a TR i n
in g
ÊÃØ»¼Åâ¤Ã§¡Òý ¡ÍºÃÁÃÒÉ®Ã
Ë ÅÑ ¡ ÊÙ µ à ¡ Ò Ã º ÃÔ Ë Ò Ã ¨Ñ ´ ¡ Ò Ã ¾×é ¹ ·Õè â ´  ¡ Ò Ã Ê ¹Ñ º Ê ¹Ø ¹ ¨ Ò ¡ À Ò ¤ ÃÑ °
2557 Êํҹѡ¨Ñ´¡Ò÷ÃѾÂҡû ÒäÁ ·Õ่ 13 (ʧ¢ÅÒ) http://issuu.com/frmo13/docs
คํานํา สํ านั ก จั ด การทรัพ ยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) ได ดํ าเนิ น การจั ด กิ จ กรรมฝ ก อบรม ราษฎร หลั ก สู ต ร การบริหารจั ด การพื้ น ที่โดยการสนั บสนุ น จากภาครัฐ ระหว างวั น ที่ 20 – 21 กุมภาพันธ 2557 ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจั ย ปาไมส งขลา ภาคใต หมูที่ 1 ตํ าบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา โดยเปน กิ จ กรรมตามแผนงานอนุ รัก ษและจั ด การทรัพยากรธรรมชาติ ผลผลิตที่ 1 พื้นที่ปาไมไดรับการบริหารจัดการ กิจกรรมหลั ก ส งเสริม การจั ด การปาชุม ชน กิ จ กรรม สงเสริมการจัดการปาชุมชน การดํ าเนิ น กิ จ กรรมในครั้งนี้ สํ าเร็จ ลุ ล ว งลงด ว ยดี และได รับผลตอบรับ เปนที่นาพอใจ การสรางความเขม แข็ งใหกั บองค ก รชุม ชน ทั้งการสรางองค ค วามรูที่หลากหลาย การแลกเปลี่ยนประสบการณดําเนินงานปาชุมชนของทุก ชุม ชนที่เ ขารว มการฝ ก อบรมครั้งนี้ คาดหวั ง ไดวาจะเกิดประโยชนทงั้ ตอชุมชนเอง และตอการปฏิบัติงานสงเสริมการจั ด การปาชุม ชนของเจ าหน าที่ ปาไมใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลตอไปในอนาคต สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) ยินดีนอมรับทุกความคิดเห็นเพื่อจะนําไปแกไข ปรับปรุง พัฒนา และผลักดันการปฏิบัติ งานทุก ภารกิจที่เกี่ยวเนื่องกับปาชุมชนใหประสบผลสําเร็จ อํานวยประโยชน ตอบสนองต อความต องการของ ประชาชน โดยมุงมั่นปฏิบัติภารกิจอยูบนพื้นฐานวิสัยทัศนของกรมปาไม ที่มุงเน น เปน หน ว ยงานหลั ก ใน การจัดการทรัพยากรปาไม เพื่อประโยชนสูงสุดของประเทศ
สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) มีนาคม 2557
สารบัญ เรื่อง
หนา
สรุปผลการฝกอบรม โครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557
1
สรุปผลความพึงพอใจการถายทอดความรู การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557
3
แผนภูมิแทงสรุป ภาพรวมประเมินความพึงพอใจ
5
หลักการเศรษฐกิจพอเพียง
9
กฎหมายวาดวยการปาไมที่เกี่ยวของกับการจัดการปาชุมชน
15
แนวคิดและหลักการสงเสริมการมีสวนรวมการบริห ารจัดการปาชุมชน
17
การใชประโยชนไมเทพทาโรและการทําผลิตภัณฑจากน้ํามัน หอมระเหยเทพทาโร
21
สรุปผลการระดมความคิดในการจัดทําแผนการบริห ารจัดการปาชุมชน
30
ภาคผนวก โครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่ โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 คํากลาวรายงานตอประธานในพิธีเปดโครงการฝกอบรมราษฎร คํากลาวของประธานในพิธีเปดโครงการฝกอบรมราษฎร คํากลาวรายงานตอประธานในพิธีปดโครงการฝกอบรมราษฎร คํากลาวของประธานในพิธีปดโครงการฝกอบรมราษฎร คําสั่งแตงตั้งคณะทํางานดําเนินการจัดฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557
1
สรุปผลการฝกอบรม โครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร “การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ” ประจําป 2557 1. ชื่อกิจกรรม
โครงการฝกอบรมราษฎรหลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุน จากภาครัฐ
2. หนวยงาน
สวนจัดการปาชุมชน สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา)
3. ผูรับผิดชอบหลักของกิจกรรม สวนจัดการปาชุมชน สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) 4. หลักการและเหตุผล
กรมปาไม ซึ่งมีหนาที่โดยตรงในการดูแลบํารุงรักษาทรัพยากร ปาไมของชาติเล็งเห็นวาการมีสวนรวมของชุมชนตอการจัดการ ทรัพยากรปาไม เปนสิ่งที่มีความสําคัญอยางยิ่ง ดังนั้น กรมปาไมจึงได สงเสริมและสนับสนุนใหชุมชนในทองถิ่นตาง ๆ เกิดความรูส ึกรวมเปน เจาของทรัพยากรปาไม และมีสวนรวมกับเจาหนาที่ของรัฐในการจัดการ ปา ตลอดจนใชเปนแหลงอาหารและไมใชสอยตามธรรมชาติ ซึ่งเปน แนวทางที่สอดคลอง และสนับสนุนแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงแนวทาง หนึ่ง ที่สามารถเสริมสรางใหสมาชิกชุมชนเหลานั้นมีความผูกพัน และ สามารถพัฒนาภูมิปญญาและศักยภาพของชุมชนในการจัดการปา ดั งนั้ น เพื่อเปน การเสริม สรางใหส มาชิก ชุม ชนมีก ารพัฒ นา ภู มิปญ ญาและศั ก ยภาพของชุม ชนในการจั ด การปา ใหต อบสนอง ทั้งในด านการอนุ รัก ษและเอื้อต อความเปน อยู ที่ดี ขึ้น การฝ ก อบรม ใหความรูแกชุมชน ดานวิชาการการบริหารจัดการปา และการพัฒ นา อาชีพดานปาไม จึงนับเปนปจจัยสําคัญของความสําเร็จดังกลาว
2
5. กิจกรรม 5.1 วิธีดําเนินการ ดําเนินการฝกอบรมตัวแทนราษฎรจากหมูบานเปาหมายกิ จ กรรมส งเสริม การจั ด การ ปาชุมชน ในพื้นที่จังหวัดสงขลาและจังหวัดสตูล ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 จํ านวน 2 หมูบาน หมูบานละ 10 คน รวม 20 คน ประกอบด ว ยภาคบรรยาย ภาคศึ ก ษาดู งาน และภาคการระดม ความคิด ดังนี้
ภาคบรรยาย จั ด หลั ก สู ต รการบรรยายโดยเน น ใหผู เ ขารับการฝ ก อบรมมีค วามรู ความเขาใจเกี่ยวกับการบริหารจั ด การปาและแนะนํ าแนวทางในการส งเสริม พัฒ นาอาชีพด านปาไม จํานวน 2 วิชา ดังนี้ 1. แนวคิดและหลักการในการดําเนินงานสงเสริมการจัดการปาชุมชน 2. การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน
ภาคการศึกษาดูงาน จั ด การศึ ก ษาดู ง านในพื้น ที่ที่ มีก ารบริ หารจั ด การปาชุ ม ชน ที่ประสบความสํ าเร็จ โดยเปน ที่ย อมรับของสั งคม เพื่อใหผู เ ขารับการฝ ก อบรมได เ รีย นรูวิ ธีก ารและ เทคนิคในการบริหารจัดการพื้นที่ปาชุม ชนจากประสบการณ ข องชุม ชนซึ่ งประสบความสํ าเร็จ ในการ ดําเนินการ
ภาคการระดมความคิ ด
ใหผู เ ขารับการฝ ก อบรมระดมความคิ ด ในการวางแผน ดานการบริหารจัดการปาในพืน้ ที่หมูบานของตนเอง โดยสรุปปญ หา สาเหตุ ความมุงหวั ง มาตรการ หรือแนวทางในการบรรลุความมุงหวัง 5.2 พื้นที่ดําเนินการ ภาคบรรยาย ณ ศู น ย ถ ายทอดเทคโนโลยี ด านวิ จั ย ปา ไมส งขลา ภาคใต หมูที่ 1 ตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา 5.3 ระยะเวลาดําเนินการ 20 – 21 กุมภาพันธ 2557 5.4 ผลการดําเนินงาน ผู เ ขารับการฝ ก อบรม จํ านวน 20 คน เปน ตั ว แทนจากหมูบ านเปาหมายกิ จ กรรม สงเสริมการจัดการปาชุมชน ประจําป 2557 ในพื้นที่จังหวัดสงขลาและจังหวัดสตูล ดังนี้ 1. บานคลองหวยบา หมูที่ 2 ตําบลปาแกบอหิน อําเภอทุงหวา จังหวัดสตูล 2. บานสวน หมูที่ 8 ตําบลควนโส อําเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา
สรุปผลความพึงพอใจการถายทอดความรู “การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ” กิจกรรมสงเสริมการจัดการปาชุมชน ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2557 ความรูความเขาใจกอนและหลังการฝกอบรม มากที่สุด
มาก
ระดับความรูความเขาใจ ปานกลาง
กอนการฝกอบรม 1. แนวคิดและหลักการในการดําเนินงานสงเสริมการจัดการปาชุมชน 2. การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน 3. ศึกษาดูงาน ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจัยปาไมสงขลา ภาคใต 4. อื่น ๆ ที่เหมาะสมตามสภาพทองถิ่นและความตองการเรียนรูของราษฎร
0 3 (15%) 1 (5%) 0
13 (65%) 9 (45%) 10 (50%) 13 (65%)
6 (30%) 5 (25%) 6 (30%) 6 (30%)
1 (5%) 3 (15%) 3 (15%) 1 (5%)
0 0 0 0
หลังการฝกอบรม 1. แนวคิดและหลักการในการดําเนินงานสงเสริมการจัดการปาชุมชน 2. การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน 3. ศึกษาดูงาน ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจัยปาไมสงขลา ภาคใต 4. อื่น ๆ ที่เหมาะสมตามสภาพทองถิ่นและความตองการเรียนรูของราษฎร
1 (20%) 2 (10%) 3 (15%) 2 (10%)
12 (60%) 11 (55%) 9 (45%) 10 (50%)
4 (20%) 6 (30%) 6 (30%) 7 (35%)
3 (15%) 1 (5%) 2 (10%) 1 (5%)
0 0 0 0
หัวขอฝกอบรม
นอย
นอยที่สุด
ความพึงพอใจในการถายทอดความรู “การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ” หัวขอ ดานพิธ ีการ พิธีการในการเปด–ปดการฝกอบรม ดานสถานที่/เวลา/กําหนดการ 1. ความเหมาะสมของสถานทีใ่ นการจัดฝกอบรม 2. ความเหมาะสมของหองจัดอบรม เวที แสง และเสียง 3. ความสะดวกสบายในการเดินทาง 4. ความเหมาะสมของสถานที่ศกึ ษาดูงาน 5. ความเหมาะสมของระยะเวลาในการจัดฝกอบรม 6. การประชาสัมพันธขอมูลขาวสารตาง ๆ เกี่ยวกับการจัดฝกอบรม ดานที่พัก/อาหารและเครื่องดื่ม 1. ความปลอดภัย/สะดวกสบายของหองพัก 2. รายการและรสชาติอาหาร 3. ของวาง (ขนมและเครื่องดื่ม) ดานหัวขอ/เนื้อหาบรรยาย 1. ความเหมาะสมของเนื้อหาบรรยาย 2. ความเหมาะสมของระยะเวลาในการบรรยายแตละหัวขอ ดานวิทยากร 1. ความรูความเขาใจในเนื้อหาที่บรรยายของวิทยากร 2. ความสามารถและทักษะในการสื่อสารและถายทอดเนื้อหา 3. สื่อ – อุปกรณ ประกอบการบรรยาย 4. การบริหารจัดการเวลาในการบรรยาย ดานประโยชนที่ไดรับและการนําไปใช 1. ประโยชนที่ไดรับจากการเขารวมฝกอบรม 2. ความเปนไปไดในการนําไปใชในการปฏิบัติงาน 3. ภาพรวมการจัดฝกอบรมในครั้งนี้
มากที่สุด 0
มาก 10 (50%)
ระดับความรูความเขาใจ ปานกลาง
นอย
นอยที่สุด
8 (40%)
2 (10%)
0
2 (10%) 1 (5%) 3 (15%) 2 (10%) 0 1 (5%)
11 (55%) 12 (60%) 11 (55%) 13 (65%) 16 (80%) 14 (70%)
6 (30%) 6 (30%) 6 (30%) 4 (20%) 3 (15%) 4 (20%)
1 (5%) 1 (5%) 0 1 (5%) 1 (5%) 1 (5%)
0 0 0 0 0 0
3 (15%) 1 (5%) 3 (15%)
11 (55%) 15 (75%) 10 (50%)
5 (25%) 3 (15%) 7 (35%)
1 (5%) 1 (5%) 0
0 0 0
3 (15%) 2 (10%)
15 (75%) 14 (70%)
2 (10%) 2 (10%)
0 2 (10%)
0 0
5 (25%) 0 2 (10%) 1 (5%)
12 (60%) 15 (75%) 12 (60%) 12 (60%)
3 (15%) 4 (20%) 6 (30%) 6 (30%)
0 1 (5%) 0 1 (5%)
0 0 0 0
5 (25%) 2 (10%) 3 (15%)
12 (60%) 13 (65%) 9 (45%)
3 (15%) 4 (20%) 7 (35%)
0 1 (5%) 1 (5%)
0 0 0
แผนภูมทิ ่ี 1 แผนภูมิสรุปภาพรวมประเมินความพึงพอใจของผูเขารับการฝกอบรมหลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) 0
อื่น ๆ ที่เหมาะสมตามสภาพทองถิ่นและความ ตองการเรียนรูของราษฎร (หลังอบรม)
5
35
50
10 0
ศึกษาดูงาน ณ ศูนยถายทอดเทคฯดานวิจัยปาไม สงขลา (หลังอบรม)
10
30 15
0
5
การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน (หลังอบรม)
45
30
55
10 0
แนวความคิดและหลักการในการดําเนินงานสงเสริม การจัดการปาชุมชน (หลังอบรม)
15
0
อื่น ๆที่เหมาะสมตามสภาพทองถิ่นและความ ตองการเรียนรูของราษฎร (กอนฝกอบรม)
ปานกลาง
30 15
65
30
0
15
25
45
15 0
แนวคิดและหลักการในการดําเนินงานสงเสริม การจัดการปาชุมชน (กอนฝกอบรม)
5
รอยละของผูตอบแบบประเมิน
30
65
0 0
5
10
มาก มากที่ส ุด
50
5
การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน (กอนฝกอบรม)
นอย
60
5
0 0
ศึกษาดูงาน ณ ศูนยถายทอดเทคฯดานวิจัยปาไม สงขลา (กอนฝกอบรม)
20 20
นอยที่สุด
15 20 25 30 35 40
45
50
55
60
65 70 75 80 85 90 95 100
5
แผนภูมิที่ 1 (ตอ) แผนภูมิสรุปภาพรวมประเมินความพึงพอใจของผูเขารับการฝกอบรมหลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) 0
5
การประชาสัมพันธขอมูลขาวสารเกี่ยวกับการอบรม
20
70
5 0
5
ความเหมาะสมของระยะเวลาฝกอบรม
15
80
0 0
5
ความเหมาะสมของสถานที่ดูงาน
20
65
10
นอย
0 0
ความสะดวกสบายในการเดินทาง
30
0
มาก
5
ความเหมาะสมของหองจัดอบรมฯ
ปานกลาง
55
15
มากที่สุด
30
60
5 0
5
ความเหมาะสมของสถานที่ในการฝกอบรม
30
55
10 0
10
พิธีการในการเปด-ปดอบรม
รอยละของผูตอบแบบประเมิน
40
50
0
0
นอยมาก
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95 100
6
แผนภูมิที่ 1 (ตอ) แผนภูมิสรุปภาพรวมประเมินความพึงพอใจของผูเขารับการฝกอบรม หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับ สนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา) 0 0
สื่อ-อุปกรณ ประกอบการบรรยาย
30
60
10 0
5
ความสามารถและทักษะในการสื่อสาร
20
75
0 0 0
ความรูความเขาใจในเนื้อหาที่บรรยาย
15
60
25 0
10 10
ความเหมาะสมของระยะเวลาในการบรรยาย
70
10 0 0
ความเหมาะสมของเนื้อหาบรรยาย
10
75
15 0 0
ของวาง (ขนมและเครื่องดื่ม)
35 15
0
5
รายการและรสชาติอาหาร
5
15
50
นอยมาก นอย ปานกลาง มาก มากที่สุด
75
0
5 รอยละของผู แผนภูมิที่ 1 (ตอ) แผนภู มิสรุปภาพรวมประเมิ นความพึ หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครั ฐ ตอบแบบประเมิน ความปลอดภั ย/สะดวกสบายของห องพักงพอใจของผูเขารับการฝกอบรม 25 55 15 ประจําป 2557 สํานักจัดการทรัพยากรปาไมที่ 13 (สงขลา)
0
5
10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 7
นอยมาก
ÀÒ¤ºÃÃÂÒÂ
หลักการเศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวการดํารงอยู และปฏิบัติตนของประชาชนในทุก ระดั บ ตั้งแตระดับครอบครัว ระดั บชุม ชนจนถึ งระดั บรัฐ ทั้งในการพัฒ นา และบริหารประเทศใหดํ าเนิ น ไป ในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิ จ เพื่อใหก าวทัน ต อโลกยุ ค โลกาภิวั ต น ความพอเพีย ง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเ หตุ ผ ล รวมถึ งความจํ าเปน ที่จ ะต องมีระบบภู มิคุ ม กั น ในตั ว ที่ดี พอสมควรตอการมีผลกระทบใดๆ อันเกิด จากการเปลี่ ย นแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้ จะต อง อาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอย างยิ่ ง ในการนํ าวิ ชาการต าง ๆ มาใชในการ วางแผน และการดําเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพื้นฐานจิต ใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุก ระดั บ ใหมีสํ านึ ก ในคุ ณ ธรรม ความซื่ อสั ต ย สุจริต และใหมีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิต ดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญา และความ รอบคอบ เพื่อใหสมดุล และพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลงอย างรวดเร็ว และกว างขวางทั้งด าน วัตถุ สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี
การนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใช ปรัชญาเศรษฐกิ จ พอเพีย งนี้ เ ปน กรอบแนวความคิ ด และทิศ ทางการพัฒ นาระบบเศรษฐกิ จ มหภาคของไทย ซึ่ งบรรจุ อยู ในแผนพัฒ นาเศรษฐกิ จ และสั งคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 25502554) เพื่อมุงสูการพัฒนาที่สมดุล ยั่งยืน และมีภูมิคุมกัน เพื่อความอยูดีมีสุข มุงสู สั งคมที่มีค วามสุ ข อยางยั่งยืน หรือที่เรียกวา สังคมสีเขียว (Green Society) ดวยหลักการดังกลาว แผนพั ฒ นาฯฉบับที่ 10 นี้ จะไมเ น น เรื่องตั ว เลขการเจริญ เติ บโตทางเศรษฐกิ จ แต ยั งคงใหค วามสํ าคั ญ ต อระบบเศรษฐกิ จ แบบทวิลักษณ หรือระบบเศรษฐกิจที่มีความแตกตางกันระหวางเศรษฐกิจชุมชนเมืองและชนบท ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ไดรับการเชิดชูสูงสุดจากสหประชาชาติ (UN) โดยนายโคฟ อัน นั น ในฐานะเลขาธิการองคการสหประชาชาติ ไดทูลเกล าฯถวายรางวั ล The Human Development Lifetime Achievement Award แดพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เมื่อ 26 พฤษภาคม 2549 และได มีปาฐกถา ถึงปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวาเปนปรัชญาที่สามารถเริ่มไดจากการสรางภู มิคุ ม กั น ในตนเองสู หมูบาน และสูเศรษฐกิจในวงกวางขึ้นในที่สุด เปนปรัชญาที่มีประโยชน ต อประเทศไทยและนานาประเทศ โดยที่ องคการสหประชาชาติ ไดสนับสนุนใหประเทศตางๆที่เปนสมาชิก 166 ประเทศ ยึด เปน แนวทางสู ก าร พัฒนาประเทศแบบยั่งยืน
10
หลักแนวคิดของเศรษฐกิจพอเพียง การพัฒนาตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง คือ การพัฒนาที่ตั้งอยูบนพื้นฐานของทางสายกลาง และ ความไมประมาท โดยคํานึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันที่ดีในตั ว ตลอดจน ใชความรู ความรอบคอบ และคุณธรรม ประกอบการวางแผน การตั ด สิ น ใจ และการกระทํา ปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง มีหลักพิจารณาอยู 5 สวน ดังนี้ 1. กรอบแนวคิด เปนปรัชญาที่ชแี้ นะแนวทางการดํารงอยู และปฏิบัติ ต นในทางที่ค วร จะเปน โดยมีพ้นื ฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุ ก ต ใชได ต ลอดเวลา และ เปนการมองโลกเชิงระบบที่มีก ารเปลี่ ย นแปลงอยู ต ลอดเวลา มุงเน น การรอดพน จากภั ย และวิ ก ฤต เพื่อความมั่นคง และความยั่งยืนของการพัฒนา 2. คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชกับการปฏิบัติ ต นได ในทุก ระดับ โดยเนนการปฏิบัติบนทางสายกลาง และการพัฒนาอยางเปนขั้นตอน 3. คํานิยาม ความพอเพียงจะตองประกอบดวย 3 คุณลักษณะ พรอม ๆ กันดังนี้ 1. ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไมนอยเกินไป และไมม ากเกิ น ไป โดยไมเบียดเบียนตนเอง และผูอื่น เชน การผลิต และการบริโภคที่อยูในระดับพอประมาณ 2. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพีย งนั้ น จะตองเปน ไปอย างมีเ หตุ ผ ล โดยพิจ ารณาจากเหตุ ปจ จั ย ที่เ กี่ ย วของตลอดจนคํ านึ งถึ งผลที่ค าดว า จะเกิดขึ้นจากการกระทํานั้น ๆ อยางรอบคอบ 3. การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึ ง การเตรีย มตั ว ใหพรอมรับผลกระทบ และการเปลี่ยนแปลงดานตาง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ที่คาดวา จะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกลและไกล 4. เงื่อนไข การตั ด สิ น ใจและการดํ าเนิ น กิ จ กรรมต าง ๆ ใหอยู ในระดั บพอเพีย งนั้ น ตองอาศัยทั้งความรู และคุณธรรมเปนพื้นฐาน กลาวคือ 1. เงื่อนไขความรู ประกอบด ว ย ความรอบรูเ กี่ ย วกั บวิ ชาการต าง ๆ ที่เ กี่ ย วของ อยางรอบดาน ความรอบคอบที่จ ะนํ าความรูเ หล านั้ น มาพิจ ารณาใหเ ชื่อมโยงกั น เพื่อประกอบการ วางแผน และความระมัดระวังในขั้นปฏิบัติ
11
2. เงื่ อ นไขคุ ณธรรม ที่จ ะต องเสริม สรางประกอบด ว ย มีค วามตระหนั ก ในคุณธรรม มีความซื่อสัตยสุจริต และมีความอดทน มีความเพียร ใชสติปญญาในการดําเนินชีวิต 5. แนวทางปฏิบัติ / ผลที่คาดวาจะไดรับ จากการนําปรัชญาของเศรษฐกิ จ พอเพีย ง มาประยุ ก ต ใช คื อ การพัฒ นาที่ส มดุ ล และยั่ งยื น พรอมรับต อการเปลี่ ย นแปลงในทุก ด าน ทั้งด าน เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดลอม ความรู และเทคโนโลยี เศรษฐกิจพอเพียงกับทฤษฎีใหมตามแนวพระราชดําริ เศรษฐกิ จ พอเพีย ง และแนวทางปฏิบัติ ข องทฤษฎี ใหม เปน แนวทางในการพัฒ นาที่นํ าไปสู ความสามารถในการพึ่งตนเอง ในระดั บต างๆ อย างเปน ขั้น ตอน โดยลดความเสี่ ย งเกี่ ย วกั บความ ผั น แปรของธรรมชาติ หรือการเปลี่ ย นแปลงจากปจ จั ย ต า งๆ โดยอาศั ย ความพอประมาณและ ความมีเ หตุ ผ ล การสร างภู มิ คุ ม กั น ที่ดี มีค วามรู ความเพี ย รและความอดทน สติ และปญ ญา การชวยเหลือซึ่งกันและกันและความสามัคคี เศรษฐกิจพอเพียงความหมายกวางกวาทฤษฎีใหม โดยที่เ ศรษฐกิ จ พอเพีย งเปน กรอบแนวคิ ด ที่ชี้บอกหลักการ และแนวทางปฏิบัติของทฤษฎีใหม ในขณะที่แนวพระราชดํ าริเ กี่ ย วกั บทฤษฎีใหม หรือ เกษตรทฤษฎีใหม ซึ่งเปนแนวทางการพัฒนาการเกษตรอยางเป น ขั้น ตอนนั้ น เปน ตั ว อย างการใชหลั ก เศรษฐกิจพอเพียงในทางปฏิบัติที่เปนรูปธรรมเฉพาะในพืน้ ที่ท่เี หมาะสม ทฤษฎีใหมต ามแนวพระราชดํ าริ อาจเปรียบเทียบกับหลักเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่ งมีอยู 2 แบบ คื อ แบบพื้น ฐาน กั บแบบก าวหน า ได ดั งนี้ ความพอเพียงในระดับบุคคล และครอบครัว โดยเฉพาะเกษตรกรเปน เศรษฐกิ จ พอเพีย งแบบพื้น ฐาน เทียบไดกับทฤษฎีใหม ขั้นที่ 1 ที่มุงแกปญหาของเกษตรกรที่อยู หางไกลแหล งน้ํ า ต องพึ่งน้ํ าฝน และประสบ ความเสี่ยงจากการที่น้ําไมพอเพียง แมกระทั่งสําหรับการปลูกขาวเพื่อบริโภคและมีขอสมมติ ว า มีที่ดิ น พอเพียงในการขุดบอเพื่อแก ปญ หาในเรื่องดั งกล าว จากการแก ปญ หาความเสี่ ย งเรื่องน้ํ า จะทําให เกษตรกรสามารถมีขาวเพื่อการบริโภค ยังชีพในระดับหนึ่ง และใชท่ดี ินสวนอื่น ๆ สนองความต องการ พืน้ ฐานของครอบครัว รวมทั้งขายในสวนที่เหลือเพื่อมีรายไดที่จะใชเปนคาใชจายอื่นๆ ที่ไมสามารถผลิ ต เองได ทั้งหมดนี้เปนการสรางภูมิคุมกันในตัวใหเกิดขึ้น ในระดับครอบครัว อย างไรก็ ต าม แมก ระทั่งใน ทฤษฎีใหมขั้นที่ 1 ก็จําเปนที่เกษตรกรจะต องได รับความชว ยเหลื อจากชุม ชน ราชการ มู ล นิ ธิ และ ภาคเอกชน ตามความเหมาะสมความพอเพียงในระดับชุมชน และระดั บองค ก รเปน เศรษฐกิ จ พอเพีย ง แบบกาวหนาซึ่งครอบคลุมทฤษฎีใหม
12
ขั้นที่ 2 เปนเรื่องของการสนับสนุนใหเกษตรกรรวมพลังกันในรูปกลุมหรือสหกรณ หรือ การที่ธุรกิจตาง ๆ รวมตัวกันในลักษณะเครือขายวิสาหกิจ กลาวคือ เมื่อสมาชิกในแตละครอบครัว หรือ องคกรตาง ๆ มีความพอเพียงขั้นพื้นฐานเปนเบื้องตนแลวก็จะรวมกลุ ม กั น เพื่อรว มมือกั น สรางประโยชน ใหแกกลุม และสวนรวมบนพื้นฐานของการไมเบีย ดเบีย นกั น การแบงปน ชว ยเหลื อซึ่ งกั น และกั น ตาม กํ าลั งและความสามารถของตน ซึ่ ง จะสามารถทําให ชุม ชนโดยรวม หรือเครือ ขายวิ ส าหกิ จ นั้ น ๆ เกิดความพอเพียงในวิถีปฏิบัติอยางแทจริงความพอเพีย งในระดั บประเทศเปน เศรษฐกิ จ พอเพีย งแบบ กาวหนาซึ่งครอบคลุมทฤษฎีใหม ขั้นที่ 3 ซึ่งสงเสริมใหชุมชน หรือเครือขายวิสาหกิจ สรางความรวมมือกั บองค ก รอื่น ๆ ในประเทศ เชน บริษัทขนาดใหญ ธนาคาร สถาบันวิจัย เปนตน การสรางเครือขายความรว มมือในลั ก ษณะเชน นี้ จะเป น ประโยชน ใ นการสื บทอด ภู มิปญ ญา แลกเปลี่ ย นความรู เทคโนโลยี และบทเรีย นจากการพั ฒ นา หรือ รว มมือกั น พัฒ นา ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงทําใหประเทศอันเปนสังคมใหญอันประกอบดวยชุมชน องคกร และธุรกิ จ ต า ง ๆ ที่ ดํ าเนิ น ชี วิ ต อย า งพอเพีย งกลายเป น เครื อ ขา ยชุม ชนพอเพีย งที่ เ ชื่ อ มโยงกั น ด ว ยหลั ก ไมเบียดเบียน แบงปน และชวยเหลือซึ่งกันและกันไดในที่สุด
การผลิตตามทฤษฎีใหมสามารถเปนตนแบบการคิดในการผลิตที่ดีได ดังนี้ 1. การผลิตนั้นมุงใชเปนอาหารประจําวันของครอบครัว เพื่อใหมีพอเพียงในการบริโภค ตลอดป เพื่อใชเปนอาหารประจําวันและเพื่อจําหนาย 2. การผลิตตองอาศัยปจจัยในการผลิ ต ซึ่ งจะต องเตรีย มใหพรอม เชน การเกษตร ตองมีน้ํา การจัดใหมีและดูแหลงน้ํา จะกอใหเกิดประโยชนทั้งการผลิต และประโยชนใชสอยอื่น ๆ 3. ปจจัย ประกอบอื่น ๆ ที่จ ะอํานวยใหก ารผลิ ต ดํ าเนิ น ไปด ว ยดี และเกิ ด ประโยชน เชื่อมโยง (Linkage) ที่จะไปเสริมใหเกิดความยั่งยืนในการผลิ ต จะต องรว มมือกั น ทุก ฝ าย ทั้งเกษตรกร ธุรกิจ ภาครัฐ ภาคเอกชน เพื่อเชื่อมโยงเศรษฐกิ จ พอเพีย งเขากั บเศรษฐกิ จ การค า และใหดํ าเนิ น กิจการควบคูไปดวยกันได การผลิตจะตองตระหนักถึงความสัมพันธระหวางบุคคล กับ ระบบ การผลิ ต นั้ น ต องยึ ด มั่ น ใน เรื่ อ งของ คุ ณค า ให ม ากกว า มู ล ค า ดั ง พระราชดํ า รัส ซึ่ ง ได นํ าเสนอมาก อนหน า นี้ ที่ ว า
13
“…บารมีนั้น คือ ทําความดี เปรีย บเทีย บกั บ ธนาคาร …ถ า เราสะสมเงิ นใหมาก เราก็ สามารถที่จะใชดอกเบี้ย ใชเงินที่เปนดอกเบี้ย โดยไมแตะตองทุนแตถาเราใชมากเกินไป หรือเรา ไมระวัง เรากินเขาไปในทุน ทุนมันก็นอยลง ๆ จนหมด…ไปเบิกเกินบัญชีเขาก็ตองเอาเรื่อง ฟอง เราใหลมละลาย เราอยาไปเบิกเกินบารมีที่บานเมือ ง ที่ป ระเทศได สรา งสมเอาไวตั้ ง แต บ รรพ บุรุษของเราใหเกินไป เราตองทําบา ง หรือ เพิ่ มพู นใหป ระเทศของเราปกติ มีอ นาคตที่มั่นคง บรรพบุ รุษ ของเราแต โ บราณกาล ได สรา งบ า นเมือ งมาจนถึ ง เราแลว ในสมัย นี้ท่ีเ รากํ า ลั ง เสียขวัญ กลัว จะไดไมตองกลัว ถาเราไมรักษาไว…” การจั ด สรรทรัพยากรมาใชเ พื่อการผลิ ต ที่คํ านึ งถึ ง คุ ณค า มากกว า มูลค า จะก อใหเ กิ ด ความสัมพันธระหวาง บุคคล กับ ระบบ เปน ไปอย างยั่ งยื น ไมทําลายทั้งทุน สั งคมและทุน เศรษฐกิ จ นอกจากนี้จะตองไมติดตํารา สรางความรู รัก สามัคคี และความรวมมือรวมแรงใจ มองการณ ไกลและ มีระบบสนับสนุนที่เปนไปได
ประการที่สําคัญของเศรษฐกิจพอเพียง 1. พอมีพอกิน ปลูกพืชสวนครัวไวกินเองบาง ปลูกไมผลไวหลังบาน 2-3 ตน พอที่จะมี ไวกินเองในครัวเรือน เหลือจึงขายไป 2. พออยู พ อใช ทํ าใหบา นน าอยู ปราศจากสารเคมี กลิ่ น เหม็ น ใชแ ต ข องที่ เ ป น ธรรมชาติ (ใชจุลินทรียผสมน้ํ าถู พื้น บาน จะสะอาดกว าใชน้ํ ายาเคมี) รายจ ายลดลง สุ ข ภาพจะดี ขึ้น (ประหยัดคารักษาพยาบาล) 3. พออกพอใจ เราตองรูจักพอ รูจักประมาณตน ไมใครอยากใครมีเชน ผู อ่ืน เพราะเรา จะหลงติดกับวัตถุ ปญญาจะไมเกิด "การจะเป น เสื อนั้ น มั น ไม สํ า คั ญ สํ า คั ญ อยู ที่ เ ราพออยู พอกิ น และมี เ ศรษฐกิ จ การเปน อยู แบบพอมีพอกิ น แบบพอมีพอกิ น หมายความว า อุม ชูตั ว เองได ใหมีพอเพีย งกั บตั ว เอง"
กฎหมายวาดวยการปาไมที่เกี่ยวของกับการจัดการปาชุมชน ในปจจุบันนี้ (2545) ประเทศไทยไดมีกฎหมายเกี่ยวกับการปาไมที่ประกาศใชบังคั บ แลว รวมจํานวน 5 ฉบับ ไดแก พ.ร.บ. ปาไมพุทธศักราช 2484 พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. 2507 พ.ร.บ. อุทยานแหงชาติ พ.ศ. 2504 พ.ร.บ. สงวนและคุมครองสัตวปา พ.ศ. 2535 พ.ร.บ. สวนปา พ.ศ. 2535
การจัดทําโครงการปาชุมชนในเขตพื้นที่ปาตามพระราชกําหนดปาไม พุทธศักราช 2484 บทกฎหมายที่ใชอางอิง
พระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช 2484 1. มาตรา 17 (วา ด วยการทํา ไมหวงหา ม) บทบั ญ ญั ติ ใ นสวนนี้มิใ หใ ช บั ง คั บ ในกรณี ดังตอไปนี้ (1) พนักงานเจาหนา ที่จัด ทํา ไปเพื่ อ ประโยชนใ นการบํ า รุง ป า การค นควา หรือ ทดลองในทางวิชาการ (2) การเก็บหาเศษไม ปลายไมตายแหง ที่ลมขอนนอนไพรอันมีลักษณะเปน ไมฟ น ซึ่งไมใชไมสัก หรือไมหวงหามประเภท ข. ไปสําหรับใชสอยในบานเรือนแหงตน/หรือประกอบกิ จ ของตน 2. มาตรา 32 (วาดวยของปาหวงหาม) บทบัญญัติในสวนนี้มิใหใ ช บั ง คั บ ในกรณีพ นัก งานเจา หนา ที่จัด ทํา ไปเพื่ อ โยชน ในการบํารุงปา การคนควา หรือการทดลองในทางวิชาการ 3. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรื่องแตงตั้งเจาหนาที่ตามพระราชบั ญ ญั ติ ป า ไม พุทธศักราช 2484 ลงวันที่ 1 กันยายน 2525 ขอ 2 (35)
15
หนาที่และสิทธิที่ไดรับจากโครงการปาชุมชน โครงการปาชุมชนที่ไดรับอนุมัติ จ ากอธิบดี ก รมปาไมแล ว กํ านั น /ผู ใหญ บาน ซึ่ งเปน พนั ก งาน เจาหนาที่ตามพระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. 2507 และพระราชบัญ ญั ติ ปาไม พุทธศั ก ราช 2484 ประชาชน ในพื้นที่จะมีหนาที่และสิทธิ ดังตอไปนี้
โครงการปาชุมชนในพื้นที่ปาสงวนแหงชาติ 1. กํานัน/ผูใหญบา นเปนพนักงานเจาหนาที่ จะตองดําเนินการตามกิ จ กรรมที่ได รับอนุ มั ติ ต าม โครงการปาชุมชน เพื่อประโยชนในการดูแลรักษา 2.ในกรณี มี ค วามจํ า เป น จะต อ งใช ไ ม ห รื อ ของป า ให ดํ า เนิ น การตามมาตรา 15 แห ง พระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. 2507 กฎกระทรวงฉบับที่ 1,106 (2528) ว าด ว ยการปาไม ในเขตปาสงวนแหงชาติ ขอ 3 ระเบีย บกรมปาไมว าด ว ยการอนุ ญ าตทําไมในเขตปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. 2529 ขอ 20 กฎกระทรวงฉบับที่ 1,107 (2528) วาดวยการเก็ บหาของปา ในเขตปาสงวน แหงชาติ ข อ 2 ระเบีย บกรมปา ไมว า ด ว ยการอนุ ญ าตเก็ บ หาของปาภายในเขตปาสงวนแห งชาติ พ.ศ. 2529 ขอ 17
โครงการปาชุมชนในเขตปาตามพระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช 2484 1. กํานัน/ผูใหญบา นเปนพนักงานเจาหนาที่ จะตองดําเนินการตามกิ จ กรรมที่ได รับอนุ มั ติ ต าม โครงการปาชุมชน เพื่อประโยชนในการคุมครองดูแลรักษาปา 2.ในกรณี ที่มีค วามจํ าเปน จะต องใชประโยชน จ ากไมหรือของปาใหดํ าเนิ น การตามมาตรา 17,25,32 แหงพระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช 2484 และประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ ลงวันที่ 22 มกราคม 2531 ขอ 3 ตอไป
16
พระราชบัญญัติปาไม 2484 ความหมาย 1. “ปาไม” หมายความวา ที่ดินที่ยังมิไดมีบุคคลไดมาตามกฎหมายที่ดิน 2. “ไม” หมายความวา ไมสักและไมอื่นทุกชนิดที่เปนตน เปนกอ เปน เถา รวมตลอดถึ งไม ที่นําเขามาในราชอาณาจั ก ร ไมไผ ทุก ชนิ ด ปาล ม หวาย ตลอดจนราก ปุม ตอ เศษ ปลายและกิ่ ง ของสิ่งนั้น ๆ ไมวาจะถูกตัดทอน เลื่อย ผา ถาก ขุด หรือกระทําโดยประการอื่นใด 3. “ไมหวงหาม” - ประเภท ก. ไม ห วงหา มธรรมดา ได แ ก ไม ซึ่ ง การทํ าไม จ ะต อ งได รั บ อนุ ญ าต จากพนักงาน เจาหนาที่หรือไดรับสัมปทาน - ประเภท ข. ไมหวงหามพิเศษ ไดแก ไมหายากหรือไมท่คี วรสงวน ซึ่งไมอนุญาตใหทําไม เวนแตรัฐมนตรีจะไดอนุญาตในกรณีพิเศษ 4. “ไมสักและไมยาง” ทั่วไปในราชอาณาจักร ไมวาจะขึ้นอยูที่ใดเปนไมหวงหามประเภท ก. 5. “ไมชนิดอื่นในปา” จะเปนไมหวงหามชนิดใด ใหกําหนดโดยพระราชกฤษฎีกา 6. “ของปา” หมายความวา บรรดาของที่เกิด หรือมีขึ้นในปาตามธรรมชาติ คือ ก. ไม รวมทั้งสวนตาง ๆ ของไม ถานไม น้ํามัน ยางไม ตลอดจนสิ่งอื่น ๆ ที่เกิดจากไม ข. พืชตาง ๆ ตลอดจนสิ่งอื่น ๆ ที่เกิดจากพืชนั้น ค. รังนก ครั่ง รวงผึ้ง ขี้ผึ้ง และมูลคางคาว ง. หินที่ไมใชแรตามกฎหมายวาดวยแรและหมายความรวมถึงถานไมที่บุคคลทําขึ้นดวย 7. ของปาอยางใดในทองที่ใดจะเปนของปาหวงหาม ใหกําหนดโดยพระราชกฤษฎีกา 8. ผูใดเก็บหาของปาหวงหาม หรือทําอันตรายดวยประการใด ๆ แกของปาหวงหามในปา ตองไดรับอนุญาตจากพนักงานเจาหนาที่ และตองเสียคาภาคหลวง 9. ผูใดนําไมหรือของปาเคลื่อนที่ ตองมีใบเบิกทางของพนักงานเจาหนาที่กํากับไปดวย ตามขอกําหนดในกฎกระทรวง ที่ดินที่มิใช “ปา” ตามกฎหมายวาดวยปาไมนั้น คือ ที่ดินที่มีเอกสารของทางราชการกรมที่ดินที่ออกให ไดแก โฉนดที่ดิน โฉนดแผนที่ โฉนดตราจอง ตราจองที่ตราวา “ไดทําประโยชนแลว “ นส.3, นส. 3 ก, นส. 3 ข, แบบหมายเลข 3, นส.2, และสค. 1 เปนตน
แนวคิดและหลักการสงเสริมการมีสวนรวมการบริหารจัดการปาชุมชน แนวคิดเกี่ยวกับปาชุมชน แนวคิ ด เกี่ ย วกั บ “ปา ชุม ชน” จั ด เปน แนวคิ ด ที่ไ ด รั บการยอมรั บอย า งแพรห ลาย ปจจุบันมีการดําเนินงานทางดานนี้อยางกวางขวาง กรมปาไม (2537) ไดอธิบายแนวคิ ด เกี่ ย วกั บ “ปาชุม ชน” คื อ แนวความคิ ด ในการ ใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการจัดการทรัพยากรปาไม ทั้งนี้ เ พื่อใหปาชุม ชนเปน เครื่องมือสํ าคั ญ ในการลดความขัดแยงระหว างคนกั บปาไม และคนกั บคนด ว ยกั น เองในการจั ด การทรัพยากรปาไม โดยการเสริมสรางความรูค วามเขาใจแก ประชาชนในการจั ด การทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อการผลิ ต อย า งสมดุ ล และยั่ งยื น ด ว ยการวางรากฐานการใชป ระโยชน ที่ดิ น เพื่อ การปาไมและการเกษตร การอยูอาศัยอยางเหมาะสมกลมกลืน รวมทั้งการผสมผสานการผลิ ต ด านการเกษตร และการปาไม ในพื้นที่เดียวกัน ในรูปแบบของระบบวนเกษตร ที่ผสมผสานวิธคี ิดของชนบทที่สงบสุขอยางแทจริง กรมปาไม (2554) ไดอธิบายแนวคิดเกี่ยวกับปาชุมชนคือ รูปแบบการบริหารจั ด การ ทรัพยากรปาไม ที่ไดใหความสําคัญตอผูรับประโยชนท่ใี กล ชิด ปาที่สุ ด ซึ่ งพึ่งพิงและอาศั ย อยู กั บแหล ง ปาไม ใหไดเขามามีสวนรวมในการรักษาปาที่ใกล ๆ หมูบาน เพื่อผลประโยชน ข องตน แนวความคิ ด ดังกลาวนี้ ไดกอใหเกิดรูปแบบการจัดการปาในพื้นที่ขนาดเล็ก ที่เรียกวา “ปาชุมชน”
การสงเสริมกระบวนการมีสวนรวม นโยบายปาไมของภาครัฐ ไดใหความสําคัญในการจัดการปาไมอยางยั่งยืน โดยส งเสริม และสนั บ สนุ น ให ประชาชนเขา มามี ส ว นรว ม และเปน ไปตามรัฐธรรมนู ญ แห งราชอาณาจั ก รไทย พุทธศักราช 2540 ที่ไดกําหนดบทบาทหน าที่ข องภาครัฐจะต องส งเสริม และสนั บสนุ น ใหประชาชน มีสวนรวมในการสงวน บํารุงรักษา และใชประโยชน จ ากทรัพยากรธรรมชาติ และความหลากหลาย ทางชีวภาพอยางสมดุล (มาตรา 79) ในส ว นของกรมป า ไม ได กํ า หนดทิ ศ ทางการอนุ รั ก ษ ค วามสมบู รณ ข องพื้ น ที่ ป า โดยใหชุมชนทองถิ่นมีบทบาทสําคัญในการจัดการปารว มกั บรัฐในรูปแบบของ “ปาชุม ชน” มีก ารปรับ บทบาทของภาครัฐ และใชชองทางของกฎหมายเปด โอกาสใหชุม ชนเขามามีส ว นรว มในการจั ด การ ทรัพยากรปาไมไดอยางถูกกฎหมาย โดยจัดทําโครงการปาชุมชนเพื่อขออนุมัติจากกรมปาไม และ
18
ภาครัฐเปนผูใหการสนับสนุนสรางความเขาใจในคุณคาของปาไมตอสิ่งแวดล อม ตลอดจนสรางคุ ณ ค า ขององคกรชุมชนที่สามารถดูแลปาไดประสบผลสําเร็จ “การมีสวนรวม” ในการดําเนินงานปาชุมชน เปนการรวมกันระหวางพนักงานเจา หน าที่ ตามกฎหมายว าด ว ยการปาไม หรือเจ าหน าที่อ่ืน ของกรมปาไมอัน ประกอบด ว ย กํ านั น ผู ใหญ บาน นักวิชาการปาไม เจ าพนั ก งานปาไม เจ าหน าที่ปาไมฯลฯ ที่สั งกั ด กรมปาไม เปน ต น กั บกลุ ม ราษฎร ในชุมชนที่รวมดําเนินการตามที่กฎหมายใหอํานาจและรับรองสิทธิ์ไวในพื้นที่ที่กําหนด คือในการควบคุ ม ดูแล รักษา หรือบํารุงปา ในพื้นที่ปาไม (กรมปาไม, 2553)
เครือขายการมีสวนรวมในการบริหารจัดการปาชุมชน 1. บทบาทของชุมชนในการมีสวนรวมบริหารจัดการปาชุมชน โดยพื้นฐานของสังคมไทยเปนสังคมเกษตรกรรม วิ ถี ชีวิ ต ของคนในชนบทต องอาศั ย พึ่งพิงปาอยางแยกไมออก ปาเปนแหลงตนน้ําลําธาร (ชุมชนใชน้ํ าทั้งในชีวิ ต ประจํ าวั น และการเกษตร) แหลงไมใชสอย แหลงอาหารที่อุดมสมบูรณซึ่งมีหมุนเวียนใหเ ลื อกเก็ บกิ น ทุก ฤดู ก าล อาทิ ผั ก สารพัด ชนิด ผลไมปา เห็ด เผือก มัน หนอไม แมลงตาง ๆ ทั้งที่อยูในดิน บนต น ไม ในลํ าหว ย ในปามีส มุ น ไพร นานาชนิด ปาเปนที่อยูอาศัยของสัตวปา และบางแหงยังเชื่อวาเปนที่อยูของเจาปาเจาเขา เทวดาอารัก ษ ที่ปกปองคุมครองชุมชนใหรมเย็นเปนสุข วิถีชีวิตที่ตองพึ่งพิงปา ทําใหผูคนในชุมชนตาง ๆ ไมว าจะเปน คนบนภู เ ขา คนพื้น ราบ หรือคนที่อยูติดทะเล จําเปนตองดูแลรักษาปา สั่งสมและถายทอดภูมิปญญาในการใชประโยชน จ ากปา ไมใหกาวล้ําไปสูการทําลาย เพราะถือวาปาเปนสมบัติของทุกคนที่ตองรักษาไวชั่วลูกชั่วหลาน รูปแบบและวิ ธีก ารจั ด การปาของชุม ชนในอดี ต จึ งมั ก จะแฝงอยู ในความเชื่อ จารี ต ประเพณี เชน ปาขุนน้ํา (ปาตนน้ํา) มีผี ขุ น น้ํ ารัก ษาอยู หามเขาไปรุก ล้ํ า มีก ารแบงเปน ปาหวงหามซึ่ ง อนุรักษไวเพื่อประกอบพิธีกรรมตามความเชื่อ ปาตนน้ําเพื่อเก็บรักษาไวเปนตนน้ําลําธาร และปาใชส อย ซึ่งอยูบริเวณชุมชนเพื่อชุมชนไดใชประโยชน เชน เลี้ยงสัตว เก็บผลผลิตจากปา เปนตน
19
ในการบริหารจัดการปาโดยทั่วไป ชุม ชนจะกั น พื้น ที่ทํากิ น ออกจากปาใหชัด เจนไมให ขยายที่ทํากินเพิ่มอีก แบงพืน้ ที่ปา เปนเขตอนุรักษ และเขตปาใชส อยอย างชัด เจน รว มกั น วางแผนงาน เพื่อฟนฟู ดูแลรักษา และกําหนดกฎเกณฑในการใชประโยชน จ ากปา เชน ทําแนวกั น ไฟ จั ด กิ จ กรรม ปลู ก ปาทุก ป จั ด กิ จ กรรมรณรงค ใหค วามรู เพื่อ สรางจิ ต สํ านึ ก รั ก ปา โดยมีก ารตั้ งคณะกรรมการ ปาชุมชนประจําหมูบานขึ้นมากํากับดูแล การจัดการปามิใชภารกิ จ ของรัฐหน ว ยงานใดหน ว ยงานหนึ่ งตามลํ าพัง หรือมิใชข อง บุคคลภายนอกคนใดคนหนึ่ง แตกลุมบุคคลที่สําคัญที่สุดคือ สมาชิก ของชุม ชนทองถิ่ น ซึ่ งต องเขามามี สวนรวม ดังนั้น แนวคิด ในการจั ด การปาโดยชุม ชนมีส ว นรว มคื อ ชุม ชนทองถิ่ น มีจิ ต สํ านึ ก ถึ งหน าที่ ในการดูแลรักษาปาและมีสิทธิที่จะใชประโยชนจากปาไปพรอมๆกัน ดังนั้ น ภาคชุม ชนจึ งถื อได ว ามีบทบาทสํ าคั ญ ในการเขามามีส ว นรว มในการบริหาร จัดการปา ทั้งดานการอนุรักษ และการใชประโยชนจากปาชุมชน การรวมกําหนดกฎ กติกา หลั ก เกณฑ การจัดทําฐานขอมูลทรัพยากรปาไม ความหลากหลายทางชีวภาพของปาชุมชน ตลอดจนการถ ายทอด และยกระดับภูมิปญญาทองถิ่นในการจัด การปารว มกั บความรูส มั ย ใหม โดยความสํ าเร็จ ของการ บริหารจัดการปาชุมชนคื อ ต องเปน ความคิ ด ริเ ริ่ม ของชุม ชน และเปน ความรว มมือของประชาชนใน ชุมชน โดยการมีสวนรวมทุกระดั บ ตั้ งแต ก ารรว มรับรู การรว มใหขอมู ล การรว มคิ ด /วางแผนการ ตัดสินใจ การมีสว นรว มลงมือปฏิบัติ ต ามที่ได ตั ด สิ น ใจ การมีส ว นรว มในการแบงปน ผลประโยชน ที่ เกิดขึ้นจากการดําเนินงาน และการมีสวนรวมตรวจสอบประเมินผล สรุปบทเรียนของการทํางาน เพื่อปรับปรุงแก ไข และขยายผลสู ชุม ชนอื่น ๆ โดยสรางภาคี การมีส ว นรว ม เพื่อรับการ สนับสนุนจากภายนอกชุมชน ในดานความรูใ นการบริหารองค ก ร ความรูทางวิ ชาการ และเทคโนโลยี ทางการปาไม การสนับสนุนวัสดุอุปกรณที่จําเปนและการสนับสนุน การจัดตั้งกองทุนพัฒ นาปาชุม ชน ของหมูบาน เปนตน 2. บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถิ่นในการมีสวนรวมบริหารจัดการปาชุมชน เนื่ องจากองค ก รปกครองส ว นท องถิ่ น (หรือ อปท.) เปน หน ว ยงานของรัฐที่ใ กล ชิด กั บ ชาวบานมากที่สุด มีโอกาสรับรูถึงศักยภาพและขอจํากัดของการพัฒนาในระดับพื้นที่ สามารถทําความ เขาใจไดลึกซึ้งถึงปญหาดานเศรษฐกิจ และสังคมของทองถิ่นที่ตนเองปกครองดูแล
20 จากอํานาจหนาที่ที่ไดรับมอบหมายภายใตพระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้น ตอนการกระจายอํานาจ ใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ.2552 อปท.จึ งมีบทบาทสํ าคั ญ ในการผลั ก ดั น กระบวนการ แก ไขป ญ หาของชุ ม ชนในทอ งถิ่ น ที่ ต นเองรับ ผิ ด ชอบ มี ห น า ที่ต อ งทํ า ในการคุ ม ครอง ดู แ ล และ บํารุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม 3. บทบาทของภาคเอกชนและองคกรพัฒนาเอกชนในการมีสวนรวมบริหารจัดการปาชุมชน เนื่องจากปจจุบันกระแสความตื่นตัวตอแนวคิดการทําธุรกิจที่ตองคํานึงถึงความ รับผิดชอบตอสังคม (Corporate Social Responsibility) หรือ CSR กําลังมีมากขึ้น ซึ่งปจ จั ย ที่ทําใหองค ก ร จํานวนมากตางหันมาใหความสนใจในเรื่องการทํา CSR นั้ น มาจากการดํ าเนิ น งานของอุต สาหกรรม และธุรกิจที่มีผลกระทบตอสิ่งแวดลอม หรือสรางปญหาทางสังคมและเศรษฐกิจตอประชาชน ซึ่ งนั บวั น ยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น ประกอบกับสภาพสังคมและการเมืองสมัยใหมที่ประชาชน และผู บริโภคมีค วามรู ความเขาใจในการรักษาสิทธิ และความคุมครองมากขึ้น องคกรธุ รกิ จ เหล านี้ จึ งจํ าเปน ต องหัน มาใส ใจ รับผิดชอบตอสังคม และทํากิจกรรม CSR เพื่อแกปญหาในเชิงรุก
¡ÒÃ㪠»ÃÐ⪹ äÁ à·¾·Òâà áÅСÒ÷íÒ ¼ÅÔµÀѳ±¨Ò¡¹éíÒÁѹ ËÍÁÃÐàËÂà·¾·ÒâÃ
การใชประโยชนเทพทาโร
การใชประโยชนไมเทพทาโร และการทําผลิตภัณฑจากน้ํามัน หอมระเหยเทพทาโร
การใชประโยชนเนื้อไม (ลําตนและราก) เนื้อไม ใชเปนสวนผสมในตํารับยาแกทองรวง
ทรรศนีย พัฒนเสรี กลุมงานพัฒนาผลิตผลปาไม สํานักวิจัยและพัฒนาการปาไม กรมปา ไม
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
1
การใชประโยชนเทพทาโร การใชประโยชนจากผล และใบ ผลและใบ กลั่นน้ํามันหอมระเหยใชทําผลิตภัณฑตางๆ ผล บีบเอาน้ํามันใชทาแกปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก รักษาแผลสด แผลเรื้อรัง แผลไฟไหมน้ํารอนลวก แกแมลงสัตวกัดตอย แกปวดฟน กากผลที่เหลือจากการสกัดน้ํามันออกแลวนําไปบดละเอียดใชผสม ทําธูปหอม หรือแทงกํายาน ยอดออนรับประทานเปนผักสด มีกลิ่นหอมจากน้ํามันหอมระเหย ใชใสในแกงมัสมั่นแทนใบกระวาน หรือตากแหงชงเปนชา สมุนไพร ดื่มบํารุงรางกาย การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
3
สวนของพืชทีใ่ หน้ํามันหอมระเหย ดอก
มะลิ กุหลาบ ราตรี กระดัง งา ดอกสม
ใบ
ยูคาล ิปตัส ตะไครห อม เสม็ดขาว หนาด
เมล็ด
พริก ไทย จันทนเ ทศ กระวาน ผักชี
ทั้ง ตน เหนือ ดิน
โหระพา กระเพรา เปปเปอรมินต การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
5
หอบหืด อาเจียน บํารุงโลหิตในสตรีที่รอบเดือนมาไมปกติ รากใชทํายาแกไข ใชในการกอสรา ง ทํา ไมบุผนัง ทําแจว พาย กรรเชียง ใชทําเครื่องเรือน ตู หีบใสผา เตียง สารปองกันตัวเรือด ไร มด มอด ใชในงานแกะสลัก เปนสินคา OTOP ของจังหวัด ตรัง เศษไมจากงานแกะสลัก นําไปบดบรรจุถุงเปนเครื่องหอม เชนเดียวกับบุหงา หรือผสมกาวทํางานปน ทําธูปหอม ทําแทงกํายาน นําไปกลั่นน้ํามันหอมระเหย ใชในธุรกิจสปา เครื่องสําอาง ทําเปน ผลิต ภัณฑที่มีมูลคาเพิม่ การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
2
น้ํามันหอมระเหย แหลงที่มา พืช สัตว และจากการสังเคราะห องคป ระกอบสารกลุมไฮโดรคารบ อน เทอรพนี ส คีโตนส แอล กอฮอล อะโรมาติก และอื่นๆ ที่มีจุดเดือ ดต่ํา ระเหยงา ยที่อ ุณหภูมิหอ ง สวนใหญมีกลิ่นหอม และมีฤ ทธิ์ทางชีวภาพ เชน ไลแมลง ฆาเชื้อ รา และแบคทีเรีย เปน ตน ประโยชน ใชเปนสมุนไพร ใชในการแตง กล ิ่นอาหาร เครื่อ งดื่ม ยา เครื่อ งสําอาง น้ําหอม และอื่น ๆ การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
4
สวนของพืชที่ใหน้ํามันหอมระเหย
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
6
1
วิธีการสกัดน้ํามันหอมระเหย การกลั่นดวย น้ําหรือไอน้ํา Hydro or Steam distillation
วิธีการสกัดน้ํามันหอมระเหย การสกัด ดวยไขมัน enfleurage
การสกัดดวย ของเหลว ในสภาวะยิ่งยวด เหนือวิกฤต Supercritical fluid ex traction การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
7
การกลั่นน้ํามันหอมระเหยดวยน้ํา
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
การบีบ Expression
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
8
ชุดกลั่นดัดแปลงจากหมอตมกวยเตี๋ยว
9
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
10
น้ํามันหอมระเหยจากใบและผลเทพทาโร
น้ํามันหอมระเหยเทพทาโร
กล ุมที่มีสารสําคัญเปน แซฟรอล ใหก ลิน่ คลายซาสี่ หรือ รูทเบีย ร แซฟรอล - ใชประโยชนท างการแพทย มีฤ ทธิต์ านแบคทีเรีย เชื้อ รา และ Dermatophytes หล ายชนิด ใชเปนยา ฆาเชื้อ แกปวดเมื่อย แกปวดฟน ยับยั้งการเกิดเมลานิน - ใชเปนสารตั้ง ตนในการสังเคราะหสารเฮลิโอโทรปน ซึ่งใชในอุตสาหกรรมน้ําหอม สารและสารไปเปอรโรนิล บิวทอกไซดซึ่ง ใชในอุตสาหกรรมยาฆาแมลง - ใชเปนสวนผสมในอาหารและเครื่องดื่ม (Root beer)
น้ํามันจากเนื้อไม ใหก ลิ่นคล ายรูทเบีย รเทานั้น องคป ระกอบหลักทางเคมีมากกวา 90 % คือ แซฟรอล (Safrole) น้ํามันจากใบ ผล ดอก ใหก ลิน่ แตกตางกัน 4 กลิน่ ตามองคป ระกอบหลักทางเคมี
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
การสกัดดวย ตัวทําละลาย Solvent ex traction
11
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
12
2
น้ํามันหอมระเหยจากใบและผลเทพทาโร
น้ํามันหอมระเหยจากใบและผลเทพทาโร
กล ุมที่มีสารสําคัญเปน ซิตรอล ซิโตรเนลอล และไลโมนีน ใหก ลิ่นคล ายตระไครผ สมสม ซิตรอล และซิโตรเนลอลพบมากในน้าํ มันตะไคร ไลโมนีนพบมากในน้ํา มันผิวสม สารทั้งสามชนิดมี ฤทธิ์ไลแมลง ปองกัน แบคทีเรีย
กล ุมที่มีสารสําคัญเปนซีนีอ อล ใหก ลิน่ คลายน้ํามัน เสม็ดขาว ซีนีอ อล (1,8-cineole) มีประโยชนในอุตสาหกรรมยา เชน ใชเปนสวนประกอบในยาแกไอ ขับเสมหะ ทํา น้ํายาบวนฆาเชื้อในปาก ใชแตง กล ิ่นและใชใน อุตสาหกรรมน้ําหอม ใชไล และกําจัดยุงและแมลง
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
13
น้ํามันหอมระเหยจากใบและผลเทพทาโร
การใชป ระโยชนจากภูมิปญญาพื้นบานแล ะงานวิจัย
กลุมที่มีสารสําคัญเปน ลินาลูล (Linalool) จะมีกลิ่นหอมของดอกไม ผสมกับกลิ่นเครื่องเทศ ลินาลูล - เปนสารที่มีมูลคาทางเศรษฐกิจสูง ใชมากในอุตสาหกรรม น้ําหอมและผลิต ภัณฑบํารุงและทําความสะอาดผิวกาย มากถึง 60 – 80 % - เปนสารที่อยูระหวางขบวนการทางเคมี (chemical intermediate) ของการเตรียมวิตามินอี - ลดความเครียดและชวยทําใหผอ นคลายเมื่อสูดดม - มีฤทธิ์ฆาหมัดและแมลงสาบ การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
กล ิ่น ใบ
แซฟรอลทารักษาโรคขออักเสบ โรคขอรูมาตอยด รักษาแผลสด แผลไฟไหม น้ํารอนลวก ริด สีดวงทวาร แผลแมลง
สัตวกัดตอย ผดผืน่ คัน
หยอดหูรักษาโรคหูน้ําหนวก แผลในหู ขับลม แกปวดทอง ปวดฟน รักษาแผลในปาก สูดดมแกหวัด คัดจมูก รักษาไซนัส ฆาเชื้อราและแบคทีเรียไดหลายชนิด การปลูกและการใชประโยชนไมเทพทาโร 2-5 เม.ย.2555
93
91
98
กลิ่นตะไคร ซิตรอล
34
50
N
กลิ่นเสม็ด ซินีออล
58 (ไมมีแซฟรอล)
62 (มีแซฟรอล 0.9)
N
กลิ่นดอกไม ลินาลูล
N
95 (มีแซฟรอล 1.5)
N
16
ศักยภาพของน้ํามันเทพทาโรสูผลิตภัณฑ
ราก
กลิ่นรูทเบีย ร แซฟรอล
ยาหมอง ยาดม ทาถูนวดแกปวดเมื่อย ปวดขอ แกปวดฟน รักษาแผลสด แผลแหง แกแมลงสัตวกัดตอย น้ํามันนวดสปา เจลหรือครีม รักษาโรคผิวหนังอันเนื่องมาจากเชื้อราและแบคทีเรีย สบู เจลทําความสะอาดมือ แชมพู ธูป เทียนหอม กํายาน ถุง หอม จากเศษวัสดุที่เหลือจากการกลั่น สเปรยปรับอากาศ สเปรยไลแมลง โลชั่นกันยุง (น้ํามันเทพทาโรที่มีกลิ่น คลายตะไคร) อื่น ๆ
N - ไมไดทดลอง การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
แกปวดขอ เคล็ดขัดยอก ปวดเมื่อย ในตํา รับยาตางประเทศใช
15
องคป ระกอบหลัก (%) ผล
14
17
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
18
3
ผลิตภัณฑจากน้ํามันหอมระเหยเทพทาโร
ประสิทธิภาพยาหม่องเทพทาโรจากผูใ้ ช้ อาการนิวล๊อก อาการอัมพฤต อาการปวดเมือยจากการทํา งาน อาการปวดข้อจากเก๊า ส์ อาการเส้นเลือดขอด
ดีขนึ การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
19
20
สวนประกอบยาหมองเทพทาโร
งานวิจัยสูประชาชน
พาราฟน
11 กรัม วาสลีน
11 กรัม
พิมเสน
20 กรัม เมนทอล
20 กรัม
เปปเปอรมินต 10 กรัม น้ํามันระกํา
2 กรัม
น้ํามันกานพลู 0.37 กรัม น้ํามันอบเชย 0.37 กรัม น้ํามันเทพทาโร 1.2 การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
21
สวนประกอบสบูกลีเซอรีน
วิธีการเตรียมยาหมอง 1. ผสมพาราฟน และวาสลีน อุน ใหส วนผสมละลาย คนใหเขากัน 2. ผสมพิมเสน เมนทอลเขาดวยกัน กวนใหล ะลาย 3. เติมเปปเปอรมินต น้ํามันระกํา น้ํามันกานพลู น้ํา มันอบเชย และน้ํามันเทพทาโร ผสมใหเขากัน 4. นําสวนผสมในขอ 1 ผสมกับ สวนผสมในขอ 2 คนใหเขากัน เทบรรจุใสขวด ปดฝา และติดฉลาก การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
22
23
กล ีเซอรีนแข็ง 500 กรัม น้ําสะอาด วิตะมินอี
75 กรัม
1.5 กรัม สารใหค วามชุมชื้น 10 กรัม
น้ํามันเทพทาโร 6 กรัม กล ิ่นเสม็ด อาจแตงกลิ่นดวยน้ํามันหอมระเหยอื่น ๆ หรือ ใสสเี พิ่มเติม ตามชอบ ทวีน 20
10 กรัม
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
24
4
ฉลากสําหรับผลิตภัณฑ
วิธีการเตรียมสบูกลีเซอรีน
ทิพย สบูกลีเซอรีนเทพทาโรใยบวบ
1. หั่นกลีเซอรีนใหเปนชิ้นเล็ก ๆ 2. ใสในภาชนะแกวหรือ สแตนเลส หลอมใหล ะลายจนหมด 3. เติมน้ํา สารใหค วามชุมชื้น ทวีน 20 วิตะมินอี แล ะตาม ดวยน้ํามันเทพทาโร 4. เทใสแบบพิมพ ปลอยไวใหเย็น การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
ผสมน้ํามันหอมระเหยเทพทาโรกลิ่นเสม็ด ใหความรูสึกสดชื่น และ บํารุงผิวพรรณ ใยบวบชวยขัดเซลลผิวใหดูผุดผอง วิธีใช ลูบไลใหเกิดฟองทั่วเรือนราง แลวลางออกดวยน้ําสะอาด ผลิตโดย งานพัฒนาเคมีผลิตผลปาไม กรมปาไม 61 ถนนพหลโยธิน จตุจักร กทม. 10900 สว นประกอบสํา คัญ น้ํามันหอมระเหยเทพทาโร กลีเซอรีน โพรพีลีนไกลคอล วิตะมินอี ทวีน 20 ไมใชวัตถุกันเสีย ปริมาณสุทธิ 45 กรัม วัน เดือน ป ที่ผลิต 5 เมษายน 2555 25
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
26
เอกสารอางอิง พรสวรรค ดิษยบุตร และคณะ. 2546. เครื่องสําอางจากสมุนไพร. หจก.อรุณการพิมพ, กรุงเทพฯ. 159 หนา. พิมพร ลีล าพรพิสิฐ. 2544. เครื่องสําอางเพื่อความสะอาด. โอเดียนสโตร, กรุงเทพฯ. 384 หนา. เอมอร โสมนะพันธุ. 2535. เภสัชวินิจ ฉัย-ยาและผลิตภัณฑจากธรรมชาติ “เครื่องสําอาง ธรรมชาติ”. ภาควิชาเภสัชวินิจ ฉัย คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพฯ. 20 หนา. L.P.A. Oyen and Nguyen Xuan Dung (Eds.). 1999. Plant Resources of South-East Asia No 19 Essential-oild plants. Backhuys Publishers, Leiden, the Netherlands. 277 pp. http://www.honghuat.com/doity ouselt
ขอบคุณค่ะ
http://www.archeep.com/chemistry/chem_index.htm การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
27
การปล ูกแ ละการใชประโยชน ไมเทพ ทาโร 2-5 เม .ย.2555
28
5
26 สรุปผลการฝกอบรม หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 (ภาคบรรยาย)
ภาพที่ 1 ลงทะเบียนผูเขาอบรม
ภาพที่ 2 นางกมลมาส รัตนมณี (นักวิชาการปาไมปฏิบัติการ) เจาหนาที่ดําเนินการฝกอบรม กลาวตอนรับ
ภาพที่ 3 - 4 นายสมเกียรติ บัญชาพัฒนศักดา (ศู นยศึกษาและพัฒนาวนศาสตรชุมชนที่ 12) บรรยายวิชา การจัดทํา แผนบริหารจัดการปาชุมชน
ภาพที่ 5 – 6 เจาหนาที่ส ถานีวนวัฒนวิจัยสงขลา ภาคใต (นางเพ็ญแข เพิ่ม) บรรยายวิชา การคัดเลือกชนิดพันธุไ มปา เพื่อปลูกในการสงเสริ มการจัดการปาชุมชน
27
ภาพที่ 7-8 เจาหนาที่มอบของที่ระลึกแกผูเขารวมการฝ กอบรม
ภาพที่ 9 -10 หัวหนาสถานีวนวัฒนวิจัยภาคใต จ.สงขลา (คุณสมบู รณ บุญยืน) สรุปประเด็นและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับการฝกอบรม
ภาพที่ 11 – 12 คุณสมบูรณ บุญยืน (หัว หนาสถานีวนวัฒนวิจัยภาคใต จ.สงขลา) มอบประกาศนียบัต รแกผูเขารวมฝกอบรม
ÀÒ¤¡Òà ÈÖ¡ÉÒ´Ù§Ò¹
28
สรุปผลการฝกอบรม หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 (ภาคศึกษาดูงาน)
ภาพที่ 1-2 ศึกษาดูงานแปลงปลูกไม สัก
ภาพที่ 3-4 ศึกษาดูง านแปลงปลูกไมมะฮอกกานี
ภาพที่ 5-6 ศึกษาดูงานแปลงสาธิตการปลู กหวายใตรมยางพารา
29
ภาพที่ 7-10 แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหวางเจาหนาที่และผูเขารับการอบรม
ภาพที่ 11-12 เจาหนาที่แจกกลาไม และใหความรูเกี่ยวกับชนิดพันธุไม
ÀÒ¤ ¡ÒÃÃдÁ ¤ÇÒÁ¤Ô´
สรุปผลการระดมความคิด ภาคการระดมความคิด กําหนดหัว ขอเกี่ ย วกั บการจั ด ทําแผนการบริหารจั ด การปาชุม ชน โดยกอนการจัดทําแผน ใหผูเขารับการฝ ก อบรมรว มกั น วิ เ คราะหปจ จั ย พื้น ฐานที่จ ะส งผลต อการ ตัดสินใจกําหนดกิจกรรมในการจัดทําแผนการบริหารจัดการปาชุมชน ในประเด็นตางๆ ดังนี้ 1. จุดเดน และจุดดอยของชุมชน 2. ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยูในชุมชน (ความสําคัญ ความมากนอย ความหลากหลาย) 3. รูปแบบการพึ่งพิงทรัพยากรธรรมชาติของคนในชุมชน 4. สภาพปญหาดานทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอมในชุมชน ทั้งนี้ ไดแบงกลุมการระดมความคิดออกเปน 2 กลุม ตามสภาพนิเวศวิทยา เพื่อใหผูเขารับ การฝกอบรมไดเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรูที่หลากหลายขึ้น โดยสรุปผลการระดมความคิด ดังรายละเอียดตามตารางที่ 1, 2 ตารางที่ 1 สรุปประเด็นการระดมความคิด และรายละเอียดของแผนการบริหารจัดการปาชุมชน บานสวน ตําบลควนโส อําเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา ประเด็นพื้นฐานที่นําไปสู การกําหนดกิจกรรมใน แผนการ บริหารจัดการปาชุมชน 1. จุดเดน และจุดดอย ของชุมชน
รายละเอียด
จุดเดน มีปาพรุเสม็ดขาวซึ่งเปน แหลงทรัพยากรธรรมชาติที่มี ความสําคัญ จุดดอย ปญหาความแหงแลง, น้ําทวม
2. ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู มีปาพรุเสม็ดขาวผืนใหญ ซึ่งเปน ในชุมชน (ความสําคัญ ความ ระบบนิเวศ พื้นที่ชุมน้ํา ที่มี มากนอย ความหลากหลาย) ความสําคัญและเหลืออยูเพียง ไมกี่แหงในจังหวัดสงขลา
กิจกรรมที่จะกําหนดสําหรับ การทําแผนการบริห าร จัดการปาชุมชน 1. ทําปายบอกอาณาเขต ปาชุมชน 2. ทําแนวกันไฟรอบเขต ปาชุมชน 3. จัดกิจกรรมปลูกปา ชายเลน 4. แหลงเรียนรูการทําผึ้ง หลวง 5. จัดหางบประมาณ ดําเนินงาน เชน อบต. และ อบจ.
ระยะเวลาดําเนิน กิจกรรม ตามแผน พฤษภาคม มกราคม-กุมภาพันธ สิงหาคม กุมภาพันธ -เมษายน สิงหาคม (เพื่อจัดหา งบประมาณดําเนินการ ในปถัดไป) สิงหาคม
31 ประเด็นพื้นฐานที่นําไปสู การกําหนดกิจกรรม ในแผนการบริหารจัดการ ปาชุมชน 3. รูปแบบการพึ่งพิง ทรัพยากรธรรมชาติของคน ในชุมชน
4. สภาพปญหาดาน ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอมในชุมชน
รายละเอียด
กิจกรรมที่จะกําหนดสําหรับ การทําแผนการบริห าร จัดการปาชุมชน
ระยะเวลาดําเนิน กิจกรรม ตามแผน
ปาพรุเสม็ดขาว เปนแหลงเก็บหาของ ปาที่สรางรายไดเสริมใหแกคน ในชุมชน เชน เห็ด น้ําผึ้งปา - การใชประโยชนเศษไม ปลายไม เพื่อการกอสรางหรือการทําอุปกรณ ประมง - เปนแหลงเรียนรู และการศึกษา วิจัยที่หลากหลาย - ปญหาไฟปา - แนวเขตระหวางที่ดินทํากิน แนวเขต ปาไมไมชัดเจน
ตารางที่ 2 สรุปประเด็นการระดมความคิด และรายละเอียดของแผนการบริหารจัดการปาชุมชน บานคลองหวยบา ตําบลปาแกบอหิน อําเภอทุงหวา จังหวัดสตูล ประเด็นพื้นฐานที่นําไปสู การกําหนดกิจกรรมใน แผนการ บริหารจัดการปาชุมชน 1. จุดเดน และจุดดอย ของชุมชน
รายละเอียด
จุดเดน มีปาเพื่อการใชสอย และปา เพื่อการอนุรักษ จุดดอย ที่ตั้งหมูบ านอยูหางไกลจาก แหลงชุมชน
2. ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู เพิ่มปาดิบชื้นดั้งเดิม (ปาแก) ที่มีการ ในชุมชน (ความสําคัญ ความ อนุรักษพันธุไมดั้งเดิมในพื้นที่ไว มากนอย ความหลากหลาย)
กิจกรรมที่จะกําหนดสําหรับ การทําแผนการบริห าร จัดการปาชุมชน 1. การปลูกเพิ่มปา 2. การจัดทําแนวเขต 3. การปลูกปาเพื่อการ อนุรักษดินและน้าํ ในพื้นที่ ชลประทานในชุมชน
ระยะเวลาดําเนิน กิจกรรม ตามแผน สิงหาคม มิถุนายน-กรกฎาคม กรกฎาคม
32
ประเด็นพื้นฐานที่นําไปสู การกําหนดกิจกรรมใน แผนการ บริหารจัดการปาชุมชน 3. รูปแบบการพึ่งพิง ทรัพยากรธรรมชาติของคน ในชุมชน 4. สภาพปญหาดาน ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอมในชุมชน
รายละเอียด เปนปาเพื่อการอนุรักษ
-
กิจกรรมที่จะกําหนดสําหรับ การทําแผนการบริห าร จัดการปาชุมชน
ระยะเวลาดําเนิน กิจกรรม ตามแผน
33 สรุปผลการฝกอบรม หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําป 2557 (ภาคระดมความคิด)
ภาพที่ 1 – 3 ตัวแทนบา นคลองหวยบา อ.ทุงหวา จ.สตูล สรุปและนําเสนอผลการระดมความคิด การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน
ภาพที่ 4 – 5 ตัวแทนบา นสวน อ.ควนเนียง จ.สงขลา สรุปและนําเสนอผลการระดมความคิด การจัดทําแผนบริหารจัดการปาชุมชน
ÀÒ¤¼¹Ç¡
คํากลาวของประธาน ในพิธีเปดโครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 วันที่ 20 กุมภาพันธ พ.ศ.2557 ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจัยปาไมสงขลา ภาคใต ตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา -------------------เรียน ประธานกรรมการปาชุมชน สมาชิกกลุมปาชุมชน แขกผูมีเกียรติ วิทยากร และเจาหนาที่ ผูดําเนินการฝกอบรมทุกทาน ผมมีความยินดีเปนอยางยิ่ง ที่ไดมาเปนประธานในพิธีเปด โครงการฝ ก อบรมราษฎร หลั ก สู ต ร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 ในวันนี้ กอนอื่นผมขอขอบคุณผูที่มาเขารับการอบรม อันเปนตัวแทนจากชุมชุมของทานในครั้งนี้ เพราะ ถือวาทานเปนผูเสียสละทั้งแรงกาย แรงใจ และเวลาที่มีคาของทาน มาใชเวลารวมกับพวกเราถึ ง 2 วั น และนับเปนนิมิตหมายที่ดี ที่เราไดมีโอกาสมาพบปะกัน เพราะทุกท านเปน ภาคี สํ าคั ญ ที่จ ะส งเสริม และ สนับสนุนความสําเร็จของการสงเสริมการจัดการปาชุมชนของกรมปาไมตอไปในอนาคต การดําเนินงานดานการอนุรักษและกิจกรรมอันเปน ประโยชน ต อส ว นรวมอื่น ใดก็ ต าม จะเกิ ด มีขึ้นและเขมแข็งตอไปได ทุกฝายตองมีพ้นื ฐานความเขาใจเกี่ยวกับแนวความคิดหลัก กระบวนการ และ วิธีการในการที่จะรวมกันสงเสริม การดํ าเนิ น งานด านการอนุ รัก ษ การฝ ก อบรมจึ งเปน กระบวนการ สงเสริมการเรียนรูแบบมีสวนรวม เพื่อใหเกิดการถายทอดประสบการณ องค ค วามรู และแลกเปลี่ ย น ภูมิปญญา ตลอดจนความรูด านการบริหารจัดการปาที่ทุกทานและทุก ชุม ชนมีอยู เ ปน ทุน เดิ ม แล ว เพื่อ เสริมสรางใหชุม ชนมีก ารพัฒ นาศั ก ยภาพในการจั ด การปาใหต อบสนอง ทั้งในด านการอนุ รัก ษและ เอื้อตอความเปนอยูที่ดีขึ้น นับเปนความภาคภู มิใจของกรมปาไมที่ได รับเกี ย รติ และความรว มมือจาก ทุกทานดวยดี และขอใหทานนําประสบการณ ความรูจากหลากหลายชุม ชนที่นํ ามาแลกเปลี่ ย นในการ ฝกอบรมครั้งนี้ ใหประสบผลสําเร็จตอไป ผมชื่นชมชุมชนของทานที่เห็นความสําคัญของการจัดการปาชุมชน และใหค วามรว มมือส งทาน มาเขารวมการฝกอบรมเพื่อเพิ่มพูนประสบการณ และถือโอกาสนี้ขอบคุณวิทยากร และหนวยงานที่ให /การสนับสนุน...
การสนับสนุน การอบรมในครั้งนี้ บัด นี้ ได เ วลาอัน สมควรแล ว ผมขอเปด โครงการฝ ก อบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 และ ขอใหการฝกอบรมดําเนินไปดวยดีและบรรลุผลสําเร็จตามวัตถุประสงคที่กําหนดไวทุกประการ
คํากลาวรายงานตอประธานในพีปดโครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 วันที่ 21 กุมภาพันธ พ.ศ.2557 ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจัยปาไมสงขลา ภาคใต ตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา -------------------เรียน ทานประธานที่เคารพ กระผมในนามของคณะทํางานดําเนินการจัดฝกอบรม ขอขอบพระคุณทานประธานเปน อย างสู ง ที่ไดกรุณาใหเกียรติมาเปนประธานในพิธีปดโครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้น ที่ โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 ของสํานักจัดการทรัพยากรปาไมท่ี 13 (สงขลา) ในวันนี้ การฝ ก อบรมราษฎรหลั ก สู ต ร การบริ ห ารจั ด การพื้ น ที่ โ ดยการสนั บ สนุ น จากภาครั ฐ ไดดําเนินการมาจนเสร็จสิ้นในวันนี้ ซึ่งผูเขารับการฝกอบรมทั้ง 20 ทาน ไดรับการถายทอดความรูจ าก วิ ทยากร และได นํ าไปประยุ ก ต ใ ชในกระบวนการวิ เ คราะหและจั ด ทําแผนการบริหารจั ด การพื้น ที่ ปาชุมชนของตนเอง การฝกอบรมครั้งนี้ไดรับความรว มมือ การสนั บสนุ น ตลอดจนการอํานวยความ สะดวกจากหลายฝายเปนอยางดี นับแต ก ารเตรีย มการจั ด ฝ ก อบรม การสนั บสนุ น วิ ทยากรบรรยาย การใหความอนุเคราะหสถานที่ศึ ก ษาดู งาน อัน ได แก ศู น ย ถ ายทอดเทคโนโลยี ด านวิ จั ย ปาไมส งขลา ภาคใต ตลอดระยะเวลาของการฝกอบรม ผูเขารับการฝ ก อบรมได ใหค วามรว มมือแลกเปลี่ ย นทัศ นะ ประสบการณอันจะเปนประโยชนทงั้ ตอการดําเนินงานของกรมปาไม การดําเนินงานปาชุมชนของตนเอง และของชุมชนอื่นที่เขารวมการฝกอบรม ดังนั้น เพื่อเปนขวั ญ กํ าลั งใจแก ผู เ ขารับการฝ ก อบรมทุก ทาน ผมขอเรี ย นเชิ ญ ท า นประธานได ใ หเ กี ย รติ ม อบประกาศนี ย บั ต รแก ผู ผ านการฝ ก อบรมหลั ก สู ต ร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 จํานวน 20 คน ดังนี้ ............................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... และในโอกาสนี้ ขอเรียนเชิญทานประธานไดใหโอวาทแกผูผานการฝกอบรม และกลาวปดการฝ ก อบรม ตอไป
คํากลาวของประธาน ในพิธีปดโครงการฝกอบรมราษฎร หลักสูตร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 วันที่ 21 กุมภาพันธ พ.ศ.2557 ณ ศูนยถายทอดเทคโนโลยีดานวิจัยปาไมสงขลา ภาคใต ตําบลเขาพระ อําเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา -------------------เรียน แขกผูมีเกียรติ ประธานกรรมการปาชุมชน สมาชิกกลุมปาชุมชน และเจาหนาที่ผูดําเนินการฝกอบรมทุกทาน ผมมีความยินดีเปนอยางยิ่ง ที่ได ม าเปน ประธานในพิธีปด โครงการฝ ก อบรมราษฎรหลั ก สู ต ร การบริหารจัดการพื้นที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ในวันนี้ ผมยินดีที่ไดรับทราบวาการฝกอบรมโครงการนี้ ตลอดระยะเวลา 2 วัน ที่ผานมา ดําเนินไปดว ย ความเรียบรอยตามวัตถุประสงคและเปาหมายของการฝกอบรม โดยได รับความรว มมือเปน อย างดี ยิ่ ง จากผูเขารับการฝกอบรมทุกคน ผมขอแสดงความชื่นชม ที่โครงการฝกอบรมในครั้งนี้ประสบผลสํ าเร็จ เปน ที่น าพอใจ แต ค วาม มุงหวังที่แทจริงคือทุกทานไดนําความรูและประสบการณ ที่ได รับจากการฝ ก อบรมครั้งนี้ ไปถ ายทอดสู ผูอื่น และรวมกันปฏิบัติ ประยุกต ใช และดํ าเนิ น การก อใหเ กิ ด เปน เครือขายปาชุม ชนที่เ ขม แข็ งต อไป ในอนาคต ผมขอขอบคุ ณ แขกผู มีเ กี ย รติ ผู เ ขารว มการฝ ก อบรม วิ ทยากร ผู มีส ว นรว ม และเจ าหน าที่ ทุกทาน ที่ไดทุมเทกําลังกาย กําลังใจ และกําลังสติปญญา รว มกั น ใหก ารฝ ก อบรมครั้งนี้ สํ าเร็จ ลุ ล ว ง ไปดวยดี บัดนี้ ไดเวลาอันสมควรแลว ผมขอปดโครงการฝกอบรมราษฎร หลั ก สู ต ร การบริหารจั ด การ พืน้ ที่โดยการสนับสนุนจากภาครัฐ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2557 ณ บัดนี้ และขอใหทุกทานเดิน ทาง กลับยังภูมิลําเนาโดยสวัสดิภาพ
สรุปผลการระดมความคิด โครงการจัดทําแผนปาชุมชน บานสวน หมูที่ 8 ตําบลควนโส อําเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา 1. ทําปายนอกอาณาเขตปาชุมชน 2. ทําแนวกันไฟรอบเขตปาชุมชน 3. จัดกิจกรรมปลูกปาชายเลน 4. แหลงเรียนรูการทําผึ้งหลวง 5. จัดหางบประมาณดําเนินงาน เชน อบต. และอบจ.
โครงการจัดทําแผนปาชุมชนเชิงอนุรักษ บานคลองหวยบา หมูที่ 2 ตําบลปาแกบอหิน อําเภอทุงหวา จังหวัดสตู ล 1. การปลูกเพิ่มปา 2. การจัดทําแนวเขต 3. การปลูกปาเพื่อการอนุรักษดินและน้ํา
Ê Ç¹¨Ñ´¡Òû ÒªØÁª¹ ¡ÃÁ» ÒäÁ Êํҹѡ¨Ñ´¡Ò÷ÃѾÂҡû ÒäÁ ·Õ่ 13 (ʧ¢ÅÒ) ËÁÙ ·Õ่ 1 µํҺũÅا ÍํÒàÀÍËÒ´ãË ¨Ñ§ËÇѴʧ¢ÅÒ 90110 â·ÃÈѾ· 0-7420-5990 µ Í 14 ,0-7420-5974 â·ÃÊÒà 0-7420-5974