Jaarverslag 2019 - Ministerie van Algemene Zaken

J AARVERSL AG

2019

MINISTERIE VAN ALGEMENE ZAKEN DeMi ni st erPr esi dentvanAr uba Evel ynWever Cr oes December2019

MINISTERIE VAN ALGEMENE ZAKEN DeMi ni st erPr esi dentvanAr uba Evel ynWever Cr oes December2019

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

VOORWOORD Voorul i gthetj aar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken, I nt egr i t ei t ,Over hei dsz or g,I nnovat i e en Ener gi e,AZI OI E.I n di tj aar ver sl ag wor dendewer kz aamheden,enbehaal dedoel eni n2019der ev uegepas s eer d, enwor dteenbl i kgewor penophetj aardatvooronsl i gt .

2019wasgeenmakkel i j kj aar .Denadr ukl agophetopor debr engenvande f i nanci el esi t uat i evanLandAr uba.Hetnakomenvanal l ei nnovember2018 gemaakt eaf s pr akenmetNeder l and,bl eekni eteenv oudi gt ez i j n.Des ondanks i shetonsgel uktom dedoel ent ebehal en:eenbegr ot i ngst ekor tvan maxi maal0.

5%.

Hetopor debr engenv andef i nanci ĂŤl ewant oes t and,ent egel i j ker t i j dhethoof d bi edenaandegr oot st emi gr at i ecr i si si nder egi odoordecr i si sVenez uel a, bl eekdegr oot st eui t dagi ngt ez i j n.I kver wachtdatdi tdegr oot st eui t dagi ng z al bl i j v eni n2020.

Des al ni et t emi nz ul l enwi j onsconct r er enoponspr i mai rdoel : demenscent r aal z et t en.Wi jbl i j venonsi nz et t envoorhetber ei kenvande2030Sust ai nabl e Devel opmentGoal s( SDGs)metst eunvandeVer eni gdeNat i es.

I khoopdatudi tj aar ver sl agi nf or mat i efz ul tvi nden,enbengaar net otnader e t oel i cht i ngber ei d.

DeMi ni s t erPr esi dentvanAr uba Ev el y nWever Cr oes December2019

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

I NHOUDSOPGAVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

AL GE ME NEZ AKE N1 1.

1:AFSPRAKENREGEERACCOORD “ HUNTO PAARUBA” Hetmi ni s t er i ev anAl gemeneZakencoör di neer thetal gemener eger i ngs bel ei d.En di tbel ei dheef ti nr ui mez i nal sui t gangs punthetbehar t i genv anhetal gemeenbel ang v anhetAr ubaans ev ol kwaar bi j demenscent r aal s t aat .

I nhetv er l engdehi er v anenmeti nacht nemi ngv ande‘ Sus t ai nabl eDev el opment Goal s ’ ( SDG’ s ) , z oal sdoordeVer eni gdeNat i esgehant eer d, z i j nereenaant al pr i or i t ei t en ges t el d.I nhetRegeer accoor d“ Hunt oPaAr uba”hebbendecoal i t i epar t i j enaf s pr aken gemaaktov erdebel ei ds ui t gangs punt env anKabi netWev er Cr oes .

DeMi ni st ervanAl gemeneZakeni sbel astmetdeui t voer i ngvandeaf spr aken gemaakti nhoof dst uk1.Hetbet r ef thi ereen12t aldoel en,waar van9r eedsz i j n opges t ar teni nv ergev or der ds t adi um v er ker en,endeov er i ge3i n2020z ul l en wor denopges t ar t .

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

DOELEN

STATUS

Daar naas tz i j nermeer der edoel enges t el d,z oal sneer gel egdi ndeBel ei ds v oor nemens behor endebi j deBegr ot i ng2019.Dez edoel enz i j nv oordemeer der hei dgehaal d.I n dehi er nav ol gendehoof ds t uk k eni nz ak eI nt egr i t ei t , Ov er hei ds z or g, I nnov at i eenEner gi e wor dtnaderi ngedaanopdez edoel s t el l i ngen.Al v or ensopdez egebi edeni nt egaan, v ol gthi er naeenr el aasv anander ewer kz aamhedenendoel s t el l i ngendi ei n2019een bel angr i j ker ol hebbenges peel d.

5

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

1.

2:COMMUNI CATI E HetKabi netWev er Cr oesbl i j f tdenadr ukl eggenopgoedei nf or mat i ev er s t r ekki ngaan bur ger s .

Om dez er edeni si n2019v er dergewer ktaandev er s t er ki ngenv er duur z ami ng v anhetBur eauVoor l i cht i ng( BUVO) ,enaandeof f i ci el eappv andeReger i ngv an Ar uba,“ Gobi er nodiAr uba”waar opopz eeref f i ci ent ewi j z edemeestr el evant e i nf or mat i ev andeReger i ngv anAr ubabes chi kbaari s .

Eri si n2019ookgei nv es t eer di nhetonl i nedagbl adv andeReger i ngv anAr uba, “ I s l a onl i ne” ,di edagel i j ksv anmaandagt otenmetv r i j dagwor dtgepubl i ceer d,endi e ni euwsbev atov erdewer kz aamhedenv andeMi ni s t er sendeonderhenr es s or t er endedi ens t en.

I n2019z i j nel keweekt enmi ns t et weeper s conf er ent i esgehouden,endeni euwe per s z aali si ns ept embergel anceer d.I ndez eger enov eer der ui mt ehebbendel eden v andeper smeerr ui mt eom hunwer kz aamhedenui tt ev oer en.

Communi cat i ei sdes l eut elv ooreengoedgei nf or meer debev ol ki ng,eni n2020z al naderwor dengewer ktaanst r uct ur el ecommuni cat i et ussendeReger i ngende bevol ki ng.I n2020z alookwor dengewer ktaandemedi awet .

1.

3:KONI NKRI JKSRELATI ES Si ndshetaant r edenv anKabi netWev er Cr oesheef tdeMi ni s t erPr es i dents t r uct ur eel gewer ktaandev er s t er ki ngv andebandent us s enAr uba,Cur acaoenSi ntMaar t en.

Gel etopdekl ei ns chal i ghei dv anonsl and,moetAr ubas amenwer kenmetl andeni n der egi o.DeMi ni s t erPr es i dentheef taangegev endatdez enauwer es amenwer ki ng ni etl ei dt otaut onomi ev er l i es ,i nt egendeel ,hetmaaktdel andens t er keri ndes t r i j d om deaut onomi et ebehouden.

I n2019z i j ndemi ni s t er spr es i dent env anAr uba,Cur acaoenSi ntMaar t endr i emaal bi j el kaargekomen.Noemens waar di gi sdatdev er gader i ngi nj anuar i ookwer dbi j gewoonddoordemi ni s t er sv anf i nanci ënv andedr i el anden,endatdev er gader i ngv an s ept emberookwer dbi j gewoonddoordemi ni s t erpr es i dentv anNeder l and.

Opdez ev er gader i ngenwor dtges pr okenov ernauwer es amenwer ki ngopgemeenschappel i j ke gebi eden,z oal si nt egr i t ei t sbevor der der i ng,mi gr at i epr obl emat i ek, cal ami t ei t best r i j di ng.

Op 26okt ober2018hebbendeMi ni s t er sPr es i denteens amenwer ki ngs pr ot ocol onder t ekendom deSoci aalEconomi scheRadent el at ensamenwer keni nhet or gani ser env aneens y mpos i um ov erar bei ds mi gr at i e.Di ts y mpos i um heef top9en 10mei 2019i nCur acaopl aat s gev onden,enwasz eers ucces v ol .

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

6

Der el at i et us s enAr ubaenNeder l andwasl anget i j donderdr ukenkenmer kt ez i ch doors panni ng,s i ndsdehonger s t aki ngv andeexMi ni s t erPr es i dentv anAr ubai nj ul i 2014.Neder l and had geenver t r ouwenmeeri nAr ubaomdatde( voor mal i ge) Reger i ngv anAr ubaz i chni etaandeaf s pr akenhi el d.Kabi netWev er Cr oesheef t gewer ktaanhetopbouwenv anhetv er t r ouwen.

MetdeSt aat s s ecr et ar i s , l at erMi ni s t er v anKoni nkr i j kaangel egenhedeni shi er ov err egel mat i gcont act .I nnov ember2018i s eenpr ot ocolonder t ekendmetni euweaf s pr akenov erhetnor menkaderv oor2019 t otenmet2021.Erz i j nookaf s pr akengemaaktov erhetaf bouwenv anhett oez i cht doorhetCaf t ,enAr ubaz alt egel i j ker t i j dwer kenaanhetopr i cht envandeei gen Begr ot i ngskamer ,enz odef i nanci el eaut onomi eweeri nei genhandenkr i j gen.

I n2019heef tdeMi ni st erPr esi dentdr i ever gader i ngenvandeRi j ksmi ni st er r aad bi j gewoond,waar bi j agendapunt endi er el ev antz i j nv oorAr uba,wer denbes pr oken.

1.

4:CALAMI TEI TEN,CLI MATECHANGEENHACKI NG Hetj aar2019waseenz eeract i efj aar ,enondank sdeui t dagi ngent ocheens ucces v ol j aarv . w. b.hetbeheer s env annat i onal er ampen.Hi er nav ol genpunt s gewi j sder es ul t at en: -I nmaar t2019heef tAr ubadeel genomenaanCar i bWav e,metpos i t i ev er es ul t at en v . w. bpar aat hei d.

•I n2019i shetdi gi t al i s er i ngs pr oj ectv anhetBur eauRampenbes t r i j di ngAr uba( BRA) “ RAVEN”af ger ond,na3j aari nt ensi evewer kzaamhedeni nsamenwer ki ng metmedewer ker sv anDi s as t erManagementv anCal i f or ni a.Ar ubaheef thi er mee eenz eeruni ekdi gi t aals y s t eem gekr egent eronder s t euni ngbi jcal ami t ei t en.142 per s onen hebbendeel genomenaandel ancer i nghi er v an.

•I napr i lheef tAr ubaeenMOU onder t ekendmetdeSecr et ar yofSt at evande Ver eni gdeSt at eni nz akede‘ Car i bbeanRes i l i encePar t ner s hi p’ •Hethandboek‘ Ar ubaI nci dentManagementSy s t em’i sopges t el denui t ger ei ktaan NGO’ s ,pr i v at eenpubl i ekes ect or ,v ooreenuni f or meaanpakv ancal ami t ei t en.

•I naugust usheef tdenat i onal et r ai ni ngi ngevalvanor kanen,HURREX pl aat sgevonden.Overhetal gemeeni sereengr ot evoor ui t ganggeboekti nde coor di nat i et ussenl okal ei ns t ant i es .

•49s chol enhebbenonderl ei di ngv anBRAi n2019eennoodpl anont wi kkel deneen cr i s i st eam i ngez et ;di ti seennov um i nder egi o.

•Ov erdecr i s i smas s ai nf l uxVenez uel av er gader thetBel ei ds t eam metdemi ni s t er pr es i denteenmaal permaand.

•I nnov emberi shetHOHZi ekenhui shets l acht of f ergewor denv aneency beraanv al .

Di ti sgeës cal l eer dopcr i s i sni v eauom heter gs t et ev oor k omen.Denoodt oes t andi s nogs t eedsgel di g,maardegez ondhei dv andepat i ent enl ooptgeengevaarmeer .

Eri seencr i s i smanageraanges t el dom decr i s i si nk aar tt ebr engenenom v oor s t el l en t edoenv oorv er bet er i ng.

7

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

I ndebegr ot i ngz i j nmi ddel enopgenomenv ooreen‘ Cr i s i spar aat hei dsf onds ’v anAf l .

1.

9mi l j oen.Dez ef onds enz i j nv oorheteer s ti n2019benutom decr i s i smanagerbi j deHOHz i ekenhui saant et r ekken.Ui tdez ef onds enkunnendeeer s t ekos t ens nel l er bi jeencr i s i swor dengedekt .Daar naas tbes chi ktBRAnuov ereenext r av r acht wagen,waar doordemobi l i t ei tbi j cal ami t ei t eni sv er bet er d.

BRAi sdoorv er s chi l l endei nt er nat i onal eor gani s at i esbez ochtom hetcal ami t ei t enpl an v anAr ubat eev al uer en.Dez eor gani s at i eshebbenv eell ofv oordewi j z ewaar op Ar ubai sv oor ber ei d.BRAheef ti n2019dev oor z i t t er s chapopz i chgenomenv anhet ‘ Dut chCar i bbeanUni f i edCommand’ ,bes t aandeui tdel andenAr uba,Cur acaoen Si ntMaar t enendeBESei l anden.

1.

5:MI GRATI ECRI SI SVENEZUELAEN ASI ELPROBLEMATI EK Demi gr at i ecr i s i si nVenez uel az or gtv oorcont i nuebez or gdhei di nAr uba.Hetaant al per s onenaf koms t i gui tVenez uel as i nds2015z ondereenl egal es t at usneemts t eeds t oeenbedr aagtt hansmeerdan 10% v andebev ol ki ng.Zi j komenAr ubabi nnenv i a l ucht v er bi ndi ng,al st oer i s t ,en gaan ni ett er ug.Een enkel i ng komtmetboot j es bi nnen,eenz eergev aar l i j ket ocht .Dewanhoopi nVenez uel abr engtmens ent othet puntdatz i j hunl ev enophets pel z et t en.

Daar naas tz i j neri nmi ddel s2000as i el v er z oekeni ngedi end;dez ev er z oekenwor den behandel d op bas i sv an de as i el pr ocedur e di ev ol doet aan i nt er nat i onal e s t andaar den.

Deas i el pr obl emat i ekwor dtnauwl et t endgev ol gd,ophethoogs t eni v eaut us s ende Mi ni s t erPr es i dentendeMi ni s t erv anBui t enl ands eZakenv anNeder l and.Erwor den ookges pr ekkengev oer dmeti nt er nat i onal eor gani s at i esz oal sUNHCRenhetRode Kr ui s .

Degr enst us s enAr uba,Bonai r eenCur acaometVenez uel awer di nf ebr uar idoor Venez uel aeenz i j di gges l ot en.Eendui del i j ker edenwer dni etgegev en.I nmeiheef t Venez uel aaangekondi gddegr ensmetAr ubat ewi l l enopenen.Ar ubaheef topdat momentdegr ensges l ot en,aanv ankel i j kv ooreenper i odev ant weemaanden.De gr ens s l ui t i ngi ss i nds di env er l engd,engel dtt ot10f ebr uar i 2020.

Dei mpactv andecr i s i si nVenez uel aopdepr ecai r ef i nanci ël es i t uat i ev anAr uba,de gez ondhei ds r i s i co’ s ,dedr ukoponder wi j s ,ar bei d,i nf r as t r uct uurenophets oci al e s ect or ,wer dt otnut oehel emaalgedr agendoorder eger i ng.Der eger i ngv anAr uba i ss t eedsbez i gmethetont wi kkel en,hett oe-enaanpas s env ans t r at egi eënenhet bi j s t el l env anpl annenom des i t uat i eondercont r ol et ehouden.

Om dez egeëxpor t eer de cr i s i shethoof dt ekunnenbi edenv er gtont z et t endv eelener gi e,endaadkr achtom moei l i j kebes l i s s i ngent enemen.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

8

Dez e bes l i s s i ngen,v ar i ër end v an hetaans t el l en v an Ket enmanager s Venez uel a pr obl emat i ek,hetcr eër en van t weeasi el i nt er vi ew t eams( 17 man)om het expl osi eve aant alas i el v er z oekent ekunnenbehandel en,hetact ual i ser env ande Lands v er or deni ngT oel at i ngenUi t z et t i ng( L TU) ,hetopt i mal i s er enendev er s t er ki ng v angr ens cont r ol es ,dei mpl ement at i ev anhet“ Schi phol model ” ,t otheti nt r oducer en vandeAr uba–EST A,APIenPNR enCar i bi schVi sum voorVenez ol aneni n2020, gebeur tz o“ budget neut r aal ”mogel i j kenbi nnenhetkaderv ani nper ki ngs maat r egel en af ges pr okenmetNeder l andi nnov ember2018.Dez es i t uat i ei secht erni etmeer houdbaar .Recent el i j kheef tNeder l andhul paangebodenaandeCar i bi s chedel en v anhetKoni nkr i j ki ndev or mv aneenbes t edi ngs f onds .Ar ubai sz eerdankbaarv oor dez eges t e,maarv r ees tdatgel etopdet oenemendewanhoopi nVenez uel a,di teen dr uppel i sopeengl oei endepl aat .

Ar ubaheef tdanookdes t er kev oor keurdatdegr ensmetVenez uel adi chtbl i j f t ,maar heef tbegr i pv oorhetv oor s t el v andeKoni nkr i j ks par t ner som naareengecont r ol eer de engef as eer degr ens openi ngt ewer ken,nadathetCar i bi s chv i s um v oorVenez ol anen i nwer ki ngi sget r eden.

Dev er ant woor del i j khei denpr i or i t ei tv ander eger i ngendebev ol ki ng,i som er v oor t ez or gendatAr ubaeenv ei l i gehav eni senbl i j f t .

1.

6:GENDER-ENVROUWENBELEI D Gev ol ggev endeaanhetr eger i ngs bel ei ddatgebas s eer di sopdei mpl ement at i ev an deSust ai nabl eDevel opmentGoal s( SDGs) ,heef thetKabi netWever Cr oes,dat bovendi enwor dtgel ei ddoordeeer s t ev r ouwel i j kepr emi erv anAr uba,aangegev en dathoewelerop Ar ubas ubs t ant i ël ev oor ui t gang i sgeboekt ,ongel i j khedenmet mei s j es -en v r ouwenr echt en i n hun s oci aal economi s che s t at usen wel z i j n nog st eedsbest aan.Daar om heef tdepr emi erzi chi ngezetom act i esomt r entgender gel i j khei dopz owel denat i onal eagendaal sopi nt er nat i onal ef or at ev er s t er k enen nat es t r ev en.

Opnat i onaalni v eaui sext r anadr ukgel egdophetui t bannenv anal l er es t er ende v or menv andi s cr i mi nat i ev anv r ouwen,gender ongel i j khei denhetbev or der env an deonaf hankel i j khei dv anv r ouwenenmei s j esmeti nacht nemi ngv anmens enr echt en.

Aanhetbegi nv anhetj aarwer ddoorder aadadv i s eurv oormul t i l at er al ei ns t el l i ngen eenont wer pnot aov ergenderopges t el d,waar i nv er s chi l l endepot ent i ël egebi eden wer denbes chr ev enom t eadr es s er en.

Ti j denshetbez oekv andeMi ni s t erPr es i dentaande74eAl gemeneVer gader i ngv an deVer eni gdeNat i es( AVVN)i ns ept ember ,heef teenbi j eenkoms tmetdedi r ect eur v anUNWOMENmw.Phumz i l eMl amboNgcuka,pl aat s gev onden.UNWomeni sde aangewez enent i t ei tv andeVer eni gdeNat i esv oorgender gel i j k hei dendeempower ment v anv r ouwen,eni st oegewi j dhetber ei kenv andez edoel s t el l i ngen.Debi j eenkoms t heef ter t oegel ei ddatAr ubaeen‘ t er msofr ef er ence’( TOR)metUNWomenheef t onder t ekendom eennat i onaalgender bel ei denheti ns t i t ut i onel ekaderhi er v oort e ont wi kkel en.

9

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

Ver v ol gensi sdeeer s t es t apgenomeni nder i cht i ngv anhetont wi kkel env aneen genderpol i cy :UNWomenheef ti nNov ember2019een‘ s copi ngmi s s i on’i nAr uba metal l er el ev ant es t akehol der sui t gev oer d,waar bi jdepubl i ekeenpr i v at es ect or , NGO' sendeacademi ebi j el kaarz i j ngebr achtdoormi ddel v aneenwor ks hop,naas t hethoudenv anaf z onder l i j keges pr ekken.Hett r aj ectl ooptv er deri n2020.

Bov endi enheef tdepr emi ergepl ei tv oorgender gel i j k hei dbi j de63eCommi s s i ev oorde s t at usv anv r ouwenbi j deVer eni gdeNat i esdi ei nmaar twer dgehouden.

DeNeder l ands emi ni s t erOCW bez ochtAr ubaop6f ebr uar i2019enor gani s eer de eenl unchr ondhett hemaEmanci pat i e.Dev er l engi ngv anhetEmanci pat i epr ot ocol dati nj ul i 2017wer donder t ekend, wer dbes pr okenendeMi ni s t er Pr es i dentenmi ni s t er OCW hebbenookder ol v anv r ouwenoppol i t i ekbes t uur l i j k,educat i efenbr eders oci aalgebi edbes pr oken.Gebi edenwaarhetpr ot ocolhetwer kdatwor dtver r i cht metUNWomenkanaanvul l en,zul l ennuver derwor denonder zochtom dubbel wer kt ev oor komen.

DeMi ni s t erPr es i dentgafeenkey not es peechbi j deGl obal Summi tofWomen,i nj ul i i nBas el ,wateenDav osv oorv r ouwel i j kel ei der si s .Depr i v és ect orwasaanwez i gen des peechv andeMi ni s t err i cht t ez i chv oor al opdemogel i j khedenom z akent edoen i nAr uba,ender ol v anv r ouweni nAr uba.

1.

7:RAADVOOROUDEREN( RaVO) Ar ubakamptmeteens nel l ev er ouder i ngv anhaarbev ol ki ng.

Hetaandeel v anouder en i nonz es amenl ev i ngneemts nel t oe.Daar naas ti sdel ev ens v er wacht i ngv anouder en opAr ubaookt oegenomen.Degr oepouder enopAr ubawor dtni etal l eengr ot er , maarz el ev enooks t eedsl anger .

Opbas i sv andedi v er s eCens us s enopAr ubai ndeaf gel open60j aari sgoedt ez i en hoedev er ouder i ngopAr ubai sv er l open: 1961 4.

9% 1972 7.

4% 1981 9.

5% 1991 10.

3% 2000 11.

2% 2010 16.

8%

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

10

Hetaandeelvanouder eni nonz esamenl evi ngi st ussen1961en2010meerdan ver dr i evoudi gd.I ndi ez el f deper i odei sdet ot al ebev ol ki ng v anAr ubameerdan v edubbel d.Gedur ende2018i sdegr oepouder env an62j aarenoudergegr oei dt ot om ennabi jde20.

000per sonen.Degr oepouder enopAr ubawor dtal svol gt gekenmer kt : •72, 5% i sgebor eni nAr ubaofi ndev oor mal i geNeder l ands eAnt i l l en.

•89, 9% heef tdeNeder l ands enat i onal i t ei t . ande50( 18%)i ngez et enenv anAr ubai s62j aarofouder .

•9v •72, 2% v anouder enz i j nj ongeouder en:62–74j aar •22% z i j nouder en:75–84j aar .

•5, 8% z i j noudeouder en:85j aarofouder .

Dei mpactv andes nelgr oei endegr oepouder enopdeAr ubaans es amenl ev i ngi s gr oot .Dez emani f es t eer tz i ch metnameop det er r ei nen v an z or g,pens i oenen, i nkomenenar moede,hui s v es t i ngengez ondhei ds z or g.

Demi ni st erpr esi dentvi nd hetbel angr i j kdatdeaangel egenhedenaangaande ouder eni nonz es amenl ev i ngdenodi geaandachtk r i j gen.

Zi j achtdi al oogenadv i s er i ng ov erdepr obl emat i ekenhetwel z i j nv anouder env anbel ang.Onz es amenl ev i ngmoet goedvoor ber ei dzi j nopdegevol genvandesnel l ever ouder i ngvanhaarbevol ki ng.Ermoetr ekeni ngwor dengehoudenmetengoedwor dengel ui s t er dnaarde s peci f i ekebehoef t esv anouder eni nonz es amenl ev i ng.

I naugus t usdi tj aarwer dpermi ni s t er i ël ebes chi kki ngeencommi s s i ei nges t el ddi e z i chmoes tbui genov erdei ns t el l i ngv aneenouder enr aad.De‘ T echni s cheCommi s s i e Ouder enr aad’( TCO)z al eenr appor tui t br engenmetaanbev el i ngenr onddei ns t el l i ng, i nr i cht i ng,doel -ent aaks t el l i ng,maarookdebev oegdhedenenv er ant woor del i j khedenv andeRaadVoorOuder en( RaVO) .DeRaVOz al eenopz i chz el fs t aander aad wor denmethaarei gent akenenbev oegdheden.I nz akedeeer s t es amens t el l i ngvan deRaVO z al deTCO eenaanbev el i ngui t br engen.

VoordeRaVO z aleenr egl ementwor denont wor penwaar i nder egel svoorhet f unct i oner env andeRaVOgel den,z i j nneer gel egd.DeRaVOz al wor denonder s t eund v anui thetSecr et ar i aatv andeSER. Medegel ethi er opi shetz eerwens el i j kenaant er adendatdeRaVOv anmeetafaan des ecr et ar i ël eonder s t euni ngheef tv anhetSecr et ar i aatv andeSER.Hi er doori sde aanpas s i ngv anheti ns t el l i ngs bes l ui tv anhetSecr et ar i aatv andeSER v angr oot bel ang.DeTCOheef tz i chookdaarov ergebogen.Methetoogopdez eaanpas s i ng v anheti ns t el l i ngbes l ui ti shetdev er wacht i ngdatdeRaVOi nheteer s t ekwar t aal v an 2020of f i ci eel wor dti nges t el d.

Dei nst el l i ngvaneenouder enr aad i si nhetRegeer akkoor d‘ Hunt oPaAr uba’ opgenomen,eni sookeenv andeSus t ai nabl eDev el opmentGoal s( SDG’ s)v ande Ver eni gdeNat i es ” .Hetbes t aanv aneenRaVOeenbel angr i j kes t api nhetwaar bor gen vaneenbet er el evenskwal i t ei tvanonz eouder en,degenendi eonsl andhebben gedi endengebouwd.

Heti sbov endi ennoemens waar di gt es t el l enhetSecr et ar i aatv andeSERnaas thet s ecr et ar i eel bi j s t aanv andeRaVO i ndet oekomstander eadv i es or ganenz al kunnen onder s t eunen.

Hi er bi j wor dtgedachtaanondermeeri nt es t el l enMi gr at i eAdv i es r aad ( MAR) .

11

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

1.

8:SUSTAI NABLEDEVELOPMENTGOALS Hetaankomendj aar2020,z al 5j aarnadat oz i j ndatde‘ 2030AgendaonSus t ai nabl e Dev el opmentendeSus t ai nabl eDev el opmentGoal s ’( SDGs )z i j naangenomendoor deAl gemeneVer gader i ngv andeVer eni gdeNat i es .DeVN heef talaangekondi gd datdekomendedecenni ai nhett ekenz al s t aanv anact i e( dez ogehet en“ Decadeof Act i on” )om deambi t i euz edoel s t el l i ngenwaart emaken.Di ti sookdel ei dr aadv oor deNat i onal eSDGAr ubaCommi s s i e( SDGCi e) ,onderl ei di ngv andeMi ni s t erPr es i dent .

I n2019i seens t r at egi s chpl andoordeCommi s s i eopges t el ddatges t al t egeef taan deui t v oer i nghi er v an.Dev ol gendeVol unt ar yNat i onal Rev i ewi si n2021,waarAr uba dev oor ui t gangdi ei sgemaaktmethetSDG i mpl ement at i epr ocesgez amenl i j kmet del andenbi nnenhetKoni nk r i j kz al pr es ent er enaandeVN. Metdez es t i popdehor i z on, z ul l enerv er der es t appenwor dengemaaktom deSDGsi nonz es amenl ev i ngt e s t i mul er en.Si ndsdei nt r oduct i ev andeSDGsi n2015,heef tereenomsl agpl aat s gev ondenbi nnendeov er hei d,hetmaat s chappel i j kv el denhetbedr i j f s l ev enwaarde SDGagendai sopgepaktenwaarui t v oer i ngaanwor dtgegev en.DeSDGsi ns pi r er en endegr oepdi eact i efenbewus teenpos i t i ev ebi j dr agehi er aanl ev er t ,gr oei t .

Doordeal omv at t endhei dv andeSDGskunnenl opendepr oj ect enhi er aanwor den gekoppel d,kunnenni euweact i v i t ei t enwor denont pl ooi denkunnenni euwes amenwer ki ngs v er banden wor den opges t ar t .Op di tmomenti shetes s ent i eelom di t v er dert ev er s nel l enenopt es chal enom een“ whol eof s oci et yappr oach”v er der v or mt egev en.

Het‘ Vol unt ar yNat i onalRev i ew’mechani s mes poor thetSDG i mpl ement at i et r aj ect i ndedeel nemendel andenaandooreenr egel mat i geeni ncl us i ev eev al uat i ev ande v oor ui t gang v an SDG i mpl ement at i e.Hetr appor tz alwor den gebas eer d op de s amenl ev i ngs br edei nz etopdeSDGs ,waardemi j l pal env andeov er hei d,depr i v at e s ect or ,maat s chappel i j keor gani s at i es ,academi s chei ns t i t ut eneni ndi v i duel ebur ger s wor denmeegenomen.Nahetvol doenvandeeer st eVol unt ar yNat i onalRevi ew r appor t agev anAr ubai n2017gez amenl i j kmetdel andenv anhetKoni nkr i j k,bi edt de2er appor t ageeenbev or der l i j kmoment um v oorAr ubaom dui del i j khaarber ei kt e pr es t at i esonderaandachtt ebr engenopheti nt er nat i onal epodi um.Hetr eedsi n 2019gepr es ent eer deNat i onaalSt r at egi s chPl andi ental seendoordesamenl ev i ng br eedgedr agenact i egeor i ënt eer depl anwaarerv er deropgebouwdkanwor den.

Om deSDG i mpl ement at i ever dervor mt egevenencoöper at i eopr egi onaalen i nt er nat i onaal ni v eaut ev er s t er kenmethetdoel depr i or i t ei t enendoel s t el l i ngenv an Ar ubat eber ei ken,ver l eentdeVol unt ar yNat i onal Revi ewz i chal seenul t i em mechani sme.Ener zi j dsbi edthetdemogel i j khei dom Ar ubaal s‘ ModelonSust ai nabl eDevel opment ’br edert epr esent er enenhaarkopl oper sposi t i ei nder egi o/ met ander eSmal l I sl andDevel opi ngSt at est ebest endi gen.Ander z i j dskandoormi ddel v anpar t ner s chappenaanv er bet er i ngenwor dengewer kt .

Dehoof dl i j nenv anhetmeer j ar i gs t r at egi s chenj aar pl anv andeSDG Commi s s i ei s opges t el da. d. h. v .deMAPSappr oachv andeVNenheef teenf ocusopdev ol gende 3gebi eden:Mai ns t r eami ng,Accel er at i onenPol i cySuppor t .I n2020z aldeSDG commi s s i ez i chmoet enf ocus s enopheti ni t i ër env anhetVol unt ar yNat i onal Rev i ew pr oces ,v oorAr uba’ sr appor t agepl i chti n2021,ev enal scont i nuï t ei tv andei mpl ement at i ei nAr ubagegar andeer df aci l i t er en.DeSDG Commi s s i eomar mti nhaar wer kz aamhedenhetcr edodat‘ bus i nes sasus ual wi l l notbes uf f i ci ent ’om deSDGs t ebehal en.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

12

1.

9:BI JZONDERECOMMI SSI ES Omdatbepaal deaangel egenhedenmi ni st er i eover st i j gendz i j n,heef tde Mi ni s t erPr es i dentbi j z onder ecommi s s i esi nges t el d,di eonderhaarl ei di ng aander eger i ngaanbevel i ngenmoet endoen.

•Legal i ser envanMedi ci nal eCannabi s Dez ecommi ssi ei sbel astmethetvoor ber ei denvandevoor st el l ent enei ndede l egal i ser i ngv anmedi ci nal ecannabi smogel i j kt emaken.I n2019i sv eel wer kv er z et , eni nmi ddel si sdeeer s t es t apgez etwel kehetmogel i j kmaaktom i mpor t v er gunni ngent egev ent er z akev andei mpor tv anol i e,z al fencaps ul eCBD.Ver derwor dt nagegaanofAr ubages chi kti sv oordepr oduct i ev anmedi ci nal ecannabi sexcl us i ef voorexpor tdoel ei nden.I n2020wor dtdebesl i ssi nggenomen.Recr eat i oneel gebr ui kv ancannabi swor dtni etov er wogen.

•Soci alassessment :Onder zoekpr ocedur esRi shandr ohAnast aci a enEugeneFr ans Dez ecommi s s i eheef ti nkaar tgebr achtwel kepr ocedur esr omdom demel di ngen,de z or gendedoodv andez et weej ongenshebbengef unct i oneer d,enwel kepr ocedur es ni ethebbengef unct i oneer d.Aandehandv andebev i ndi ngenz i j naanbev el i ngen gedaandi ei nui t v oer i ngz i j nbi jdemi ni st er sbel as tmets oci al ez aken,j us t i t i een onder wi j s .

•I ncl usi evanmensenmetspeci al ebehoef t en I n 2019heef tdecommi s s i ei ncl us i ekunneni nv ent ar i s er enwatdes t r ui kel bl okken z i j nv oorwatbet r ef ti ncl us i ev anmens enmets peci al ebehoef t en.Onder wi j si sal s eer s t et er r ei ngekoz enom t ewer kenaanv er ander i ng.Erz i j naf s pr akengemaaktmet deI ns pect i eOnder wi j som eennaderonder z oekt edoenbi j deScol Dununman,om dekwal i t ei tv anhetonder wi j st ebev or der en.I nmi ddel si sv oordegr oeps t udent en di eScol Dununmani n2019moes t env er l at en,v i ahomes chool i nggez or gdv ooreen v er v ol gonder wi j s .

Eens t r uct ur el ev er v ol gopl ei di ng, eenv oor t gez ets peci aal onder wi j s , moetnogwor denger egel d.Voor2020z aldecommi ssi ei nsamenwer ki ngmet Di r ect i eOnder wi j swer kenaandet oel at i ngv anki nder enmets peci al ebehoef t ent ot hetr egul i erkl eut er onder wi j s .

•Pr i j scont r ol e Dezecommi ssi ei sopvoor st elvandeMi ni st erPr esi denti ngest el d,om opmul t i di sci pl i nai rni v eaur i gour euz econt r ol esui tt ev oer eni nmetnames uper mar kt en, best aandeui tDEHZI ,DVG,DI MP ,Di enstHuur -en Consument enz aken,DSZ, Fundaci onCAS,KPA.Dez ecommi s s i eheef ti n2019el kemaandmul t i di s ci l pi nai r e cont r ol esui t gev oer dbi jdes uper mar kt en,metnamedoorDEZHI ,DVG enKPA.Er wor dtmetnamegecont r ol eer dopdepr i j z en,ophy gi ëneenopdev er v al dat um v an depr oduct en.Al sgev ol ghi er v anz i j ns anct i esopgel egd,enz i j ners uper mar kt en gesl ot en.I n2020zaldecommi ssi ebovendi endeaandachtvest i genop bewust wor di ngbi j decons ument en.

13

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

•SeksueelMi sbr ui kmi nder j ar i gen Dez ecommi s s i emoetopmul t idi s ci pl i nai rni veaunagaanhoedepr ocedur esende wet gev i ngaangepas tmoet enwor den,t enei ndet ekoment othoger es t r af f en.Er wor dtt hansdel aat s t ehandgel egdaandewet gev i ngom des t r af f ent ev er hogen, v oordei nv oerv anhetmel dpunt .Decommi s s i ez ali n2020v er dereens t udi ev er r i cht ennaardebes t aandepr ocedur esenaanbev el i ngendoenv oorv er bet er i ng.

•Kent aBet i co Dez ecommi s s i ei si nhetl ev enger oepenom document at i emat er i aal v oort eber ei den ov erder ol v anBet i coCr oesi ndet ot s t andkomi ngv andeSt at usApar t ev anAr uba.

Decommi ssi ewer ktt hansaandeont wi kkel i ngvanni euw mat er i aaldatvóórde vol gendeDi adiBet i co,op25j anuar i2020,bes chi kbaarz alwor denges t el daande schol enendatgepubl i ceer d zalwor denop eenwebsi t e,di evooreeni eder t oegankel i j ki s.

•Ver st er ki ngDemocr at i schBest el DeCommi s s i ev er s t er ki ngdemocr at i s chbes t eli sop9apr i l2018doordeMi ni s t er Pr es i dentendeMi ni s t erv anJus t i t i e,Vei l i ghei denI nt egr at i ebi jMB i nges t el d.De r eedsbest aandeHogeCol l egesvanSt aat ,deSt at en,deRaadvanAdvi esende Al gemeneRekenkamer ,hebbenhi er meei nges t emdenz i j nookal l el i d.Redenv oor i nst el l i ngvandecommi ssi ei sdati nhetRegeer akkoor d' Hunt opaAr uba'van 1november2017i saangegev endatdeHogeCol l egesv anSt aateenbel angr i j ker ol s pel en bi jde waar bor gi ng v an de checksand bal ancesbi nnen hetAr ubaans e s t aat s bes t el ,datz i jdi et aak i nv ol s t r ekt e onaf hankel i j khei d en onpar t i j di ghei d moet enkunnenui t oef enen.I ndepr akt i j ki sgebl ekendathetnoodz akel i j ki som de r andv oor waar denv oordi eonaf hankel i j khei denonpar t i j di ghei dv andez ecol l egest e v er s t er ken.Hi er t oei sdeCommi s s i ev er s t er ki ngdemocr at i schbes t el i nges t el d.

Daar naas twi l der eger i ngdedeugdel i j khei dv anbes t uurbev or der endoordei ns t el l i ng v an ni euweor ganen,z oal seen I nt egr i t ei t skamer ,een Begr ot i ngskameren een Ombuds man/ Ki nder ombuds man.

DeCommi s s i eheef tt ott aakom wet s v oor s t el l enenconv enant ent eont wi kkel en v oordev er z el f s t andi gi ngendev er s t er ki ngv andebes t aandeHogeCol l egesv an St aatent ent weedeom adv i esui tt ebr engenov erdei ns t el l i ng,onder br engi ngen i nr i cht i ngvanni euwest aat sor ganent erwaar bor gi ngvandedemocr at i sche r echt sst aat .

I ndi tv er bandheef tdeCommi s s i emedi o2019r eedst weegr ot ewet gev i ngs pr odukt enopgel ev er d:deont wer pLands v er or deni ngt otwi j z i gi ngv andeSt aat s r egel i ng v anAr uba( T r anche1,i nhoudendeo. m.cons t i t ut i onel ev er anker i nghoudbar eov er hei ds f i nanci ënenombuds man)endeont wer pLands v er or deni ngRaadv anAdv i es ( eengeheelni euwer egel i ngi ncl us i efbegr ot i ngs kamer ) .Bei deont wer penz i j nei nd 2019t erbehandel i ngengoedkeur i ngaangebodenaandeSt at env anAr ubaen kunnenbegi n2020i nwer ki ngt r eden.

Thansi sdeaandachtv an deCommi s s i ev oor alger i chtop T r anche2 wi j z i gi ng St aat s r egel i ng, eenni euweLands v er or deni ngAl gemeneRek enk amerendeont wi k k el i ng v andeLands v er or deni nghoudbar eov er hei ds f i nanci ën.Dez ewet gev i ngs pr oduct en z ul l ennaarv er wacht i ngi n2020wor denbehandel d.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 14

•Cer t i f i caatvanOor spr ong Debehoef t ebes t aatom bi j i nv oerv anpr oduct en,metnameal cohol env oeds el ,een cer t i f i caatv anoor s pr ongt eei s en.Di tt enei ndecons ument ent ebes cher ment egen i mpor tv angecont ami neer ddr ankenet en.Dez ecommi s s i eheef tal st aaknat egaan ofdez ewensbr eedwor dtgedr agen,enz oj a,om eenv oor s t el t edoennaarder andv oor waar den.Decommi s s i ez al i n2020aanv angenmetdewer kz aamheden.

•Act i ecomi t éHondenver or deni ng Opver z oekvandeMi ni st erPr esi dentheef tdei ngest el deadvi escommi ssi eeen Nat i onaalPl anv anAanpakv andeSt r aat hondenpr obl emat i ekopges t el d,i ncl us i ef deaanpakv anhetaf maakhokendeHondenv er or deni ng.Di tNat i onaal Pl ani sop25 j ul iaandeMi ni st er r aadgepr esent eer dengoedgekeur d,endaar bi ji sonder meer bepaal ddateenact i ecomi t éz alwor deni ngest el d.Deeer st ever gader i ngvandi t act i ecomi t éi sgehoudenop1nov ember2019.

Del edenv andi tact i ecomi t éz i j nadv i s eur sv andemi ni s t er i esbet r okkenbi j dedi r ect e aanpakv andi tpl an;m. a. w.det r ekkerv oorel kmi ni s t er i et . b. v .di tpl an,t ewet enhet mi ni s t er i ev anAl gemeneZaken, t ev ensv oor z i t t er , hetmi ni s t er i ev anJus t i t i e, Vei l i ghei d enI nt egr at i e, hetmi ni s t er i ev anT oer i s me, Vol ks gez ondhei denSpor t , enhetmi ni s t er i e van Rui mt el i j ke Ont wi kkel i ng,I nf r ast r uct uuren Mi l i eu.Hetact i ecomi t é moet zor gdr agendatdev oor ges t el deact i eswor denger eal i s eer d,z owelv oordedi r ect e aanpakal sookv oordeaanpakopl anger et er mi j n.

Act i esonder nomeni n2019: i . h. k. v . hetnat i onaal pl ani seent ekenweds t r i j dgeor gani s eer dwaardeki nder en v andebas i s s chooldebas i s pr i nci pesv andeHondenv er or deni ngmoes t en i l l us t r er en;eri sdoorl edenv andecommi s s i eeenbez oekaf gel egdaande mees t ebas i ss chol eni nAr uba;det ekeni ngenv andewi nnaar sz i j ni ngel i j s t enges chonkenaandemi ni s t er sal ser kenni ngv oordes t eunv andemi ni s t er s aanhetnat i onaal pl an.

Hetpr oj ectv andeombouwv anhetaf maakhokt oteenbewaar pl aat s ,Cent r o diCont r oldiCacho.Dez eombouw v angtaani nj anuar i2020.Gel etophet kr i t i ekv anz owell okal enal st oer i s t enopde‘ ki l lcage’ ,heef tdi tpr oj ectde hoogs t epr i or i t ei t .

2aut o’ sv oordeDogCat cherUni tz i j ndoorhetKPAbes chi kbaarges t el d.

Eri sookgewer ktaandeaanpas s i ngenv andeHondenv er or deni ng,endez e z i j nal bes pr okenmetDi r ect i eWet gev i ngenJur i di s cheZaken.

I n2020z alwor dengewer ktaano. m.hetopz et t env aneencent r aaldat abes t and v ooral l ehonden,hetopz et t env anhetbeheerv oordeCent r odiCont r oldiCacho, hetr eal i s er env aneenDogCat cherUni t , heti nt r oducer env aneencent r aal mel dnummer , hetv er z or gen v an l ez i ngen op s chol en ov erv er ant woor del i j kehondenei genaar s chap, enaandehandv anact uel eci j f er sui tdeCENSO2020, bel ei ds ui t gangs punt en v oor s t el l enaander eger i ng.

15

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

1.

10:KOSTENBUREAUMI NI STERPRESI DENT I nhetRegeer accoor d“ Hunt oPaAr uba” i saf gespr okendatdeMi ni st er si nhet Kabi netWev er Cr oesmetmi nderper s oneel z ul l engaanwer kendandev oor ganger s .

Eri saf ges pr okendatel kmi ni s t er i emaxi maal 25medewer ker sz al aant r ekken,eni n 2018i sv oorhetMi ni s t er i ev anJus t i t i eVei l i ghei denI nt egr at i ehetmaxi mum v er hoogd t ot30gel etopdecompl exi t ei tv anhetmi ni s t er i e.

Bi j hetbur eauv andeMi ni s t erPr es i dentwer kent hans21medewer ker s ,eenv er s chi l v an126mi nderdandev or i geMi ni s t erPr es i dent .Dedaar meegemoei dekos t en bedr agAf l .8, 9mi j l oenmi nder ,oft ewel 79% mi nder .Hi er meeheef tdeMi ni s t erPr esi dentv ol daanaandeaf s pr aakgemaakti nhetRegeer accoor d.

Ookdeov er i gekos t env anhetBur eauv andeMi ni s t erPr es i dentz i j nbedui dend l ager ,metnamedekos t env anv oor l i cht i ngenpr omot i eendekos t eni . v . m.l eas ev an v oer t ui gen.Der ei senv er bl i j f kos t enz i j ni n2019hogerui t gekomen.Vandepostdi ens t r ei z enz i j ni n2019r ei s -env er bl i j f s kos t enbekos t i gdv oordemi ni s t erpr es i dent .

Maarookder ei s -env er bl i j f s kos t env andekwar t i er makerOmbuds man,ender ei s env er bl i j f s kos t env anmedewer ker sv andeSER di ei nmeinaarCur acaomoes t en r ei z enom hets y mpos i um ov erar bei ds mi gr at i ebi jt ewonen.Desalni et t emi nz i j nde t ot al ekos t env eel l agerdanv oor heen.

Dez ev er l agi ngl ev er teenbes par i ngopv anAf l .839.

000,oft ewel67%.Zoi sonder meerookbes l ot enom t ebes par enopdepos t‘ v oor l i cht i ngenpr omot i e’doormeer gebr ui kt emakenv andedi ens t env anBUVO.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 16

Hi er ondervol gteenui t eenzet t i ngvandedi enstr ei zenvandemi ni st erpr esi dent ender edenvander ei zeni n2019:

“

Hetbur eauv andeMi ni s t erPr es i dentz al , methetbeper ktaant al mens enenmi ddel en, z i chbl i j v eni nz et t env oorhetui t v oer env anhetRegeer pr ogr amma“ Hunt oPaAr uba” endeMi ni s t erPr es i dentbl i j v enbi j s t aani ndeui t oef eni ngv anhaart aak.

“ Al l esz el fdoeni sopt el l en.

Samenwer k eni sv er meni gv ul di gen” 17

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

I NT E GRI T E I T

2

Eenv andes peer punt env anhetr egeer pr ogr ammav anhetKabi netWev er Cr oes 20172021i shetont wi kkel enendeui t v oer i ngv aneenI nt egr i t ei t s bel ei d.Di tbel ei d i sgebas eer dopdr i ebouws t enen: 1.Bur eauI nt egr i t ei t 2.I nt egr i t ei t skamer 3.Cor por at eGover nanceCode I nar t i kel 1,t weedel i d,v andeLands v er or deni ngi ns t el l i ngmi ni s t er i es2018i sal s éénv andeaangel egenhedendi et otdez or gv andi tmi ni s t er i ebehoor t ,genoemd: hetwaar bor genenbev or der env andei nt egr i t ei tbi nnendeov er hei dendeaande ov er hei dv er bondeni ns t el l i ngenenbedr i j v en.I napr i l2019heef tdeCent r al eBank der es ul t at engepubl i ceer dv aneeneer s t e‘ cor r upt i ons ur v ey ’di ewer dgedaani n nov ember2017.Der es ul t at enz i j nni etonv er wacht ,maart ochv er ont r us t end.Een v er v ol gonder z oeki si nei nd2019opges t ar t .

Metde St i cht i ng Deugdel i j khei d Bes t uurAr uba i si n 2019 een ov er eenkoms t ges l ot enom s ament ewer kenaaneen‘ Nat i onal I nt egr i t yScan’ ,waar bi j LandAr uba dehel f tv andekos t enz al dr agen,enz i chheef tv er bondenom deaanbev el i ngenz o v eel mogel i j kt ei mpl ement er en.Bedr i j v enui tdepr i v at es ect orenhetmi ni s t er i ev an Bi nnenl ands eZaken( BZK)i nNeder l andz ul l enhetanderdeel v andekos t endr agen.

Dez es canz al i nhetbegi nv an2020wor denui t gev oer d.Hi er meewor dtbewez endat heti nt egr i t ei t s t r aj ectni etal l een doorhetKabi netWev er Cr oeswor dtgedr agen, maarookwor dtgedr agendoordeNGO’ s ,depr i v at es ect orenhetmi ni s t er i eBZK.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

2.

1:I NTEGRI TEI TSKAMER DeMi ni st erheef tdeCommi ssi ever st er ki ngdemocr at i schbest elmetdet aakvan i nst el l i ngv andeI nt egr i t ei t s kamerbel as t .Der andv oor waar denv oordei nbeddi ng v andeI nt egr i t ei t s kamerv ol genui teeneer s t eadv i esv anRaadv anAdv i esi nz akede i ns t el l i ngeni nbeddi ngv aneenI nt egr i t ei t s kamer .

Vol genshetadvi esi svoorhetwel sl agenvaneenI nt egr i t ei t skamereeni nt egr aal i nt egr i t ei t s bel ei dnodi generdi eneni nt egr i t ei t s bev or der endemaat r egel engenomen t ewor den.Debet r okkenhei dv andeCommi s s i ev er s t er ki ngdemocr at i s chbes t eli s noodz akel i j k,maardeCommi s s i ekonnogni ets t ar t enmetdev oor ber ei di ngenv oor eenl ands v er or deni ngt eri ns t el l i ngv andeI nt egr i t ei t s k amer .OmdatdeI nt egr i t ei t s k amer eenz ogenaamdv as tcol l egev anadv i esz alwor dendatz i j ncons t i t ut i onel ebas i s heef ti nHoof ds t ukI Vv andeSt aat s r egel i ngv anAr uba,behoef tv oordei ns t el l i ngv an eenI nt egr i t ei t s kamerdeSt aat s r egel i ngni ett ewor dengewi j z i gd:dez ekenti mmer s al eenbas i sv oordegel i j kecol l eges .Di tmaakthetwet gev i ngs t r aj ecteenv oudi ger .I n 2020z i j nmi ddel enbes chi kbaarges t el dv oorhetops t ar t env andi tt r aj ect .

2.

2:CORPORATEGOVERNANCECODE I ns amenwer ki ngmetdeCent r al eBankv anAr ubawor dtgewer ktaanhetmoder ni s er en v andeCor por at eGov er nanceCode.I ndez er egel gev i ngwor denr egel sv as t ges t el d waarover hei dsbedr i j veneni nst i t ut enz i chaanmoet enhouden,t enei ndegood cor por at egov er nancet es t i mul er en.I neenl at er ef as ewor dtookdepr i v at es ect or onderdez er egel gev i nggebr acht .DeCBAheef teenwet s v oor s t el t er z akei ngedi end i nj ul i2019;aandef or mal i s er i ngv andewet gev i ngwor dtt hansgewer kt .Ookwor dt gedachtaant r ai ni ngenv ooral l ez i t t endeenni euwel edenv anr adenv andeov er hei ds bedr i j veneni nst i t ut en.

2.

3:I NI TI ATI EFVANDESTATEN: OMBUDSMAN,LANDSVERORDENI NGSCREENI NG, LANDSVERORDENI NGFI NANCI ERI NGPOLI TI EKEPARTI J EN DeSt at env anAr ubahebbenopz i chgenomenom eendeel v anheti nt egr i t ei t s t r aj ect ui tt evoer en.DeSt at enhebbenheti ni t i at i efgenomenom dr i eont wer pl andsver or deni ngenopgest el d,di enaarv er wacht i ngi nhetbegi nv an2020behandel dz ul l en wor den.Hetgaatom deLands v eor deni ngOmbuds man,del ands v er or deni ngs cr eeni ngpol i t i ekeambt s dr ager sendel andsver or deni ngf i nanci er i ngpol i t i ekepar t i j en.

19

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

2.

4:BUREAUI NTEGRI TEI TARUBA( BI A) •I nst el l i ngBur eauI nt egr i t ei tAr ubaenaanwi j zi ngKwar t i er maker Metdei nv oer i ngenoper at i onal i s er i ngv anhetBur eauI nt egr i t ei tAr ubaz alwor den bi j gedr agenaandei mpl ement at i ev anhetUN Ant i Cor r upt i ev er dr ag,enev eneens aander eal i s er i ngv andeUN Sus t ai nabl eDev el opmentGoalnr .16‘ Peace,Jus t i ce andSt r ongI nst i t ut i ons’ .HetBur eaui sbi jl andsbesl ui tvan26okt ober2018no.

14 i ngest el d,enmw.Amal i nFl anegi nwer dal skwar t i er makeraangewez en.

Mw.Fl anegi nwer d doordeCent r al eBankAr uba,haarwer k gev er ,t erbes chi k k i ng gest el dvoordeduurvanz evenmaanden,ei ndi gendop30apr i l2019z ondereen f i nanci ël ev er goedi ng.Dez edet acher i ngwer ddaar nat ot1okt ober2019v er l engd.

Dez ev er l engi ngwasnoodz akel i j k,gez i enhetf ei tdatdeoper at i onal i ser i ngvanhet Bur eau,voor namel i j k van sommi ge pr i nci pi ël e pr oj ect en,zoal s hui svest i ng, wer v i ngv aneenhoof dv andi ens t ,moni t or i ngenr ev i ew ont wer pLands v er or deni ng BI Ameert i j dv er ei s t endani neer s t ei ns t ant i egedachtwer d.Dekwar t i er makerwer d bi j haarwer kz aamhedenonder s t eunddoormwJennyCr oes ,di eper1okt ober2018 t erbes chi kki ngwer dges t el ddoorDRHendeAl gemeneRekenkamer .

Voordehui s v es t i ngi sgez ochtnaareenpanddi ev ol doetdes peci f i ek ehui s cr i t er i adi e gest el dwer den.Nadi ver sebez i cht i gi ngeni sui t ei ndel i j kgekoz envoorhetpand gel egeni ndeKoni ngs t r aat78,datgehuur dwor dtv ooreenper i odev an3j aars i nds 1mei 2019t ot1mei 2022.Hetpandi ss i nds1j ul i 2019i ngebr ui kal sdes t andpl aat s v anmw.J ennyCr oes ,bel as tmetdev er der eoper at i onal i s er i ngv anhetBur eau.

Det erbes chi k k i ngs t el l i ngv anmw.

J ennyCr oesei ndi gt op1apr i l 2020.

Naarv er wacht i ng z alhetBur eauopdatmomentr eedsbemandz i j nmeteenhoof dv andi ens ten ov er i gper s oneel .Dei ndi ens tnemi ngenhebbenl angeropz i chl at enwacht endoor deui t dagi ngenopper s oneel s gebi ed,waar doorgeenni euweover hei dsper soneel kanwor denaanget r okken.Hi er voori si nmi ddel seenopl ossi ng gevonden, ven aangez i enervol doendei nt er es s ei sget oondi ndez ef unct i es ,i sdewer v i ngens el ect i epr ocedur eweeropgepi kt .

•I nst el l i ngvandeKl ankbor dgr oepI nt egr i t ei t Hetdoelv andeKl ankbor dgr oepi shetbegel ei den,adv i s er en,enhetgev env an f eedbackaandemi ni s t erv anAl gemenez akenomt r enthetBI A.DeKl ankbor dgr oep z atui tdePr ocur eur Gener aalofeendoorhem aant ewi j z env er t egenwoor di ger ,de di r ect eurvandeCent r al eAccount ant sdi enstofeendoorhem aant ewi j z enver t egenwoor di ger ,dedi r ect eurv anhetDepar t ament odiRecur s oHumanoofeen doorhem aant ewi j z env er t egenwoor di ger ,eenv er t egenwoor di gerv andemi ni s t er v anAl gemeneZaken.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

20

•Wet t el i j kkader DeMi ni s t erheef tbes l ot enom hetBI Awet t el i j kt ev er anker enom decont i nui t ei ten dez el f s t andi ghei dv andi tbel angr i j kebur eaut egar ander en.DeCBAheef tdeont wer p Lands v er or deni ngBur eauI nt egr i t ei tAr uba( Lv o.BI A)enbi j behor endememor i ev an t oel i cht i nggeconci pi eer ds amenmethetAdv ocat enkant oorLi nkl at er s ,eni sop4 december2019aangebodenaandeMi ni s t erPr es i dent .DeMi ni s t er r aadheef top17 december2019i nges t emdmetdeont wer pl ands v er or deni ngendez eaangeboden aandeDi r ect i eWet gev i ngenJur i di s cheZaken.

I ndezeont wer pLvo.BI A zi j nondermeerbeschr even:dedef i ni t i evan eeni nt egr i t et s s chendi ng,deor gani s at i e,dedoel s t el l i ngen,det ak enenbev oegdheden v anhetBur eau.

Dehoof dt akenbes t r i j kenv oor namel i j kdev ol gendedr i egebi eden:bewus t wor di ng, bel ei denadvi esendoor ver wi j zi ngvandeont vangenmel di ngenomt r entde i nt egr i t ei t schendi ngen naarde des bet r ef f ende der den ( i ns t ant i es )v oornader onder z oek.

Hi er meei sdebas i sv andeoper at i onal i s er i ngv anhetBur eauger eal i s eer d.Dev er der e v as t s t el l i ngv andeont wer pl ands v er or deni ngdi entnogpl aat st ev i ndennadatdez e hetwet gev i ngs pr ocesheef tdoor l open.

•Communi cat i epl an Eenv andebel angr i j ks t edoel s t el l i ngenv anhetBur eaui shetbev or der enenbor gen v andei nt egr i t ei tv anov er hei ds or gani s at i es ,bes t uur der sendei ndez eor gani s at i es wer kz ameper s onen.

Bewus t wor di ngonderdeov er hei ds or gani s at i es ,per s oneelenl ei di nggev endeni s noodz akel i j kt erpr event i evanhetschendenvandei nt egr i t ei t ,heti seenaangel egenhei ddi er egel mat i gdeaandachtbehoef t .HetBur eauz al haarbel angr i j ks t edoel s t el l i ngnas t r ev endoormi ddelv aneencons i s t entbel ei dbes t aandeui tondermeer v oor t dur endev oor l i cht i ngonderenkenni s ov er dr achtmetdebel angr i j ks t eact or en bi nnendeov er hei d.Hi er meedr aagthetBI Abi j t othetl ev endendy nami s chhouden v anhetbewus t wor di ngs pr oces .

Di tpl anbes t r i j ktdeper i odev an1j anuar i 2019t otenmet30apr i l 2020v er deel dover t weef as en.Al sui t gangs puntv anhetbel ei dv oordez eper i odewer d denadr uk gel egdophetbekendmakenv anhetBI Aonderhetal gemeenpubl i ek,eni nhetbi j z onderhetov er hei ds appar aat .Hi er meewor dtbewus t wor di ngwor dengecr eëer dop hetgebi ed v ani nt egr i t ei t ,z odatop denduurdev oedi ngs bodem v oorcor r upt i e wor dtgeël i mi neer d,al t hansgemi ni mal i s eer d.

21

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

Hetbewus t wor di ngs pr ocesov erhett hemai nt egr i t ei ti sges t ar tmeteenv oor l i cht i ngs campagne op de l okal er adi os t at i ons met“ v oi ce s pot s ” ,per s ber i cht en, r adi o “ s pot ” ,v i deot eas erov erBI A,gecombi neer dmetv er s chi l l endei nt er v i ewst i j dens T el eNot i ci a,t venr adi opr ogr amma’ s .

T ens l ot t ei seennat i onaalcampagnev anéénmaandl angv an15augus t ust oten met15s ept ember2019metgel ui denbeel d“ s pot s ”opr adi o-ent v s t at i ons,i n kr ant en,soci almedi aeni nt er vi ewsvandekwar t i er makeropdi ver sepl at f or ms ui t gevoer d.De eer st et wee campagneszi j n al l een i n samenwer ki ng methet communi cat i et eam v anhetBur eauMI NAZenBUVOui t gev oer d,t er wi j l denat i onal e campagnemedei ns amenwer ki ngmetT el eAr ubai sui t gev oer d.

Nadathetper s oneelv anhetBI Ai saanget r okkenenget r ai nd,z alt enbehoev ev an de( s emi ) publ i ekes ect orookdenodi get r ai ni ngenont wi kkel dwor denov eri nt egr i t ei t ,en onderander e ov erde i nhoud v an de i nv oor ber ei di ng z i j nde de ont wer p l ands v er or deni ngendei nt egr i t ei t s r i s i cos canmanagement .

•Vakbonden Dev akbondenz i j néénv andebel angr i j kes t akehol der sv anhetBur eaubet r ef f ende onder s t eunenenhetui t dr agenv andoel env anhetBur eau,z oal sdebewus t wor di ng.

Op12f ebr uar i 2019hebbendekwar t i er makerenhetDRHeenpr es ent at i eaangeboden aandev akbonden,waar v annegenv akbondv er t egenwoor di ger sv anSada,Seppa, Si mar ,Si nbaenT opaaanwez i gwar en.Aandehandv andeges t el dev r ageni seen ops ommi ng gemaakti n dev or mv an ‘ demees tges t el dev r agen’ ( FAQ)en dez e wor denopdewebs i t egepl aat s tmetdedaar bi j dej ui s t eant woor den.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 22

•Over i gepr esent at i es,i nt er vi ews,wer kbezoeken, ext er never gader i ngen Om hetbes t aanv anhetbur eau, dr aagv l akv andoel env anhetBur eau( bewus t wor di ng) , wer kel i j kt e kunnen bewer kst el l i gen heef tde kwar t i er makeri n 2019 di ver se pr esent at i es,wer kbez oeken,ext er nev er gader i ngengehouden,z oal s : 1.

Ov er l egmetdi v er s eI T f unct i onar i s s env anMI NAZ,CBA,VDA,OM enhetMOT t enei ndei nf or mat i et ev er gar enom eenadv i esov erdei nf or mat i ebev ei l i gi ngen f y s i ekebev ei l i gi ngv anhetBI Aui tt ebr engen.

2.

Ov er l egwer kgr oepSus t ai nabl edev el opmentgoal sSDG 16 3.

Pr es ent at i eov erSDG’ sv anmev r .Jocel y neCr oesenmev r .Ghi s l ai neNi col aas 4.

Pr es ent at i eaanI PA3el eer gang:GoodGov er nanceeni nt egr i t ei t 5.

Meet i ngBur eauSos t enemi 6.

Pr es ent at i et i j densConf er enci adi hendemuhe,Lei der s chapeni nt egr i t ei t 7.

Pr es ent at i eaanLands r echer che;deLands r echer cheenBur eauI nt egr i t ei tAr uba wer kens ament egeni nt egr i t ei t s s chendi ng 8.

Pr es ent at i eaanPol i t i eopl ei di ngs chool ( mi ddenkaderopl ei di ng) :I nt r oduct i e Bur eauI nt egr i t ei tAr uba 9.

Ov er l egDi r ect i eBui t enl ands eBet r ekki ngenmedewer ker sI .Duar t eyJ.Semel eer i nz akeEUf onds en 10.

Wer kbez oekAdv okat enkant oorLi nkl at er s 12.

Wer kbez oekBur eauI nt egr i t ei tNeder l ands eGemeent en( BI NG) ,Amer s f oor t 13.

Ges pr ekmetkandi daats amenmetdhr .VanDam enkwar t i er maker ,DenHaag 14.

Wer kbez oekVoor z i t t erbes t uurHui sv oorKl okkenl ui der s ,dhr .W.Thomes en, Ut r echt 15.

Pr es ent at i eRST CBA,I nt r oduct i eBur eauI nt egr i t ei tAr uba 16.

Pr es ent at i eQuot a10r egi onal conf er ence, 17.

Pr es ent at i ePr of es s i onal WomenNet wor kAr uba,GoodGov er nanceeni nt egr i t ei t I n2020z al denadr ukwor dengel egdbi j hetoper at i oneel makenv anhetBur eau,de wer v i ng v an per s oneel ,hetv oor t z et t en v an hetbewus t wor di ngs pr oces,en het openenenv anhet mel dpunt medi o2020.

Gedacht wor dt aaneen“ I nt egr i t ymanagement s can”t r ai ni ngv oorl ei di nggev enden.Dez et r ai ni ngl eer tdel ei di nggev endeeer s tde r i s i co’ si nz i j n ei gen di ens tt e her kennen,v er v ol gensde nodi ge maat r egel en t e nemenom dez eui t ei ndel i j kt emi t i ger en.

Om hetbel angv ani nt egerhandel ent ebenadr ukkeni ndemaat s chappi jz alv oor t s een symposi um wor den geor gani seer dt ergel egenhei d van de “ I nt er nat i onal Ant i Cor r upt i onday”op9december2020,“ Onehappyandi ncor r upt i bl eAr uba” .

23

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

GOVERNANCEHUBOECD-UNDP I nSept ember ,enmar gev andeAl gemeneVer gader i ngv andeVer eni gdeNat i es ,i s een‘ Gov er nanceHub”i nges t el ddoordeUni t edNat i onsDev el opmentPr ogr amme ( UNDP)endeOr gani z at i onf orEconomi cCooper at i onandDev el opment( OECD) ,en Ar uba,al seni gl andi nder egi o,i sui t genodi gdom daardeel v ant ez i j n.Onz emi s s i e i sgoedbes t uur ,SDGnr .16,bes pr eekbaart emak eni nde“ Smal l I s l nadsDev el opment St at es( SI DS) ,metal sdoel dev er s t er ki ngv anonz ei ns t i t ut en.

DeMi ni s t erPr es i dentheef ti nNew Yor keenv er gader i nggeor gani s eer dmetv er s chi l l endeander eSI DSi nder egi o,om mogel i j kes amenwer ki ngt ebes pr eken.Aan dez ev er gader i ngheef tZi j neMaj est ei tKoni ngWi l l em Al exanderookdeel genomen.

Ar ubawi l l at enz i enhoewi j al seen‘ s mal l i s l anddev el opments t at e’( SI DS) ,naas tde bekendeui t dagi ngenooks ucces v ol cor r upt i ek unnenbes t r i j denendeugdel i j kbes t uur k unneni mpl ement er en.

“

I nt egr i t ei t Ookal sni emandt oek i j k t doej ehetgoede.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

24

OVE RHE I DS Z ORG 3 2019washeteer st evol l ej aarwaar bi jvanui thetbel ei dskader“ Bel ei dspl an Ver l agi ngPer s oneel s k os t en” , hi er nat enoemenBVP , wer dgewer k t .

Al l eaandacht wasger i chtophetver l agenen/ofbeheer senvanper soneel skost envanLand Ar ubaom st r uct ur eeldeper soneel sl ast enaant epakken.Devoor naamst e doel s t el l i ngvoor2019war en: 1.HETMATI GENVANDEI NDI ENSTNEMI NG BI JLAND; 2.ZOVEELMOGELI JKBEPERKENVANVERVANGI NG VANUI TSTROOM; 3.HETVERMI NDERENVANOVERWERKKOSTEN; 4.HETVERMI NDERENVANDENONACTI EVEN;

3.

1:HETMATI GENVANDEI NDI ENSTNEMI NG BI JLAND Conf or m hetBVPwasaf l .7.

5begr ootaanvacat ur es( i ncl usi efr ol l over svan 2018) .Voorwatbet r ef tdi ti nst r umentwel ki nst r ument1i svanhetBVP i s bi nnendegest el debegr ot i nggebl evenvoordi ti nst r ument .

I n2019z i j nt otmedi odecember90over hei dswer knemer si ndi enstgenomen.

Di taant ali si ncl usi ef35i ndi enst nemi ngenmi ddel sni euwel i cht i ngenbi jde KPA,Br andweerenAr umi l .Hetaant ali ndi enst nemi ngenvanLandAr ubai n 2019i shi st or i schgez i enaanz i enl i j kl aaggeweest .

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

3.

2:ZOVEELMOGELI JKBEPERKENVANVERVANGI NG VANUI TSTROOM I n2019i smetnameaandachtbes t eedaanhetaans cher penv anhetbel ei di nz ake v er v angenv anper s oneelwel kLandheef tv er l at en( of t eweli sui tges t r oomd) .De oor z akenv anui t s t r oom z i j nmetname: hetber ei kenv anpens i oenger echt i gdel eef t i j d, vr i j wi l l i geui t di enst t r edi ng ( VUT) ,ui t di enst t r edi ng op ei gen ver zoek,st er f t een ui t di enst t r edi ngwegensdi s ci pl i nai ront s l ag.Doorhetl i mi t er enofv ol l edi gui t s l ui t en v anv er v angi ngv anui t s t r oom v anper s oneelkanmi ddel ss t r at egi s chepl anni ngde per s oneel s kos t env er l aagdwor den.

3.

3:VRI JWI LLI GEUI TDI ENSTTREDI NG ( VUT) I n2019heef tLandt weemaalVr i j wi l l i geui t di ens t t r edi ng( VUT)openges t el dwaar bi j 97ov er hei ds wer k nemer sVUThebbenaangev r aagdt er wi j l 55hi er v anz i j ngeaccor deer d.

Erz i j nnogenkel ev er z oekendi enogni eti nbehandel i ngz i j ngenomen,dusdi taant al k anmogel i j knogt oenemen.

Rek eni ngdi entt ewor dengehoudenmeteenk want i t at i ev e enkwal i t at i ev et oekenni ngv oort oekenni ngv andeVUT r egel i ng.VUT t er skunnen perdef i ni t i eni etwor denv er v angenomdathunkos t env oormaxi maal3j aaropde begr ot i ngbl i j v endr ukken.

3.

4:HETVERMI NDERENVANOVERWERKKOSTEN Hogeover wer kkost enenover schr i j di ngvandebegr ot ekost enhi er vanz i j nsi nds decenni aeengr ootpr obl eem bi nnendebegr ot i ngv anLand.Zoooki n2019hebben deov er wer k k os t engel ei dt oteenov er s chr i j di ngv andebegr ot i ngbi j bepaal dedi ens t en ( metnamej us t i t i ël edi ens t en)i nv er gel i j ki ngmet2018.Di tkentdi v er s eoor z aken,t e wet en:( 1)det oenemendecr i si si nVenez uel awaar bi jext r ai nz etvanper soneel benodi gdwasbi jo. a.depol i t i e,deKus t wachtenhetGuar danosCos t aom de openbar eor det ewaar bor gen,( 2)di v er s ej us t i t i ël edi ens t endi et ekampenhebben metonder bez et t i ng waar doorhethui di geper s oneelbui t en hun di ens t t i j den om moet enwor deni ngez etmi ddel sov er wer ken( 3) hogez i ek t ev er z ui m bi j di v er s edi ens t en datwel ofni etoor z aakofgev ol gi sv anonder bez et t i ng.

Demaat r egel endi ezi j nget r of f enom det oegenomenover wer kkost ent egent e gaanzi j nondermeer : 1.Ops t ar t env andi v er s el i cht i ngeni n2019bi j hetKPA,Ar umi l endeBr andweerom deonder bez et t i ngt egent egaan.Ookv oor2020z alv er deri nni euwel i cht i ngen wor den geï nv es t eer d om deonder bez et t i ng bi jdi v er s edi ens t en t ev er mi nder en z oal sbi j v oor beel dbi j deDi ens tGev angeni s wez enAr uba( of wel hetKI A) ; 2.Eri si nt ens i efgedi s cus s i eer di nz akedeoor z akenenmogel i j kemaat r egel env oor hett egengaan v an ov er wer kkos t en waar bi jdi v er s emi ni s t er sr egel mat i g metde z ev en( 7)gr oot s t ev er oor z aker sv anov er wer kkos t enheef tgedi s cus s i eer d.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 26

3.I n2019i seencommi s s i ei nhetl ev enger oepenonderl ei di ngv andemi ni st er pr es i dentom z owelhetov er wer kal shetz i ekt ev er z ui mr i gour eusens t r uct ur eelaan t epakken.Dez ecommi s s i ez almetnamei n2020metdenodi geaanpakt ekomen om dev oor noemdepr obl emeni nt egr aal aant epakken.

4.HetCaf theef teenonder z oekv er r i chtnaarov er wer k,enheef tdaar bi j v oor s t el l en gedaanhoedekos t enbeheer s tkunnenwor den.OokhetI MFi smeteender gel i j k onder zoekbegonnen,waar vander esul t at eni nheteer st ekwar t aalvan2020 gepubl i ceer dzul l enwor den.DeAl gemeneRekenkameri sookmeteenonder z oek bez i g.Deconcl us i esenv oor s t el l enz ul l endoorder eger i ngopgev ol gdwor den.

3.

5:HETVERMI NDERENVANDENONACTI EVEN Di taf gel openj aari sv eelener gi ebes t eedaanhetv er mi nder env andenonact i ev e ov er hei ds medewer ker s .De nonact i ev enl i j s ti st er uggebr achtv an meerdan 70 ov er hei ds medewer ker st ot23.Di ts uccesi st edankenaandei nz etv anDRHende di v er s edi ens t enwaardez eov er hei ds medewer ker sz i j ngepl aat s tenv er gtcont i nue onder houdenaf s t emmi ngom t egar ander endatdeher i nt egr at i ev andeov er hei ds medewer ker spos i t i efv er l oopt .Voorheteer s tz i j nt weeov er hei ds wer knemer sv an denonact i ev enl i j s tont s l agenomdatdez eper s onengeengehoorhebbengegev en aandeopr oepom ophetwer kt ev er s chi j nen.

Def ocusvoor2020metbet r ekki ngt otper soneeli smetnameal svol gt : 1.Ver derf ocus s enophetaanpakkenv anz i ekt ev er z ui m wel kookl ei dtt otov er wer k enov er wer kkos t en; 2.Ver derv er l agenv annonact i ev endoorv er der epl aat s i ngv annonact i ev enbi j di ens t enofmi ddel shoof ds t uk9v andeLma; 3.Opni euw opens t el l env anVUTenhetaant r ekkel i j kermakenhi er v an; 4.I nv oer env anv er v r oegdpens i oenv oorov er hei ds ambt enar en,i ns amenwer ki ng metAPFA 5.I nv es t er eni nni euwel i cht i ngenv oort egengaanv anonder bez et t i ngenv er gr i j z i ng bi nnenmetnamedej us t i t i ël edi ens t en; 6.Anal y s ev andeker nt akenv andeov er hei deni ndi ennodi g“ ni et ov er hei ds ker n t aken”af s t ot enofv er z el f s t andi gent oteenander er echt s v or m.I nbei degeval l en z al z oal sgewoonl i j keens oci aal pl anwor denopges t el dwaar bi j r ekeni ngwor dt gehoudenmetder echt s pos i t i ev anhetal daarwer kendper s oneel ;

“

7.Ver bet er env andekwal i t ei tenef f ect i v i t ei tv andedi ens t v er l eni ngdoorov er hei ds br edet oepas s i ngv anper f or mancemanagement .

Eendoel z ondereenpl an i ss l echt seenwens 27

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

I NNOV A T I E

4

Hetkabi netWev er Cr oesheef thaareer s t ei nt egr al ei nnov at i ebel ei di n2018ont wi kkel dmeti nbr engv anbel angr i j kes t akehol der sui tdeacademi s che,publ i ekeenpr i v at es ect or .Hetnat i onal ei nnov at i epl andr aagtdenaam “ Ar ubaI nnov a2030� .

ARUBAFUTURAFOUNDATI ON DeSt i cht i ngAr ubaFut ur aFoundat i on( hi er na:Fut ur a)wer dopger i chtop7mei 2018methetdoel om t ehel penbi j hetont wer pen,ont wi kkel eneni mpl ement er en v andenat i onal ei nnov at i es t r at egi ev oorAr uba.

Fut ur af ungeer tal seennat i onal ei nnov at i el abenhoudtz i chbez i gmethetui t v oer en v ani nnov at i epr oj ect eni nopdr achtv anhetMi ni s t er i ev anAl gemeneZaken.Fut ur a wor dtonder s t eunddoorheti nnov at i et eam v anhetMi ni s t er i e.

CENTERFORI NNOVATI ON I n2019z i j ndewer kz aamhedenges t ar tmetbet r ekki ngt otheti ns t el l env aneendi r ect i ev oori nnov at i e.Hetpr oj ecti snui ndel aat st ef as ez odatdeCent erf orI nnov at i onbegi n2020i nges t el dkanwor den.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

SAMENVATTI NG VANDEBELANGRI JKSTE I NNOVATI EPROJECTENENI NI TI ATI EVENI N2019 4.

1:eGOVERNMENT Def ocusv aneGov er nmenti shetv er bet er env andes er v i cev er l eni ngaandebur ger , enhetv er bet er env andeer v ar i ngv andebur germetbel angr i j keopenbar edi ens t en.

Hetmi ni s t er i eheef tbel angr i j kei nv es t er i ngengedaani n2019bet r ef f endedi gi t al i s er i ng enupgr adi ng,waar onderhetRavenpr oj ectvanRampenbur eau,eKabi netv oor Mi ni s t er r aad,I T i nf r as t r uct uurenl i cent i esv oorDI A,DBSBeneengr ot ei nv es t er i ng i neenni euwdi gi t aal pl at f or mv oorBNA. Hetmi ni s t er i eROI M heef teendi gi t aal pl at f or m gel anceer d,enbi jdeBel as t i ngdi ens ti sookhetonl i neaangi f t edoenv anbepaal de bel as t i ngmi ddel engel anceer d.

Gedur ende2019wer ds amenmets t akehol der seenr oadmapv ooreGov er nment ont wi k k el dmetonder s t euni ngv ank enni s -ens t r at egi s chepar t ner s ,waar onderEs t oni a eGov er nmentAcademy .I ndi tv er bandi sereens t udi eui t wi s s el i nggewees tt us s en Es t oni aenAr uba.Dr i edel egat i esv anui tAr ubahebbeneen4daags es t udi egedaan aanhetEst oni aeGover nanceAcademy .Exper t sui tEst oni az i j nooknaarAr uba gekomenom eenassessmentt edoeni nz akedemogel i j khedenenaanpakvoor di gi t al i ser i ngv anov er hei ds i ns t ant i es .DeeGov er nmentr oadmap 20202030 z al wor dengepr es ent eer di nheteer s t ekwar t aal v an2020.

4.

2:SOCI ALI NNOVATI ON Om eeni nnov at i eeconomi et eont wi kkel en,r i cht enweonsophetont ket enenv an dei nnov at i ecapaci t ei tv andemens .Hi er bi jmoetmendenkenaanheti nt r oducer en v anpr ogr amma' senpr oj ect endi eger i chtz i j nophets t i mul er envancr eat i v i t ei ten hetv er gr ot env andekenni s capaci t ei tv andeAr ubaans ebur ger s .I ndi tkaderz i j ner v er s chi l l endepr oj ect enui t gev oer di n2019,waar onder :

•Mi lI deaPi t chAvond Mi lI deai seenpi l ot pr oj ectv anhetMi ni st er i ev anAl gemeneZaken.Debedoel i ngi s om eens amenwer ki ngs pl at f or mt eont wi kkel enom medewer ker si ndepubl i eke s ect ori ns t aatt es t el l enmethunei genopl os s i ngent ekomenv oordeui t dagi ngen v anhundi ens t en.Di ti ni t i at i efmoedi gt‘ Des i gnThi nki ng’aan,t er wi j lheteenv ei l i ge r ui mt ecr eëer tv oorhetdel env anni euwei deeën.Ti j denshetMi lI deaPi t chAv ond hebbenDI AenDBB huni nnovat i evei deeënmeteenkl ei npubl i ekbest aandeui t col l ega’ sgedeel d;hetMi ni s t er i emoedi gtdev er der eont wi kkel i ngv andi ti ni t i at i ef aan.

•Samenwer ki ngmetAr ubaYout hI mpactCaf é Ar ubaYout hI mpactCaf éwor dtgel ei ddoordeHear t Cent er edLeader s hi pFoundat i on.

Hetpr ogr ammar i chtz i chopkwet s bar ej onger enenz etdenadr ukopDes i gnThi nki ng v oorhetbedenkenv ancr eat i ev eopl os s i ngenv oorui t dagi ngeni ndes amenl ev i ng.

29

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

•100I nnovat i onsPr oj ect 100I nnov at i onsi seenj aar l angnat i onaali ni t i at i efmethetdoelom 100I nnov at i ev e I deeënt ei dent i f i cer enaanhetei ndev anhetj aar2020.Hetpr ogr ammawer di n2019 ont wi kkel d meti nbr engv ans t akehol der s .Hetdoeli som v er t r ouwent ecr eër en onderpar t i ci pant endathuni deeënwaar dev ol z i j n.

Onderbegel ei di ngv anbel angr i j kes t akehol der sendes kundi genkunnenpar t i ci pant en hun i deeën v er deront wi kkel en methetdoelom bes t aandepr obl emen v oorde Ar ubaans egemeens chapopt el os s en.

•Gl obalMoneyWeek Eenwer el dwi j dbewus t wor di ngs pr ogr ammaom ki nder enopeenl eukemani ert e l er enhoeom t egaanmetf i nanci ënengel d.Ti j densdeeer s t eweekv anApr i l2019 l eer denongev eer700ki nder env anv er s chi l l endes chol enophetei l andhoez egel d moes t env er di enen,s par en,ui t gev enendoner en.Eri snauw s amengewer ktmetde Cent r al eBankv anAr ubaenv el eander ef i nanci ël eenni et f i nanci ël ebel anghebbendenom ki nder eneenf undament el ebas i si nf i nanci ënt ekunnengev en.

•SPACES Spacesi seensamenwer ki ngt ussenonder nemer s,ar t i est enenor gani sat i esom bewus t wor di ngt ecr eër enbi nnendegemeens chapoponder wer pendi ev anbel ang z i j nv ooronsei l andenv oorhetber ei kenv andeU. N.2030Sust ai nabl eDev el opment Goal s .Samenwer kendepar t ner st i j densdeeer s t eedi t i ewar enCBA,AT A, GammaI T Sol ut i ons ,Bucut i &T ar aBeachRes or t ,WOW Ar uba&Scubbl eBubbl es .

•Super nova Super nov ai seenexper i ment el es t udi ov oormei s j esenv r ouwenv anal l el eef t i j den, waarz es amenkunnenkomenom t el er en,om geï ns pi r eer dt ewor denenom v aar di ghedent eont wi kkel en.Super nov ai sont wi kkel dom v r ouweni nAr ubat ei ns pi r er en enaant emoedi genbi nnenhetkaderv anSDGnummer5gender gel i j khei d.

•I mmer se: Onzeweekt oegewi j daanI nnovat i e Gedur endedeweekv an28okt ober-1nov ember2019or gani s eer deFut ur asamen metpar t ner sv oorheteer s teenweekt oegewi j daani nnov at i eopAr uba.Gez amenl i j k war enermeerdan28par t ner sen40evenement en,wor kshops,symposi umsen bi j eenkoms t engeor gani s eer di ndez eweek.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 30

4.

3:TALENT T al ent cul t uurenr et ent i emeteenf ocusopdevaar di ghedendi enodi gz i j ni neen t oekomst i geber oeps bev ol ki ngi sdes l eut el t othetont wi kkel env aneenecos y s t eem datz i chs nel kanaanpas s enaanv er ander endeei s en.I ndi tkaderz i j nerv er s chi l l ende pr oj ect enui t gev oer di n2019,waar onder :

•SI SSTEM I n2019heef tdeUni v er s i t ei tv anAr ubahetSus t ai nabl eI s l andSol ut i onsSci ence T echnol ogyEngi neer i ngandMat h( ‘ SI SSTEM’ )pr ogr ammageï nt r oduceer d.Di ti s eenbel angr i j kemi j l paali nheti nnovat i et r aj ectvoorAr uba.Di tpr oj ecti st otst and gekomeni ns amenwer ki ngmetdeKULeuv eneni sges pons or ddoordeEU. SI SSTEM bi edtde( onder z oeks )v aar di ghedenendi s ci pl i nes ,onder s t eund door eenonder zoekscent r um enl abor at or i um,i nhetkadervanhetber ei kenvan duur zameont wi kkel i ngmeteenf ocusop duur z ameener gi e,mi l i eubewust z i j n, duur z ame t echnol ogi e en engi neer i ng,ev enal si nf or mat i ca en gegev ens wet ens chappen.

•eLear ni ngPi l otPr oj ect DeCaci queMacuar i maBas i s s choolenAt er i maKl eut er s chooli nSant aCr uz( hi er na: CMA) s t aanbekendom hunener gi ekeenpr oact i ev el er ar en,ev enal seenz eeract i ev e ouder commi ssi e.Samen hebben ze i nnovat i ekansen geï dent i f i ceer d en zel f aanzi enl i j kei nv es t er i ngengedaanom s t appent ez et t eni nder i cht i ngv aneLear ni ng, dei nt egr at i ev anmeerSTEM i nhetcur r i cul um v andes chol enendeont wi kkel i ngv an 21s tcent ur ys ki l l s .

Deouder commi s s i eheef tpr oact i efcont actopgenomenom huni nnov at i ev i s i ev oor des choolt edel en.Hi er nai sheteLear ni ngPi l otPr oj ectont wi kkel d.Hetdoelwas om deCMAkl as l okal ent edi gi t al i s er enendes chol enenl er ar enui tt er us t enmetde j ui s t ehul pmi ddel enom CMA i ns t aatt es t el l enhaardi gi t al eonder wi j s aanboden STEMcur r i cul um ui tt ebr ei den.

Hetpr oj ectonder st euntdebel angr i j kst edoel st el l i ngenvanhetPl anEducaci on Naci onal 2030( PEN)enwer dont wor penengeï mpl ement eer dsamenmetdebel angr i j kst ebel anghebbenden i n deonder wi j ssect or ,i ncl usi efhetMi ni st er i evan Onder wi j s.Dez epi l oti seengewel di gesamenwer ki ngsmogel i j khei dt ussendebel angr i j kst ebel anghebbendenophetgebi edvani nnovat i eenonder wi j senheef t gehol penom hetnoodz akel i j kemoment um voorhetPENopt ebouwen.

31

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

•I nnovat i onCamp Gedur endedes chool v akant i ewer deeni nnov at i ekampv oorki nder engehouden, ger i chtopdeont wi kkel i ngv anv aar di ghedenv oorhet21s t eeeuw.Fut ur aheef teen pr ogr ammaont wi kkel d di eaangepastkanwor denvoordi ver sel eef t i j den,waar ki nder enhunv aar di ghedenkunnenont wi kkel enenmeekunnendenkenenwer ken aanact uel eopl ossi ngenvoorl okal eui t dagi ngen.I n2019kr egen60ki nder ende mogel i j khei dom gr at i shetpr ogr ammat ev ol gen.Hetv oor nemensi som di tpr ogr ammav er derui tt ebr ei deni n2020.

•MoBLab Eenmobi el emaker s pacev oort echni s chonder wi j sopAr uba.MoBLabwer dof f i ci eelgel anceer dop1okt ober2018.Op1okt ober2019begonMoBaanhetpr ogr ammav oorhett weedej aar .Hi er i nwor denookdocent enbegel ei di ns peci f i eke s es s i esdi ebedoel dz i j nom STEMonder wi j st ebev or der en.

•B| Lab-TheLi br ar yMaker space Eenmak er s pacei ndeBi bl i ot ecaNaci onal di Ar ubai nOr anj es t ad.

B| Labi seeni ni t i at i ef v an Met abol i c Foundat i on,i ns amenwer ki ng metFut ur a en Bi bl i ot eca Naci onal Ar uba.Ki nder env anal l el eef t i j denenj onger enkunneni ndemaker s paceexper i ment er enmetdeni euws t et echnol ogi eënz oal sl as er s ni j der s ,3Dpr i nt er s ,r obot i ca enmeer .

•Out st andi ngI nnovat orAwar d De Out st andi ng I nnovat orAwar ds i s ui t ger ei ktaan i ndi vi duen di el ei der schap kwal i t ei t ent onen,bi nnendepubl i ekes ect orendeAr ubaans egemeens chapom dez e‘ r ol emodel s ’eenpl at f or mt egev enom huner v ar i ngent edel enenander ent e i ns pi r er enom eeni nnov at i efmani erv anwer kenendenkent eomhel z en.Erz i j ni nhet j aar2019t weeer kenni ngent oegekend.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

32

4.

4:ONDERNEMERSCHAP Eens l eut el el ementv aneenbl oei endi nnov at i eecos y s t eem i sdeaanwez i ghei dv an s ucces v ol l eonder nemer s .Hetdoel i som eenonder nemer s ment al i t ei tt ecr eër enen t es t i mul er en,enhetonder nemi ngs kl i maatv oors t ar t upsenhetMKBt ev er bet er en.

Fut ur ai smetdeKv K,deUni v er s i t ei tv anAr ubaenpr i v at es ect ors t akehol der sbez i g methetopz et t env aneeni ncubat or pr ogr ammav oorMKBsens t ar t ups .

Eenbel angr i j k emi j l paal v ooronder nemer swasdeonder t ek eni ngv andei nt ent i ev er k l ar i ngi nz akedeAr ubaBus i nes sI ncubat orAs s oci at i on( ABI A) ,t us s endeKv K,Uni v er s i t ei tv anAr uba,LandAr ubaenFut ur aom ABI Aof f i ci eelt el ancer en.Ver derz i j nerdi s cus s i esaandegangmetonderander edeAr ubaI nv es t mentBank( AI B)i nz akehet opz et t env aneenf ondsv oorMKBsens t ar t upsi n2020.

4.

5:SMARTSOCI ETY Hetdoel i som meers amenwer ki ngt us s endepubl i ekeenpr i v at es ect orenbur ger s t eont wi kkel enom bewust z i j nvandevoor del envaneenci r cul ai r eeconomi et e ver gr ot en.I ndi tkaderz i j nerv er s chi l l endepr oj ect enui t gev oer di n2019,waar onder :

•AREA Ar ubaReI magi nedAr eas( AREA)i seeni nnovat i epl at f or m om ni euwebedr i j f s-en i nnov at i emogel i j khedenopAr ubat er eal i s er eni ndegr oot s t edi s t r i ct en,enopz i j n beur teconomi s cheact i v i t ei t ent es t i mul er enendel ev ens kwal i t ei ti ndi egebi edent e v er bet er en.Depr i mai r ef ocusl i gtopdegr oot s t edi s t r i ct eni nAr uba,Or anj es t aden SanNi col as .

Recent eont wi kkel i ngenbi nnenAREAz i j nhetopz et t env aneens t i cht i ngv oorhet beher envandebi nnenst adOr anj est adenhetFut ur aCaf epr oj ectwaar bi jeen cr eat i ever ui mt ei nCay aG. F .Bet i coCr oeswer dopgez etal spopupt es tpr oj ect .

Heti deeacht erFut ur aCaf ev l oei tv oor tui teenr ecent eenquêt egedaanov erde bi nnens t ad.Hetdoel i som dat at ev er z amel enov erhetgemakom eencaf ét es t ar t en i nbi nnenst adOr anj est adenmogel i j khedent ei dent i f i cer enom hetpr ocesvoor onder nemer st ev er bet er en.

“

I nnov at i ei smeegaanopdej ui s t egol f .

Maaral l eenv oormens endi eni etbangz i j n om natt ewor den.

J i m St ol z e-

33

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

E NE RGI E

5

I ndi thoof dst ukwor dti ngegaanopdest andvanz akenaangaandede ont wi kkel i ng van hetni euwe ener gi ebel ei d van Ar uba,de ont wi kkel i ngen m. b. t .der af f i nader i j endegasexpl or at i e.

5.

1:NI EUWE

ENERGI EBELEI D

I n2019i seenvoor namest apgez eti ndever der eont wi kkel i ngvaneenni euw ener gi ebel ei d voorAr uba.I n samenspr aakmetde nut sbedr i j ven en de Cent r al eBankvanAr ubai shetni euweener gi ebel ei di neenaant algedr agen r es ol ut i esver di eptvoorz overmoment eelmogel i j k.Deaandachtbi jver der e bel ei dsont wi kkel i ngz almetnameui t gaannaarver der ekwant i f i cer i ngvan ener gi edoel st el l i ngen,i ncl usi efquot avoordever schi l l endevor menvan duur z ameener gi e,enhetonder z oekenvandegeschet st eonz eker heden.

Samenv at t end bl i j f thetdoelvan hetni euweener gi ebel ei d hetbet aal baar houden van ener gi e en hetver derr educer en van emi ssi es.Hi er bi jwor dt v ol daanaanhetv er dr agv anPar i j senheti nt er nat i onal edoel om deopwar mi ng v andeaar det ebeper kent ot1, 5°Cel si us.Di tl aat st ei svangr ootbel angvoor hetbeper kenv ankl i maat r i s i co’ sv oorkl ei neei l anden.Al hoewel di teenmondi aal pr obl eem i s,i sdeReger i ngvanmeni ngdatel kever ander i ngvanbi nnenui t komtendatAr ubaui tei genbewegi nghaaremi s s i er educt i edi entnat es t r ev en.

Decent r al evr aagdi edoorhetni euweener gi ebel ei dvanAr ubabeant woor d wor dti sdanook:” hoeAr ubanuenopdel anget er mi j ni nhaarei genener gi ebehoef t ekanvoor z i enendatopeenbet aal bar e,bet r ouwbar eenz oveel mogel i j kduur z ameensoci aalevenwi cht i gemani erenwaar bi jpos i t i efwor dt bi j gedr agenaandeont wi kkel i ngvandeeconomi e. ”

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

•Ret hi nki ngEner gyFr ameWor k De i ni t i ël e cont our en v an hetni euwe ener gi ebel ei dz i j ni n hetj aar v er s l ag 2018 ges chet s ti ndev or mv anhetz gn.Her z i eneEner gi eRaamwer k( z gn.“ Ret hi nki ng Ener gyFr amewor k” ) .Dev oor naams t epi j l er shi er v anz i j nhets t i mul er env anener gi e ef f i ci ënt i e,hetv er ant woor domgaanmetduur z ameener gi eenhetgoedaf s t emmen v ander ol l env andev er s chi l l endepar t i j endi ebet r okkenz i j nbi jhetener gi es y s t eem ( hetz gn.“ s t akehol deral i gnment ” ) .

I ndel oopv an2019heef tdeReger i ngmi ddel st wees por env er dergewer ktaande ont wi kkel i ngv anhetni euweener gi ebel ei d:metdenut s bedr i j v enendeCent r al e BankvanAr ubai seenconsul t at i epr ocesdoor l openom,voorz overmoment eel mogel i j k ,t ek oment otgedr agens t andpunt ent . a. v .ener gi ev i s i eenener gi edoel s t el l i ngen.

Daar naas tz i j nmaat s chappel i j kes t akehol der s( z oal sAHAT A,SI A,AEI V ,ASDF ,et c. ) bet r okkeni ndeener gi ewer kgr oepv oorhetNat i onaalSt r at egi s chPl an( NSP)2030 voorAr uba.Dez ewer kgr oep ( ‘ Exper tWor ki ng Gr oup Ener gy’ )heef teen aant al st r at egi schedoel st el l i ngeneneenact i epl anvoorpubl i ek/ pr i vat est akehol der s gef or mul eer di nl i j nmetdepi j l er sv anhetHer z i eneEner gi eRaamwer k.

I nmaar t2019heef tdeReger i ngeengedet ai l l eer dov er z i chtv andes t andv anz aken r ondom hether z i env anhetener gi ebel ei dgepr es ent eer daaneenI MFcons ul t at i e mi s s i e.HetI MFheef thi er v oorhaarwaar der i nggeui t .

I nokt oberendecember2019hebbenermetdenut s bedr i j v enendeCent r al eBank v anAr ubaeent weet alt opont moet i ng( ‘ Ener gySummi t ’ )pl aat s gev ondenwaar i nde cont our env anhetni euweener gi ebel ei dv oorz ov ermoment eel mogel i j kz i j nv er di ept .

•Communi cat i e DeMi ni s t erPr es i dentheef ti n 2019 op di v er s el okal een i nt er nat i onal ef or ade nodi geaandachtges chonkenaandeont wi kkel i ngv anhetni euweener gi ebel ei d, ondermeer : •Eent oes pr aakophet‘ Cl i mat eandEnv i r onmentAct i onFor um’geor gani s eer ddoor deWor l dT r av el &T our i s m Counci l ( WTTC)enhetUNFCCCi nNew Yor k,Ver eni gde St at en,i nsept ember2019.Di tevenementwer dgehoudenenmar gevande Al gemeneVer gader i ngv andeVer eni gdeNat i es . oes pr aakopdenat i onal e‘ Ener gySummi t ’i nAr ubaopokt ober2019.De •Eent v or der i ngenv andez et opont moet i ngz i j nt ev ensi neenper s ber i chtkenbaar gemaakt .

•Eent oes pr aakv oordet weedeener gi econf er ent i eenhandel s mi s s i egeor gani s eer d doordeDui t s Neder l ands ehandel s kamer( ‘ 2ndGer manCar i bbeanEner gyCon f er ence’ )opAr ubai nnov ember2019. oes pr aakopeencongr esov erci r cul ai r eeconomi egeor gani s eer ddoorde •Eent Cent r al eBankv anAr uba( CBA)t i j densde‘ I mmer s eI nnov at i onWeek’i nokt ober 2019.

Mi ddel sdebov ens t aandecommuni cat i ebeoogtdeReger i ngopeent r ans par ant e wi j z et ewer kt egaanbi j deont wi kkel i ngv anhetni euwebel ei d.

35

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

•Bel ei dscont ext Al v or ensi nt egaanophetbel ei dz el fi shetv anbel angs t i lt es t aanbi jder el ev ant e bel ei ds cont extv oordeReger i ngv anAr uba.

Debel ei dscont extvoorhetni euweener gi ebel ei dvanAr ubai sal svol gt : ubai sv oor al s nogni etgebondenaani nt er nat i onal ek l i maat v er dr agen.Des t r ek k i ng •Ar v andez ev er dr agenheef techt erwel deaandachtv andeReger i ngbi j deont wi kkel i ng v anhetni euweener gi ebel ei d.

•DeReger i ngv anAr ubai si nher entv er ant woor del i j kv oorhetwaar bor genv aneen bet r ouwbar eenbet aal bar eener gi ev oor z i eni ngv oorhetLandenhett egel i j ker t i j d zoekennaarmani er enom deCO2ui t st oott er educer en.Ener gi ei seeneer st e l evens behoef t eenv anv i t aalbel angv oorhetf unct i oner env andemaat s chappi jen economi e.Hetv as t s t el l env aneeneendui di gener gi ebel ei di sdanookonont beer l i j k.

•Hethui di ger egeer pr ogr ammasl ui taanbi jdepr i nci pesvande‘ Sust ai nabl e Devel opmentGoal s ’( SDG’ s )di edoordeVer eni gdeNat i esgehant eer dwor deni n hetkaderv andeAgenda2030.Di tgel dti nhetbi j z onderv oorhetener gi edomei n.

Dev oor naams t eSDG’ si n di tkader z i j n SDG 6 ( v er z ekert oegang t otduur z aam beheerv anwat erens ani t at i ev oori eder een) ,SDG7( v er z ekert oegangt otbet aal bar e, bet r ouwbar e, duur z ameenmoder neener gi ev oori eder een) enSDG13( ‘ neem dr i ngend act i eom kl i maat v er ander i ngenhaari mpactt ebes t r i j den) .

•Vanui thetr egeer pr ogr ammawor dtt evenseenmensger i cht ebenader i ngi nde ener gi et r ansi t i enages t r eef d.I mmer s ,deener gi et r ans i t i ekanni eti ni s ol at i ewor den bes chouwdomdatz i ji nher entv er bondeni smetdebehoef t env andes amenl ev i ng di ez i j di ent .Dei mpl i cat i ehi er v ani so. a.datdeReger i ngnaardet oekoms tt oeopen s t aatv oormeerbur ger par t i ci pat i ei ndeener gi et r ans i t i e.

•T ens l ot t es t r eef tdeReger i ngmi ddel sdeont wi kkel i ngv anhetNat i onaal St r at egi s ch Pl an( NSP) 2030eenmeer j ar enpl anni ngenbegr ot i ngs kaderna.Hi er i nwor dtookhet ni euweener gi ebel ei dmeegenomen.

I nhetbeoogdeener gi ebel ei ddi enenl anget er mi j ndoel ent ewor denv as t ges t el d.

Vanui tdez edoel s t el l i ngendi enenerkader saf gel ei dt ewor denv ooraf s t emmi ngv an r ol l env anbet r okkenpar t i j en( ‘ s t akehol der s ’ ) ,hetaans t ur env annut s bedr i j v en,het beoor del env ani nv es t er i ngs pl annenenv er der ei ns t i t ut i onal i s er i ngwaarnodi g.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

36

•Bel ei dsr esol ut i es I nokt ober2019heef termetdeener gi es t aat s bedr i j v enendeCent r al eBankv an Ar ubaeent opont moet i ng( ‘ Ener gySummi t ’ )pl aat s gev ondenwaar i ndecont our en v anhetni euweener gi ebel ei dv er derz i j nv er di eptv oorz ov ermoment eel mogel i j k.De ov er eengekomenr es ol ut i esz ul l eni nbegi n2020of f i ci eelaandeSt at enwor den aangeboden,enz ul l endaar nawor dengepubl i ceer d.

•Nut sbedr i j ven Voor ui t l opend op de f or mal i s er i ng v an hetener gi ebel ei d heef tde Reger i ng i n s amens pr aakmetdenut s bedr i j v eni n2019r eedseenaant al concr et es t appengez et om t ekoment oteenmeerbet r ouwbar eenbet aal bar eener gi ev oor z i eni ng,waar onder : •Eent ar i ef sver l agi ngvoorel ekt r i ci t ei ti ngaande1j anuar i2020vanca.10% voor hui shoudens,7% v oorbedr i j v enen9% v oors t i cht i ngen,ker kenens chol en.Dez e t ar i ef s v er l agi ngi smogel i j kgemaaktdooreencombi nat i ev anoper at i onel ekos t enbespar i ngenhetvoor afi nkopenvaneendeel vandest ookol i evoor r aadt egeneen bi j z onderl aagt ar i ef .

•WEB i mpl ement eer teenni euwepr oduct i ef aci l i t ei tdi eef f i ci ënt ergebr ui kmaakt v anz war es t ookol i eenopLNGkandr aai en( het‘ RECI P4’pr oj ect ) .Dei nv es t er i ngi n deni euwepr oduct i ef aci l i t ei ti smetnamei ngegev endoordenoodz aakv oorv er v angi ng v andes t er kv er ouder de“ boi l er s ” .

•Eenaant almaat r egel enom debr ands t of v oor z i eni ngenbr ands t of t oev oerv ei l i gt e s t el l eni ndecont extv anonz eker hei dt . a. v .def i nanci ël epos i t i ev anCI TGOz ol angz i j f ungeer tal st er mi nal oper at orv oorAr uba.

•I nst i t ut i onal i ser i ngenr egul er endkader DeReger i ngi sv oor nemensi n2020hetni euweener gi ebel ei dt ef or mal i s er enen waarnodi gt ei ns t i t ut i onal i s er en.Voorhetbor genv anhetener gi ebel ei dheef thet mi ni st er i ehetvoor nemeneenbel ei dgevendei nst ant i ei nhetl event er oepen; bi j voor beel d eenDi r ect i eEner gi eZakenofBur eauEner gi eZaken.I mmer s ,het Ar ubaanseover hei dsappar aatkentt otdusvergeen ener gi edi r ect or aatzoal s gebr ui kel i j kopander eei l anden.

Eenbel angr i j k et aakv aneender gel i j kdi r ect or aati shetnas t r ev env andei mpl ement at i e v anhetener gi ebel ei dmi ddel seenpr ogr ammat i s cheaanpakal s medehetmoni t or en v anhetener gi ebel ei dender es ul t er endeener gi epl anni ngenopr el ev ant ei ndi cat or en, metv as t er ev i s i edat a.

Eenander ebel angr i j k et aaki sdedoor v er t al i ngenhets t r ooml i j nen v anl ager er egel gev i ng( bv .her z i eni ngaans l ui t v oor waar den)enr el ev ant ebel ei ds i ns t r ument endi ewel i s waarbui t endenut s s ect orl i ggen.

T ev ensz aldeaandachtv andeReger i ngi n2020ui t gaannaarv er s t er ki ngv anhet wet t el i j kenr egul er endkaderv oordeener gi es ect oropAr uba.I mmer s ,opAr ubai s deener gi ewet gevi ngt oeaanmoder ni ser i ng.T evenskentAr ubat otdusvergeen onaf hankel i j ket oez i cht houder( “ Regul at or ” )opdeener gi es ect orz oal sgebr ui kel i j k opdemees t eander eei l andenv anhetCar aï bi s chgebi edenal l eont wi kkel del anden.

37

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

5.

2:GAS EXPLORATI E HetSt aat s bedr i j fCompani aAr ubi anodiPet r ol eoNV( “ CAP” )heef ti nhetj aar2012 eenpr oduct i eov er eenkoms tges l ot enmethetSpaans eol i ebedr i j fREPSOL I nnov emberv andi tj aari sder eger i ngv anAr ubaof f i ci eel opdehoogt eges t el dv an hetf ei tdatREPSOLhaarexpl or at i ewer kz aamhedeni nhetAr ubaansez eegebi ed s t aakt .

Depr i mai r er edenhi er v oori sdatnaj ar enl anges ei s mi schonder z oekdeeer s t een eni gepr oef bor i ngdi eenkel emaandengel edenheef tpl aat s gev ondeni nhetBON BI NIgebi edt ennoor denv anAr uba,geenpos i t i efr es ul t aatheef topgel ev er d.Het Fr ans ebedr i j fTOT ALdi emedepar t nerwasi ndi tpr oj ecti smededaar doorui tde j oi ntvent ur egest aptduswasREPSOLdeeni gedi edemogel i j kevol gendez eer kos t bar ebor i ngenmoes tv er r i cht en.

Bi jol i eexpl or at i esz i j ndef i nanci ël er i si co’ sbi j z onderhoogt er wi j lz ekeri nde z ogenoemde “ f r ont i erar ea’ s ”dekansdatmenpos i t i ev er es ul t at enber ei kt,t us s en de10en30pr ocentl i gt .Dez er i s i co’ sl openui t s l ui t endengeheel v oorr ekeni ngv an REPSOLenev ent uel epar t ner s ,ni etv oorder eger i ngv anAr ubaofLandAr uba.

REPSOLi sopz oekgegaannaareenev ent uel eander epar t nermaarheti shunni et gel ukt .Der hal v ehebbenz ebes l ot endathetni etf i nanci eel v er ant woor di som al l een v oor tt egaan.

Der eger i ngheef tnaaraanl ei di nghi er v anbes l ot enom hetgehel epr ocesende v oor t gangv anexpl or at i esi nov er l egmetCAPnadert eev al uer en.Naarv er wacht i ng z al i nbegi n2020eenbes l i s s i ngwor dengenomen.

5.

3:RAF FI NADERI J Ondanksdei n2018doorCI TGO gedanet oez eggi ngenenni euw t i j dspadvoor i nv es t er i ngen, wer di n2019dui del i j kdatCI TGOni etkanv ol doenaanhaarcont r act uel e v er pl i cht i ngen.Det oegez egdei nv es t er i ngenz i j nt otophedeni naanz i enl i j kemat e ui t gebl ev en.CI TGO r ekendedi tt oeaandes anct i esv andeVer eni gdeSt at en.

I napr i l2019heef tdeMi ni s t erPr es i denti nWas hi ngt onv er gader dmetdeOf f i ceof For ei gnAs s et sCont r ol ( “ OFAC” )v andeUST r eas ur yov erdeaanCI TGOopgel egde s anct i esendemogel i j khedenv ooreenont hef f i ng.Algauw bl eekdatCI TGO z el f nooi teenont hef f i nghadaangevr aagdom deoper at i esi nAr ubavoor tt ez et t en, maareenont hef f i ngheef taangev r aagdom hetbedr i j faft ewi kkel en.CI TGO kon t oenni etmeerander sdoendanbevest i gendaterni etmeervol daankanwor den aandecont r act uel ev er pl i cht i ngen.

Si nds di enz i j nonder handel i ngengaandeom ui tel kaart egaanz onderdez eerl ange enkos t bar ewegv anr echt s z aken.

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken 38

Op9okt ober2019i seenMemor andum ofUnder s t andi ng( “ MoU” )get ekendmet CI TGO,wel kedewegopens t el tom des l eut el sv ander af f i nader i jendet er mi nalt e v er kr i j gen.

Di tbi edtAr ubademogel i j khei dom ander ebel anghebbendent ebenader en voorhetweervol l edi goper at i oneelt emakenvander af f i nader i j ,dehavenende t er mi nal .Meteenonder t ekendeMoUkander eger i ngv anAr ubaonder handel i ngen begi nnenmetgeï nt er es s eer depar t i j en.Erz i j nmeerdan25bedr i j v endi ebel angs t el l i ng hebbenget oond.

Der eger i ngzali nbegi n2020de‘ t er msofr ef er ence’publ i cer enonderwel ke voor waar denAr ubaber ei di som metgei nt er es s eer depar t i j ent eonder handel en.De r eger i ngz aldaar naas tookact i efi nv es t eer der sz oeken,ondermeerdooreen“ r oad s how”t eor gani s er eni nHous t onom i nt er es s et ewekkenbi js er i euz ei nv es t eer der s di ei nAr ubawi l l eni nv es t er en.Der eger i ngz oekts er i euz epar t ner s : •Di edemi ddel enhebbenom onmi ddel l i j ki nder af f i nader i j t ei nv es t er en; •Di eder af f i nader i j z ul l ent r ans f or mer ent oteen“ s t at eoft hear t ”r af f i nader i j ; •Di ez i chaandemi l i eus t andaar denhouden; •Di eber ei dz i j nhuneer l i j keaandeel aander eger i ngt ebet al en; •Di eeengoedewer kgev eri s .

Metdeonder t ekeni ngv anhetMoUkr i j gtder eger i ngdecont r ol eov erdet er mi nal en hett ankpar kt er ug.Ondankshetgebr ekaanonder houdv andet anks ,z i j nz ev an gr ot ewaar de.Der eger i nghooptdatder af f i nader i j opni euweenz eerl ucr at i efbedr i j f wor dtdatv eel i nkoms t engener eer tv oordeov er hei denv eel banenbi edt , Erwor dtt hansonder handel dov ereen‘ T er mi nat i onSus pens i onT r ans f erAgr eement ’ z odatde onder handel i ngen metgei nt er es s eer de par t i j en echtv an s t ar tkunnen gaan.Erwor dtt ev ensgewer ktaaneent r ans i t i eov er eenkoms tv oordeov er dr acht v anhetbeheerov erder af f i nader i jaanhetst aat s bedr i j fRef i ner i adiAr uba( “ RdA” ) , opdatbekekenkanwor denwel ker older af f i nader i jv er derz algaans pel eni nde economi s cheont wi kkel i ngv anAr uba.

Der eger i ngheef tv oor t sbes l ot endatov er wegi ngenencr i t er i at . a. v .s choner af f i nagewor denmeegenomeni nonder handel i ngenger i chtopeenpot ent i ël eher openi ng v andeAr ubar af f i nader i j .

Ar ubamoeti ns pel enopdes t eedsv er ander endet echnol ogi eën t enaanz i envanal t er nat i eveener gi eom haarconcur r ent i eposi t i ei nder egi ot e ver bet er enent ehandhav en.2020l i j ktopdi tt er r ei nv eel bel ov endt ez i j n.

“

Webez i t t enhetl andni et , wel enenhetal l een v ant oek oms t i gegener at i es .

39

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

VOORUI T BL I K 2 0 2 0

6

Hetj aar2020i sdoordeReger i ngui t ger oepenal shetj aarv andei nnov at i eenhet onder wi j s .Samenz ul l enconcr et es t appenwor denonder nomenophetgebi edv an i nnov at i eenonder wi j som onsl andt emoder ni s er en, t ev er s t er kenenv oort eber ei den op hui di ge en t oekoms t i ge ui t dagi ngen.De v er s chi l l ende mi ni s t er i es z ul l en de kr acht enbundel eneneenagendav as t st el l enmetpr i or i t ei t en.

Erwor dthi er bi jgedachtaani nnov at i ei nder ui ms t ez i nsdeswoor ds :economi s che i nnov at i e,s oci al ei nnov at i e,i nnov at i ei ngez ondhei ds z or g,i nnov at i ei nwet gev i ng, i nnov at i ei n de pr i mai r es ect or ,en v oor namel i j ki nnov at i ei n hetonder wi j s .De s chool gebouwendi eges l ot enz i j nmoet enwor denopgeknaptenwor denher opend.

Hetcur r i cul um di entver derui t gebr ei dt ewor denmetl andbouw,muz i ek,kunst , di gi t al i sat i eenv er der ei nnov at i ei nhetonder wi j s .

2020wor dthetj aarv angez ondeov er hei ds f i nanci eneneconomi s chher s t el .Het begi nv aneenni euw decenni um.

Aanhetei ndev andi tdecenni um,hetj aar2030,z ul l endeSus t ai nabl eDev el opment Goal s( SDG’ s )v andeVer eni gdeNat i esger eal i seer dmoet enz i j n,enAr ubai sv as t ber adenom hi er aant ev ol doen,enz ohetkwal i t ei tv anl ev env andear ubaans e bur gert ev er bet er en.

Onz es t aat s s chul dz aldangedaal dz i j nt otr ond65%,om i n2039deaf ges pr oken s t andv an50% t eber ei ken.

I n2020wor dtvoorheteer sti nj ar eneenbal ancedbudgetber ei kt ,endi tni euw decenni um z als t r uct ur el ebegr ot i ngs ov er s chot t enkennen,v anmi ni maal1% v an hetBNP .

Deambi t i euz ei nnov at i epl annen,Ar ubaI nnov a2030,z ul l enz or gendatdeconcur r ent i epos i t i ev anAr ubai nder egi os t er kv er bet er t ,waar doordeeconomi eweer weer baarens t er kwor dt .

Ar ubaz et ,ooki nhetni euw decenni um,demenscent r aal .

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

Eenwoor dvandankgaatui tnaareeni ederdi eeenbi j dr ageheef tgel ever d aanhetr eal i ser envandi tj aar ver sl ag.Eenbi j z onder ewoor dvandankgaatui t naaral l edi enst enenmedewer ker sdi eonderhetMi ni st er i evanAl gemene Zaken,I nt er gr i t ei t ,Over hei dsz or g,I nnovat i eenEner gi er essor t er en.

“

Weesdev er ander i ng di ej ei ndewer el dwi l z i engebeur en.

Mahat maGandhi

41

Jaar ver sl ag2019vanhetMi ni st er i evanAl gemeneZaken

J AARVERSL AG

2019

MINISTERIE VAN ALGEMENE ZAKEN DeMi ni st erPr esi dentvanAr uba Evel ynWever Cr oes December2019