6 minute read
Use it or lose it
Jeszcze kilka lat temu w tej gdańskiej „podstawówce" rządziły kreda i tablica. Dziś nauczyciele prowadzą tu lekcje, trzymając w ręku telefon albo tablet. Zmiany wprowadzili sami, ale wcześniej podpatrywali, jak robią to inni
Marzeniem Doroty Tomaszewskiej były lekcje bez zeszytów. Uczniowie nadal mieli pisać, ale stukając palcem po ekranie tabletu. Anna Eisler fantazjowała, żeby na biologii, matematyce czy historii wplatać w zajęcia angielskie słówka. Obie chciały uczyć w nowoczesnej szkole, w jakiej inny język niż polski wcale nie jest obcy, a smartfony, aplikacje i tablety są takim samym narzędziem do nauki jak cyrkiel, długopis czy podręcznik. – Bujają w obłokach – myślało wiele ich koleżanek z pokoju nauczycielskiego. Dorota Tomaszewska i Anna Eisler nie poddały się. Wymyśliły projekt, który postawi na cyfryzację szkoły. Nazwały go „Use it or lose it”. I – nomen omen – wykorzystały szansę, jaką dał im program Erasmus+.
Pomysł był prosty. Dorota i Anna chciały zebrać jak najwięcej nauczycieli i zaproponować im wyjazd do szkół w innym kraju. Takich, gdzie pracuje się z uczniami, wykorzystując cyfrowe narzędzia. W Szkole Podstawowej nr 42 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Gdańsku na lekcjach ciągle jeszcze używało się kredy i podręczników, a zadania rozwiązywało w zeszycie. – Napisałyśmy projekt, wybrałyśmy placówki, do których możemy pojechać, i szukałyśmy chętnych – opowiada Dorota Tomaszewska, koordynator programu Erasmus+ w gdańskiej podstawówce, nauczycielka muzyki i informatyki. – Nasi uczniowie oczywiście pracowali ze mną na lekcji na komputerach, ale nam chodziło o coś więcej. O cyfrową szkołę XXI w.
Anna Eisler, która uczy tam języka angielskiego i przyrody, kilka lat temu czytała o metodzie CLIL. To skrót od Content and Language Integrated Learning. Chodzi o to, by podczas nauki konkretnego przedmiotu wplatać w lekcje słówka i gramatykę języków obcych. Weźmy biologię. Nauczyciel opowiada
uczniom o ssakach, a „przy okazji” wyświetla im krótki film przyrodniczy BBC z angielskim lektorem. Stosowanie metody CLIL od dawna rekomenduje Komisja Europejska. Dzieje się tak już na wielu uczelniach Starego Kontynentu. Chwalą ją sobie wykładowcy, ponieważ oprócz kształcenia zdolności językowych młodzi rozwijają umiejętności miękkie, takie jak praca w grupie, kreatywność, rozwiązywanie problemów czy komunikatywność. Dlatego coraz chętniej metoda CLIL jest wykorzystywana na lekcjach już w podstawówkach. To inwestycja w przyszłość młodego pokolenia. – Zanim nasz projekt trafił na biurko dyrektora, szukałyśmy chętnych. Wśród nauczycieli panował sceptycyzm, ponieważ gdy czegoś nie znamy, to się tego boimy. Niesłusznie – opowiada Dorota Tomaszewska. W pierwszym rzucie zgłosiło się sześcioro nauczycieli. Dyrektor dał zielone światło. – Miał świadomość, że pod względem cyfryzacji nasza szkoła była daleko w tyle – dodaje. Na potrzeby projektu kupiono cztery tablety. Mało jak na szkołę, w której uczyło się wtedy 700 uczniów.
eTwinning pomaga znaleźć partnerów
W ramach projektu zorganizowano serię kilkudniowych szkoleń w Portugalii i na hiszpańskiej Teneryfie. Zjechali tam nauczyciele z wielu europejskich szkół. – Zadbaliśmy o komfort naszych uczestników. Tak dobraliśmy grupy, by w każdej był anglista, ponieważ wszystkie kursy odbywają się po angielsku – relacjonuje Dorota Tomaszewska. Nauczyciele mieli opłacony przelot w obie strony, noclegi w hotelach i posiłki. Wszystko z unijnych pieniędzy, z których finansowane są edukacyjne projekty programu Erasmus+. Na szkoleniach nauczyciele z Gdańska dowiedzieli się, że na każdym przedmiocie da się wykorzystać nowoczesne technologie. Trzeba mieć tylko pomysł, jak i czego użyć, by zajęcia były interesujące dla uczniów. Przez kilka dni nauczyciele testowali aplikacje edukacyjne, które ułatwiają pracę, a jednocześnie angażują uczniów w zdobywanie wiedzy przez zabawę.
Projekt „Use it or lose it” zakładał także wyjazd za granicę w ramach szkolenia typu job shadowing, polegającego na uczeniu się przez obserwację pracy innych. Osoba biorąca udział w szkoleniu job shadowing staje się „cieniem” (z ang. shadow) mentora, którego podgląda w pracy. Czworo nauczycieli z gdańskiej podstawówki odwiedziło kolegów po fachu w Czechach. Gospodarzem tym razem była szkoła uznana za lidera innowacji edukacyjnych w Ostrawie.
Dorota Tomaszewska i Anna Eisler znalazły ją dzięki eTwinning. To platforma internetowa, które skupia społeczność szkolną z całej Europy i pomaga tworzyć nauczycielom wyjątkowe lekcje. Nauczyciele wymieniają się tam informacjami i materiałami do nauki, poznają się i mogą wspólnie realizować międzynarodowe projekty edukacyjne. Wielu chwali sobie eTwinning za to, że chroni przed wypaleniem zawodowym.
Anna Eisler kilka lat wcześniej poznała dzięki platformie eTwinning nauczycieli z Ostrawy. – Wiedziałyśmy, że są świetnie przygotowani do tego, by nas ugościć i pokazać, jak pracują – opowiada Dorota Tomaszewska. Tam na lekcjach matematyki, muzyki czy biologii uczniowie korzystają z aplikacji komputerowych. – Nasi nauczyciele obserwowali zajęcia z wykorzystaniem gier albo oparte na grach. Poznali także metody przygotowania i wykorzystywania narzędzi cyfrowych do mierzenia postępów edukacyjnych na różnych przedmiotach – mówi Dorota Tomaszewska. Po powrocie z Ostrawy obie szkoły nadal ze sobą współpracują. Niedawno czescy nauczyciele przyjechali do Gdańska. – Teraz to my staliśmy się wzorem do naśladowania – dodaje ze śmiechem.
Sprawdziany na smartfonach
Po zakończeniu projektu Szkoła Podstawowa nr 42 w Gdańsku postawiła na rozwój zaplecza technicznego. Powstała dodatkowa pracownia komputerowa. Dyrektor kupił tablice multimedialne i 40 tabletów. – Korzysta z nich większość nauczycieli. W pracy sięgają też po popularne aplikacje edukacyjne i wprowadzają na zajęciach elementy języka angielskiego. Jeszcze kilka lat temu brakowało nam narzędzi, żeby wdrożyć bardziej cyfrowy model edukacji – wyjaśnia Dorota Tomaszewska. Jak przekonuje, zmieniło się podejście nauczycieli do telefonów komórkowych. – Wreszcie traktują je jako przydatne i atrakcyjne narzędzie do nauczania.
Dla gdańskiej „podstawówki” zakup nowego sprzętu to rewolucja. – Kilka lat temu mieliśmy kredy i tablice. Teraz mamy jedną pracownię, w której cała klasa może pracować indywidualnie na tabletach – mówi Dorota Tomaszewska. Cieszy się, że nauczyciele sięgają po aplikacje edukacyjne i tworzą autorskie scenariusze lekcji oparte na wzorach zaczerpniętych podczas odwiedzin w innych szkołach.
Dziś w Szkole Podstawowej nr 42 w Gdańsku większość sprawdzianów rozwiązuje się na smartfonach. Uczniowie sczytują kody QR i rozwiązują zadania, a na testach wybierają prawidłową odpowiedź. Korzyści są obopólne. – Uczniowie cieszą się, że nie muszą pisać na kartkach, a dla nas to ulga, ponieważ aplikacja pomaga wychwycić błędy, zsumować punkty, a w przypadku dyslektyków nie ma już problemu z odczytaniem słów, które wcześniej przypominały pismo lekarzy – śmieje się Dorota Tomaszewska. Na jej lekcjach muzyki także zaszły zmiany. – Na tablicy multimedialnej wyświetlam uczniom nuty, a oni grają na wirtualnej klawiaturze. Wprowadziłam też programowanie muzyki na komputerach, co dzieci
chętnie robią, ponieważ to ich środowisko naturalne – dodaje. Jak zaznacza, elektronika nie wyparła gry na instrumentach. Uczniowie nadal ćwiczą na flecie i pianinie.
Z kolei nauczyciel historii korzysta z aplikacji KineMaster, pozwalającej tworzyć materiały wideo. – Kiedyś na kartkach wypisywało się najważniejsze daty, nazwiska i wydarzenia, wklejało zdjęcia, a strzałkami pokazywało przebieg wojen. Teraz uczniowie tworzą na ten temat multimedialną prezentację w smartfonie – opowiada Dorota Tomaszewska. Wspomina jeszcze o aplikacji, która bardzo jej się spodobała podczas szkolenia w Portugalii. – Pokazywała wszystkie organy człowieka trójwymiarowo. Można je było oglądać z każdej strony, robić zbliżenia. Dla nauczyciela biologii to duże ułatwienie, ponieważ nie musi wyciągać modelu szkieletu człowieka. Niestety, program jest bardzo drogi.
Nie bójcie się
Koordynatorka Erasmusa+ zainspirowała się podczas szkolenia bezpiecznym połączeniem Wi-Fi, które zapewniono najmłodszym uczniom. – Dziś takie rozwiązanie stosujemy w naszej szkole. Dzięki bezprzewodowej sieci dziecko nie musi w swoim telefonie łączyć się z siecią komórkową, tylko może skorzystać ze szkolnego Wi-Fi, bezpiecznego, ponieważ blokuje dostęp do niewłaściwych stron – mówi Dorota Tomaszewska. – Udało mi się też stworzyć program, który zarządza wszystkimi tabletami z jednego komputera. Dzięki temu widzę, czy uczeń pracuje na lekcji, czy zajmuje się czymś innym. Mogę to kontrolować, nie ruszając się z miejsca.
Gdańska „podstawówka” pochwaliła się efektami projektu „Use it or lose it” podczas szkolnego wydarzenia Erasmus Day. – Chcieliśmy zachęcić inne placówki, by skorzystały z tego programu, ponieważ widzimy, jak bardzo zmienił naszą pracę i jak dobrze oceniają go uczniowie. Trzem szkołom pomogliśmy w pisaniu projektów Erasmusa+ – chwali się Dorota Tomaszewska. Przyznaje, że dzięki szkoleniom większość nauczycieli przekonała się do nowych technologii i urozmaiciła dzięki nim swoje lekcje.
Dorota Tomaszewska: – Cyfryzacja postępuje tak szybko, że powinniśmy nadążać za nowinkami. Uczniowie często w tej kwestii wiedzą więcej niż my. Zachęcam, by się nie bać. Widzę po sobie, że każdy wyjazd jeszcze bardziej mnie motywuje. Dzięki temu jest ciekawie i inspirująco, nie tylko dla uczniów.
Michał Radkowski – korespondent FRSE
