Harcerska Służba Graniczna

Po wojnie, pierwsze informacje o współpracy harcerzy i pograniczników odnotowano w 1957 r. W tym bowiem roku powstała 29 Białowieska Drużyna Harcerska „Pogranicznik” im. Tadeusza Wróbla.

Członkowie drużyny Harcerskiej Służby Granicznej podczas nauki rozpoznawania śladów przekraczania granicy.

W roku 1968 na terenie Łużyckiej Brygady WOP w miejscowości Żarka doszło do spotkania komendantów hufców przygranicznych. To właśnie na tym spotkaniu po raz pierwszy użyto nazwy "Harcerska Służba Graniczna". Oficjalne zaś ramy do powołania tej specjalności dało porozumienie Dowództwa WOP i Głównej Kwatery ZHP.

Początki Harcerskiej Służby Granicznej (Pieńsk, marzec 1958r.)

W późniejszych latach następuje szybki wzrost liczebności drużyn utrzymujących ścisłe kontakty z jednostkami Wojsk Ochrony Pogranicza. Opracowany zostaje regulamin zdobywania miana drużyny HSG, a także regulamin zdobywania dwustopniowej plakietki „Przyjaciel WOP”. Chorągiew Dolnośląska zainicjowała w 1968 r. opracowanie wytycznych dla pracy drużyn HSG. Zadania dla drużyn tej specjalności polegały na współdziałaniu z żołnierzami WOP w ochronie granicy państwowej, działalności rozpoznawczej w strefie nadgranicznej i udzielaniu pomocy przy konserwacji i zabezpieczaniu znaków i urządzeń granicznych.

W ciągu ponad trzydziestu lat działania drużyn HSG organizowano wiele imprez, zarówno lokalnych jak i ogólnopolskich. Przykładem tego mogą być Zloty Harcerskich Drużyn Nadgranicznych organizowane przez Chorągiew Zielonogórską, Manewry Drużyn HSG czy też Zloty WKI HSG.

Patrol strażnicy Pieńsk w akcji pościgowej za przestępcami (lata 50)

Ewenement w skali naszego związku

Wojskowe Kręgi Instruktorskie HSG, to ewenement w skali naszego Związku. Były to kręgi instruktorów skupiające wiele setek instruktorówżołnierzy WOP oraz instruktorów cywilnych. WKI były organizatorami Obozów Szkoleniowych HSG, w trakcie których prowadzono intensywne zajęcia specjalnościowe a także realizowano szkolenie kadry młodszej. Przykładem może być WKI "Szaniec" przy Łużyckiej Brygadzie WOP w Lubaniu, który wyszkolił wielu przyszłych instruktorów nie tylko naszego Hufca. Zmiany polityczne w końcu lat 80-tych wpłynęły na funkcjonowanie HSG bardzo negatywnie. Przekształcenie WOP w Straż Graniczną (1991 r.) doprowadziło do faktycznej likwidacji WKI HSG i spadku liczebności drużyn. Według spisu z 1997 r. w skali całego ZHP funkcjonowało około 70 drużyn HSG.

Temat współpracy między ŁB WOP a Lubańskim Hufcem oraz historia Lubańskiego HSG zostanie szerzej poruszona w nastepnym numerze Biuletynu #ZHPLUBAŃ

Patrol wojskowo-harcerski składa meldunek po przeprowadzonym rozpoznaniu strefy nadgranicznej.

Bibliografia: Z. Jackiewicz „Wojska Ochrony Pogranicza 1945 – 1991” | Krótki Informator Historyczny, Kętrzyn 1998 | Raport 6 Brygady WOP nr. 3629 z dnia 13.05.1950, z patrolu na którym ginie st. szer. Wróbel | Archiwa Muzeum Polskich Formacji Granicznych | Wspomnienia instruktorów KH ZHP Lubań | Archiwum prywatne autora