

Un bes mas “Innovation Camp” cu ta wordo organisa a traves di Futura a inicia cual ta tumando luga na Imeldakleuterschool. E muchanan cu ta participa lo siña tocante di innovacion durante di e vakantie aki. Prome Minister Evelyn Wever - Croes a bishita e scol pa mira con esaki ta bayendo.
Na e ocasion Prome Minister a tuma nota di un grupo di mucha hopi entusiasma. E muchanan tabata haciendo un ehercicio den cual nan ta siña di fisica y gravedad cu docentenan di International School. Pa e ehercicio aki e muchanan mester laga un webo cay sin cu esaki ta kibra. Adicionalmente e team di Aruba Aloe tambe tabata presente y a siña e muchanan con pa traha habon.
Prome Minister ta gradici Futura pa e trabou duro cu nan a haci pa logra inicia cu e ‘camp’ y tambe studiantenan di IPA cu ta yuda cu e actividad. Durante e resto di siman lo tin mas actividad planifica y ta spera cu e muchanan por pasa un momento hopi agradabel y siña hopi di diferente tema cu tin di haber cu innovacion.
Durante e programa di e asamblea general di e Organización de los Estados Americanos (OEA), cu e siman aki ta tumando luga na Lima Peru, Prome Minister Evelyn Wever-Croes, como Prome Minister di Aruba y como parti di Reino Hulandes, a haya e oportuntidad pa participa como orador den e forum tocante e liderazgo di hende muhe den politica internacional pa combati e desigualdad y e descriminacion di hende muhe. Un dialogo di nivel halto cu e Ministernan femenino di Relacionnan Exterior di America.
Prome Minister a remarca cu ta tristo pa sa cu desigualdad entre hende homber y hende muhe ta aumentando na mundo, y nos region ta afecta fuertemente pa e desigualdad aki. Tin indicenan hopi halto di desigualdad den nos region cu ta afecta directamente e bienestar di tur. Datanan alarmante di temanan di femicidio y violencia contra hende muhe ta un prueba di e indece halto di desigualdad.
Gobierno di Aruba y Reino Hulandes ta reconoce e urgencia pa redobla esfuersonan pa loke ta trata igualdad di genero. Mientras cu desigualdad di genero ta empeorando riba nivel mundial, violencia contra hende muhe y mucha muhe ta aumentando y trahadonan den e sector informal, kendenan mayoria ta hende muhe, ta esnan cu ta wordo mas afecta economicamente.
Segun datonan di CEPAL di 2020, 19% di hobennan di 15 pa 24 aña den Latino America no ta studia ni traha, di cua percentahe ta alcansa 26% entre hende muhe. Motibonan principal den e caso di hende muhe ta e trabounan di cuido na cas cu no ta wordo paga.
Segun e informe La pandemia en la sombra di CEPAL, por lo menos 4091 hende muhe tawata victima di femicidio den 26 pais (17 pais di Latino America y 9 pais di Caribe) den aña 2020. E datonan aki ta hopi preocupante. Pa e motibo aki tambe mester actua awo.
Reino Hulandes ta uni su mes na e grupo di piononeronan pa adopta un ‘Maneho di relacion Exterior Feminista’. E base ta cu ta existi un relacion directo entre igualdad di genero, prosperidad economico y siguridad nacional. Cu igualdad di genero mas amplio, e recursonan di sociedad por ta mas balansa.
Den e principio di e ‘Maneho di Relacion Exterior Feminista’, igualdad di genero mester ta central den tur acuerdo exterior: den cooperacion di desaroyo, comercio internacional, defensa y diplomacia. Igualdad di derecho mas grandi y eleva, ta conduci na mas prosperidad economico, mas desaroyo sostenible y mas siguridad internacional pa tur. Tur lo benificia di igualdad di genero. Hende homber y hende muhe.
Ta importante tambe pa remarca cu pa medio di un ‘Maneho di Relacion Exterior Feminista’ por contribui tambe na un mundo mas husto, na unda cu hende muhe y hende homber, por tin e mesun derecho y oportunidadnan. Pa haci esaki posible, ta necesario pa promove tratadonan y acuerdonan riba e tema.
Si di verdad nos kier atende cu e causanan fundamental di desigualdad y probresa, ta crucial pa aplica un perspectiva di genero den tur loke nos haci.
“Si nos inclui hende muhernan den desaroyo, e recursonan di sociedad por ta mas balanza”
Un di e proyectonan di innovacion cu Gabinete Wever-Croes ta sumamente orguyoso di dje, for di su principio na 2018, ta riba caminda bek desde comienso di september 2022. Mo-B Lab ta un Bibliobus cu a wordo converti y transforma den un bus sostenibel, ekipa cu tecnologia, material, y actividadnan cu por stimula innovacion, y un mentalidad pa explora y fabrica. Mo-B Lab un biaha mas ta pasando den diferente districto durante e aña escolar aki, pa asina scolnan por haci nan bishita. Actualmente Mo-B Lab ta den districto di Noord, despues di un luna hopi exitoso den e districto di Paradera.
Pa Gabinete Wever-Croes innovacion ta hopi importante, pasobra ta a traves di innovacion, y cu diferente tools, nos lo prepara e siguiente generacion di studiante pa bay traha den futuro, trabounan cu awe no ta existi ainda. Ta hopi importante pa prepara y stimula e muchanan di chikito pa scoge e direccion aki, desaroya un mentalidad innovativo, ya cu hopi di e trabounan den futuro lo rekeri conocimento den e areanan di sciencia, tecnologia, ingenieria y matematica. Y esakinan ta e topiconan central pa Mo-B Lab.
Prome Minister Evelyn Wever-Croes ta manda un invitacion na tur e scolnan den Noord pa haci un cita y hiba e klasnan bishita e Mo-B Lab, na unda e muchanan lo pasa un experiencia unico cu por yuda nan tambe cu nan tareanan na scol. E muchanan lo tin e oportunidad di explora tur e materialnan cu tin di tecnologia, coding, 3D Printing, diseño, y hopi mas. E proyecto aki un biaha mas no por ta posibel sin un gran esfuerso di colaboracion cu e partner nan principal cu ta: Aruba Futura Foundation, Brenchie's Lab, Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch Gebied, y Biblioteca Nacional di Aruba.
“Ta hunto nos por percura pa prepara nos muchanan mas miho posibel pa tur loke ta spera nan den futuro”, Prome Minister a expresa.
“Hunto nos por percura pa prepara nos muchanan mas miho posibel pa tur loke ta spera nan den futuro”
Aruba como isla, ta depende grandemente ariba e sector maritimo pa entre otro gran parti di nos bishitantenan (linea nan di crucero), pero tambe importacion di cuminda, materia prima y combustibel. Paisnan cu ta ricibi hopi barconan manera Aruba, mester tene cuenta cu leynan internacional y percura pa semper keda cumpli cu esaki nan. Si esaki no ta e caso e pais por haya confronta cu problemanan serio. Cada pais cu ta ricibi barco, mester tin un asina yama administracion maritimo (Directie Scheepvaart) cu ta percura pa e pais ta cumpliendo cu leynan internacional.
Na aña 2020 e paisnan den Reino a cera un acuerdo pa instala un asina yama Koninkrijks Maritieme Administratie (KMA). KMA tin como tarea principal pa tin colaboracion entre tur e administracion maritimo pa asina yuda otro cu asunto ariba tereno Maritimo. Esaki ta percura pa Reino Hulandes por pasa e asina yama IMSAS Audit di IMO London cu lo tuma luga na inicio di aña 2023, cu exito.
Den cuadro di preparacionnan pa e audit aki recientemente Minister di Transporte, sr. Ursell Arends a haya un bishita di un delegacion di KMA for di Hulanda unda a papia di e cooperacion, e preocupacionnan existente, pero tambe di e oportunidad nan cu tin pa Aruba- y hermana islanan cu posibel cooperacionnan y ayudo di experto nan tanto di Hulanda como e otro paisnan den Reino.
Ta di suma importancia pa reconoce e importancia di nos sector maritimo y Directie Scheepvaart cu ta encarga cu esaki. Directie Scheepvaart ta trahando incansablemente y continuamente pa por sigui tene Aruba den compliance cu tur leynan internacional.
E grupo di persona cu ta bay beneficia mas di e compensacion aki, ta e clase media di Aruba cu ta gana un salario entre 60.000 y 84.000 florin pa aña, pues un salario cu ta core entre 5000 pa 7000 florin pa luna.
Pa e clase media e peso fiscal ta bay baha cu 1.2%, brindando un alivio na un grupo cu hopi biaha ta carga e peso grandi di e sistema fiscal na Aruba.
Pa por tin un idea cuanto impuesto Bo lo bay paga den aña 2023 y compara esaki cu e impuesto di aña 2022, nos a pone un calculator disponibel riba nos website. E calculator ta un MS Excel file cu por download libremente.
E calculator ta disponibel den cuadro di dunamento di informacion. No por deriva ningun derecho pa cu uzo di e calculator y e suma di impuesto cu mester paga na final. Bishita https://www.impuesto.aw/
Veterinaire Dienst Aruba ta informa tur doño di bestia cu kier bay biaha of cu kier drenta Aruba cu bestia di afo, pa tene cuenta cu tin exigencianan cu mester cumpli cu nan.
Pa tur bestia mester tin un certificado di salud valido pa exportacion y/of importacion. Pa importa of exporta cualkier bestia for di Aruba of pa Aruba, mester tene cuenta cu diferente reglamento den cuadro di ley dependiendo di:
• Pais di destinacion
• Pais di origin y transito
• Bestianan protegi
Prome cu haci reservacion di buelo e doño di e bestia mester busca informacion corecto di antemano pa asina por cumpli cu tur exigencia. Pa haya informacion pa drenta Aruba por manda un e-mail na vetservice@dvg.aw. Na momento di biaha pa exterior mester busca di antemano e informacion aki na e servicio veterinario oficial di e pais unda kier bay. Importacion
di bestianan domestico for di Latino America y America Central, incluyendo Mexico, Haïti, Republica Dominicana y Cuba ta prohibi. Tin excepcion cu ta mara na cierto exigencianan si e mascota ta parti di un mudansa. Pa mas informacion riba e importacion of exportacion di bestia domestico tuma contacto cu Veterinaire Dienst.
Bestianan protegi bou Convenio di CITES
Cierto bestia manera turtuga, wacamaya, yuana, calco y mayoria tipo di coral ta protegi bou di Convenio di CITES (www. cites.org). Door di e Convenio aki importacion y exportacion di cierto bestia ta posibel solamente cu un permiso di CITES.
Pa mas informacion tuma contacto cu servcio Veterinario di antemano, pa por procesa tur e documentonan nesesario na tempo via email pa por haya aprobacion prome cu biaha via Servicio Veterinario na tel: 297-5224310
Diabierna durante rueda di prensa di Gobierno di Aruba, Minister di Husticia y Asuntonan Social Sr. Rocco Tjon a elabora tocante e desaroyonan pa loke ta trata overtime pa e departamentonan Hudicial. Recientemente por a tuma nota di cierto medionan di comunicacion cu a trata di saca e tematica aki for di contexto, como tal a aclarea e puntonan pa loke ta overtime.
Manera ta conoci, colega Minister di Finansa y Cultura Sra. Xiomara Maduro, ya caba a elabora riba e parti di overtime mirando cu overtime ta algo cu ta toca e situacion financiero di pais Aruba. Bisando esaki, Minister Maduro a duna un splicacion amplio di con e cifranan aki ta y kico e impacto ta riba e situacion financiero. Banda di esaki e ta un aspecto cu ta toca e maneho di personal, pa e motibo ey tambe tin un “circulaire” cu a sali algun tempo atras, cual a wordo emiti pa Minster President Sra. Evelyn Wever-Croes, den cual a papia di un maximo di 40 ora.
Na mes momento, a pidi tur director y tur diensthoofd cu ta encarga cu “leiding” pa entrega un plan di con nan ta bay maneha e overtime pa nan departamento. Esaki, mirando cu tin consecuencianan pa loke ta trata e parti di siguridad principalmente ora ta trata e departamentonan cu ta resorta bou di husticia. Pa e motibo aki for di algun siman pasa a reuni riba e topico aki den e “justitieel Veiligheidsberaad” cual ta e plataforma cu ta representa e top di husticia. Sinembargo, banda di esaki tambe tawata tin un “directeur overleg” cu tur e departamentonan esta; Cuerpo Policial, CEA, Brandweer, Guarda nos Costa, KIA, Inmigracion y den e reunion aki nan a presenta e plan, di con ta bay percura pa un reduccion di overtime, teniendo na cuenta cu cuater punto cu ta sumamente importante.
E puntonan aki ta ensera pa di prome, e siguridad cu nos mester keda brinda na pueblo, e segundo punto ta e servicio cu nos mester keda brinda na cada ciudadano. E di tres punto ta e palabracionnan local y internacional cu tin pa loke ta presencia di entre otro nos hulpdiensten entre otro tambe na cierto infrastructura vital, manera Aeropuerto. Pa duna un ehempel, nos no por reduci e refuerso di brandweer bou di e minimo cu ta palabra, pa nos por keda cumpli cu normanan internacional. E di cuater punto pa loke ta trata e puntonan di salida, ta e siguridad mes pa tur nos first responders, pues tur e trahadonan cu ta eherce e trabou aki, den cuadro di esaki tambe tin cierto palabracionnan. Asina por conclui cu a yega na un plan cu a wordo comunica na e sindicatonan, principalmente na e sindicato di Polis, cual Korpschef a comunica na nan, pa toch por keda garantisa e siguridad y e sigurdad pa nan mes. E plan aki ta conta cu aprobacion tambe di Departamento di Recurso Humano (DRH).
Ta asina cu a reuni cu DRH y a bolbe evalua y “touch base” riba e plannan cu ya caba a wordo entrega, y nan ta wak tambe cu e plannan ta dunando e balor agrega pa loke ta e reduccion di overtime teniendo e cuater puntonan di salida na cuenta. Pa otro siman tin un reunion pendiente cu tur e sindicatonan cu a solicita esaki, mirando cu e punto di salida, cual a wordo indica den e carta, ta papia di 40 ora, pero na mes momento tambe ta papia di un plan cu cada director y cada dienst mester entrega pa splica con nan ta bay maneha e parti di overtime. Esaki ta netamente lokual a sosode caba pa e departamentonan hudicial, practicamente te hasta prome cu e circulaire di 40 ora a sali. Pues, pa por garantisa siguridad, nos ta bay atene nos mes na e plannan cu a wordo entrega door di e diferente departamentonan hudicial, pa di e forma ey nos por reduci overtime pero di otro banda tambe nos por keda garantisa siguridad externo pa comunidad di Aruba, pero tambe interno pa tur esnan cu ta eherce e trabou.
Por ultimo, otro palabracion cu a haci cu DRH ta cu for di Ministerio di Husticia y Asuntonan Social hunto cu e diensten, lo keda monitorea e desaroyo di con e overtime ta cana, pa asina evita cu nos ta yega na un punto cu esnan cu ta traha overtime no por haya pago pa esaki, simplemente pa motibo cu no tin presupuesto pa cu esaki. Pa e motibo aki, e ta hopi importante pa nos keda monitorea e palabracionnan cu nos tin haci hunto cu e diferente departamentonan hudicial.
Recientemente representantenan di Proline Baseball, sr Kevin James y sr Eric Mohamed, a reuni cu Minister Endy Croes, aserca di un proyecto pa cu deporte di baseball. Un Campeonato cu na unda 4 team lo participa y lo hunga alredor di 40 wega pa categoria di 18 plus. E cuatro team nan participando na campeonato aki di Proline Baseball ta Panters,Tigers,Lions y Jaguars. Un campeonato cu ta bai tin un duracion di alrededor di seis siman y cu ta brinda tur e muchanan cu ta hunga baseball na USA den nan “off season” un bon oportunidad pa hunga cu un di e cuatro team nan aki y otro ta peloteronan cu no a alcansa seleccion di Hulanda “world classic baseball” cu ta peloteronan cu lo forma parti hunto cu nos localnan den e cuater ekiponan aki y purba di e forma aki hiba deporte di baseball na un mentalidad mas profecional hungando diferente wega contra otro.
Esaki sigur ta un gran inicio, nan tin tur uniforms ta cla cu Kevin James mes a patronisa, nan lo ricibi tambe nan warmup shirt full riba nivel profecional cu locual organisadornan kier logra cu e campeonato aki. Organisadornan a aserca Gobierno/ Lotto pa Deporte pa yuda sostene e proyecto aki cu terenonan pa cada wega, umpires y gastonan cu nan lo por tin. Nan ta den conversacion cu tur stakeholders y pronto nos lo tende mas di e Campeonato di Proline baseball cu lo duna inicio na november proximo cu nos profecionalnan cu ta den “off season” y esnan cu ta hungando bala na merca, Hulanda etc. Minister di Enseñansa sigur ta cla pa yuda y sostene e proyecto aki pa Deporte y alabes ta desea organisadornan hopi exito cu disciplina, deseo, dedicacion y determinacion ta logra.
Minister di Enseñansa y Deporte, sr. Endy Croes, tabata presente durante e evento combina di entregamento di premio di e Concurso di Pinta y Kleur “Ley Di Cacho” 2022 y di prome emision di e coleccion di stampia “Love Your Dog” cual ta stampianan di e 4 pinturanan ganado di e Concurso di Pintamento “Stima Bo Cacho” 2021.
Pa di cuater aña consecutivo a organisa un concurso caminda a traves di nan pintura muchanan ta expresa y siña tocante Aruba su Ley di Cacho. E meta di e concursonan ta pa sigui conscientisa comunidad, specialmente muchanan, tocante e cuido debido di nan mascota. E muchanan na nan turno tambe lo por educa nan mayornan ora nan mira algo cu no ta cuadra. Si nos tur cuminsa inculca e atencion debido di nos Ley di Cacho den nos muchanan, nos lo por garantisa un miho futuro pa locual ta trata doñonan di mascota responsabel cu ta respeta e ley, y alabes nan propio cachonan.
Minister Endy ta sumamente orguyoso cu 1218 alumno di 50 diferente scol preparatorio y scol basico a participa e aña aki, y ta desea cu mas mucha participa na un siguiente concurso. Minister Endy, conhuntamente cu Prome Minister Wever-Croes, Minister Tjon di Husticia, Minister Wever di Asunto Economico y Minister Glenbert Croes y Minister Dangui Oduber a felicita e
‘Jair y e buriconan’ y ‘Gosa den naturalesa’ ta titulonan di e buki cu Biblioteca Nacional Aruba ta presenta na muchanan di Aruba. E buki ta contene 2 storia. Ta pesey tin 2 titulo. Un edicion special pa e di 30 edicion di Festival di Buki pa Mucha. Cu orguyo biblioteca ta publica e buki pa mucha cu ta skirbi pa James Ocalia (Aruba) y ilustra pa Wouter Goudswaard (Hulanda) ‘Jair y e buriconan’. E otro banda di e buki ta ‘Gosa den naturalesa’ skirbi pa Evelien van Dort y ilustra pa Paul Wong (Aruba).
E buki aki ta un regalo pa e muchanan di Aruba. Manera tur aña e ta den 2 idioma, Papiamento y Hulandes. Desde apertura oficial di e Festival di Buki pa Mucha 2022 por haya e buki gratuitamente na tur libreria ora cumpra un buki pa mucha, tanten cu tin.
Traduccion ta di Lilian Semeleer y redaccion ta haci pa Sophiene Maduro-Verhaegh, Lilian Semeleer y editor Jeroen Hoogerwerf di cas editorial Levendig. E buki a keda publica pa Levendig Uitgever na 2022. ISBN 978 90 83222 233
Tema di e Festival di Buki pa Mucha 2022 ta ‘Biba NaturaLesa’ y e autornan di e buki pa mucha aki a laga e tema guia nan den skirbimento di nan storia. Despues cu James Ocalia y Evelien van Dort a skirbi nan storia nan a entrega esaki na dos ilustrador, Wouter Goudswaard y Paul Wong. Wouter y Paul a laga e storia inspira nan, pa nan por a ilustra esaki. Asina e storianan a keda completa cu ilustracion masha bunita. ‘Jair y e buriconan’ ta un stripverhaal colorido unda e caracter principal, Jair, ta stimula mucha pa planta mata y fruta y cuida bestia. E di dos parti di e buki ta di e autor Evelien van Dort y ta contene 10 storia cortico, tur tin di haber cu amor pa naturalesa.
Biblioteca Nacional Aruba hunto cu sponsornan ta finansia produccion di e buki cu sosten di sponsors; Arugas, Plaza Bookshop, Kiwanis, DeWit&VanDorp Stores, SETAR, Quota, Stichting Zonnige jeugd, Ars Donandi Pauluc fonds, Aruba Investment bank y Mr. August Fentener van Vlissingenfonds, Stichting Madurodam.
Durante e conferencia di trabou ‘Exito di estudio di studiante Caribense’, cu a tuma lugar siman pasa na Universidad di Aruba, a pensa un pakete ambicioso di medida concreto y structural pa aumenta exito di estudio di e studiante Caribense. Ta presenta e resultadonan di e conferencia bou di e nomber nobo ‘Aliansa Strategico pa Educacion (SEA)’ na e siguiente ministeriele Vierlandenoverleg Onderwijs, Culuur en Wetenschap (Consulta Ministerial di cuater pais Educacion, Cultra y Sciencia).
SEA ta forma pa representante di pais Aruba, Hulanda Caribense (Boneiro, Saba, Sint Eustatius), Corsow, Sint Maarten y Hulanda y e partidonan di educacion di e paisnan aki. Nan tin un aña y mei ta traha caba pa mehora exito di estudio di e studiantenan Caribense. Un gran parti di e studiantenan aki no ta completa nan estudio den exterior. A organisa e conferencia di trabou na Aruba pa desaroya e proximo pasonan concreto. Varios medida concreto y structural
E subtitulo di SEA ta ‘A bright future for Caribbean Students’; un futuro briante pa e studiantenan di Caribe. Pa haci e futuro aki posibel, un plan strategico conhunto cu ta fortalece e
infrastructura educativo pa educacion superior y secundario den Caribe ta necesario.
Adicionalmente, un programa di mobilidad conhunto mester haci mobilidad posibel den reino na nivel mbo, hbo y wo. SEA kier prepara e studiantenan na e islanan mihor pa nan escohencia di estudio. E ultimo aki door di ofrece un Pre-Academic Year (Aña Pre-Academico), pero tambe door di uzo di medio moderno, manera app y bril di VR. Tur e recomendacionnan aki por topa bek den www.strategiceducationalliance.org.
Cooperacion a largo plaso ta importante Segun SEA,un asercamento structural y mehoracion di exito di estudio di e studiantenan Caribense ta rekeri un compromiso y partisipacion di tur partido, cu lo dura algun aña. P’esey SEA lo pidi un vierlandenoverleg pa discuti y ratifica e compromiso multianual aki y existencia di SEA.
Tambe SEA lo pidi e ministernan involucra di vierlandenoverleg Educacion, Cultura y Sciencia pa percura pa apoyo financiero y recurso adicional pa garantisa cu ta realisa e acuerdonan haci realmente.