O kilku pomysłach dydaktycznych wykorzystania naturalnej sytuacji komunikacyjnej w kształceniu studentów cudzoziemskich EWA BADYDA, EWA KURLENDA
We współczesnym nauczaniu języków obcych dominuje podejście komunikacyjne. Przyjęcie tego modelu wynika z uznania społecznej roli języka za prymarną, a jednocześnie z przekonania, że podstawową motywacją do podjęcia nauki języka obcego jest chęć wykorzystania go jako narzędzia porozumiewania się z innymi. Skuteczna komunikacja, realizująca oczekiwania i założone cele interakcja z drugim człowiekiem staje się w takim podejściu miernikiem sukcesu w opanowaniu języka obcego, język zaś środkiem, który pozwala to osiągnąć.
A
by komunikować się skutecznie, studenci powinni i rozumieć wypowiedzi, i je tworzyć. W procesie dydaktycznym stopniowo poszerza się projektowane spektrum sytuacji, w których zakresie działanie to ma się stać efektywne. Docelowo studenci powinni opanować umiejętności językowe, które pozwolą im na interakcję z rodzimymi użytkownikami języka w różnych sytuacjach życia, prywatnych i publicznych. Umiejętności te są złożone. Składają się na nie kompetencje ściśle lingwistyczne (wynikające z opanowania słownictwa i gramatyki), socjokulturowe (polegające na dostosowaniu języka do płci, wieku, społecznej pozycji rozmówcy, stylu zaś do sytuacji wypowiedzi), a także pragmatyczne (związane z właściwym odczytywaniem intencji interlokutora i wyrażaniem własnych). Opanowywane środki językowe powinny pozwolić na skuteczne operowanie językiem w jego funkcji informacyjnej, impresywnej i ekspresywnej, na tworzenie tekstów realizujących różne gatunki wypowiedzi. Jednak przyswojenie i przećwiczenie tych środków na lekcjach nie gwarantuje pełnego sukcesu w rzeczywistej komunikacji – muszą być one jeszcze biegle przez studentów w danej sytuacji uaktywniane. Ta zaś jest zawsze wyzwaniem, ponieważ rozwija się spontanicznie i w sposób nie zawsze przewidywalny. W procesie dydaktycznym symuluje się zatem sytuacje komunikacyjne wymagające uaktywnienia pozyskiwanych kompetencji, przygotowując studentów do wykonania w przyszłości podobnych zadań w realnych warunkach. Niezależnie od tego, jak częste w procesie dydaktycznym są to zdarzenia i jak bardzo przewidująco zostały zaprojektowane, przeprowadzane są w sali lekcyjnej, są zatem tylko symulacją sytuacji prawdziwych. Ma to istotny aspekt psychologiczny: prowadzone pod okiem gotowego do pomocy nauczyciela, ćwiczone z partnerem, którego poziom językowy jest zbliżony, odczytywane w konwencji „na niby”, w której ewentualne niepowodzenie działań nie przynosi realnych skutków – ćwiczenia takie stanowią ciągle tylko przygotowanie do użycia języka w środowisku zewnętrznym, lecz nim naprawdę nie są. 79
