1ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Θέμα: Η εκπαιδευτική δράση σε θέματα επείγουσας φροντίδας, σε μια αναπτυσσόμενη χώρα: πολυτέλεια ή αναγκαιότητα;
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 1
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΡΙΛΙΟΣ, 2012 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μέχρι πριν λίγα χρόνια η αντιμετώπιση του τραύματος και των καρδιαγγειακών νοσημάτων, θεωρείτο προνόμιο του δυτικού κόσμου. Σύμφωνα με σύγχρονα δεδομένα στην Αφρική παρά την αυξημένη συχνότητα των λοιμώξεων από τον ιό του HIV / AIDS, την ελονοσία και άλλες μολυσματικές ασθένειες, οι τραυματισμοί είναι υπεύθυνοι για το 19,93% του συνόλου των θανάτων στις ηλικίες μεταξύ 15- 59 ετών και για έναν στους τέσσερις θανάτους στις ηλικίες μεταξύ 15- 29 ετών. Οι εκούσιοι τραυματισμοί είχαν
σαν αποτέλεσμα τον θάνατο 311.000 ανθρώπων το 2000, ενώ η νοσηρότητα και η ανικανότητα σαν επακόλουθο του τραύματος ξεπερνά κατά είκοσι φορές την θνησιμότητα, με αποτέλεσμα αναπηρία και ανικανότητα για 6.2 εκ. κατοίκους, από εκούσιους τραυματισμούς το 2000. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αντιπροσωπεύουν το 9,2% του συνόλου των θανάτων στην Αφρικανική ήπειρο, αποτελώντας την κύρια αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών. Αποτελούν δε το 7-10% όλων των εισαγωγών ενηλίκων στα νοσοκομεία, με την καρδιακή ανεπάρκεια να συμβάλλει στο 3-7% αυτών . ΣΚΟΠΟΣ Με δεδομένη την αυξανόμενη τάση στη συχνότητα τραύματος και καρδιαγγειακών νοσημάτων, να δειχθεί η σημασία της αντιμετώπισης του πάσχοντα σε προνοσοκομειακό, χώρο και επίπεδο Τμήματος Υποδοχής. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Στα πλαίσια ιατρικής και ανθρωπιστικής αποστολής στο Αyder Referral Hospital, στο Mekelle της Αιθιοπίας διοργανώθηκαν σεμινάρια ATLS καθώς και BLS/ AED για ενήλικες και παιδιά.
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 2
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Κατά την διάρκεια της αποστολής, εκπαιδεύτηκαν 90 γιατροί, νοσηλευτές και φοιτητές στα αντικείμενα BLS/ AED και ATLS και διαπιστώθηκε η αξία της εκπαιδευτικής δράσης σε μια ραγδαία αναπτυσσόμενη χώρα, σε θέματα επείγουσας φροντίδας ασθενών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Στην Υποσαχάρια Αφρική, η οποία αντιμετωπίζει μια επιδημιολογική μετάβαση, από τα λοιμώδη νοσήματα στο τραύμα και την καρδιαγγειακή νόσο, θα πρέπει να γίνει μια αλλαγή στην φιλοσοφία, με την ανάδειξη του προνοσοκομειακού χώρου, ως τον θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης της νόσου. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ Διπλή επιβάρυνση της νόσου, επιδημιολογική μετάβαση, δυτικοποίηση τρόπου ζωής, καρδιαγγειακή νόσος, τραύμα, Υποσαχάρια Αφρική.
Η πρόληψη, αποτελεί μία βασική αξία κάθε συστήματος υγείας. Ωστόσο, πολλά προβλήματα υγείας θα συνεχίσουν να προκύπτουν, ανεξάρτητα από τις υπηρεσίες πρόληψης. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, μία σημαντική αύξηση των ασθενειών
προκαλείται από νόσους και τραυματισμούς ευαίσθητους στον παράγοντα χρόνο, όπως είναι οι σοβαρές λοιμώξεις, η υποξία από λοιμώξεις του αναπνευστικού, οι εκούσιοι και ακούσιοι τραυματισμοί, η αιμορραγία μετά τον τοκετό και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.[1] Η πλειονότητα των κατοίκων των αναπτυγμένων χωρών πιστεύει πως οι αναπτυσσόμενες χώρες βάλλονται από τις μεταδιδόμενες ασθένειες ή από ασθένειες που συναντώνται κυρίως στις τροπικές χώρες λόγω των γεωγραφικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων τους. Η αυξανόμενη αστικοποίηση και η προσαρμογή στον δυτικό τρόπο ζωής (westernization), επηρεάζουν πλέον τις αναπτυσσόμενες χώρες, συντελώντας στην αλλαγή αυτών των δεδομένων. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η καρδιαγγειακή νόσος ήταν υπεύθυνη για λιγότερο από 10% όλων των θανάτων παγκοσμίως.[2] Σήμερα, είναι υπεύθυνη σχεδόν για το 1/3 των θανάτων παγκοσμίως και αυτή η εικόνα σίγουρα θα αλλάξει τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς εξακολουθούν να αυξάνονται οι παράγοντες κινδύνου της νόσου (υπέρταση, διαβήτης, κάπνισμα). Υπολογίζεται, ότι το 2030 οι θάνατοι από καρδιαγγειακή νόσο θα έχουν μία αύξηση περίπου 37% συγκριτικά με τα ποσοστά του 2004, ενώ οι κύριες αιτίες θανάτου στον κόσμο προβλέπεται να είναι η ισχαιμική καρδιοπάθεια και η αγγειακή εγκεφαλική νόσος, συνιστώσες και οι δύο της καρδιαγγειακής νόσου.[3,4]
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 3
Το πρότυπο των καρδιαγγειακών παθήσεων, έχει αρχίσει να αλλάζει στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αν και οι μεταδιδόμενες ασθένειες εξακολουθούν να κυριαρχούν στην κλινική ιατρική ιδιαίτερα στην Αφρική, η αύξηση της αστικοποίησης και οι παράγοντες κινδύνου που την ακολουθούν, όπως είναι το κάπνισμα, η υπέρταση και η παχυσαρκία, παράγουν ένα νέο πρότυπο ασθενειών, το οποίο περιλαμβάνει το εγκεφαλικό επεισόδιο, το σακχαρώδη διαβήτη και την ισχαιμική καρδιοπάθεια. [5] Στατιστικές προβλέψεις δείχνουν ότι μέχρι το 2025, το 43,5% του πληθυσμού στον αναπτυσσόμενο κόσμο θα διαμένει στα αστικά κέντρα, ενώ το 1994 ο ίδιος πληθυσμός αποτελούσε το 21,9%. [6] Η καρδιαγγειακή νόσος είναι η κύρια αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών στην Αφρική.[7] Ο οξύς ρευματικός πυρετός και η ρευματική καρδιοπάθεια, είναι οι πιο συνήθεις αιτίες της καρδιακής ανεπάρκειας στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες, ενώ συχνά παρατηρείται έλλειψη ιατρικών και χειρουργικών εγκαταστάσεων για την αντιμετώπισή τους. Η ταυτόχρονη μόλυνση από τον ιό HIV, έχει οδηγήσει στην αύξηση των περιπτώσεων φυματιώδους περικαρδίτιδας, με τη θνητότητα να αγγίζει το 40% στους ασθενείς με HIV. Η υπέρταση, αποτελεί μεγάλο παράγοντα κινδύνου για έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, νεφρική και καρδιακή ανεπάρκεια και περιφερική αγγειοπάθεια και είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα στις τροπικές χώρες και ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές, όπου ο τρόπος ζωής έχει αρχίσει να γίνεται όμοιος με αυτόν στη Δύση. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν
βασικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, αφού στις ίδιες αυτές χώρες, η υπέρταση είναι σχεδόν άγνωστη στους αγροτικούς πληθυσμούς οι οποίοι ζουν σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. [5] Ο ρευματικός πυρετός αποτελεί ένα βασικό αίτιο νοσηρότητας και θνητότητας από καρδιαγγειακές παθήσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Συχνά, εκδηλώνεται πιο σοβαρά στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου από ότι στο δυτικό, λόγω της αποτυχίας των υπηρεσιών υγείας στην πρόληψη των υποτροπών από τον οξύ ρευματικό πυρετό. Αν υπήρχε σωστή πρόληψη στο αρχικό στάδιο της νόσου, οι ασθενείς θα μπορούσαν τελικά να έχουν μία φυσιολογική, ή έστω σχεδόν φυσιολογική καρδιά. [5] Η καρδιαγγειακή νόσος, αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας το οποίο απαιτεί μία σφαιρική προσέγγιση στην πρόληψη. Η επιπτώσεις της είναι μεγαλύτερες στις αναπτυσσόμενες χώρες, λόγω της έλλειψης οικονομικών πόρων αλλά και επαγγελματιών με εμπειρία στην πρόληψη και τη διαχείριση αυτής. Μία παγκόσμια δράση για μια πιο αποτελεσματική πρόληψη, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα στάδια της ανάπτυξης των χωρών και των περιφερειών. Να συνυπολογίζει την επιδημιολογική μετάβαση, δηλαδή την αλλαγή η οποία προκύπτει στις αναπτυσσόμενες χώρες όταν μειώνονται τα ποσοστά θνησιμότητας από τις μολυσματικές ασθένειες και την ανεπάρκεια στη διατροφή, ενώ αυξάνεται η θνησιμότητα από τις μη μεταδιδόμενες ασθένειες, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης, της αστικοποίησης, της
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 4
βιομηχανοποίησης και των αλλαγών στον τρόπο ζωής που αυτές επιφέρουν. [3,4,8]
Η κατάσταση στις Αφρικανικές χώρες είναι μόνο πιθανό να επιδεινωθεί, αντιμετωπίζοντας μια διπλή επιβάρυνση, καθώς πασχίζουν να αντιμετωπίσουν το βάρος των μεταδοτικών ασθενειών και νόσων που σχετίζονται με την έλλειψη της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης ενώ η πλειοψηφία των πληθυσμών τους είναι κάτω των 35 ετών, και οι καθοριστικοί παράγοντες κινδύνου της καρδιαγγειακής νόσο είναι ήδη διαδεδομένοι και αυξανόμενοι σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. [9]
Η επείγουσα ιατρική, έχει ως σκοπό της τη σταθεροποίηση των ασθενών οι οποίοι έχουν μία απειλητική για τη ζωή τους, ή για κάποιο μέρος του σώματός τους νόσο ή τραυματισμό. Η έκβαση της οξείας νόσου ή του τραυματισμού, επηρεάζεται έντονα από την πρώιμη αναγνώριση της σοβαρότητας της κατάστασης και της ανάγκης για έγκαιρη ιατρική παρέμβαση. Οι παράγοντες αυτοί δεν αποτελούν προτεραιότητα για πολλά συστήματα υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες. [1]
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 5
τροχαία ατυχήματα, τις δηλητηριάσεις, τα εγκαύματα, τις πτώσεις, τον πνιγμό και άλλους ακούσιους τραυματισμούς (ηλεκτροπληξία, φυσικές δυνάμεις).[10] Οι ακούσιοι τραυματισμοί είναι η κύρια αιτία θανάτου σε παιδιά και εφήβους. Πάνω από 875.000 νέοι 18 ετών και νεότεροι, χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από τραυματισμούς.[11]
Το τραύμα αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα υγείας στο σύγχρονο κόσμο, καθώς είναι μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου και αναπηρίας, αγγίζοντας τις ηλικιακές ομάδες οι οποίες εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία, πλήττοντας κυρίως, τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Συμβατικά, το εκούσιο τραύμα είναι αυτό το οποίο ενέχει τη βία και περιλαμβάνει το ψυχοκοινωνικό τραύμα (διαπροσωπική βία, αυτοπροκαλούμενη βλάβη), το πολεμικό τραύμα, τη συλλογική βία και άλλους εκούσιους τραυματισμούς, όπως τραυματισμούς λόγω νόμιμης παρέμβασης. Το ακούσιο τραύμα, είναι αυτό για το οποίο δεν υπάρχει ένδειξη προκαθορισμένης πρόθεσης και περιλαμβάνει τα
Κάθε χρόνο, περίπου 5,8 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους σαν αποτέλεσμα τραυματισμών. Το τραύμα ευθύνεται για το 10% των θανάτων παγκοσμίως, 32% περισσότερο από τον αριθμό των απωλειών που προκύπτουν από την ελονοσία, τη φυματίωση και τον HIV/ AIDS, σε συνδυασμό. Οι τραυματισμοί
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 6
και η βία, έχουν παραμεληθεί από τα προγράμματα για την παγκόσμια υγεία για πολλά χρόνια, παρά το γεγονός ότι είναι προβλέψιμοι και μπορούν να προληφθούν. Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, στις ηλικίες 15- 29 ετών, οι δολοφονίες και οι αυτοκτονίες την τέταρτη και πέμπτη αιτία σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ενώ για τους ηλικιωμένους οι πτώσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου. Ο φτωχός κόσμος είναι πιο ευάλωτος σε κινδύνους τραυματισμού, με ποσοστά μεγαλύτερα του 90% των θανάτων από τραυματισμούς να καταγράφονται στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.[12]
Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν ένα αναπτυσσόμενο κοινωνικό πρόβλημα με σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Το 2007, περισσότερα από 234.700 άτομα υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους στους δρόμους της Αφρικής, τα περισσότερα από τα οποία ήταν ηλικίας μεταξύ 5 - 44 ετών. Αυτό το ποσοστό αποτελεί το 20% όλων των θανάτων από τροχαία ατυχήματα κατά το έτος αυτό σε όλο τον κόσμο, ενώ η Αφρική διέθετε μόνο το 2% του παγκόσμιου στόλου σε οχήματα.[13] Οι τρέχουσες τάσεις στις αφρικανικές χώρες καθώς και σε άλλες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δείχνουν ότι, αν δεν υπάρξει μία συντονισμένη απάντηση μέχρι το έτος 2030, τα τροχαία θα είναι η πέμπτη αιτία θανάτου παγκοσμίως.[12,13] Έρευνα στις Αφρικανικές χώρες, έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των θανάτων συμβαίνουν κατά την προνοσοκομειακή φάση.[14,15] Ωστόσο, η προνοσοκομειακή περίθαλψη παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητη, κυρίως για τους αγροτικούς πληθυσμούς. Τα μοντέλα επείγουσας ιατρικής μεταφοράς που χρησιμοποιούνται στη Βόρειο Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη είναι αρκετά δαπανηρά και θα ήταν ανεφάρμοστα στις περισσότερες χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η σοβαρή έλλειψη πόρων, η κακή κατάσταση των δρόμων και η έλλειψη καυσίμων, μπορεί να υπαγορεύσουν τη χρήση ενός ευρύτερου φάσματος επιλογών. Στην Ενωμένη Δημοκρατία της Τανζανίας, για παράδειγμα, οι τρόποι μεταφοράς έκτακτης ανάγκης περιλαμβάνουν μηχανοκίνητες
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 7
βάρκες, κανό, ποδήλατα με ρυμουλκούμενα, τρίκυκλα με πλατφόρμες, τρακτέρ με ρυμουλκούμενα, επισκευασμένα οχήματα, και βοϊδάμαξες. Στις 13 Δεκεμβρίου 2011, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) και το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA) μέσω κοινού προγράμματος για την μείωση της Μητρικής, Βρεφικής και Παιδικής θνησιμότητας, παρέδωσαν στο Υπουργείο Υγείας της Τανζανίας, τέσσερα ασθενοφόρα και εξοπλισμό μαιευτικής έκτακτης ανάγκης και φροντίδας για το νεογέννητο παιδί αξίας 600.252 $ ΗΠΑ που ισοδυναμεί με 1.019.829.160 T-σελίνια. Στη Σιέρα Λεόνε, η επένδυση σε ένα όχημα και ένα βελτιωμένο σύστημα επικοινωνίας, οδήγησε στο διπλασιασμό της χρήσης των μαιευτικών υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και στην μείωση των θανάτων κατά 50%. Παρεμβάσεις με βάση την ασθένεια σε επίπεδο επείγουσας ιατρικής περίθαλψης, μπορούν να παράγουν οφέλη και στον γενικό πληθυσμό. Στη Νιγηρία, ένα σύστημα επείγουσας μαιευτικής μεταφοράς μετέφερε 29 γυναίκες στα υψηλότερα επίπεδα φροντίδας σε μια περίοδο δύο ετών. Κατά την ίδια περίοδο, το σύστημα μετέφερε 27 άνδρες και παιδιά που είχαν πληγεί από άλλες έκτακτες ιατρικές καταστάσεις. [1,17]
Η Υπηρεσία Ασθενοφόρων Οχημάτων της Γκάνα (GAS), ιδρύθηκε από το Υπουργείο Υγείας το 2004 επιφορτισμένη με το έργο της παροχής προνοσοκομειακής φροντίδας έκτακτης ανάγκης στους κρίσιμα ασθενείς και τραυματίες, καθώς και της μεταφοράς τους στα τμήματα υποδοχής. Στο τέλος του 2008, υπήρχαν 24 πλήρεις επιχειρησιακοί σταθμοί και δύο αίθουσες ελέγχου. Επείγουσες
ιατρικές υπηρεσίες με επαρκείς πόρους προνοσοκομειακής φροντίδας λείπουν από τις περισσότερες χώρες της Αφρικής. Θάνατοι και αναπηρίες μπορούν να μειωθούν με την κατάλληλη αντιμετώπιση και φροντίδα σε αυτή την φάση.[13] Η παγκόσμια κοινότητα έχει συνδέσει τις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, και ιδιαίτερα τις χώρες της Αφρικής, με τις μεταδιδόμενες ασθένειες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει καθώς οι μη μεταδιδόμενες ασθένειες, κυρίως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι τραυματισμοί, καταλαμβάνουν υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και νοσηρότητας στις αναπτυσσόμενες χώρες, μεταβάλλοντας έτσι και τον παγκόσμιο χάρτη της υγείας. Στο πλαίσιο αυτών των αλλαγών, και εστιάζοντας ιδιαίτερα στην εκπαίδευση σε προνοσοκομεικό επίπεδο και τμήματος υποδοχής, η «Αποστολή ΑΝΘΡΩΠΟΣ» οργάνωσε αποστολή στην Αιθιοπία, με σκοπό τη βοήθεια προς την τοπική κοινωνία και την ιατρική κοινότητα, αλλά και την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στην αντιμετώπιση επειγόντων καταστάσεων βάσει των νέων δεδομένων που έχουν προκύψει στον τομέα της υγείας. Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρία Αποστολή «ΑΝΘΡΩΠΟΣ» (Mission “ANTHROPOS”), είναι μία Ελληνική Οργάνωση με σκοπό την δωρεάν προσφορά ιατρικής βοήθειας σε άτομα ή πληθυσμούς που έχουν ανάγκη σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, χωρίς καμία διάκριση. Αυτό επιτυγχάνεται, κυρίως, μέσω της διοργάνωσης, χρηματοδότησης, υποστήριξης και διευκόλυνσης
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 8
ιατρικών αποστολών, σχεδιασμένων με βάση τις τοπικές ανάγκες, σε διάφορα σημεία της γης, με σκοπό τη διάγνωση και θεραπεία ιατρικών παθήσεων προσφέροντας δωρεάν φροντίδα και μεταβιβάζοντας ιατρική γνώση και εμπειρία σε ειδικούς τομείς.[16] Η Αιθιοπία είναι μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη χώρα, έχει σύμφωνα με στοιχεία του 2010 σχεδόν 83 εκ. κατοίκους, με μεγάλη ανισότητα μεταξύ αστικού και αγροτικού πληθυσμού. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 70 κάτοικοι ανά τ.χλμ. σε μια έκταση 1.104.300 τ.χλμ. Η αναλογία της θνησιμότητας επί τοις % όλων των θανάτων, αναφέρει ότι οι μη μεταδιδόμενες νόσοι ευθύνονται για το 34% όλων των θανάτων, με τα καρδιαγγειακά νοσήματα να αναλογούν στο 15% αυτών. Το τραύμα ευθύνεται για το 9% του συνόλου των θανάτων, ενώ στο υπόλοιπο 57% συμβάλουν οι μεταδιδόμενες νόσοι, η μητρική, περιγεννητική και διατροφική θνησιμότητα. Η Αιθιοπία έχει μεγάλη έλλειψη Εργατικού Δυναμικού στον Τομέα της Υγείας, ανήκοντας στις 36 χώρες της Αφρικής από τις 57 παγκοσμίως, που έχουν Κρίση Ανθρώπινου Δυναμικού στον Τομέα της Υγείας. Ένα ελάχιστο όριο πυκνότητας 2,3 επαγγελματιών για την υγεία (γιατροί, νοσηλευτές, μαίες, κτλ) ανά 1000 κατοίκους, απαιτείται τουλάχιστον ώστε να προσφερθεί αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών υγείας. Οι 36 αφρικανικές χώρες που βρίσκονται σε Κρίση Ανθρώπινου Δυναμικού έχουν κατά μέσο όρο μόνο 0,8 επαγγελματίες για την υγεία ανά 1000 κατοίκους. Για την αντιμετώπιση αυτού του ελλείμματος, θα πρέπει να αυξήσουν το μέγεθος του εργατικού δυναμικού τους κατά 140%.
Ενδεικτικά η πυκνότητα των γιατρών κατά το 2003 στην χώρα ήταν 0,03 (1936 γιατροί), των νοσηλευτών 0,21 (14 893 νοσηλευτές), και των μαιών 0,01 (651 μαίες) Τα στατιστικά δεδομένα που εκδόθηκαν το 2010 αναφέρουν ότι υπάρχει 1 γιατρός / 42,000 κατοίκους. Το 94% των γυναικών γεννούν στο σπίτι, 67 βρέφη πεθαίνουν στη γέννα για κάθε 1,000 ζωντανά που γεννιούνται, ενώ 470 γυναίκες πεθαίνουν στη γέννα σε κάθε 100,000 τοκετούς που πραγματοποιούνται. [16, 18,19, 20, 21] Το 2010, η Αποστολή «ΑΝΘΡΩΠΟΣ», επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Mekelle, την πρωτεύουσα της επαρχίας Τigray, της βορειότερης περιοχής της Αιθιοπίας. Αποτελεί την έδρα του Πανεπιστημίου του Mekelle και του Κολλεγίου Ιατρικών Σπουδών (College of Health Sciences), το οποίο έχει σήμερα περίπου 2000 φοιτητές, το 50% των οποίων φοιτούν στην Ιατρική Σχολή. Στην περιοχή υπάρχει και το Ayder Referral Hospital, το οποίο εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 2008, και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νοσοκομείο στην Αιθιοπία με 400 λειτουργικές κλίνες και 4 χειρουργεία.[16]
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 9
εγκαταστάθηκε λογισμικό τηλε- ιατρικής σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ (Καθηγητής κ. Ε. Γεωργίου) εξετάσθηκαν μαθητές του σχολείου της Ελληνικής κοινότητας της Addis Ababa και προσφέρθηκε εξοπλισμός στη Μη Κυβερνητική Οργάνωση OSSA (Organization for Social Service for AIDS) της επαρχίας του Tigray, που ενημερώνει τον πληθυσμό για το AIDS και υποστηρίζει ορφανά παιδιά.
Στην αποστολή του 2010, συμμετείχαν χειρουργοί, αναισθησιολόγοι και νοσηλευτές. Κατά τη διάρκεια της αποστολής: πραγματοποιήθηκαν 39 χειρουργικές επεμβάσεις εκπαιδεύτηκε το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό του νοσοκομείου σε νέες χειρουργικές τεχνικές έγινε επανεκτίμηση του αιμοπαθολογοανατομικού υλικού του νοσοκομείου προσφέρθηκαν 250 κιλά αναλώσιμου ιατροφαρμακευτικού υλικού
Το 2011, μετά από πρόσκληση του Πρύτανη του Κολλεγίου Ιατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Mekelle, η Αποστολή «ΑΝΘΡΩΠΟΣ» διοργάνωσε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ιατρική και ανθρωπιστική αποστολή, στην οποία συμμετείχαν εκτός των Γενικών Χειρουργών, ΩΡΛ και Παιδοχειρουργοί. Σε 5 εργάσιμες ημέρες, πραγματοποιήθηκαν 51 χειρουργικές επεμβάσεις, εκ των οποίων: οι 26 αφορούσαν σε παιδοχειρουργικά περιστατικά οι 14 σε ΩΡΛ περιστατικά και οι 11 σε περιστατικά γενικής χειρουργικής Κατά το εκπαιδευτικό μέρος της αποστολής: 15 ιατροί εκπαιδεύτηκαν θεωρητικά και πρακτικά στις βασικές αρχές του ATLS (Advanced Trauma Life Support)
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 10
90 άτομα από το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό του νοσοκομείου εκπαιδεύτηκαν θεωρητικά και πρακτικά στις βασικές αρχές του BLS (Basic Life Support) για ενήλικες και παιδιά, με χρήση εξωτερικού απινιδωτή. 20 περίπου μέλη του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού του νοσοκομείου εκπαιδεύτηκαν σε νέες χειρουργικές και αναισθησιολογικές τεχνικές κατά τη διάρκεια των χειρουργικών επεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν οι Έλληνες παιδίατροι συμμετείχαν στις καθημερινές επισκέψεις των ιατρών στους θαλάμους των παιδιατρικών ασθενών και πρότειναν διαγνωστικές προσεγγίσεις και θεραπευτικές στρατηγικές βασισμένες στις σύγχρονες διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές δόθηκαν διαλέξεις με θέμα διαφορετικές παιδιατρικές παθήσεις και οργανώθηκε το εξωτερικό ιατρείο της ΩΡΛ κλινικής Τέλος, 400 κιλά αναλώσιμου χειρουργικού και φαρμακευτικού εξοπλισμού δωρίστηκε στο Χειρουργικό Τμήμα του Ayder-Referral-Hospital.[16]
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 11
Δεν θα πρέπει να παραληφθεί η αναφορά στο έργο της τοπικής κλινικής «Fistula Clinique». Συνολικά λειτουργούν 5 κλινικές φίστουλας σε όλη την Αιθιοπία, καθεμία από τις οποίες θεραπεύει 400 φίστουλες ετησίως, 80% των οποίων αφορούν σε κυστεοκολπικά και 15% σε ορθοκυστικά συρίγγια, τα οποία οφείλονται σε νεκρά έμβρυα που κυοφορούνται από νεαρά κορίτσια. Η κλινική διαθέτει 25 κλίνες και το διάστημα της αποθεραπείας κυμαίνεται από 15 ημέρες έως 6 μήνες. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθός του εγχειρήματος, το νοσοκομείο αναφοράς για φίστουλες εντέρου στην Αγγλία, St.Marks, διεκπεραιώνει 60 περιστατικά το χρόνο. [22]
Παρά το μεγάλο βάρος των μολυσματικών ασθενειών, η εκπαιδευτική δράση σε θέματα επείγουσας φροντίδας σε μία ραγδαία αναπτυσσόμενη χώρα, είναι πλέον απαραίτητη. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν και την επιδημιολογική μετάβαση από τα λοιμώδη νοσήματα στο τραύμα και την καρδιαγγειακή νόσο, θα πρέπει να γίνει μια αλλαγή στη φιλοσοφία του κάθετου μοντέλου αντιμετώπισης κάθε νόσου χωριστά, ιδιαίτερα κατά την διάρκεια κρίσεων με μεγάλο αριθμό θυμάτων, με την ανάδειξη του προνοσοκομειακού, χώρου ως το θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης της επιβάρυνσης της νόσου. [1]
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 12
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Razzak JA, Kellermann AL. Emergency medical care in developing countries: is it worthwhile? Bulletin of the World Health Organization 2002, 80: 900- 905. Διαθέσιμο στο: http://www.scielosp.org/pdf/bwho/v80n11/80n11a11.pdf
5. Mayosi B. Cardiology. In: Eddleston M, Davidson R, Brent A, Wilkinson R. Oxford Handbook of Tropical Medicine. 3rd ed. New York: Oxford University Press, 2008, pp. 329- 361. 6. Yusuf S, Reddy S, Ôunpuu S, Anand S. Global burden of cardiovascular diseases: Part II: variations in cardiovascular
2. Gaziano TA. Cardiovascular Disease in the Developing
disease by specific ethnic groups and geographic regions and
World and its Cost- Effective Management. Cardiology
prevention strategies. Circulation 2001, 104(23): 2855- 2864.
Rounds. Boston: Rounds of the cardiovascular division of
Διαθέσιμο στο:
Brigham and Women’s Hospital, 2005: Volume 9, Issue 2.
http://circ.ahajournals.org/content/104/23/2855.full.pdf+html
Διαθέσιμο στο:
7. Gaziano TA. Economic burden and the cost-effectiveness of
http://www.cardiologyrounds.org/crus/cardious_0205.pdf
3. Deaton C, Sivarajan Froelicher E, et al. The Global Burden of Cardiovascular Disease. Journal of Cardiovascular Nursing 2011, 26(4S): S5- S14.
treatment of cardiovascular disease in Africa. Heart 2008, 94(2):140- 144. 8. Omran A. The epidemiologic transition: a theory of the epidemiology of population change. Milbank Q. 2005, 83(4):
4. WHO. Cardiovascular Diseases. World Health Organization, 2009. Διαθέσιμο στο:
731- 757. Reprinted from Milbank Mem Fund Q. 1971, 49(4): 509- 538.
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/ και http://www.who.int/cardiovascular_diseases/priorities/en/
9. Anthony Mbewu and Jean-Claude Mbanya. Disease and Mortality in Sub-Saharan Africa, 2nd edition.World Bank; 2006. Chapter 21. Cardiovascular Disease. Διαθέσιμο στο: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2294/
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 13
10. World Health Organization. The injury chart book- A graphical overview of the global burden of injuries. Department of Injuries and Violence Prevention,
injuries/features/2846-status-report-on-road-safety-in-countriesof-the-who-african-region.html
14. Mock CN et al. Trauma mortality patterns in three nations at
Noncommunicable Diseases and Mental Health Cluster.
different economic levels: implications for global trauma
Geneva: World Health Organization, 2002. Διαθέσιμο στο:
system development. Journal of Trauma, 1998, 44:804– 814.
http://whqlibdoc.who.int/publications/924156220X.pdf
11. Hyder AA, Sugerman DE, Puvanachandra P, et al. Global childhood unintentional injury surveillance in four cities in developing countries: a pilot study. Bulletin of the World Health Organization 2009, 87: 345- 352. Διαθέσιμο στο: http://www.who.int/bulletin/volumes/87/5/08-055798/en/
12. World Health Organization. Injuries and violence- The facts.
15. Mock CN et al. Strengthening care for injured persons in less developed countries: a case study of Ghana and Mexico. Injury Control and Safety Promotion, 2003, 10:45–51. 16. Αποστολή «ΑΝΘΡΩΠΟΣ». http://www.missionanthropos.com/
17. World Health Organization. Regional Office for Africa. Handing over ceremony of 4 ambulances and emergency
Geneva: World Health Organization, 2010. Διαθέσιμο στο:
obstetric care equipment from United Nations Joint
http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599375_en
Programme to Ministry of Health and Social Welfare.
g.pdf
Διαθέσιμο στο:
13. World Health Organization. Status Report on Road Safety in Countries of the WHO African Region, 2009. Brazzaville: World Health Organization, Regional Office for Africa,
http://www.afro.who.int/en/tanzania/press-
materials/item/3427-handing-over-ceremony-of-4-ambulancesand-emergency-obstetric-care-equipment.html
18. World Health Organization. NCD Country Profiles, 2011.
2010. Διαθέσιμο στο: http://www.afro.who.int/en/clusters-a-
Διαθέσιμο στο:
programmes/dpc/mental-health-violence-and-
http://www.who.int/nmh/countries/eth_en.pdf
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 14
19. World Health Organization. Regional Office for Africa. Ethiopia WHO Country Office. Health Profile of Ethiopia 2006. Διαθέσιμο στο: http://www.afro.who.int/index.php?option=com_content&vie w=article&id=1030&Itemid=2072&lang=en 20. World Health Organization. Regional Consultation on scaling up capacity of the health workforce for improved health services delivery in Africa. Pretoria, South Africa, 1114 October 2011. Διαθέσιμο στο: http://www.hrh-observatory.afro.who.int/en/home.html. 21. World Health Organization. Regional Office for Africa. Ethiopia WHO Country Office. Ethiopia Factsheets of Health Statistics 2010. Διαθέσιμο στο: http://www.afro.who.int/index.php?option=com_content&vie w=article&id=1030&Itemid=2072&lang=en 22. Hamlin Fistula Relief and Aid Fund. Authorized Australian representative of the Addis Ababa Fistula Hospital. Διαθέσιμο στο: http://www.hamlinfistula.org.au/index.html
ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΠΡΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ ΕΚΑΒ 15