Ir ao río a bañarse no verán, facer barcos con noces, ir co patinete ou co andacamiños, enredar co tirafondas ou facer excursións eran as cousas que facía de neno Francisco
Fernández del Riego, aínda que todo o mundo lle chamaba Paco. E sobre todo, ler; a Paco
encantáballe ler...
Comezou a ir á escola na súa vila, Vilanova de Lourenzá. Era moi bo estudante e sacaba moi boas notas. Unha vez, ao rematar o curso polo verán e como premio polas súas cualificacións, convidárono a xantar uns amigos dos seus pais a Ribadeo. O que non sabía era que na comida había cebola... e Paco odiaba a cebola!
Segue a estudar, primeiro bacharelato en Monforte e logo a carreira de Dereito en Madrid, aínda que a rematará en Santiago de Compostela, onde se mudará toda a familia.
E como ten tempo para todo, tamén decide matricularse na carreira de Filosofía e Letras.
Érguese cedo e prepara a tarefa antes de ir
clase.
-Estou en pé antes de que cante o galo.
Pero a Universidade é moito máis que ir ás clases. Paco non perde unha festa, vai a exposicións e faladoiros, e coñece moita xente: pintores, poetas, escultores... Son tempos de estudo e de moita troula.
Neste período comeza a agromar nel o sentimento galeguista de amor polo país, o que fai que se presente coma representante dos estudantes no claustro universitario. Ten moitos proxectos para cambiar a universidade.
- O que temos que facer é galeguizar a Universidade.
O 25 de xullo do ano 1931, durante as vacacións, organiza a celebración do Día de Galicia en Vilanova de Lourenzá. Paco iza a bandeira galega no edificio do concello e dá un discurso para dar comezo a unha gran festa na que haberá gaiteiros, bailes e comidas nas prazas.
A miña burriña cando vai para o muíño sempre vai cargada cheíña de frío.
Paco aproveita cada minuto: ingresa no Seminario de Estudos Galegos, participa en campañas electorais xunto a figuras como Castelao ou Bóveda e colabora na elaboración do Estatuto de Autonomía. Remata Dereito e pouco tempo despois convértese en profesor universitario. É feliz.
Pero o 18 de xullo do ano 1936, cando ten 23 anos, comeza a guerra civil co levantamento do xeneral Franco fronte ao goberno democrático da República.
Co triunfo de Franco, comeza a ditadura. Son tempos de medo e falta de liberdade. A Paco
prohíbenlle dar clase na Universidade de Santiago e ten que comezar unha nova traxectoria profesional. Son tempos duros e decide deixar Santiago e ir vivir a Vigo.
Alí traballará primeiro como avogado, e máis tarde comezará a colaborar en revistas como Industrias Pesqueras ou Galicia Emigrante , e tamén en emisoras de radio nos que dá o seu punto de vista sobre a situación do país. Para eludir posibles castigos, moitos deses artigos
foron asinados con pseudónimos para que non se soubese quen facía a crónica.
Neste tempo escribe ensaios como Historia da literatura galega ou Escolma da poesía galega .
Paco é un home comprometido coa nosa cultura e no ano 1950 embárcase no proxecto da editorial Galaxia, da que mais tarde será editor e xerente durante moitos anos.
Esta editora comezará a publicar obras en galego co obxectivo de dar a coñecer (en tempos de ditadura) as figuras máis importantes do país. Todo este traballo incansable fai que dez anos máis tarde, en 1960, ingrese como membro na Real Academia Galega.
No ano 1963 ten unha idea xenial: crear unha data para a posta en valor da nosa cultura que sirva para recoñecer unha biografía senlleira. Primeiro publica un artigo no Faro de Vigo no que conta que se podería escoller o 17 de maio como a Festa das
Letras Galegas, xa que nese mesmo día se cumprían 100 anos desde que Rosalía de Castro levara á imprenta Cantaresgallegos .
Mais quere dar un paso máis para que a data teña un carácter oficial.
Proponlle esta conmemoración á Real Academia
Galega nun escrito conxunto cos académicos Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo, e finalmente naquel ano 1963 celébrase a primeira edición do Día das Letras Galegas, homenaxeando a nosa escritora máis universal: Rosalía de Castro.
Ter obra relevante en galego.
A partir dese momento a Real Academia elixe de forma democrática, mediante a votación d@s académic@s, a persoa escollida, que ten que cumprir 3 condicións:
Ter unha calidade cultural e humana que mereza propoñerse como exemplo á socie- dade galega de hoxe.
Que pasasen dez anos entre a súa morte e a designación para ese día.
Regulamento de Réxime Interno da Real Academia Galega (Capítulo II, Artigo 7).
Paco del Riego seguiu moitos anos traballando arreo, escribindo artigos xornalísticos no Faro de Vigo , colaborando en diversas publicacións e dirixindo a revista cultural Grial e máis a Fundación Penzol.
E todo isto sen descoidar a súa faceta de escritor, publicando narrativa como por exemplo O cego de Pumardedón , onde fala das desgrazas da guerra, ou literatura de viaxes como As peregrinacións xacobeas .
Na etapa final da súa vida recolleu numerosos recoñecementos, como o doutoramento honoris causa pola Universidade de Vigo, ou a Medalla Castelao.
Foi tamén presidente da Real Academia
Galega, onde reformou os seus estatutos e modernizou a institución.
Pero o seu maior premio foi o agradecemento da cidadanía pola axuda que prestara a todo aquel que pasase polo seu despacho a pedir información ou pola súa implicación en diversos proxectos culturais.
Bibliografía:
Francisco Fernández del Riego (2003): Camiño andado. Galaxia.
Perfecto Conde (2018): Conversas con Paco del Riego. Xerais.
Francisco Fernández del Riego (1971): Historia da literatura galega. Galaxia.
Ceferino de Blas (18-VII-2022): “La fiesta de don Paco”, artigo no Faro de Vigo.
Xan Carballa (26-I-2007): “Queimamos a vida en defender a cultura do país”, entrevista en El País.
http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/francisco-fernandez-del-riego
https://www.crtvg.es/cultural/especiais/francisco-fernandez-delriego-1
https://www.cervantesvirtual.com/partes/706584/grial--revistagalega-de-cultura
https://gl.wikipedia.org/wiki/Francisco_Fernández_del_Riego
*A cita da contraportada foi extraída da entrevista realizada a Francisco Fernández del Riego para o xornal El País no ano 2007.
FRANCISCO FERNÁNDEZ DEL RIEGO
(Vilanova de Lourenzá 1913 - Vigo 2010)
Foi un ensaísta, narrador e editor galego. Traballou incansable a prol da nosa cultura durante tempos escuros, impulsando e dirixindo proxectos que fixeron medrar o país. En 2023 vai ser homenaxeado co Día das Letras Galegas, no 60 aniversario desta celebración.
BIOGRAFÍA ILUSTRADA
