ / .Ј/1 особе11ос11111 1/11 сшар111111• р1·с1.11 J1Lw601111, m)11oc111m' 1111

11/ll!IIJ)lljlllll//llOCllill

11 1/ll

бllfJ/liaц11ja11111 ('(\ 1/0(lt•ќe

lV

IIJ)/111.11'1\'\'(t(/(/

,\101'1/Ш

(t//UM//1111(' /{11\0IIIO.\IIIC1'/IOiii дt'Лl'Ж //(/ 11epc11ф111.Ш{lljmua (JlalЛilCl.11-/1//lO[IIUJCIII,

IIJIOl(l'll·,ЧOC/11), /((//(() 1'Upt', l(//{llit1 од два ф1·1u)(LЧt'I//IШЛII/I Ml'lll}'IIЧ1'11 1.0lll{f/11/1(/, дOU\ll/(/ll(///1/1 да се 011редел11 J't'Лal(/Шlll/U/(/ /IHl!llJIIIJIIIIIIIIIOC/11 //(/ С(//(1\()/11

С/111/е

//('20(111

ф 1_1'1'/I/V(//{/111

1'tl1'0 11

да

Ct' 0/1///llt' l/('l()/J(//1/1/

C1't1ЛII ( l

nt'

l' it'

(1()

1/ш1ѕ

1„

langag., • Рапѕ, !,еѕ Muim1s tit' mim11I /985, р 155). Кrајот 113 тој сумаr11ум повторно збоrува за h:OIIЦCIITOT 1шваr11ја11та: Се11111., 1110<1 1111110 11зар11111 11а1zоле.м в.шј111111е l![IJ ,11ет• 110 .1m1•1110 1111116,111 жување 11а l/{)('/111/Klll/Ш 11 1111 Лl/l/l(II/Cl/1111\'II/I/(/ , 1/1/)// /)fl/11' ,ЧО/(111111 б,111(1'0111 11 ('(/ 11оеш11111е II со c.111Кl!pr1111e 1111 1111m1шpix111111.

боша од /9/9 Jll

Tah·a,

во ,чојт1ш 11potpa.wcl\·11 /111·

Х.1еб11111'u6. 111'1'0/1 11pi1•.111•1111111 се ()о,1ж11111 ,,а ,\IOL/11/e 1'0/I/Jf}',J(}/{1111, //ОЧ/111/1/11 иред /9/4 со 1110i lll'CIIOJ)l'()..///(j I/Ot'/11 По 11/IJ/ 111.'JJIIOд насrиој1•ва11 да ја OC/lt'IIIЛ/1,\I C\'llllll//1/(///1/1 11// (ll)t'/III/K(/111/1 1/(/ Xлt'IJ/1111'()1<

6

v.weii111oc11111 1111

Km1rc,.:11 11 Јакоti,-п11

,ш 1111,1,·mu 1м ,)11с1'1·с1111 со "fJ\'111110111 И11шл11ј11т•ц Мар1111е11111 ( ... ) Б11 са1'ал да 1)0,)aii.1.11 1)е/\·11 110 ,11оја11111 c11m11111ja .и1 "Ф_1•1111·1н1Ј.wоr11" ( ... ) 111·бл111\·1•61111а 11а (l(<l\'Clli

/

9 / 9 (/()

ЧOCKIIIIC1'/IOII/

д11el!l//11'

Искуство

Ј//С

го

фа 1/!(!

2

11/()(1

111iia.111i,111п·o ()(111.fl(l'//,I' 11ор11д11 llt'l06011/0 отфрлање //(/ ///ICOЛ_l'IIIII0/1/0 ,, IШJIII

,)11 110,,,ш11ш рад111'а.1110 11а111•111111ање 1111 ед1102лас1111111а с111а11111•11'11 llt'J)l{l.'/1/Џlja; 1111/1'0. 111111111///11/III//// 11// 1'1\'Clll'JII/Mt'///11(1 .11/1/111(1 ,V,Чt'II//IOC/1/ 1'//1,'О II Ol/1//! 1111 1106/1//111 //(/\'/\'(/ .111' 11р11,111'1'\'(Ј/1// со II/U!ll/111/1' ,llll'дt'l/11'11\'ll ll//l!(/J)lljllllll/ll

(/hi(/em. 160).

rJO сушпшска цrта, 110 своевнд11 а в11д.111вост 11 с111111ств1:1111ост кор ќе 011pef1e.111 како орипtна.,, 11л~:11т11тет 11л 11 автономија 11а ТL'КСТ 1: 1о.1емата 1111с11рац11Ја II страст ш1 Роман Ос111111в11 ч. Неј·11ш11те 11"ЈВnр11 се во естсп1ката на г~:рм,111скиот 11дса.111зам II во неговата тсор11ја за Таа 11рсв.1аст 11л11 ~-:01111еж

'·1111тpall'JIIТIШHIIOT·• i-:araктcr на УМСТНОСТНТС: / аа [IIIU0/1//1 111' 11/flt'IJII да ч1•д11 (//((/ Ct' (/0.WIICЛ/I

1\'. 111.\1(1

ll(J

1/(/

ш1111еле1'/1/\'11.·1//(/1//(/

1'0/11 IIOJ)IIUШ: fJ\'C1'111111' 11:111 фр1111Ц\'С/\'11 CIIМIXJЛIIC/1/11, //Л/1, д1•р11,

ф1 IUl'JIIICll/llllie, само ја 1'1'CII.IOIIIIIIIJ)lllllll iipOlpll.Ч//11111 1111 JI0.>,/{1//1/11/,JMOlli, .Jll

1'Оја Jaкofium С(' 111/llll'Jll'CIIJIII 110 д11рек111ен IIIIЧl/11. Самт1111 1'011/jflll(lljll Ј(/ I/Ot',lllj//lt/11 11 .JI/ \',\l('/IIIIOCl//11, 111//K(Jll 1Ш1'611 11/1110 Ct' Cpt'l:;//(Jll 1'1/ј Ја1.ООСО// t' 1/0· QCOU<'/10

flO,Ч/1/llll/l'll\'11 :Ја {/o(l(UI/C Kll1'0 11 .ш К1111111, ~·-11('1/11/()С//(/1 се деф111111р11

I/IJ 111'/-1/11/(////(/ IIIIIIIJIOl/,llllilllШШC/11, со ф111'11/Оl/1 /11/1/0 ја //ll()l(I цeлliia

(!()

Ct/.\1(/11///

ct'11t•c11 f11r11110111t'л11,ш.~џ· 01111 1'01', 11pe11eдt'1to 1111 лr111гв11с11111•11-и жарго11, с111ш11·ва I/IJl'l//r'l•:11 ф1·111'l(llj11 која ('(' r)еф111111ра llflt'1'\' 111'1(1'11/1101/1 1\'ОЈ Ct' r11Jp111.1111111 \ 'll.l'l'tan

CU/(1(1(/

врз

To1lorm·. ihu/. 8-9).

3. Во трст11от де., од статијата t,'де11 01111111 кој е под:11ас.1овен со Ид11111ш11111

1111

11oe,m1a111a li1aжe Конески го засега прашањето за '-рс 11свата 11сјност" "Ј:Ј

Hel'OBIITC зборов11, два II моме11тот 1111овац11ја 1lнвната дсф11н11ц11ја Ја дава снорсд Хавр1111ек (St11die о sp1so1·a11t>111Jazyce, PraJm /963). Ј I двата концепта потскrrуваат, како што се знае, 011 школата на рускнот формал111ам 11.111, во најмала рака, тие се 1 111 в11а варијац11Ја. Во која

011ределува

•·моме1п-а··.

Гоа

две

се

KOMIIOIICIITII 1!.111,

според

моментот ав111омат11зац11ја

терм11110.10111јата на Шк.1овс1ш д11с1.·у1,uвната стратегија е 11асочс1rа прот11в автоматrпмот КОЈ Ја по1111 штува сстнлноста на умет1mчката реч. О11опс11Т11а

катсгор1tја на д11скурсот кој ја з1·уб11,1 својата сст11л11ост е •·отежнатата'' реч

(".,~,i· p,)('..·,i' • ~1i· tmtl1~17; z,11m1/11n~1: z11trJ1VlllrJie111~!-); •·отежпатоста" 11.111 сст11.1носта

способноста на пораката да упатува па самата себеси која, кај

Роман Оснпович, rсзулт11 ра од а ктивпоста па та1:а11аре•1е 11ата Пое111с1'11

ф\'111..·rџ,;о

i-:aJ

llиктор Бор11сов11 ч е резултат на постап~.:ата "о•~удување":

7

К,т,·,,:1111 J111,:m11 т,

·-_'l/ir'lm 1/11111,; ('/{){},\/Гt//lt'lllt't'.\'ll p1x'l1 l't',1/rg,l,•,,.1(1 о/,rљ·... ( l !ш;тnр Ш KЛORCKIIJ"

()

tмпi'pm.'1: 1i т l·,·,lt•mп /929/. Нека е доr1уштенп ла се 11овр 1у8а ка1': t ор111ата tlJ..:/11\'/ 11/.ltll(lljll СО 1..,1""\.:IОрИ ,а~а 0•11·1)1·111111,1•

11,, 1!111,;тор l)<>p1trll811'1 11/1'.lORCI.II CRO)il страна. ја 01ста ·1:1 1\')ОЦедур,, 11 llp<HI 18ОЛ е П()СТСК:1та слнка ("обр:11 Ј 1111 пnтвр,1ув.1 слс;~ш1т.1 екс11л11к,ц11р I а Ко11сс1..11 no 11стата стат111а· КОЈ. 11.1

"/Jo,11pt'l)t/////l

Ј// 11('/lt')l(\'RIIЊI',

0/)ll(JIH IJI/Њt',

11/\'IU\'(' lll,IIIJ'l/1/,1'

11(1/ОШ/11 IIOlllpt'lltl 1111 Чm<1'Ч/\'//11/11 П'lllllll'C/1/1111 \f• 1)1'11 Oll/11/1 111•0111 - llp11.1e11. С111р1•.11,• .,,, 19,.,9,СТЈ) 1'!).

loa 11;1 К()(: с.1к1мс,

RO

IIJll'llll'/1/llHl'IIII Clll///'11 11 1101111

\lе1уто;1, 11,1 обрнеМl' 1осео110 в1111ма 111е е

110 11pci.:a П)

нешто дру10. Ста1t)Ва ·1бnр ia тоа како ТОЈ се ш1ас11 ,в.1 ·3а тr11 miccб1111

об.1аст11 н.1 духовнатн ltCJHOCT какnн 111~0 се· фолозоф111а ·а..111111n1н:т11ката 11 11оез11Јат:

1k1ов11· ·е ·16oro811. 110 то., прашање

Jf ltt'/11{) ф11. 10.1m/>IIJ// вре.111•1110 1ш Хпt' 1а

Jlt'//1I

,1(/

Ф11,111Јmјтј1111111. i..·0111 111·1,;ои1111 11,•11111111111' де~..·11 i..1• даО<'

vдlU(НIJI

//(/ C\'/llllll'Clime1111111t'

1)е11е1· i..·11

(lflt'/\'\' /\flllllll/J.:i/111// 1//1

на JllJm:0111 1,:111,0

1,;p111i1111.:ai1111

.ll(IJI0/1)('11/

11//

//1•i..·1111

IIJltlll/11/bll

()()

11//lllllll lll//

/'оа .\lilЖt' ЙI

(//l(/1(1,l()/I/J..:I/

/\'llflUJ..:(1/t'J' Cl/11/ll/(/

1i11./111/1Чllllt'- 1//1111/t' U//)(/)/)/1/}('/I/I/ 1111 \' 1111i1i - 1)11 ()(1 C/fOja 11р11.ч11р1111 06.111и11 Си 11//Ј// 11.ч (1' 1\и)t' да

II//IJ)f\1111

llll/UII/C(/II/J..:(/1//(/ (l'lll r\11m 11//jl(),,/t'\I llplllltJ< IIVJ/1(//1//1'11/(I.

п,1с.1т

дt'llt'( ,._.,, 111· .1111·~ 11 11111/\'// lop1)0 Ј.,'///\'(/ //(/

(111(\•

11/tl/\'(/,

СО

(),•Ј..:11

Cll.\ltJlll'II/IIKl/\·11,111,t'

/\(111 ;/()ll//\'(//1/(/ 11 lllt'OJIIIJ//111// ,,,,

1/(1 11/0//

11,· 11/f'l'(И./

1)11 l/1

llfl//H/1

са.чо.111iчт11. 11111, 1Џ1/1 1100,:оро llt'I Jlt'A:1111, .11/111///(/ Ct'/1/1) /11()(/ C/lt'(k)•ll/ ,),•i..·11 t'дt'/1 llJ.lt'.11 /'11/f't'.\lt'Ж 111 l/llll/0.1

</ЦЈ/111/t'

lf'll/1111(11, 11 дt'Ј..:11 / t' ,l<IIIJ't',I ./// lll/lJ/111 1/1/

110111/(/\ 11 l J'llll/\'11

По t'1)1111

(l(JJ..:1111

с111111•ац111а е,• .111бе.11•ж1·111111111 с.1,..1,111

i..·11111 11

1ш,•.111ј1111ш го

иара ('11///111/1/l('lk/1111111р1·1) /l()('ll/111/11//1//Qll/ ll ,/lil'l/t'lll//{)l/l l/f'IIIII//II/II//\" 1Љ11i.

lle\l,

,1а се

1шу1памс

80

дсrе~.:ц11Ј,·

на

11с1.а 111те

/(,

--кr11 11к

11:1 11.1 К :11rт 11 CAOCBlt]1111t CIII IHtЛII 1а

по11шваТ1:.~ 1111те С/\()С<1611оост11 на умот" !.:ОЈ у11атува 11.1 еС'Т\:ТЈIКата "Kf>ltl 11кат..1 11а ј,П!Јl(ОТ

• кој

Yli<ll)'lla 11а В11т1е 11111та1 11

С80С R11д11:1 духов11а срод 11ост меf) Ј акоосо11 11 Ко 11еск11. б.~рсм

кш.~ е

во

праш:ш~ ~.:nпцсгrо· ··111rтр,, 1 ·1 11т11в11<>СТ„ 11л11 ·автоте'l11·1~"·· ~.:ако су111т1111ска црта на умстш1•1к 11от ј,ник.

llt:,1,, 11сто так,1 д,, се в11у11 ., ,1е 8одс.:rек 1111Ј 111:i i.:011 пnртрстираат сл11а ··самоз.111овn:~н.1 „ мn11ер11а л1ш1 n11сп1 ка кор Пt дост11111ала С8011ТС 1-ра ш11111 11рс ку спорот Mt.'l·y "KOl!L,P}KТIIA IICТIITe" ( П11ажt.') 11 "JНПII RIICTll1\:" 1 1 10,1ск11 ). Ќе ~ 01р,,1111 ч 11мс ca,to 113 тоа Лi• 1,.ажсме дс~;а Бп, жс Конс.:ск,1 1,Ј своЈ 11л11 :1 Ја живее 11 11ож118\ llit \lодсрната пrама.

110.,ет 1 1 не108сс11ост на модерн:~тn теор11Ј<.1 ·i;. р·311кот II отн р 11рак п1кvв.1 таа драма IJ() CI\CII р111·пр1нен Шl'll111 на C.IMIIТC IIOЧCTOЦII ол CROJaTa I рам ат11•1ка с11пш.111rе

11сј 11ост

Се ос,1слувамс Д.1 CO<JlllltПl.\1e T.l!.R() CТ:1IIORII ШТ\: вр·1 OCII08a на с.,еЈ\110110„

8

Кп11rп,:1111 Јш,:тk,т

Во

c1.a11011c11ara 111 тоа 110 м11111у

11с111т-.~)

1-11111 а

l'a.mnшpu со Кт11•1 i..11 на

1i,111c ,\11;ч~еос,,:11 1Ско11Је. К1·.11111р11 1991) 11.1 сл110 место се 11осочува 11рвото ··01ро ,11111 0111,.;р11„11н'.. а Ко11сс...:11. 1·оа "откр11 11.:.. е во врск I со Ја1111 ,1,,1111 11 11yii.111к~ 8;11111 тei.:cTORII

11,1 IIC.:П!RIIOT М 1_ '11111 (Ma!.:t:ltOIICKII) Jil'IIIK "Откр1п11еn1'' Jt•1pon11~ ш1 Конески, 11аправ11.10 рс111а вач ка 11рссврт1111ц.1 во lll'I ORIIOT ЖIIROT' "m'kl' llt'/11{' 11.1fip1111 мојо111 1111.11111", BCЛII тој. Истоврсмеuо. лоаfа 11 "11011у11а" 80 ТОЈ •·правец" '•/,орка Taлeflc,.;11 .м11 се 011рт1111110 Бl'.llJl(I() с11оrх·л

('il

1'();•11 ll/lt•1). llll 1)11 11

,Ј(/ .М///\'t'l),J/l('J..:11/11/1 1/,1/ј\•Ј..:(1,.

11(11/J)(l {/(/.\/ 111'1'(1,-.06 IIJ)IJ0,/11

1/ 1,/ IJJ . l lo 11 кога 11е fi11 611.,а таа к.tконкрст11а нопуда, работ:~т;, 611 ·,с 11с.1а" А()

IICT праRС!\ 11 со

IICТO TC МI IO:

".Јас 111•,)1111 1111•i..·n t'i11111 1iepc111•,-.11111f//1 Јас ./111/l'R дr1,:11 11111• 1i1pefi11 1)а m (U.J()(/1)1·.11,· ,·1,ujo111

Лlllllt'Jltllll\'J}t'/1 it1./Шi Јас 1/t' l/1 Ч/111111(1 1/f't>f.'/11() C1L\/{) .\/tl/\'t'·

1)т1, 1.;111111' 111,•i..·c11101111, 1//1 IIJlll,IU'JI, IIUJ1m)1111111r IIJl/1~'{/,/111/ 1/t'f 11/1 11 др1 Ш фир.1111 lltl IШJ>Pl)l/lll//11 lilllO/lt //11/1(/(/, 11/11/11/ ll/t'/\'('11/0(1/1//lt' 1/ll J/llllllll//1' (1/111/(lf'I/ (11) / 9 111'1'. Јас 1•,)11,m1>1•_•.11•110

111111111•11

11р11.11,р11. //.111111 ///( l(t ('\',11 lO <f't't)1·011,1

,._.,,,,, i,1

с1ш11 и1·.11•1111,;11 Вадеа

111 lllt'III J111111/\'II

11p1L111•p11

l it Ј..:.шс11ф111111рm1 1111/t'

111/11' ('е .l//' /\'ll(/11//, (1() Ј..:011 ('(' l.1t'дa /\'(/},.'{)

1110ј .Чll/1/t'f'lljll.1. ltJJ

ltlllllt'JIIIJtl 1

М/1 д,цде

\/t'/11' .1111/Jl\'

/11(

Jloдuo

1111111·111111 lf'llltlllll/11'111111111// .l/(//\'l'дOltCKllil/11 ///,/11/\'. Ја, 11//Жt'(I дt)('/1/(/ 11р.т

1)11 i11 111111111111111 1/((111 l/1/1.\1//1/IIIK//, ./(//IIIJ/1 l/111111 ('(1 CI/C((lt'.l/11/11//./IIJ'rl(I

,IШ/11('/111///Л

lOдl/1111

т) MI/Kt'дO//(' /\/111/{'

IIJ'l'f) // /(1// jlll'

11/l'J..:CII/IJ/I/I

111'/о:1'

Ј-"д11овре llt'/111

///lilt/111 /IIC.' 1111•111111< r)a Ct' 11/llllt'Jlt'('IIJIII.\I II Jtl 11.11·•11·11111/,,.11/{1 1/(/ C/10/0lil pm\>11 ltJt<flfJ,

IIJ>ll.lt'IIC/\'//11//1

1/(/

llllllllll<lllll'II,,'// J)llt)IJ/1/t/ 11111111111m 1111 / k 1 11111·111.

948 шr)111111

.., 1·1111„1

н

1 r, ,м,. ?111-ата,

fll'lo:t',

1111

Pt'J\· 1111111/i

1//{Jr/

t'

.\lrl/1111/ll

IIJlll/1

1Јр11 lt'IIC,-.IШ/11 lOHOJI" / //11 /Jt'lllt' llt'Чt/11/t'II// IШ 1111 / 'tu)11111mш111 JOop1111i..· 1111 Фи. их:офс1,;11m11 фа

1111>111• pmim11111m мо11111е c1111·rk11111c,-.11 l()()111111 ••

11со(>11ч110 бр·Ј() 11а, '11111ana, сепак е 11.,од на 110.,1{1тр.tЈНа

студ11о-111а работа кор,

1940 ltJ.J I 11pRa

д11111.tt'KIII

1110(1 1'

по ~КОЈа

веројат11ост,

почнал~

11

во СТ)л11с1.ата

10111111 а. llср11н иот 11рв 11с.1 е 11уtм 11 ку11111180 1952 го111111а, а 11ак

снтс 11еј·1111111 1штамо1111111 11џа1111Ја се 1~дс11т11ч1111 на rрвото 11здаш1с со не 111а•111тс.

·111

1111Т1:р8с11ц1111 од ст11лска nр11ролз

Веќе ТОЈ пnпаток свсдочн

лек., таа 1оч11ва врз со.11111н11 основи кон nретпо.1а1·аат и зворен

}'RII,~ 110 ,1011с.:р11ата ТсОр11Ј3 за J31IIKOT Кс.: се 0(11,дсмс тоа ста11ов11111тс 110 1·0 11.1устр11рамс

по

II компстс1 -n:11

c.1cm11108 11а•11111 .

9

K,н1rl•~·1111 ./о,,,:о,~п111

4. Оо главата кој:~ ·1борува :Ја гласо1111111е на ста1111ар111111от макс11011ск11 јаз 11 к има е111 1а ваква 11011роб11ост:

Треба добро д11 Cl'p11.t1111,;1•(ц1 гл11со11i, Ј..·а1,;о 11еа. 1е11 (11с111111,:1111111/111Ш е .1ш1•) 1111ј.1шл еле.111•11111 ии Ј11.т1,;11111. cr1,;uj со сниr ocou1'11u JU\"ll'Њ<'. о<) ui·J..·1111111<1 1111110 е Cll,\10 \'С.-1001'11 IIIIC.\11'1/ Ctutбoл Ј// lЛ//СО/11.

/ //Ј..'11,

/1(1

1/j}ll.\lt'f',

l.-l//((1(/1/1/lt' //(/

llllll//l0/11 jaJI//,; MOЖl',\lt' да ?11 UV/'.,11'.ЖIL\II' llt' со lOJJ/1111111' (/,\111 ('() /lt'J..'111/ 1)p1•m

б1•1,.·1111, 11 од

111011 110

ти-:иј 1111•1ш1 11<',\Ш да бш)е

lЛIICOlll/1/11'. Ј/11111111шле 111/t' село 11111 selo, од J6opo11i,

од11оош 1111 и11соо11111р

1111110

го

.-111111epmm·pe11111.1111,;, 1)ел / 1111. - С1,;и111е,

.111c1'lltt111111

11р11р1н)1111ш ,ш

UI()// 1/t' CI' IIJ.11('/ll'(JII l/,Jl()lf()/10/11

•1111111111

/1{/

(/јш.111111111Ј..·а 1111 .1шJ..·1,дo110,11mii

1966, 55;.

Полробноста 11а кор сака~~ 11осеб110 ла укажа,1 е содрж:ша С() с1111та1·~111те: а} Jll'll.11'l1 ll{lj/,((IЛ l',11'.{11.'ll/ll /111 J//JI/J..'()/11 фо111'.\/t1; 11) \'(',)(/(i('/1 IН/С,\1('11 ('11.\/бол ,111 гл11со111

цmфРма

П ропознцнЈата II упатува на тоа да се мнс.111 дека освен фонсмата како како најмал Jl<'IIЛl!II е.1еме11т во јЗ'Јl!КОТ, /IОСТООјат II дру1·11 1/11/.1/11111 е.1сме11т11 ко11 не се, мс(·утон, реал,111 туку т~fia

11,1

се 11арс•шт 11ре11,11111 Нос.1сд110 на

тоа. су111т11нска е1111m1да на јазнкот е, с,тџ~а. т:1ка11аrече11а кванта како што пред.1ож11,

АО

текот

на

1942

!'ОД.

11а

се

IL\leнynaaт

Tl!C

IICRll,'\ЛIIRII.

11есу11ста11ц11Ја.11111 1111есе111уаш111 е111111111111 Роман Ос1111ов11 1 1 Јако(1ео11:

"Kmtt'Ч/10, Cl/11111\'lk/ J6up J(I 11/(1(1 да С/' 11,lll(ljдt' 1111/.\lc/.lll/JII/, J..'J)llt'/1 фо1111с1-11 t'Лt'.11('11111 oбpt'Ml'lll'l11 С() ClllllllфllJ..'//1111/(1/1/1 11р1·д11ис111 11.111 • ('() .11r11iaфup11•1J..·11 111ерм111111 - с/111111_1•&1 Juop JII 111оа п11 се 11pm111jr)a111 J..' Ut11111111111e 11t1 ja.1111,;m11" (Six

lt>r;011 .шr !е ѕт1

et

lt> Ѕt'Ш - Рапѕ. /.еѕ ecfltioш

de

,\/1111111.

/973 :3;.

1!ема да б1111с фm1t>м1111111 затоа што е таа, во 11ерс11ектнвата на Јакобсон сложена сд11111111а која може да се рас•1ле11ува туку нериното ра1.111кувачко СВОЈСТВО IIЛII д11c1111/1'/,;//lll(Jt'II IIPIIJI/IIJ..' како

IIITO

С вообнчас110 дн се каже

според рс•1 1111к()Т на макслонската л~1 11m11ст11ка, еднакво на катсгор11јата

1шварија11т:1 кој:~ се утврдува во Јазичките вар11јац1111 . Зошто сметаме дека е П()трсfi110 11а се ук:1жува / j111.w11111111,;1111111

11:1

т:1а подроб11ост од

1111 Копсскп?

Сметаме, В() прв ре11, затоа 111то за ја"Ј11кот на Kvm•c1,;11

11

11:1 таа, фу1111аментал11а точка, 1101'.1ед1пе се не сам() бл11ск11 туку 11 1111c11n1•11111

на Ja1,;otx:m1

Идснт11теmт 11ro111.,eryвa 011 с11на с11стем:1тска кr11т11ка на сос11r11јанската тра11111111ја во теоријата на јаз11кот КОЈа се 11рав11 во серија предавања 11а Роман Ос1шов11'1 во текот 1 1а

1942' 1943 год1111а, што 111 лrж11 1 1а е11ен у1111всрз1пет во

ЊуЈорк па кон, как() с.1ушатс.1и, ф11гур11раат Л11р11 Грсгоар, Кло11 Лев11-Строс

10

11 такви II Томас Л. Ссбсок

нмнња какв11 што се:

Krmrci-1111 Ј11ктiст1

"Фер1)11111и) дl' ( 'ocup ('(1(/f)lll<'II() ?0 сфm1111 'IIIClilO д11фl'Jlt'lll(llj,1л11110,11 11 //('l//111/lllt'II 1,:0Jlllh'lllt'J'

,,;а фmtt'.lllliilt' 110, Ml'C/1/U да /1,10,lt'ЧI' 1'01/Cl'J..'(Jl'lfljll /,;Urt ('/'

т)111'('\'U(/(I/II 1/tl 11/1(/.1/l,J//li//l 1111 фm11'.МIIIIII', 11/(lj /IOl)fl,111 да io lt'llt'JIIIЛIIJIIJIII t'l1t1jrm1 .lc/h' -1\''101' llljl\'()t'ii:11 Ct' i)a UI IIJ)ll,\lt'/111 ('(ШJUIII ,l<IК.1\'Ч()/,;

fl(/

С/11111' )11,//IЧ/,;I/

1•11111111m·11111 ( ... Ј Сос11р l/(/l/f'am1 'iолема lfll'/111'{1 J..'Olll 110,11е11111 пна р11.м11ч1111 ljm.llll/llllЧ/,;1/11/1'

/1(1/1.11//

1'//illt'l.Ofl/111 се

fll'II//ЦIIV/111

а

1'111/1/1//lt'IIIII,

/1//(ЈН/1/111'

.111a<rt'11>il е,· 1·1 1orie1111 од це11110111 с11с111е.м к11111рго111111 1111 даде11 ј11Ј111,; 11 од lllf'/111111 11<1 (ll/(1,/1/1(111/ (11} flll,\11'/IIIII' 1/(/ 111ој ја.1111-:. 0'111lЛt'д110 !', lJlll.\/1/lllll'll.:,111m

.\11/О.Ж/11111

/..'t11iil'lOp11j(I

IIJJl'llll/OЛall/

/1(/

lipll,11<'/I, де1,:п

11.\ll/Лlll{IIJIII

11

CIIJ'llll/110/'lllll/!('IIII 1,;,11m'lOJ'llit1. ед/11/1/(/. 1/о 11/(){1 1/tr/lO t' Jlt'llltlбllЧI.O, 1110(1 1/11/10

1)анt1 11/lt/((() 11// t'lJ/ICl/lt'lllllljll

(Ј/1 ;п.т1,;0111,

1//()(/

('

11ejJIIIIOlll(I

нре,)11„1'111 ш)111к11„ о.11111•f\'сшње111и 1111111'1-оја м1mж1111а ''(lbul,

l/0,11111/1/(1//l/

76).

1·аа кr1п11ка на 11сто•шата 1·решка на сос11р11ја1111змот во која се 11·111с.1уваат катс1·оr11ја.111оста која има з11ачс11,с од елсме 11тарната су11ста1 1ца

каква што нема з11а•1е11,е, 11еф111111ра фовсмата

1·0 11овс11е Романа Ј акобС()Н до становнште да ја KHl(O сложен е11т11тст IIЛII како мрежа 1111 OДIIOCII што Ја

остваруваат како најмала реа.111а јаз 11'tка еду111111ца, каж,1110 со рсч1111кот на Ко11еск11

"l .11 1111стве110 фовемата е

1 н1ст

11ttp,1·1e 1Џ11tфepe111111Ja.1e11

]lta к. г.111111ствс-

11ата ја 11111ка содрж1111а 11л11, во 1101111, рока смис.,а. ед1шствена сеш1от11 1 1Ка сод­

рж1111а на ТОЈ феномен. тоа е 11ејз1111ата д11с11м11лаТ)•д11ост

фо11ем11 на даден с11стем·· (lbid„ "}(/.//11,.'1)/1/

('

110 011нос

на 11руг11тс

78) и лоследно на тоа:

e1)1111ct11tlt'lll/()I//

СЛОЖl'/1 CIIC/1/t'M од t'Лt'.М<'llll/11

IICll/llllf'1'.\lt'lln. Cl/lllllf/1111'1111111/JIIII 11 -11/IIH'IIII or) ClllHl/фl/1'tl/Џljll. .11111•m ,·111·11111/111ч1m0111 1' 11•11e111i1 11а јаз11Ј..·v111 (1bid,

78);

/,;(1/1

се,

ФOlll'Mll/11(1 1',

фоnе.1111111<1 фу111,;1111011111т

erio 1'1.111u1111pa; Од с111111' ,та1,;001111 с11с1uем11 ед1111с111ве1m ja.1111,;mit во 110111ес1111 ( .1111(' 1// 11, /\() 1/l'lO,

11

.Ј6орО111

1'

1110ј 11111/V cor)pжu IICIIIOOJJl'Ml!/10 CIIZl/llфlt/,;(111//l(JII//

<' 11•,14,•1111111.1111т•1111 од с11ш11ф111,;m111ја ". (ibid. 78}.

Koi а

КНЈ Ко11сск 11 се дефинира фонем ата како пајма., рРале11 елемент на

ja·mк<rr (македонски) допуште но е да се м ис.,11 дека тој е компетентно 1пвес~х:11

,:i

тоа што се случува па пла 11от на 011111тата теорија во јазн кот; де ка

то,1 11м:~ ув1111 во тоа што ш1

учс11111\н Jl(HИR

II

ro зборува Роман Ос1шов11•1 па своите славни

RO n:кот на 1942. 'ј1tач11, токму то1·а1 11

ко1-а е, ве ќе, "решен" неговиот

ко1·а се зафаќа со систематска е ксцерпц11Ја па матер11јал 11 за 11е1-овата

11д11а 1-rамап1ка на маке11онск11от Јазик која ќе се напнше мошне '·брзо··. l lo право ·3борувај ќ11, 11остuјат, веќе, 111tту11 ц1111 сноред кон се смета дека ,jmllt'м1111111 11с е 11аЈмаш1 јазичка е11111111 ца, туку пеш,о друго. Сам 11от Роман Ос11пов11ч 'Јборува за тоа дека со такви пом11сл 11 бил 011сед11ат 1111в1111от у•штсл

l,011ye11 де Курn:не.

11 111

··во IJemepcбvpz 111 сре11111ав ед1111с111вf'110 111'2ов111111' уе11111џ1

•11111111и 11по1111111е ,111tмоцтф11р111111 курав11. За 11рв

1111111

оо 11110 1111јдов еде11

11

Kmt('c,.:1111 Jm,:otirmt

IIVU С/11(/(1 110 однос fl(/C//flt',1/t/ lJl//('()1///l/lt'

(!(/

J//,IIIЛ:11111 /,:(}// ()// 111peiia•.l(J да ('/'

I/Clllllil\"(3(///ll/ lll' л:т:о IIJIOCl/111 ф11.111•1л:11 11 I/Cll\O./Oll/Л:/1 Qlt'IIO.\lt'/111, l/1\'I,.'\' ид ие­ д1111 11шчл:а 11111111мu111ш ф1•111,.·1џ1Јt1 ао ја.1111.·0111 ( . . ) л:ош / р1·бецл:џј II Јас реа.-1110

lll сфт1111оме 11де11111t' 1111 l,or)\,t'/1, l/(/l/1/1111<1 llf)llt'llllllll(lljll 1111 ,111/llll/lClll///,;11//11/, 1111l//11011111оlлед л:он фо110.-1ошј1111111 иеше oeie форш1ра11 (Н.еропсеѕ. /8) Клод Левn-Строс кој пишува надахнат п~дговоr "Ја с.1ав1111~ lllm11 .1t'Л:1(1111„ на Роман 0CIIГIORll 1 1 а печатат дуrн во

1973

KOII,

вrз

OCIIORa

IНI

l.:OlltlCHTIITe

0/1

1942/41

се

10111111а II самиот укажува дека дефшшц11Јата на фоm•

.11ш1111 како мрежа на од11ос11 е С'Гf1УКТ)1r11а 110·1111 1 11Ја на ТrубсцкоЈ

110 11

11одв.1е

кува, меf-у дру 1 ото, дека Р11счле111•1шње11m на фо11е.1н111ш 1111 1)11фt'ре11ц11ј11.11111 е. 101е1111111 л:011 т

llflt'lll'l\'llC111в1•flt1 Гр_vбец1,.·01. а 1111110 Jtt 11р1111т11 т 11с11ол11_1-11<1 }111,.·оГх:011 во Ј 938 11/fll'r'i//lllt' пеф1111111/1//(Ј//(1 да r)o./lJOЛ/1 "oujt'Л:11/1/(111() 11 cie.J 1/l/Л:t/Л:f!// r)1шcMI/C.lt' да Ct' umc1i1pm111 Ct'!,;(11,;(!0 //(}(!/l/,;\'{l(/1/,t' ··1111 Cllt'Cl/1(/ 1111 lO(IOJllllll/11' c1•11ie1,.·.

}/{)(_'/11"

11111" (ЅLт lefOШ,

J5i

130 овој момент Јас не можам да кажам, кма ст,шува ·1t)()r ·ш 11еф111111ц11ја на фонсмата во rрамат11ката 11а Ко11еск11, ко.11:у таа деф11н111111ја 11отскнуви од комппстснтсн

11

супт11.1сн уввд по теоr111пе 111то се по тек 11а ФОrму.1ац11ја, а

во времето кога се ФОr~шrа

11

l!CГORIIOT .111111'RIICТll'IKII

11r()(j111.1. 11:1

тоа

нрашањс може да даде квал11ф11кува11 ОЛl'!Јвоr ш1111ата л11111·в11ст11ка Rf> 1 оспова на с11стема-гско 11с1111тување 11а 01111е ··це.111 тетr:пк11 „ со 11с1111с11, а ко11

1·0 составуnаат

коrнусот ш, неговата 1Џ111а граматика, веќе 11роскт11rана кон

11очетокот 11а че11111ссеттата rод1111а.

Можам. мсf-утоа, со спгурност да кажам, дека ста11ув.1 "Јбор (во 11арш.1а rака) за ком1шскссп

11

детален уR11д 11а111ов11тс тсоr1111 за ја·111кот кп11 се

11оврзуваат со Курте11с, Тrубецкој

11 Јакобсш1 . l'aa сшуrност чс ов.,астуnа па .111111 в11ст11ката е

додадам, без колебање. дека c-rryкryra.,нaтa школа во

основа II мето11а коЈа суштински п1 н1хншк11ува фундаменталните 11сп11rувањ.~

на Конеск11 .

1 оа

11rто1111к11 ување почнува во не1·ов11тс студентски дни II тrае

со ист е11тус11јазам

11

н~даност

110

11е1·ов11тс 11ослед1111 д1111. Во

становпштс ќе паведам са мо едеп rirимep.

l lp11мeroт

11r11.11101· на тоа

с од 11рсдговоrот кон

првото пзда1111е на неговата fim,11mii11л:11, а 11мсно: Пре1i1с1iшв1•вај,;:11

111111.·11

итлед

1m

c17ipyк17iypaiiia

1111

1ш1111ш111

,1111uepu1111•pe11 јаЈ111,; од дe11e11111um11 миме11ш. m11111 гр11,111111111л:11 11р11дои1н111 11

t'д11а сх:обе11ос11i 1111110 иvж110 11po11J,11•2vaa од с1111•11е11и111 1111 11егvоб11m11 ра.1в111iшл:.

f im 11r

Cl/l//1/0611/11//1('

1/()

дава са„1т

oiiuc 1111

јаЈ11•11,;11111е фа~,;11111. о.ч11 Jt'l/11 11 ai,;1i111111m

идреде1111 l/jl(/1/111/M, CII цел да се l/OCl/1//llll' 1/Jl'дl/ll'll'/IOCUI, да

С(' 11р11до111.'Сt' ЈО \'llllфl/Klll{l//(////ll /111 .11/lll('J)lllli\'jlll/lUIII јаЈ/11,.' (Cltlp.

Ila

7).

втората, клу'lна пропозиц11ја која вс.~11 дека lрафемтiш е 1·слооt'11

1111сме11 с11мбол 1ш г,111со111 ќе се 'Јадржам само толку што ќс 11отсет-dм дска во

12

Ки11ес1,.·11 - - - - 11 Јт,:обсон

ccr11ja jaR111111л11 тај 1111 11ста1111 кои

го

оспоr) ваат македонскиот јазик, македонската грам атика и пrаво11 11с

11,

таа 11r<н10·11111111а е содржа11 0111·оаоrот на

вооn111то македонската .11ш1·в11сn1ка на пr11в11д110 с-гrу чен, ептус11јаст11чк11,

COMIIIIТCЛIIO ква.111ф11кува11.

H8J'ICCTO аматеrскн

111111.111Тантск11 со 6СЈIН\ДеЖ110

в11д.111аа по.111т1!'1ка, а не науч11а задrшна.

1111 нр11говоr11т~: l!(J (11ај•11.:сто пд Соф11Ја) МаКСЈ1(1111!С'ГЈ!Ката

Ко11сскн.

11ra111ai1,c

таа сфеrа, кога 11оаf'але од стру•11111 автоr1пе111

ко11

BOOIIIIIТO

го

оспоrува.,е

одr·оварал

ма кедо нскиот

KOMJICТCHTIIO

11

јазик

резу,1ут110

11

сам 11от

1lоснтата на 11с1 ов11тс одговори се сведува 11а тоа де ка не е RO 1111к1•,)011с1,.·110111 ј11.111л: (за тоа е потребно, да се оборат тсор11 11те , кога

е Ro 11rа111ање 11е1·овата 11нпиr11јата, коЈа се 01·лсда во rсфлекс1~тс на еров11те, 11а аатrослав Ј аг11ќ

11

Андре 1Заја11), туку македонската 11ац11ја воо11што .

Ко11еск11 одrоваrа деt,:а ф11ло.1оп1јата 11ема 11p1111aд111X·llt.

l !р11надноста

е

11ра11 1 а11,е н;1 снесша, а 11uк свеста е пос,1сд1111а на 11роцес. Ш том l(e се с11оме11с

катетр11Ј,па 11роцес, тrсба всдна111 да се помисли па категоријата вrсмс )tос.1с11но на тоа. сосста настанува 11 11 астш1л 11воста е пер11ната 11нвар11ја 11та.

'-!ато.~ 111то ф11,1оло111Јата нема пr1111адност, таа е ахроп11ска. Како дескушr1ц11-

ја

11

11111к кажа110 со реч 1111кот 11а Ко11еск11, ф11.1олог11јата е уни верзална, во

c11or-:дfia со свеста

.\1:-tкс11011ска рmк . сп

која

е

нациош),11111,

на

пр11мер.

Има,

на

пр11меr,

ф11ло.101 11р, затоа што проу•1ува прашања па македо11ск11от

!lo Јатоа нак, ТОЈ опис станува ф11лололо111 к11 то1·аш ко1.1 ма111шулира на ф11лоло1·11јата вооп што кои се, 011 своја с111ана,

1111сrrумс1п11

у11111кr·1а.11111 н се 011несуваат на с11те јазици .

5. Елен ·ишчсн дел од 11ау'111ата акт11впост како на Ја кобсоп та ка и на

Конески сс 11овр1ува со лнтеrатурата. Ис11нrувањсто 11а л11тсrатурниот днскуrс 11м11 м1101 у 11011Сќе теоретски 1ш1~л 11кации кај Ј акобсоп во споредба со

Конески. Освсп тоа, треба да се каже дека тој се разли~...-ува според 1111вш1тс

IIOCT:tflCIIII це.111, rt сс 11де11т11ф1н..-ува според H3'11HIOT, ОДНОСНО на методолошко prtMIIIIIIIТC

Во днскуrсивннтс дсскр11111џ1и на Конески се става, во прв ред, акцентот вr"Ј с:111ч11ос11111111е.

l lc

с теш ко да се детскт11ра од каде доаfа таквата нобуда

кај Конески Ilегов 11 r11марен интерес е да се ре констру11ра копт11ну11тетот;

m1

сс 1111от11рс1ат мн111cтra,11111rc л11ни 11 на с11е11 јаз11 11 ки ( 1 111смен)

11

1'0воrс11

ра 1RoJ со ш .,ед на македонскиот Јазнк. Тој, поправо, го констру11ра мн натото

11а маке,f\Онск:-~та 11ац11ја ол 11ерспектива на 1111смото

11

'рсчевата дејност".

Кратко рс 1 1с110, !,лаже Коиески трага по јазнчКll и д11скурс11впи коре.1аци11.

13

Ko,u~cA·tt II l11A.01ico11

Рома11 Oc1111oв1it1 кој у111п: во својата 11рва ··11ro1paмc1:.i" paiioтa ·ia КОЈа се 11оврзува со rо.1ем11от руска 11оет Ве.111м11р Хле61111ко11,

.111Т1:ра1)'рата,

таков пост кој "11сма споредба",

1"() стаrш ак1tс11тот вr1 ра.1.111•111ос11111111е 1111rept:c на l'ома11 Јакоtiсон во 0(1ласта ш1

Нослс1џ10 на тоа, 11р11маr,:н

''рсчсвата 11сј11ост" ќе 611лат 0110·111ц1111те. а не коr,:ла~t1111те. лска l'омзн Uс1111ов11ч тра1 а

нр~њ.-тика, а пак Блаже Кш1еск11

'l оа трt:ба 11а каже

тоа што с 111тв11ц11ј11 во да11ена 11нс.:урс11ш1а

110

110 тоа 111то е 111рад11ц1ц11

Затоа што тра11111111јата е, поправо 011ач111ш ш1 каrегоr11рта 1111овац11Ја

11

обrат110, пе можела се Јам11сл11 дск.~ с можно да се зборува ·3а категоријата трад11ц11р, а да не се зборува 1а катс1·()рltЈата 11нова1t11р

IIOC.lCДIIOTO се 1111снт11ф11.:ув<1

11 леф11н11ра симо со

IIOCf'!CЛCTRO

Затоа IIIТ'<)

11.111

вр! фонот

11а 11рвото, чх:ба 11а сс рече дека нрелметот на 1111в111пс 11с1111туваља е 1111е11тичс11, а перспектнвата раз.111•1н:1.

Кога Конески ВС.1\1,

11:1

:1\111

11р11мер, дека 11ое·111ЈаТа не е IIIIIIIТ'() 11ру10

свосв11д110 ··моде.111рањс ··: "1ше.тј1111111 11ре111с1110111•1т

11oa61m

све1110111. 11с1iш 111111.:и 1.а1-;о

.нод1•:111рање ,ш

1111110

се 111Х·еб1111

t111no1111

.1ни)е.111р11њt'

1111

crie111m11

1/0\'l«lliia, flt',1/lllljmua••111111/0111 11 др." (Едt'/1 (//11//11. f 5), не С теп1ко л:~ се ВН/111 дека, 'ЈЗЈ\ тоа моцс.111рањс, стон категор11ј:~та 11род1•1-..·ц11111 кор се 011в11ва во

еден сnсц11Јале11 р111к каков што е ја111кот на 11осз11јата КОЈ Ко~1сск11

зем.~

10

како с1111сгдоха 1а умет1111чк11от јазик вnо~н11то. Ко1а ќе се каже. меtутоа .

11pur)v1-;ц11ja, вед11:1111 тr,:Ga да се nом11сл11 на еден д11скурс11ве11 моне.1 кој р 11окр1ша •·речевата 11ејност" а КОЈ 1"0 11r,:;џ10ж11 l'ом:111 1одuна, во неп1вата 'ЈНамс1111та Л11пгт1сt11111-..·а 1111ое111111-..·11.

Ос1111оnн•1

110 1962

Тој моnе.1 11а '"рече вата деј11nст". кш·а е Ао 11ра111ањс 11ое 111рта, р центрира таканаречената 11ot'111c1.11 фv111.1џ1ја како д11скурс11Rш1 дом1111а11та

11.111

1111вар11ј:111т:1 Реiултатот

11.111

дејноста 1н1 таа фу11кц11Ја 1-;оја се 11мену11а

како поетска е она што Ја 11рО1введува lк·oбtmoc11111 на постск1111от 11ска·Ј, 11р11мср, во спо~дба со 11ска1 од друг п111 (ш1 11ау•111ата

11.111

11:1

11ракт11'111ата

кому1111ка1\11Ја ''). Врз

осноRа

uроучувањето

11<1

на

сопственото

искуство,

како

11

на

македонската ора.111<1 трад11ц11Ја Ко11еск11

11скуството

11pcn.1a1 а.

оп

11сто

така сдеu .чодt'л за 11остск11от Ја·111к кој. според нет, тr~iia д.1 важ11 11с1·овоm 11ерсо11ал110 fll!CMO (''•1ec11iu C//,HI/Ol/1 С/1 Cl' J/1,WI/C.,ll'(ЦIA( 1.//Ј..."() 1111110 1it1•1-;1•1111110 10 111111_1•11111111,1

Eдt'II

01111111,

11 "Ја 'l(J/1('/\

бреи1111 1111 ор11.-111ш1ш 11оешс1-..·а 111раr)11ц11ја ..

".

8). ТОЈ мо11с.1, во спорсдб:~ со мо)\с.1от на 11:1 Јакобсон КОЈ е

составен од шест терм111111 (факторн) е составен од чет11р11 тср~1111111 нако Конескн 11от11ра с.1мо трн·

"Ов11е 011сератџ111 м11 iни)оа можнос111 да 1tрt'()ложа.ч 11ott'бe11 .11111)<'..т објас1н-ва1м1111ш

кој

1-1

Ct'

1111 uojallltlllt'

Cбfl,1111111 со 111р11д11оц11јm1111

в1-;л,,.11•м11111. 1-;01-;о 111р11

c111pm111

,ш еде11

11

111m

1111д1tO(l\'/!///l,/'IIIO,

mpujmo. 111111-;,

(1()

vrmt' фа1,.·11tор11 :

К,т,-0:11 11 Јш,:т,с011

1//f'tlt)I/Цlljllllltl, /,uлe1,:1tll///(}I// 11 tl/11//()/)(Jll/. И111-о е 0(111/1 111е,н11 I/Jljltlдe11t1 11р.1 l/,l\''l\'(!ll/l,1'/l/(1 1111 1'0111/ltll.llllllitl! 1111 11ла110111 1111 11.цтзош, /111/// МОЖt' . li'C/10 да се ti{llllllllflll 11 1111 t)p1•i11ii1e //Л/11/01!1/ 11 да 1/ОСЛ\'ЖII, ((' 11nr)ef!I.IM, еф111-..·11с1111 ,lll

r)11 Ct'

t11Jjt1c1111

1111t)a111

од1111с111111' .1н•i_v 111р11д111џ1ја11111

11

11vд11m11•1ц1љешо. И.111•110.

1//IIIIUll(lllllllt' l/1 l!lll'C\'(ЦI tltl/1/0fltilll СО Ct/1/h"Цlljll lltl /\ОЛ('/\1111//1()/11 (Ct' /lfll'llll/O.l/lll1

1)1'1.II 1111/t' llt/C/1/llll\'lllltllit 11

111m·

1111

/!/Ј

CtL\H/0111

!.ОЛl!/\1111111)

llflll 1/0CIIIOjtlllO

coш)1tt'C\'IUlll,t'

1)1111 фа1-..·1i111р11 со ф111-;111орm11 1111 111р11д111(11јаi11а. / /е може да се .111111е 11

()('.ј 111//11 1 f/1/1,."l(lljil .kl//111/0 llljltlд11ц11j1111111 (' Ж//(Ч/ 11 (/() ,,:0;1е1-;11111во111, 1т1,.·о 11 811 С//

\/11111/1 t/H/lltlfl.

11

мо11с.1от 11а Ко11еск11,

к.1у111111 р11Р1к11

с11011 с11с1111ф11к11 1111в111пс

11 моделот на Јакобсон,

кате~ ор1111· с1111та1111ат11ката и

Бш·:1п1 матсриЈа.111, 11.1устраци11

11occG11 л11скурс11в1111 студ1111

11маат нета основа во две

11арми11,.1ат11к.1та, но 11маат

11

11

а11.111кац1111 нмаат во

во кои псма да се навлегува з:~тоа што се

тоа нрашаља на 11о~еб1111 с11стем:~тс1ш 11с1111тувања. Ќе се рече дека се ma само ра1л11•11111 моЈ1еш1 ,атоа што тргнуваат

11ртн.1е1увазт од ко11крст1111 ку.1тур1111

11

'1с1утоа. ком11ат11б11.111н н бл11ск11, :~ко не Ct'

COCTOII

своев1111с11

11///lllf'lljllllllUIIIIII бл11скост

fic.1e1· 11:.1

011

разл1Р1н11 перс11скп11111

кш1

11ауч1111 пр11ор11тет11. Г!о основата се.

11 иде1m1ч1111.

Би додале дека во тоа

ме(-у дв:~јца 11:~уч11111111

KOII

му д:~лоа

т1111ето вермс

6. /;лажt' КО111•с1-..·11 ( од

II

1921 -1993) 11

Ри.111111 Ј111-;обсо11 ( 1К96

ж1t11еат во р:~з.111•11111 со1џ10-срсд11н 11, а се ра·1внва.1т

11

191\2)

11отскнуRаат

се остnаруваат во

р:~мк1пс на ел1111ствсно духовно 11в11жсн,е, во кос 'Јазсмаат центра.11111 места

како .11111гв11сп1

11

л11тсратур1ш с11сц11ја.111ст11. Тоа дв11же11.е,

фop.lffl.11/J//.W 11очна во

l'yc11Ja KOII

fl()Д

името

дв.1есетт11те l'OДII IIII, а СТСКl\а ПО.lШI

11:lОЈ\ОТВОрШ! потврда ПОД името C/ll{J\'1'11/ Vfl(IЛ/1,1// Wво Евро на

II

11

во СRСТОТ кон

111..:есстт11тс l'OДIIII I I на м1111ат11от век.

]acдtlll'IKa цrта за дваЈцата ГОЛСМ II .lllHll!IICТII 1! л11тератур1111

Cllel\11· 011

ја.111ст11 е ,'\шн:11от 11а гр11..1ш111111-;а111а во кој се остваруви еде11 1олем дс:1 1111вната mt) •111:1 а1,.-т111111ост .

1; ll/lKI'

Kolll'CJ..."/1,

110

на.1ог 11а 11рограм11ра11 од1·овоr во

CIICTCMOT 113

11с1~!11ат-<1 мап1•111а (македонска) ку.1тура, насочи Iолем де., ол својата с11ер111ја

ко11 111работката 11а: систематска, 11стор11ска

II

споредбена (во 11с111рт) грама­

тнка на ма..:ело11ск11от ја111к . Ку.пур1111пт снсrем (руски. евровски

II амер11канск11) на

l'u.11m1 Ј111-;и(х:011

1н: 11rL'J\Rl1дyRa111c т.1ко11 одговор. Токму затоа Роман Ос111101111•1 можеше да и се 11освеп1 шt с111ш дру1·а об.,аст од КОЈа мораше ла се втдрЖ}Rа Блаже

15

Kmtt'ch·1111 Jah·mic,m

Ко11еп:11. l'oa Gc111e 113 ЖIIIIП/1111 реч.

пбласта

11,1

1)11с1-:1·рп1m11111111

zpa.1111111111,;11 11.111

1т~а~1ат11каr.1

Може 1н1 се рече лека д11с1-:1•рс1101111111t1 zр11.1ш111111-:11 е 11rва (11 1атоа неостварс11а'.')

.1,убов

на

!,лаже

Ko11t'C/.:11,

11

осноrсна

Cll[)l:'ICIШ

од

11м11ерат11в11тс II прпор11тет11тс на неговата мап1ч1ш култур.~

Може, 110 11с'П101' 11.1ч1111, ла се рече дека ;а.111•11,:1111111 гра.1111111111-:а е нрва (11

1атоа неостварена?) љубов

11,1 /'п.1ш11 Ј111-:обсо11, оспорс1ш 11 c11pt:•1e11:i од 11:1 ж1ииm111 реч кор поетон само 11 само 11[)1:КУ 11ep1111<rro

нротсјскита природа вс•шо ш1ст.н1ување.

С.1едЈќ.Ј1 i-o верно својот в11атрt:111с11 11ор11в II ж11вотс11 11ол1·, l> шw-,· Ко11ес1-:11

j:i 1101\IICCC, со l'OCIIO,'\CKII

11игре111110

м11р

II

Mt:.1Нlf~OЛl1'111il вслр11ш1 сулб1111ата IНI

11,1//Cll/)(IH човеЈ.:, IICГORIIOT рпдственик 110 ЖIII\OT

11

llOДBIIГ,

11()

1 \

11а.101

на 11ст пор11в II до.,r, 11е смееше ,rџ1 с11 дозволн сулб1111а на деп mu111011 човек !Зо

11ра111ање

се

дваЈЈЏ\

Ht:CIIO[)l:Д.111BII

Вt:,111КИ1111

113

л11111·в11ст11ка1а

11

.1птсрраl)•р11ата наука ua нашиот век. Ако

11зворот

на

вс.1ич1111ата

е

во

1111в11ата

вел 11ч 1шата е таа што допушта да п, 16л11жуваме 111џ1

11ес11орсд.111вост,

то1а111

1·11 с11орсдув.1ме.

Тоа што делото на Kom•c,.;11 се остварува RO ма.,а (марп111а.111а?)

11ол11т1!'1ка II културна срсднна, 11ш.:ако не ја смалува 11е1 овата врелност. Ј Ј а11ротив, врсд11оста на тоа дело ја упатува таа ку.1тура кт1 мап1стра.1111пе ку.1тур1111 мnдел11 ш1 шш1ето време

.

И делото на /'о,1ш11 Ј111-:иГх·о11 тrпш О,'1 една 11t:р11фер1ф1 што Ја 11ретвор11

во центар на дом1111а1гrе11 културен молел на 11а11111от век ме(уrоа, 1111коrаш не

1·11

·1а6орав11 свонтс 1пвор11

11

l'oJ ··1џ.:нтар"

во тоа е 11еп1вата 11звnрт1

вредност.

l

\

16

1

l

\

K 1111<'Ch"I/ 11 Ji/h"Ofic,m

КАТЕГОРИЈАТА ИНОВАЦИЈА КАЈ КОНЕСКИ И ЈАКОБСОН 1. ДЕФИНИ ЦИЈА Катсгор11Јата 1111111ш1(11ја е едно од кру111111тс прашања како на науката ·1а

Ј,ш1кот. така со

IIOJ.tRilr.1

11

11а 11ауката за л11тературата. Таа катс1ор11ја тсспо се свр1ува

111ш.ш,1111 ио да,~ен с11стсм како јаз11•1к11, така

во кpaJIHI л~11111р, 1х1 мс11уваат сам11от с11стем

11 но таков

11

л11тературе11. Г11с,

11а•11111 Ја нскажув.~ат

11с1овата еволуц11ја

Штом ќе се rсче снстсм, треба веднаш да се 11олразбсрс (во духот на ~111дсрната, сос11р11Ј,t1tската трад11ц11Ја) ја.1111,;, ч11Ја реа,111зац111а се препознава како

1111111р ( днскурс)

второто на 11ерсо1н1лна.

1lрвото има статус ш1 1111тсрnерсона.111а IШЈИВ3, 1lрвото 11олра·1611ра 11екој Ј(1долж11111елт стандарл 'Ја

снrс l'/\11111,,н на 1~1Пор11а ·1111.:1111111\3, додека 11ак второто е во постојан c11np со таа н11101;t;11тс.1 11ост ci: додек.1111.: се довслува во 11ра111а11,с са,1ата фу11кц1ча 11а ја IIIKOT I ilil фу111.1(11ја се COCTOII во Ull//111/t'Њl'IIIO( кому11111.ац11ја), ОДНОСНО RO ра 1мс11ат,1 11а RJ)CДHOCTII

KOJ.t,

RO доменот на

ja'JIIKOT,

се IВЈаснуви кико

.11111•н•,1~, н.1111111р111-:11 Испа('а од тоа: промените во јазнкот 11маат персонил1111, д11ску1'!Снв1111 111оор11 С'а11кц1101111раљето на п1е промени, ш1в11ата систсмтска

RO даден с11стем (" 1аз11к) се изrазува ка ко промена 11л11 сволуциЈа ·· 1·нс l,ш,уваат факти 11а ја.1111.0111 откако ·1аед11111џ1та (... ) п1 са11к1t11nн11р;1:1а 11 111 примила како ун11верзал 110 вред1111"' Кратко речено, ас~1м11.1а1(НЈа

11а тоЈ с11стсм:

сскор 1111ова1111ја е 11отенц11јале11 фактор на промена . ТоЈ фактор станува реа.1е11 но момеuт(rr ко1 а се ·усвојув.1'. Ста~1ув.1 збор, 11ракп1ч110, за нарадокс: 1.:д11а ')'е воена" 11л 11 с11стсматпзирана иновација престанува да биде

тоа со 11rост11от факт што се ··усвоЈува". Цепата на "усвојувањето" не е, меf)тоа, баппс.111а: "системот" кој •·усво11.1" 11екоја 1111овац11Ја веќе не е

•·11ст11от"; тоа е 11t:ќе 11ској друг, нов 1~л11 обновсn с11стем.

1

'/.e(olk/or..fimnt! spk1p/1iц11e ric crt!ali1m in Qut'sliu1111<' poetique • Paris, Et/1/ions аих St'шl 1<173. р. 59 • 72. ' 1 rуната т (ком61111ација од консонант и сонан,) се тре·п1ра како .мш111мале11 с11стсм од две ед11111нt11 КОЈ може да се

(

·3бор)

110

11е

11

11aj,rtc

на почеток

011 1101 олема

ед11ница

11а нс1·ов11от кrаЈ. Така, на 11р1rмер, можно е, во македонскиот

1111: 11111.1 110 не 11 ит l)'Ky: ozo11, oza11 11л11 021111 во зависност од тоа каква е рсал 1ва1t11јата па тем1111от вокал(= Б ) кое се губи во слаба (11еакце 1rт1Јрана)

р

11оз11цир. Мо;,кно е. з11ач11, m во с11ш~а поз11~џ1ја, кога по неа следува вокал КОЈ 11осн акце11т,

110

не

11

по тој вокал по неколку 11р11ч111111: 1) д11ст1111кт11вш1от

17

Km1Po.:11 и .l11h·t11ic,m

2. ДВЕ СТРАТЕ Г ИИ 1la

ll[X>fi.1eмoт на l////l{!(/IЏfjm1111 му се IIOCReТ)'Ra клу 1 1110 место

11а 11аш11от "Ј1шмс1111т .111111 вист Ј;,1:~же К()нески. Сам() тоа

праш:~ље

се

11ала1·а

КЗК()

1\е11трал1t()

мт,:едо11п:110ti1 ја.1111,;

(1966), "Јатш1 што која, 011 своја страна,

дадена еволу1 \11ја иповат11в1111

пр11т11соц11

11е1лваr.1

l fo11op1tja

11а

сскор 11стор11ја 11011р,п(i11ра с.111ка за

11отек11у1111

Тие се см11рува:п

системот <УГКако б11дув..1ат

но

RO CIIIICIIТ\: 011 себе се ра·Ј611р:111ека

11

така

"CatlKllllOllltpa1111 „

11ас.,-та11ува врз основ;~ 11а што

се

111пе1·р11раат во

мснуваЈЌII 11), 11стонrсме110,

сам11от с11стсм.

пр11111ак 11редно (н)

11 .uu)110 (l )·111'11 11,1111)( 111 у11:~тува на ар,11кула1\11n11а опn·шц11ја,

со ш,о се доведува во 11рашаш; ,111111'11р1шс11111 како услов па ко~16111111рање,о

(с111пагма);

2) 11 е

звучен (со11:111т) како II г (1утураЛ1 ~-онсо1ш11т,

110

~:поа 11ак г

има .1т11,ече1,а арт11кушнџ1ја (ОКЛ)''ЈНВ). додека 11 11ма lii1"11tt1 tл11кв11д).

фем11 на тие фо11ем11 се OIIO'JIПIIII. а само CJ\lla ·

}tRe Ol\ три lfCTORCTlla {'IR) 'IIHX:Ta). Ј'оа

з11а•111 дека е потребна посебна 1пговор11:1 е11ерп1р (какRа што се ре icpRнpa за ак1џ:1rrот) за да се овозмож11 рсал11зац11јата 11а таа група

I акRа

е11ерп1р.

мefyroa, не може да уследи всд11аш; не може да се тшрав11 се~-вс11ца ('Јбор) со два 11оследо11атслш1 зкцснта осRсн

два 1ш1·ласс1111 слога како

Ro сканд11rа11,ето, кога ~борот се pac11af'a 11а 110 61 ;'111 ( - - }. 110 затоа нак сега се тоа до1' сскве111\11

што ја за1 уб11лс својата функц11онал11а вrедност (немаат значење). 0Јнаката "1т111" се с11р1у11а со mна 11сното 1т1111/, а 11ак II двете ·1аед110 се с11р1уRаат со

фнзичката 11ојава mpe11>R. Ска~џ111rа11з,а ознака "ог - ш1 •· веќе 11с значењето

loi

1111! кос IIe 10 бележи (како 01,;11.шоm'.1) рсч1111кот

y1taT) на на 11 i.:oJ 11с,1а

референт ТоЈ упатува (11л11 може да упатува) само ш, ду111св11а cocтojfia 11а iuoop1111њ1m11

Ro

прашање е, веќе, c11.1111111u.11 за· растрсвоже110<."'Т. нем11р

11

нервоза, а не знак З11ако, е ра1б11е11 на ед1111нц11 кои 1н:маат з11аче11,е нако 11зразуна:п. Токму тоа 11зразување 11ам

1111 дава оснона да кажеме дека се 11 1101111111,;011 снсn:м во спорсдfiа со 11рв11от. Меfутоа: кш а тој з(ЈОр ќе се нрочита како еде11 KOIITl!ll)'PI (СеКRСН!(а) со еде11 aKl\eHT, CTИII) Ra ра(1от11 ·1а: 11ofl. друг

јасно дека е m'и11.1од1111 11ско1а заме11а за 'Јаt)'бс1111от темен вокал (b ) , а 11ак т:~а замена вршн свосв1Џ111а адапта1\1tја на (д 11с11м11лац11ја).

lla

I р) пата m

нка што р ра1ложуRа

тој па 1 111 11 ш1011т11111111111 1 1реста11ува да б~tде тоа ·1атоа 111то CL'

ад1111111111и1. Адаптацијата е це1m за сt: која 11110(l(ll(ttja кор

11

ct:

Rклучува

11(1 с11стсм

таа цена Ја 11лаќа со својата '·1лава". нема веќе m во слаба 11оз11ц11Ја, туку

само -2ш1, «>11. -ш11. За таа вредност

l\t:11a адаптацијата р добива СВОЈата фу11кц11011ал11а - ,чорфе.1111 (l l о11робно за

значење, можноста да се пrоизвс,1е во

д11с11м11лацијата

во максдопск11от јаз11к

,11а1,;едт1с1,;110111 jaJt/1,.". • Скопје, К1•л1111•1>t1

18

кај 1-i. Ко11сск11: /fcu1tJp11j11 1m 1986, crp.21 . 27)

Ко11ес1.:11 11

)(l_h·o6rm1

/'ака, на 11r11мер, у11рос,у11ањето 11а Rокалната с11стсма 11а м акедонскнот

ја 111к по однос на снсn:мат на ст.1рос.1ове11ск11сrr јазик се идентификува ка ко •·дnнжељс но 011rеде.1е11 правец". Т()а движење 11л 111111'11де111џ1ја

(

негација па

с11сrс~1от1 е. како што се ·111ас, еден од клуч1штс фактор11 на секој јаз11чк11 С1'атус.

110

кој вле1Јваат уште

11 111p11дm111i11111a

01111ос110 11рт,ш11•111111ш111 ја.1111,; (

l'oJ

афнрмацнја на системот),

(

пакт меfу с11стемот II говорот).

ун1111ер·1:~лс11 моде., пд тr11 терми 11 11 како 1а111котворt:11 , како ос11ава

·1а секор р и~чка r1ро11ук1\11ја се постулира

R() дваесеттите

голини, кај рускиот

л11111·n11cr l'ом:111 Ос1111оn11ч Јакобсон . Во неговата прва амб11 1\11озна расправа Ја ноенrрта на l!сл11м11р Х.1сб1111ков, 1х1лсм иноваmр во доменот па руската 11остс..:а традr11\11ја. се 11от11ра след110110·

..Ја

(/(J(''.f((l/ljl(/.1/('

11111' Cl'J,:oja jaJI/Ч/,;fl ()('OOl'llt>C/11 llll t//,;lll\'t'Л/((10(/1 (/Uf.'//IC/,;1/

ја.1111,: rн, m•m11111)е11 , 1()11ос со 1111111 11оре1)0,.:а · 1ip11c1•u111miia t/Of.'tllC1'n 111рад11ц11ја .

11рш:m11•1111ш111 ја.1111,; 11 11m'111c1,;m11a 111енr)етџ1ја 11111/0 ја .1·11рао1•011011

1111111

11oceii1ш .,u11111ф1•с11iац11ј11 ··.•

Се г.1с,1а јасно лека ''Трад11ц111ата" 11 •·тснле11ц111ата" функ1t111111раат како 110.1ов11 ме(у

1-011

се 11остава r1ракп1ч11иот јаз11к

110~1прунаат тнс 110.1ов11 IIOL"'Т.tR11чc

11

тој е местото ш1 кос се

Ако, на местото од факторот "1-с11де111\11ја··

•·1 овор.. (дискурс), а

11ак 11а местото од фа~-.'1'орот •·трал11ц11ја" •·код''

1·1(i11r од 11rав11ла с11орсд ко11 се ма1111пу.111раа, 011ре11е.1ен број ед11н111џ1

.1екссм11)..~о,1ека на местото од 0·11рактичс11 Јазнк" темот у\Јст1111чка

• ''текст·· (единица во сис­ 11.111 ()ра.111а .111тсратура), можемt: 11а с 11 го зам11с.111ме "текс­

тот·· i.:ai.:o среднште во кос се вкрстуваат две а11таrо1111ст11чк11 ''Те1~де11ц1ш": а)

ед11ата

OJI TIIC

ТCIIДellllllll

(

трад111l!!Јата)

код11ф11кац11ја: таа се.1ект11ра, пrнrамнува

11

R.1C 11e

кон

11е1'0вата

тра11сформ11rа така што ci:

свс11уnа на нс~.:ој Reќt: усrановс1111 ПОС'ТОен модел;

t)) другата тс11дс11ц11ја

(

таа сс.1ект11ра. 11р11рамнува

1111оваци1ата} впt:че кон неговата аВ'Тоr11за1џ1Ја: и

11 тра11сформ11ра

·за ла установи неКОЈ 11отсшt11ја­

.1е1111, со тоа. а11то11омен модел.

Таа

снтуаtl!!Ја

може

11111-а~\11јата (адрссант

-

да

11орака

се

-

спореди

со ос11ов1шот модел

на

кому-

адресат) врз основа на кој многу подш\на

( 1<.ЊI) Роман (kш101111•1 011рсдел11 шест фактора 11, дос.1едпо 11а тоа шест 1 11ео11ход1111 функц1111 за секоја д11скурснв11а 11ра1-.-т11ка . Ако на местото од ··а11rсс.111тот·• се 11остав11 'трад111l1tјата". а 11ак 11а местото од '·алресантот" "1шоnа1\11Јата" 11 ако самата \!оде.,ацнја на ''11ораката·· с~ изразува така што во

целост се

почитуваат с,а11л.:~рд11те

на •·адрсс.:~тот

односно 11еrовата

• 1:m,!!_me111s 1/r ..,.а .Voim:>lle роеѕ1е r11.s.sr ", ibid . 11. '/,mr,1шllq11e t'I poet1que 111 Еѕѕа,ѕ 1/е lmgu1sl1q11e generale - Paris. Еl/Шо11ѕ 1/е ,\lmult

1970, 21.~ - 214.

19

Km11,<·h·11 11 .lt1h·mkm1

IIC[JCIICK1'11Ra, ТО!:1111 Tllll

··11оракс1" ќе б1111с

MIIOI)'

1101\СЌС ··1111он11ра11а"

11

MIIOI)'

11ома.1ку '·трад11ц11ош1.111а".

r1p11~1cp,

Кога, на

'->лаже

Ko11ec1ai, 01111шувајќ11 11еко11 кр11тср11ум11 с11орс11

КОЈ е направен l'еч1110.:0111 11а македонскиот Јаз11к 11отсС1)'Rа·

"Јазш.0111 се1.:огаш и11р11 m111111iecI11rIe1111 сmI1.:ц111а. Ја да ст1111<' 111•1111110

фа1.:111 1111 1азI11.:v111, 111()(1 111реба да б11де 1•с<ц1еIш ио u1111111Iе<·IIн101110. ( ире.1111

11/0(/,

/1('/,:Л\"IЈ'(Ц/, /IМ/1 1)1•р11 11

11/(/(/ //('

l"ll'ПUIШ 1//1 т)1)е 1111111/1;'

IIJ)l'llllltl.11/ltl

Ш&>р11Iш•.111 на ја.1111.:0111. Да рече,11е, ако се pt1111J11111 .111 ед1111 111101tt11(11ja, Jtl m'k.OJ збор,

1.:oмб1111t11(IIJII

1106l1

Ollll/lll('Clll(ll'/111

на зио1•оа11111t',

110

с1•I110

11ша ,1шр11

<)а

1)тi111'

('////1.:l(llja ,111 1)11 П//Ш/1' фт:111 1111 j/1,11/k't)I// Jfmtп, т:о 1/t' 1)(11)/I('

//1///,(1// U/11111/ll'Cl/l(Jt'/III Clll/k·1џ1i11,

/(//i(/ ('

е1)1111, l.:1/k·o 11/111(1 Се' 111' 11/, /Jk.11,111/JllllЛII//

јаз11•11,:11 фv1мш II за 11е11 е одгuворе11 с11.1н1 011ој 1111110 Ј/1 соЈда.1 // 11ш1II<' шpc•1it1.

11 /1/()(/ lO llf)IIU/1/ll 11еко11 II/IC//1/lt'ЛII, д11 С.\I1'11111 дека /11"1111/ЦI/Шt' CI' до.lЖ/11/ 1)11 l/1 /1011/llf)IIIII/I I/IIU/1/1/111!

11/106(1((1111 '-6.

llиe можеме да Ја 11остав11че тр11ја11ав: .1рха11зач

(

ста1111ар;1)

·

11ео.101·11зс1м

(

IIIIORИЦHja), 11рн

IIITO

(

традицнја)

• .1скссм.1

CТall)'R.1 јисно ,~џ:ка IICOЛOl'lf ·

11 само то1а111 Klll'<I е ор11е11 11118 сс IJOC1'l1Bll.1 IIC OJIHOC Н.1 01!0

змот станува (11л11 може ;1а ста11е} .,с кссмн то1 аш

т11рс111 кон С1'311дардот (не кон ссбсс11),

;i

мсfу

з11ц11ја, туку 01111ос на екн11вале11ц11ја

З. ДЕМОНСТРАЦИИ

3.1. СЕ КВ ЕНЦА :Т ЕШКОТО

Ќе се обидеме да rн претставиме 111е две стратсп111 со 11r11мер11 011 поетската 11ракт11ка

ua Ко11еск11.

И ма доволно пр11•1111111 да се каже дека една пав1џ1ум с11п1.1 подробност може, на мошне еко11омиче11 lf 11рс 1·леде11

113 111111,

да ја ОСВСТЛII

(11

да ја

поткрепи) тезата за д11кц11ј111ш1 како м111111мална формат11в11.1 ед1шнц.1

RO

11остската 11ракт11ки на Ко11еск11 ОЈЈ 11еrх)вата 11очст11а ф,на. Таа 11одроб11ост се

CRJYJyRa

со една 11с11равка во еден сп1х

011

Te111k·o11iu.

Колку што

1111 е

нознато,

11с11равката за 11рв11ат се дива во 11рното 1п11а1111с од Н.н1рm111ше rkш на

Конески'. Секоја исправка подразбира е.11њ1111шц11Ја 11а некоја rрешк.1 Макаршто

?pe1111.:m11a е, по дефиниција, 11егац11Ја па правн.10, а пак nрав11.1ото

нега1111ја

на секоја 11ев11јац11Ја или прекршок, 1111е се11ак зборуваме за корек11111с1 1-ре111ка тогаш кога се во игра две прав1ша со спрот11в1111 стратепш. Кога, пrавнлото 11сохро1111ја

na.1ar.1 систематска

6

Цаuе Апдреевски: Разшиирu r.:u Кv11еск11. - Скопје. Култура

7

Скопје. К_1·л1111•/}(1, Том 1: Поrз11ја. 1967.

20

m1

11р11мер,

деструкција на знакот пр11111то се

1992, c-rp. 438.

Кти.'сk·1111 Jnk·o6cm1

„жртвуваат"

IICKOII

IЏ!CТIIIIKT!IRIIII

11р11·111с1ц11, а

1\аК 11рав11лото е1•фон111а

с11стсм;~тска кпнструкцнја на 11ст11от знак 11р11111то се забранува и 11ајма.1а ··жртва„ на 1111сnшкт1шен признак, ние зборуваме за коректна

l lo,1rx1t111ocтa 11.111 · стих

011

'l'CIIIKa.

1-решкатн на која се м11сл11 се од11есува 11с1 •1етвртнот

11равта строфа на Тешко1110 кој

:-.111трсв 1.1:1с11. ао и•I11ве зо,111110 CTIIX I Л:JCII . flU 11'/l/fll' .JU/111/Ш

Се нРстава пршнање: с11т11а 1111n:рв.:11ц11р, коп1

11 во А11111011т11ја11111 на Д11м11тар ~•11 оа 1111 1>а ре1.:а. Неф111111п1в11.~та нсрзија на тој

IНIUl!p)'Ш!

110

f)l'l.:11.

каква (важна) пр11•11ша се врп111 такна, пaBilflYM

11 во едниот, 11 во 11руп1от с.1у•1ај

11е се менува н11111то

во р1пм11•1ката структура ва текстот?

·1на

структура

1·0

нма ·Ја основа амфибрахот кој, како е11111111ца на

метарот. нма а 11со.1ут11а рс Јо.1у1111ја 8. Така се основа

11.1 сс,11м11от хсш1ст11х' 11 самата се

Re,111

затоа 11по трохејската

нормира за строфнrе штп слсдунаат.

Таа 11ор,1а р 11рс·1сш1 улогата 11а с11rна.1 за крај на стrофата (октава). С111 налот се рс11.111Ј11ра такн што се одл.11·а краЈОТ на строфнта.

l'oa се

1н1ст111 а 11рску 11011торната ПОЈава на хронемата амфнбрах како р11тм11чка ко11стн1-уснта I Јорватн ''Грас" само еден полустих кој, од СВОЈ а страна,

i1 даRЗ

11а 11ау·1ата на строфата Jt о.1еме11а вредност за шест ед111111ц11 (два .iмф11fipaxa 111сст с.101 а), ако со f'1)111111ц11 се оз11ач11 паузата по секоја метрнчка е11и111111а ~состав од •1ст11р11 .1\lф11браха

11.111 • дв.~несет слога}.

.\\н\н~брахот КОЈ, 'Јала се уст.111пв11 како •111ста хронема, пр11беп 1 ув.1 кон СС'IСЊС на з(iпrов,пс

]1,IRa

с1111111111а

'

U·/111'I11· ко/ 1iio-c_\lfl·Лll!I III/IIOM·дll-(J(I, Ќе•/11/С· llllllll/1, m

рс·Јртатот· 01111'/llk"/J I/ШC_l'Jl,111 /11/1/(},\/д1tао Ќl'III/Cll/1/11, 11~1а

11.11ласе11 сло1

но срс11111штата.

,1

130 та.~

пак со тоа се

111\За секор сусr1е11д11ра

1-дна метr11 1 1ка ед11н11ца како модел 1ш стих се стрем11 коr1 тоа да се установи

но 11слост

II

на рам1111111тс на стихот како појава (вар11ја11тс1 во рсч1111кот 11а

.1.~кобсон) Затоа што, 110 таков 11а•11111, повторно, ннз '·оџак" се нраќа пачслото 1111111имт1111Јm(11111 кор ноетската 11ракт11к.1 го 11сфрл 1ша низ •·нрозорец" во 1rме 11а a1.·Im·rл11.1<11(111m1111

110 нужност се 11r11бе1·11ува: а) 611ло кон ниска; б) било кон R) било, дури, кон отсутна резолуција на елементарна метр11•1к.1 рсЈолу1111ја 11(1() ~•слов да се чувствува ос11ов11а,а едш1ца како присутна затоа

с11r11ал11а;

11по „метарот е 11адс11 к.1ко з11а1.:, како 110111е11ц11јал11ос1ll, с:~мо 11опекадс

о,криенн·· (lонп Ту111а11О\" !.е 1·ers lul-tneme 9

Paris, 10/18, 1977, 11. 57}.

I еорг11

'·У11.1iањетп" на 111pox1•joiii во структурата на амфибрахот кај

Сталев

се оцснуна како метр11•1ка дев11Јација нако е очигле11на pcryлapuocт.i на тоа

•·уна(·ање во с11те десет октав11:

•·...само

овде, онде се отстапува, како што е

случ~tјОТ со ссдм11от ст11х ... (М11кеди11ск110111 аерс. · Скопје, Македи11ска ктаа

1970, стр. 225.

21

Кш1Рс1,.·11 11 ./111,.·тн·1111

11смарка1111он11от механиза м како ко11ст11тус11та на р·111кот како с11стс~1 10. Тоа што то.,ку 0•11trледно го рас1шува Ј111ктатот на хроне.мата кој

rn суспсн1111ра

11

значе њето на зборовите затоа што се 11ofi11naaт вербални сскнснцн што 11е се

CORllaf·aaт

со

секве11ц11 'Јбоr 11 ,

1'0 11011раваат се,·а l.'\'Л,\lllllllllllllllll//11(' TOII0T, 1111то11ац11рта II акце ,пот . при мер, •·скrатсн" 11, дури 11с11разнст OJI то11 (акцент)

I\IICТ!tl!KТIIBIIII 11р11знац11: Извикот

O е, па

11

11

затоа што е ··слеап" со тонот на збоrот што с.,едува

(1111'1111.·111110)

КОЈ 11ма

акцент на првиот слог. ТоЈ 11Јв11к, од тонска ~ледна то•1ка, не функ1111он11ра 11

како емфап1 •1ка д11стинкr11вна с11111111 ца; фу11кц1101111ра како нрок.11tт11ка • Знакот "Ја 11·1в11к ( ! ) кој ус.1едува 110 1111•1111ш11ш Iо селект11r,1 upafl/'1{0111 ш1 10

За с1·с11е11Ј11ј11 од таков вид Јборува II сам11от KOHL'C KII во 11сп1ната

с11стем атска аnалпза на особеностнтс на макс.~онск:па наrо]!на нссна: "1 l рн "Ја1111111увањсто на uародп11 11сс1111 во

l lрилсн, м11 се случувало дур11 да

не можач

да ја одгатнам содрж1111ата ш1 некој ст11х 1101х1д11 <)Соосното 110111н) 11ано1: на зборовите во рсч1пат11вот,

ако 11ској од ·1боров11те ~tll бил малку

<)COfic110

110'\нат. Така &ше СЛ) <Јајот со стихот·

f loi11,em1..:111ц1111

Jmr1111111)p1·111к11. 111то 11с

ficз "Јам11слувањс можев да го раздсл tш 11а вакоп 11а•ш11 : llo111"N.·1111.·11 1m.111(111)

11111111111 др1•1111.·11" (Јаз 11кот на макс.~онската 11.tpa,~11a посзнр. . Скопјl'. Макl'до110:11акт'Јt.•.11111111m 11m•,..:111ii1• 11 .1·м1•11111ос11111111е 1971, стр. 1~ ).

11 '·Оше1ш,о" 11л11 •·11mc1p,11i'' 11е 111 познава рсч1111кот 11а максдонск11от р 111к како зборов11; т11с се прашање

се

y11rre

rлосололал1111

ра11Џ1ување ме!') ЗЈ131((Уf

не се 11ојав11ле затоа што нсм:~ат Jlla'lcњc. Во 11л11

порва

во

која

доаfа

дсф11111tт1tn110

110

11 'Ј113Чt: ЊСТО.

•·конф1rrурат11в111пе 11р1пш1цн го сш н:~лtш1раат дслс11о1:то 11а 1tск:пот 11а

11

грамат11 чк11 ед1ш11ц11 разm!'11111 110 сте11с11, особено на рече1111ц11 било кога п1 11стак11уваат т11е сд111111 ц11 се

кулм11111111111в1111mе

11ЈЈ11Зuацн),

11 на зfiоров11, 11Ја нокажуваат 1111вш1та х11ерарх111а (тоа

било

1111те 1 р1tрараат (тоа се дем111жт111m111

кога

п1

11р 1внац11"

р:~з~-раш1•~уваат

II

п1

(R. Jakobso11 Morris Hallc·

Pho11ologie е1 pho111}ma11qиl' in Es5ais , р. lOIJ).

11 Кај Сталев (11611д„ стр 225) се дава вcp'JIIJaTa 0, 1111'1111..:01110 (11олш1 111по11а111tја со 1а111tрка); Во A111iioлo211j1111m 11а 1\·l нтрнв (ор. cll 4~) Ја нема 1аn11рката

(

полупауза). И кај ед1111от

која,

110 секоја

1t кај дру1·11от е

нотврдена формата м11 11ао11ра 1,ека

верЈОТ11ост се менува ( Изиранu дела 1967, стр. 31) во 11ав11р1·1111

река. За таа 11р<1\tсна не се кажува 1111што во f>eлPmкaiiia на авторnт (Том стр.

14 Истовет11а с11туаЦ11ја се бележи во ст11Хот:

( Гртор Прл11'1Р8. ИД. стр.

158)

11

аие Jumv,11. о i1e11ip1111cк11 ло.1ја

каде што амфпбрахот, како ко11структ11в11а

хро11ема на хемисТЈIХ(У]' ПО це3урата (0 l/('/1/f)IIIIC/,,'I/ ЛОЈја

r11 1 10111111,тува II квал 1гrетот 11 квантитетот на швикот и.

22

1,

229-230)

11 • 11

1t • 11) С тој што

Кm1Рск11 11 Јакопсо11

1

(mil/'1111-:()),

11пањс: ш: 1,.ако 111то I о 11а,1а1·а тоа е111ш 1111ата 11 а мстар<~т

онака

како што

1ш.1а1а

1111то11ац11Јата ( 0

111еш1.:01110.1 Ј.

туку

Зај к11увањето на

1vа11111џ1та (11ау·ш1 на стих<rг со 1111то11ацnска ед11111111а (За1111рка, црт11чка зпак

1а 11:iy 1а, свrЈ1111кот 11) станува норм а. Ј'аа не му 11011ушта, на амф11брахот, да

'··1смс „ нсш11·.1асе11 11с,1

( с.101 ) од збор што с.,едува. Таа норма 11а,1ожу ва.

1ра1111цата 11а 'Јбор мора да биде 1t 1-ранuца на р11тм11•1к11 1111тсрва.1! Може 11а се r-:чс.

·~атоа,

дека

11ос111и11

константна

11а11рс r11атост

(ко11фл 11 кт)

меfу

хrо11см11тс II J..)'ЛMltlJaTIIBIIIITC Дl!CTIIIIKTИBIШ нризuаци. Првптс ПI ''разfi11ваат" ·1Gоrов1пе, а 11ак вторнтс 1·11 ··составуваат". Разб11 вањето е ор11е11т11ра110 кон 1111нната

сстнл11ост;

составувањето

е

ориентираио

кон

нссеп1.1поста

( Jlla'ICll,CTO).

Во таа 611тка мегу хронемата

11 1111то11ацијата

нема победник, затоа што

11рсn:1аста на сст11.111оста ќе ја оневозможи см11слата, а нак 11рсв.1аста на

OIIICJ.tTa

l(C ја

OIICRO IMOЖI!

сеп1лноста.

Им11ср11Јал11ата

11r11суп1ост 11а

амфнорахот која с11стсматск11 се '·ов.1астува·· е и:Ј..1оже11а на с11стсматско

"ра1nластунање" ()Д 1111nаз11јата на 1111тош11111ск1tте ед111н111 на сите '·поз11 ц1111·· 11а текстот. Ток.\!)' затоа, една мала, дур11 (>е·л~.1чаЈ11а ··11о&да'' на з накот

lt,pal\.·1·11p

11а мстаrот> над з11с1•1сњсто (стратсгt1Ја на шпо11ац11јата 11 Ј се

11m1111111111•м во моментот кога се и11с11т11ф11кува, а се 110111tШТ)'Ва та ка што СL'КВL'НЦата .1111

1mt111pa

оста11) na 11с111011ата

се заме нува со ссквс нцата 1111011руоа чија хро11сма

l l отреб110

е, за да станат 0•1111·.1ед1111 11а.1m1пе што ја

бараат таа nro~1e1ш. ,11а се даде II контекстот на с-гихот но кој се Јавува таа CCKBc'tll(:t. 'Љј KOJITCKCT 1·лас11: IШ lfmдtl(II;' JOl/11110 Ж//Л Л\111111 .\lt' Cl//1/CKll, ао 0 '11111(' JOl /11/10 1/1101/fl_l'OO p!!Kll

11 JUl/11110 MII иде да 1/Л//Ч//.М 1..:(1 де1111'

l lc треба

11осс6110

да

се

rазјаснува

како,

еквивалс1пностз

на

-

с1111та1'/ltатск11

скR11валс11т11 . ··во 1тн1д11Rс" ја 11ма својата ко11структnв11а сл11ка

''RO оч11не ", тој

тонторал1111 тс

сд 1111 11ц11,

дала,

·1а

11ослсди 11а,

се м анто

11ара.1сл~tзам nбЈаснува 'JOIIIТO 1ша потреба од тројно ''Зошто", к ако што

конструк1џ1јата "ме с·п1ска·· многу пове ќе ја 11рсдв11дува '·ми навира" 11 м11оrу 11ома.1ку ( 11л11 • 1111како') "11ав1tрува·•. Jl.eф1ш11т11R11ar.i вср111ја на Т!!111ко11iо се

1 '

l'tш ) ло, а 11а 111111m11m(11j1111ш се св11де11Т11ра кај Сталев иако 11ако не il се

11освсту11а дол,кно

н111tма1111с

(веројат110

поради ос11ов1 1ата

стратегија

на

11с1 овата студ11ја): "'lуоствата, нав11ст1111а, можат да бидат ра·тичн11 с11роп1 в1111. но 1111то11ац11.13та е таа р11та мот .. (ibul. стр.

11 сосема што го регулира тој однос мсf)' содрж 1111ата 11

225) 23

Kom'u.:1111 ./111,micr111

16

рс111ава, мс(-упн1, :н1 11а1111р_1•1111 , а 1 1с за .ч11 11<11111р11, која не 1л rас1111ува

1·0 рас1111ува - пара.1с.1 11·Nот 11 онrавдува една таква оч11глед11а

амф11бrахот, 110 Јатоа nак Што правда

ква.111тст

(

н крушrа жртва на

11аралс.111"Јмот) во пол·Ја на 1111то11ац11Јата·>

Во ссквснцата мu Iшв11ра

flt'/\a

се рвува созвучност 11т111-ро

pt:-1.:11

КОЈа,

како II секоја созвучност, го rroп1c11yвu зш1чсњстп, а го 11стак11ува звучсн~то.

На таа точка 11со•1скувано м 1101)' до(iива -зву•1с1~,сто, а губи (исто то.1ку)

зна•1ењсто. О1~ака, ка ко

11110 амф1tfiрахот 1·11Ct''lt' (у1111шт) ва) 1ооро111пс 'Јала - рса.111зира, така бл11з111~ата 1111 рн/рс акп1 в11ра еден основен рз11•1к11 1акп11

се

на рам111ш1тс на д11стр11буц11ја на фо11см11тс . Тоа е 1ако11от асt1,ч11.111ц11ја на .11\KBIЏ] IITC во jaЗlfKOT

11.1

ппс111рта. пднос110 д11c/l,\ll/.llll(lljt1 во 11ракт11•11111от

1а·Ј 1tк. Ќе се 11р111лвор11: ја111кот 11а Т1'111/\01110 1: еден 11остск11 ј,ннк: cor .,асно со тоа .ч11 Iшо11ра pt'1-11 11отск11ува o,rt законот ·1:.1 ас11м11.1а~111ја 11л11. со друп1 ·1боро1111 , тоа рс111с1111с е многу ''н<111оетс ко" 1 • во спорсдbа со rc111e111teтo 11//бrlf' l'lltl Jlf'l-,'(I

16

l't''/11111,:0II/ 1111 .ме1-:едо110:110111 ја,Ј/11-: (трсто IПД:НIIIC, 199.Ј) не ;~ава

KOIITCKCT 1:1 11i11111p1'rrl1 (се), туку унат) ва 11а 1///н11р11 ·1а кој се даваат објаснс1ш1ата: 11ав11раат M l!CЛII, CJIOMClllt; му 11ав11раа СОЛЗI! на ОЧI\ТС (стр. -135) 1 ' llo 11р11лог на тоа 'Јборува сл1~а "оставена'' 11 '·не11онра11е11а·· ·3вуков11а IICTOBCTll(X:T ол 11есната Ko/ll,\(/1/1 ( ИЛ. 168), а 11~1е110: 1/ .Ј(Ј//11/1(1 1//lllllll/ С/1011I бара11 б,11'с<11,:1 11 Ct'/1111 иеселба барана 1 11 - 11 - 11 - 11 - 11 • 11 11 · 11 • u 11 · tl 11 1·лаголот

затоа што. 1) веќе тие два ст11ха 11отврдуваат ор11с11таtl11јз кон повеќе метр11чк11

системи; 2) созв) •111оста (римата до•mр111111 која се Јавува по два стиха: 1/ .1111111110.

11011еќе 01) 111011, бл11гос111/ по iтгледти 11 .1аоро111 наш! Ја час .чш-:а11 до•mр1111а/)

го д11кт11ра местото на еш~тс,от б11ра11а КОЈ 3) во •·пормалнн·• окол11осп1 611 се нашол пред 11<1се.1б11, а 4) со тоа 611 се 11збеп~ала рсдупл11кац11рта ба /баба. е. ф.! 5) до кос нем 1111011но се доа(·а нр'1 убрЈано •111та ље како во брос11 ~.. 11те, рсдале11к11тс, ДСТСКIIТС ПССПII IIЛII пак ГЛОСОЛ.IЛl!Ј\ТС. С 11орсд11 у1нтс: 11 (Лу11 шн li уш11 од ужас wу,и ( Мостот, И}(. 23); со с1 ~л 1111. m1m111 (Ј('Ш рuшша 11 ~1рак (За

va

непознатата, мелоuхол11ј11

1b1d.,94 ): баздр11 ѓш1 11. uo·i ме•)' а~н.: ,ум riuл/ С)'·\ј ж11б1.'(',1 uv .х ,1 1·рш1 ( Грш·ор I Јрл 11чев, ibi1i. 158). Се задржуваме само на носле111111от

11р11мер. секвснцата \.1<1111 од \м1•р1m во целост е 11р11сут11а.

(01·ле11л11а структура

110

обратен ред

мшп во мелтно:1111а. Освс 11 тоа, ссквс1тата ор ( вокал од

заден рсд ~ л11к111111 р)

011

атрибутот е сол1111арш1 со ссквеuцата 0.1 (11ст вока.q

+тtквид л). Руспз~1от .1,1н•р11i1

(

смуртс11а, замислена од r.ч1•р111ii'/,у1·њмо или

задумч11 во морљ1rr лицо, лоб 11л11 брови) 11 1-р 111вмот .11.Р,1m1.\ол11ј11 (тага, жал,

no значење no звучсње (фо1ш•1К11

страдање) се мошне бл11ск11

(ссма11т1Р1 к 11 11аралсл11за м ) кпс се

совнаfа со блискоста

11аралел1пам ). Тие два •·туf11 Јбора"

н

Конrо,:11 11 Јш,06со11

Сето тоа е точ110 11 - нсо11ходно! Сепак, само до оној момент к01 а 11с се

нару111уnа р:~мнотсжата мсfу знакот II з11ачењто. Акустичката б.111скот мсi)' ра и рс 11с само штп ја '·11рсм1111ува·· 11>а1111цата 11а интерва.,от (амфнбрахЈ туку

11

р отt.'жнува арп1~..')'лац11рта

Цоаtа

110

11ад 11а ра1.111кувањсто на пиво на

фонс\111rс. кос не чожс да се •·спасува" со 1111тонап1в11а 1нпервс111111ја 11а1111rка 110.1у11ауза1

·3атоа што со.1 1tдарноста мсf)' 1.1а1·0.1от 11aorIpa 11 11сп1внот нрсдмст /H'l-:11 1пре•1110 го забранува тоа. Решението се наоtа во сд11::~ 11терап11111а форма 11а 11ст11от 1·.1агол

- 1111п11рув11

111то Ја 11зм1:стува 1101иц11Јат-.1

1!.1 11р11ото р Ја 1\С.111 трн CДШll!ЦII . Тоа С постапка на l\l!CI\Mltlaц11ja кп1а 11оста11а кр11т11•1ко растоЈание

во распоредот ш1 л1tкв1tд1пе како ус.,ов за

11111111ата ре·10.1уц11Ја

Кnа.11пстот 11а р11м11те (асона11с11: 111и·I111111: с111110:а; екош: река; дете· 1-:.1t'11ш наснрt:ма л111-: 0111-:) само

no

друг 11а•111н го потврдува законот 1н1

д11с11м11.1а1111Ја. Номнн11rа <1со11ансата на сметка на по.1ната р11\!а не затоа што

ностот 11oc.1atio ја владее •·11остската ве111т1111а" то1·аш ( 1946 1-од. ) ѕ ко1·а Iо 111ш1ува Ге1111-:т11и. туку 'Јатоа што II римата •·гласа" ·3а стратсп1Јата на 1

амфи(iрахот: ако тој Ја пост111-а сстn.111оста на знакот со сечење 11а зборовите, тоr.ш1 римата 1х1 11рав11 тоа со 1оедначување на неговите ·3вучсња . По таква пр11 1 111на с,1111а нослаба р11ма (асонанса) е далеку попродукпtвна во споредба со IIOCIIЛHaтa (ОД

TltllOT

;1111<.' (ШК), затоа што

п)11ка 1 11олсто 11а 11нтона11nјата која се ·111а •1с њето '

9

IIC 10

смалува (ДО

Kpl!Tll'IKa

•тr11ж 11", од своја страна, ·ш

•

Оm1111аната

појава допушта да се рс•1с дека уста11ове1111от д ик1111ск11

автоно\111з:~м (формснт за текстот

11,

"1џ1ру11а" хрпнсмата. т1111ува па знакот го осноруnаат

1110

11с смеат да

ro

со тоа, стандзрд

l'oj

трад11ц1!ја), 110 КОЈ

111аковсн мо11арх11зам метод1!'1к 11

оспорат) ку.1мина-r11в1111тс д11ст1111кт11в1111

нр1!'111а1111 (потс11 1111р.1н11 формснти II со тоа, 1шовац1111 ). Т11с 11маат 11стпвст1111

мо11арх11сп1•1к1t нрстсн·тп 111атпа олносот мсtу 111111 е од11ос 11а 11олем11ка која 11сма 11сход. 1ој стремеж е 11011rп1всн 110 од 11пс на •·ссбсс11" 11 11е1·ат1111сн по однос 11а '·дру111от'' О•шглсд110 двојство па знакот кос не може а да не се 111ра11111 какп ДRОЈСТRО на

- 111ачењето

~..ако 111/0Н(/l(IIII се ада11т11раат со 11<х:рсдство на наралслизмот, т-.~ка

111-ro ја l)'бат

својата ушџ1л~1вост 11ако се таму токму зарад и унадл~1 воста. li

.~

С/111,

11.

''Јtодска д11сп111 кт11в111rrе ил и коиф11rурат11 вш1 11р11з11аrџ1 се унаТ) ваат кон

CCMallTl!ЧKltTC CД II НltlЏI, токму кон

TIIC

два тнпа се унатуваат, ОД СВОЈа стра11а,

рсдунла~1т1111тс 11ршн.1111~" (Ј акобсон, ор„ с11. 109).

25

Конrо,:1111

Така е затоа 111т() re:L111·1а1111јата

11:1

J111,.mk„11

епно фоrмат1ш110 11аче.10 ја

11склу•1ува рса.111зац11јата на llry1 11тс.~ 3.2. АДАПТИ РАНАТА ИНОВАЦИЈ А С'11стем атск11тс 11с1111ту11ања на Ко11еск11 на катсгоrијата 111101н1ц111:1 ко11 се однесуваат на 1шез11јата. како оралн:~ та ка

II умет111!'1к11. се оствару11:t:~т по

11ве л 11111111. Ора.111ата 11оез11ја се 11с1111тува со ог.1ед на 11ракт11чп11от јаз11к, КОЈ фу11к111101111rа како д11с1..-урс нас11рсма код.

1-:011зератџ1ја

се

оств.tрува

оо

тенденцијата на 1111011т111ја во доменот цrти тан

11отвр;1ув.1

синтаксата

к:~ко

11 лексиката

на

l l o1111aкy г,с•1ено, 11:1 ()ра.111ата

тс11;1е11ц11Јата н.1

доменот

111111()

(ссмантикi!).

ua

поез111а,

а

11::~к

практ11чнатс1 комуп11кац11ја. 1·акв11

ш, фо110.1оп11ат:1. така

l lр11ч11ната

на 1111во

11:1

за тоа е, с1н1рсл Ко11еск11.

условот да се раЈ1ш.:1·rц1 ()Д ја·Јнкот на 11спос1111ата, вr1 основа 11а што е

мо;~.:но да се оствари како самосто1 11а л11скурс11вна ;1еЈ 1 1ост. Ососн тоа, се тврд11 каЈ Конески, "111р1111сф11р.1шц11јш11а ,m 11111111ш111 / .1ш1-:,•1)т1с1-:1шlit/ 111.1111,:

била шш.:а 1,:оре111111т. 1111110 1те111с1-:110111 111з111-: 111' .1тже.1 ни 110.111 mil'.и да гu 1·свој_1•ва llt'j,illlll/11/(' Jlt'Jl'.11/111111/1 без UIIOCIIOC/11 да С/' ра.1р1·11111111 \'CIII/Шl/11/t'

/1(/

uрЈш1110111 .Jfi<111.

1111

I/Ot'IIICK/101/I

Се

ја.тк.

OOCI/OC/1/(/{J\'Ot//1,{'

с0Јдавал11 с111111•ац11ј11

Гој lO С/1//С\'0{1;1 саојо111

/1(/

11vгод1111

.111

ар ш11Ј11рш1х'

1/llllll'lfllllm'III

со

I/OCIIIUJ//11()

1/l'h:l//.:(!(/ f)ll,\IIIO/ileЖa .llt'l\' CI/Ulfllll//11 11 /1()/3(1/IIII Clllfl \'/.:111\'f)U.

Ед1•11 mm,:oa 1ш,1тро.1111с гледа,Ис' 11 1ш 1·111n11pt'б1111111 1ш •1,1е110111 но 1111род1111111е

10

I!e

е 11ео11хо111111, како што е познато, да се рсал11знр,1ат, во I овоrн:н:1

практнк::~, с1пс д11ст1111кт11вш1 11р11знац11 б11ло

11:1 фонем а. било 11:i 1бор, бнло 11:1 110 01101 мо'!е!IТ меf,тоа, да се 11з говорзт II р 11 ,1 со ист

11ро110111ц11ја. Р може да се н·иовара со 1 1р швук 11а .1 11л11 на.\ се се додека не стане р 11л11

.\. IJe

може,

11нтеш11тст, а /13 се доб11е с1~ио една фоне ма: се добнваат веќе, две фонемн .

13е ќе тоа покажува дека, како на м11шrмален. така и на опт!Тh~ален план (од

елементарна секвенца на фо11см11 на до текст к:~ко целост) може да биде во 111ра само едно на•1ело

11:1 оrга1111за1111ја на сскве1 11 џпаiтскСiот. Лко, па 11р11меr l\llCTIIIIKTIIBIIII 11{ШЗН31\11

во 'I Pllll-:0/110 се акт11в11ра дe,Иllfll-:a/(/1101/1/0/11 снстем на

како обл11котворсн, не \!()ЖС 11стовремепо, да се активира 111-:1· 1.и1111111111и1111m111.

l lрв11от

воспоста ва г,с1,·ларе11 ред

II

ква1mrrст од 11ау·111 тој систематски

сече зборовнтс, CJl!!T,H'МIITC II речс111111nтс. 1Јтор110'Т ПI С()С/11//(1\'/)(/ зборов11 , синтагм и

II рсче1111ц11. Стратеп1ја

r11 IICTIITC

на нрвнот е деаструкц1ча на знакm.

Стратеп,ја на вториот е гара1nџ1ја на зш1•1ењето. Како нтто е неможно сече11R

и ле11ење 11стовремсно. така е неможно две опопснт1111 творбс1111 начела да функционираат 11стоврсме110 11. притоа, да произведат к()херс1тш структура

( Подробно ·1:1 тоа кај I lовица Петков1111 : Јез111. ,, "·1b11же1111ом rk.ш.

IIOЛ/1/11

26

1975, стр.391 · 400).

· Deo111a11,

Кrт,,с,,:11 и Јт,:06со11

llt'CIIII. / !р111шт ()('fll)el/OC/11/II//(' 1111 CIIIIIJllllll/1 CIIIP\'/.:/11\'flll доб/1(/(/(/11/ lll'l.:(1/.:(10

тт Ј..·11111111111•111. ·1111• 111• се са,ио 1-:111.ов II да е ис111т1101.: од с1Пар111т11111. 11.и11 се

\'lll(!,►f)1•f!at11i1

h'//J..'(J ('(l{IJC/1/(k/

lll/ /1()1'1//Cl.://Ol// ll(/Cl/f't.'.ll(I Jlll,1ioвop1111mi1 ја.1111.: .._:Ј

/\косе 11,н1 11rсдв1111 тоа. сосе м ра16ир.11100 ќе б1111е 111то нашата уt,1ет1111 чка 11ос·111р ќе.: 11окажува многу аф11П11ТСТ11 11с само кон лухот, туку и кон

стнлот

11 тех1111катс1 на р·шкот на усната поез111а, а не, како ШТ() 611 тrеба.10 да 11 11ра кт11ката на ра ·11~1ворн11от ј:ш,ка. 1le е во прашање само 11р1п11сок на 011рсделс11 број конве11ц1111 кои 10 кара1..-тер11з11раат, на 11111рок 11.1а11. 1:1з11кот на 11оз11Јата како наспrсма лрупrгс јаз 11ц11, така 11 се.: 11•1с.:кува. ко11 духот

11ас11rе м а 11r11род1шот ја·шк; такви ко11ве11ц1111 ко11 се свр·1уваат со до~..,рината

на {)i1ш11п11·1мот. Таа доктr11н а негуваше, како н1то е познато особе11 ку.п снг,сма ··11аr<ч11111от јазп к" спрема •·народн 11от дух" 11 •·народниот гениј''. Во 11ра111а11.с:

е.

кога

станува

Јб()р 1а

11а111ата

с.1смснтаr110 rа·1111нн11 •1ување мсf-у јазикот

ua

ситуација, едно основно

и

практичната кому1111ка1111ј а

11

_1а 111кот на 11ое·111рта кој rас110.1а га со своја грама111ка , синтакса

Тие се.: ка1101111з11р.~1111 на с11те трн 1111воа

.~OOCI\} ва

II

II сема11111ка.

секо1а отстапка од тој канон ја

во 11ра111ањс фу11к1111јата на тој јази к. Фактор11 на таа ка11011111с11111ја

11 apXa1!1311Tlllf црти.

611 може.10 д:~ се обЈаснува

СС .ipxall'lllltтe

Така

1ш11тирањето како 11а метр11•1к11 така

11

на ф111 уrап1111111 молс.111 со кое се карактеризира nрвата фаза од историјата на мо;1ер1111от макел()11с к11 11оетск 11 н зраз; 11отоа, напуштањето на M()Дe.11rre

мстr11•1к11, 611.10 фi11-урат11вни) и коr11стс 1~,сто омслн11 елемент11 ко11 ,11111ув:1ат 111п т:кој своевиде н "ф11.1теr" за, најпосле, уделот 11а архаичнитс

1611.10

ја·111•1к11 11rт11 како особен бе.1е1· на усната

11oe·111ji!

да се сведе на функ-

1111ш1ал1111 ц11тат11. како шrо е случаЈ во повоената македонска г1оез11ја.12

:, Ја.111Ј..·01111111 .11111-:ед1111с1-:1111ш 1111род11а 11иез11ја, стр.

:: "Ј Јрвата ф:на се

во однос 11с1 мот11вската инс11нрац111а, така мс.:трнка

сега

38.

карактер11111ра со подражавање на народната поезија

II во однос

како

на нејз11 нЗ'Га метафорика,

11 јаз11чк11 својства ( .. ) Ос()беност1тте [па втората фаза] се вклучуваi!Т 110 силата 11а некаков дсјствен модел, ами само

во нuв1пе текстови 11е

како омсл1111 еле менти на трад11ц11онал 1111от 11остск11 Јаз11к". Трета t: фаЈа на к,11па~,:т со орал11атс1 11ое·111ја КОЈ се 11зrа·Јува како '·1џпат", а тоа сведочи дека врск11тс

ct.: се

уште •·111mш1ш" (Конески, Јаз111-:0111.... 16,

94). ll иe би додале кон

тоа. 11мајќ11 11редв11Д дека улогата на секој цитат се состо11 тоа да му 1\ад~

"авторитет" на орал ната

искажувањето, де ка

'·разграш1Ч)1 Вачката" активност

на

Ht~ шја како автn номсн т1111 јаз11к 110 Ol\llOC на јазикот па 11ракт11ч11ата

ком) 1111кац11ја е се уште 11родукт11в11а .

27

Ко11t•ск11 11 Jm,·mic,111

За1111м.111по е, во

mJ 11ш.1сд, искустпото ., 11.1 l'a111111 КОЈ ја 1101111.1 снојап поетска авантура во духот 11а експrсс11011111мот 11 КОЈ Ја на11у111т11 таа 11ост11ка кога се 011rсделн да 1111шува само на максдонск11 рзик. Лко шшп11от р·н1к 11:i !10С111ЈаТа 1(01/ 11очетокот на векот беше под дом1111ац11р на CKCH()l:CIIOl!l!J,\t(IT. футур111мот II надреатпмот ко11 1о ра1.111куваа по однос 11:.1 јаз11кот на практичната комуникац11ја од една 11 110 однос ш1 доктр1111ата 11а с11мбо.111·Јмот од друга страна, во македонската ностска с1пуац11Ја шпу 11еопходно, н11ту

ја111котвор110. 1->ешс нсонходно

11

продукт11вно ра·ЈЛ11кувањс само по однос ш1

ра31·овор1111от JHЗIIK. Токму затоа, како што покажува ана.11пата па Конески ќе се Јават трад11ц11опалн11

(apxa111airr1111) елементи

какви што се . тр11де.111ост

во 11арац11јата, високо рсдунда11т1111 с1111тет11 кои ~мат кон ссмант11чl(а

11разшша за да Ја назначат само l(атеrор11Ја.1носта на атри6утот, з1·олсме11 сте11ен на 11rс•1е"орк11те

1(011

110 11

ја потврдуваат тп<1р[х:ш1та улоп1 на

11ау·Ј11те, со делумни 11т1 благ11 замс1111 ч.1е11овн од скаме11сп1 форму.111

l-.:11111/Ш f)O,IOIJ/1, дарОl/1/П 1..:0111\';/1/,' 11/Vlll\'II, .~(}/11/ОЛ. :, Сите т11е IIIIOB3TIIBШI ед11н11ц11 KOII се ··уфрлат"' 11рет11,н.111во II RO ··под11ос.111в11 " дози не се

во состоЈба,

ннту

по квалитет, ниту

пак но

квантитет, да го ра1б11ЈаТ моделот на усната л11р11ка 1~ак<1. ло11еl(аде. 1·0 ра·.ш11шуваат Тој се уште го генерира II гара11т11ра авторитетот на ностск11от

ја·н1" како 11осеб11ост Синта гмата 1-oruv,111 1)аров11а се 11р11~1а ка1(<1 паr111а11та

ш1 11ла1111ш !'Ј;1рошш; .~тш110,1

11 1111·1111•11

еде11

Тој

''трудов"'

семант11·1ам.

по еден бр1 н:1ч1111 е.: вк.1у11уваат во

семантизам

многу

11овсќс

пr11) 1ш

на

пrе11озш1вањето (степен на 0•1скувањс111 многу 11омалку ш1 rаспо111.111ањсто

1ra I\Cl(a JIIIIOT ;111KOII·

(C1'Crtert на 11·mснада) кое 11ак, од своЈа стр,111а, ЈН oclll)'pyп..1 Iш1еар110011<I I/JЛ//lilll>t'IIIO, а 11е //.,IН/.1111-.:lll(lljlll/l(/ како ко11структ<1r на

т1шу1пет. осќс практ11кува11 во t.:l(Сl\~с1101111ст11чк:па фаза 11а Коста Ра11ш1.

Cero тоа не овластупа ЈЏ\ кажеме ,1ека 1111оооцџ11;а11ш 1' //{)a1111111pm111 11, 110 111111 1m•1I111 aticopбupшm од с111р1·1-.:1111·ршIш. Можеб11 по тој ш1111111 таа се ожнвув:~,

се ра111грува, се л1111ам11з11ра. Ил11. кажа110 со збор<1в11тс на Ко11еск11: 11ое111ја [на Рац11н] пред.,ага, со тоа 111то

m

".. таа

nrсзема од тра1111ц11Јата, еден увид

но 11аЈж11зне1111те е.1еменп1 1ш трад111111011ал1шот 11ocТCl(lt ја ·шк во пеrиодот на 2

стдавањето 11а совrсмената македонсl(а посзuја". ~ Ќе п1 наречеме 11д111111шр111111 ТОЈ вид 1111овац1111 затоа што се rабот11 за матеr11јал кој м11нува 11111 "ф11.тгср""' ч1rја фу111(11нја е се.1ект11н1ш. тоест го

'' Л танас Ваш слов: E1-.:c1ipec11ш111J..~Vlll Скопје, М11сл11 1981. ~ l/ec1m11u1 "Лет:а·· of) Кочо 21 Ј11з111-.:и111•.. , 80. '

6

fbi(/. RO

28

/111111111

II

Ртџт во Ј/ 11111t'pa1111·р1111 сr//\'д1111.

во И/l. том 4, стр 206 -207.

Кт1ес1,:1111 Јпкт5со11

11rш1y111ra са~10 то:~ што може ,1а "м11 нс" н11·1 неговата решетка, М 1111ува 11равн.10 само

онаа су11сташ1а

која,

според

с.,1Р111ост е во состојба да го 11скаже ка11он1пнр,шнот M<' .10ДlfCl(II

мо.~С .1.

к<mстру"1џ11а,

Ме(у

така

/,."()/U\'ЛП дарО61/П

11 110

значење.

11

110 11.111

"рnтсриумот блискост

ф11гурат11вс11 1~л11 дарО(///0

l/ 1{//111/0

С'1111тагматската

1111псrн11ј:~та. а 11ак 11:~rадн~1атската 111отоп11јата.

оска

lf1rry едната,

ја

110

како

активнrа

ниту дру1·ата

оска можат да пrопуштат с1штагм11 од типот: ТОЈ бл<•,01,· I1Ј111 и м11п1овеп в

оч11 (... } на зошто тре11п11 Црl/11 веда в срце/27, ко1r се 11р11маат не само како 0611111111. туку II KHI(() с11п111ф11ка1rrни 1а поезијата на Б.1ажс Конески Таа

с1111111ф11ка1rrност Ја творн, меtутоа, вершrата автономија II носебност каl(о по однос на 11а111ата наrолна

110t:,11ja, ,,11(а II по однос на ра11'0вор1111от ја1111(.

3.3. АДАПТАНТНА И НОВАЦ ИЈА Ја 11а~кува~1е aдmi11im111m онаа иновација коза се с11стема11ш1ра

11 која,

по 11ослсд111џi на тоа. пост11111 ла се 11де11п1ф11"ува како с11стем. Тоа не значи дrу111 ами лека се д<1аtа до ново или с.1ед110 Сl(а.1ило во еволуцијата на

постскн()т ја·Ј11к. l le треба да се замиел ум тоа ··доа(·ан,е" како ПЈ)()С1'<1 IIJ)l111)CCl1Jc! l(Oja IIОСТОЈЗНО се ДRIIЖII напред, Ki!K() своев11дс11 11еrфек111101111зам l(oj, во некоја (далсч11а 11.111 блиска) иднина ќе Ја 11ост11п1е својата

деф111111пшна 11е1 обл 11кот 11а поетскиот 1а111к кој веќе не ќе може ди се мe1ryn:i

11.

roa. да

со

се ра1в11ви, еднакво 11а укинување и.111 11е1·а1џ1Ја 11а тој

ј,внк 1!а против. се rafioт11 всушност за друга 11ерс1iе1-.:11111в11, за дrуг п111 констrук1111ја.

Тоа

допушта

ла

се

каже

дек.~

111•pc11t'к1i111в111im

11

1..·1111uiip_1•1-.:1111jar11a се тие што Ја услопуваат 11epl(e111(11j1111111. а не пrедметот кој l'<.: 11ерце1111ра

11мено, н11ту е можно, ниту пак економпчно

ПIIДII l!ЛI! да се OПIIIIIC

( 01113'111) llel(Oj

11а-.1mI•I1•в11 <1д лален 11редмет, по

н~лмст,

11 тоа е

се

правило тоа

што

1'0

paз,1111.1·ll11 од дrуг

е доволно да се каже дека 1111зиачvвањеiiт е се.1скц11ја коЈа п1

e.111мr11111ra 6езна•tаЈ 1111те едиш1ци 11л11 особености.

11оста11ка

11 ефнкасно да

11редмет во IIC!'OBaтa целост Нешто се

што

1m.11111•I1•вање1110

е

се"огаш

l lослед11ца од таквата

делумно,

11 11.111

фраrментарно

с1111t>rлоп1ч11ост по однос на тоа што се назначува Токму затоа сликата

текстот С<' снорсдуваат кај Јаl(обсон со ur)empa.w КОЈ ја условува нашата

пср11е11ц11Ја, а не ф111урата

(

предметот) кој го супст11ту11ра. Доследно на тоа.

11еко11струкц11Јата на ТОЈ 11лсо1 рам е условw да се дојде до пова, невидена,

,)р1•111 11рстста11а 'Н! 11\')едметот. Р<1ма11 Ос1111<1в11ч прсллаr-а:

'·Cл111..·11pm1i 11uu11111op .I1ор11 да го u11д11 во iipeд.we1110111 111оа 1111110 u•t<'pa 111' CI' 1 1t•r)11.10. 11/Ој .1/Uf'II {)а II ll(l.~t'l/1111' ед1111 1/Оf/П фvp,Wll 1111 llt'fll(t'/1/(rljlllllll (.. Ј

:, ./а 11сIш111m111111111. НД. том

1, 92.

29

[e/.OIШIIUIII

jllJl/1'

l/UJ/I/11/11

.111/0l\'

фор,1111

1/11

Ko111•,n:11

11 .lm.o,ic,111

1!\'фl',\//1.UIII

фор.111·.111

1111

љ,•безнист. 11сЈ..'ItжvошI,1I со с1.рш•111I .1(;upo1111. 11,н•Ј1111. 1.1111I1,•m(11,11ш,11111 06рш11. Кош 611pa.we да биде 11с1.ре11, 11р11род1•11, 11з1ш.IеII ш1шрv111 ( ... Ј 1111е m 111н·111·11а.111• lljlt'д.+ct'llllll/11' СО 111/IJIIUl/lO (IIICl/lll/lC1'U I1.\lt', 11 1/<IJ..' 11/llt' IIIIC' 1111(1111 1/.\!1111111 1/0tl//

(l('Л//М(',' tiшa /" (ll/Cl/lllllCl,1101/1 .JUOJI оо!,, 1lешто слично може да се пrоч11та II i::aJ K()1teci::11:

J)l'J()//0/IC//,' (IU 11/Uj C,1\''f(/j

••... 11CJ..'//JUI/I 111' 1'

/11/l/Ш 11а rш,,.,.оо

С//,\(/1 фир.1ш. ИСЛ'//Ј()/l/

lltl'lllll, 1111110

(((} ('t'l)i.'

ј11

l/1/l<UJIIIOJJIIJIII

содрж11-

11111ј .wоже да бш)r ЈtIслI•жI•II rшm 1),1 .10,..111

1.111.0

11ив11 соr)ржшт 11 110110 m11J..'J)ll()(llbt'. И ви IшI•1,:а111а 11 1m 1m,•Ј11јаша. О1111е 11111m Мl/СЛ//111 дrЈ..'11 l/ClllOJJIICJ..'lllll/1 /1(/_\'/.ll се содрж11 ви IIVIIIIIJlllll>t'l//(l //11 фш:,/ll/11/(' (. .. ) С1' ла.жаш (... )

I/Clll/ll/11'

фа~.11111 МОЖI.' др,·, i)a

l/1

11о~)р,·д11

lll/11\'(/ 11 1)11 lll <Jt',\11/C;III

l/1/11.:11 ( ... ) lll/1/0 СО.+1110111 llO'llll/ lltl lll/(!I/Oll/0 11,1,ltllllll>I' 1)11 ,Ј////'111

0/111'/IIUЦ/11,t'(... ). :f

Да се '11амет11е фоrма" на 11рслмет кој веќе 11ма '·фоrма" (11дешrам а

споrсл Јакобсан), тоа ·111ач11 да се дојде до друп, ( нова) солрж1ш". Н.1 се 110лрсдуваат 11 да се "нодредат факт~~", с1111такт11чка 0111.:рацнр, ком111111;н11111

на еди11111\и во с11стем, тоа ·Ј11а 1111 да се рса.1нл1rа некоја форма која. ·3ато<1 1t1то не може да се 11здсл11 од содржината, mкр11ва 1)р1•гr1 содржина 11л11 '·1111корнор11ра содrж1111а" Треба, ме(уrоа, постоја110 да се 11ча наум дека. 11

•·наметнувањето" и •·11одрсдуваљето" не 11нтерве1111раат во матер11ја.1от 11.1 ··светот··

рсфсре1пот), туку во ·ша кот За да се ностнп1е тоа, мора да се

(

расколеба врската меf)' о"Ј11аката

11 оз11а11с110: мора да се ово·1мож11 оп:.1011 на

ur I од бмсо1, 11 нрнста11, 11стовреме110, на 11/1" кон бмси1. КОЈ ќе ја ово шож11

комб11на1111јата имсtЈЈ..' цр11 во песната За не110.1Iш1I11111m на Ко11сск11 . И едното

11 дrу1·ото се довrшува како именување, а пак 11мепувањсто II нс е друго туку своевидно моде.111рање на "светот··. l la еден ')·1.1аде11 ··:·а.1у"Ј11ве11" 11 "1 алантсn" свет, кажано со "16оrов11~ на Јакобсо11, му се с11rхп11оставува еде11 11еnосрсде11 11 "11скрсп'', ··нrнродсн·· 11 11епот11rавс11. 1!а 1111д11рсп11оста II се спротивставува д11rскт11оста; на изведеното 11 второстспе110. ор11111на.111ото 11 or111 1111ap110, 11рво ·111ачењс кое се пр11ма к.~ко новост. свсж1111а II е11ер111ја. По таков нач1111 се објаснуваат каЈ Конеск11 некои в1111 1111овац1111 кои.

веќе, немаат 1111ту контактн на рам1111111те на модел11, н1rry кш1та~::п1 11а

рам1111111тс на '·ж1пненн" елемент кои минуваат 1111з с11ецнрл1111 ··ф11.1тр11" 1111ту 11ак ста,ус на •·цитати" со јаз11кот на македонскат~ трад11ц11она.1ш1 поетска

трад111111ја. ТоЈ вид 1111овац1111 ја ·3асегаат самата ··носта1ш1" која с, според

.Јакобсон, 1.1ав1шот в1111ов1111к за об.111кувањето на 11оетск11от текст Сек()р 11остапка е, ме(-утоа, во 11рв ред tЈд1шс а не супстанца. Таа 11.: бара нов предмет ~ Du 29

II

материја., и. дос.1ед110 на тоа нов '·свет" туку. само. фрла с11011

rea/1.11111' ell (11'/ i11 Qllt'J/1()/) (/(' pvetiqltt!,

Разитори ...

30

276 - 277.

р

33.

Kont>r~·11 11 Јактkоп

снетл1111а 0]1 ·лру1· а11).1„ врз тот

IICTIIOT свет 11, 110 ПIKOR нач ,111.

ПI IIOCТltl а ефек­

IHIRll\la

Коп1 К()неск11. во а11ал11зата 11а 11осз11јата на Јован Конески утвrдум една с11е1111р.111а, "форс11раm1" улога 11а 1п1111кот која 11с се совнаf·а со неговата ста11даrд11а. са~1к1111он11rа11а у11отрсба; коп~ Ј3 11стак11ува ··не.11н1еар11оста·· како ор1·а1111 i.11t11oнa страте~ 11ја 11а текстот; кога ја 11одв.1екува ··ул()гата" на

11ау·1ата како друго фоr\1ат11в110 паче.10, 11011ra110 генеrатоr па '·11c.11111eap110L,a"'0 КОЈа се 1111тср11рст11ра како одл11ка на модерен 11остск11 11ска'Ј. тој ·3fiopy11a 11ракт11 1 1110 за 11опстапк11 11.111 за 11оста~1к11, а пак тоа се арт11ку.1ац1101111, 1енерат11в1111 011сrац1111, а 11с ман11пу.1ат~1в1111 .

Ко1 а Роман Ос111 1ов11 ч ·Јборува за еден 11ов поетски Ја111к со 01·.1ед 11а 11ое311рта 11а Х.1сб1111ков која се конфронтира со карактер11ст11к11те на с11м60.111ст11чката 111ко.1а, ко1 а нолвлскува дека во тој нов рз11к доа(·а до с11ое1111д110 ··ст.:1 ање 11а врската мс (у аспектот ·111ук

11 ас11ект1rr 'Јначе њс "; ко1·а

11rслла1 а да се 1 111та еуфо1111јата 11с врз "оспова на зву•1ењсто, туку вр"Ј основа

на фо11ем11тс" (Таа е функцунонална 110Јава а 11с акустнчка

матср11Ја.1на);

ко1·а, со 01·.1ел 11а с1111такс.1та, подвлекува дека "()тсут11оста на r·лаrотпс е

карактср11сп1 1 111а те11ле11ц11ја на 11остск11от јазик"ЈI, да.1с 1111а 1111ту11ц11ја која, како одек, Ја 11ре11отаnаме во наЈ11ов1пе тсор1111 за ··тотал11занп1ата" 11р11рода

11а Ја mкот на

11ое IIIJ,пa. н11е 11ак треба да имаме т1111 11нова1111нја која

а11а1tтнра, која нр11с11особува 11скоја гра матика II со тоа II дава статус на с11стсмат11ка на таа 11нова1111ја

4.

ЗАВРШНИ НАЗНАКИ

l la t:,11110 место 11 11р11 еден ПОR()Д, llf>CД кrајот на CRoj()T ЖIIOOT, 111аме111п 11оет

11

ма~::едо11ската

соврсме11н лнтеrа,ура

~10111111:

голем IШ)"IIIIIK Б.1аже Конеск11 се 11скажа

11pcт11a·1.lllA!I,

110 Ht:

за Јазнкот.

1Јеговото

11скажувањс е

11ома.1 ку СТЈ)<>П) 11, дyplt, ске11п1чко. Тој

стсснувашс да каже дека •·ш1е рс•шси немаме научна критика.

11ов()(_

r lr11• 1111шта

l\alllllOT

за вrсд11оста 11а

11

1 1е се

1 ·аа е во

з.~ тоа ја в1Џ1е во самата пр11рода на ~::рат11ката која

11озн.:м11ру11а, 11р11т11rа II дуr11 негира со с11тс 11ослед 11 ц11 ко11 доаfаат од тоа: ''ја

нсма~1е ", нолмсче Ковески, '·затоа 1нто ако човек биде пој,1сс11 во пска­ жув:111,ето.

mJ

често вата ќе биде r1од.1оже1 1 како л11чпост

11.1

м1101,1 1-орк11

11с1111тува11,а". 1le11()cre1111a 11ос.1ед11ца на тоа е отсуството на вредносна скала

')

Маh·1•1)1111скm1ш . 1111111•р11111I•р11Im .wer)111111'/Hlllcк11 сфера во ИД. том -1., стр. 19!! -

202.

1 ' /.11 \'11111·el/e poeJit' Г/1.\Ѕс',

ib1d„ 18 - 20. ) 1

ло111·с1.11 11 Jm,mi,·011

fl() Mill,t:ДOIICt.:l!Ta л11тсrатуrа· '"ll'llt:1")'113 111111t:l.01"1!111 дека f!l1 \1rакоТ С\11\: ,,:1111-11 се црни";: 1lсшто с.111ч110, по 1)Ј!НС1С на 11.t} •шата i.;r11 ·ика, 11ci.;a;+;.1. 1(()1 110•1сrокот 1111 1111ассстт1rrс 11111111111 11 Рома11 Ос111101111•1 .l.1i,:ot1co11 1ОЈ rc•1c nн.1111 дс~,:а 11с.101.уr111ата .111тcraryr11,1 11ayi.;a ct С!k:дува на с11111:1111п11,1 ··кС1·1ср11р · 110 1-оја n11cm;a110 се \\Cl!)'B33T "n:MIIТC" 11 11\IIUTO IIC се ra IJИCll}"Ra ( тall:t C.1:IR\t:t 11с1011,1та споrсдба на .111тсраrур1111от 11стrџљу11ач КОЈ ,,11с11 не~ •• рина ко1;1 cai.;a да 1·0 уапсн з.10С1"оr1111кот ·1ат()а шrо не 1() ·шае 11L·1л1111от 1џ1с1п11тст, а !Ш!.: тој 1џ1сrт,1тс- е rx,a жап Тll:t е. спорс;t 1'(),1а11 Оси 1n1111•1. ··1·.1,.111:нот 111111С1111111к ·· ·1;, 111тср,пуr1·11nт текст 1·олсм~1от rуски .111111 внст се ·1афат11 со с11стс,1ато...1 pafioт,, 110 сф..·rата на 11ос111 ката 11 таа работа п1 11џс оснn111п: на мnпL·рното 1пу•1,ваљt: 11:i п<11:тс~,:11от 1.1·1,1к Со т:~ква систематска rat)()Т:I се ·1. ф; т11 11 11:1 ll()T 11ост 11 Лlllll 111\l"Т 1;л;1жс Ko11cci,:11 уште 110 11СДССС1"''11ТС 1·0,1111111 i.:01, et: 11111cpcc1tp:1111c 13 ст11.1от на I lcjЧIIHORII\;, 1(СПСIШ)R, l lрл 11•1ев 11 l'at\llH. Ус.1ед11. IIOT03 {19711 еп11:1 темелна дсс~.;р1П1(\11 а 11а осо()С11ост1п~ 1 :i ЈЗЗ111.от на 11аrолната ll()C 111ја \;CII :t не \1():.+:t:llll ;ia биде 11СПСl.1НСТ3 аК() IIC се ()!1pcДC.1CIIIC IШ(IR;tllllj3T3 i,:;ii.;n

фаноr 1-оЈ се 11сп1с: 1111а од 110.1ето па фу11кц11она.111ата постL-ка пra1,.,11i,:a, какnа што е оша на 11:~ро;~ната 11ое·111Ја.

Зan1:i

11 · 1)Сба

,1а се рс•11:

Кпнескн е тој 11овек што

il ла11е ж1.1tcr11a 11

11[)(1дукт11111•.1 оr11е11т.1н11Ј,1 на 1ш11:1та соврсмс11а науха ·1а .111тсrаТ)rа

i-o

110

ш1 111то 11с 1аостанува 'Јад онаа што лом111111rа во спврсме1111от свет Ј(уrн. љо се 1сме прс;~в11д дei.:r1 11р1111тс нацр·

11 доа(-аат во педесеттите 1,111111111. може да IIC_''JIIIIIITC OCll()BJI l'C I оставаат, Ч)(Jll().1111\11.11 , 11с1: ·о 11ора110 0 01\IIOC на Г11rо11а Kora ТОЈ СС 131. 11rccтrol'O RC.111 re..:a т:IЈ 11.iyt-,· С Ctll.11,. ....., поnој" треба да се 11ма 11а ум дека 11е1·0Rата скромноt-т 110 1111..:ор цена не му 1џн1у111та ,1:1 J:t с11омс11у11а, а 11ак у111тс 1inмa'li.:y да Ј:1 11стак11у11:1 сворта 1ar1) 1·а RII n1j Д()MCII Всру11,1 1 11с ~.:ако 1111'1 lk.ry11~ IIC ;1с1.:1 11 ] р11111р l lr .l •! ICII 111:рув;~ '"оти ќе Д()јлс с11но нпво 1,чсмс ·• кос ќе п1 ··cai,:a н 11рославув.1 ·· Ct;

рече де~,:а

!~ f't1.JlUli/lflll ., 11

/,а

32

424

Nm11·t'II,• porsie r111ѕ,•. 1,

,