Spiele vor der Haustür – Pój won – hraj sej ze mnu!

Pój won – hraj sej ze mnu!

Hry wonka před durjemi.

Lube holcy a lubi hólcy, wšojedne, hač słónco swěći, so dešćuje abo sněži. Wonka hrać je zajimawše hač nutřka sedźeć. Wonka njewostanješ dołho sam. Spěšnje přińdu přećeljo ze susodstwa.

Zo byšće móhli swojich přećelow při kóždym wjedrje won zwabić, smy wam cyły rjad wjesołych a napjatych hrow napisali. Tu namaka kóždy z was cyle spěšnje swoju najlubšu hru.

Nětko předołho njepřemyslujće: So zwoblěkać. Přećelow informować.

Započinać hrać. Přejemy wam wjele wjesela.

Lubi starši, naša brošurka wopřija hry za dźěći a młodostnych. Mnohe z nich su klasiske, su hry, kotrež sće snano sami w swojim dźěćatstwje abo w młodosći hrali. Dopominaće so hišće na to? Powědajće tola swojim dźěćom, kelko wjesela sće tehdom měli. Tak budu hry před chěžinymi durjemi spěšnje witana alternatiwa za PC-hry abo dźěćace kanale w telewiziji, za Waše dźěći a za Was. Přeju Wam a Wašim dźěćom při hrach před chěžinymi durjemi wjele wjesela.

Barbara Klepsch, Sakska statna ministerka za socialne a škit přetrjebarjow

K orientaciji su kóždej hrě znamješka přirjadowane, kotrež na přikład wuprajeja, kak wysoka smě ličba sobuhrajerjow być. kotre materialije trjebaće kelko hrajerjow smě sobu činić kulki, frisby a krydu móžeće darmotnje skazać pod: Broschürenversand der Staatsregierung, Hammerweg 30, 01127 Dresden, e-mail: publikationen@sachsen.de, telefon: 0351-2103671 (maks. mnóstwo skazanki: 3 eksemplary)

Hry za 1-4 hrajerjow

Započće!

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Fotowa safari trjebaće: kameru (digicam, handy ...) hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Při fotowej safari je wažne, zo zamóže znajmjeńša jedyn z wašeje skupiny derje z kameru wobchadźeć, wšojedne hač z handyjom abo digitalnej kameru. Rozdźělće so do skupinow, najlěpje je, hdyž sće přeco třo w jednej skupinje.

Nětko postajće wšitcy zhromadnje jednu temu, z kotrejž so potom wšitcy w skupinje zaběraja, na př. lubosć, přichod abo stawizny … Dajće swojej fantaziji wšu swobodu. Hdyž njemóžeće so na jednu temu dojednać, njech kóždy swój namjet na papjerku napisa a potom so wulosuje.

Hdyž je tema jasna, móžeće na fotowu safari hić. K tomu wuzwolće sej měšćanski dźěl abo druhi region, hdźež móžeće najlěpje k wotpowědnej temje so hodźace fota činić. Je pak trjeba, zo do toho kruty čas za přewjedźenje fotoweje safari postajiće, 90 mjeńšin je za to dobre wuchadźišćo. Móžeće pak so tež na krótši abo dlěši čas dojednać.

Po dorěčanym času so wšitcy zaso zetkajće. Pokazajće sej mjez sobu swoje fota. Abo wućišćće je a spasliće z nich wulkotnu fotowu kolažu.

Zawěsće změjeće na fotowej safari wjele rjanych dožiwjenjow.

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Poskaj raz! trjebaće: dobrej wuši hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Začińće wšitcy někak dwě mjeńšinje abo samo hišće dlěje swojej woči a słuchajće cyle dokładnje na wšelake zwuki, kotrež wam wokolina skića. Po tym so zhromadnje rozmołwjejće, što wšitko sće słyšeli a kotre zaćišće sće měli.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Kulki kuleć trjebaće: kulki, markěrowanu startowu liniju hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Zestupajće so někak tři do štyri metry wot murje zdalene. Sćehńće sej startowu liniju, zo by wšo sprawnje wotběžało. Nětko dyrbi kóždy swoju kulku tak blisko kaž móžno k muri kulić. Štóž je kulku najbliže k muri kulił, je dobył.

Cyle blisko při cilu trjebaće: kulki, kiješk za cilowu liniju hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Markěrujće na zemi z kiješkom jednu startowu a jednu cilowu liniju.

Wotstawk mjez nimaj ma někak dwaj do tři metry być. Kóždy hrajer ma tři kulki. Nětko kuli prěni hrajer swoju prěnju kulku wot startoweje do směra ciloweje linije. Tak dźe to po rynku dale. Ale kedźbu, hdyž so kulka přez cilowu liniju kuli, je to njepłaćiwe. Štóž kulku najbliže k cilowej liniji kuli, je dobył.

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Nohajcy mjetać trjebaće: nožicy, staru płachtu, stare nohajcy (po móžnosći bjez dźěrow), štryčk za zawjazanje nohajcow, pěsk a barby za płat hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Wutřihajće do płachty wšelako wulke kulojte dźěry. Ze wšelakimi barbami pomolujće kromy kruhow a připisajće při kóždej dźěrje wěstu ličbu dypkow. Potom powěsńće płachtu na přikład mjez dwěmaj štomomaj – wažne jenož je, zo je za płachtu swobodne. Potom wzmiće sej stare nohajcy a sypńće do nich pěsk, tak zo nohajcy tež derje leća.

Prošu njebjerće pak k tomu žane kamjenje, zo njebyšće nikoho při mjetanju nohajcow zranili. Spytajće nětko nohajcy přez wutřihane dźěry ćisnyć. Štóž změje na kóncu najwjace dypkow, je dobył.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Wosebity předmjet trjebaće: jedne rubiško, na kotrež móžeće wěcy połožić, wjele fantazije hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Tutu hru móža dwajo abo wjacori hromadźe hrać. Najlěpje hrajetaj přeco dwajo hromadźe. Tak čini pytanje cyle jednorje wjace wjesela a jedyn na druheho kedźbuje. Dźiće a pytajće kóždy za sebje jednu wosebitu wěc, kotraž so wam lubi.

Po tym so wšitcy zaso na starym městnje zetkajće. Snano dorěčiće sej wěsty čas, w kotrymž ma kóždy něšto namakać.

Nětko njech kóždy z was rozjasni, čehodla je sej runje tutu wěc wupytał, a połoži ju do srjedźa, snano na jedne rubiško.

Wumysliće sej wšitcy zhromadnje k tutym wěcam jednu stawiznu.

Dźěćo, kotrež započina, njech sej jednu wěc wozmje a k tomu sadu praji. Druhe dźěćo wozmje dalšu wěc a powěda stawiznu dale.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Frisbee trjebaće: jednu abo wjacore frisbeeje hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Jeli njejsće sej hišće ženje z frisbeejom hrali, potom započinajće pomału a stupće so poměrnje blisko porno sebi a mjetajće a popadujće tačel. Hdyž móžeće z njej hižo lěpje wobchadźeć, móžeće wotstawk mjez wami powjetšić, so w kruhu zestupać abo tačel w mustrach mjetać. Wuspytajće so tež raz w trikowym mjetanju, na přikład pod nohu. Abo wuzwolće sej štom abo něšto podobne jako cil a spytajće jón z frisbeejom trjechić.

So smjeć je zakazane njetrjebaće ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: W tutej hrě dźe wo to, tak dołho kaž móžno chutny wostać. Byrnjež tole zaměr był, budźe so zawěsće bórze cyła skupina jara smjeć. K tomu tworće koło. Něchtó z was njech stupi so dosrjedźa. Wón ma nětko nadawk, tamnych k smjeću přinjesć.

Wón smě grimasy ćahać a žorty činić abo so spodźiwnje pohibować. Štóž započina so jako prěni smjeć, dyrbi so ze žortowarjom srjedźa wuměnić a je nětko sam na rjedźe, so wo smjeće postarać.

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Njebjesa a hela trjebaće: krydu a kamušk hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Namolujće hrajne polo z kašćikami na zemju, na přikład z tołstej krydu.

Hra započina so z tym, zo ćisnjeće kamušk do prěnjeho kašćika „zemja“.

Prěni hrajer skoči do „zemje“ a ćisnje kamušk do přichodneho kašćika (čisła 1) . Wottam dźe dale do kašćika z čisłom 2, potom 3, 4, 5 atd. – jenož kašćik „hela“ ma so přeskočić! Jeli je kamjeń do „hele“ padnył, je přichodny hrajer na rjedźe.

To samsne płaći, jeli kamušk do hrajneho kašćika njetrjechi abo hrajer do kašćika njeskoči. Štóž je „njebjesa“ docpěł, wróći so k „zemi“. Štóž je dyrbjał wusadźić, smě na tym městnje dale hrać, hdźež je so jemu zmylk stał.

Hrajne polo hodźi so wězo tež změnić z tym, zo so dalše kašćiki přimoluja. Ale spočatnje hodźi so najlěpje jednore hrajne polo bjez nabočnych kašćikow: deleka „zemja“, potom kašćiki jedyn do pjeć a nad tym „hela“ a „njebjesa“.

hač do 4 hrajerjow

bisdo 4 Spieler hač 4 hrajerjow

Zalubowany, slubjeny, ženjeny trjebaće: bul hrajerjo: znajmjeńša 2 Takle so hraje: Zestupajće so wšitcy do koła a přihrawajće sej bul. Štóž da bul při popadnjenju na zemju padnyć, je „zalubowany“. Komuž so to znowa stanje, je „slubjeny“ a při třećim razu je wón „ženjeny“. Štóž bul dalši raz njepopadnje, dóstanje „dźěćo“.

Wažne je, zo sej do spočatka hry dorěčiće, kelko „dźěći“ smě kóždy dóstać. Štóž mjenujcy přehusto bul na zemju padnyć da, njedóstanje žane „dźěći“ wjace a so z kruha wuzamknje. Dobył je tón, kiž wostanje jako posledni wyše.

Móžeće wězo tež bjez „dźěći“ hrać. To čini hru kusk ćešu a so wosebje poskića, hdyž sće wulka skupina. Potom hra tak dołho njetraje a móže so husćišo znowa započinać. Hdyž chceće hru ćešu sčinić, móžeće wšelake wěcy zatwarić: zo směš na přikład jako „zalubowany“ bul jenož hišće sedźo popadować abo na jednej noze balansować. Mysliće pak přeco na to, zo byšće fairnje hrali. Wzmiće sej za mjetanje najlěpje jedyn mjechki bul.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Złóžki skakać trjebaće: krydu hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Trjebaće hrajne polo z kašćikami, na př. z platami na chódniku. Móžeće sej kašćiki tež z krydu namolować. Narysujće po móžnosći wjele kašćikow. Čini wjace wjesela, sej dołhe zapřijeća wumysleć.

Jedyn hru nawjeduje, wšitcy druzy zestupaja so při startowej liniji.

Nawoda hry praša so kóždeho za swojej najlubšej barbu. Za kóždu złóžku swojeje wotmołwy smě hrajer jedne polo doprědka skočić.

Potom wumysli sej nawoda hry dalše prašenja (na př. za najlubšej jědźu abo najlubšej knihu). Wězo přińdźe tón z najdlěšimi słowami najspěšnišo doprědka. Štóž je prěni při cilowej liniji, je dobył a je w přichodnej hrě jeje nawoda.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Štomiko, přestup so trjebaće: ewtl. krydu k molowanju kruhow hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Wupytajće sej łuku abo park z někotrymi štomami. Jeli we wašej wokolinje wjacore štomy nimaće, móžeće sej město toho tež kruhi na zemju namolować abo sej z něčim druhim swoje městno markěrować.

Kóždy hrajer stupi so k jednomu štomej abo na swoje markěrowane městno, jenož jedyn hrajer steji srjedźa a njepušći tamnych z wočow.

Hdyž tutón hrajer wótře „Štomiko, přestup so!“ zawoła, wuměnja wšitcy swoje městna. Srjedźny hrajer spyta tohorunja jedne městno dóstać. Hdyž je so to jemu radźiło, stupi so hrajer, kotryž njeje městno namakał, dosrjedźa a hra so znowa započina.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Třělenje z gumikami trjebaće: gumiki z domjacnosće, snano kusk krydy za startowu liniju hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Narysujće sej startowu liniju. Zestupajće so wšitcy za tutej liniju. Prěni hrajer šnypnje wottam swój gumik. Druhi hrajer spyta ze swojim gumikom na zemi ležacy gumik trjechić. Hdyž so jemu to radźi, smě sej wobaj gumikaj zdźeržeć. Hdyž pak njeje gumik trjechił, wostanjetej wobaj gumikaj jako cilej za přichodneho hrajerja ležo. Dobył je tón, kotryž je sej najwjace gumikow natřělał.

Móžeće so pak tež takle wubědźować: Štó šnypnje gumik najdale?

Elefantowa hra (Elefant honi) njetrjebaće: ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Jedyn hrajer je elefant (dźerži so z jednej ruku za nós, druhu ruku tyk­ nje přez zhibnjenu ruku, štož ma być elefantowa truba). Z tutej trubu smě nětko „elefant“ druhe dźěći dosahnyć, z tym zo so jich dótknje.

Kóždy dosahnjeny hrajer je nětko tohorunja „elefant“ a sobu łóji. Po­ sledni, kiž njebu popadnjeny, je dobyćer.

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Spěšna wotmołwa trjebaće: wjeeeeeele prašenjow hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Zestupajće so wšitcy do koła. Dosrjedźa stupi so tón, kotryž budźe prašenja stajeć. Wón wupyta sej někoho, kotremuž prašenje staji. Tutón ma na nje cyle spěšnje wotmołwić. Hra móže so wězo tež z dwěmaj mustwomaj hrać. Za kóždu prawu wotmołwu syda jedyn dypk. Žadyn dypk njedawa, hdyž bě wotmołwa drje prawa, ale přepomała abo wopačna. Dobyćer je hrajer abo mustwo z najwjace dypkami.

Přikłady za prašenja:

1. Kotru barbu ma …?

2. Kak rěkam?

3. Kotry dźeń je dźensa?

4. Š to je wróbl do zwěrjatka?

5. Kotry pismik přińdźe po …?

6. Kelko pismikow ma alfabet?

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Spinkacy bar njetrjebaće ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Jedyn z was je bar, kiž spi. Wšitcy druzy steja w kole wokoło njeho a čakaja, zo wón wotući. Hdyž zawoła bar „Sym wotućił!“, běža wšitcy preč.

Bar spyta jednoho z was popadnyć. Tutón je w přichodnym kole bar.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Pytanje pokłada trjebaće: papjeru, pisak, wěcy k schowanju hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Postajće z wašeje skupiny jednoho nawodu. Móžeće jeho tež po kóždym přechodźe wuměnić, tak zo móže kóždy z was raz sobu pytać.

Nětko wupytajće sej kónčinu za hru a narysujće wotpowědnu pokładowu kartu. Zarysujće do njeje wšitko, štož by móhło wažne być: štomy, chěže, jězory, schody, wobchadne znamješka, křižowanišća, puće … Čim dokładniša karta, ćim lěpje je. Potom wupyta sej kóždy sobuhrajer jednu wěc, kotruž dyrbi nawoda hry schować. Kóždy woteda swoju wěc a nawoda hry woteńdźe, zo by wěcy schował. Wšě chowanki markěruje na karće. Tutu kartu wy potom dóstanjeće a hižo móžeće započinać pytać. Namakaće wšě wěcy zaso?

haÄ? do 4 hrajerjow

bisdo 4 Spieler hač 4 hrajerjow

Olympiska hra trjebaće: wěcy wotpowědnje hrě hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Tu jedna so mjenje abo bóle wo olympiadu. Při tym móžeće sportowe wubědźowanja abo tež žortne nadawki přewjesć. Wy dyrbiće w mustwach přećiwo sebi hrać. Zo by so stajnje fairnje hódnoćiło, trjebaće k tomu jednoho sudnika. Štóž je na kóncu najwjace hrow dobył, je tež cyłkowny dobyćer.

Móžne hry: ❚❚ Wodowa stafla: Mustwo zestupa so za sobu do rynka a kóždy ma nopašk w ruce. Nětko kidnje prědni wodu přez swoje ramjo, njesmě pak so při tym wobroćić. Za nim stejacy spyta tak wjele wody kaž móžno z nopaškom popadnyć a ju na samsne wašnje dozady dale dać. Před a za rynkom steji přeco jedyn wulki bow – wězo je prědkowny bow derje z wodu pjelnjeny – na wěsty čas.

❚❚

❚❚

❚❚

Dalokomjetanje gumijowych škórnjow: Gumijowy škórń so zlochka na nohu sćehnje a z wotmachom tak daloko kaž móžno preč ćisnje.

Lět papjerjaneho lětadła do cila: Samopaslene papjerjane lětadła dyrbja wosom metrow zdaleny dypk po móžnosći dokładnje trjechić.

Z awitu wopušku přityknyć: Na wulkej tafli je zadni napohlad swinjeća namolowany. Wubědźowar dóstanje symbolisku swi­ njacu wopušku do ruki. Ze zawjazanymaj wočomaj běži nětko z pjeć metrow zdalenosće k namolowanemu swinjeću a spyta wopušku tam přičinić, hdźež słuša. Wotchilenja so w centi­ metrach wuměrja a napisaja.

hač do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

❚❚

❚❚ ❚❚ ❚❚

Napřemoběh ze zadźěwkami: na přikład ze zawjazanymaj wočomaj (přez přiwołanje mustwa) abo dwajo z hromadźe zwjazanymaj nohomaj a tak dale.

Karty hubkować: Hrajne karty so přisrěbaja a so na tute wašnje dale dawaja.

Jabłuka nurić: Jedne jabłuko płuwa we wańčce, kotraž je z wodu napjelnjena, a ma so z hubu „łójić“.

Wubědźowanje awtow: Při awtku za hrajkanje je někak šěsć metrow dołha nitka přiwjazana. Druhi kónc nitki ma so na kiješk abo pisak nawić, tak zo so awtko pohibuje – wot 0 na 100 w třoch mjeńšinach. Hdyž nimaće awtko, wzmiće sej cyle jednorje papje­ rjane łopjeno, stołkajće je hromadźe a přiwjazajće nitku.

haÄ? do 4 hrajerjow

hač do 4 hrajerjow

Štó abo što ja sym? trjebaće: lěpjate papjerki abo papjerki a banćik k lěpjenju, pisak hrajerjo: znajmjeńša 3 Takle so hraje: Wšitcy tworja jedyn kruh. Kóždemu so přilěpi papjerka na čoło, na kotrejž přeco jedne druhe zapřijeće steji, na přikład mjeno, powołanje abo actionowa figura. Prěni so nětko druhich po rjedźe praša, na přikład: Sym ja zwěrjo? Sym ja wulki? Sym ja mały? Ale zasada je: Jenož, hdyž sy prawje wuhódał a twoje prašenje so z „haj“ wotmołwi, směš dale hódać, hewak je přichodny na rjedźe.

Wotmołwa pak smě jenož „haj“ abo „ně“ rěkać. Hdyž so na prašenje z „ně“ wotmołwi, je přichodny na rjedźe a staja swoje prašenja. Štóž je zhódał, što abo štó wón je, a je to wuprajił, smě sej swoju papjerku na hrudź přilěpić. Hdyž su wšitcy wuhódali, štó abo što su, je hra zakónčena.

Móžeće hru wězo dalši króć zahrać, potom z nowymi zapřijećemi.

haÄ? do 4 hrajerjow

Hry ze 4 abo wjace hrajerjemi

40

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Klamorčki łójić trjebaće: klamorčki hrajerjo: znajmjeńša 4 Takle so hraje: Wšitcy sobuhrajerjo přičinja sej při drasće jednu klamorčku we wysokosći pasa. Nětko dyrbi kóždy kóždeho łójić a spytać, klamorčku sobuhrajerja hrabnyć. Hdyž sy klamorčku dosahnył, připiń sej ju při swojej drasće. Štóž je najwjace klamorčkow nazběrał, je dobył. Tež hdyž nimaš žanu klamorčku wjace, směš dale za klamorčkami honić.

Najlěpje je, hdyž sej do hry dorěčiće, kak dołho chceće hrać, abo wozmjeće sej stopo­w anski časnik sobu. Móžeće pak tež stopjeń ćežkosće zwyšić, z tym zo klamorčku na přikład na wysokosći kolena abo kulki připinjeće.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Rybak njetrjebaće ničo dale, nimo městnosće a snano tróšku krydy za liniju hrajerjo: znajmjeńša 4 Takle so hraje: Markěrujće dwě liniji, kotrejž stej znajmjeńša dźesać metrow wot so zdalenej. Za jednej liniju steji „rybak“. Móžeće „rybaka“ wulosować abo wy jednoho z was cyle jednorje za to postajiće. Wšitcy druzy stupja so na napřećiwnu stronu.

Wšitcy so zhromadnje „rybaka“ prašeja: „Rybako, rybako, kak hłuboka je woda?“ „Rybak“ wotmołwi na přikład: „Tři metry.“ Wšitcy na to wołaja: „A kak přińdźemy prěki?“ „Rybak“ móže sej wšo móžne wumyslić, kak maće so pohibować, na přikład skakać, łazyć, himpać abo so kuleć atd. Dyrbiće so na tamnu stronu pohibować, kaž je „rybak“ postajił. Ale tež „rybak“ dyrbi tak na wašu stronu přińć a při tym spytać, was popadnyć. Kohož je dosahnył, tón pomha „rybakej“ při přichodnym přechodźe łójić, doniž njejsu wšitke dźěći popadnjene.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Detektiw trjebaće: pokład hrajerjo: znajmjeńša 4 Takle so hraje: Jedyn z was je detektiw. Wšitcy druzy stupja so jemu napřećo, ramjo při ramjenju. Za swojimi chribjetami podawajće sej „pokład“ tam a sem. Móžeće pak tež jenož tak činić, kaž zo byšće sej „pokład“ dale dawali. Za chwilku z tym přestańće a detektiw njech wuhóda, štó „pokład“ runje w ruce dźerži. Jeli je prawje hódał, wostanje wón dale detektiw a smě hišće jónu hódać. Hdyž njeměješe prawje, přewozmje wobsedźer pokłada nadawk detektiwa.

Hdyž sće wjace hač sydom hrajerjow, smě detektiw dwójce hódać.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Wubědźowanje stonóžkow trjebaće: sudnika, hrajnišćo, markěrowanu cilowu liniju hrajerjo: znajmjeńša 4 Takle so hraje: Wubědźowanje stonóžkow so najlěpje na łuce hraje.

Rozdźělće so do dweju skupin, při čimž měła kóžda „stonóžka“ samsnu ličbu „nóžkow“ měć. Postajće startowu a cilowu liniju. Wšitke dźěći zestupaja so w swojej skupinje za startowej liniju do rynka. Najlěpje hraje so jenož w nohajcach. Poštyrjoch přimnje kóždy swojeho předchadnika za kulki.

Nětko ma sudnik jenož hišće startowe komando dać a wobě mustwje spytatej tak spěšnje kaž móžno cil docpěć. Njesměće pak ženje noze swojeho předchadnika pušćić, hewak dyrbi „stonóžka“ zastać a so znowa rjadować. Mustwo, kotrež je jako prěnje połnoličbnje cilowu liniju přeprěčiło, je dobyło.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Woł při horje trjebaće: sudnika, hrajnišćo, markěrowanu cilowu liniju hrajerjo: znajmjeńša 4 Takle so hraje: Jedyn z was, kiž je „woł“, stupi so před jednu murju abo cilowu liniju, na kotruž šće so do toho dojednali. Wažne je, zo steji k wam z chribjetom při startowej liniji, kotraž je znajmjeńša 20 wulkich kročelow wot cila zdalena. Waš zaměr je, hač k „wołej“ přińć.

Nětko woł při muri abo cilowej liniji wótře woła: „Woł tón hižo čaka, njehibaj so z blaka!“ Tak spěšnje, kaž je wón „z blaka“ wuprajił, so wón kaž błysk wobroći – a wšitcy druzy sobuhrajerjo maja změrom stać. Kohož wón lepi, zo so hišće hiba, tón dyrbi zaso wróćo k startowej liniji. Štóž je prěni pola „woła“ (za cilowej liniju), je dobył a je nowy „woł“.

Bóle napjata je hra, hdyž woł „njehibaj so z blaka“ rozdźělnje spěšnje wupraji, zo by sobuhrajerjow přelišćił.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Wajchtarjowy bul trjebaće: plastikowe bleše, wodu, bule

hrajerjo: znajmjeńša 4

Takle so hraje: Rozdźělće so najprjedy do wajchtarjow a mjetarjow. Wotpowědnje tomu, kelko sće, matej so znajmjeńša dwaj wajchtarjej wuzwolić.

Wšitcy druzy su mjetarjo. Dorěčće sej čas, kak dołho chceće do sudo­ bjow mjetać.

Do hrajneho pola so někak dźesać z wodu pjelnjene sudobja nastajeja, na přikład wočinjene plastikowe bleše. Wajchtarjo tute sudobja wobstražuja. Mjetarjo spytaja sudobja z bulemi powalić. Nadawk wajchtarjow je, bule wotwobarać a powalene bleše tak spěšnje kaž móžno zaso stajić, zo njeby z nich přewjele wody wuběžało. Kotremu wajchtarjej so poradźi, najwjace wody wuchować?

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Gordiski suk njetrjebaće ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 5 Takle so hraje: Zestupajće so do koła. Začińće woči a wupřestrějće ruce dosrjedź kruha. Kóždy přimnje nětko dwě cuzej ruce, bjez toho zo by wědźał, čejej stej. Potom wočińće zaso woči a wobhladajće sej suk, kotryž sće wutworili! Spytajće nětko suk wusukać, bjeztoho zo ruce swojeho sobuhrajerja pušćiće.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Potajne zwuki trjebaće: swobodnu płoninu, na př. łuku, rubiška k zawjazanju wočow hrajerjo: znajmjeńša 5 Takle so hraje: Najprjedy postajće jednoho nawodu hry. Potom wutworće wjacore skupiny z dwěmaj abo třomi wosobami. Kóžda skupina dorěči sej wěsty zwuk, na přikład „korčeć“, „mjawčeć“ abo „kjawčeć“. Někajke dźiwne zwuki měli to być.

Potom so wšitkim wóčce zawjazatej. Nawoda hry změša nětko skupiny a rozdźěli je njerjadowane na łuce. Nětko dyrbja so skupiny z pomocu swojich zwukow zaso namakać. Dobyła je ta skupina, kotraž je so jako prěnja połnoličbnje zhromadźiła.

znajmjeńša 4 hrajerjow

znajmjeńša 4 hrajerjow

Zelene a běłe trjebaće: městnosć, fantaziju hrajerjo: znajmjeńša 5 Takle so hraje: Za tutu hru trjebaće dwě mustwje – jedne zelene a jedne běłe – a připowědźerja barby. Wobě mustwje zestupatej so w rynku pódla so.

Dźiwajće na někotre metry wotstawka mjez mustwomaj. Wobroćće so nětko wšitcy z chribjetom k sebi.

Připowědźer barby stupi so tróšku zboka mustwow. Potom zawoła: „Zelene!“ abo „Běłe!“. Mjenowane mustwo dyrbi nětko łójić.

Hrajerjo mjenowaneho mustwa wobroća so spěšnje a spytaja telko hrajerjow kaž móžno wot tamneho mustwa, kotrež preč běži, popadnyć.

Přeběh je nimo, hdyž woła připowědźer barby „Stop!“ Wšě popadnjene dźěći słušeja nětko k přećiwnemu mustwu a hra so wospjetuje. Zaměr hry je, na kóncu najwjetše mustwo měć.

Připowědźer barby móže sej tež jednu stawiznu wumyslić, w kotrejž so słowje „zeleny“ abo „běły“ jewitej. Tak je hra hišće bóle napjata.

znajmjeńša 4 hrajerjow

Hry z wjace haÄ?

6 hrajerjemi

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Zasukane rubiško trjebaće: małe zasukane rubiško abo měšk znajmjeńša 6 hrajerjow Takle so hraje: Wšitcy stupja so do kruha. Jenož jedyn dóstanje zasukane rubiško. Štóž ma zasukane rubiško, běži z nim wokoło kruha. Při tym ći tamni wołaja:

„Nět kedźbujće, tón měšk žno dźe! Štóž so wobroći a směje, bórze módry chribjet změje.“

Běhar z rubiškom spyta jón po móžnosći skradźu za jednym z hrajerjow padnyć dać. Tak spěšnje kaž sobuhrajer to pytnje, zběhnje wón měšk a běži za mjetarjom měška wokoło kruha.

Jeli mjetarja popadnje, prjedy hač je tutón nastate prózdne městno docpěł, dyrbi mjetar hišće dalši přeběh zmištrować. Jeli pak je mjetar prózdne městno do łójerja docpěł, smě so wón na jeho městno stupić.

Dotalny łójer je potom zaso jednory hrajer. Jeli pak dźěćo ani pytnyło njeje, zo měšk za nim leži, klepnje jemu mjetar po jednym kole na chribjet. Tute dźěćo dyrbi so w času jednoho přeběha dosrjedź kruha sydnyć.

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Dźiwja hadźaca hońtwa trjebaće: hibićiwej noze hrajerjo: znajmjeńša 6 Takle so hraje: Za tutu hru trjebaće znajmjeńša pjeć sobuhrajerjow, tak zo sće cyłkownje šesćo. Zestupajće so za sobu do rynka a dźeržće swojeho předchadnika z dwěmaj rukomaj za ramjeni.

Prědnje dźěćo je hłowa, poslednje je wopuš hada. Nětko spyta „hadźaca hłowa“ „hadźacu wopuš“ popadnyć. „Hadźaca hłowa“ ćehnje swojich sobuhrajerjow za sobu a „hadźaca wopuš“ spyta so jej wuwinyć.

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Slepa wosom trjebaće: ewentualnje powjaz hrajerjo: znajmjeńša 7 Takle so hraje: Jako prěnje wuzwolće sej nawodu hry. Ći tamni zestupaja so do koła.

Wšitcy začinja woči a přimnu so za ruki. Nětko dyrbja wšitcy hrajerjo spytać, bjez toho zo woči wočinja, so k wosmičce abo k druhej figurje zestupać.

Hdyž sej nawoda mysli, zo je figura prawa abo hrajerjo wjace dale njemóža, zawoła wón: „Woči wočinić!“ Jeli sće spočatnje njewěsći, móžeće hru tež z wočinjenymi wočimi hrać.

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Kóčka a myš njetrjebaće ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 8 Takle so hraje: Dwě dźěsći wuzwolitej so jako kóčka a myš. Wšitcy druzy sobuhrajerjo tworja myšacu klětku z tym, zo so za ruce přimnu a myšku zamknu.

Kóčka spyta nětko myšku wuwabić, na přikład z: „Pój won, luba myška!“ Myška pak nochce won přińć a wotmołwi: „Ně, ja njepřińdu!“ Na to spyta kóčka so do kruha zadobyć a myšku popadnyć. Dźěći, kotrež kruh tworja, spytaja to kóčce zadźěwać, na přikład z tym, zo so cyle wusko hromadźe zestupaja. Myška pak smě wšudźe přelězć a spyta tak, kóčce wućeknyć. Jeli pak so kóčce poradźi, myš popadnyć, smě sej wona přichodnu kóčku a myš wuzwolić.

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Škraholc přińdźe! njetrjebaće ničo dale hrajerjo: znajmjeńša 8 Takle so hraje: Rozdźělće so do dweju mustwow ze samsnej ličbu hrajerjow a wuzwolće sej za kóžde mustwo nadběhowarja-škraholca.

Dźěći skupiny tworja kokošacu swójbu: Prěnje dźěćo je pata a za njej su ćipki. Kóždy sobuhrajer dźerži so swojeho předchadnika za pas.

Móža pak so tež město toho za ramjenja přimnyć. Škraholcaj dyrbitej spytać, zadnju ćipku wotpowědneho rynka wotklepnyć.

Tohodla spyta kokošaca swójba poslednju ćipku škitać z tym, zo so wjerći a so z tym škraholcej wu­ winyć spyta. Kóžda popadnjena ćipka je won. Kokošaca swójba, kotraž móžeše najwjace ćipkow škitać, je dobyła.

znajmjeńša 6 hrajerjow

znajmjeńša 6 hrajerjow

Rubježnik a žandarm trjebaće: rubiško abo klamorčki, budźak, markěrowanje za hrajnišćo hrajerjo: znajmjeńša 8 Takle so hraje: Stajće sej budźak na znajmjeńša dwaceći mjeńšin. Móžeće pak tež dlěje hrać. Nimo toho trjebaće wjetšu płoninu jako hrajnišćo, kotrež pak dyrbi jasnje wobmjezowane być. Štóž přez hranicu dźe, so wu­ zamknje.

Rozdźělće so w jenakej ličbje do rubježnikow a žandarmow.

Kóždy rubježnik dóstanje klamorčku připinjenu abo rubiško přityknjene.

Nětko smědźa rubježnicy ćeknyć, zo bychu so schowali, prjedy hač je po někotrych mjeńšinach žandarmojo pytać přińdu. Žandarmojo dyrbja rubježnikow namakać a jim klamorčku abo rubiško wotewzać.

Kóždy rubježnik, kotryž klamorčku abo rubiško „zhubi“, płaći jako popadnjeny a je won. Žandarm, kotryž je najwjace rubježnikow popadnył, to rěka, kotryž je najwjace klamorčkow abo rubiškow nahromadźił, je dobył.

znajmjeńša 6 hrajerjow

Noticy

Wudawaćel: Sakske statne ministerstwo za socialne a škit přetrjebarjow Referat za nowinarske a zjawnostne dźěło Albertstraße 10, 01097 Dresden e-mejlka: presse@sms.sachsen.de www.sms.sachsen.de Ilustracija: Heimrich & Hannot GmbH Přełožk w nadawku Rěčneho centruma WITAJ: Borbora Markowa Ćišć: Union Druckerei Dresden GmbH Redakciski kónc: apryl 2016 / januar 2017 Nakład: 1.000 eksemplarow Papjera: ćišćane na 100% recyclingowej papjerje Skazanje: Zentraler Broschürenversand der Sächsischen Staatsregierung Hammerweg 30, 01127 Dresden telefon: +49 351 210367172 telefaks: +49 351 2103681 e-mejlka: publikationen@sachsen.de www.publikationen.sachsen.de Copyright: Tuta publikacija je awtorskoprawnisce škitana. Wšitke prawa, tež ćišćerske rozmnoženje wurězkow a fotomechaniske reprodukcije, su jenož wudawaćelej dowolene.