За Македонската нација од М-р Драган Ташковски

М-р ДРАГАН ТАШКОВСКИ

11 С Т O Р II С !( А

Б 11 Б Л 11 0 1 Е К А

прогресивна македонска емиrрација во Бу­

rариј а,

создавањето

на

СР Македонија

ниЈ а се ,,предвремени и избрзани"

ro

и, што е нај­

важно, ,,не се согласни со генералната линија на

БКП". Одговорот на Н. Парапунов и друnпе ма­

кедонски борци беше ширењето на партизанското движење стремеж

на тоа

пиринскиот да

се

дел

поврзе

со

на

Македонија

партизанските

со

дuи­

ж.ења во друmте делови на Македонија. Иако Ни­ кола Парапунов херојски заrина на 9 декември

година во борба со бутарските полициски чети, Македонците од Пирин скиот дел на Маке-

.1943

донија и понатаму ја продолжија борбата. Не са­ мо

имињата

што

rи

носеа

партизанските

одреди

од овој дел на Македонија на големите македон­

ски борци како што беше „Јане Сандански". беа исти

со

кои

македонските

партизани

од

вардар­

скиот дел на Македонија rи имеtrуваа <;воите од­ реди, туку и говорите на партизанските раководи­

тели на населението од овој крај држани по повод смртта на Гоце Делчев на

4

мај

1943

година и де­

нот на потпишување на Мајскиот манифес-~

Г. Мандолов го ~жа на што

се

одржуваше

Илинден од донската

1903

6

што

мај истата година, со

историскиот

континуитет

со

и друrи светли датуми на маке­

историј а,

јасно

го

покажуваше

зошто

Македонците и од овој дел на Македонија се бо­

рат. Крун ата на с~ ова беше Проrласот на АСНОМ за создавање 11а Т\..Мелите на македонската држава

Федерална Македонија во состав Демократска Југославија од

2

на

август

Федерална

1944

година.

каде што се најдоа и потписите на двајца делеrи­ рани претставници на rmринските Македонци, ина­ ку иотакнати патриО'nl и антифашж:тички борци.

161

прими со воодушевување 1 ) , а од 1946 година масовно се подготвуваше за оној свечен чин

-

преку културната автономија

-

за припо­

јување на пиринскиот дел на Македонија кон СР Македонија, што во ова време го прокламираше и самата БКП, Бугарското на­ родно собрание и отечественофронтовската влада на Бугарија.

Овој пресврт по македонското национал­ но прашање како во државната, а особено во партиската политика на БКП, беше не са­ мо резултат на

правилните и

марксистички

заложувања на Георги Димитров, кој посто­ јано :и укажуваше на БКП да се откаже од

немарксистичкиот и големобугарокиот шо-

1)

Македонската

емиграција

во

Буrарија

во

своето одушевување за СР Македонија не само што во Софија фор~iира неколку баталјони од до­

броволци, вклучени во бригадата „Гоце Делче.в" од борци (Архив на Македонија, фонд ВМРО К. 33 фасц. 69 докумеЈП бр. 2274), туку организи­

4.600

раа и многубројни митинзи и собирање на мат<>

ријална помош за бр~ата во СР Македонија, а многу од .нив и плачеа . .,Се состан авме со нашата

емиграција во Софија (Перо Шандев, Пецо Трај­ чев, Руше Деливанов, Алек.сандар Мартулков, Ша­ кир Војводата и др,). Сите

n1e

плачеа од радост

и едннствена желба им беше што побрзо да се вратат во Македонија. Радосно беше /41 се rледа­ а1 овие наши стари борци кои . како деца плачат

Jt се радуваат 11ЛО го гледаат (во СР Македонија - Д. Т. ) остварувањето ,на вековииот сон" (Св. Вукмановиh Темло, Писмо ЦК риски архив КПЈ, т. VIJ, Белград, документ бр. 123).

162

КПМ, Исто­ стр. 357,

1951,

винизам по македонското прашање 1 ), туку и на оној силен притисок на самите македон­ ски маси во Бугарија, особено оние од пи­ ринскиот дел на Македонија, каде што по 9 септември 1944 година, нивните партиски ак­ тиви, без чекање на какви и да било дирек­ тиви од ЦК на БКП, почнаа интензивно да работат слободно на афирмацијата на ма­

кедонската национална самобитност и маке­ донската

култура

воопшто

Секако дека врз ваквиот пресврт по ма­ кедонското прашање имаа влијание и вна­ трешните

1)

и

надворешните

.,За никој кај

тајна, пиш_ува

меtу

прилики

во

кои

нас денес 1-1е може да биде другото

Г.

Димитров

во

rm-

смото до ЦК на БКП, дека еден од н ајважн ите корени на сите национални несреќи и катастрофи

кои го снајдоа н ашио,:r народ во последните д<>

цении лежи во ВЕЛИКОБУГАРСКИОТ ШОВИНИ­ ЗАМ, во великобуrарската идеологија и политика

за хегемонија на Балка:нот и господство над сосед­ ните народи. На оваа почва, со години на ред, фашизмот кај нас вршеше насилство. На таа поч­ ва германската аrентура во времето на цар Фер­ динанд и цар Борис ја предаде Бугарија на Гер„ манците и ја претвори во оружје на германскиот

милитаризам

против

нашите

ослободители

и

на­

шите соседи, западни и јужни. Во името на „Го­

лемата БутарИја" великобутарските шовинисти, nред~ници на нацијата и rермаиQШ агенти ја доведоа .нашата

татковина

по трет

пат

на

прагот

на катастрофа и за малку не ја уништија. Без безмилосното уништување на вели:кобуrарскиот шовинизам,

таа

рак-рана

на

живото

тело

на

на­

шата земја, не е можна изградбата на преродена

Бутарија. Потребно е, напореД1Но со обезглавува-

163

се најде отечt:СТвенофронтовска Бугарија по септември 1944 годи.на. За да го разбие блокот на реакционерните сили во земјата

9

зад кои стоеја Америка и Англија, од една страна, а од друга за м ја извлече земјата од тоталната меѓународна изолација, отече­

ственофронтовската влада, покрај СССР, чии воеЈШ сили беа стационирани на територија­ та на Бугарија, мораше да се обрне кон нова социјалистичка Југославија, која единствено .можеше да овозможи преку југословенска­

та територија учество на бугарската армија во заврпmите операции против Хи'(_Аероватз

солдатеска, па со тоа и Бугарија да добие некаков статус на соборци против фашиз­ мот, со што би изнудила и поповолни усло­ ви за примирјето во Париз 1 ). Во таквиот њето на

носителите

изврши н

на

таа

смртна

зараза,

да

огромна објаснувачка работа меrу

се

на­

родот н неговата интелигенција, така што да не остане ни спомен од великобугарската идеолоmја

н авантурнстичката политика. Потребно е со же­

лезна метла да се исчисти Аугиевата штала на

мрачното, подло' Jt: срамно фашис:тич:ко наследство, за

да

се

прочисти

оmптествениот

и

политичкиот

воздух над буrарското небо. Во таа облас-r, заклу­ чува Димитров, лежи и една од големите задачи и за нашата партиј а" (писмо на Г. Димитров до

Цеитралниот

комитет

иа

Бугарската

работничка

•партија од 28 септември 1944 rод. Работническо дело,

1)

2.

Х.

1944

rод. В. Чашуле, цит. дело,

28).

"Се сеќавам, mmryвa другарот В . Влаховиќ,

со какво нетрпение другарот Димитро в m исчеку­ ваше резултатите од разговорите во Крајова ме!у

другарот

164

Тито

и

делегацијата

на

отечествено-

l

склоп

на

решен

настаните

карактер,

а

од

во

внатрешен

времето

и

коrа

надво­

~ата

македонска стварност од триrе дела на Ма­

кедонија ги побиваше сите тези и тезичхв на rолемобуrарскиот шовинизам, кој и по­ крај тоа, како вели Г. Димитров: .,што не доби решителен удар во текот на Втората светска војна, како што беше тоа случај со

фронтовската влада на Бугариј а. Друrарот Тито требаше да им дозволи на бугарските едuницн да учествуваат во завршните операции против Хитле­

ровата армиј а, која веќе се повлекуваше од Бал­ канот. Тој сметаше дека Титова, нова Југославија,

може најмногу да придонесе кај балканските на­ роди, а особено во меtународните односи, да се создадат поволни позНЦШ1 за Бугарија. Димитров

беше необично задоволен кога разговорите во Кра­ јова, на 5 октомври 1944 rод., завршиј а со спогод­ бата Тито-Трпешев ЗI\ учество на бугарската ар­ мија во завршните борби. Денес, mпuува В. Вла­ ховиќ, кога ќе се сетам на тогашната атмосфера и на тие разговори и на сегашните толкувања ( од бугарска страна - Д. Т.) на улоrата на бугарската војска (каде што се преувеличува нејзината улога, а се минимизира југословенската НОВ Д. Т.), гледам колку и како можат м се злоупотребува­ ат историските факти. Во наведената спогодба еден од цеитралните пасуси гласи : »делеrотиrе на владата на Отечествениот фронт изразија готов­ ност да напр ават се за исправање на неправдите што им се нанесени на народите на Југославија од реакционерните фашистички елементи на бу­ гарската Влаховиќ,

влада".

Денеска,

,,се добива

под»лекува

впечаток како да

.)Ј)угарот се

сака,

врз основа на тоа учество, да се наиеса:r нови не­

правди" (В. Влахов.иќ, цит. тези).

165

Југославија, каде што југословенските на­ роди со пушка в рака ја разбија великосрп­ ската четничка идеологија, односно велико­ хрватската со поразот на усташите, туку до­

би во интензитетот и пушти длабоки корени, заплискувајк.и Ја и самата бугарска комуни­ стичка партија' , 1) БКП не само што ја при­ зна

македонската

нација

во

целина,

туку

тоа признание и стана борбен штит против буржоаската опозиција во самата Буrарија. И додека последната стануваше во одбрана на божемните „бугарски национални иде­ али", која под лажното знаме „обеДЈ,Шува­ њето на бугарското племе" за триесетина години го вовлече бугарскиот народ во чети­ ри безизлез~ војни, БКП и нејзините чле­ нови во отечественофронтовската влада не

само

.u no

удираше против великобутарски­

от шовинизам во однос на Македонија, ЧИР носители беа фашистичките кругови од

дворската клика, ракционерниот дел на фи­ нансиско-капиталистичките кругов.и, фаnrn­ зираната младина

од организациите:

ратни­

ци, легионери, отецпаисиевци и друти фаnш­ зирани организации и превратници на Бу­ буrариј а, туку веќе отворено зборуваше и за припојување на пиринскиот дел на Маке­

донија кон СР Македонија. 2 )

1) 2)

В. Влаховик, цит. тези. За

присоединување

на

rmри.нскkот

дел

на

Македонија кон СР Македонија, Добри Трпешев, :<.{Инистер на бугарската влада и член на политби рото на ЦК на БКП, во поздРавниот говор 1uто

166

Доаfањето на Г. Димитров на чело на бу­ гарската држава на 6 ноември 1945 година, целиот овој комплекс од прогресивни реше­ нија на македонското прашање доби уште повеке во интензитетот. Борејки се против

великобугарскиот шовmrnзам на буржоас­ ката опозиција, која во борбата против со­ цијалистичката ориентација на нора Буга­ рија ја напаѓаше БКП поради некакво бо­ жемно „предавство" во врска со Македони­ ја и Македонците, Г. Димитров на ова пра­ шање

му

пристапуваше

марксистичко-лени­

нистички и со својот говор на Х пленум на ЦК БКП, одржан на 9 август 1946 година,

наполно rи демаскира и разобличи rолемо­ бутарските шовинистички ставови по маке­ донското прашање. Како резултат на тоа, Х пленум на ЦК на БКП донесе посеб­ на резолуција по македонското прашање, за кои решенија IIK на БКП го извести ЦК на КПЈ. 1 ) Со неа ЦК на БКП не само што ја го ОдРЖа на I I заседание на АСНОМ во декември 1944 година во Скопј е, меfу другото кажа: ,,Раз­ ликата меѓу старата и отечественофронтовската Бугарија е уште во тоа што отечественофроитов­

ска Бугарија смета дека треба да се врати оној дел на Ма1<едониј а кој денеска се наоfа во гра­ ниците на Буrарија и да се присоедини кон Ма­ кедонија во Јуrославt,\ја" (Весник „Нова Македо­ нија", Скопј е,

')

31. XII. 1944

година).

Во писмото што Г. Димитров од и.мето н а

ЦК БКП го испрати до Тито од

17. VJ/1 1946

rо­

дт1 а, меtу другото стои: ,,Централниот комиrет на нашата партија го донесе следното реш ение 110 македонското прашање:

167

призна и поздрави СР Македонија во рамки­

те на СФРЈ како национална држава на Ма-

1. БРП (к) смета дека основниот дел ,на макс­ донсЈWот народ е орrанизиран во државен и на­

ционален поrлед во рамките на Федеративна На­

родна Република Јутослав}{ја, како Народна Репу­ блиха Махдеонија. Претстои обедииува.ње на дру­ rите делови на македонскиот народ врз база

на

Македонската Народна Република, а во рамките на Федеративна Народна Република Јуrославија.

2. БРП (к) смета дека подготовките на потреб­ ните услови за тоа обединување и специјално при­

соединување на Пиринскиот крај кон Народна Ре­

nублиха МакедониЈа е работа која се однесува,

пред се, на самите Македонци, но исто така тоа

е OfD.l.lТa-ra задача на Оrечествеrо~от фронт на Бу­

rарија и Федеративна Народна Република Југосла­ :вија .

3. БРП (к) смета за потребно дека во периодс на присоеАНЈГуВаЊеТо на Пиринскиот крај кон На•

родна РепубЛЈU<а Македонија треба снстематсЈG. м се работи на културното зближување на маке­ донското население од овој

крај со Народна Ре­

публика Македонија. Смета дека во неговата сре­ ДЈШа треба да се nопуларизираат дејноста и успе­ хот на македонската народна република, македон­

скиот јазик и македонската литература, да го за­

познае со историјата на македоfrскиот н арод, која се учи во македонските 11,1коли. Треба да се 'ра­

боти на олеснување на пограничните услови меѓу Македонија во Југославиј а и Пириt1скиот крај. Да

се работи па широк заемен контакт на македон­

ското население од едната и другата страна и во­ оmuто да се преземат цела низа дру ги мерки по

ЛЈIНИја на културната автономиј а. Сето ова би го О80Зможило

развивањето

на

на македонското .н аселение

н ационалната

и би

свест

го олесн ило не­

rо:аото обединување со основниот дел н а македон­ скиот

168

народ

во

Народна

Република

Македониј а.

кедонците,

туку

во

nри::~навањето

на

маке•

данската нација во целина, ја задолжи вла­ дата

во

пракса

да rи

реаЛ1-1зира национал­

ните права на Македонците во пиринскиот

Учествувајќи активно во борбата на Отечествеииот фронт против реаЈ<Цијата и за зацврстувањето на

демократскиот режим во Бугариј а, Макед<»ЈдИте од Пиринскиот крај на изборите за Големото на­ родно собрание треба да имаат свои македонски

кандиМти, а во самото Големо народно собрание, свој а македонска парламентарна

rpyna.

Весникот „Пиринско дело" треба да има, гла­ вно, македонски карактер, треба м води решител­

4.

на борба против михајловистите и нивните стран­

ски nокровители, кои се опасни непријатели на иацио.налното

обединување

на

македонскиот

на­

род, процутот на македонската народна република, братскиот сојуз м1,;;tу Бугарија и Јуrославија и словенското единство, а исто така и против вели­ кобугарски.от, великосрпскиот и великоrрчкнот шо­ винизам .

5.

Потребно е

исто таm м се

воспостави

и

најтесна соработка меtу пириискнте Македонци и македонската емиграциЈа во Бутарија, заради ак­ тивна поддршка

на Македонската народна

peny•

'блика.

6. БРП (к) смета де.ка територијалното присое­ АИ1-rување на Пиринскиот крај кон Народt,1а Репу­ блика Македонија треба м. биде врз база на со­ јузен договор меtу Буrар~а и Југославиј~, кој ќе rn

утврди rранициrе на Ilиринакиот краЈ што ое

присоединува,

земајќи

ја

предвид,

кеко

волјата

и заедничките интереси на самиот македонски на­

род, така нето и правото на ХD<>r.~тирање на бутар­

ското поданство за жителите на Пиринскиот крај, кои сакаат да ro искористат тоа право" (АРТ, Бео­ град, Збирка меbународне ком.и:сије, писмо Г. ,/Ј,;в.­ митрова Ј. Б. Титу од 17. VIII. 1946 годнве).

169

дел на Македонија под Бугарија. 1) Овие ста­ вови на ЦК на БКП

no

македонското пра­

шање не само што се верифицираt-1и во На­ родното собрание на Бугарија, туку својата

завршница ја добија на Бледската спогодба во август 1947 година меѓу владите на ФНР

Југославија и НР Бугарија, кога прашањето

за припојување на пиринскиот дел на Маке­ донија кон СР Македонија беше само пра­ шање на денот.

Меѓутоа,

токму

коrа

nрисоединувањето

на пиринскиот дел на Македонија кон СР Македонија требаше да добие своја заврш­

ница, дојде до неочекуван пресврт. Резолу­ цијата на Информбирото не само што го покрена целиот социјалистички блок против Социјалистичка Југославија, туку им дме можност на националистички неизживеани­

те сили во раководната структура на БКП, 1) Врз основа на посебниот закон што бугар

ското Народно собрание во авrуст изгласа,

во

училиштата

од

1947

rодина го

пиринскиот

дел

на

Македонија да се воведат како задолжителни учи­

лишни предмети:

и

македонска

за

д;а од НР

маке,лонски литературен

национална

историја,

јазик

бугарската

влада се обрати со писмо до владата на ФНРЈ Македонија

се испратат

во

пирин

скиот дел на Македонија што поrолем број про­

светни и културни работници Македонци. На осно­ ва на СР ци

на потпишаниот посебен доrовор меfу владата НР Македонија и владата на НР Бугарија, Ор Македонија се испратија 93 учители Македон­ во училиштата во пиринскиот дел на Македо­

нија и ако НР Македонија во ова време чувству­ ваше rолем: недостиr од

170

вакви кадри.

особено по смрпа на Георrи Димитров во

1949

година, да отстапуваат од век.е зазе­

мен правилен

став по

македонското

нацио­

нално прашање. Наместо да се продолжи со марксистичко-ленинистичката политика што

ја прифати БКП, Бугарското народно собра­ ние и бугарската влада, а прокламирана на Х пленум на ЦК на БКП по македонското прашање, во нападот на Ин­

национално

формбирото

против

Југославија почна

да

дејствуваат и оние темни сили кои влечат

назад кон великобугарштината, од ипо и са­ миот Г. Димитров уште порано страхуваше. 1 ) И додека Македонците од егејскиот дел на Македонија, заедно со демократските си.ли

1) ,,За тешкотиите што ќе воскреснат со тенден­ ЦЈШТе на великобуrарскиот национализам во соп­ ствената партија детално ми зборуваше другарот Димитров во јануари 1945 година за време на раз­ говорот за Федерацијата во кој , покрај Димитров, учествуваше

и

тогашниот

претседател

на

отече­

ственофронтовската влада Кимон Горmев, а од наша страна Моша Пијаде и јас. Димитров, вели

В . Влаховиќ, го застапуваше гледиштето дека ве­ ликобуrарскиот национализам не само што не ro доби решавачкиот удар во текот на Втората свет­ ска војна, туку напротив, уште доби во својот ин­ тензитет и пушти nомабоки корени, заплискувај­

ќи ја и бугарската комунистичка партија. Од тие причини, рече Димитров, страхувам мноху за од­ носите на идната федерација (меtу СФРЈ и Буга­ рија Д. Т.). Лично сум повеќе склон кон созда­

вање на конфедерација. Треба да мХ се препушти­ ме на времето и ние (Бугарите

-

. Т.)

да го со­

владаме нашиот национализам" (В. Влаховиќ, ци, .

тези).

171

на Грција, доживуваа пораз во граѓанската војна на Грција, која завршu во 1949 rоди­ на,1) во Буrцрија постепено, но сигурно, со

помршка негативна

на

Информбирото,

политика

кон

ескалираше

македонското

ционално прашање, за да во

1958

на­

година,

во најотворен вид, се појави и санстефан­

ското сениuпе на бугарското политичко :и

научно небо. Вдахновена од санстефанск.иот идеал, бугарската влада и конзервативните сили во БКП, по смртта на Г. Димитров, не са­ мо што rи укиI-Ја сите национални права на Македонците од пиринскиот дел на Маке­ донија за да можат да се чувствуваат и де­ кларираат како Македонци, туку дојде до

негирање на македонската нациј а во цели­

на. Работата дојде дотаму што сеништето на Сан Стефано не само што пак се јави н~ буrа~ската историска сцена, туку тоа станQ и ПОЈдовна точка на денешната бугарска др­ жава и партиска политика.

Та1<а дојде до тоа, она што македонски­ от народ од вардарскиот, односно јуrосло­ венскиот дел на Македонија, успеа да го оствари в,.о заедничката борба со другите на,.

во

,.

"

-♦

•

-,,

1) Во тек&r и кон крајот на граfанската војна

1949

rоДЈ-1на , освен огромните жртви што rи да­

де македонскиот народ од егеј скиот дел на Маке­ донија , настапи масовно емигрирање на Македон­ ците. Бројот на емигрантите во Југославија и ис­

точноевропските земји, како што наведува Н. Пе­ ј ов, ј а натф рла бројката од 50.000 Македонци, кои зад себе го оставија целиот свој ИМ9Т, движен в недвижен (Н. Пејов, цкr. дело, 172).

172

роди и народности на Југославија под рако­ водството на КПЈ и другарот Тито, и како

резултат на тоа денес во Социјалистичка Република Македонија, во рамките на Со­ цијалистичка Федеративна Република Југо­ славија, Македонците заедно со народности­ те ипо живеат со нив, доживуваат своеви­ ден процут на економски, политички и кул­ турен национален план, додека македонски­

от народ од друrите два дела на Македони­ ја, егејс1mот и пиринсК!Иот, кој масовно уче­ ствуваше во борбата против фаumзмот со прогресив ните и демократски сили и

кому­

нистички партии на Грција и Бугарија, ве­ рувајќи дека .ке ја извојува сѕојата нацио­ нална слобода и независност, не успеа. Во првиот случај

неуспехот лежи во околнос­

тите дека проrресивните сили на Грција не дој доа на власт, а во вториот, поради изра.

зито немарксистичкиот пристап на БКП кон македонското

национално

прашање,

со

ис­

клучок на димитровскиот период.

173

ЦИТИРАНА ЛИТЕРАТУРА Ан гелов Д. , С'bздаоан ето н а б'bлгарск ата н ародност. Народн а армил , Софи л, 5. XII. 1968.

Ангелов М ., Дел ото на Е гза рхилта в Макело нил. Це локупна Б'bл1·ариR, С копј е, 1942, бр . 24.

Arch ivio Santa Con gregazio de Pгopagand.a fide. Indice dclla P o nenza di Apгile 1870. Somm. XI, 70- 84. А~:лас по (љлrарската и сторил, БАН , СофиR , 1963. Бешавлиев В . , П'hрвоб'bлrарск и надпи с и . Годишник на Софиски 11 ун иосрз итет истор. филол . фа­

култет, кн.

XXXI, Софи11, 1935.

Бистр и шки, Зошто ние нација? Гл асн 11к на

\,fСТОрија, гол.

М акедонц ите

сме омелна

Ин ститутот за н аци онална

XV, бр. 1, Скопје, 1970.

Блаrое о Д., Отнош енилта на руското правителство

K'bM

Б'bлrарин и ма1<едонск и11 8, Соф и 11, 1958.

D'bnpoc.

С1,чине­

ни 11, т.

Bloch

М. ,

Вел чео

F eu dalno drustvo, Zag1·eb, 1958.

В .,

Цел ата

истина

по

тто1·рома

о пас н<><;ти за Б1,лгари11, Софил. В е ндел-Ризов-Томиti, ма, Крф,

0

и

новите

1913.

М а1<едон иј и

и

Македонци­

1918.

Виза н тиски извори за историј у на рода Јуrосла виј е,

т.

1, САН. В 11за нтолоw 1<и ин ститут 3, Београд, 1955.

посебно

изда ње, књ .

175

Византиски извори за историјv народа Јуrославнје

т. 111, Византолошки инсrи rут -

посебно нзда: 10, Беоrрад, 1966.

Vojlnovic N., Dis kusija о nacionalnom pitanju u КРЈ 1919- 1926, Prilozi za !storiju socljalizma, kлј. 8, Beograd , 1971. ње, књ.

Генов Г., Б1>лrари и Европа , Сан Стефано и Бсрлнн 1878, Софил, 1940. Гл и rорbев Д., Претедентите на Македонил, Вар­ на, 1900. Гр-bц ки извори за <љлrарската истории, т. Софн л , 1960.

111,

БАН ,

GustJncic D., К problemu narodnega v pra~an ja v Jugos lavlji. Glas s,,obode, br. 17, Ljubjana, 1923. Да н аилов Г., Иследванил D'bpxy демоrрафилта на &bлrарил , Сб. БАН, кн . XXIV, Софил, 1931. Димевски С., Митрополитот скопски Теодосиј. Живот и деј ност (1846 - 1926), Скопје, 1965. Димевски С ., Сведоштва и документи. Вечер, Скоп• је,

30

декември

1969.

ДимеRски С., Две писма на Петко Рачов Славејков за македонизмот, Разrледи, rод. IV, бр. 5, Скопје, мај 1972. Документи и з секрет ните архиви

на руското нра·

вителство, Софил,

1893.

Documents dlplomatiquc, tom, II, Nv 431. Драмал-иев К ., Теорил и пр актика на великоб'bлrар• СКИR ШОВИНИЗ'b~1, Софил, 1947. Дринов

М ..

Погледи

б'bлrарскил

ворху

н арод и

прuизхождението

началото

на

на б'bл1·а рската

истuрил, П лunлив. Русчук , Велес, 1869. ДуЙчеn Ив., Преведена книж нина. И сторил на б'bЛ · 1·арската литература,,. 1. Софил , 1963. ДуЙчев Ив , Славлн и и праб1,лrари . Из вестил на Инс r итута за б'bлrарската истор ил при БАН , кн.

1

1-2, Софин, 195 1. Е,ден и стинск и Македо нец , ЕАна исти н а. Право, бр.

40, ltapиrpaд, 30 н ое мври 1870.

176