Самоиловото Царство - The Kingdom of Samuel

,!'АДИО-ТЕЛIШ I~ СКОПЈЕ Р~:ИО СКОПЈЕ

БЈfБЛИ:ОТЕКА „свЕ·rл 1nп:1 ПА l\ШПАТОТО" ВТОРО КОЛО

1. Д-р Проф. Стјело.н Антољак ДОА1'АЊЕТО НА СЛОБЕНИТЕ НА БАЛКАНОТ

2.

Драган ТаwковСК)1

САМУИЛОБОТО ЦАРСТВО З. Д-р Славко Димевски

ОХРИДСКАТА АРХИЕПИСКОПИЈА

4.

Д-р Алек:сандар Стојановски

КАРПОШОВОТО ВОСТАНИЕ

5.

Д-р Блаже Ристовски

МАКЕДОНСКИОТ НАРОД И МАКЕДОНСКАТА IIАЦИОПАЛНА СВЕСТ (I)

6.

Д-р БnRже Ристовски

МАКЕДОНСКИОТ НАРОД И МАКЕДОНСКАТА ПАЦИОIIАЛНА СВЕСТ

7.

(II)

Д-р Војо Куwевск:и

МАКЕДОНИЈА ПРЕД ДРУШТВОТО НА НАРОДИТЕ

8.

Миха.ипо Апостолски

1912 -

9.

ПОЛИТИЧКА ПОБЕДА НАД ОКУПАТОРОТ

Д-р Александар Христов

ПРВОТО ЗАСЕДАНИЕ НА АСНОМ

10

Вапrа Чашуле

БУГАРСКИТЕ ИСТОРИЧАРИ ЗА МАКЕДОНСКОТО ПРАШАЊЕ

(1944-1968}

*

Издава. Р.~д110-тепсо 1:з11Ја Скопје дар AЛEKCrtE-8 (rл.

11

• 'Y.PcдYDII колсr11)•~1: лпексо11

одгооорс.н урсдm,к), цw,с АПДРЕЕВСК I!

1.t11xnano лnостолск.и . дшттар ДАНАИЛОВ "

TOBCKl-f.

Dлаже P JIC-

ДРАГАН

ТАШКОВСКИ

сдмУил·овото

ЦАРСТВО

З:1војувањето на Македонија од страна на Бу­ гарите,

кое

заnочиа со подарокот

К110Т цар l\11и.хаило ЈП му

ro нмраm1

што визан·rис­

на кнез Борис,

отстаnувајки м.у rи з~rјите околу реката Вардар, па на за.пад преку Охридското езеро се до јужна Албанија, под услов последниов да

ro

nрим:и хрис­

тијанството од Цариrрадската црква, беше nрекра­ тено со востанието од

969

година што го диrнаа

браl<:ата: Давид, Мојсеј, Арон и ~Ј11уил, с11нов11 на кнез Никола. Ова востание ја

в~а историјата

на она од

година во Стру:.1ската област, кое беше крваво задушено. Напротив, на ова востание му претхо­

930

деше бого:.шлството како своевиден отпор против

бугарско-го в:1адеење, кое значнтелно го no:.1orнa и создавањето на првата држава на македонските

Словсн.и, ч11и граници во првиот момент се rтроте­ гаа

на север негде до Средец (Софија), а на југ

бт1зу до Еnир и Тес.алија. Се.како, во првата етапа

на востакието границите ~е беа пошироки, ако ви­ зантискиот цар Никифор Фока не побрзаше да ги испрати во Бугарија заточените синови на умре­ ниот бугарски цар Петар со цел

,:ia

го запрат, како

4 што вели хроничарот СКЈ,tлица, натамошното нап­ редување

иа

востаниците .

Бугарскиот пролетта на

цар

969

брата си Ром.ан,

Борис

rод~ша во

II,

кој

nристиrна

Буr·арија,

заедно

во со

веднаш заста:на на чело на бу­

r•арск.ите војски. Меѓутоа , востанието на npoc-ropoт

11а денешна Македонија веке беше отидено дота­ му, што Борис Н, кој ycnea да го заnре r1атамош­ ното напредување, не беше во состојба да г11 врати овие зе..,1ји во состnвот на царството кое со меч: го прошируваа п.ретходните буl'арски владари. Сино­ ви.те на кнез Никол.а ја отцепи.ја Македо ииј а од

составот на бугарската држава и веке не са каа да чујат за каква

11

да е покорност кон не;:~. Осло­

бодувајки ти своите земјн, тие се лроrЈ1ас11ја за независаи в.ладе1•е.ЈН1 над :м:акедонск-ите Слоѕсни, кон ја соч11нуваа основпатn :маса на востааието и

пре·rставуваа столб на новата држава. Државата на максдонСКЈ,(Те Словен1·[, настана­ та во 969 година, во поче-гокот беше управувана

од четворицата браlса. Ваквиот в1-rд управување, наречен тетра.рхнја, всуIЈ[11ост претставуваше за­ едшrчко :владеење под старешинс1·во :на најстари­ от брат Дави.д. Дали за ова време би:л жив и ста­ рl[от кне.з Н1шола не е познато, како што не е познато исто така каква улога играл тој во самото востание. Меѓутоа,

по

седум

години вакво

:вла­

,11еење иас-rанаа знаt{Ј.rтеЈ11n1: nро~1ен'И. Пајс·rарно·r брат Давид во

976

годvtИа беше убиен од неко и

Власи на npoc-ropoт меѓу Костур и ПресЈЈа, 11::i l\IС<.'­

тото наречено „'Убавr1 дабовн" . Слична судби 11.~ на­ бргу го снајде

r1

Мојсеј, к.ој 11рЈ.1 оnсада1·а на Ссрсз,

што ја презедоа кrо1ен, исфрлен

11еrов11те .војск.,r, беше

o,:i;

) б11с11 t:o

градскнте s 11дriШ'l'a . Снорсд дру-

5

r-11

искази, тој бил убиен од дуксот Лав :Ме;1нсина,

ко111а11дапт на споме11атиоrr град, :во Ј110:11е1-1тот коrа

Мојсеј, заедно со кон„от, паднал во б111'Ката. Како и да е, факт е дека во ЈЈет<УГо 11::i 976 година оста­ наа. са\\10 двајца од четворицата брака: Арон и Са­ муи .1 .

Меѓу·гоа, старата братска дружба 11абргу била разбиена . Властољубтзиот Арон, наговорен од Ви­ зантијците, побарал к:.:~.ко постар сам да ја владее целата земја. Самуил стоел врз nринциnот на ко­ лективно братско владеење. Славољубнвr1от Арон не сакал ни да чуе за тоа, туку стапувајки во до­

говор со Византијците, ковал заговор против бра,·а ен Самуи.nа.

Паоѓајк11 се во тешка сиrуац~1ја, Самуил трг­ нал кон дворецот на брата си Арон л на местото

Разметеш1ца, близу до Средец (Coфrrja) го уб11л. Аро11а и целото негово семејство. Од Аро11овиот род останал само Јован Владислав, кој се спасиЈ1

б:1:аrодарејк;1 на помо1uта и заwт:итата што му ја укажал Саму:иЈ1овиот син, Гавр:нЈ1 Радо:-1ир. Тоа се случило на

14

јуни

976

!'Оди.на.

Со убиството m:i Арона, Са111уил стана.л вла11етел на земјите кои nopa1s10 бнле владеани од неговите брака. Иако бил са::.fостоен владетел и тоа на еден релатruшо rоле:-.1 простор за тоа време,

Ca~fJ HJJ сепак немал некоја rолема владете.1ска пt·гула се до 997 roro,rna, кога no узурnираљето на бугарската царска круна тој ке се нарече цар. До­ ·гоrаш хроничарите

ro

наречуваа ком11то □уЈr (кнез),

титула што ја наследи од с.војот татко, кнез Ни­

кола . Меѓутоа. првосте п ена задача ве:чу не му бн­ ла титулата, туку обединув::~њето на словенските племи ња што под византискоrо ропство сепак се

6 чу:вствуваа како целина . Нему всу11IН.ост му тре­

баше ocлoбoдyDarbe-ro на овие ттлеии.ња, бидејки само тие можеа да станат јадро на неговата сиЈЈа ,

врз кои тој lie ca~tO што Lce се nO'I'Пpe, туку со нив ке г.и издржи и си-rе и.а.rтди па Византијuите. Зато.:1 корнстсјќн ја ангажираноста на царски­ те византискн војски во задушувањето на бу111'O1·

на Варда Ск.лир на исток:, тој ја оuусто wи Тра­ к:ија и изби. во областа на Солун и Тесалија .. Во овој поход См1уил зазе.n 1111-tory тврдини, меѓу ко11 во 985 година е освоена и Лариса . И цеЈ10'Ј·о насе­ ление, освен родот на .Н.ИК--улица, 'ГОј

ro

преселил

во Македонија. Тогаш Самуил r-и зел и моru·rите на св. Ахил и ги nренссоп во Пpccrra, каде што ја подигнал и црквата Св. Axrrл. И ие c~ro тоа. Како плен Са.,rуил ја :зел и убавата Ларисч_анка Ирена,

која ја O111.ажил за својот си:н Гаврил Радо:\1.ир. Пре­

сел:увај k.и ги Грците од Лариса во Македонија и расnрсн:увајки ги меѓу словенските м:аси, Са.му.ил всушност се послужил

со она

исто средство

кое

со ве кови го користеле nнзаRтиск.ите цареви. Грч­ кото населеrт:е од Лариса било опасно за слобо­ д.ата на словенското население во Тесалија. За·rоа по зазе.,•тљето 11а Лариса Самуил го очистил овој грчки „остров" од Грц:ите. Меѓутоа, извор.и.ите материјали не npony.wтaaт да

ја

одбележат заrриженоС'Га

1:1.а

ц.ари1-радската

влада за овие дејства на Са;,,1уил, врска со наѓање--го

на

Лариса.

Таа

а особено во заrр11}кс11ост

биЈlа и Ј(ОЈ'Ј.1:'{На, бидејки со наtањето на

Јl.1риса

била загрозена цела Грција, основното јадро на кое сме-гала цариrрадската влада. Колкава В:'1.>КНО<.,"1' и

rrрида.вале Ви зант11ј ц11-гс на Ларнса с:всдо<r11 и фак­ ТО'l' дека Василиј Н,

веднаш по

разб1111з11,(~'О на

7 заговорот на В ар да

Скл

11

р

нал. подготовки за реш:ите.л.на

на Исток, започ­ војна

против

Са-

11·rуила.

Во летото на 986 rодин.-~, без ,na се nосоБе'fува со своите rЈЈавни nолководци, а особено со Барда

Фока, Василиј П „поттикнат nовеке од гнев, от­ колку од благоразум:ност",

како

wто

вели

Лав

Гакон, преку Едрене, Плов,zнm и сnроти 1-екот на реката Марица :излегол во Средечк.ата област, ос­

тавај1<1-1 еден дел од своја-rа војска во Пловдив, под команда на лолководецот Лав :Wелпсина, како за­ штитн.их н чувар на заднина'Га на војскнте. Целта

на овој nоход била да се зазе~1е 1·рвдината С,Р€­ дец, потоа да се заземе Нерник за да се удри на

Nfaкeдoнrija.

Басилиј

11,

според летописот на Лав !'акон,

кој л11чло учествувал во походот и во подробности ги

опишува воените

O1,ерации,

се

залре.,rr

пред

Средец 11' го олсадил. Спротн.вно на ова, кај Скн­ лица наоѓаЈl'lе дек.-~ Васиш1ј Ј1 се заnрел кај место'ГО

Штилоња, на југоисток од Средец, н оттука се гот­ вел да ја наnадн:е тврд1111ата . Онсадата ЈЈа Среде □,

според Лав ѓакон, траела 20 дена. Но оnсадата не rи донесла саканите ~зултати. Таа се пре,rво­ рила во пораз за византиската зојска, поради што

Вас11Ј111ј

11

наредил да се диГЈ-1е опсадата и да се

тргне назад за Пловдив.

·

О·гстаnувањето на византиската .војска, како што раскажува Лав ѓакон, било м.ноrу тешко и бавно. На вториот ден од ОТС'Гаnува.~-bе'ГО {17 а в­

густ 986), коrа :в.иззнтиската војска излегувала од една д.лабока дОЈD.:l:На

во

Ихтиманскиот

проход

(Трајанова Врата), низ едwа nаД)1на, ненадејно, ка­

к.о Ш'l'О вели ѓакон., ,,Мизите" од с11те страни со

8 в11кот~rиЦЈ1 јурнале кон Lизантиската војска 11 11з­ вршиле

страшен коЈтеж.

Поразот

на Впза11т11Јц11те

бил толку r<.)Jlc.,1,

што н са:\\ИОТ внзантиск11 цар Василнј II за малh..-у ке Ji паднел жнв во рацете на Са.,1у11ловата војска. Благодарејќи ca.'\to на ср)fенската пешадија, Васи­ лиј

lI

ја спасил r.:iaвaт::i а стигнал жнв и здра в во

Пловднв. Целата ко;,.,1ора, со царск~1<Уr шатор, ба­ гажот н благајната паднале во рацете на Самун,о­ вата војска, КО)а триумфирала. Поразот на Васи.1ш1

II

кај Ихтт,,аи Ј1:,.,rал да­

лскоссж 11 н nосЈ1сди1џ,~. во ш11рењето на Саму~wо­ вата држава. Окураљ:ен од оваа rтобеда, Самуил не се зan:pe.ri каЈ Средец. туку навлегол со војските во Бугарија, од другата страна на п.,анината Бал­ кан, каде што без ГОЈrсми маки п1 разбркал вн­

зантиските гаршfзони н така ја nрисосд1111нл Бу­ гарија кон своите зе:\Iј11.

Вас11 1шј презел

lI против овм. акцнЈа на Саму11.'1 не

mw.cro, бидејки се заплеткал во нова војна

во Јужна Италија, а и 11оради бун.'Г()'I.' на Бард.а Фока, кој незадоволен од своеволст.вО'ГО на Ва­ с11т1ј

II

шго довело до поразот .кај Ихти:ман, се

прогласил за цар на В11зант11ја. И не само тоа. Ва­ силиј Н го снашла во ова -време уuп-е една не<:ре­

kа. Во

989

година руск110'r кнез Влад~,шир со вој­

ска памеrол во Хсрсонската т~rа н го оnсаднл IICТ0Jf)tCIU10'1' град.

Ооаа ангажираност на в1,1за11-пtск.ите во<-1111 с и­

ли на раз1111 бо11u1та /\обро му доuша на Самуил, та

110

nокоруваљето на Бугарија

тргна., н.1 Југ,

а потоа кон Еnир 11 Драчката тема. Како оделе по ред ов11с операц1ш, што ги водел Са..,1у1,1л во спо­ ме11ати'ГС зе:-.1Ј11 точно не з11аеме, освен дека градот

9 Бср паднал во аnр11л

989

rоднна. Инаку византнс­

кнте :хро1шчарн, кон бнле повеке ориентира1ш да г11 опишат операц1н1те што се од11трува.1.е во Ита­ :111ја н на Исток, бегло изнесуваат дека Саму~,~л во

ова врс~е, од

986 до 991 гоЈЏ,ша, коrа Васшшј lI

повторно се јавнл на границите на Самуиловата држава , го искористи."1 .-.1омс11тот

11

неко.'Јкуnатн

r11

11а11аi·ал. и. nустошел ро)1ејскнте об.,асти. Јахја вс­ :111 дека Самуил, во ова вре:-.tе

опустошил се до Со:rуи, а потоа тргнал во напад rrротнв ро:.1ејски-rе об.,астн на запад од градот. Порадн опасноста од Са,1у1ш, Василиј

11

за стратег на Солунската тема

го назначил способш~от војсководец Григор Та­ ронит, Gндејки Са111уил:, nокрај Бер, ја зазсл и Серв1ча Меѓутоа, ни доаi·ањето на Таронит за стратег на Со11унск.:~та тем:1. не ,iоже110 да го запре СаЈ1Ју­ Ј1ЈЈа во зав.л:адуваљсто на 1тзантискитс тсриторни.

До

991

година тој гн з:1зс, 11 Епир и стратег 11с1шот

град Др.'lч во АлбаннЈа

Победонос1111те поход~~ на

Самуил секако ке nродолжс.'lс II ната,1у ако во година

не се ј::~всшс

Вас11лнЈ

II

со

991

војск::~та

11а

Балканот, rотов за реванш. Според Јахја, Васи.-тнј

II,

во овој поход трrнаЈr

од Цариrрад rrpeкy Ди).1отика, доб.:шжувајкli се до границ11те на Самуил во февруари

raw дОШЈlО

991

годн1Ја.

ToI r,

до судиран,е ~1еѓу Са.'1у11л и Василнј

во кое Самуиловата војска била поразена.

Jaxia II,

во своето известие ве.ли дека Василиi

по оваа победа nолн:н четири години останал на

овој простор, напаѓајки ги утврдените градо.ви што rи држел Сrоrуи:л. Меѓу разруwеннте градовн од

Васи:01ј

II

во овие походи се спо~енува 11 Вереја.

Меrутоа, Васил11ј

JI

бил присилен да ги прекине

10 дејствата на Балканот

1r

да зам ипе за Мала Азиј а,

бидејки Фатемидите ло победата над Оронто, к<>­ мандаuт на Антихија, ;во

994

х·одина и по опса,;:~,ата

иа градот Але по ја загрозиле АН'Гио:кија, за В11заи­

т11ј.:~ во

·roa

nреме важна тема.

Заl\uшуваље-rо на Вас11лнј П со војските на

Блискиот исток било rоле::-.10 олеснување за Са~1у­ и:л.

Тој, воннствен .,1 .з.ж,

како што

11 apctiyвa

ro

Ј а.хја, кој ис знаел за одм:ор, повторно започнал да rн ос.војува градовите што пред тоа

r-ty

биле

одземени од Византијцитс. Кори:стејки го отсуство­ то на Василиј Il, Самуи.n , окураже11 од овие побед 11, ·rрrн~л кон градот Солун, кој бил бранет од солун ­ ск11 от с·rр.1теЈ', дуксот Григориј Таронит, со ра,1сра по заземан,ето на градот, или па1<, ло ослабуваљс­ 'l'О иа неговата ударна сил.11 да заМЈ1не п.1

jyr

кон

Ела.ца и Пело□ онсз .

Немајки толку rолсма сила за да ro зазеl\1 е градот, а об:и:дувајки се .:1а ја извлеqе византиската

војска од тврд;,rт1те, тој ја разделил војската на неколку помалн

одреда и гн поставил

во заседн.

ЕдеFа1 помад одред Самуил испра'Гнл на Со..'1)'}1, со з.~дача да демонстира пред ѕ 11дишта:га и со тоа да

rr1

Нсl.:\1ам11 Bизaн-ritjцwre. Григориј

порано

61w

Тарони'Г.

кој

известен за наста пу вањето на Самуи­

:~омта војска, со ·по:мал одред

ro ис □ратил својот

CH!I Ашот, да ја Ј1ЗВИ:ДН ОКОЈТИ На'l'З на грцот. I\Iе­

ѓутоа, не з.наејќи за о вие заседн, Ашо-г упадиа.'Ј. во ш1в и по оч.~јна борба и сам:ИО'Г

Kora многу

разбрал за

да се двоуми,

61111

ова Грнrор11ј за

да

ro

заробен. Таронит,

без

спаси својот сакан

син, ~днаш со поrоле~tа војска излегол надвор од

градот, сме·гајк и дека ке ј а разбие СамуиЈЈовата оп ­ сада. Меѓутоа, и 'l'Oj со војската упаднал во Са-

11 :-.1.уи ловите :заседи и

no

крвава борба за гилал заед­

но со по rоле,.'\{ дел од војската. Ашот пак бил ис­

пратен в затвор :во Преспа. Меѓутоа, наместо no оваа лобеда да удри на Солун, од неnознати nри­ '-iИНИ, Са.'1.)' ид ја свр1:ел војската кон Тесалија, 01•каде што no разбркувањето на византиските rар­ н:изони н.а овој простор, тprF-IaJI кон Тер-r.[оЈТИлскиот nрохо,ц за да излезе на Беотика и А тика.

Веста за rrоразм :на Тарони:т го стресна..ла Ва­ силиј II 1<ако моrо-о.а. Исплашен за судбина'!·а lia Солу~1 1 за о-вој втор rрад во ИЈ1-m:еријата, 'l'Oj наре­ дил веднаш да се собере голс.'1а војска и це.nа'Га

да се став и. под комацда на уnравникот на цеЛЈ,1от

Залад, војводата Никифор Веста, познат под име­ то Уран . Тој трrnал веднаш со војската , за да му помогне на Солун . Меѓутоа, коrа стасал Никифор во Солун, разбрал дека Сам-уи.д веке ro rтомива ЈЈ

Термоrтилскиот лроход и страwно пленел и ру.wе.л низ Бео1·ика и Атика , наоѓајќи: се пред

npawr

на

Пелопонез. Без да "Јека многу, Уран со своја11а ВОЈ­ ска тргнал 110 Самуила. Со з.ас~1 де11 :~.1 арш м~ша.д низ Теса.лија. Во Лариса го оставил целиот 11с110трсбен багаж и излегол на Фарсе.пската рамни на.

Таму ја преминал рекат~ Аn:иданус и преку врво­ ви-rс на Отрис се спуштил DO дОЛИЈ-1а•.га на реката С псрхеја. Тук.1 ја пресретнал Са111уиловата војска која се вра.1<:ала о;д Коринтската 1к.рЈ,1 сура со бora'l.' плен .

Бидејки во тоа врс:-.1е надошла и се азлсала од коритото реката Cnepxeja, nреминот на војска­ та преку рQ-ката бил неможен. Самуил наредил вој ската д„ се утабори и да се од:-.1ори за реша­ вачката битка, што требало да почне по сниж ува­ њето на водостојот иа реката . Са..'1Иот тој, rrpи вак­

виот водостој на рекат-а, не верувал дека Никифор

12 Уран, кој исто така ја утабори.тr својата војска на

спротивниот брег на реката, ке може да се 11ре­ фрли на јужниот брег за да у.цри: ненадејно

на

неговата војска .

Но, она што не го претполагал Ca111y~·1Jr, ro сто­ ри:л Никифор Уран. Кога уморената Са:.,:уилова војска сп:иела, Никифор Уран нашол место на кое реката може.1rа да се преброди и успеал да ја

npe-

фpJD,[ уште таа нок: сета своја војска на јуж1шот брег на

Cnepxeja.

Преоѓањето ва византиската ВОЈ­

ска било толку вни:.rателно, што Самуиловите стра­ жи HИUJ'I'O не сети:ле. Така византиската -вој ска се

нафрлила врз сонливата

Самуилова

војска.

На­

станал rоле:-.1 колеж во -кој н Самуил и н:е1-овr1от

син Гаврил Радоr.тр биле ранети. Меѓутоа, за да се спаси, Самуил со снпа си Радо:--1ир се скрил ме:­ ѓу труповите 11а убиените војшru.и 11 се преправал како да е убиен. Т::~ка меѓу труповите ТОЈ и син

NY

по:.шна.ле цел ден. Нокта. кога Визан1-ијцнтс веру­ вале дека во nрвнот удар се nобеrnати, Са,tуил

11

Радо11шр ја искористиле збр1<ата и r1збеrа~1е . Голем де.11 од неговата војска би.• нсклан, а еден дел за­

робен . Самунл со матr остатоци од војската, nреку Етолските плаm1ни и пла1лшата Пинд, 1Јрнс111гна.л во Преспа. Во тоа вре:.1с, Пнк11фор 'Уран со голем r1 лсн од луѓе н матср 1 rја.1ш тргнал за Солун. По овој катастрофа:[ен nораз на Самуила му бил потребен ом,rор, за да ги среди своите редов11 .

Како ш1'0 rпп.цува :1ето11нсецот Јахја, веднаш ло овој пораз Са.,rунл испратил пr1смо до Вас11 ·шј Ј I, во кос

силиј

:-ry ветува покорност и Ј11оли за мнлост . Ва­ II, кому ::-.1ирот во овој де11 на Иl\mернјата ::-.1у

биЈ[ нужен, а 11'::-.fајкн

ro предвид Саму11лов11от по­

раз при реката Сперхеја, бн.~ готов, како што вс.11-1 Јахја. 1\а се согласи на преговори за сжлучување

¾6·~~ i(.Jyp .11

Самунлозото царство .цржаmm граннца)

(- . - .

14 примирје. Меѓутоа, с.м:ртта на бу rарскнот цар Ро­ ::-.1а1Ј во Цариград во

997

година, со

1<oro

се гасела

бугарската династија, довела до неочекуван пре­ с.врт. Кога чул за сr.tртта на последниот потомок

на бугарската династија, со u.rгo бугарската царска круна станува.."tа слободна, без никакво стеснување

Са.::-.tуил ја узурп:ирал круf-!ата и себеси: се npor ла ­ с1ш за цар. Како оде:~а таа узурпација 1-1а бугар­ ската ца.река круна од страна на Самуила, каде е

крунисан Самуил, од каде е ;:~;обиена а<руната, Roja Вас:илиј II во 1018 година ја нашол во Са.?--rуилова11а риз аи-ца во Охрид, денеска то-чно не се знае, би­

,деј ки изворНЈ1те материјали ни.што не зборуваат за овие детали. Знае~1е само дека Васи.n:иј

II,

вед­

наш ги прекипал с.и1-е разговори околу nри."rtИрЈето,

кое n o барање од Са1\rу.ил започнало по поразот кај Сперхеја. Штом разбра.,: за круни:суваљето на Са.Nуил со круната на бугарските цареви , навреден од овој сажоволсн акт на Самуил, Васr1л11ј 11, к.ој бтrл зафате н со војна на Исток, вед н аш ,1у наредил

на Нr~кжрор Уран, со војски те да на.влезе во Са­ :муиловата територија.

Наскоро, солуттокиот страте~ Пикнфор Уран: 11авлегол во Самуиловата тер иторија. Во ТО] поход

Уран бил nретпазтrв, бндејЈ<.11 верувал дека 11ро­ тн.в

11ero ке тргне Самуил. кој пак не реагирал на

упадот . Сам.у11л, всуwност, са~то се npenpaeз 11 како

;:i.a неr.1а толку с11.1н: за да може no 11оразот Cnepx:eja енергич:но да им се спротивстави на

кај

Ви­

за11т11јц11те. Меѓутоа, тој уwте во вре~1ето на пре­ rовор 11 те ги консолиднрал сеоиге воени си.111 со на­

мср:l да гн уnотребн во друг правец. Веднаш

110

своето прогласување за цар, Саму11:л ·rprнa.rr со сво­

ите војск-и на север во правец на Ду:кља, кој а се-

15 наоѓала во вазална положба спрема В11зантија. И додека Никифор Уран со своите војски се задр­ ж ал

пред

утврденцте градов.и

во Македонија,

а

Васи лиј lf бил зафатен во војната на Исток , Са­ муил се нафрлил на земј ите на дук ља нс:к).(от кнез Јова н Влади:мир .

Бидејки Драчка'('а област со градот Драч ода:\1-

11а била лод негова

власт,

Самуил без нш:акви

лре•m;и влегол во Дукља, која се н аоѓала на север

од Драчката област. Кнез Јован Влади::-.1:ир, кој с.110ред раскажуван,ето

на

дукљансКЈ1от

гrрезвитер,

„бнл свет маж и не сака.тт некој од негови'rе луѓе да заМ1..Не во војна, се nовле.кол см:ирено со целиот

народ во планината Облик". Кога лриС'l·иrнал Са­ Nунл, rтродол:жува духљанск~1от презвитер, и кога 131.џ:rел дека не може да го надвие кнезот, тој еден

дел од војската остnвил во подножјето па п ла11н­

~1ата Обл'И'К, да го дe:-.nre и да го чека Владн~п1р, а

друг дел исrrратил да го оле.ади градот Улц~,rњ.

Самуил, кој заnо.еедал, како

UJTO

вeJLtr дук­

.љанскиот презвитер, да ro викаат со ти•рулата цар, испратил пратеt-LИци кај Влади..'ltира со порака :

Владн:..ч-ир со целиот народ да слезе од планината.

1\1еѓутоа, Влад:и.-.111р не се лотч:иRИл на оваа зало­

.вед. Тогаш, како што раскажува дукљт-1.ск:11от rrре­

зви·гср. жуланот на Ду-кља, инаку втор човек по

кrreзo·r. му ветил на Самунла покорност и го извес­

-тил дека .ке му ro предаде Владижира. Kora Вла­

Д}t.."'1Нр доо L1ал за 11реда.вство,го, а за да не настрада

народ◊'Р кој бил со неrо, ги собрал снте, се лрост11л со 1пm и слеrоЈЈ сам: од планината. Обшtк. По nрс-­

дава.ље'ГО Са.,1уил како заробеш1к го 11 сnратил Вла­ .ДК\1Ира во Преспа , додека тој не можејќи да ro освон У:1цш.b, разгневен трrн.ал за Котор, Ј'О осво­ .и.~r,

н о·гту ка

со војската тргнал кон

Дубровпик.

16 Онсадата на Дубровш1к не до11ес.ла успех. Гра­ дот бил од сите странн добро утврден, а за напад

од море Са.муил неr-1ал флота. Не м::ожејки да го заземе Дубровник, Сам:унл наредил да се заоалат околните .н аселби, а тој упаднал во Требиљската и Захумската област. O.вде Са:-.1уил го заробил Ј1 чичко ·му на Јован Вла,ц~{!11ир, кнез Драго:чир, коrо, исто така, го испратил како заробсн11 к во Пресна, а са миот тој со војската се спуштил кон морсКI1от

брег и по него продо-лжи..11 на север. При овој по-­ ход Сам.уил пленел, рушел и опустувал се што му пречело. И така тој по:-.rnнал крај С11л:ит и Трог.11р и сти гнал nред ѕидиштата на Задар.

Со оглед н.а тоа што веќе бил многу одцалече н од својот :матичен центар, од М:жсдонија, а веќе па се.вер се простирала хрватската држава која :1Јо ­

жела да

:-.-ry

се суnротставrr во случај да ја пре­

мине нејзината 1>ериторија, Саму11л се запрел кај Задар и се е.вртел кон Јужна Босна. Преку Босна тој стигнал во Рашка, откаде што се врати '1 во својата лрес'ГО."1.Н'И'На Преспа.

Во Преспа Саму11л не се задржал многу . От­ како ја омажнл својата керка Косара за дукљан­ скиот кнез Владиf.vrр, во кого таа се заљубила,

Самуил ОдRОво тргнал к он Епир и Теса лиЈа. Во тие области тој ги разб 11,, византио.ки·rе rарrшзош1 и ов 1,rс земјн ги прнпо11,'I кои своето царство. Вла­ диr-1ира, пак. како зет то 11сnрати.,: назад во Дук... а,

каде urтo како господа р на Дукља ке nродолжн да го владее својот народ. Меѓутоа, бидеј !(н во тоа вре,\(е 1'радот Драч

,.,.:--,

бr~.ТЈ предаден на Внзантиј­

цнте од стра1rа на Хрнсилп, и тоа непосредно no бегството во Цариrрад на неговиот зет Ашот со

керка Ј11 у Мирослава, Саi\1уил со 11склучо-к на гра ­ дот Дра•{, ја ЈТриклуч11л Драч.ката област кон В.1а-

Ј

/

Ј

/ ··

17 дн:-.шровите зе:11ји. Заедно со Влади.мира го nyu.rr11 л и неговиот чи •1к о Драго:.-т:ир, кој се врат~•л да в,,а­ дее и натаi\·tу во Требињската и Захрtс:ката Област.

Иако Са..,1уил кон а<рајот на Х век биЈt rосло­ дар н:а 1'0Ј1 ем дел од Балканскиот полуостров, се­ nа к неговата држава не била толку силна н ц.врс11а. Неrовите воени силн не би:ле во сразмер со не­ говите царски потфати, кое најубаво се гледа од

иастани:те што ке услсдат. Пред се, nобе,rџ,1те 11а северозапад и отрењето на царството до размери довеле до исцрпување

tra

orpo::-.1.1m

неговите

вое11:и

сили, КОЈ1.ШТО ке :\ty бидат толку мноrу лотреб111 1 во наред,н-ите годин.и. И токму ова исцрnу:ваље н растурап,е на силите го забрзува процесот на про­ nаѓаљето н.а неговата држава. Царитрадската влада , за да го с пречи: бегањето на в~1за1tтиските старе­

шини: кај Самуил, како што бало с:ту чај со Ва­ тоц и Г ла13ес, како и: за 7\а rн стссн11 границпте 11а неговата држава,

со Са::-.rуи.,а,

решила

коне•n-~о да

кој, коrа бн му

консоли:днрање на

се пресмета

се дадо време

освоенО'Т'О, 111ожс.1. да

стане

за го­

ле:-.,а опасност за лостоељето на Виза.11т11ја. Во истата годи.на, во која се слу ч11.10

11

бега­

њето на сnоменативе вндш1 nрвешхн, како што ка­

ж у ва Скилица, Васи.rrи.ј ll •ррrнал со воЈската npo•.r11в Самуиловите земјп . Тој од Цариrрад, нреку Е,прсне и Филипоnол (Пло:вдшз) се упатил коп Сре­

дец

n o оној ист nат по кој одел во 986 година, за

време 1Ја 1 1 оразо•1· кај Ихти~1анскЈ1от проход.

Са­

Ј\1уил биЈ1 добро и:нфо~rи.ран за движељсто на овие в11з::н-1тнск11 c r1.1rи. на че.'IО со византискиот цар, но

не покренал некаква акција . Не на11дувајки н а не­ кој посериозе н

omop,

Василиј

1I

разур11ал „r,шory

тврдш1и " :во Срсде•Lката област . Но тој го nре1<и-

18 на.l'Ј овој поход, бндејки бил известен за нови не­ :.шри во СириЈа.

Иако Васит-1 ј

II

се вратил назад

11

со војската

се префрлил во Мала Азија., ие11ријатслс'l·.ва1·а nро­

ТЈt.в Са,,.rу11ла не престанале. Во идната 1000 rоЈЏ1-на, лод раководс1·во на ВОЈсководци-те Теодорокан 11 1I 11 кифор Ксиф111ас, Вас илиЈ lI 11с nратнл, како што

вели Скилица, голе~~а ВОЈСКа во обл...с-rитс на Са­ :му11.ч:овитс владеења. Т11е војска и~{а.1е цс.1 да ја зазем.ат Буrар11ја и како nерифернз област да ја

оттргнат од составот на Саму11ловото царство. Не н,тдувајк11 на отnор, внзантискиrе во1ски без по­ го.пе~1а мака ги „презеле Вет1к и Мал Пресл ав и Плнсхов ", како II другите тврднни од другата стра­ на 11а планнната Ба.r~кан. Во Ca,tyH'IOBlt раце оста11.1.11 са.1110 Видин. Меi-утоа, удар11те што Визант11Ј­ цнте ги насочувале кон Македош1Ја, Са.111унл се­ когаш вн1D1ате. шо r11 с.,едел II силно 1L,1 се сnро­ т11вставува 1. Тој знае.'l дека покорувањето 11а Ма­ ксдоннја е нстоврс;-.1:сно краЈ на негооо·го влацееље.

Затоа и неговиот однос кон ваквнте 11оход11 на Ва­ си.1111 11 бил nоинакоз одошто во случаите .кога се работе:10 за nерифер11111'с об,1аст11, какви што

б11ле Бугарија и.111 некоЈа

;\pyra

Мсѓу1оа, н 11 са.,шот Васи.1Ј1ј

ректно на 1!аксдони.Јn,

об:rаст.

II

не удирал ди­

uo срсднштето

на Са111упло­

вото царс-:-во. Iferoвитl• :-,.·дарн Н)1але цел да rи от­ тргнат пср11фернн-е об.,:\сти на царството, за дури

подоцна дu биде освоено неговото срце. Затоа во 1001 гоЈЏ111а Вас11.11нј Il од Солун тргнал кон Тс­ Сi.1.-ШЈа н Јужна :r-.1акедо•111ја. Во ОВОЈ поход тој Ја зазел Всреја, · Ј<Оја Добро,~ир му борба. С.111ч, а су,1б11на ја

снашла

храбро Ја бранел Пикусшца. КОЈ

Ја прсда:1 и Сер;зија,

без коЈа

Н<' <'акал да чуе

19 за некакво доброволно nредаваље на градот, што

му

1'0

нудел Васитч 11. По кажувањето м Ски­

лица, IIикулица храбро се борел и Ја бранел Сер­ вија . А кога 110 тешките борби ВасИЈЈЈtЈ

II успеал

да ги освои 11рви'ге бедеми, Њ1Ј<ут1ца со војската

се nов.'1.Ско,, во тврЈЏ1ната, даваЈkИ решитеден от­

пор. На крајот и тој отпор бил скршен. Надмок11ите виза 11тиски сили уnаднале во тврдш1ата, каде

што го заробн.1.е Никулица н многу неrови војн11~џ1. Додека ВОЈ Н),1ЦЈ1те биле распрснати по Трак.11ја од страна н а Василиј П, ЈЈ1u<ул:ица 611.ТЈ нсnратен во ЦарЈLrрад.

По заземањето на Сервија Васи:шј 11 тргнал на југ кон Tec.u:iиja. Меѓутоа, таа си:туацѕ-1Ј а вед­

наш ја искор11сти~тr Са~tу11л н со војската тргнал

на Сервија, каде што му дошол на помош н Нн­ кулнца, КОЈ 11-збеrа.1. од Цараград. Васи.-rиј

11,

кој

брrу свршн:r со Самунловите гар11изон:и во Теса­ лија., веднаш се упатшr кон Серв11Ја. каде што Ја одбил Са:-.1уи.1овата војска и повторно ro фати., Никулица . Овојnат му ставЈЈ.тr nранrи и 'гака око­

ван лиј

ro 11

испратил во Царшрад. Од СервнЈа Насн­ тргнаЈt кон Воден , кој набргу, без некоЈа

особе11а одбрана. паднал. По.го:виот бранител Дра­ жан, поради ваквото rrредаваље, добнл дозвола од

Bac11:r11j lI

с.11ободно да заi\111не и да се насе.,и во

СС1лу 11 . Меѓутоа, Дражан набргу ја ув11дсл својата

грешка н решнл по секоја цена да пребегне кај Са.мунла. Двата обнда за беrство би.пе спречени, а кога трстnат го фа111ле во беrС'ГВО, В11заитr1Јц11те

ro

иаб11.11с на колец.

Васи.111ј lI, коЈ )3 о-гrрrна., од составо- на Са­ му,н ловото царство Тесал11Ја и дсловн на Јужна Македонија, а пред тоа и БуrариЈа, реш~,л да ги

лрефр.1111 опер~~џште на Подунавјето, да го зазс:-.1е

20 градот В11дин, nоследното упориште иа Солун на

овој простор, а потоа низ Моравско-вардарскО'Го н

Стру:-.1.ското nоречјс да навлезе во Македон.ија. И

додека Васнлнј 11, во 1002 гоw,1на, го оnсадувал

Вид,,ш, Самуил го искорист11л моментот и со rо­

лсма војска трmал низ Тракија кон Едрене. Цсл-га

.,1у била да го врат11 Васнл11Ј назад п да ен 11 з1'1ери: со

него

r 11

сит.11"е.

На Голе.ча Богородица,

,.кога

rраѓаннте

no

обичај држеле јавна свеченост во Едренс, Са:11у 11л за

onwтo

изненадување уnаднал .во

градот " .

Но наскоро Са1чуил со војската трrнал кон својата ма'l·~tЦа

-

Македонија, бидејки се надевал на nро­

тнвудар од Васит1ј Н, кој во ова време го зазел

Вндин.

Така и се случи:ло. Што.м Василиј lI го зазел

В11д11.н, а истовремено разбрал за nоходот на Са111уr1л, тргнал

со

војските

низ

Поморавјето

кон

Сконје. Како ;,r Самунл во Тр:~кија, и тој палел, nустошел н тrенел . Излеrувајки пред Ско11је, Ва­

с11лиј

II наишол на Са."1уило-вите nретходшrци. На­

бргу дв:~јцата царови со своите војски се нашле еден спроти ;rруг, едниот на едниот брег па Вар ­ дар, другиот на друrиот.

До колку што може да му се верува на Ск11-

л11ца, С.r-1уил н овде ја направил онаа ~rста 1·рс111ка поради кој а претрпел пораз кај реката

CncpxeJa

во Грција. Бндејки било есенско ДОЖДЈ!IЈВО вре:.1е, а Вардар надојден, и овде, хако што к.ажува Скл-

11r1ца, С.u.1у~1л сnокојно ја ост.:~ш1л војската иокта да се о,1мори, всру-вајки дека нема д:1 се случи она што се случило кај

Вардар е голем-а река

11

Cnepxeja,

односно дека

не ке може да се nрег:~зи.

Меѓутоа, како што ве1rџ Ск.илица, еден в11зан­

тисКЈ1 вој1u1к иашол нре:шrн лроку реката и

ro

из-

21 вестил за ова Василиј

II,

кој

npe""-y

нокта ја nре­

фрлил својата војска на цруrио-г бреr. Незабе:1е­ жан од Саl\1уилови'l'€ војш1ци, тој го повтори:~ она што се одмrрало кај СперхеЈа. Са..--.1уиловиот цар­ ски ш.атор 11 целата опрема, како Ј1 при Сперхеја, nадна:rс во рацете на Василиј Г1.

Со паѓа11„ето Е1а Скоnје, на Васи:шј

11 му 611.л

отворен naтO'l' ло дол1,111ата на реката Вардар. Ме­

ѓутоа, ни овој лат Васнлиј 11 не111ал с:-,елост да удр 11 во срцето на Самуиловата држава, туку 'l'рr­

нал

i:ra

северо-ис-fок и го олсадил Псрнr1к.

Но опсадата па Перник не била толку лесна 11 едноставна. Храбри:О'r војвода Кракра Ј.ш дал ре­ шителен отпор на ВизантијцЈ.1те, предводени од Васн.лиј П. Од дРуrа c1,pw.1a, географската аоложба на оваа тврдrша бнла таква, што при шзnадот на

Василиј

JI :....у

создала посебни тешкотЈ.1н.

Не можејки лесно да упориште,

B::ic11mrj lI

ro заземе ова важ:но

му се додворувал 11а Кракра,

ве1')'вајки му голем.и з-вања и nодароцн.

llo Кракра

не сакал ш1 да чуе за се'Го тоа. По подолга безус­ nеwна опсада и откога заrшrале 111ногу византиски

војници залудно, Васил11ј

II

наредил да се крене

011садата од градот и со војските преку ПловДЈ1в се вратил во Цар1;0'рад.

Победите на Василнј

II

во овне го,u.111111, што

до-веле до стес11увап,е 11а СаЈ11унловата држава на еден

мал,

но

хомоген

nростор,

не

останале без

последици и внатре ~о зе;\1јата . Иако веднаш по nовлеЈ<..--увањето на Василиј

JI C.:i,1yJ1.1

презел па­

пад на Солун, nри што успеал .:1а 1'0 фати во заседа дури и солунски.от дуке Иван Х:нлдио, сепак овој пораз на Византијцr11·е 11е можел подалекосежни

11оследи.цн.

,:r;a

~-rма не.какви

22 Васили]

кој

II,

по овие победи, иако не пре~л не­

решавач ки удар се до

1014

година,

поради

зафатеност со ВОЈНИ во ~а ,1.а Аз иЈ а и ИтаЈЈија, се­ пак не го оставил на спокојство Самуиља. По nо­ влекувањС'ГО од Ба.nканот и no nрефрлуваље-го на боиште'Ј·о на Исток, тој не пропуштил ниедна го­ дина да не испрати

no

некоја казнена експедиц11ја

nро'1·нв Са:-.rунла, водеиа од искусни војсководци.

Mei·y

тне ::-.1ногубројнн

походи од

1007

rодшш е

значаен особено оној од 1009 година, коrа истоЧЈ10 од Солун Васи.1ЈИј II му нанесол сериозен удар на Самун.1а. Поврс.ченнте напади, што г11 nрсзе:ма.Јt Васи­

тrј

не~.tале

lf,

вид на

една систем:на

војна за

уништуваље . Тие всушност биле условс1т: со не­ мирите шrо во тоа време избувна.пе на Исток, во 1003 година, а особено со востанието во Итал11Ја

од

1009

година, во градот Бари н Алулија, на чне

че."Iо стое."I ВОЈВодата Мело. По до.'lга

1r теwкд

борба

Вас11лиј П не само што успеал да rи сми;р11 рабо­ тите на Исток:, туку преку својот во3сководец Ва­ силиј Аргир

ro

задушиЈЈ бунтот во ИталиЈа на че­

.'IО со прочуениот Медо, КОЈ во почетокот им задал мноl'у

тешкотии и ма.1<.11

на

в~1за.нтијцнте.

Овој

бунт завршљ"I со паѓањето на rрадот Барн во ви­ за нтиски раце, :на

11

ју1ш

1013

rо,цива.

Сиве овие настани, што ги анга;киралс виз.~.н­

тиските сили, биле nоrодни за Сам:у.ил, бидејки поз111·ивно вт1јаеле врз консо.rn1дираљсто на вое­ ните сили ѕо неrова,,а земја. Со 11ра.во забележува Рачки, дека војводата Мс.110, кој се борел на пул­ ската земја, се бореЈI во при.тrог и на Македонија, макар што ТОЈ за тоа вооfПllто не знае.11. Ток:111:у вој­ СКЈ1тс, што ја з::~ nоседнувале Македонија, биле ис-

'

~ Ј ~ U={J l}=П /4\ ш 11Д°11 ~ П=Ut11 lН]~ ~ к1fV~r@ д@1т <k\ ~

,zt ~и@I}={\ ~ 1 ~~r i~~

rr~ ~ ~ I}={t~т ~ ~ n=u ~u ~ ~ \Нl ll={l fb \f Ј\~ [П}@ ~ ~

~ll ~W\~,r t~ \b ~D=(t~

ГНl ~ ~ ~ ~@V (С t!Jf\)~ \l?

ll ~©~~~\t~t~\r'

t

~~(%ММЈ\~~(~

~=~_@@/ir1 ~ ~lf ~«

1t)Zo·.~~1f{l~1A~ B a-rm1c

на

11вд;-роuнат:~ п110•1а на ро,:1.11тел111с на цар Самуш1 од 993 ro,a1111a

24 пратени nротнв Мело. Затоа и Самуил не ја лро­

оуштил таа си1·уаLЏ1Јја. Напро1·ив, во тоа вреr.{е тој успеал

,::i;a

го поврати. Дра•r, кој 11м бил предаден

на Византијци.те од неговиот зе-.r Ашот и Иван Хрисилиј, како и некои други мес'l·а, меѓу кои 1·r Воден. Меѓутоа, вракање-rо 11а Дра"! и Водеп, како н на некои nонезначајни тврдини,

r1e

можело мно­

гу да придонесе за зацврстуваlbето на оштрбе110-rо

царство. Во директен посед и уnра:вуваље на Са­ муЈ1Јt ='1У останала сшtо Македонија до реката Бис­

-rрица на југ, до Средец 11а север

-

со градовите:

Перник, Мелник, Лиnјан, Струмица. Острово, Во­ ден, а на запад Јадранското Море.

Драч, упориште на бреrот на

Во ваква ситуација и: Васит1ј

lI, кој ги заду ­

~w1л бунтовите на Ис-rок и во Италија, реurил да се зафати со најважниот нелријател на БаЈО<анот,

со Самуил. Б,цејќи границите на ~муиловата др­ жава биле значително стеснети 1r се поклоnувале претежно со :Македонија, Васил:иј lI накраЈ се решил со евојата :војска дз удРи во срцето на Са­ муиловата држава. За таа цел собрал многубројна

вој ска, добро ја опремил н во no•reтoкo,r на летото на

1014

roдrнra тргнал во напад.

Самуил, iКО.:\1У r.ry било јасно што са ка Васи­ ли:ј Ј f, му тргнал со војската во nресрет. Знаејки

за маршрутата на Василнј, кој требало да nомЈ:-tне ш1з теснината меѓу планините Оrражден и Ве.ла­ сица, откаде

u.rro

редовно навлегув.1л Самуил, ка­

ко што вели Ск:и.rrи.ца, решил на тој простор да се укоnа

и да постави цруrи пречки низ теснината.

Тука, всушrrост, започнала и решавачката борба, која. имала судбоносни nоследи~џ1 за Са:муиловата држава.

25 Василнј

11,

,кој преку Мосиноrrол, Др~tа, Сер

и Руnе.пската тесшша

навлеrол во долината

на

реката Струма. бил прис11лен да се зarrpe во Клуч­ ка1·а клисура, која била утврдена и добро бранета од Сш1унловата војс1,а.. За да

ro

одврати од на­

мерата да ш1влезе во срцето на Македонија, Са­ м:у,т испратил си.л:на војска, nод ко·манда на храб­ рнот Пее-горица, на Солун, каде што бил бранител стратегот Теофилакт Вотанијата. Самиот тој оста­

нал и 11атаму да ги р~оводи операциите кај Клу~1-­ ката

клисура .

Меѓутоа, оваа а~ија не само што не го п з­ менила планот на Василиј lI да навлезе во срцето

на Македонија, туку не донесла ни победа. Ниту Васи:ЈIЈ,1ј

II

тргнал 11а rтомош кон Солун, 1ш1·у, nак,

Песторица однесол победа. Според кажувањето на Скиrо11.1,а, солунскиот ct·paтer Теофилак•Ј' Вота~1и­

јата, со својот син Михајло, ~1у задал на Пестори­ ца 1·ахов удар, што, по1ѕ.-рај расnрсну.ваље-rо на. таа

Самуилова

војс1<;а,

мнозЈUrа

останале на бојното

nоле.

Победата на Вотанијата кај Солун З !lачително влЈ1јаела врз исходот на о:r,ераци11те што продол­

жиЈrе во Клучката клисура. Појава1·а па Вота-н11јата со nленот кај Васи:rrиј

lI

ттред Клучката кли­

сура и го вратила д:;ухот на ви.зантиската nојска,

која по неусnешн:ите напади била ноколооан.а . Се1<ако и победата на Вотанијата ие='1ал.а да има так­

ви. резултати, до колку nловдивс1п1<Уr стратег Ни­ кифор К сифија, со својот nоджолен план, не ја ре­

шил би'М<ата ш1'0 се оди1·рала на

29

јули

1014 го­

дина.

Пл.анот

на

додека Василиј

Ксифија се состоел

JI

во следново :

и натаму, со својата војска тре-

28 пор е безнадежен no поразот што ro лретраел Са­

муил кај Беласица.

-Убеду.ва.љ ето на крајот донесло плод. БрашЈ­

те.л:ите на Ме.rrЈЈик добровод.но ја предаде тврд11ната, во која, по заземањето, Василиј Н го расту­ рил македонскиот гарнизон, а место него nоставн:1 визан·rиска војска. По заземан.ето н.а l\Iелн:нк тој

тргнал за Мосиноnол, каде шго на 24 окто::-.,врн 1014 roдmra дознал за траги„1ниот крај на Самунла. Од и.звештајо•r разбрал дека Самуил, како што р::~с­

кажува Скилица, во Прилеп rи пречекал

своите

ослепени војници. Кога го вндел злосторс-nзото

!ia Василиј 11, Самунл не можел да ја преживее тра­ гедијата. Гледајќи ги ослеnените војници во тол­ кав број и н:а:ко во ред се nрибт,1жуваат кон него,

С.~муил немал силrr храбро да ја поднесе rоле:-.rата 11ecpelca. Тој се сви1'кал и паднал на земја. Пр11сутните, кои биле очевндци на трагедијата, му притрч:але и почr1але да ro прскаат со вода, nот­

турај к:и :му под носот разни миризл11ви бн.,КЈ1, ко11 11а крајот 111у ги повратиле дишењето н свеста. Ко­ га дошол 11а себе, Caм:yr1:i побарал да

11ry дадат да 6 окто~.1вр11

се напие студена вода. По два дена, на

1014 година, тој умрел.

Cмprra на Самуил донесе нов пресврт во ната­

мошн-ите настани што беа судбоносни за оnста110-

1{от ЈЈа земјата. Иако царството со овој настан не пропадна веднаш, туку продолжи да егзнстнра уш­ те четир~1 потп1: години. сепак со поразот кај Бе­ :1асица и со трагичната СЈ\Јрт на Самуила з.аnочна

да се распаѓа сето онз што тој, во текот на 45 го­ дини владеење, успеа да ro создаде. Bcy wпocr, со неговата смрт започна да се pacnaia творбата што

ја создаде ·гој во која јадро и главна сила претста­ вуваа македоllските Словени. Престолот,

n.o Сi'11рт-

29 та на Са!'.1уил

ro

зазеде неговиот еип Гаврил Ра­

домЈ1р, КОЈ наред1tите години во Петриско кај Ос­ тров беше убиен од својот братуqе.ц Јован Влади­ слав. Во с~вруари

1018

годи.на од неnоонати лица

nред ЅЈЈДЈIНЈtте на Драч беше убиен и Јован Вла­ днслав. Крајо1· на Јован Влад~[Слав значеше всуш­

ност н крај на СамуиловО'Го царство. Тогаш него­ вата жена Марија доброволно му r-и

предаде на

цар Васшшј 11 сите тврдиrт no Македонија, кој заедно со неа ro одвлече и македонското блаrо­

родш1l1Јтво во Цариrрад, почестувајки

ro

со висо­

к11 чинови и титули . Обезглавеното селанство се повлече по своите кол.иб1,r, како креnоснИlЏ'! на

Византијците. Bcyu.rnocт, со тоа војната на Бал­ канот за ВаСЈЈЛИј

II

беше завршена. СаNуиловото

царство, кое како во приказна се рашири во еден

момент на просторот од Босна до Црно Море, од Срем до EreJ со коренот и стеблото во Македонија неповратно Ј.1счсзна, а од него останаа. са:11 0 разур-

11а1·11 тврдинЈI и илјадmrци ослеnе(lи луѓе Ш'l'О не­

когаш ја соч1н-rуваа ударната сила на цар Самуил

РАДИО

СКОПЈЕ

БИБЛИОТЕКА „ СВЕТЛИНИ ПА МИНАТОТО" (ВТОРО КОЛО)

ТРЕТОТО И ЧЕТВРТОТО КОЛО ШТО ЗАТ ВО ЈУПЈf НИ НА

65

1968

f<E

ИЗЛЕ­

ГОДИНА, ИМ СЕ ПОСВЕТЕ­

ГOДИWIIИIIATA ОД ИЛИПДЕНСКО­

ТО ВОСТАНИЕ.

РЛД1[0-ТIШЕВЈ13ИЈА

СКОПЈЕ

РАДЈIО СКОПЈЕ

Ј_Џ[[;ЈШОТЕКА „ СВЕТЛЈmи: НА Ј\ПШАТ0'1'0 " ТРЕТО КОЛО Д-р Славко Димевски

ТУГИТЕ ПРОПАГАНДИ ВО МАКЕДОНИЈА

2.

Д-р Иван Ка11арџиев

СОЗДАВАЊЕТО

И

АКТИВНОСТА

НА

ВМРО

ДО

ИЛИНДЕН

3.

Д-р Глигор Тодоровски

ПОДГОТОВКИТЕ ЗА ИЛИНДЕНСКОТО ВОСТАНИЕ

4

Д-р Орде Ивановски

МАКЕДОНСКИТЕ СОЦИЈАЛИСТИ СКОТО ВОСТАНИЕ

5.

И

ИЛИНДЕП­

Данчо Зографски

НАЦИОНАЛНИТЕ

И

ИДЕЈНИТЕ

НАСОКИ

И ДО­

СТИГАЊА НА ИЛИНДЕН

6.

Д-р Христо Андонов

ОДЅИВОТ

НА

Пољш1с1()1

ИЛИНДЕНСКОТО

ВОСТАНИЕ

ВО

СВЕТОТ

7.

Ванtа Чашуле ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ

8.

Д-р Манол Пандовски ЈАНЕ САНДАНСКИ

9.

Д-р Гане Тодоровски

LO.

!'ОРЧЕ ПЕТРОВ М11ха11ло Апостолски ТРАДИЦИИТЕ НА ИЛИНДЕН И БОДИТЕЛНАТА БОРБА

л ектор:

СТефD.Ј<

дсп •,ео•

-

зиrпип

С копј е оо

•

мо р,r

*

пс,,оте 11 0

1968 r . •

110

НАРОДНО-ОСЛО­

ГрафаЧЈСИ

Т11 р еж

Цепа о . ѕ, д И)I .

20.000

завод

_rоце

n р11меро.Ц1<

•