Η Επισκοπή της Θάσου κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους !! Η περίοδος των επισκόπων Αριστάρχου, Ονωράτου και Οκύριου. του Θεοδοσίου Σ. Βασιλούδη.
Μέσα από ιστορικές πηγές που αφορούν τις οικουμενικές συνόδους, γνωρίζουμε ότι η Θάσος αποτέλεσε Επισκοπή κατά τους παλαιοχριστανικούς χρόνους, ενώ και κατά το διάστημα αυτό στο νησί υπήρξε μεγάλη ανέγερση παλιοχριστιανικών βασιλικών και άλλων εκκλησιαστικών χώρων που δείχνουν να διανύει μία λαμπρά περίοδος. Η περίοδος που αναφερόμαστε είναι μεταξύ του 325 και 451 μ.χ. και μπορεί να αναφερθεί ως περίοδος τριών σε εμάς γνωστών επισκόπων. Πρόκειται για τον Αρίσταρχο, Ονώρατο και Οκύριο. Τα παραπάνω ονόματα των επισκόπων, γίνονται γνωστά μέσα από την συμμετοχή τους στις οικουμενικές συνόδους, με τον Αρίσταρχο να συμμετέχει στην Α΄ οικουμενική σύνοδο το 325 μ.χ, στη συνέχεια στα πρακτικά της Χαλκηδόνος το 451 μ.χ αναφέρετε η συμμετοχή του Οκύριου ή Ονώρατου επισκόπου, ενώ δύο χρόνια πριν το 449 μ.χ στην λεγόμενη ληστρική σύνοδο της Εφέσου να συμμετέχει μόνον ο Ονώρατος Επίσκοπος Θάσου (Βατικανός Κώδικας 831-1178) !! Το παραπάνω είναι αρκετά ενδιαφέρον, γιατί ίσως να έχουμε μία διάδοχη κατάσταση μεταξύ δύο επισκόπων π.χ λόγο προχωρημένης ηλικίας του Ονωράτου !! Επίσης πρέπει να κάνουμε αναφορά στο όνομα του πρώτου επισκόπου του νησιού και ποια η σημασία του. Ο πρώτος επίσκοπος του νησιού, ο Αρίσταρχος, που έλαβε μέρος στην Α΄οικουμενική σύνοδο έφερε ένα όνομα αρκετά γνωστό για τον αρχαίο κόσμο, αλλά και πολύ σημαντικό για την χριστιανοσύνη. Με το όνομα Αρίσταρχος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους συντρόφους του Αποστόλου Παύλου, ο Αρίσταρχος ο Θεσσαλονικεύς, ο οποίος τον συνόδευσε στη τρίτη αποστολική του περιοδεία το 54-56 μ.χ, περίοδο την οποία σύμφωνα με
ιστορικές πηγές ίσως ιδρύθηκε είτε από τον απόστολο Παύλο ή από κάποιο μαθητή του η εκκλησία της Θάσου. Ίσως ο πρώτος επίσκοπος της Θάσου έλαβε το όνομα Αρίσταρχος θέλοντας να τιμήσει εκείνο τον μακεδόνα μάρτυρα που ΄πιθανόν έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διάδοση του χριστιανισμού στο νησί. Κατά την περίοδο των Ονώρατου και Οκύριου επισκόπων κτίσθηκαν στο νησί τα σημαντικότερα και λαμπρότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία. Μάλιστα δεν περιορίστηκαν μόνο στην ανοικοδόμηση βασιλικών αλλά και πλήθος άλλων εκκλησιαστικών χώρων, με μεγάλο αριθμό βαπτιστηρίων, αλλά και κοιμητιριακών χώρων. Σχεδόν όλες οι μεγάλες παλαιοχριστιανικές βασιλικές του νησιού έχουν ανοικοδομηθεί από το 425 μ.χ και έπειτα, τόσο στην αρχαία πόλη της Θάσου όσο και στην περιοχή των Αλυκών, πράγμα που σημαίνει ότι κατά το διάστημα αυτό υπήρξε μεγάλη ακμή της Θασιακής εκκλησίας. Να σημειώσουμε ότι οι λαμπροί τάφοι που υπάρχουν πέριξ των παλαιοχριστιανικών βασιλικών, αλλά και η χρήση σύνθρονου σε όλες τις βασιλικές υποδυκνείουν την υπάρξει λαμπρού πρεσβυτερίου και παρουσία ισχυρού επισκόπου στο νησί. Από πολλούς ιστορικούς ερευνητές γίνεται αναφορά για παλαιοχριστιανικό μοναστηριακό συγκρότημα, ίσως από τα αρχαιότερα του ελληνικού χώρου, που τιμόταν ως μονή Αρχαγγέλων. Μετά τον πέμπτο αιώνα σταδιακά υπάρχει μακροχρόνια παρακμή της άλλοτε λαμπρής θασιακής Επισκοπής. Αυτό συνέβει γιατί υπήρξαν μεγάλες καταστροφές στην Θασιακή Πολιτεία με εισβολή και επιδρομή διαφόρων εχθρικών στρατευμάτων στο νησί στα πλαίσια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, πράγμα το οποίο συνέβαλε στο να υπαχθεί το νησί εκκλησιαστικά σε κοντινές σε αυτό μητροπόλεις.
Πηγή φωτογραφίας. https://www.emtgreece.com/el/archeological-sites/arxaiologikos-xwros-alukis. Πηγές. 1. Τα βαπτιστήρια της Θάσου και η τελετή του μυστηρίου του βαπτίσματος κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους, Ιωάννης Ηλίας Βολανάκης, Θασιακά Τόμος 12, Σελ 121-145. 2. https://el.wikipedia.org/wiki/. Αρίσταρχος ο Θεσαλλονικέυς. 3. S. Kubo,
P72
and the Codex Vaticanus, S & D XXVII, Salt Lake City, 1965.
4. http://www.thassos-island.org/el/culture/item. Σταθμοί-εκκλησιαστικής-ιστορίας-της-θάσου. 5.
https://www.emtgreece.com/el/archeological-sites/arxaiologikos-xwros-alukis.