Ο Ιπποκράτης στο νησί της Θάσου !! Η παραμονή του Ιπποκράτη στην Θάσο !! Του Θεοδοσίου Σ. Βασιλούδη
Σύμφωνα με γραπτά στοιχειά που υπάρχουν, ο διάσημος γιατρός της αρχαιότητας Ιπποκράτης, έμεινε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο νησί της Θάσου. Μέσα από το βιβλίο που φέρεται ότι συνέγραψε ΄΄ Επιδημιών΄΄ μας περιγράφει ο ίδιος πλήθος ιατρικών περιστατικών στο νησί αλλά και ονόματα Θάσιων που επιχείρησε να θεραπεύσει. Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε το 460 π.Χ. στο νησί της Κω, άνηκε στον ένδοξο κλάδο των Ασκληπιάδων και είχε πατέρα τον ιατρό Ηρακλείδη και μητέρα την Φαιναρέτη. Η παράδοση των φέρει να έχει καταγωγή από τον θεό Ασκληπιό από την πλευρά του πατέρα του και από τον ημίθεο Ηρακλή από την πλευρά της μητέρας του. Ο Ιπποκράτης αφού εκπαιδεύτηκε στην ιατρική στην Κω, έκανε πλήθος επιστημονικών ταξιδιών στον τότε γνωστό κόσμο. Στις περιοχές που επισκέφτηκε συγκαταλέγεται και το νησί της Θάσου, στο όποιο και διέμεινε δύο με τρία περίπου έτη. Ο Ιπποκράτης πέθανε το 377 π.Χ. στην Λάρισα όπου και ενταφιάστηκε. Για το ταξίδι του στην Θάσο πληροφορούμαστε μέσα από το βιβλίο που φέρεται ότι συνέγραψε ο ίδιος το ΄΄ Επιδημιών΄΄. Εκεί αναφέρεται σε περιστατικά που αντιμετώπισε ως γιατρός, μεταφέροντας σε εμάς έως σήμερα τα ονόματα αρχαίων Θάσιων ασθενών, περιοχές όπου έμεναν, μέχρι και ένα είδος ιατρικού φακέλου τους. Πρέπει να παρέμεινε στο νησί δύο με τρία έτη. Πώς ήταν η Θάσος την εποχή που την επισκέφτηκε ο Ιπποκράτης; Αν υποθέσουμε ότι ο Ιπποκράτης πρέπει να πέρασε από το νησί περίπου μεταξύ 430 π.Χ.377 π.Χ. σίγουρα υπήρξε στο νησί μια ισχυρή πόλη, με ισχυρά οχυρωματικά τείχη και με ισχυρό ναυτικό. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η Θάσος κατά τον 4 ο – 5ο αιώνα π.Χ. υπήρξε πολύ σημαντικό εμπορικό κέντρο που όφειλε την δύναμη του στον ορυκτό πλούτο και το λευκό μάρμαρο που υπήρχε σε αυτό από τους αρχαίους χρόνους. Τα παραπάνω οδήγησαν στο να δημιουργηθεί μια πολύ ισχυρή πόλη κράτος, που θα κόψει δικά της νομίσματα και οι κάτοικοι της θα ευημερήσουν. Στο βιβλίο του ΄΄ Επιδημιών΄΄ αναφέρεται και σε άλλα στοιχεία που αφορούν το νησί όπως καιρικές συνθήκες, κλίμα που επικρατεί κατά την περίοδο που βρίσκεται σε αυτό και πως επηρεάζουν αυτά την υγεία των κατοίκων. Μέσα από το κείμενο του συγγράμματος συναντάμε ονόματα ασθενών που περιέθαλψε ο Ιπποκράτης στο νησί. Αναφέροντας μερικά από αυτά είναι του Φιλίσκου ώκει παρά το τείχος, του Σιληνού ᾤκει ἐπὶ τοῦ πλαταμῶνος, του Ἡροφῶντι, του Φιλίνου γυναῖκα θυγατέρα, του Ἐπικράτεος γυναῖκα, Κλεανακτίδην ὃς κατέκειτο ἐπάνω τοῦ Ἡρακλείου, του Μέτωνα, του Κρίτωνι ἐν Θάσῳ, τὴν Δρομεάδεω γυναῖκα θυγατέρα, την Μελιδίῃ ἣ κατέκειτο παρὰ Ἥρης ἱρόν, Γυναῖκα ἣ κατέκειτο ἐν ἀκτῇ, του Πυθίωνιου ὃς κατέκειτο ὑπεράνω τοῦ
Ἡρακλείου, του Ἑρμοκράτην ὃς κατέκειτο παρὰ τὸ καινὸν τεῖχος, του κατακείμενου ἐν τῷ Δελεάρκεος κήπῳ, του Φιλιστῆ, τον Πάριον ὃς κατέκειτο ὑπὲρ Ἀρτεμισίου, του Χαιρίωνα, τὴν Εὐρυάνακτος θυγατέρα, την κυναγχικὴ ἡ παρὰ Ἀριστίωνος και διαφόρους άλλους κατοίκους που τους αναφέρει δίχως τα ονόματά τους, αλλά με τις ασθένειες που αντιμετώπισε ή με τον τρόπο που τους γνώρισε. Το κείμενο μας ταξιδεύει στην αρχαία Θάσο και κατά κάποιο τρόπο μας ξεναγεί στο νησί κατά την περίοδο εκείνη. Γίνονται αναφορές για ναούς, τοπωνύμια, τείχη που αποτελούν σημεία αναφοράς για την Θάσο την περίοδο εκείνη. Σχετικά με τις ασθένειες που αντιμετώπισε ο Ιπποκράτης, στο νησί όπως αναφέρει ο ίδιος, αυτές ποικίλουν ανάλογα με τον ασθενή που έβλεπε. Στο κείμενο γίνεται συσχετισμός των ασθενειών αυτών με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή της Θάσου, πράγμα που σήμερα ευαγγελίζεται η σύγχρονη ιατρική. Θέλοντας να αναφερθούμε σε μερικά από αυτά που αντιμετώπισε, βλέπουμε το παρακάτω περιστατικό όπως αυτό δίδεται από το αυτούσιο κείμενο<< Ἐν Θάσῳ Πυθίωνα, ὃς κατέκειτο ὑπεράνω τοῦ Ἡρακλείου, ἐκ πόνων καὶ κόπων καὶ διαίτης γενομένης ἀμελέος ῥῖγος μέγα καὶ πυρετὸς ὀξὺς ἔλαβε. γλῶσσα ἐπίξηρος, διψώδης, χολώδης, οὐχ ὕπνωσεν, οὖρα ὑπομέλανα, ἐναιώρημα μετέωρον, οὐχ ἵδρυτο. δευτέρῃ περὶ μέσον ἡμέρης ψύξις ἀκρέων, τὰ περὶ χεῖρας καὶ κεφαλὴν μᾶλλον, ἄναυδος, ἄφωνος, βραχύπνοος ἐπὶ πολὺν χρόνον, ἀνεθερμάνθη, δίψα, νύκτα δι᾽ ἡσυχίης, ἵδρωσε περὶ κεφαλὴν σμικρά. τρίτῃ ἡμέρην δι᾽ ἡσυχίης, ὀψὲ δὲ περὶ ἡλίου δυσμὰς ὑπεψύχθη σμικρά, ἄση, ταραχή, νυκτὸς ἐπιπόνως, οὐδὲν ὕπνωσεν, ἀπὸ δὲ κοιλίης σμικρὰ συνεστηκότα κόπρανα διῆλθε. τετάρτῃ πρωὶ δι᾽ ἡσυχίης, περὶ δὲ μέσον ἡμέρης πάντα παρωξύνθη, ψύξις, ἄναυδος, ἄφωνος, ἐπὶ τὸ χεῖρον, ἀνεθερμάνθη μετὰ χρόνον, οὔρησε μέλανα ἐναιώρημα ἔχοντα, νύκτα δι᾽ ἡσυχίης, ἐκοιμήθη· πέμπτῃ ἔδοξε κουφίσαι, κατὰ δὲ κοιλίην βάρος μετὰ πόνου, διψώδης, νύκτα ἐπιπόνως. ἕκτῃ πρωὶ μὲν δι᾽ ἡσυχίης, δείλης δὲ οἱ πόνοι μέζους, παρωξύνθη, ἀπὸ δὲ κοιλίης ὀψὲ κλυσματίῳ καλῶς διῆλθε, νυκτὸς ἐκοιμήθη. ἑβδόμῃ ἡμέρῃ ἀσώδης, ὑπεδυσφόρει, οὔρησεν ἐλαιῶδες, νυκτὸς ταραχὴ πολλή, παρέλεγεν, οὐδὲν ἐκοιμήθη. ὀγδόῃ πρωὶ μὲν ἐκοιμήθη σμικρά, ταχὺ δὲ ψύξις, ἀφωνίη, λεπτὸν πνεῦμα καὶ μινυθῶδες, ὀψὲ δὲ πάλιν ἀνεθερμάνθη, παρέκρουσεν, ἤδη δὲ πρὸς ἡμέρην σμικρὰ ἐκουφίσθη, διαχωρήματα ἄκρητα, σμικρὰ, χολώδεα. ἐνάτῃ κωματώδης, ἀσώδης, ὅτε διεγείροιτο· οὐ λίην διψώδης· περὶ δὲ ἡλίου δυσμὰς ἐδυσφόρει, παρέλεγε, νύκτα κακήν. δεκάτῃ πρωὶ ἄφωνος, πολλὴ ψύξις, πυρετὸς ὀξύς, πολὺς ἱδρώς, ἔθανεν. ἐν ἀρτίῃσιν οἱ πόνοι τούτῳ..>> Ἐπιδημιῶν , Βικηθηκή,https://el.wikisource.org/wiki .
Με την πάροδο του χρόνου, ο Ιπποκράτης έφυγε από το νησί της Θάσου για την περιοχή της Θεσσαλίας. Ποιο ο λόγος που επέλεξε να μείνει στο νησί για μεγάλο χρονικό διάστημα παραμένει άγνωστος. Πιθανόν το πολύ πλούσιο φυτικό βασίλειο με την μεγάλη ποικιλία σε βότανα και φυτά να προσέλκυσε το ενδιαφέρον του. Ίσως ο λαμπρός πολιτισμός που υπήρχε στο νησί κατά την περίοδο εκείνη, καθώς και οι άριστες σχέσεις με την αρχαία Αθήνα να υπήρξαν το κίνητρο για τον πατέρα της ιατρικής ώστε να επισκεφτεί και να παραμείνει στο νησί της Θάσου. Πηγές. 1. Ιπποκράτης, Βικιπαίδεια, 2017https://el.wikisource.org/wiki/Επιδημιών. 2. Σπύρος Μαρκέτος, "100 Μεγάλοι Έλληνες: Ιπποκράτης ο Κώος", Εκδόσεις Σκάι (2009). 3. Επιδημιών, Βικηθηκή,https://el.wikisource.org/wiki . 4. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, «Ο Ιπποκράτης και η φιλοσοφία». Φιλοσοφία (1985-86). Πηγή φωτογραφίας. Βικιπαίδεια, 2017https://el.wikisource.org/wiki/Επιδημιών.