IslaOnline 10 December 2020

Page 1

Diahuebs 10 December 2020

Diahuebs10 December 2020

Pagina 1

Email: IslaOnline@gobierno.aw Tel: 528-4900


Pagina 2

Diahuebs 10 December 2020

Prome Minister a bishita Kadaster:

UN DEPARTAMENTO IMPORTANTE DEN E PROCESO DI DESAROYO ECONOMICO Manera por a tuma nota recientemente Prome Minister Evelyn Wever-Croes a tene algun bishita pa cera conoci cu empleadonan di e diferente departamentonan cu ta resorta bou di e Ministerio di Infrastructura. Desde siman pasa a reuni cu e Director di Kadaster despues di cu recientemente a tuma over e cartera di infrastructura. Diahuebs 3 di december 2020, a bishita Kadaster / DLV pa saluda e empleadonan. E departamento aki tin un rol hopi importante pero e no a haya suficiente atencion den e ultimo temponan aki. Pues, e reunion cu empleadonan tabata necesario y a bay den bon ambiente, unda cu a haya e oportunidad pa scucha di nan mes kico ta nan opinion tocante e departamento y tambe con por hiba e departamento dilanti. “Aruba ta atravesando tempo dificil cu Covid y e unico forma pa bay padilanti ta desaroyando nos economia. Den esaki Kadaster ta hunga un rol hopi importante. Pa motibo cu tur desaroyo di economia ta bay hunto cu desaroyo di comerciantenan cu tin necesidad pa tereno. Consecuentemente tereno mester wordo midi pa despues e tereno por wordo otorga y den esaki Kadaster ta hunga un rol hopi importante. E ompromiso cu e departamento ta pa traha riba e fundeshi pa hiba e departamento na e siguiente nivel pa yuda nos desaroya nos Pais. E tabata un bon reunion y mi ta aprecia e frankesa y tur informacion cu a haya di tur esnan concerni�, Prome Minister a duna di conoce.


Diahuebs 10 December 2020

Pagina 3


Pagina 6

Diahuebs 10 December 2020

Museo Arqueologico Nacional Aruba:

MENSAHE DI FIN DI AÑA DI MANA En conexion cu dianan di fiesta di Pasco y Aña nobo Museo Arqueologico Nacional Aruba (MANA) ta cera pa publico di dia 24 di December 2020 te dia 3 di januari 2021. Alavez MANA ta anuncia cu diabierna dia 11 di December MANA lo ta cera di 1.30 pa 4.30 di merdia pa un celebracion di Pasco di su personal. Museo Arqueologico ta mira bek riba un aña hopi diferente. 2020 A trece retonan inespera cu e manifestacion di Covid-19 riba nos isla. Eventonan planea no por a sigui y ora cu por a habri salanan di exposicion bek pa publico, mester a hasi esaki cu condicionnan no usual. Unda antes tabata e meta pa atrae un publico grandi, awo e reto ta pa acomoda gruponan di bishitante limita . MANA, mescos cu tur otro museo y instancianan cultural rond mundo, a experiencia un caida drastico den su cifranan di bishitantenan. Asina mes MANA logra acomoda diferente bishita di gruponan di mucha y hoben brindando nan un experencia unico E situacion di Covid-19 ta reta MANA pa bira mas visibel ‘online’ pa publico. A experimenta hunto cu ‘partners’ Fundacion Museo Arubano (FMA) y Global Moneyweek Aruba (GMW Aruba) pa trece programanan vacacional digital. Tambe a participa na e proyecto di Museumweek cu a hala hopi atenciona riba Facebook. MANA a sigui diferente webinar, cu e meta pa siña di otro museo y institucionan cultural, tocante maneranan pa yega na publico den e periodo dificil aki. Alaves MANA mes tabata un participante di e panel di e webinar di Museums Association of the Caribbean (MAC) pa asina intercambia idea y experiencianan cu otro muso y institucionan cultural nacional y internacional MANA ta sigui experimenta cu medionan digital y lo sigui informa y educa publico riba e herencia cultural di nos isla. Recientemente a cambia e nomber di e pagina di Facebook di Archeo Aruba pa Museo Arqueologico Nacional Aruba pa asina siguidonan/‘followers’ riba Facebook por haya e pagina di MANA mas facil. MANA ta gradici tur esnan cu a sostene den 2020 y ta sigui conta cu mes apoyo den 2021. Ekipo di MANA desea un y tur felis’ dianan di fiesta y sabiduria pa cuida nos salud. !


Diahuebs 10 December 2020

Pagina 7


Pagina 8

Diahuebs 10 December 2020

Den e proyecto di Comunidad pa Comunidad,

TUR 8 PAROKIA A RICIBI EN TOTAL 700 MACUTO DI PASCO

Dia 9 di december ta keda un dia conmemorativo y special pa Minister di Asunto Social y Labor. A keda demostra cu ora cu Comercio y Gobierno uni forsa, ta nos Comunidad ta sali grandemente beneficia. E proyecto social #DiComunidadpaComunidad bou direccion di Sr. Gregorio Geerman y Stephanie Croes, anteriormente Darlaine Guedez Erasmus, e aĂąa aki a surpasa tur expectativa. Inicialmente tabata e meta pa por a logra 500 macuto di Pasco pa por reparti bou di e parokianan. Na 2019 a logra 450 macuto. Mirando e crisis economico y financiero cu COVID a ocasiona na nos Pais, Ministerio di Asunto Social y Labor a keda cu e humilde meta di toch purba surpasa e cantidad di aĂąa anterior hustamente pasobra ta mas ta e famianan cu ta

bibando necesidad tur dia. Pero apesar di e crisis cu a manca Comercio di Aruba, e proyecto #DiComunidadPaComunidad a exalta e comprension, convivencia y generosidad di tur envolvi den e proyecto. Esaki a haci posibel surpasa propio expectativa alcansando un total di 700 macuto. Un danki y reconocimento special na Comunidad Chines di Aruba, Comunidad Surnam di Aruba, Hyatt Regency Aruba, Wind Creek Aruba, Playa Linda Beach Resort, Alhambra Casino, SETAR, Holiday Inn Aruba, PalmAruba Group, WEB, ELMAR, AWG Tours y Do It Center Aruba. Danki na tur cu awe 700 famia di tur e parokianan na Aruba lo haya un bunita gesto di speransa den forma di un pakete di Pasco.


Diahuebs 10 December 2020

Continuacion DEN E PROYECTO DI COMUNIDAD PA COMUNIDAD.... Ta manera Minister Glenbert Croes a declara: "Reparticion di macuto di Pasco pa famianan den necesidad no ta cos pa haci politica cu ne pasobra cu no ta haci politica cu necesidad di famianan." Ta hustamente pa e motibo ey cu a dicidi di duna e instancia social di cada parokia e macutonan pa nan por reparti pa esunnan den mas necesidad den nan respectivo districto. A inicia ayera na Noord sigui pa Tanki Leendert, Paradera, Santa Cruz, Savaneta, San Nicolas, Dakota y a termina ayera tardi na Oranjestad. E mandatario a gradici e medionan di comunicacion di Aruba cu "ta permiti nos transmiti e evento aki na nos comunidad pasobra loke nos ta spera cu ta bay pasa ta, cu e 700 macutonan ta bira 800..." asina motivando otro pa sigui duna, contribui y yuda otro cu ta den necesidad. Minister Glenbert Croes a termina deseando Aruba "un bendiciona Pasco apesar di ta bibando momentonan dificil, toch kier desea henter Aruba un feliz y bendiciona Pasco y un probechoso aĂąa nobo pa henter nos pueblo".

Pagina 9


Pagina 10

Diahuebs 10 December 2020

Minister Andin Bikker:

AWE TA UN DIA HOPI IMPORTANTE PA CUERPO POLICIAL Y ARUBA Gabinete Wever Croes a pone hopi enfasis pa drecha infrastructura, pa por duna e orde diensts centraal cu ta KPA tur loke ta materialnan necesario y den e enfoke aki Scol Di Polis ta sumamente importante. A inverti grandemente den husticia pa por garantisa siguridad di pueblo y bishitantenan. Den esaki Scol Di Polis ta hunga un rol hopi importante y a zorg pa tur a単a 2018, 2019 pa tin klasnan di polis. E a単a aki door di e pandemia a traha un otro plan y lo tin cu combina 2020 cu 2021 cual lo haci cu lo tin klasnan combina mas grandi e proximo a単a. Esaki ta algo cu a tuma luga tur a単a pa asina percura pa continuidad y cu tin reemplaso pa personanan cu ta baha cu pensioen. Esaki a trece cu ne cu mester a pone enfasis na e infrastructura di e Scol Di Polis mirando cu ora a drenta gobierno a haya esaki den un estado hopi deplorabel te na un punto cu mester a pone trucknan pa wanta e cura pa e no bin abou. Awe nos ta hopi contento cu nos por haci inauguracion di e trabou termina pa loke ta trata e cura y e dak cu a wordo reemplasa. Minister Bikker a duna danki na e supervision di D.O.W y tambe na Freemans Construction cu a haci un tremendo trabou. A menciona cu esey lo no ta tur e cambionan, ainda falta e plan di pintamento, plan di construccion pa e di dos piso (wing nobo), y falta cambia e dak di e gymzaal y haci esaki completamente aire acondiciona. Esaki ta un bon logro y ainda lo tin mas. A percura pa 2 bus nobo pa Scol Di Polis y tur material cu nan tin mester cu por a aloca den e fondonan di presupuesto. E atencion lo sigui, Minister a sigura! E mandatario a felicita cuerpo policial, D.O.W., Freemans Construction y a gradici coleganan di Gabinete Wever Croes pa por a haya e presupuesto aloca pa un logro asina importante pa scol di polis y siguridad di pais Aruba.


Pagina 11

Diahuebs 10 December 2020

Departamento di Salud Publico:

UPDATE 10 DI DECEMBER 2020 Segun resumen di awe 9 persona mas a recupera, a registra un total di 15 caso nobo di Covid-19, di cual 2 ta noresidente, cantidad di testnan ehecuta ayera ta 448 ‘positivity rate’ local riba dia di ayera ta 11%). Activo tin awe 100 caso, cantidad di fayecido relaciona cu Covid-19 ta na 46. Hospital ta informa cu tin un total di 9 persona interna di cual 0 ta den Cuido Intensivo y 9 isola riba piso general. Ta urgi cada persona pa sigui proteha bo mes na tur instante. Bo no sa kende por tin e virus pa cual motibo bo mester sigui proteha bo mes. E yamado ta na comunidad pa den e dianan di fiesta venidero, sigui mantene distancia, sigui aplica higiena, sigui uza tapaboca, sigui test pa covid sibo tin sintoma, sigui mantene isolacion of cuarentena ora bo wordo instrui, sigui cumpli y sigui cuida. Di forma aki nos lo por disfruta di e dianan festivo sano den compania di nos famia y sernan stima.

Aruba ta conta cu bo!


Pagina 12

Diahuebs 10 December 2020

Departamento di Enseñansa:

INVESTIGACION: CON TA BAY CU CALIDAD DI BIDA DI HOBENNAN NA ARUBA instrumento di autoinforme cu por yuda pa monitor e calidad di bida di hobennan di Aruba pa tempo largo den scol primario y secundario. A base di e datonan colecta por desaroya strategianan pa promove salud y bienestar di hobennan riba nos isla y evita comportacion riesgoso. CONCLUSION GENERAL

Cu hopi orguyo y satisfaccion e team di IPA lidera dor di Dr. Paula Kibbelaar a presenta e rapport di e investigacion piloto haci riba e bienestar di hobennan den nos comunidad. E estudio aki a wordo haci na aña 2019 bou di 11 scol na Aruba di cua mayoria tabata scol basico y 1 scol pa ofishi (SPO). Mas o menos 900 mucha a participa na e investigacion aki door di yena un encuesta. E encuesta a trata e topiconan: scol, bario, situacion na cas, idioma y salud. Banda di esaki a entrevista 50 funcionario di e team di cuido di scol, maestronan y directornan di scol. E directivanan di SKOA, SPCOA y DPS tambe a wordo entrevista.

Di e resultadonan di e estudio por formula algun conclusion general: 1. Tin indicacion cu hopi mucha na Aruba ta funciona rasonabelmente bon den nos comunidad; 2. Mayoria di e muchanan a informa cu nan ta mira nan mes como mucha feliz, cu no tin mucho preocupacion y mayoria di e muchanan no ta menciona cu nan tin di haber cu comportacion problematico manera pelea y termento/bullying; QUALITY OF LIFE OF ARUBAN YOUTH

NEIGHBORHOOD

66.3%

A pilot study of different pathways to health and well-being and risky behavior of schoolchildren ages 10-13 years within the context of school

CLASSROOM hardly ever (Very) often

Unsafe neighborhood

Repeat a class

94.0%

6.0%

E investigacion aki tin como obhetivo pa contribui na e Plan Strategico Nacional (NSP), e raport di Caft, e acuerdo di coalicion (MEP, POR, RED), e Plan Educacion Nacional (PEN 2030), tratadonan di Nacionan Uni pa cu Desaroyo Sostenibel (SDG number 3, number 4 y number 5) y por ultimo e ‘Plan di Crisis Social’ (SCP).

60.8%

On streets after school

9.8%

On the internet often

76.6%

Computer games often

60.9%

39.1%

GENERAL WELL-BEING

INCOME OF HOUSEHOLDS with children 0-17 years (2019) Subsistence level

H. income > subsistence level , 51.2% H. income <= subsistence level, 48.8% Equivalised household income: 50%

H. income >= 50% of median, 60.4% H. income < 50% of median, 39.6% Equivalised household income: 60%

H. income >= 60% of median, 49.2% H. income < 60% of median, 50.8% International Poverty Line at $21.70 a day

H. income >= $21.70 a day, 90.9% 74

H. income < $21.70 a day, 9.1%

hardly ever (Very) often

Parental warmth hardly ever (Very) often

COUNTRY of birth Curaçao Caribbean Netherlands Colombia Dominican Republic Haiti Others The Netherlands Sint Maarten Suriname Venezuela Others

64.8%

PARENTS

77.0%

23.0%

Parental monitoring Total 85.7%

Aruba

86.7%

16.8%

Girl

85.5%

Boy

83.2%

13.8%

PROBLEM behavior

13.8%

14.5%

LIVING SITUATION Aruban schoolchildren ages 10-13

90.0%

PROBLEM behavior

14.3%

Harsh discipline

10.0%

somewhere else (no parents) grandmother in same house mother in same house

86.2% 86.2%

12.6% 22.8%

WELL-BEING school

82.2%

17.8%

WELL-BEING school

82.2%

17.8%

63.1% 90.2% 62.9%

SCHOOL

KID hardly ever (Very) often

Colegio Laura Wernet-Paskel Colegio Hilario Angela

Positive self-image

Colegio Santa Filomena Sint Dominicus College O.L.V. Fatima College Mon Plaisir School

26.3%

73.7%

MONITORING 1. Monitor all children on child, family, school, friend and neighborhood characteristics related to well-being. 2. Monitor all children on child, family, school, friend and neighborhood characteristics related to antisocial and possibly delinquent behavior. 3. Specifically monitor children starting in grade 5 by using the newly developed survey and repeating this every two years until they finish secondary school. MICROSYSTEM (child, family, classroom, peers) 4. Develop tools to improve self-control in children. Many children do experience problems with concentration and paying attention. 5. Improve healthy family relationships, which is especially important for girls. 6. Improve the possibilities for teachers to pay attention to individual children, especially those who are at risk for developing antisocial behavior and/or developing mood problems. 7. Continue focusing on the relationship between native language and language of instruction. 8. Improve health-related behavior. MESOSYSTEM (e.g. relations between family and school) 9. Approachable parenting support. 10. Stimulate parent participation at school.

grandfather in same house father in same house both parents

3.3%

EXOSYSTEM (social context which influences child through microsystem, e.g. neighborhoods/barios, health agencies) 11. Increase neighborhood safety to increase well-being and possibilities especially for girls to expand their social environment safely. AND FINALLY 12. In view of the expected negative effects of the COVID-19, it is even more important to closely monitor the development of children in Aruba.

Selfcontrol

Sint Paulus School Prinses Amalia Basisschool

Banda di datonan interesante, e investigacion a desaroya un

30.4%

Member of sports/hobby club

Healthy lifestyle

13.3%

OBHETIVO

Bronfenbrenner’s Ecological theory (1977)

40.9%

GRADE REPEATING AND LEISURE ACTIVITIES Aruban schoolchildren ages 10-13

Victimization on the streets

EXOSYSTEM MICROSYSTEM

59.1%

22.3%

MACROSYSTEM

28.2%

Teachers pay attention

77.7%

E datonan a wordo procesa door di CBS di Aruba y analisa door di Dr. Kibbelaar conhuntamente cu investigadornan di Vrije Univeriteit di Amsterdam.

71.8%

33.7%

Physical decay neigborhood

PARTICIPANTS were 48.5% girls and 51.5% boys

hardly ever (Very) often

Good school grades

Scol Primario Kudawecha SPO Santa Cruz

52.4%

47.6%

Attachment to friends

Scol Basico Washington

78.3%

75

21.7%

Source: Quality of Life of Aruban Youth, 2020 Pilot Census, 2019


Pagina 13

Diahuebs 10 December 2020

Continuacion INVESTIGACION: CON TA BAY CU CALIDAD... WWW.EA.AW, WWW.PAPIAMENTO.AW, +297 528 3400, STADIONWEG 37, ORANJESTAD, ARUBA 3. Di esnan cu si ta encontra cu comportacion problematico, esaki ta cuminsa na un edad relativamente hoben (pre-adolescencia) e grupo aki mester monitor mas di cerca; 4. Si mira mas den profundidad, por mira cu un porcentahe halto (30%) di mucha cu ta den e ultimo añanan di scol primario, a tuma un caminda den scol primario mas largo cu ta previsto. 5. Na nivel di factor individual di mucha, mita di e muchanan a raporta un nivel abou di autocontrol; 6. Un cantidad considerabel di mucha a raporta un estilo di bida poco saludabel (40%); 7. Mayoria di mucha a raporta un autoimagen positivo (74%); 8. Na nivel familiar, ta mustra cu mayoria di e muchanan tin un perspectiva positivo di comportacion di nan mayornan (85%) y e relacion cu nan mayornan (77%); 9. Na nivel escolar, mayoria di e muchanan (72%) a indica di ta satisfecho cu nan resultadonan di scol y nan relacion cu e maestro; 10. Tambe nan a informa di tin un vision positivo di comportacion di nan amigonan y e relacion cu nan; 11. Un cantidad preocupante di mucha (66%) a informa cu nan ta sinti insigur den nan bario. RECOMENDACION E recomendacionnan di e estudio aki ta pa: 1. Sigui haci e estudionan di monitor pero riba un grupo mas amplio di mucha, pa loke ta trata caracteristica di mucha, famia, scol, amigo y bario den relacion cu bienestar; 2. Monitor caracteristica di tur mucha, famia, scol, amigo y bario den relacion cu comportacion antisocial y posiblemente di delincuencia; 3. Monitor specificamente e muchanan cu ta cuminsa klas 5 uzando e encuesta recientemente desaroya y ripitie cada dos aña te ora cu nan caba scol secundario; 4. Desaroya herment pa mehora e autocontrol cerca e muchanan pa mehora nan concentracion y atencion; 5. Mehora relacion familiar saludabel, locual ta specialmente importante pa mucha muher; 6. Mehora posibilidad pa e maestronan presta atencion na e alumnonan di forma individual (door di recruta asistente den klas), specialmente pa esnan cu ta den riesgo di desaroya un comportacion antisocial y/of desaroya problema di humor. 7. Continua cu enfoke riba e relacion entre idioma materno y e idioma di instruccion na scol;

8. Mehora comportacion relaciona cu salud: 9. Ofrece sosten accesibel pa mayornan; 10. Stimula participacion di mayor na scol; 11. Aumenta seguridad di bario pa aumenta bienestar y posibilidad, specialmente pa mucha muhe por expande nan ambiente social di un manera sigur. Dr. Paula Kibbelaar a entrega e rapport na Minister di Enseñansa, Ciencia y Desaroyo Sostenibel, Armando Lampe, cu a pidi pa e investigacion aki wordo haci y a percura pa e sosten pa esaki. Tambe Dr. Kibbelaar a duna diferente presentacion tocante e resultadonan na Departamentonan di Gobierno, instancianan no gubernamental y directivanan di scol. Despues di e presentacionnan participantenan a discuti riba e relacion entre trabounan cu ta wordo haci WWW.EA.AW, WWW.PAPIAMENTO.AW, +297 528 3400, STADIONWEG 37, ORANJESTAD, ARUBA den comunidad y den scolnan y e importancia di cu e instancianan ta traha mas cerca di otro y hunto pa bienestar di nos hobennan. Mirando e efectonan negativo cu COVID-19 por tin riba calidad di bida den diferente hogar, ta mas importante ainda pa sigui monitor di cerca e desaroyo di e muchanan na Aruba. MAS INFORMACION Pa mas informacion di e investigacion por lesa e rapport “Quality of Life of Aruban Youth” cual ta publica riba nos website www. ea.aw. Aki tambe por haya un resumen na Papiamento, Ingles y Hulandes y un “factsheet” cu e puntonan mas importante. Pa mas informacion relaciona cu Enseñansa na Aruba, acudi na nos website tambe na nos facebook page @EducationAruba.


Pagina 16

Diahuebs 10 December 2020


Diahuebs 10 December 2020

Pagina 17


Pagina 20

Diahuebs 10 December 2020


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.