Olimpiada Medialna - informator

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 1

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 2

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 3

Olimpiada Medialna Informator

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 4

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Organizator: Fundacja Nowe Media Biuro Olimpiady Medialnej: ul. Klonowa 12/9, 00-591 Warszawa Tel. 22 400 43 53, 22 404 38 58 Koordynatorzy projektu: Małgorzata Wójcik Michał Horbulewicz Szczegółowe informacje zawsze w serwisie internetowym projektu: www.olimpiada-medialna.edu.pl oraz pod kontaktowym adresem e-mail: olimpiada-medialna@nowemedia.info Broszura została wydana przez Fundację Nowe Media dzięki wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.

Warszawa 2013

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 5

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Przeżyj to sam Edukacja medialna jest rodzajem współczesnego liczmanu. Odmieniamy go przez wszystkie przypadki, ale czy wszyscy mamy na myśli to samo i czy wiemy, o czym mówimy? Miejmy nadzieję, że tak, ale lepiej sprawdzić. Najlepiej zaś sprawdzić podając własny sposób rozumienia tego terminu.

Polski język ma mniej szczęścia do niego niż język angielski. Polska „edukacja medialna” odpowiada bowiem angielskiemu określeniu „media literacy”. Słowo „literacy” oznacza po prostu umiejętność czytania i pisania. Proces uzyskiwania tej umiejętności to w naszym języku „alfabetyzacja”. Może więc należałoby mówić o medialnej alfabetyzacji?

Nie jest to zbyt zręczne, ale jednak bardziej oddaje rzeczywistość. Chodzi bowiem nie o nabywanie wiedzy na temat mediów, co sugerowałby termin „edukacja medialna”, a raczej o nauczenie się „języka mediów” tak, jak uczymy się czytać i pisać w języku ojczystym. Dzięki alfabetyzacji w obrębie języka polskiego Polak staje się członkiem społeczeństwa zdolnym odbierać i nadawać komunikaty zrozumiałe dla innych Polaków. Analfabeta ma tę zdolność poważnie ograniczoną. Analogicznie, ktoś, kto jest „media literate” to osoba, która potrafi posługiwać się mediami. Ujmując rzecz metaforycznie, umie przy ich pomocy czytać (czyli odbierać je ze zrozumieniem) i pisać (czyli nadawać własne komunikaty zrozumiałe dla innych). Nota bene polski język zawodzi tu znowu, bo jedynym ratunkiem byłoby dla nas użycie słowa „piśmienny”, co w kontekście mediów brzmiałoby cudacznie - „media piśmienny”?

Skoro zatem edukacja medialna to jest swoista alfabetyzacja, rozumiana jako walka z „analfabetyzmem medialnym”, to wiązać się ona powinna ściśle z działaniem, mniej zaś z rozważaniami teoretycznymi. Tak też od początku istnienia Fundacji Nowe Media uważamy. Dla nas edukacja medialna to przede wszystkim praktyka.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

3

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 6

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR Praktyczny charakter miał pierwszy i do dziś najważniejszy projekt Fundacji, czyli Młodzieżowa Akcja Multimedialna, w skrócie MAM. Na jej potrzeby stworzyliśmy internetową platformę do publikowania multimedialnych pism, zwaną Qmam System.

Platforma umożliwia stworzenie wirtualnej redakcji, mikrospołeczności powiązanej wspólnym działaniem, wspólnym celem, ale też cechującej się wewnętrzną hierarchią i uporządkowaniem. Obierając cel, jakim jest wydanie multimedialnej publikacji, grupa redakcyjna nieuchronnie zetknie s i ę z przeciwnościami: wpływaniem na treści, negatywnymi reakcjami ze strony otoczenia, wreszcie – ze swoimi własnymi niezręcznościami, które mogą spowodować niezrozumienie, albo nawet zranienia osób, jakich publikacje będą dotyczyć.

W tych działaniach młodzi ludzie nie byli zostawieni sami sobie: na początku towarzyszył im animator Fundacji, który uczył nie tylko, jak technicznie przygotować publikację, ale także, jak się poruszać w świecie mediów, aby być w zgodzie z etyką i z prawem. We wstępnym warsztacie uczestniczył też nauczyciel, więc on potem przejmował funkcję „lustra”, w którym mogły się odbijać pomysły młodych ludzi. W odwodzie pozostawał także Qmpel, czyli członek Fundacji zajmujący się kontaktami z redakcjami uczestniczącymi w MAM. Adres internetowy tego projektu to www.mam.media.pl – warto nad nim się na chwilę zatrzymać. Oznacza on ni mniej ni więcej tylko to, że mówimy młodym ludziom uczestniczącym w MAM, że „mają media”, że nie są wobec mediów bezbronni. Bierze się to stąd, że sami doświadczyli, jak działają media. To doświadczenie może być jednym z cenniejszych doświadczeń okresu ich edukacji.

Inne nasze projekty, ze swej natury mniejsze w skali, czyli Olimpiada Medialna (www.olimpiada-medialna.edu.pl) i ogólnopolski konkurs mediów szkolnych MAM Forum Pismaków (www.forumpismakow.pl) są także przykładem praktycznego podejścia do spraw edukacji medialnej. Gdybyśmy chcieli kiedyś sprawić Fundacji hymn, byłaby to zapewne znana wszystkim, których młodość upłynęła w latach 80-tych piosenka „Przeżyj to sam”.

Robert Bogdański prezes Fundacji Nowe Media

4

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 7

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Edukacja medialna to konieczność Media są dzisiaj władzą, być może potężniejszą od pozostałych trzech, do których są zwyczajowo dołączane. Nic co ważne, ciekawe, bulwersujące i pociągające w naszej codzienności, nie pozostaje obojętne dla mediów, obecnych w niej organicznie, wręcz nierozerwalnie.

Media kreują nasze życie polityczne, ekonomiczne, społeczne, prawne, ale także wywierają ogromny wpływ na prywatność i postrzeganie samego siebie. Obserwacja rosnącej obecności tak zwanych „zwykłych ludzi” w przekazach medialnych, konstruowanych tak, aby stwarzać wrażenie realnych, wziętych z życia, każe sądzić, że media stały się ważnym, niejednokrotnie najważniejszym elementem naszej egzystencji, a jej wagę wyznacza pokazanie się na ekranie, w myśl coraz bardziej zyskującej na popularności zasady „oglądają mnie, więc jestem”.

Wobec takiego stanu rzeczy konieczne staje się przemyślenie kwestii edukacji medialnej, nie tylko i nie przede wszystkim ze względów teoretycznych, ale dlatego, że świadomość mechanizmów działania mediów, ich psychologii, funkcjonowania ekonomicznego i społecznego, jest dzisiaj kompetencją niezbędną dla każdego uczestnika kultury współczesnej.

Edukacja taka powinna zawierać zatem elementy wiedzy z zakresu nauki o komunikowaniu, socjologii, kulturoznawstwa, politologii, prawa, psychologii i stanowić dobrze przemyślany zespół informacji i praktyk z tych dziedzin. Edukacja taka powinna dotyczyć zarówno uczniów, jak nauczycieli, których podopieczni często mają bardzo dobrą praktykę w zakresie użytkowania mediów, mówiąc otwarcie nawet większą od ich opiekunów i wychowawców, ale także często na różne sposoby stają się ofiarami mediów, co wynika z nieświadomości i z niewiedzy o specyfice mediów i zasadach ich działania i oddziaływania.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

5

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 8

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

W edukacji medialnej ujawnia się bowiem z całą siłą różnica pokoleniowa pomiędzy tymi, dla których media, zwłaszcza Internet, stanowią nowość, której uczyli się (oraz ciągle uczą) jako dorośli, a tymi, którzy nie są w stanie wyobrazić sobie, że był czas, kiedy Internetu nie znano. Świadomość tej różnicy to także świadomość, że mamy do czynienia z nowym pokoleniem odbiorców, ukształtowanych przez media mentalnie i psychicznie, odbierających świat w sposób im tylko właściwy.

Edukacja medialna to zatem konieczność wynikająca z kierunku, w jakim rozwija się świat współczesny. Wiedza o mediach to w istocie wiedza o świecie, który przecież bez mediów dzisiaj nie funkcjonuje i to w każdym niemal sensie.

Barbara Giza dr hab., prof. SWPS. Kierownik Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej SWPS w Warszawie.

6

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 9

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Olimpiada Medialna – dla obywateli społeczeństwa informacyjnego Do kanonu klasycznych olimpiad przedmiotowych dołączyła Olimpiada Medialna – nowatorskie przedsięwzięcie edukacyjne Fundacji Nowe Media. Ogłoszenie pierwszej edycji programu miało miejsce podczas warszawskiej konferencji „Kultura 2.0 – Świadomi mediów“ 27 października 2011 roku. Projekt został zainicjowany z potrzeby kształcenia świadomych obywateli społeczeństwa informacyjnego i skierowania energii środowiska edukacyjnego na polepszenie jakości komunikacji społecznej w Polsce. To nie tylko konkurs wiedzy, ale przede wszystkim ogólnopolska akcja edukacyjna.

Efektem Olimpiady Medialnej ma być stworzenie oraz rozwój szerokiej grupy osób świadomych i krytycznie odbierających media, posiadających wiedzę na temat historii ich rozwoju, rozumiejących zasady ich działania, popierający wdrażanie w nich standardów etycznych, umiejących je kreować i współtworzyć na poziomie znacznie wyższym od współczesnego przeciętnego użytkownika – aktywnego internauty.

To bezprecedensowe przedsięwzięcie – zarówno, jeśli idzie o tematykę, jak i formułę Olimpiady. Jej pierwsze dwa etapy odbywają się wirtualnie, z wykorzystaniem internetowego systemu egzaminowania. Pozwala to na przeprowadzenie jednoczesnego testu nawet dla kilku tysięcy uczestników.

Zaproszenie do udziału w Olimpiadzie Medialnej adresowane jest w pierwszej kolejności do uczniów szkół ponadgimnazjalnych prezentujących różne talenty z zakresu nowych mediów, polonistyki, historii i public relations, posiadających umiejętności interesującego formułowania oraz prezentowania własnych myśli, przekazywania wiedzy i przekonywania, obeznanych z użyciem nowych, jak i tradycyjnych mediów.

W szerszym kontekście, zaproszenie do zaangażowania się w projekt Olimpiady Medialnej kierowane jest do nauczycieli, pasjonatów edukacji medialnej, wszystkich świadomych wagi wyzwania, jakim jest świadomy, krytyczny odbiór mediów i świadome, konstruktywne komunikowanie się Polek i Polaków między sobą, i we współczesnym świecie. www.olimpiada-medialna.edu.pl

7

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 10

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

I edycja 2011/2012 W pierwszej edycji wzięli udział nie tylko uczniowie szkół ponadgimnazjalnych ale także gimnazjów. Dla obu kategorii wiekowych przygotowano odrębne zestawy zadań. Na temat przewodni edycji została wybrana cyfryzacja. Dwa pierwsze etapy odbyły się całkowicie wirtualnie i polegały na udzieleniu odpowiedzi w internetowych testach obejmujących zakres tematyczny pierwszej edycji (transformacja mediów, sztuka informacji, odbiór i tworzenie przekazów medialnych, sztuka prezentacji i debaty, cyfryzacja telewizji w Polsce, film).

W trzecim etapie uczestnicy zostali poproszeni o przygotowanie multimedialnej prezentacji na zadany przez organizatorów temat (odrębny dla obu kategorii wiekowych). W finale uczestnicy sprawdzili się w rywalizacji indywidualnej (rozmowy z komisją) i zespołowej (debaty oksfordzkie). Najlepsi otrzymali tytuł Laureata / Laureatki oraz indeksy Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Uczestnicy pierwszego etapu: 395 (gimnazja: 123, szkoły ponadgimnazjalne: 272).

Uczestnicy drugiego etapu: 278 (zakwalifikowanych 323; gimnazja: 112, szkoły ponadgimnazjalne: 166).

Uczestnicy trzeciego etapu: 105 (zakwalifikowanych 150; gimnazja: 25, szkoły ponadgimnazjalne: 80).

Uczestnicy finału: 41 (zakwalifikowanych 45; gimnazja: 11, szkoły ponadgimnazjalne: 30).

Partnerami edycji byli: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (jako współorganizator), Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej (patron naukowy), Narodowy Instytut Audiowizualny i Adobe Polska (partnerzy strategiczni) oraz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Media Desk Polska, Fundacja Dobrego Odbioru.

Przedsięwzięcie patronatem objęli: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Koalicja Otwartej Edukacji, Polskie Radio, Telewizja Polska, Salon24.pl.

II edycja 2012/2013 W drugiej edycji udział wzięli uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Podobnie jak rok wcześniej, dwa pierwsze etapy (z czterech) odbyły się online. Zmienił się nieco ich charakter – o ile pierwsze zawody polegały na rozwiązaniu testu, o tyle drugie dały szersze pole do popisu, opierając się wyłącznie na pytaniach

8

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 11

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

otwartych. Pozostały znane już działy tematyczne: transformacja mediów, korzystanie z informacji, odbiór i tworzenie przekazów, sztuka prezentacji i debaty oraz edukacja filmowa.

Celem tej edycji stało się zainspirowanie nastoletnich odbiorców mediów do zaangażowania się w debatę nad znaczeniem i przyszłością mediów publicznych – tematu przewodniego drugiej Olimpiady. W zawodach trzeciego stopnia uczestnicy przedstawili własną wizję ramówki TVP1, w finale zyskując przestrzeń dla przedstawienia nie tylko swojej wiedzy, ale też poglądów na temat przyszłości mediów publicznych. Istotne jest to, aby nie myśleć kategoriami minionej epoki, w której dominowały takie media jak prasa, radio i telewizja, stąd pytania tej edycji: co znaczą „misyjność” czy „publiczność” w dekadzie Web 2.0, mediów społecznościowych, technologii mobilnych i co mogą znaczyć te pojęcia w perspektywie ewolucji mediów, np. w 2050 roku.

Uczestnicy zawodów pierwszego stopnia: 289.

Uczestnicy zawodów drugiego stopnia: 88 (zakwalifikowanych: 109).

Uczestnicy zawodów trzeciego stopnia: 33 (zakwalifikowanych: 46).

Uczestnicy zawodów czwartego stopnia: 24.

Patronatem naukowym edycję objęli: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej i Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Partnerstwo strategiczne sprawowali: Narodowy Instytut Audiowizualny oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Jako partnerzy Olimpiadę wsparli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Fundacja Dobrego Odbioru. Przedsięwzięcie patronatem objęli: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Koalicja Otwartej Edukacji, Czwórka – Polskie Radio IV, Telewizja Polska.

Kolejne edycje – podstawowe informacje W projektowaniu trzyletniej perspektywy Olimpiady Medialnej, obejmującej trzy kolejne edycje (2013/2014, 2014/2015, 2015/2016), za podstawę do przeprowadzenia Olimpiady Medialnej przyjęto rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 stycznia 2002 roku w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (Dz. U. z 2002 r. Nr 13, poz. 125 z późn. zm.).

Olimpiada Medialna utrzymuje charakter konkursu interdyscyplinarnego, a jej zawody są trzystopniowe. Olimpiadę Medialną przeprowadza Komitet Główny za pośrednictwem podległych mu organów: Komitetu Programowego, Komitetu Organizacyjnego, Komisji Szkolnych, Komisji Egzaminacyjnych i Delegacji Okręgowych.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

9

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 12

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Uczestnicy Adresatami olimpiady są uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych, techników, uzupełniających liceów ogólnokształcących i techników uzupełniających oraz ponadpodstawowych szkół średnich, dających możliwość uzyskania świadectwa dojrzałości) w całej Polsce.

Aby wziąć udział w Olimpiadzie Uczestnik powinien dokonać rejestracji w serwisie internetowym Olimpiady Medialnej (zwany SIOM).

Zawody Zawody wszystkich stopni mają charakter indywidualny, przy czym formuła jednego z modułów zawodów trzeciego stopnia zakłada pracę zespołową, w której wiedza i umiejętności każdego z Uczestników podlegają indywidualnej ocenie.

Zawody pierwszego stopnia (1.st.)

Zawody polegają na rozwiązaniu testu złożonego z 50 pytań. Pytania podzielone są na dwie kategorie punktowe wg stopnia trudności: pierwsza, tj. 40 pytań, gdzie za poprawną odpowiedź przyznany jest 1 punkt i druga, tj. 10 pytań, gdzie za poprawną odpowiedź przyznane są 2 punkty. Za odpowiedź błędną nie przyznaje się punktów. Łącznie w zawodach 1.st. Uczestnik może uzyskać maksymalnie 60 punktów. Poprawność odpowiedzi oceniana jest w systemie 0/1 (poprawna lub nie). Na rozwiązanie testu przeznacza się 60 minut. Czas ten mierzony jest od momentu udostępnienia testu w SIOM. W trakcie zawodów, na stronie z testem, widoczny jest licznik, wskazujący dokładnie czas pozostający do dyspozycji Uczestnika. Pytania mają wyłącznie formę tekstową i są zamknięte. Uczestnicy wypełniają test, zaznaczając prawidłową odpowiedź. Zawsze jedna odpowiedź jest prawidłowa. Pytania wyświetlane są sekwencyjnie. Uczestnicy mają możliwość powracania do pytań, na które już odpowiedzieli lub je ominęli.

Zawody drugiego stopnia (2.st.)

Zawody polegają na rozwiązaniu testu złożonego z 25 pytań i udzieleniu odpowiedzi na 5 otwartych pytań. Pytania testowe obejmują jedną kategorię punktową. Za poprawną odpowiedź przyznany jest 1 punkt. Za odpowiedź błędną nie przyznaje się punktów. Łącznie za rozwiązanie testu Uczestnik może uzyskać maksymalnie 25 punktów. Poprawność odpowiedzi oceniana jest w systemie 0/1 (poprawna lub nie). Na rozwiązanie testu przeznacza się 45 minut. Czas ten mierzony jest od momentu udostępnienia testu w SIOM. W trakcie zawodów, na stronie z testem, widoczny jest licznik, wskazujący dokładnie

10

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 13

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

czas pozostający do dyspozycji Uczestnika. Pytania mają formę tekstową, ale mogą być wzbogacone o materiał źródłowy (krótka notka, grafika, zdjęcie, nagranie audio, nagranie wideo) i są zamknięte. Uczestnicy wypełniają test, zaznaczając prawidłową odpowiedź. Zawsze co najmniej jedna odpowiedź jest prawidłowa. Pytania wyświetlane są sekwencyjnie. Uczestnicy mają możliwość powracania do pytań, na które już odpowiedzieli lub je ominęli.

Pytania otwarte wymagają udzielenia odpowiedzi ograniczonej limitem 1500 znaków (liczone ze spacjami). Odpowiedzi oceniane są przez Komisję Egzaminacyjną według jednolitej skali. Za każdą odpowiedź przyznawanych jest od 0 do 7 punktów. Łącznie za udzielenie poprawnych odpowiedzi Uczestnik może uzyskać maksymalnie 35 punktów. Na udzielenie odpowiedzi w pytaniach otwartych przeznacza się 75 minut. Czas ten mierzony jest od momentu udostępnienia pytań w SIOM. W trakcie zawodów widoczny będzie licznik, wskazujący dokładnie czas pozostający do dyspozycji Uczestnika. Pytania mają formę tekstową, ale mogą być wzbogacone o materiał źródłowy (krótka notka, grafika, zdjęcie, nagranie audio, nagranie wideo). Uczestnicy udzielają odpowiedzi, wpisując je w pole oznaczone w formularzu. Odpowiedzi zapisywane są w bazie danych Organizatora. Pytania wyświetlane są sekwencyjnie. Uczestnicy mają możliwość powracania do pytań, na które już odpowiedzieli lub je ominęli. Łącznie w zawodach 2. st. Uczestnik może uzyskać maksymalnie 60 punktów.

Zawody trzeciego stopnia (3.st.)

Zawody polegają na samodzielnej i grupowej pracy w ramach trzech modułów zadań – dwóch wykonywanych indywidualnie i jednego wykonywanego zespołowo. Moduły obejmują: sesję pytań do Uczestnika z programu stałego olimpiady, sesję pytań do Uczestnika z programu zmiennego olimpiady i/lub prezentację pracy wcześniej przygotowanej przez niego i udział Uczestnika w publicznej dyskusji. Komisja Egzaminacyjna dokonuje oceny wiedzy i umiejętności Uczestnika według jednolitej skali. W ramach każdego modułu przyznawanych jest od 0 do 30 punktów. Łącznie w zawodach 3.st. Uczestnik może uzyskać maksymalnie 90 punktów.

Laureaci i Finaliści Tytuł Laureata otrzymuje pierwszych dziesięcioro Uczestników / Uczestniczek, z najwyższym łącznym wynikiem uzyskanym po zsumowaniu punktów zdobytych w zawodach wszystkich stopni. Tytuł Finalisty otrzymują Uczestnicy, którzy przystąpili do zawodów 3.st. i je ukończyli. Laureaci pierwszych pięciu miejsc otrzymują indeksy uczelni wyższych i nagrody rzeczowe.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

11

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 14

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Pierwsza edycja – zawody drugiego stopnia (szkoły ponadgimnazjalne) Klucz odpowiedzi znajduje się na końcu testów.

Zestaw obejmuje 40 pytań sformułowanych w kilku różnych schematach, w niektórych z nich jest więcej niż jedna prawidłowa odpowiedź. Pytania podzielone są na dwie kategorie punktowe: 30 pytań za 1 punkt i 10 pytań za 2 punkty (oznaczone symbolem **). Maksymalna liczba możliwych do uzyskania punktów wynosi 60.

1. Jest to atak na system komputerowy lub usługę sieciową w celu uniemożliwienia działania poprzez zajęcie wszystkich wolnych zasobów, przeprowadzany równocześnie z wielu komputerów. Jak nazywa się takie działanie? a. DRDoS b. DDoS c. DiDos d. DeaDos 2. Wskaż rok, w którym powstał pierwszy międzynarodowy program do prowadzenia rozmów głosowych „Skype”: a. 1999 b. 2003 c. 2006 d. 2010 3. Ogół działań stosowanych najczęściej przez środki masowego przekazu, który ma nadać jakiemuś wydarzeniu społecznemu, politycznemu czy artystycznemu znaczny rozgłos lub spowodować (np. przez emisję audycji radiowej, telewizyjnej bądź opublikowanie cyklu artykułów w prasie), aby zostały ujawnione i wyjaśnione okoliczności danej sprawy. O jakim pojęciu mowa? a. media relations b. public relations c. publicity d. mainstreaming 4. Kto był pierwszym dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa? a. Jan Nowak-Jeziorański b. Jan Karski

12

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 15

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

c. Zdzisław Najder

d. Zbigniew Brzeziński

5. Jak nazywał się ogólnopolski dziennik wydawany przez wydawnictwo Agora SA na przełomie 2005 i 2006 roku? a. Nowy Dziennik b. Nasz Dzień c. Nasza Gazeta d. Nowy Dzień 6. Obecnie emituje swoje programy w 10 niekodowanych wersjach językowych przez 24 godziny na dobę. Istnieje również kilka kolejnych – w niepełnym wymiarze czasowym lub kodowanych. Jej udziałowcami są 23 europejskie telewizje publiczne. Jak nazywa się ta stacja? a. Discovery b. Euronews c. Arte d. BBC International 7. „Nie będzie przesadą twierdzenie, że przyszłość nowoczesnego społeczeństwa i stabilizacja jego życia wewnętrznego zależeć będzie w dużej mierze od utrzymania równowagi pomiędzy naporem techniki komunikowania a indywidualną zdolnością jej przyswajania”. Autorem tych słów jest: a. Marshall McLuhan (1960) b. Charles de Gaulle (1965) c. papież Pius XII (1950) d. Ryszard Kapuściński (1975) 8. Powstały w 1843 roku brytyjski tygodnik „The Economist” jest jednym z najbardziej znanych i najpoważniejszych pism na świecie. Od samego początku koncentruje się na kwestiach gospodarczych i konsekwentnie broni wolnego rynku i liberalnej gospodarki. Jego cechą charakterystyczną jest to, że artykuły jakie publikuje nie są podpisywane. Od tej reguły istnieją nieliczne wyjątki, np. gdy publikowane są teksty napisane przez znane postaci życia publicznego. Artykuł wstępny napisany przez redaktora naczelnego jest jednak przezeń podpisywany tylko w jednym wypadku. Jakim? a. gdy w Wielkiej Brytanii mają się odbyć wybory powszechne b. na Boże Narodzenie c. przed dorocznym posiedzeniem Reform Club, którego musi być członkiem d. gdy redaktor naczelny odchodzi ze stanowiska i jest to jego ostatni tekst 9. Ten fragment zdania, usunięty z przyjętego w 2002 rządowego projektu nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji, zmieniający sens i zakres obowiązywania niektórych kluczowych ustaleń tej ustawy, stał się jednym z symboli tzw.

Afery Rywina – jak potocznie nazywano jeden z największych skandali korupcyjnych III Rzeczypospolitej. O jakie słowa chodziło? a. i pisma b. lub pisma c. i/lub czasopisma d. lub czasopisma e. i czasopisma

www.olimpiada-medialna.edu.pl

13

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 16

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

10. „Majuskuła” to: a. łączenie dwóch różnych struktur dzieła filmowego, np. obrazu i dźwięku, muzyki i dialogów, inaczej montaż poziomy b. nazwa starożytnego pisma obrazkowego Majów, czasami zamiennie zwanego pismem szkoły Majów c. początkowa duża litera tekstu d. symbol umieszczany przez łamaczy na końcu tekstu w gazecie 11. Który z anglojęzycznych pisarzy książek sensacyjnych pracował w agencji Reutera? a. Frederick Forsyth b. John le Carre c. Ian Fleming d. Clive Cussler 12. Nakłady prasy drukowanej na całym świecie systematycznie spadają, systematycznie zaś wzrasta liczba użytkowników Internetu. Które z tych mediów jest obecnie popularniejsze, jeżeli wziąć pod uwagę cały świat? a. internet przegonił prasę i jego użytkowników jest 20% więcej niż czytelników drukowanej prasy b. drukowana prasa jest nadal popularniejsza i jej czytelników jest o 20% więcej niż użytkowników internetu c. czytelnictwo prasy drukowanej i użytkowanie internetu osiągnęły w skali globalnej równowagę d. nikt nie jest w stanie tego policzyć 13. Wskaż programy typu reality show. a. Bitwa na głosy b. Sprawa dla reportera d. The Voice of Poland e. Top Model. Zostań Modelką

c. Uwaga!

14. Film dokumentalny Ewy Stankiewicz i Anny Ferens pod tytułem „Trzech kumpli” o losach Lesława Maleszki, Stanisława Pyjasa i Bronisława Wildsteina, który w roku 2008 stał się jednym z największych wydarzeń medialnych w Polsce, został wyprodukowany przez następującą stację telewizyjną: a. TVP b. BBC c. Polsat News d. TVN 15. Kompresja – w odniesieniu do sygnału telewizyjnego – to: a. technika narracyjna przeznaczona dla osób niewidomych, polegająca na komentowaniu przekazów wizyjnych przez lektora poprzez opis inscenizacji, scenografii, gry aktorów, kostiumy, barw i światła itp. b. sposób odbioru, który umożliwia zatrzymanie transmisji oglądanego programu telewizyjnego (np. przez wciśnięcie przycisku pauzy w pilocie sterującym STB) a następnie kontynuację, powrót do oglądania programu, bez utraty ciągłości odbioru

14

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 17

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

c. zmniejszanie z pomocą specjalnych algorytmów obliczeniowych, ilości danych o sygnale przesyłającym obraz (standard H.264/AVC, potocznie MPEG-4) lub dźwięk (standard dolby AC3) d. specjalny sposób oferowania przekazów audiowizualnych – dodatkowa transmisja umożliwiająca obejrzenie programu telewizyjnego także po zakończeniu jego emisji na antenie 16. Tygodnik „Polityka” jest jednym z mediów działających z sukcesem zarówno w czasach PRL, jak i w obecnym okresie, po transformacji ustrojowej.

Pismo przeszło w tym czasie wiele zmian, które pozwoliły mu stać się nowoczesnym tygodnikiem opinii. Z poniższej listy wskaż jedną zmianę, która nie jest prawdziwa. a. usunięto motto „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się” b. sprzedano kontrolny pakiet akcji niemieckiemu koncernowi wydawniczemu Bauer c. zmieniono format d. wprowadzono kolorowe ilustracje 17. „KTT” – kto przyjął ten pseudonim? a. Klemens Tomasz Tatarkiewicz, redaktor i twórca kwartalnika „Filozofia i Estetyka” b. Katarzyna Trebunia-Tutka, współczesna dziennikarka radiowa zajmująca się muzyką folk c. Krzysztof Teodor Toeplitz, dziennikarz i felietonista związany m.in. z tygodnikiem Polityka d. Kazimierz Taran-Topór, radykalny publicysta związany z ONR, czynny w l. 30-tych XX wieku e. Klara Teodora Trubińska, pisarka okresu pozytywizmu z kręgu warszawskiego pisma Bluszcz 18. W dzień po ogłoszeniu stanu wojennego, w grudniu 1981 roku, w strajkującej Hucie im. Lenina miała miejsce pierwsza transmisja nielegalnego radia „Solidarność”, którego organizatorem był ówczesny student fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisław Tyczyński. Prawie 10 lat później ta sama postać znalazła się wśród twórców pierwszego niezależnego od władz legalnego radia nadającego w Krakowie, które później przekształciło się w radio ogólnopolskie.

Jak nazywa się to radio? a. Radio Zet b. Radio Eska c. Polskie Radio d. Radio RMF 19. Uszereguj podanych niżej rzeczników polskiego rządu w kolejności, w jakiej sprawowali funkcję – zaczynając od osoby, która najwcześniej zajmowała to stanowisko: Aleksandra Jakubowska, Krzysztof Luft, Jan Dziedziczak,

www.olimpiada-medialna.edu.pl

15

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 18

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Agnieszka Liszka, Jarosław Sellin, Małgorzata Niezabitowska.

20. Kiedy obchodzony jest Światowy Dzień Telekomunikacji i Społeczeństwa Informacyjnego? a. 15 maja b. 17 maja c. 19 czerwca d. 20 czerwca (**) 21. Który z trzech planowanych obecnie w Polsce multipleksów telewizyjnych będzie nadawał wyłącznie programy Telewizji Polskiej? a. MUX 1 b. MUX 2 c. MUX 3 (**) 22. [A] to polski serial telewizyjny z gatunku fikcji politycznej, emitowany od 13 września 2007 roku do 6 grudnia 2007 roku w telewizji [B]. Był pierwszą produkcją tego typu w Polsce i jednocześnie pierwszą od 25 lat całkowicie polską produkcją, której główną reżyserką była [C]. Serial powstał w 14 odcinkach.

Uzupełnij pola właściwymi danymi. a. Epoka b. TVN c. Polsat d. Agnieszka Holland e. Dom f. Laca Adamik g. Ekipa h. TVP1 g. Krystyna Janda i. Pogranicze w ogniu (**) 23. W roku 2008 brytyjski następca tronu książę Harry odbywał służbę wojskową m.in. w brytyjskich oddziałach w Afganistanie. Brytyjskie media w tym czasie: a. przeprowadzały codzienne transmisje na żywo z przebiegu służby następcy tronu, aby wzmocnić morale innych żołnierzy i społeczeństwa brytyjskiego b. nie miały pojęcia o całej sprawie, ponieważ armia brytyjska trzymała ją w tajemnicy z powodu niebezpieczeństwa ataku Talibów c. poinformowały o sprawie w sposób bardzo zdawkowy, aby zadośćuczynić zasadzie informowania społeczeństwa, ale zminimalizować niebezpieczeństwo dla następcy tronu d. wiedziały o wszystkim, ale nie informowały (**) 24. Wiele mediów posiada swoje motto, które określa jego misję i stanowisko wobec otaczającej rzeczywistości. W wypadku British Broadcasting Corporation (BBC) brzmi ono: a. „Wszystkie informacje, jakie nadają się do druku” b. „Na Chwałę Królowej i lojalnych jej poddanych” c. „Nam nie jest wszystko jedno” d. „Naród przemówi w pokoju do narodu” (**) 25. Poprzednikiem internetu była akademicka sieć ARPANET, która w 1971 roku umożliwiała wymianę e-maili pomiędzy 12. miastami w Stanach Zjednoczonych, w których znajdowały się 23 komputery macierzyste. W roku 1995 na całym świecie było już milion komputerów macierzystych. W 1973 roku do sieci

16

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 19

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

dołączyły dwa ośrodki spoza USA. Wskaż je na poniższej liście miast. a. Paryż b. Moskwa c. Londyn d. Oslo e. Genewa f. New Delhi (**) 26. W roku 1998 Stanami Zjednoczonymi wstrząsnął skandal obyczajowy związany z romansem prezydenta Billa Clintona ze stażystką w Białym Domu, Monicą Lewinsky. Sprawa ta o mało nie doprowadziła do usunięcia Clintona z urzędu, gdy okazało się, że kłamał wobec opinii publicznej i Kongresu. Jakie medium ujawniło jako pierwsze tę sprawę? a. Newsweek b. Yahoo.com c. DrudgeReport.com d. New York Times (**) 27. Stosowany w Polsce system oceny programów telewizyjnych, służący klasyfikowaniu programów telewizyjnych pod względem przeznaczenia wiekowego obejmuje pięć graficznych oznaczeń. Każde z nich wskazuje wiek, od którego dozwolone jest oglądanie programu – w zależności od szkodliwości danej audycji na małoletnich. O jakich limitach wieku informują umieszczone na ekranie symbole? a. bez ograniczeń, 6 lat, 12 lat, 15 lat, 18 lat b. bez ograniczeń, 7 lat, 12 lat, 16 lat, 18 lat c. bez ograniczeń, 5 lat, 12 lat, 15 lat, 18 lat d. bez ograniczeń, 6 lat, 12 lat, 16 lat, 18 lat (**) 28. Jest to rodzaj internetowego zjawiska, w którym na skutek prób cenzurowania lub usuwania pewnych informacji (plików, zdjęć, czy nawet całych stron internetowych) dochodzi w krótkim czasie do rozpowszechnienia ich wśród bardzo szerokiej grupy odbiorców. Jego nazwa pochodzi od nazwiska znanej amerykańskiej aktorki i piosenkarki, która pozywając o naruszenie prywatności autora zdjęć lotniczych, z których jedno obejmowało także jej dom, sprawiła – wbrew własnej woli – że fotografia stała się bardzo popularna wśród internautów. Jak nazywa się to zjawisko? a. Efekt Streisand b. Efekt Parton c. Efekt Houston d. Efekt Lopez (**) 29. Przyporządkuj daty do nazw stacji telewizyjnych, ustalając właściwą chronologię rozpoczęcia emisji programu. a. Euronews A. 1980 b. France 24 B. 1993 c. Al Jazeera C. 1996 d. CNN D. 2006

www.olimpiada-medialna.edu.pl

17

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 20

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

(**) 30. Legendarny dziennikarz stacji CBS w połowie lat 50. wypowiedział medialną wojnę senatorowi Josephowi McCarthy'emu – inicjatorowi kampanii, w której znane osobistości ze świata amerykańskiej polityki, kultury i show biznesu oskarżane były o działalność na rzecz komunistów. Działania dziennikarza i Freda Friendly'ego, producenta prowadzonego przez niego programu, przyczyniły się do zakończenia działalności senatora i kierowanej przez niego Komisji Parlamentarnej do Spraw Działań Antyamerykańskich.

30.1 Jak nazywał się dziennikarz? a. Carl Bernstein b. Edward R. Murrow c. Don Hollenbeck d. Bob Woodward 30.2 Jaki tytuł nosi ten film? a. Good Night, and Good Luck c. Good Night, Good Night

b. Good Luck, and Good Night d. Good Luck, Good Luck!

31. Połącz podane elementy w odpowiednie pary (wynalazca i jego wynalazek).

Graham Bell telegraf Thomas Alva Edison kinematograf Guglielmo Marconi telefon Samuel Morse radio Bracia Lumiere gramofon 32. „Forszpan” to: a. inaczej headline lub czołówka, rozpoczynający fragment programu – zwykle połączony z dynamicznym przejściem z czołówki (z nazwą programu) w materiał, który zawiera trzy – cztery główne tematy poruszane w bieżącym wydaniu np. serwisu informacyjnego b. w poligrafii notatka sporządzona dla drukarni przez sekretarza redakcji lub redaktora technicznego dziennika, zawierająca spis artykułów wchodzących do numeru z określeniem ich miejsca na stronach i zajmowanej powierzchni c. pejoratywne żargonowe określenie materiału dziennikarskiego, którego głównym celem była autopromocja autora, nie zaś obiektywne zrelacjonowanie wydarzenia d. krój drukarskiej czcionki z szeryfami (nawiązujący do pisma rzymskiego) 33. Proces kulturowej i technologicznej integracji mediów, urządzeń telekomunikacyjnych i informatycznych, analogiczny do biologicznego pojęcia, wyrażającego upodabnianie się organizmów żywych funkcjonujących w jednym środowisku to: a. komputacja b. konwergencja c. konkordancja

18

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 21

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

34. Uszereguj podane niżej państwa pod względem liczby internautów – od największej liczby do najmniejszej: Niemcy, Japonia, Stany Zjednoczone, Chiny, Francja.

35. To specyficzny rodzaj debaty powstały w środowisku pewnego prestiżowego uniwersytetu. Charakteryzuje się ścisłymi zasadami dotyczącymi czasu i sposobu dyskutowania, przede wszystkim wysoką kulturą sporu. Polega na tym, że dwa zespoły prowadzą spór na podany wcześniej temat. W każdym zespole – oprócz kapitana – są zazwyczaj po dwie osoby odpowiedzialne za prezentację danego stanowiska i jego uzasadnienie oraz po dwie podważające argumenty przeciwnika. Jak nazywa się ten rodzaj debaty? a. stanfordzka b. harvardzka c. oksfordzka d. sorbońska 36. Liczba określająca – w punktach procentowych – oglądalność emisji danej reklamy lub całych kampanii reklamowych to GRP (ang. Gross Rating Point).

Jest jedną z podstawowych zmiennych w badaniach odbioru i planowaniu emisji reklam przez domy mediowe. Prawda czy fałsz?

37. Który z planów filmowych, stosowany zwykle w dialogach, ukazuje sylwetkę aktora lub aktorów od kolan do przestrzeni tuż nad głową? a. plan pełny b. półplan c. plan amerykański d. detal 38. Filmy w wersji cyfrowej odtwarzane są z plików zabezpieczonych szyframi przy pomocy specjalnych projektorów cyfrowych i serwerów. Technologia ta zapewnia lepszą ostrość i stabilność obrazu, lepszy dźwięk, a także najwyższą jakość projekcji bez względu na czas użytkowania kopii. Prawda czy fałsz?

39. Dopasuj do nazwy / tytułów popularnych polskich blogów dotyczących mediów i nowych technologii nazwiska ich współtwórców lub autorów: 1.Przemysław Pająk a. antyweb.pl 2. Grzegorz Marczak b. vagla.pl 3. Piotr Waglowski c. spidersweb.pl 4. Maciej Budzich. d. blog.mediafun.pl 40. Jak nazywa się ogłoszona niedawno przez kampania społeczna Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska, której celem jest podniesienie poziomu kultury w Internecie? a. „Komentuj. Nie obrażaj” b. „Więcej kultury – Internauto” c. „Grzecznie na forach!” d. „Bez chamówy w sieci”

www.olimpiada-medialna.edu.pl

19

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 22

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Druga edycja – zawody pierwszego stopnia

Zestaw obejmuje 50 pytań sformułowanych w ramach jednego schematu pytania zamkniętego, z jedną poprawną odpowiedzią. Pytania uszeregowane są w pięciu działach tematycznych. Pytania podzielone są na dwie kategorie punktowe: 40 pytań za 1 punkt i 10 pytań za 2 punkty (oznaczone symbolem **).

Maksymalna liczba możliwych do uzyskania punktów wynosi 60.

1. Opłatę abonamentową pobiera się: a. dla realizacji misji publicznej mediów, o której mowa w Ustawie o radiofonii i telewizji z 29 grudnia 1992 roku, w art. 21 b. dla realizacji interesu publicznego, o którym mowa w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, w art. 34 2. Osoba, która posiada odbiornik radiowy lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór, zgodnie z założeniami ustawy: a. w domyśle także korzysta z niego b. posiada, ale nie oznacza to, że korzysta 3. Jeśli w domu posiadamy więcej niż jeden odbiornik radiowy lub telewizyjny, to: a. powinniśmy uiścić opłatę za każdy z nich b. wystarczy, jeśli uiścimy opłatę za jeden odbiornik radiowy lub telewizyjny (**) 4. Kwota abonamentu, który płacimy: a. jest stała i określona w ustawie o opłatach abonamentowych b. jest waloryzowana i określona wskaźnikami ustawy budżetowej w danym roku 5. Która z dwóch poniżej wymienionych osób jest zwolniona z płacenia abonamentu? a. każda osoba bezrobotna w rozumieniu polskiego prawa b. każda osoba, która ukończyła 60 rok życia

20

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 23

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR 6. W przypadku stwierdzenia braku rejestracji odbiornika: a. pobiera się opłatę w wysokości 10-krotnej miesięcznej opłaty za dany odbiornik b. pobiera się opłatę w wysokości 30-krotnej miesięcznej opłaty za dany odbiornik (**) 7. Operatorem publicznym, czyli podmiotem rejestrującym odbiorniki radiowe i telewizyjne, jest: a. Poczta Polska b. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji 8. Instytucją, która w wyjątkowych przypadkach losowych może umorzyć lub rozłożyć na raty opłaty abonamentowe jest: a. Poczta Polska b. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji 9. Sklep RTV, który sprzedaje odbiorniki radiowe i telewizyjne: a. powinien zarejestrować każdy odbiornik, który służy ekspozycji dla klientów b. jest zwolniony z wymogu dokonania rejestracji sprzedawanych odbiorników 10. Jeżeli posiadamy odbiornik radiowy w prywatnym samochodzie, to: a. powinniśmy go zarejestrować osobno b. wystarczy opłata za użytkowanie odbiornika radiowego w domu (**) 11. Dostęp do informacji publicznej obywateli jest określony: a. w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku b. jedynie w Ustawie o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001 roku 12. Dostęp do Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) jest: a. całkowicie bezpłatny, wystarczy jedynie łącze internetowe b. niektóre zasoby podlegają opłacie publicznej zgodnie z Ustawą o dostępie do informacji publicznej z 6 września 2001 roku 13. Czy każda szkoła w Polsce, także Twoja, powinna mieć swój BIP? a. nie, bo nie jest to wymagane przepisami prawa b. tak, bo jest to instytucja publiczna 14. Czy BIP danej instytucji powinien zawierać informację o jej majątku? a. tak b. nie (**) 15. Przygotowany przez instytucję BIP powinien umożliwić korzystanie użytkownikom z dostępu do informacji publicznej:

www.olimpiada-medialna.edu.pl

21

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 24

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

a. zarówno posiadającym komputery z dostępem do internetu jak i telefony komórkowe b. wymóg ten dotyczy jedynie komputerów stacjonarnych z dostępem do internetu, co określają odpowiednie zapisy Ustawy o dostępie do informacji publicznej z 2001 roku 16. Na stronie BIP Prezydenta RP utworzono m.in.: a. zakładkę „Poznaj Prezydenta” z informacjami na temat najwyższego urzędu publicznego w Polsce b. zakładkę „Dla młodych” z propozycjami obywatelskich zajęć edukacyjnych w szkole 17. Czy za pośrednictwem BIP można przesyłać listy do Prezydenta RP? a. tak, jest podany specjalny adres e-mail z informacją, że listy nie powinny być anonimowe b. nie, jest za to informacja o tradycyjnym adresie pocztowym, na który powinny być kierowane pisma, zgodnie z zapisami Ustawy o dostępie do informacji publicznej z 2001 roku 18. W BIP Prezydenta RP można dowiedzieć się informacji dotyczących: a. przetargów na utrzymanie obiektów pozostających w gestii „głowy państwa” b. przetargów dotyczących zakupu uzbrojenia Wojska Polskiego wynikających z obowiązków „głowy państwa” 19. BIP zawiera informacje o inicjatywach Prezydenta RP: a. wpisywanych wyłącznie w formie bloga b. zorganizowanych w formie kalendarza wydarzeń 20. Czy Prezydent RP ma swój profil w serwisie Flickr.com? a. tak i można się tego dowiedzieć z urzędowego BIP b. nie ma takiej informacji w całym serwisie Prezydent.pl 21. Innym określeniem dziennikarstwa obywatelskiego jest: a. dziennikarstwo uczestniczące (ang. participatory journalism) b. dziennikarstwo uczestnicząco-audytoryjne (ang. auditorial-participatory journalism) 22. W przypadku którego z poniżej wymienionych mediów odbiorca ma większą szansę na uzyskanie informacji zwrotnej (ang. feed back)? a. radia b. forum internetowego

22

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 25

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

(**) 23. Które określenie bardziej pasuje do natury tzw. nowych mediów, w szczególności internetu? a. asymetryczne b. asynchroniczne 24. Bardziej popularnym serwisem dziennikarstwa obywatelskiego w Polsce, według badań Gemius z 2008 roku był: a. iThink.pl b. interia360.pl 25. Która z grup społecznych chętniej korzysta z serwisów dziennikarstwa obywatelskiego według badań Gemius z 2008 roku? a. emeryci b. przedsiębiorcy 26. Amerykański dziennik „New York Times” ma obecnie: a. więcej internatów korzystających z serwisu on-line niż czytelników gazety b. liczby te są porównywalne (**) 27. Ważnym problemem rozwoju elektronicznych wydań papierowych dzienników jest obecnie: a. problem z koncentracją odbiorców na przekazywanych treściach informacyjnych b. problem kosztów dotarcia z informacją elektroniczną do odbiorców 28. Określenie „blogosfera” oznacza: a. zagrożenia dominacji sfery obrazu nad sferą słowa w internecie b. społeczność osób prowadzących blogi internetowe 29. Które stwierdzenie jest prawdziwe (na podstawie badań Gemius z 2007 roku)? a. mężczyźni w internecie częściej słuchają radia niż kobiety, kobiety częściej czytają prasę on-line b. kobiety w internecie częściej słuchają radia niż mężczyźni, mężczyźni częściej czytają prasę on-line 30. Czy regularnie aktualizowana strona internetowa może być interpretowana jako dziennik prasowy w świetle polskiego prawa? a. nie, i nie było żadnych wątpliwości prawnych, by tak sądzić; wypowiadał się w tej sprawie również kompetentny organ władzy sądowej b. tak, były takie wątpliwości i nie jest to uregulowane do dzisiaj

www.olimpiada-medialna.edu.pl

23

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 26

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

31. Który ze starożytnych filozofów był za ograniczeniem wolności słowa, postulując m.in. wygnanie poetów z własnego kraju? a. Platon b. Arystoteles 32. Które ze zdań lepiej oddaje poglądy Arystotelesa na wolność słowa? a. jest naturalną potrzebą człowieka i przysługuje wszystkim ludziom b. jest naturalną potrzebą człowieka i przysługuje wolnym obywatelom, z wyłączeniem kobiet i niewolników 33. Według Johna Miltona cenzura: a. prowadzi do upadku nauki i sztuki dyskusji b. ograniczenie to gwarantuje prawidłowe wychowanie obywatela 34. Wolność słowa jest przyrodzona. Można ją uznać za dar otrzymany od Boga, ale to człowiek nim rozporządza. Do którego z tych dwóch filozofów bardziej pasuje ten pogląd? a. do Johna Miltona b. do Barucha Spinozy (**) 35. Według Woltera głównym zagrożeniem wolności słowa: a. jest fanatyzm religijny b. każda religia, która z założenia ogranicza wolność słowa (**) 36. Władza polityczna powinna dopuszczać krytykę, cenzura jest hipokryzją. Który z filozofów nowożytnych szczególnie podkreślał tę kwestię? a. David Hume b. Wilhelm von Humboldt (**) 37. Którzy z wymienionych poniżej filozofów podkreślali, że tym, co wyróżnia człowieka ze świata zwierząt, jest umiejętność posługiwania się językiem? a. Arystoteles, a w czasach nowożytnych Johann Gottfried von Herder b. Platon w starożytności, a w nowożytności Johann Gottfried von Herder 38. Należy postępować według takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były stosowane do wszystkich i zawsze. Dla którego z filozofów jest to charakterystyczny pogląd etyczny? a. dla Johna Stuarta Milla b. dla Immanuela Kanta

24

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 27

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

39. W opinii większości nowożytnych filozofów – jak również w tradycji kultury i prawa europejskiego – wolność słowa: a. może podlegać ograniczeniom ze strony państwa, w imię dobra publicznego b. powinna pozostać niczym nieskrępowanym prawem człowieka 40. Według Małgorzaty Zamojskiej, autorki eseju „Wolność słowa jako obowiązek publiczny?” prawo do swobodnej wypowiedzi: a. jest prawem stanowionym przez człowieka b. jest zarówno prawem naturalnym jak i stanowionym 41. Narodowy Instytut Audiowizualny został powołany: a. 1 kwietnia 2009 roku zastępując funkcjonujące wcześniej Polskie Wydawnictwo Audiowizualne b. 1 kwietnia 2009 roku zastępując funkcjonującą wcześniej Filmotekę Narodową (**) 42. Termin „kultura 2.0” oznacza: a. każdą formę kultury współczesnej tworzoną za pomocą mediów audiowizualnych b. dobra kultury tworzone i upowszechniane za pośrednictwem mediów społecznościowych w internecie 43. Projekt „Ninateka” to internetowa biblioteka zawierająca: a. zarówno nagrania dźwiękowe jak i filmowe b. jedynie nagrania filmowe i zbiór zdigitalizowanych materiałów drukowanych 44. Czy NInA prowadzi projekty z zakresu edukacji medialnej? a. nie, służy głównie digitalizacji przekazów b. tak, jest to jedno z zadań tej instytucji 45. W którym mieście NInA ma swoją siedzibę: a. we Wrocławiu b. w Warszawie 46. Synonimem terminu „digitalizacja” jest: a. cyfryzacja b. audiowizualizacja 47. NInA jest wydawcą jednego z wymienionych tytułów internetowych czasopism kulturalnych – którego? a. „Verte. Krytyczny Magazyn internetowy” b. „Dwutygodnik.com Strona kultury”

www.olimpiada-medialna.edu.pl

25

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 28

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

48. Za pośrednictwem serwisu nina.gov.pl użytkownik może: a. dokonać zakupu książek i płyt DVD z wybranymi przez siebie utworami b. niestety nie ma takiej opcji w serwisie, ale jest planowana przez NInA 49. Czy NInA jest instytucją współodpowiedzialną za projekt „Filmoteki szkolnej”, edukacji filmowej w polskich szkołach? a. tak, wespół z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej b. nie, to wyłącznie projekt prowadzony przez Polski Instytut Sztuki Filmowej 50. Czy NInA prowadzi swój serwis BIP? a. tak b. nie

Więcej materiałów z zawodów Olimpiady Medialnej znajduje się w serwisie internetowym: www.olimpiada-medialna.edu.pl Klucz prawidłowych odpowiedzi dla pierwszej edycji: 1b, 2b, 3c, 4a, 5d, 6b, 7c, 8d, 9d, 10c, 11a lub 11a,c, 12b, 13a,d,e lub 13e, 14d, 15c, 16b, 17c, 18d, 19 Małgorzata Niezabitowska, Aleksandra Jakubowska, Jarosław Sellin, Krzysztof Luft, Jan Dziedziczak, Agnieszka Liszka, 20b, 21c, 22 A-g, B-c, Cd, 23d, 24d, 25c,d, 26c, 27b, 28a, 29 a-B, b-D, c-C, d-A, 30.1b, 30.2a, 31 Graham Bell – telefon, Thomas Alva Edison – gramofon, Guglielmo Marconi – radio, Samuel Morse – telegraf, Bracia Lumiere – kinematograf, 32a, 33b, 34 Chiny (ok.

425 mln), Stany Zjednoczone (ok. 240 mln), Japonia (ok. 99 mln), Niemcy (ok. 65 mln), Francja (ok. 45 mln), 35c, 36 prawda, 37c, 38 prawda, 39 antyweb.pl – Grzegorz Marczak, vagla.pl – Piotr Waglowski, spidersweb.pl – Przemysław Pająk, blog.mediafun.pl – Maciej Budzich, 40a Klucz prawidłowych odpowiedzi dla drugiej edycji: 1a, 2a, 3b, 4b, 5a, 6b, 7a, 8b, 9b, 10b, 11a, 12 a, 13b, 14a, 15a, 16b, 17a, 18a, 19b, 20a, 21a, 22b, 23b, 24b, 25a, 26a, 27a, 28b, 29a, 30b, 31a, 32b, 33a, 34b, 35a, 36b, 37a, 38b, 39a, 40b, 41a, 42b, 43a, 44b, 45b, 46a, 47b, 48a, 49a, 50a

26

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 29

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Jak przygotować się na przyszłość?

Program stały i zmienny edycji 2013/2014, 2014/2015, 2015/2016 z komentarzem.

Olimpiada Medialna to konkurs zarówno wiedzy o mediach, jak i forma rozwoju edukacji medialnej w Polsce, doskonalenia kompetencji medialnych wśród uczniów w szkole. Stąd celem jest nie tylko pogłębianie wiadomości o świecie współczesnych środków przekazu, ale przede wszystkim uczenie praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy dla rozwiązywania ważnych społecznie i kulturowo problemów związanych z rozwojem mediów. Cyfryzacja telewizji, digitalizacja zasobów edukacyjnych, wykorzystanie tablic interaktywnych w szkole, wirtualna i rozszerzona rzeczywistość, technologie mobilne i media społecznościowe – postęp dokonuje się tak szybko, że koniecznie powinniśmy nauczyć się mówić o tych zagadnieniach w szkole. Nie jesteśmy w stanie poznać wszystkich aspektów tak szybko rozwijającej się nauki o mediach, ale z pewnością możemy nauczyć myśleć o mediach, pogłębiać nasze rozumienie świata odmienionego przez technologie komunikacyjne. Z pewnością możemy zapoznać się z najważniejszymi problemami, o których dyskutują medioznawcy, decydenci i nadawcy medialni, a z bogactwa problematyki mediów wybierać najbardziej interesujące zagadnienia, którymi będziemy się zajmować w danym roku szkolnym. Dlatego tematyka Olimpiady Medialnej obejmuje zarówno program stały, jak i zmienny.

Możemy wskazać na 5 stałych obszarów oraz 3 przewodnie problemy do rozważenia w poszczególnych latach 2013 – 2016.

Co do stałych obszarów tematycznych są to następujące – wymienione tutaj hasłowo – zagadnienia:

www.olimpiada-medialna.edu.pl

27

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 30

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

A) Transformacja medialna. „Stare” media w świecie nowych technologii. Kanony „starego” dziennikarstwa w nowych mediach. Nowe media – rozwój Internetu, nowe gatunki medialne. Multimedialność, konwergencja mediów. Kalendarium wydarzeń opisanych przez media w XXI wieku. Media mainstreamowe a media specjalistyczne. Otwarte zasoby edukacyjne – dostępność w Internecie dla wszystkich uczniów.

B) Sztuka informacji. Informacja a reklama. Analiza przekazu medialnego. Prawda i obiektywizm w przekazach informacyjnych. Opiniotwórczość mediów. Krytyczny odbiór źródeł informacji. Kultura odtwórcza, problem „pokolenia Ctrl-C Ctrl-V”. Problem plagiatu. Umiejętność rozpoznawania technik manipulacyjnych w mediach.

C) Obiór i tworzenie przekazów medialnych. Twórca a odbiorca przekazu – podział ról i transgresja w kulturze nowych mediów. Profilowanie mediów i odbiorców. Skuteczność przekazu. Specyfika gatunków medialnych. Języki mediów.

D) Sztuka prezentacji i debaty. Język ciała. Umiejętność dyskusji. Język dyskusji.

Prezentowanie własnych opinii. Zasady autoprezentacji: plan, forma, techniki prezentacyjne, techniki budowania relacji z odbiorcami. Wystąpienie w mediach.

Zasady udziału w dyskusji, debacie medialnej.

E) Film. Język filmu. Film w epoce nowych mediów. Współczesny film polski. Instytucje wspierające polską twórczość filmową. Audiowizualne repozytoria cyfrowe w Polsce.

Co do programu zmiennego, w latach 2013 – 2016 są to następujące tematy: Edycja 2013/2014: Nowe biblioteki wiedzy. Repozytoria cyfrowe i audiowizualne Edycja 2014/2015: Obywatel 2.0. Uczestnictwo w życiu politycznym i społecznym poprzez nowe media Edycja 2015/2016: Interfejsy kultury po rewolucji Google. Jak komunikujemy się ze sobą przez media dzisiaj?

Na dalszych stronach rozwiniemy poszczególne zagadnienia tematyczne zarówno z programu stałego, jak i zmiennego. Wskażemy na główne treści i kluczowe pojęcia, zaproponujemy literaturę przedmiotu oraz pytania do samodzielnej lub zespołowej refleksji. Mam nadzieję, że te wskazówki będą przydatne w przygotowaniach do Olimpiady Medialnej.

Piotr Drzewiecki dr hab., medioznawca, dziennikarz, animator edukacji medialnej.

Zastępca dyrektora Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, adiunkt w Katedrze Edukacji Medialnej i Języka Mediów.

28

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 31

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Program stały A) Transformacja medialna Główne treści Przygotowując się do zgłębiania tych zagadnień po pierwsze warto uświadomić sobie, czego uczy nas historia środków społecznego przekazu. Dziś posługujemy się określeniem nowe media, ale obserwując gwałtowny postęp technologii dostrzegamy, że stają się one równie „starymi” jak telewizja czy radio. Taki medium jest Internet, którego współczesny obraz (Web 2.0) różni się znacząco od początków rewolucji WWW z lat 90-tych XX w. Żeby zrozumieć współczesność trzeba sięgnąć do tradycji, do XIX i XX w., w którym rodziły się prasa wysokonakładowa, fotografia, film, telefonia, radio, telewizja, komputer osobisty. Historia jest nauczycielką życia, także w odniesieniu do rozwoju medialnego ludzkości.

Po drugie trzeba przemyśleć, jak stać się bardziej świadomym uczestnikiem tych procesów technologicznych. Już same założenia techniczne Web 2.0 zachęcają do bardziej aktywnego zaangażowania w przekaz. Mówimy o narodzinach dziennikarstwa obywatelskiego, społecznościach sieciowych, ruchach wolności internetowej. Obok mediów mainstreamowych przekazy internetowe współtworzą i znacząco zmieniają współczesną kulturę i społeczeństwo. Internet to nasza nowa wspólna mapa świata.

Po trzecie postawmy sobie pytania dotyczące dostępu do tych zasobów, które tworzymy współcześnie w mediach i Internecie. Z jednej strony mamy prawa autorów do wynagrodzenia za swoją pracę intelektualną czy artystyczną, z drugiej – domaganie się wolnej i otwartej dystrybucji ich pracy. Do tej pory nie znaleźliśmy odpowiedzi jak pogodzić te dwie racje, a z pewnością jest to pilne zagadnienia do rozstrzygnięcia w XXI w.

Kluczowe pojęcia Kilka terminów, które będą pomocne w zgłębianiu powyżej zaprezentowanych tematów: Agenda setting – jedna z teorii komunikowania masowego, według której media ustalają porządek zagadnień, którymi zajmuje się w określonym czasie dane społeczeństwo (najważniejsze wydarzenia, problemy społeczne).

Creative Commons – organizacja dążąca do kompromisu pomiędzy prawami autorów a wolnym dostępem do zasobów przez użytkowników sieci, założona w 2001 r. przez Lawrence'a Lessig'a. Polski oddział powstał w 2005 r.

Epoka dot.com – od popularnych domen komercyjnych.com, (pierwsza w 1985 r.,

www.olimpiada-medialna.edu.pl

29

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 32

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

obecnie ok. 80 mln zarejestrowanych domen). Określenie wczesnego okresu rozwoju internetu, tworzenia witryn firmowych i reprezentacji elektronicznych prasowych wydań czasopism i dzienników. Pod koniec XX w. powstał efekt tzw. bańki internetowej. Wiele firm tworzyło i chciało czerpać korzyści z internetu, ale ten zapożyczony z mediów tradycyjnych model (utrzymanie redakcji portalu) dla wielu okazał się zbyt kosztowny.

Infotainment – ang. information i entertainment (rozrywka) – sposób prezentowania informacji w przystępnej często rozrywkowej formie, głównie mający na celu zwiększenie popularności danego programu.

Konwergencja – (łac. convergere, zbierać się, upodabniać się) – proces kulturowej i technologicznej integracji mediów, urządzeń telekomunikacyjnych i informatycznych. Analogia m.in. do pojęcia konwergencji biologicznej, upodabniania się organizmów żyjących w tym samym środowisku np. wodnym.

Kultura 2.0 – nowy sposób tworzenia kultury z wykorzystaniem mediów cyfrowych, głównie internetu i jego sieci społecznościowych, oparty głównie na twórczości użytkowników a nie tylko na treściach dostarczanych przez wyspecjalizowanych pracowników mediów – redaktorów, dziennikarzy.

Mainstream – ang. „główny nurt”, dominujący w danym okresie nurt myślowy lub artystyczny, najbardziej popularny w kulturze (popkultura). Jest również opozycją dla tzw. kultur niszowych, subkultur i kontrkultur, undergroundu.

Media bias – (ang. stronniczość mediów) prezentowanie i omawianie wydarzeń z określonych ideologicznie punktów widzenia m.in. przez programy informacyjne.

Media mainstreamowe – „media głównego nurtu”, dominujące w danym społeczeństwie mass media, mające największą oglądalność i czytelnictwo, w największym stopniu wpływające na opinię publiczną.

Media specjalistyczne – media wąsko formatowane, do określonych audytoriów, podejmujące określoną tematykę zawodową lub hobbystyczną.

Multimedia – (łac. multum, medium) łączenie różnych form przekazu informacji, głównie tekstu, dźwięku, grafiki i wideo. Analiza gatunkowych cech środków społecznego przekazu, korzyści wynikających z łączenia form przekazów dla odbiorcy i użytkownika.

Netykieta – od ang. sieć i fr. etiquette, zbiór zasad przyzwoitego zachowania w Internecie. Ma na celu przeciwdziałanie nieetycznym formom komunikacji sieciowej tj. trolling - obrażanie i ośmieszanie użytkowników np. forum, czy też flame wars - sieciowych „wojen na obelgi”.

Nowe media – określenie elektronicznych i cyfrowych środków komunikacji masowej, które powstały pod koniec II poł. XX w., wśród których możemy wymienić: CD-ROM-y, DVD, gry komputerowe, komputery multimedialne, Internet.

Opierają się na cyfrowej technice zapisu, dającą możliwość ingerencji i modyfikowania przekazów. Dotychczasowe środki masowego przekazu są określane jako media tradycyjne lub też stare media: prasa oraz media elektroniczne oparte

30

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 33

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

na technice analogowego zapisu (radio, telewizja, magnetofon). Nowe media charakteryzuje miniaturyzacja urządzeń, łatwiejszy interfejs użytkownika, integracja różnych mediów w jednym urządzeniu – multimedialność. Umożliwiają większą interakcję użytkowników i wspólne tworzenie przekazów w sieci.

Otwarte Zasoby Edukacyjne – ang. Open Educational Resources, OER określenie materiałów edukacyjnych, do których istnieje w pełni otwarty dostęp dzięki objęciu ich wolnymi licencjami lub przeniesieniu do domeny publicznej i udostępnieniu za pomocą dowolnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Program informacyjny – gatunek programu telewizyjnego, w głównym wydaniu emitowany zazwyczaj wieczorem, przedstawiający bieżące wydarzenia polityczne, społeczne, kulturalne i sportowe, zarówno fakty jak i komentarze ilustrowane materiałem audiowizualnym. Obok programów telewizyjnych mamy również działające całodobowo informacyjne stacje telewizyjne.

Ruch wolnej kultury – określenie inicjatyw społecznych promujących wolną dystrybucję i modyfikację utworów w Internecie i mediach.

Web 2.0 – określenie (Tima O'Reilly) serwisów internetowych, powstałych w XXI w., w których działaniu podstawową rolę odgrywa treść generowana przez użytkowników danego serwisu. Witryny web 2.0 charakteryzuje m.in. wykorzystanie mechanizmów wiki, blogów, RSS, generowanie treści przez użytkowników (user-generated content), tworzenie się wokół serwisów rozbudowanych społeczności, rozwój otwartych licencji jak Creative Commons czy GNU GFDL, kolektywna inteligencja – sieciowe tworzenie zasobów. Filozofia i technologia web 2.0 przyczyniła się do upowszechnienia serwisów społecznościowych i narodzin społeczeństwa sieci (określenie Manuela Castellsa).

Polecane lektury Bajka Z., Historia mediów, Wydawnictwo i Drukarnia Towarzystwa Słowaków w Polsce, Kraków 2008.

Bauer Z., Chudziński E., Dziennikarstwo i świat mediów, Universitas, Kraków 2008.

Gillmor D., My, media, O’Reilly Media, Kalifornia 2004, polskie tłumaczenie http://media.wikidot.com/ Jenkins H., Konwergencja mediów. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Keen A., Kult amatora. Jak internet niszczy kulturę? przeł. M. Bernatowicz, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.

Kultura 2.0, http://kultura20.blog.polityka.pl/ Lessie L., Wolna kultura. W jaki sposób wielkie media wykorzystują technologię i prawo, aby blokować kulturę i kontrolować kreatywność, przeł. P. Białokozowicz, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005, wydanie sieciowe http://www.futrega.org/wk/

www.olimpiada-medialna.edu.pl

31

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 34

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Olszański L., Dziennikarstwo internetowe, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Postman N., Zabawić się na śmierć. Dyskurs publiczny w epoce show-businessu, przeł. L. Niedzielski, Muza, Warszawa 2002.

Tematy do samodzielnego lub zespołowego opracowania 1. Multimedia za pięć, dziesięć, 25 lat. Moja wizja przyszłości środków społecznego przekazu.

2. Sensacja czy informacja? Twoja ocena zjawiska infotainment w sposobie prezentowania wiadomości telewizyjnych.

3. Czy wpis na blogu może być dziełem sztuki? Internet jako kultura wysoka.

4. Uczniowie na rzecz otwartej edukacji. Co możemy zrobić dla wsparcia tej inicjatywy?

5. Informacja (news) dziennikarski, artykuł publicystyczny, reportaż, felieton, wywiad dziennikarski. Tworzymy mapę gatunków dziennikarskich, informacyjnych i publicystycznych.

6. Jak zachowywać się w sieci? Nasz własny poradnik savoir-vivre Internauty.

B) Sztuka informacji Główne treści Wielu z nas zastanawia się, jak poradzić sobie ze współczesnym nadmiarem informacji, przekazów medialnych, książek, filmów, programów telewizyjnych czy stron internetowych. Brakuje czasu, żeby zapoznać się chociaż pobieżnie z większością tworzonych współcześnie treści. Jeszcze 50 lat temu problemem był raczej niedobór źródeł wiadomości, brak dostępu do nowych publikacji czy produkcji filmowych. Rewolucja internetowa to przewrót o 180 stopni. Dziś zastanawiamy się jak nie utonąć w oceanie informacji.

Po pierwsze trzeba zastanowić się nad własnymi potrzebami informacyjnymi.

Potrzebujemy kształcenia szczególnego rodzaju kompetencji, które możemy określić jako kompetencje informacyjne i medialne. W jez. ang. używa się terminów information literacy i media literacy. Termin literacy oznacza umiejętność pisania i czytania (piśmienność), w szerszym znaczeniu kulturalną erudycję. Współcześnie ten termin nabrał nowego znaczenia. Poszerzają się rodzaje mediów i zakres źródeł informacji. Powinniśmy uczyć się jak z nich korzystać w sposób świadomy – poznawać technologię i gatunki medialne, źródła informacji, krytyczny – umieć ocenić, co jest dla nas wartościowe, a co nie i selektywny – dokonywać wyborów. To umiejętności praktyczne, których kształtowaniem powinna zajmować się szkolna edukacja medialna.

Po drugie trzeba zdać sobie sprawę, że większość współczesnych przekazów nie

32

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 35

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

ma charakteru informacyjnego, a perswazyjny. To reklamy, opinie publicystyczne, oferty. Czas spędzany z mediami nie ma służyć naszemu rozwojowi, ale przekładać się na zamawiane przez nas produkty i usługi. Rozwój mediów społecznościowych również nie ma na celu pogłębiania naszych relacji. Chodzi o to, aby jak najdłużej pobyć na portalu, podglądać profile innych osób, wymieniać krótkie komunikaty. Wtedy jest szansa, że zauważymy więcej z zaoferowanych nam obok reklam i podpowiedzi, że nieświadomie zdecydujemy się na jakieś konsumenckie zachowanie.

Trzeci problem to jakość tworzonych przez nas informacji. Dotąd, kiedy potrzebowaliśmy publikacji fachowej czy naukowej sięgaliśmy po recenzowane książki i czasopisma, przygotowane przez profesjonalnych redaktorów. Dziś, kiedy napotykamy jakąś informację w sieci, nie mamy już takiej pewności. Zostajemy sami z koniecznością jej weryfikacji. Nadmiar przekazów sprawia również, że coraz częściej bezmyślnie kopiujemy treści do naszych prac szkolnych, studenckich a nawet dyplomowych. Stąd szerzące się zjawisko plagiatu. Bo przecież nikt nie zauważy.

To sprawia, że mamy raczej kryzys niż rozwój informacyjny. Czeka nas bardzo poważna debata na temat ilości i jakości tworzonych przez nas danych. Będziemy potrzebować zarówno rozwiniętych kompetencji jak i technologii, które pomogą nam przetworzyć ten nadmiar wiedzy.

Kluczowe pojęcia Analiza (łac. analysis, rozdzielić) – podstawowa metoda badania naukowego, tu w odniesieniu do przekazów medialnych: metoda przyswajania informacji medialnych, polegająca na rozbiorze danego zagadnienia na mniejsze składniki, w celu ich rozpoznania, zbadania i późniejszej syntezy – zrozumienia, ułożenia w całość.

Autor – posiadający niezbywalne prawa osobiste (w odróżnieniu od majątkowych, które można przekazać) twórca danego utworu.

Ideologia – uporządkowanych zbiór poglądów – religijnych, politycznych itp. służący ludziom o tożsamych poglądach do objaśniania otaczającego ich świata, wyraz poszukiwania prawdy o świecie i pragnienie jego zrozumienia.

Informacja – w miarę obiektywny przekaz wiadomości o danym fakcie, zjawisku, problemie, przedmiocie czy osobie.

Komentarz do informacji – subiektywna opinia o danym fakcie.

Komunikat perswazyjny – informacja, której celem jest nakłanianie kogoś do swoich racji.

Krytyczny odbiór mediów – umiejętność dokonywania ocen przekazów medialnych i informacyjnych względem przyjętego systemu wartości. Wartości to powszechnie pożądane w społeczeństwie przedmioty lub idee, którym przypisujemy ważną role w życiu.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

33

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 36

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Manipulacja informacyjna – komunikat perswazyjny, którego nie jest świadomy odbiorca aktu komunikacji, ukryty, podświadomy, odwracający uwagę od istotnych elementów przekazu, podstępny.

Obiektywizm medialny – dążenie do podania jak najpełniejszego przekazu faktów zgodnych z rzeczywistością, przy unikaniu odautorskiego komentarza tych wydarzeń, zasada i graniczy cel dążeń twórców przekazów informacyjnych.

Plagiat – kopiowanie cudzej pracy lub pomysłu i przedstawienie pod własnym nazwiskiem.

Prawa autorskie – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści.

Prawda – tu w odniesieniu do mediów: zgodność opisu faktów z ich stanem rzeczywistym, podstawowa wartość w przekazach medialnych.

Przegląd prasy – praktyka porównywania zawartości różnych dzienników i czasopism.

Reklama – (z łac. reclamo, reclamare) – informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług, popierania określonych idei politycznych lub społecznych.

Rzetelność dziennikarska – wymóg starannego gromadzenia i sprawdzania informacji przed ich podaniem do wiadomości publicznej przez dziennikarzy.

System wartości – zespół wartości uporządkowany według stopnia ważności. Światopogląd – względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki, religii i mediów.

Utwór – każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Weryfikacja informacji – praktyka sprawdzania informacji w przynajmniej dwu niezależnych źródłach, jedna z podstawowych zasad pracy dziennikarza i zalecana praktyka odbiorcza.

Własność intelektualna – zbiorcze określenie chronionych prawem dóbr niematerialnych, tj. prawa autorskie, patenty i znaki towarowe.

Polecane lektury Castells M., Społeczeństwo sieci, przeł. M. Maroda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Cialdini R. B., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, przeł. B. Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2012.

Goban-Klas T., Społeczeństwo informacyjne. Szanse, zagrożenia, wyzwania, Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji, Warszawa 1999.

Lepa A., Media a postawy, Wydawnictwo Archidiecezjalne Łódzkie, Łódź 2001.

34

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 37

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Tematy do samodzielnego lub zespołowego opracowania 1. Jak byś podzielił ideologicznie różne tytuły prasowe, stacje telewizyjne? Czym różnią się ich przekazy w przedstawianiu wydarzeń? Postaraj się opracować listę najważniejszych poglądów i idei, które reprezentują określone media (prawicowe, lewicowe, liberalne, katolickie).

2. Sporządź listę marek, które kojarzą Ci się z danym produktem lub usługą: napojem gazowanym, czekoladą, serkiem homogenizowanym, siecią sklepów, usługą internetową. Zastanów się dlaczego większość wypisanych przez Ciebie produktów była ostatnio reklamowana w mediach? O czym opowiadały tamte reklamy? Czy tylko informowały Cię o produkcie czy też stwarzały pewien rodzaj pragnienia? Jakimi obrazami się posługiwano w danej reklamie? Jakie emocje w Tobie budziły?

3. Czy obiektywizm mediów jest do końca możliwy? Dlaczego tak bardzo różnimy się w opisywaniu danej rzeczywistości (politycznej, społecznej, religijnej)?

Co nas jednak łączy? Co możemy zrobić, żeby łączyło nas jeszcze więcej?

4. Jak często ściągasz muzykę, kopiujesz materiały do nauki z serwisów typu sciaga.pl, chomikuj.pl, wymieniasz pliki za pomocą programów p2p. Czy zawsze to, co robisz jest zgodne z prawem? Ale przecież potrzebujesz, chcesz tych materiałów? Jak rozwiązać ten problem? Jak unikać łamania prawa i mieć spokojne sumienie?

5. Jak często zdarza Ci się kopiować bezmyślnie treści dostępne w Internecie?

W jaki sposób metodę kopiuj – wklej, „Crtl C – Crtl V” chciałbyś zastąpić metodą „New file – Save as”? Stać się bardziej twórcą zasobów Internetu niż ich kopistą?

6. Jak bronić się przed technikami manipulacji np. kiedy spotykamy sprzedawcę w sklepie, który promuje dany towar albo kiedy otrzymaliśmy kolejną „bardzo atrakcyjną” ofertę? Jakie informacje są przed nami ukrywane? W jaki sposób możemy rozwijać krytyczne myślenie w tym zakresie, żeby ustrzec się przed technikami manipulacji? Czy jest to jednak możliwe?

C) Obiór i tworzenie przekazów medialnych Główne treści Współczesna kultura medialna nie tylko daje nam bogatą ofertę przekazów drukowanych i audiowizualnych. Nie tylko jesteśmy odbiorcami mediów, których rolą jest przyjęcie lub odrzucenie po krytycznej ocenie danego przekazu.

Możemy znacznie więcej. Dzięki interaktywności medialnej stajemy się współtwórcami tych przekazów. Łatwiej niż dotąd możemy o nich wyrażać swoje opinie lub też sami redagować własną polemikę. Możemy tworzyć własne media.

Czy umiemy korzystać z tych możliwości?

Po pierwsze warto uświadomić sobie, że media audiowizualne i nowe media

www.olimpiada-medialna.edu.pl

35

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 38

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

przemawiają do nas nowymi językami, których dopiero się uczymy. Dotąd pojęcie gramatyki czy języka odnosiliśmy do komunikacji słownej lub drukowanej.

Od poł. XX w. nabierają one innego znaczenia. Mówimy o gramatyce filmu, języku telewizji, wreszcie o języku nowych mediów. Czy umiemy czytać i pisać w tym medialnym języku? Czy znamy jego podstawowe gatunki (np. post, tweet, komentarz) tak, jak znamy gatunki literackie: poezję, powieść, opowiadanie, felieton?

Po drugie trzeba zadać sobie pytanie, czy jestem jedynie odbiorcą, czy też chcę stawać się twórcą przekazów medialnych. Skoro mamy do dyspozycji technologie internetowe, kamery i aparaty fotograficzne, czemu nie założyć jakiegoś bloga, utworzyć galerię fotograficzną, kanał na You Tube. Problemem nie są technologie, co bardziej idee, dla których chcielibyśmy to robić. A przecież wiele inspiracji może płynąć z naszego otoczenia, z lokalności w której żyjemy, z naszych muzycznych czy modowych pasji, z problemów życiowych, które spotykamy na co dzień.

Po trzecie warto zdać sobie sprawę, że współczesne media nie są kierowane do wszystkich odbiorów. Także i nasze projekty powinny mieć na uwadze określonego adresata. Do kogo kierujemy nasz przekaz? Kto jest naszą grupą docelową?

Będzie nam łatwiej prowadzić bloga czy kanał audiowizualny, jeśli uświadomimy sobie naszego czytelnika i widza.

Kluczowe pojęcia Badania ilościowe mediów – badania statystyczne, dostarczające informacji o preferencjach odbiorczych, realizowane głównie za pomocą ankiet i formularzy, dostarczające danych w postaci liczbowej.

Badania jakościowe mediów – służą bardziej zrozumieniu przyczyn zachowań odbiorców, realizowane m.in. poprzez technikę wywiadu pogłębionego.

Content – ang. treść danego przekazu w akcie komunikacji głównie medialnej.

Czytelnictwo – rozumiane jako zjawisko społeczne i medialne: czytanie książek i czasopism. Miara popularności danych tytułów prasowych, publikacji książkowych.

Feedback – ang. sprzężenie zwrotne, pojęcie z teorii informacji i komunikacji.

W odniesieniu do mediów reakcja odbiorcy na dany komunikat formułowana poprzez komunikat zwrotny np. potwierdzający rozumienie danego przekazu.

Format radiowy, telewizyjny – rodzaj programu nadawanego w danej stacji radiowej/telewizyjnej, skierowany do określonej grupy docelowej odbiorców.

Gatunek medialny – filmowy, telewizyjny i in. specyficzny sposób tworzenia przekazu medialnego, charakterystyczny pod względem treści i formy, dający się sklasyfikować w określony sposób.

Grupa docelowa – audytorium definiowane m.in. poprzez wiek, płeć, miejsce zamieszkania, do którego kierowany jest komunikat medialny.

36

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 39

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Interaktywność medialna – (łac. interactus – czyn wzajemny) zdolność do wzajemnego oddziaływania na siebie w katach komunikacji, jednoczesne odbieranie informacji i możliwość reakcji na przekaz.

Język nowych mediów – zaproponowane przez Lva Manovicha określenie opisujące specyfikę tworzenia mediów cyfrowych, zbudowanych wokół pojęcia bazy danych i użytkownika mającego do niej dostęp w sposób nielinearny, specyficzny sposób konstruowania przekazów, w której dużą rolę odgrywa użytkownik – współtwórca komunikatu cyfrowego. Nowe media cechuje zdolność do swobodnego kopiowania i modyfikacji przekazów.

Konwencja medialna – łac. convenire zgadzać się, pojęcie z języka literatury, oznaczające przyjęty zespół norm, zwyczajów i sposobów formatowania przekazu zgodnie z zamierzonym pomysłem artystycznym, tutaj w odniesieniu do mediów.

Miks mediów – ang. mieszanka, mieszanie, połączenie w jeden dwóch lub kilku gatunków medialnych, zwykle filmowych.

Odbiorca mediów – osoba, która przyjmuje lub może odrzucić komunikat medialny.

Użytkownik mediów – (ang. user) osoba, która używa mediów. Pojęcie w odniesieniu do nowych mediów poszerzające zakres korzystania z komunikatu odbiorczego w stronę zachowań interaktywnych.

Oglądalność – procent grupy docelowej oglądający dany program telewizyjny, reklamę.

Profil medialny – w tradycyjnym znaczeniu profil to wizerunek twarzy widzianej z boku; w serwisach społecznościowych opis informacji o użytkowniku; w odniesieniu do mediów w ogólności: kierowanie przekazu do określonej grupy odbiorców, synonim formatowania.

Słuchalność – procent grupy docelowej odbierającej program danej stacji radiowej.

Polecane lektury Hopfinger M., Doświadczenie audiowizualne, Sic!, Warszawa 2003.

Język w mediach masowych, J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska (red.), UN-O, Warszawa 2000.

Manovich L., Język nowych mediów, przeł. P. Cypryański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Wimmer R. D., Dominick J. R., Mass media. Metody badań, przeł. T. Karłowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

Tematy do samodzielnego lub zespołowego opracowania 1. Jestem odbiorcą czy twórcą mediów? Co mogę zrobić, żeby stać się bardziej aktywnym? Czego lubię słuchać? Jakich stacji TV oglądać? Jakie strony www

www.olimpiada-medialna.edu.pl

37

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 40

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

czytać? A może nie odnajduję w nich siebie? Może czas stworzyć coś własnego?

2. Jak stacje telewizyjne i radiowe definiują mnie jako widza, słuchacza? Na co zwracają uwagę? Do czego chcą mnie przekonać w reklamie? Jaki jest mój gust muzyczny, czego poszukuję?

3. Jak wiele osób, instytucji chce poznać Twoją opinię nie tylko o przekazach medialnych, ale także produktach, które stosujesz, usługach, z których korzystasz? Jaką zajmujesz postawę względem telemarketerów i ankieterów? Ich praca ma nie tylko wymiar rynkowy, pomaga ustalić, jakie preferencje mają klienci i jak najlepiej dostosować ofertę firm do Twoich i do potrzeb innych.

4. Co najbardziej lubisz oglądać w kinie, telewizji? W jakich gatunkach gustujesz? Czego w nich poszukujesz? A może chciałbyś takiego połączenia gatunkowego, którego nikt jeszcze nie wymyślił? Spróbuj takie połączenie zaproponować.

5. W wolnej chwili usiądź z notesem. Zapisz 5 swoich ulubionych filmów, zespołów muzycznych, książek, programów telewizyjnych. To Twój osobisty ranking, lista przebojów. Dlaczego podobają Ci się te, a nie inne? Dlaczego ten film, książkę, muzykę uważasz za ważną w swoim życiu? Co Cię w niej pociąga? Jakie wartości artystyczne i inne ze sobą niesie? Spróbuj się nad tym zastanowić i to opisać.

6. Postaraj się streścić w kilku zdaniach Twoje ulubione filmy. Dokonać analizy, kto w nich jest postacią negatywną, a kto pozytywną, na czym zasadza się dramat, jaka jest kulminacja perypetii bohaterów.

D) Sztuka prezentacji i debaty Główne treści W Polsce często narzekamy na niską jakość debaty publicznej. Ale co to oznacza, dlaczego tak się dzieje i najważniejsze: jak to zmienić?

Po pierwsze potrzebujemy zastanowić się nad podstawowymi warunkami i składowymi dobrej komunikacji społecznej, nad zasadami prowadzenia debaty publicznej, poprawnym formułowaniem sądów, tworzeniem prezentacji, które mają zilustrować nasze przemyślenia, postulaty, efekty poszukiwań.

Po drugie warto poznać znaczenie tzw. mowy ciała – podstawy języka komunikacji niewerbalnej. Gesty, postawy, mimika a nawet przestrzeń, jaką zachowujemy pomiędzy nami wiele komunikuje o naszej naturze, a często przeczy temu, co wyrażamy słowami.

Po trzecie trzeba samemu sprawdzić się jako mówca, stąd koniecznie ćwiczenia z wystąpień publicznych, z umiejętności prowadzenia dyskusji czy konferencji prasowych.

38

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 41

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Kluczowe pojęcia Argument – fakt, przykład, pogląd przytoczony w trakcie dyskusji na potwierdzenie lub obalenie danego przekonania, logiczny, rzeczowy (poparty danymi), ale też niekiedy odwołujący się do emocji. Wybrane rodzaje dyskusji: debata, dyskusja naukowa, panel dyskusyjny, dyskusja oksfordzka. Dialog – inne określenie rozmowy, komunikacji werbalnej pomiędzy dwoma lub więcej osobami.

Autoprezentacja – sposób, w jaki wyrażamy siebie samego za pomocą wypowiedzi, zachowań, komunikacji niewerbalnej, lub, w jaki chcemy być postrzegani.

Debata oksfordzka – rodzaj debaty powstały w środowisku Uniwersytetu Oksfordzkiego, o ścisłych zasadach dotyczących czasu i sposobu dyskutowania, przede wszystkim o wysokiej kulturze prowadzenia sporu. Polega na tym, że dwa zespoły prowadzą spór na podany wcześniej temat. W każdym zespole są (zwykle cztery) osoby odpowiedzialne: za prezentację stanowiska, za jego uzasadnienie, za kontrargumentację i za podsumowanie. Nad całością czuwa powołany marszałek debaty. Publiczność ma możliwość zadawania pytań jak i głosowania nad prezentowanymi poglądami.

Dyskusja – łac. discussio, roztrząsanie, wymiana popartych argumentami poglądów przez dwoje lub więcej osób zainteresowanych danym zagadnieniem: zjawiskiem, problemem. Współcześnie obok formy ustnej popularne stają się wymiany poglądów na internetowych forach dyskusyjnych.

Figura retoryczna – środek ekspresji językowej wzmacniający emocjonalność, obrazowość języka, polegający na stosowaniu ozdobnych zwrotów lub wyrażeń.

Zwięzła historia retoryki starożytnej. Zasady tworzenia przemówień: obrazowość języka, odwoływanie się do emocji, argumentowanie – odwoływanie się do faktów i logiki.

Formuła Alberta Mehrabiana (psych. amer., ur. 1939 r.) - według niej w aktach komunikacji zwracamy uwagę: w 7 proc. na treść wypowiedzi, w 38 proc. na intonację głosu, a w 55 proc. na komunikację niewerbalną.

Konferencja prasowa – wydarzenie medialne, w którym osoby chcące przekazać mediom pewne informacje zapraszają dziennikarzy do ich wysłuchania z możliwością zadawania pytań.

Mowa ciała – pojęcie z psychologii komunikacji, w znacznej mierze synonim komunikowania niewerbalnego, a więc realizowanego bez pośrednictwa słów.

Obejmuje m.in. gesty, ruchy ciała, mimika, postawy i ukierunkowanie ciała, wykorzystanie przestrzeni w komunikowaniu.

Perswazja – przekonywanie kogoś do swoich racji.

Polityka informacyjna – przyjęta strategia komunikowania się danej instytucji z mediami, szerzej: opinią publiczną.

Retoryka – od gr. rhetor, łac. orator mówca, krasomówstwo, sztuka wymowy, umiejętność dobrego i rzetelnego przekonywania słuchaczy, czyli przekazywania treści perswazyjnych.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

39

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 42

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Rzecznik prasowy – osoba odpowiedzialna za kontakty z mediami w danej instytucji lub organizacji.

Wizerunek – portret, obraz, wyobrażenie; w odniesieniu do komunikowania: subiektywne postrzeganie osoby lub rzeczy poprzez jej akty komunikowania, w odniesieniu do komunikacji instytucjonalnej np. przedsiębiorstw: reputacja, renoma danej instytucji. Zasada – przysłowie: „jak Cię widzą, tak Cię piszą”.

Polecane lektury Głodowski W., Komunikowanie interpersonalne, Hansa Communication, Warszawa 2006.

Hall E., Bezgłośny język, przeł. R. Zimand, A. Skarbińska, PIW, Warszawa 1987.

Jak zorganizować konferencje prasową? PRoto.pl Wszystko o public relations, http://www.proto.pl/PR/Pdf/jak_zorganizowac_konferencje_prasowa.pdf Królik G., Autoprezentacja. Podręcznik, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2004.

Kuziak M., Jak mówić, rozmawiać, przemawiać? Wydawnictwo Szkole PWN i Park, Warszawa i Bielsko-Biała 2008.

Zadania zespołowe 1. Krótka prezentacja na temat gestów, postaw, mimiki lub proksemiki (4 grupy realizujące odrębne projekty). Poszczególne przykłady zilustrujcie wykonanymi przez siebie inscenizacjami np. przez przygotowanie fotografie samych siebie w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

2. Opracowanie wspólnego kodeksu dobrej dyskusji, która będzie pomocna do przeprowadzenia klasowej debaty. Najpierw w grupach zastanówcie się nad następującymi kategoriami: rzeczowość i jasność wypowiedzi; odwoływanie się do faktów i źródeł; problem ataków „ad personam”, zachowanie kultury słowa; stosowanie uogólnień w dyskusji. Rozwińcie powyższe zasady przedstawiając zarówno pozytywne jak i negatywne przykłady z życia publicznego. Następnie sformułujcie najważniejsze zasady dobrej dyskusji.

3. Przygotowywanie przemówień na podany temat związany z komunikowaniem i mediami. Zadaniem może być np. przekonanie innych uczniów do jakichś zachowań medialnych np. do czytania książek, słuchania radia, nieoglądania telewizji. Swoje przemówienia warto zilustrować przykładami, odwoływać się zarówno do emocji, jak i do obiektywnych danych. Najlepiej pracować w grupach 3-5 osobowych, w których jedna osoba zostaje wyznaczona do roli mówcy.

4. Przygotowanie prezentacji szkoły. Wypisanie najbardziej istotnych i wyróżniających ją cech: sukcesy uczniów, wybitni absolwenci, wyposażenie szkoły itd.

Druga grupa może w tym czasie pracować nad prezentacją danej klasy, koncentrując się np. na zainteresowaniach uczniów, ich pasjach pozaszkolnych, marzeniach.

40

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 43

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

5. Inscenizacja dydaktyczna, w której część uczniów jest poproszona o odegranie roli będących u władzy polityków, druga – dociekliwych dziennikarzy. Możemy wybrać jakiś kontrowersyjny dla uczniów temat. Może być związany z naszą szkoły np. problem czystości w toaletach. Zadaniem polityków będzie przekonywanie, że wszystko „idzie w dobrym kierunku”, że „podejmowane są działania”, składanie obietnic i przedstawianie strategii na przyszłość. Zadaniem dziennikarzy jest dociekliwe wypytywanie o szczegóły, terminy, podawanie negatywnych stron problemu. Politycy uspokajają, odpowiadają wymijająco, a dziennikarze nie dają za wygraną zadając dociekliwe pytania.

E) Film Główne treści Film wydaje się być tym rodzajem środka przekazu, który wraz z upływem czasu jedynie wzmocnił swoją pozycję w kulturze medialnej. Ale również i on ulega wpływom nowych technologii. Rewolucja cyfrowa zastąpiła tradycyjny proces realizacji obrazu na taśmie filmowej. Nie chodzimy tak często do kina, bo coraz doskonalsza technologia audiowizualna sprawia, że mamy równie atrakcyjne kino domowe. Rozwijają się internetowe wypożyczalnie video zastępując tradycyjne punkty z filmami DVD. We współczesnej kulturze medialnej jesteśmy coraz częściej zachęcani do własnej amatorskiej produkcji filmowej.

Po pierwsze trzeba zdać sobie sprawę, że film jest istotnym elementem naszej kultury, zarówno globalnej jak i narodowej. Nie znać podstawowych dzieł filmowych lat przedwojennych, kina PRL czy współczesnej Polski, to tak jak być ignorantem w stosunku do literatury Mickiewicza, Miłosza czy Pilcha. Zatem w pierwszej kolejności powinniśmy poznawać nasze dziedzictwo audiowizualne.

Samemu lub uczestnicząc w dyskusyjnych klubach filmowych w szkole czy domu kultury.

Po drugie trudno nie dostrzec, że film tworzy specyficznego rodzaju język, którym się posługuje, w którym istotną rolę odgrywa kadr, układ postaci, oświetlenie planu zdjęciowego, montaż, ścieżka dźwiękowa. Stąd rozbudowany system kategorii nagród filmowych na festiwalach filmowych. Zwykle zwracamy uwagę na fabułę, perypetie bohaterów, a film mówi do nas językiem bardziej złożonym i subtelnym, co stanowi o jego niepowtarzalnych walorach.

Po trzecie trudno być ignorantem i nie wiedzieć niczego o ważnych instytucjach, które rozwijają kulturę filmową w Polsce. Są to m.in. Polski Instytut Sztuki Filmowej, Narodowy Instytut Audiowizualny, Filmoteka Narodowa. Wyżej wymienione – obok promowania i dotowania kultury audiowizualnej – zajmują się również edukacją filmową, archiwizacją i restauracją dzieł, jak również tworzeniem ogólnodostępnych cyfrowych repozytoriów filmowych.

www.olimpiada-medialna.edu.pl

41

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 44

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Kluczowe pojęcia Adaptacja – artystyczne i kreatywne dostosowanie narracji literackiej do potrzeb przekazu filmowego.

Audiowizualność – cecha współczesnej kultury medialnej, w której dominującą rolę odgrywają przekazy wizualne i dźwiękowe.

Ekranizacja – w miarę wierne przedstawienie narracji literackiej w filmie.

Gramatyka (język) filmu – pojęcie zapożyczone z literatury na określenie technik montażu, tworzenia kadrów i ujęć filmowych, jak również budowania narracji audiowizualnej.

Kadr – najmniejsza jednostka przekazu filmowego, sposób przedstawienia danej sceny, obrazu za pomocą odpowiedniego ustawienia kamery filmowej.

Repozytorium – zbiór i miejsce przechowywania uporządkowanych dokumentów, przeznaczonych do udostępniania, np. aktów urzędowych, taśm filmowych, ale także zasobów cyfrowych takich jak bazy danych, zdigitalizowane nagrania audio i wideo.

Polecane lektury Filmoteka Narodowa, http://www.fn.org.pl (dostęp 13.05.2013).

Historia kina polskiego, T. Lubelski, K.J. Zarębski (red.), Fundacja Kino, Warszawa 2007.

Kino klasyczne. Historia kina, t. II, T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Universitas, Kraków 2011.

Kino nieme. Historia kina, t. I, T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Universitas, Kraków 2009.

Narodowy Instytut Audiowizualny, http://nina.gov.pl (dostęp 13.05.2013).

Płażewski J., Historia filmu 1895-2005, Książka i Wiedza, Warszawa 20120.

Płażewski J., Język filmu, Książka i Wiedza, Warszawa 2008.

Polski Instytut Sztuki Filmowej, http://pisf.pl (dostęp 13.05.2013).

Tematy do samodzielnego lub zespołowego opracowania 1. Wybrany kierunek lub twórca w historii kina polskiego. Najważniejsze dzieła, charakterystyczne cechy utworów, zilustrowane przykładami nagrań np. z serwisu You Tube. W formie prezentacji lub eseju.

2. Tworzymy szkolną etiudę filmową. Może być w formie satyrycznej lub całkiem poważnie podejmującej jakiś otaczający nas problem. Zadanie wymaga pracy zespołowej, dyskusji kreatywnej, opracowania scenariusza, przygotowania kamer i oświetlenia, organizacji stanowiska do montażu, reżysera i zespołu aktorskiego.

3. Kalendarium polskiego filmu w wybranej kategorii. Np. filmy animowane, dokumentalne, fabularne dla młodzieży, kino science fiction. Najważniejsze utwory i twórcy przedstawione w formie wykresu timeline (ang. taśmy czasu).

42

www.olimpiada-medialna.edu.pl

ww

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 45

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

Program zmienny

Na najbliższe trzy lata Olimpiady Medialnej wybraliśmy po jednym przewodnim temacie, które warto szczególnie przemyśleć w danym roku szkolnym. Szczegółowe materiały dydaktyczne zaprezentujemy przed rozpoczęciem kolejnych edycji. Tutaj jedynie przedsmak tego, czym chcemy zajmować się w bliskiej przyszłości.

Edycja 2013/2014: Nowe biblioteki wiedzy. Repozytoria cyfrowe i audiowizualne. Przyszłością nauki jest wymiana zasobów w Internecie. Stąd idea tworzenia nowych bibliotek i repozytoriów, które nie będą już tradycyjnymi magazynami książek czy taśm filmowych, ale ich zdigitalizowanymi wersjami.

To umożliwi jak najszerszy dostęp do dziedzictwa naszej wiedzy i kultury. W XIX wieku takie rozwiązanie było jedynie marzeniem science fiction. Dziś jest to w pełni realny projekt ludzkości. Ważne, żeby te zasoby pozostały w jak największym stopniu otwarte i bezpłatne dla użytkowników. Tym problemem będziemy zajmować się w roku szkolnym 2013/2014 wskazując m.in. na rozwój bibliotek cyfrowych, repozytoriów filmowych, ale także podejmując krytyczne analizy wobec wspólnie tworzonych zasobów wiedzy takich jak Wikipedia.

Edycja 2014/2015: Obywatel 2.0. Uczestnictwo w życiu politycznym i społecznym poprzez nowe media. Rok szkolny 2014/2015 będzie upływał w tle wybowww.olimpiada-medialna.edu.pl

43

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 46

OLIMPIADA MEDIALNA - INFORMATOR

rów politycznych w Polsce. Dlatego chcemy zastanowić się jak możemy – dzięki sieci – rozwijać nasz udział w debatach publicznych. Nowa technologia teoretycznie daje nam możliwość powrotu do ideału ateńskiej demokracji, w której każdy obywatel miał prawo wypowiedzieć się na forum, a jego głos był brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji. Z jednej strony stajemy się obywatelami 2.0, którzy mogą tak aktywnie wpływać na rządzących, z drugiej politycy rozwijają coraz to nowsze techniki wpływania na decyzje wyborców wykorzystując do tego technologie sieciowei mobilne. Inne zagadnienie warte podjęcia dotyczy form głosowania online. Takie rozwiązania przyjęto m.in. w Estonii. Będziemy zastanawiać się nad tym,w jaki sposób ta technologia mogłaby podwyższyć frekwencję wyborczą,a przede wszystkim sprawić, że staniemy się bardziej aktywnymi i odpowiedzialnymi obywatelami.

Edycja 2015/2016: Interfejsy kultury po rewolucji Google. Jak komunikujemy się ze sobą przez media dzisiaj?

Prawdopodobnie nasz medialny świat czekają kolejne rewolucje. Obecnie zapowiadana przez Google technologia Glass jest dopiero w fazie prototypów, ale można ją uznać za wyróżnik istotnej zmiany kulturowej, której możemy spodziewać się w najbliższych latach. Oto znikają tradycyjne interfejsy, czyli formy naszej komunikacji z technologią tj. klawiatura, myszka komputerowa czy pilot telewizyjny. Coraz częściej posługujemy się gestami i dotykiem jak w technologii kontrolerów ruchu czy w codziennym użytkowaniu smartfonów. Media stają się czymś łatwym, czym kierujemy intuicyjnie i manualnie. Pomyśleć, że 50 lat temu do obsługi komputera należało posiadać bardzo specjalistyczne przygotowanie inżynieryjne. Wspomniana rewolucja Google Glass może doprowadzić do jeszcze innej zmiany. Oto świat, na który patrzymy stanie się ekranem z zapisanymi informacjami. Już obecnie mamy do czynienia z ekspansją ekranów w naszym otoczeniu, w metrze, w autobusach, na ulicach. Interesujące jest to, jak świat widziany przez okulary Googla, świat na który zostaną nałożone wirtualne dane i przekazy wpłynie na nasze postrzeganie rzeczywistości i nas samych, jak zmieni naszą edukację w szkole. Obecnie to jeszcze temat science fiction, ale obserwując tempo rozwoju technologii i czytając prognozy medioznawców, można śmiało twierdzić, że będzie to codzienność roku szkolnego 2015/2016.

Piotr Drzewiecki dr hab., medioznawca, dziennikarz, animator edukacji medialnej.

Zastępca dyrektora Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, adiunkt w Katedrze Edukacji Medialnej i Języka Mediów.

44

www.olimpiada-medialna.edu.pl

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 47

OM-BROSZURA 2013_OM 2013-06-06 13:01 Strona 48

Mam wybór, mam znaczenie, mam wpływ - tak myślimy, do tego przekonujemy.

Fundacja Nowe Media powstała w kwietniu 2008 roku z inicjatywy kilku osób od lat obserwujących i niekiedy aktywnie uczestniczących w rozwoju mediów w Polsce.

Istotą Fundacji jest teoria i praktyka uczestniczenia w mediach tak po stronie twórców, jak po stronie odbiorców. Choć jej siedziba znajduje się w Warszawie, to swoim zasięgiem obejmuje Polskę, Ukrainę, Białoruś i Litwę.

Zespół Fundacji to ludzie w większości młodzi, ambitni, dla których szeroko rozumiane media to nie tylko zawód, ale również pasja. Z Fundacją Nowe Media współpracują również wybitni dziennikarze z Polski i z zagranicy.

Dołącz do nas na Facebooku: www.facebook.com/fundacjanowemedia.org