ROLA SAMORZĄDU
5
1
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
Realizatorzy projektu
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
Rola samorządu
WSTĘPNIAK Lubicie być zaskakiwani tym, co się dzieje w Waszej okolicy? Czy chcielibyście wiedzieć, kto decyduje o wyglądzie Waszej codziennej drogi do pracy czy szkoły? Część tych decyzji należy do radnych gminy (w Łodzi: Rady Miejskiej), część do wójta/burmistrza/prezydenta miasta (w Łodzi: prezydenta)
ROLA SAMORZĄDU W tym odcinku naszego wydawnictwa poruszamy temat samorządu. Są różne szczeble samorządu terytorialnego, a co za tym idzie, także różne kompetencje. Raz na cztery lata obserwujemy festiwal obietnic wyborczych, z których część nie pokrywa się z kompetencjami radnych czy prezydenta.
DECYZYJNOŚĆ Czasami, pomimo iż jakaś ulica leży w granicach administracyjnych danej miejscowości, to o stanie jej nawierzchni nie musi decydować prezydent miasta, ale na przykład Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. O terminie i zakresie remontu chodnika nie decydują wprost radni, ale bez ich zaangażowania na etapie tworzenia budżetu miasta - taki remont może się nie odbyć. 2
Wydaje się to skomplikowane? Można odnieść wrażenie, że nieraz sami kandydaci na radnych różnego szczebla nie do końca zdają sobie sprawę, że nie na wszystko mogą mieć wpływ.
W TYM NUMERZE W tym numerze naszego przewodnika postaramy się Wam pomóc zrozumieć, jakimi sprawami mogą zajmować się radni Rady Miejskiej, jakimi prezydent Łodzi, a jakie będziecie w stanie sami przeprowadzić. Jest to istotne zwłaszcza w kontekście wyborów samorządowych i składanych przez kandydatów obietnic. Zachęcamy Was do świadomego wyboru swoich przedstawicieli, którzy będą wiedzieć, jak dbać o bezpieczeństwo na naszych drogach.
Hubert Barański Fundacja Normalne Miasto-Fenomen
ROLA SAMORZĄDU
SAMORZĄD
ZAKRES OBOWIĄZKÓW RADY MIEJSKIEJ W ŁODZI KIM JEST RADNY? Radny to mieszkaniec miasta, taki sam jak my, z tą różnicą, że wybrany, aby nas reprezentować w gminie i pilnować „zawodowo” (niejako „za nas”) – tego, co robi wójt/burmistrz/ prezydent miasta. Na etapie kampanii wyborczej kandydaci do rady miejskiej obiecują nam wiele rzeczy, często wymieniają tematy, jakimi się zajmą podczas swojej czteroletniej kadencji i obiecują, jakich spraw dopilnują. Niestety, czasami są to obietnice nie do spełnienia, ponieważ radni deklarują zajęcie się kwestiami, które całkowicie lub w większości leżą poza zakresem ich działania. Inaczej mówiąc: radni w niektórych sprawach mają dokładnie takie same możliwości działania jak każdy z nas.
W tej publikacji przybliżymy, w jaki sposób funkcjonuje Rada Miejska w Łodzi.
Jak pracują radni gminy? Zadaniem radnych jest kontrolowanie działań prezydenta. Mają tę możliwość między innymi poprzez działalność w komisjach rady miejskiej. To właśnie podczas spotkań komisji radni mają okazję szczegółowo zapoznać się z projektami dokumentów, analizami oraz dopytać urzędników o interesujące ich kwestie. Każdy radny ma obowiązek pracować w komisjach, jednak nigdzie nie jest napisane, w ilu. To decyzja radnego, jakim obszarem działalności miasta będzie się szczególnie interesować.
3
AUTORZY
Członkini Zarządu i Rady Programowej Fundacji Normalne Miasto Fenomen. Od 2009 roku zaangażowana w działania dotyczące zrównoważonego transportu i aktywizowania obywateli. Zajmuje się tłumaczeniem zawiłości języka „urzędniczego” w zakresie współpracy urzędu z mieszkańcami.
WOJCIECH MAKOWSKI Absolwent stosunków międzynarodowych na UŁ oraz Szkoły Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego. Aktywny w Fundacji Fenomen od chwili jej powstania, pełni funkcję wiceprzewodniczącego Rady Programowej. Na co dzień pracuje w łódzkim Instytucie Spraw Obywatelskich (INSPRO), gdzie kieruje projektami dotyczącymi zrównoważonego transportu. Przedstawiciel INSPRO w europejskiej federacji Transport & Environment. Od 7 lat po mieście jeździ głównie rowerem, jest pomysłodawcą przystąpienia Łodzi do „Karty Brukselskiej”, zobowiązującej władze miasta do zwiększenia transportu rowerowego do 15% do 2020 roku. Certyfikowany audytor polityki rowerowej BYPAD.
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
KATARZYNA MIKOŁAJCZYK
4
W Łodzi statut miasta nakazuje funkcjonowanie następujących komisji
Dodatkowo radni mogą powoływać tak zwane komisje doraźne
1. Edukacji 2. Finansów, Budżetu i Polityki Podatkowej 3. Gospodarki Mieszkaniowej i Komunalnej 4. Inwentaryzacyjnej 5. Jednostek Pomocniczych Miasta 6. Kultury 7. Ładu Społeczno-Prawnego 8. Nagród i Odznaczeń 9. Ochrony i Kształtowania Środowiska 10. Ochrony Zdrowia i Opieki Społecznej 11. Planu Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury 12. Promocji Miasta i Współpracy Zagranicznej 13. Rewizyjnej 14. Rozwoju i Działalności Gospodarczej 15. Sportu i Rekreacji 16. Statutowej
Ich czas trwania nie może być dłuższy niż 12 miesięcy od momentu powołania. W ostatniej kadencji były to komisje:
Czym się zajmują poszczególne komisje? W skrócie: radni w komisjach zajmują się tym, co znajduje się w nazwie danej komisji. Stąd też dochodzi do interesujących sytuacji, gdyż: •
• • •
•
sprawami finansowania transportu w mieście (np. cenami biletów komunikacji zbiorowej lub cenami biletów parkingowych) zajmuje się Komisja Finansów, Budżetu i Polityki Podatkowej; sprawami bezpieczeństwa (także w kontekście zdarzeń drogowych) – Komisja Ładu Społeczno-Prawnego; kwestiami bezpieczeństwa rowerzystów i infrastrukturą rowerową – Komisja Sportu i Rekreacji; kwestie dotyczące remontów ulic opiniowane są zazwyczaj przez Komisję Planu Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury; kwestiami organizacji komunikacji zbiorowej zajmuje się Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.
Doraźna Komisja ds. Budżetu Obywatelskiego – zajmująca się opiniowaniem wniosków do budżetu obywatelskiego oraz kontrolą ich realizacji; Doraźna Komisja ds. Nowego Centrum Łodzi – która mniej więcej raz w miesiącu monitoruje postępy prac związanych z budową Nowego Centrum Łodzi; Doraźna Komisja ds. Transportu Zbiorowego, Inwestycji Drogowych i Organizacji Ruchu Drogowego – powołana w listopadzie 2013 roku przez 11 radnych, aby kontrolować realizowane w Łodzi remonty. Obecny skład osobowy komisji (stan na koniec października 2014) to 5 osób (z 43 radnych). Radni, którzy chcieliby zająć się kompleksowo kwestiami bezpieczeństwa ruchu drogowego, musieliby zapisać się aż do 5 różnych komisji. Częściowo tę kwestię rozwiązało powołanie doraźnej komisji drogowej, która przyjęła, że będzie się zajmować: • • •
•
•
analizą organizacji transportu zbiorowego; kontrolą przygotowań i terminowej realizacji drogowych projektów inwestycyjnych i remontowych zlokalizowanych na terenie miasta; nadzorem nad prawidłowością organizacji ruchu rowerowego w mieście, w tym nad procesem projektowania i budowy infrastruktury rowerowej; wspieraniem jednostek organizacyjnych miasta w sprawie możliwości usprawnienia ruchu drogowego oraz koordynacji robót w rejonach prowadzenia inwestycji i remontów; współtworzeniem i wdrażaniem programu poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Czy wiesz, że posiedzenia komisji są otwarte dla mieszkańców? Możesz przyjść i przyglądać się obradom, a po uzyskaniu zgody przewodniczącego spotkania – także wyrazić swoją opinię lub zadać pytanie.
ROLA SAMORZĄDU Foto Hubert Barański
Aby skutecznie działać w zakresie transportu i bezpieczeństwa ruchu, radny powinien znać poniższe dokumenty, które wyznaczają kierunek działań miasta w tym zakresie. Są to między innymi studium transportowe, plan rozwoju transportu zbiorowego czy program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Niestety, żaden z tych dokumentów w Łodzi nie został przyjęty przez Radę Miejską (czytaj: nie obowiązuje). Aktualizacja studium transportowego Dokument ten, opracowany w latach 2013–2014 przez firmę zewnętrzną za kwotę miliona złotych, zawiera prognozy, jak poruszać się będą mieszkańcy Łodzi w roku 2025. Cele opracowywania dokumentu zmieniały się w trakcie jego powstawania. Miał on być całościową strategią transportową (podobnie jak istnieją strategie dotyczące innych spraw, którymi miasto się zajmuje), wyznaczać priorytety inwestycyjne, w efekcie jednak będzie tylko zestawem wytycznych do studium kierunków zagospodarowania przestrzennego. Inwestycje, na które Łódź będzie pozyskiwać dofinansowanie unijne z budżetu 2014–2020, zostały natomiast wybrane bez oparcia na jakiejkolwiek strategii. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Miasta Łodzi na lata 2014–2025 Plan ma zawierać propozycję zmian w układzie linii transportu zbiorowego, a także zmian innych aspektów funkcjonowania transportu publicznego oraz strefy płatnego parkowania. Założony termin jego opracowania to 31 października 2014. Plan powinien pokazywać między innymi, jak spiąć transport miejski z regionalnym i krajowym (pociągi). Taki plan musi być zgodny z planem wojewódzkim, który w województwie łódzkim nie istnieje (jest w opracowaniu).
Miejski Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego do roku 2020 Zawiera on cele w postaci zmniejszenia liczby ofiar oraz długą listę działań, które mają do tego doprowadzić. Jest gotowy od połowy 2014 r., ale z nieznanych powodów do listopada b.r. nie został przedstawiony Radzie Miejskiej do uchwalenia. Zawiera on również „Koncepcję stref ruchu uspokojonego w Łodzi”, rozbieżną jednak z założeniami zarówno aktualizacji studium, jak i programu rozwoju sieci dróg rowerowych.
5
Program rozwoju sieci dróg rowerowych do roku 2020+ Program ten sprowadza się do mapy docelowej infrastruktury rowerowej – dróg rowerowych, pasów, przejazdów przez tory oraz stref ruchu uspokojonego. Ma określać, jak należy rozwinąć infrastrukturę rowerową, aby objęła całe miasto oraz umożliwiała dojazd z gmin ościennych. W czasie opracowywania tego materiału program był konsultowany z mieszkańcami. Jak na razie w budżecie nie ma ani jednej złotówki na jego realizację. Jeśli zaś tych dokumentów nie ma, to na jakiej podstawie organizowany jest transport w mieście i na czym mogą opierać się radni? Jedynie na polityce transportowej uchwalonej w 1997 roku (i od tamtej pory nieaktualizowanej). Co mogą zatem zrobić radni? Domagać się od pracowników Urzędu Miasta Łodzi przedstawienia tych dokumentów Radzie Miejskiej, uchwalić je, a następnie kontrolować ich przestrzeganie. Co natomiast może zrobić obywatel? Napisać do radnych ze swojego okręgu z prośbą o dopilnowanie powstania wyżej wymienionych dokumentów. Listę radnych znajdziemy np. na stronie bip.uml.lodz.pl lub na www.radni.dlalodzi.info.
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
Jakie dokumenty opisują transport?
OBIETNICE WYBORCZE
Co mogą obiecać nam radni?
6
Zakres tematyczny działania radnych w Łodzi jest ograniczony do spraw, jakimi zajmuje się gmina i powiat. Są to między innymi kwestie: • gminnych dróg (ale już nie dróg krajowych, np. apel o powstanie drogi S14. Taki apel może wysłać każdy mieszkaniec); • transportu zbiorowego (ale już nie spraw związanych z polskimi kolejami, np. zwiększenia częstotliwości pociągów do Warszawy – o to do PKP może apelować każdy pasażer); • utrzymania porządku publicznego i bezpieczeństwa (ale w ograniczonym zakresie mają wpływ na funkcjonowanie policji). Radni na przykład nie mają bezpośredniego wpływu na tworzenie miejsc pracy (chociaż miasto ma obowiązek prowadzenia urzędów pracy). Mogą jednak – poprzez uchwalenie budżetu – zarezerwować środki na działalność Łódzkiego Centrum Przedsiębiorczości, które organizuje kursy i szkolenia dla osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą. Radni mogą powstrzymać budowę sklepu wielkopowierzchniowego poprzez przyjęcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Te jednak obejmują obecnie tylko 8% obszaru Łodzi. Zwykły mieszkaniec w takiej sytuacji mógłby tylko wyjść na ulicę i protestować. Radni ustalają (zatwierdzają) stawki lokalnych opłat – cen biletów, opłat za parkowanie czy korzystanie z roweru publicznego.
Co znajdujemy w obietnicach wyborczych? „Przywracanie zieleni i tworzenie niewielkich, przyjaznych enklaw na podwórkach, w kwartałach i przy ulicach (mimo niekorzystnych przepisów w tym zakresie)”. Jest to możliwe tylko na terenach miasta (np. gminne kamienice). W tym zakresie radny może działać poprzez uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przes-
trzennego oraz osobiste pilnowanie poszczególnych inwestycji. „Remont nawierzchni ulicy X”, „przebudowa ulicy Y” – radny ma możliwość doprowadzenia do realizacji takiej obietnicy tylko poprzez propozycję (zasugerowanie) umieszczenia takiego zapisu w budżecie miasta, wraz z zarezerwowaną kwotą na ten cel. „Rozbuduję i zmodernizuję sieć lokalnych połączeń drogowych” – drogi powinny być wykonywane według jakiegoś planu bądź studium, a te w Łodzi nadal nie istnieją. Zatem działania radnych powinny najpierw być skierowane na uchwalenie tych dokumentów. „Przekażę 100 mln zł na budowę nowych oraz naprawę istniejących dróg gruntowych” – w budżecie Łodzi na 2014 r. na utrzymanie dróg, w tym na remonty dróg gruntowych, ale także i chodników, mostów, ustawianie znaków, malowanie pasów czy łatanie dziur, przeznaczono 30 mln zł. „Zajmę się przepisami regulującymi przestrzeganie i realizację planów Karty Brukselskiej” – taki plan może być realizowany głównie poprzez działalność w komisji ds. transportu, pisanie interpelacji (zapytań) lub przyjęcie uchwały kierunkowej. „Doprowadzę do likwidacji Łódzkiej Masy Krytycznej” – radni nie mają możliwości zabronienia organizacji zgromadzenia, jakim jest Masa Krytyczna, mogą jednak podejmować działania, aby Masa nie była już potrzebna – np. poprzez realizację działań z punktu powyżej. „Rozbudowa sieci dróg rowerowych, w tym budowa stacji roweru publicznego” – radni nie mają bezpośredniego wpływu na lokalizacje stacji roweru publicznego (albo mówiąc inaczej: mają dokładnie taki sam wpływ, jak każdy mieszkaniec Łodzi), mogą jednak zapisać odpowiednie środki na realizację zadania tego typu.
Rada gminy (lub powiatu) może wnioskować o zwiększenie liczby etatów w policji na danym terenie, ale tylko jeśli gmina (powiat) pokryje koszty utrzymania tych etatów. Takie zwiększenie etatów jest możliwe tylko wtedy, gdy gmina zapewni finansowanie tych etatów przez okres co najmniej 5 lat oraz podpisze porozumienie z właściwym komendantem wojewódzkim policji, które będzie zawierać między innymi termin obowiązywania porozumienia, liczbę oraz strukturę dodatkowych etatów, wysokość kosztów utrzymania dodatkowych etatów na dany rok budżetowy. Koszty takie muszą być zapisane w Wieloletniej Prognozie Finansowej. (Zgodnie z art. 13 ust. 4 Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji)
„Przywrócenie biletów 10-minutowych” – to jest zdecydowanie w gestii radnych, gdyż to oni ustalają ceny biletów. „Zwiększenie liczby kursów komunikacji miejskiej” – zwiększenie liczby kursów może nastąpić, jeżeli radni (uchwalając budżet) zagłosują za przekazaniem większych środków dla MPK. Warto jednak pamiętać, że o tym, jakie istnieją kursy, decyduje organizator przewozów, którym jest prezydent miasta. Jednak radni, uchwalając plan transportowy (który w Łodzi będzie się nazywać „Planem zrównoważonego transportu zbiorowego”), określą też minimalną liczbę kursów na poszczególnych liniach oraz te linie.
Podsumowanie Jakich zatem działań może się podjąć radny, a co nie leży w mocy zwykłego mieszkańca? Radni decydują o budżecie miasta, o głównych inwestycjach oraz strategicznych dla naszego miasta dokumentach. Oprócz tego, podobnie jak my, mogą pisać wnioski i zapytania, mogą brać udział w spotkaniach i konsultacjach społecznych, z tą zasadniczą różnicą, że mogą się tym zajmować w godzinach pracy. Dlatego warto wiedzieć, jacy radni reprezentują rejon miasta, w którym mieszkamy. Do nich właśnie powinniśmy zwracać się z prośbą o pilnowanie kwestii bezpieczeństwa przy szkołach, drobnych inwestycji, remontów chodników, obniżania krawężników, lokalizacji przystanków MPK itp.
Za co odpowiada gmina?
Za co odpowiada powiat?
Za co odpowiada samorząd województwa?
• •
• • • • • • • •
• • • • •
• • •
• • • • •
przychodnie zdrowia szkoły podstawowe i gimnazja sieć wodno-kanalizacyjna pomoc społeczna parki, chodniki, oświetlenie ulic, drogi lokalne wysypiska śmieci komunikacja publiczna boiska biblioteki, domy kultury straż miejska i bezpieczeństwo publiczne
ROLA SAMORZĄDU
„Zwiększenie liczby patroli policji” – rada miasta może wnioskować o zwiększenie liczby etatów w policji na danym terenie, ale tylko wtedy, jeśli gmina pokryje koszty utrzymania tych etatów.
„Poprawa obsługi komunikacją publiczną takich obszarów jak X, Y, Z” – oprócz przekazania środków z budżetu miasta, radni nie mają bezpośredniego wpływu na trasy poszczególnych linii autobusowych czy tramwajowych.
szpitale urzędy pracy szkoły ponadgimnazjalne domy dziecka służby weterynaryjne rzecznik konsumentów drogi powiatowe rejestracja pojazdów
•
autobusy regionalne kolej szpitale specjalistyczne opieka nad zabytkami rozdzielanie środków unijnych rejestracja produktów tradycyjnych
7
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
„Budowa bezpiecznych przejść dla pieszych” – radny może zabiegać o to mniej więcej w takim samym zakresie, jak każdy mieszkaniec miasta – pisząc pisma, dopytując, składając wnioski.
Kompendium
KTO SPRAWUJE WŁADZĘ W GMINIE Na tak postawione pytanie zapewne wiele osób odpowiedziałoby, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta – w zależności od wielkości danej gminy. Jednak ustawa o samorządzie gminnym (dalej: UoSG) mówi, że rozstrzygnięcia danej kwestii podejmują się mieszkańcy w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy (art. 11). 8
Oznacza to, że nawet jeżeli jeden z organów gminy (rada gminy lub wójt/burmistrz/ prezydent miasta) podejmuje decyzję w jakiejś sprawie, czyni to nie w imieniu własnym, ale w imieniu mieszkańców
Obowiązki oraz kompetencje radnych/rady gminy Każdy radny, kandydując w wyborach, przedstawia (lub raczej: powinien przedstawić) swój program wyborczy. Deklaruje w nim, czym chciałby się zajmować w ciągu najbliższej, czteroletniej kadencji. Warto więc przyjrzeć się temu, co może zrobić. Radny jest obowiązany kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy (art. 23 ust. 1 UoSG), czyli dobrem mieszkańców, którzy tę wspólnotę tworzą (art. 1 ust. 1 UoSG). Oznacza to, że jest on zobowiązany działać na rzecz wszystkich mieszkańców, nie zaś jedynie swoich wyborców czy mieszkańców ze swojego okręgu wyborczego. Ponadto warto mieć na uwadze fakt, że mandat radnego to tzw. mandat wolny – radny nie jest związany instrukcjami wyborców. Ma jednak obowiązek utrzymywać stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami (art. 23 ust. 1 UoSG). Trzeba również pamiętać o tym, że radny nie podejmuje wiążących decyzji samo-
dzielnie. Rada gminy (miasta), w ramach której pracują radni, to formalnie rzecz biorąc ciało kolegialne (organ wieloosobowy). Rozstrzygnięcia rady miejskiej mają formę uchwał (nad którymi głosują wszyscy radni), podejmowanych zwykłą większością głosów (więcej radnych za niż przeciw) w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 14 UoSG). Do właściwości rady miejskiej jako organu władzy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy (o ile ustawy nie stanowią inaczej; art. 18 UoSG). Ustawa wymienia przykładowe kompetencje, do których należą m.in. ustalanie wysokości wynagrodzenia prezydenta miasta, stanowienie o kierunkach jego działania, podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat lokalnych czy nadawanie honorowego obywatelstwa miasta. Jak zatem radny może realizować swój program wyborczy? Może to robić m.in. poprzez
Radny ma także uprawnienia do składania interpelacji (żądań, zapytań) do prezydenta miasta. W ramach interpelacji może żądać podjęcia bądź zaniechania jakiegoś działania lub uzyskiwać wiedzę na dany temat. Treści interpelacji wraz z odpowiedziami są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej (http://bip.uml.lodz.pl - Rada Miejska w Łodzi - interpelacje i zapytania radnych). Zgod-
PREZYDENT MIASTA Prezydent miasta realizuje zadania gminy za pośrednictwem Urzędu Miasta
URZĄD MIASTA
Chociaż lista kompetencji rady miejskiej może wydawać się bardzo długa i szczegółowa, w praktyce jej rola ogranicza się do nadawania ogólnych kierunków działań. Warto pamiętać o charakterystycznych elementach pracy rady: ścieraniu się wielu różnych interesów oraz silnym upartyjnieniu, co wiąże się z tym, że realizacja kompetencji kontrolnych bywa często nieefektywna. Również tak ważne kompetencje rady gminy, jakimi są przyjmowanie budżetu miasta1 czy uchwała w sprawie udzielenia absolutorium2 w praktyce sprowadzane są nierzadko do gry sił lokalnych ugrupowań politycznych.
ROLA SAMORZĄDU
nie z Regulaminem Pracy Rady Miejskiej w Łodzi (§ 32. pkt 6), odpowiedź na złożoną przez radnego interpelację może być przedmiotem stanowiska rady.
9
Rada Miejska kontroluje Prezydenta miasta w zakresie realizacji zadań gminy
RADA MIEJSKA
Urząd Miasta dostarcza Radzie Miejskiej informacji nt. realizacji zadań gminy
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
udział w pracach komisji rady miejskiej oraz udział w sesjach tej rady, w czasie których głosuje nad poszczególnymi projektami uchwał (w praktyce często ma również prawo do zgłaszania własnych projektów, jak również zgłaszania poprawek). Choć udział w pracach rady miejskiej oraz komisji jest ustawowym obowiązkiem radnego (art. 24 UoSG), poszczególni radni mogą wykazywać się różnym poziomem zaangażowania.
Kompetencje prezydenta miasta W przeciwieństwie do rady miejskiej prezydent miasta jest organem jednoosobowym. Oznacza to, że w zakresie swoich kompetencji podejmuje on decyzje samodzielnie. Głównym zadaniem prezydenta miasta (którego kadencja związana jest z kadencją rady miejskiej, art. 26 UoSG) jest wykonywanie uchwał tej rady (wraz z innymi zadaniami określonymi przepisami prawa; art. 30 ust. 1 UoSG). Inne przykładowe zadania prezydenta miasta to przygotowywanie projektów uchwał3, określanie sposobu wykonywania przyjętych przez radę miejską uchwał, gospodarowanie majątkiem miasta czy wykonywanie budżetu (art. 30 ust. 2 UoSG). W realizacji zadań własnych gminy prezydent miasta podlega wyłącznie radzie gminy (art. 30 ust. 3 UoSG).
10
Choć wydaje się, że kompetencji prezydenta jest znacznie mniej niż kompetencji rady gminy, w praktyce polskich samorządów sprawuje on znacznie silniejszą władzę w zakresie bezpośrednio dotykającym mieszkańców. Prezydent miasta ma kompetencje do kierowania bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentowania jej na zewnątrz (art. 31 UoSG), wykonując swoje zadania przy pomocy urzę-
du miasta (art. 33 UoSG). Co istotne, ci sami – podlegający prezydentowi – urzędnicy obsługują radnych, którym z kolei podlega prezydent w zakresie realizacji zadań gminy (art. 30 ust. 3 UoSG).
Organizacja ruchu – egzekucja przepisów Prezydent miasta dysponuje także mieniem komunalnym (art. 30 ust. 2 pkt 3 UoSG) oraz budżetem – ma wyłączne prawo do dokonywania wydatków budżetowych, zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy czy dysponowania rezerwami budżetu gminy (art. 30 ust. 2 pkt 4 oraz art. 60 ust. 2, pkt 3–5 UoSG).
1. Projekt budżetu miasta przedstawiany jest radnym przez prezydenta. Jego przyjęcie oznacza w praktyce akceptację dla prowadzonej przez prezydenta miasta polityki. 2. Absolutorium to akceptacja dla prezydenta miasta w zakresie realizacji budżetu. Mechanizm ten jest ważny dla funkcjonowania samorządu, gdyż nieudzielenie absolutorium (poza pewnym okresem) jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania prezydenta miasta. 3. W teorii tylko wójt/burmistrz/prezydent miasta ma prawo przygotowywania projektów uchwał. W praktyce funkcjonowania samorządu prawo takie przyznane zostało również innym osobom (radnym czy mieszkańcom).
Pałac Juliusza Heinzla, obecnie Urząd Miasta Łodzi - ul. Piotrkowska 104. Foto HuBar, CC BY-SA
1. Masz prawo do informacji 2. Masz prawo wstępu na sesje rady i sejmików oraz posiedzeń komisji 3. Masz prawo nagrywać sesje rady, sejmików oraz posiedzeń rady 4. Masz prawo spotkać się z wójtem/ burmistrzem/ prezydentem miasta 5. Masz prawo do rozmowy z radnym 6. Masz prawo wyrazić opinię 7. Masz prawo złożyć wniosek 8. Masz prawo zgłosić skargę 9. Masz prawo odwołać się do sądu 10. Masz prawo zorganizować referendum
ROLA SAMORZĄDU
KARTA PRAW MIESZKAŃCA
Źródło: www.maszglos.pl - strefa wiedzy
Fundacja Normalne Miasto Fenomen od ponad pięciu lat działa w Łodzi, m.in. by dbać o interesy niezmotoryzowanych uczestników ruchu. W 2014 roku prowadzimy w łódzkich szkołach 30 spotkań edukacyjnych nt. jazdy na rowerze. W 2013 roku wraz z mieszkańcami przygotowaliśmy projekt pierwszego łódzkiego podwórca przy ul. 6 sierpnia - przyjaznej przestrzeni, w której bezpiecznie i przyjemnie mogą poczuć się całe rodziny. W 2011 roku skłoniliśmy władze miasta do podpisania tzw. Karty Brukselskiej zobowiązania na rzecz większej dbałości o jakość dróg rowerowych i działań promujących ten środek transportu. Doprowadziliśmy do regularnego odśnieżania dróg dla rowerów zimą, co jeszcze w 2011 roku nie było standardem.
Nasza działalność wymaga zaangażowania, wiedzy, czasu i niekiedy także pieniędzy. Pomysłów na przyjaźniejszą mieszkańcom Łódź i zapału do ich realizacji mamy bardzo dużo. Brak nam często środków, aby plany skutecznie wdrożyć w życie.
11
Pomóż nam w kontynuacji i poszerzeniu naszej pracy przekazując darowiznę na działalność statutową Fundacji. Fundacja posiada konto w Multibanku numer
25 1140 2017 0000 4002 1209 2997 Na to konto można wpłacać darowizny na działania statutowe Fenomenu.
AUTOR
JAROSŁAW GÓRALCZYK Członek Zarządu i Rady Programowej Fundacji Normalne Miasto – Fenomen. Administratywista. Pracował w zespołach roboczych przygotowujących łódzki regulamin konsultacji społecznych oraz wytyczne do pierwszego, łódzkiego budżetu obywatelskiego. Interesuje się partycypacją społeczną, planowaniem przestrzeni, system transportowym miast, religioznawstwem i prawem.
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
PROŚBA O WSPARCIE
W NASTĘPNEJ CZĘŚCI... W grudniu dni są wyjątkowo krótkie, a słońce zachodzi około godziny 15.35. Drogę do pracy, szkoły czy na popołudniowe zakupy pokonujemy w sztucznym świetle miejskich latarni. I na to nie mamy wpływu. Ale mamy wpływ na miejskie oświetlenie. Miasto może nam drogę bardziej oświetlić a stopień oświetlenie wpływa na nasze poczucie bezpieczeństwa na drodze. W kolejnej broszurze przybliżymy czy zmiana oświetlenia może realnie wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa na naszych drogach. Przedstawimy koszty jakie ponosi miasto na całoroczne oświetlenie, spróbujemy wyjaśnić zasady lokalizacji latarni oraz przytoczyć zapisy europejskich standardów w zakresie oświetlenia.
Zebrane materiały powinny być pomocne zwłaszcza dla wnioskodawców budżetu obywatelskiego a także grup mieszkańców, którzy będą chcieli rozmawiać z Radą Osiedla lub Spółdzielnią Mieszkaniową o oświetleniu najbliższej okolicy. Szczegóły na www.innadroga.dlalodzi.info Katarzyna Mikołajczyk Fundacja Normalne Miasto-Fenomen
12
AUTORZY Jarosław Góralczyk, Wojciech Makowski, Katarzyna Mikołajczyk REDAKCJA JĘZYKOWA Magdalena Kokosińska FOTOGRAFIA na okładce Jarosław Góralczyk FOTOGRAFIA s. 5 Hubert Barański FOTOGRAFIA s. 8 unsplash SKŁAD Paulina Milewska UTWÓR OPUBLIKOWANY
na licencji niewyłącznej Creative Commons - Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0