Spire 1 Naturfag

GAN Aschehoug

Gro Wollebæk

1 NATURFAG

Til læraren Spire Naturfag legg vekt på å skape ei aktiv undervisning som lar barna vere nysgjerrige og oppleve skaparglede.. Elevane vil gjennom arbeidet med boka få moglegheit til å undre seg, diskutere, lese, forske, erfare, skrive, teikne og lage.

Praktiske aktivitetar og varierte innfallsvinklar gir innhald til naturfaglege omgrep og fenomen og gir elevane eit solid grunnlag for vidare læring.

Spire 1 Naturfag og Spire 2 Naturfag dekkjer til saman kompetansemåla etter 2. trinn.

I rettleiinga finn du ei oversikt over kva for kompetansemål Spire 1 Naturfag dekkjer.

Gjer deg kjend med boka Kvart oppslag i boka har meir eller mindre lik struktur. Gjer deg kjent med innhaldet og målet med oppslaga før de startar på eit tema. Kvart oppslag har ein eigen tekst til læraren. Teksten gir tips til korleis læraren kan gjennomføre arbeidet med temaet.

Meir informasjon om arbeidsmetodar, fleire oppgåver til emna og kopiark finn du i lærarrettleiinga.

Utforsk!

«Den store epledagen», «Den store snødagen» og «Den store spiredagen» skil seg frå resten av oppslaga. Her skal elevane utforske eit tema og gå meir i djupna. Elevane må ta i bruk det dei har jobba med og lært i dei førre oppslaga. Konkrete tips finn du i lærarrettleiinga.

PÅ KVART OPPSLAG:

• Fag-/samtaletekst Bli kjent med dei ulike tekstane saman med elevane. Snakk saman om overskrifter, illustrasjonar, bilete, symbol og figurar. Gi den lesestøtta kvar enkelt elev har bruk for.

Les teksten for elevane, les teksten i kor og la elevane lese enkeltord, delar av, eller heile teksten sjølve. Vend tilbake til teksten undervegs i arbeidet med aktivitetane på oppgåvesida. Dette vil bidra til at elevane får ei betre forståing for teksten • Grubleboksen Her presenterer vi eit spørsmål som kan diskuterast i fellesskap eller i grupper.

Formålet er å undre seg saman og kanskje finne svar saman.

Kanskje har du elevar som kan svare på, og forklare problemstillinga?

• Hva vil du svare?

Spørsmåla er knytte til fag-/samtaleteksten. Målet er at elevane skal hugse, men også forstå, det dei har lese. Arbeid med spørsmåla munnleg i heil klasse, i mindre grupper eller med ein læringsvenn. Gi elevane tid til å diskutere seg imellom, før de gjennomgår spørsmålet i fellesskap. I boka svarar elevane på spørsmåla ved å setje ring rundt eitt av svaralternativa.

• «Forsk på» Kvart kapittel har aktivitetar der elevane skal forske. Gå gjennom kvart steg i aktiviteten før elevane utfører forskinga. Ein del av forskinga er å lage ein rapport der elevane teiknar og fortel kva dei har gjort, og kva dei fann ut. Det er viktig at elevane får øve seg på å setje ord på erfaringane dei gjer seg. I lærarrettleiinga finn du ein rapport som kan brukast.

• Før dere leser Målet med «Før de les»-oppgåva er å aktivisere forkunnskapene og å skape nysgjerrigheit hos elevane rundt tematikken i oppslaget. Aktiviteten blir styrt av læraren. I lærarrettleiinga er det konkrete tips til dei ulike oppgåvene.

• Ord å snakke om «Ord å snakka om» er sentrale ord og omgrep som blir behandla direkte eller indirekte i oppslaget. Det er viktig å snakke om, og forklare, omgrep, ord og uttrykk for elevane.

Aktivitetane i oppslaget er ei god støtte i dette arbeidet. Ved å gi elevane kjennskap til, erfaring med og forståing av sentrale ord og omgrep, vil elevane i større grad forstå, beskrive og hugse temaa dei har arbeidd med.

Lykke til!

Gro Wollebæk, oktober 2020

INNHALD

Gro Wollebæk

GAN Aschehoug

NATURFAG

1

Utforsk!

Side 3

Året rundt

Side 7

Hausten

Side 11

Vinteren

Side 21

Kropp og helse

Side 27

Våren

Side 33

Sommaren

Side 37

AR SE KS EM

G IN

ER

D

R

U

Ord å snakke om: naturfag • natur • lure på • undre seg • sansane • finne ut • finne opp • samarbeid

Snakk saman • Kva førestiller bileta?

• Lag ei liste med alle orda som elevane nemner.

PL AR

PL SE M SE K G IN D ER R VU 2

Eg lurer på mykje rart!

Til læraren Før de les Lag ei liste i klassen over alt de lurer på.

Kva lurer de på?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les teksten for elevane. Les i kor.

Kva handlar bileta om?

Bruk også kopiarket Naturfag handlar om ... som utgangspunkt for samtale.

Kva vil elevane lære om i naturfag?

Fargelegg overskrifta.

Forslag til arbeid A Elevane teiknar noko dei lurer på og/eller har lyst å lære om i naturfag.

Dei som vil, kan skrive ord til teikninga.

B Elevane skal løyse ulike enkle oppdrag som krev samarbeid. Tips til ulike samarbeidsoppgåver finn du i lærarrettleiinga.

Kopiark • Kva høyrer saman?

• Naturfag handlar om ...

NATURFAG HANDLAR OM ...

NATURFAG

... alt som lever.

... naturen kring oss. ... å bruke alle sansane.

..kva alt er laga av.

... å lure på ting.

... å finne ut og finne opp!

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 2–3 i Spire 1 Naturfag. Sjå tips i lærarrettleiinga. Heng opp i klasserommet.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

Når eg lurer på noko, kan eg finne eit svar.

NEI

JA

NEI

FORSK PÅ: SAMARBEID Jobb saman i grupper.

De får ulike oppdrag av læraren. Korleis kan de samarbeide for å løyse oppdraga?

U

R

D

ER

IN

G

IN

G

SE KS EM

B

JA

PL AR

2

D ER R

AR

Naturfag handlar om naturen rundt oss.

SE K

EG LURER PÅ ...

VU

A

Set ring rundt svaret ditt.

1

SE M

Finst det spørsmål som vi ikkje kan finne svar på?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Utforsk!

3

AR PL G

Lukte

D R

VU

Ord å snakke om: sansane • syn • høyrsel • lukt • smak • føle

U

G IN

R

Du har fleire sansar.

Du bruker sansane heile tida.

Kva sans bruker du akkurat no?

Brrr ...!

ER

D ER

Føle

4

Au!

IN

Smake

Mmm ...

SE KS EM

SE K

Høyre

Snakk saman • Kva ser de på biletet?

• Kva på biletet lagar lyd?

• Kva kan de smake på?

• Kva er mjukt, hardt, vått eller tørt?

PL AR

SE M

Sjå

Til læraren Før de les Tenk på sommarferien.

Kva for ei lukt hugsar du?

Måkane skrik!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Gå tur i nærmiljøet. Legg inn nokre sansestopp. Fokuser på éin sans om gongen. Elevane teiknar/skriv noko dei sansa på turen. Lærarrettleiinga har tips til korleis de kan teste smakssansen på tur.

B Lærarstyrt aktivitet. Elevane smaker på ulike matvarer med bind for augo og klype på nasen. Sjå instruksjon i lærarrettleiinga. Lag rapport i fellesskap.

Kopiark • Rapport – Forsk på • Sansespel FORSK PÅ: Namn på forsker

NATURFAG

Dato

Dette trur vi skjer

Det luktar dårleg!

Dette skjedde

Dette lærte vi

Til læraren: Bruk dette skjemaet på dei ulike «Forsk på»-aktivitetane i Spire 1 Naturfag.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

Vi bruker sansane av og til.

JA

NEI

JA

NEIc

FORSK PÅ: SMAKSSANSEN

IN

G

SE KS EM

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

Ha bind for augo.

Hald deg for nasen.

Smak på det som læraren gir deg. Kjenner du smaken?

G

Set ein teljestrek for riktig svar.

U

R

D

ER

IN

D ER R

AR

Du har fire sansar.

SE K

SANSETUR

VU

A

1

SE M

Kvar på kroppen er følesansen?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Utforsk!

Kva smaker det?

5

uar

SE M

ber

ma i

G

ER

R

D

R

IN

D ER

IN

G

SE KS EM

SE K

nov em

oktober

HAUST

VU

juli

U

Ord å snakke om: årstid • haust • vinter • vår • sommar • år • månad • kald • varm • temperatur

Til læraren Før de les Kva årstid er det no?

Snakk saman • Kva årstider har vi?

• Kva ser de på biletet?

• Korleis er biletet delt inn?

• Kva fargar ser de?

• Kva årstid liker du best?

Sommaren er lys og varm!

Les saman Les og snakk saman om dei ulike overskriftene.

Les tekstane for elevane.

Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Elevane klipper ut orda haust, vinter, vår og sommar frå kopiarket og limer på riktig stad. Dei som vil, kan skrive årstida på linja. I midten kan elevane teikne noko frå årstida dei liker best.

B Lag framside til ei bok som handlar om dei ulike årstidene.

Sjå lærarrettleiinga for tips.

Kopiark • Årstider og månadene • Kva årstid er det?

• Årstidsbok (framside)

i

jun

SOMMAR

VÅR

ust

april

aug

rs ma

ber

tem sep

6

feb r

Våren er grøn!

PL AR

er b m

e s e d

Hausten er fargar!

AR

januar

PL

VINTER

Vinteren er kald!

HVILKEN ÅRSTID ER DET? NATURFAG

HØST

VINTER

VÅR

SOMMER

Til læreren: Gjennomgå temaet med utgangspunkt i side 6–7 i Spire 1 Naturfag. Snakk om hva de ulike illustrasjonene viser. Elevene setter strek til riktig årstid.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillatt

2

Vinteren er varm.

AR

JA

NEI

JA

NEIc

BOKA MI OM ÅRSTIDER

SE KS EM

G

Lag ei fin framside til boka om årstidene.

U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

Vi har fire årstider.

SE K

ÅRSTIDENE

VU

A

1

SE M

Kvifor er det kaldt om vinteren og varmt om sommaren?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Året rundt

7

AR D

R

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om? Samanlikn med årshjulet på side 6: Kva er likt?

Kva er forskjellig?

Fargelegg overskrifta.

Bakgrunnsstoff om samane og tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Lilja

ma i

MM RS O

i

jun

Forslag til arbeid A Les og snakk om orda.

Skriv riktig ord på linja.

Fargelegg reinsdyra.

B Elevane kjem med så mange forslag dei klarer. Sjå på bilete av ulike produkt i etterkant.

Utvid tankekartet.

C Elevane klipper og limer.

Sjå lærarrettleiinga for framgangsmåte.

Kopiark • Samanes år • Fargane til samane • Reinsdyrbok (mal)

VÅ

juli

AR

G IN

ER

ust

Ord å snakke om: same • samisk • samiske årstider (jahkodat) • reinsdyr

U

PL AR

SE KS EM

SE K

G

IN

R

PL

SE M

R TE HA nov US em ber TVIN

D ER

R MA ber SOM T US

VU

Snakk saman • Kven er dei to barna?

• Kva har guten i hendene?

• Kva dyr er inni årshjulet?

VÅR

april

tem

HA

aug

Haustsommar er best!

Då får kalvane eit merke i øyra.

8

ER

sep

Mikkel

rs ma

HAUST oktober

uar

e des

INT

Reinsdyra styrer livet i årstidene.

feb r

RV

er b m

VÅ

Mange samar deler året i åtte årstider.

VINTER januar

Til læraren Før de les Kven er samane?

Snakk med ein læringsvenn.

FARGANE TIL SAMANE

SOMMAR

NATURFAG

Dei samiske fargane betyr ulike ting:

Eg liker vårsommar!

Da får reinsdyra kalvar, og eg har vårferie!

= månen

= dyra

= sola

= naturen 1= 2= 2

3=

1

1

3

4=

4 2

1 3 4

3

2

1 1 Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 8–9 i Spire 1 Naturfag. Område som ikkje er markert med tal, kan elevane fargeleggje etter eigat ønske.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

B

REINSDYRET

Lilja liker sommaren best.

U

R

D

Kva kan ein lage av reindyrskinn?

Lag eit tankekart i klassen.

JA

NEI

JA

NEI

SE KS EM

G

ER

VU

REINSDYRSKINN

IN

R

D ER

IN

G

KALV SIMLE BUKK

B

AR

2

SE K

A

Samane har åtte årstider.

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

B

1

SE M

Kvifor er reinsdyra viktige for samar?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Året rundt

C

REINSDYRBOK Teikn eller skriv om reinsdyret.

9

AR ER R

Ord å snakke om: haust • trekkfugl

U

10

D

VU

R

kvar dreg fuglane?

IN

Eg har det travelt!

G

IN

D ER

Dyra i skogen har mykje å gjere.

Det er snart vinter.

G

Haust er frukt og bær.

Haust er frø og nøtter.

SE KS EM

SE K

Haust er vind.

Haust er regn.

Høyr Vi elsker høsten i klassen.

PL AR

SE M

PL

september oktober november

Til læraren

Før de les

Snakk saman • Kva for dyr ser de?

• Kva gjer dyra?

• Kva fargar ser de?

• Kva liker de å gjere om hausten?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Snakk om det jenta spør om.

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Vel eit dyr frå teikninga.

Teikn dyret om hausten.

Dei som vil, kan skrive ord/setningar om dyret.

B Gå tur. Finn eit lauvtre i nærmiljøet. Følg treet gjennom årstidene.

Sjå tips i lærarrettleiinga.

C Tørk blada ved å leggje dei i press. Sjå instruksjon i lærarrettleiinga.

Kopiark • Kva et dyra?

• Leit og finn!

KVA ET DYRA?

NATURFAG

N

TT

B

R

S

K

PP

M

S

GR

S

NGLE

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 10–11 i Spire 1 Naturfag. Elevene fargeleggjar og skriv bokstaven som manglar. Sjå lærarrettleiing for alternativ bruk.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Dyra har lite å gjere om hausten.

JA

NEI

JA

NEIc

FORSK PÅ: TREET VÅRT

SE KS EM

G

Finn eit fint lauvtre.

Følg med på korleis treet forandrar seg. Ta bilete.

ER

IN

G

IN D R U

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

D ER R

AR

Biletet viser at det er haust.

SE K

DYRA OM HAUSTEN

VU

A

1

SE M

Kvifor skiftar blada farge om hausten?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Hausten

B

BLADDYR Lim haustblad på eit ark.

Teikn augo og bein.

11

AR

PL AR

PL SE M

SE KS EM

Snakk saman • Kvar er barna?

• Kva gjer barna?

• Kva gjer hunden?

• Kva årstid er det?

Tassen ryddar ikkje!

G

ER D

Ord å snakke om: sortere • rydde • rote • eigenskapar • storleik • farge • lengd • vekt

U

12

R

VU

R

Ali sorterer steinane.

Siri sorterer blada.

Tassen berre rotar.

IN

D ER

Ali samlar steinar.

Siri samlar blad.

Tassen samlar kvistar.

IN

G

SE K

Å sortere er å rydde.

Til læraren Før de les Korleis vil du sortere LEGO? Snakk med ein læringsvenn.

Voff!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om? Er det fleire ting på biletet som kan sorterast?

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Gå tur i nærmiljøet.

Elevane finn steinar, pinnar, kongler, blad o.l. Sorter dei etter eigenskapar som dei vel sjølve. Stor, liten, mjuk, hard, etter farge osv. Ta bilete og lag ei utstilling med bileta.

B Elevane jobbar med ein læringsvenn. Diskuter korleis dyra og fruktene kan sorterast. Marker med fargar det som kan høyre saman.

Kopiark • Lotto • Kva skal ut?

KVA SKAL UT?

NATURFAG

Jobb med ein læringsvenn. Finn ut kva eller kven som ikkje passar inn.

Kan de forklare kvifor? Det kan finnast fleire rette svar.

1

2

3

4

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 11–12 i Spire 1 Naturfag. Elevane jobbar i par. Dei snakkar saman om kva som skal ut og kvifor.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

VI SORTERER

JA

NEI

JA

NEIc

U

R

SE KS EM

D

ER

IN

G

IN

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

Siri sorterer steinane.

D ER R

AR

2

G

Gå ein tur med klassen.

Finn ulike ting i naturen.

Sorter tinga slik de meiner er best. Ta bilete.

Å sortere er å rydde.

SE M

B

UT I NATUREN

VU

A

1

SE K

Kvifor er det lurt å sortere?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Hausten

13

AR G IN

ER D

Ord å snakke om: teste • flyte • søkke • eigenskapar • lett • tung • form • materiale

U

14

R

VU

R

D ER

IN

G

Line lurer veldig.

Line testar.

Kva trur du ho finn ut?

SE KS EM

SE K

Lurer på om fjører flyt?

Snakk saman • Kva gjer jenta på biletet?

• Kva trur du katten tenkjer?

• Kva trur du søkk/flyt?

PL AR

PL SE M

Ikkje rør fjørene mine!

Noko flyt i vatn.

Noko søkk i vatn.

Kvifor det?

Til læraren Før de les Teikn éin ting du trur søkk.

Teikn éin ting du trur flyt.

Flyt kjøttbeinet?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om? Kva for nokre av gjenstandane vil flyte/søkke? Lag ei oversikt på tavla som viser kva elevane trur. Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Jobb i grupper. Finn ulike ting til testing. Gjett flyteevne før de legg ting i vatn.

Snakk om resultatet.

Kvifor flyt/søkk gjenstanden?

B Jobb i grupper. Sjå tips i lærarrettleiinga for gjennomføring av forsøket.

Lag rapport i fellesskap.

C Brett i fellesskap. Sjøset båtane eller lag ei utstilling.

Instruksjon til barkebåt finn du i lærarrettleiinga.

Kopiark • Teikn ein ting som er ...

TEIKN EIN TING SOM ER ...

NATURFAG

TUNG

LETT

VARM

KALD

GLATT

RUGLETE

RUND

FLAT

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 14–15 i Spire 1 Naturfag.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

Line lurer på kva som flyt.

U

R

D

NEI

JA

NEIc

FRÅ SØKKE TIL FLYTE

Jobb med ein læringsvenn.

Kva må de gjere for å få kulene til å flyte?

Prøv dykk fram. Teikn resultatet.

G

SØKK

IN

ER

R

D ER

IN

G

FLYTER

B

JA

PL AR

2

Set ring rundt svaret ditt.

SE KS EM

TING

AR

Line vaskar opp.

SE K

FORSK PÅ: FLYT DET?

VU

A

1

SE M

Korleis kan du få ein stein til å flyte?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Hausten

Plastilin C

Sølvpapir

PAPIRBÅT Skann QR-koden.

Brett ein båt.

15

AR SE KS EM

G

Dei lagar kompost.

Det skal bli jord.

G

Det stinkar!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om? Snakk om korleis biologisk avfall blir omdanna til jord. Snakk også om avfall som ikkje kan brytast ned.

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Gå på jakt etter meitemark.

Legg meitemarkane i eit kar.

Sjå på dei ulike meitemarkane. Kva er likt/ulikt?

Elevane teiknar og fargelegg to ulike meitemarkar.

Sjå K&H-tips i lærarrettleiinga.

B Sjå tips i lærarrettleiinga for gjennomføring av forsøket.

Kopiark • Søppel – blir det borte?

• Nedbrytarar

IN

ER D

Ord å snakke om: sortere • søppel • nedbrytarar • jord • rotne • kompost • plast

U

16

R

VU

R

D ER

IN

Biller!

Meitemark!

Larver!

Snakk saman • Kvar er barna på biletet?

• Kva gjer barna?

• Kva får barna auge på?

• Kva trur de det luktar?

PL AR

PL SE M SE K

Lotte og Asif ryddar.

Dei legg blad og matavfall i kassen.

Til læraren Før de les Kvar kjem all jorda frå?

SØPPEL – BLIR DET BORTE?

NATURFAG

5 ÅR

300 ÅR

1 MILLION ÅR

200 ÅR 20 ÅR

Vi et ikkje plast.

5 MÅNADAR 5 ÅR

2 MÅNADAR

5 ÅR 20 ÅR

PAPP

METALL 300 ÅR

POSE

5 ÅR

GLAS

200 ÅR 1 MILLION ÅR

MAT

SNEIP

2 MÅNADAR

PAPIR

5 MÅNADAR

PLAST

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 16–17 i Spire 1 Naturfag. Snakk saman om illustrasjonen i øvre del. Elevane set strek til riktig bilete/ord.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Blad og mat blir til jord.

Set ring rundt svaret ditt.

SANT USANT

PL AR

2

SANT USANT c

B

FORSK PÅ: SØPPEL

SE KS EM

G

Kva søppel blir borte?

1

Test ut!

Grav ned forskjellig søppel ein plass i skogen.

2

La alt ligge til våren kjem. Då kan de grave søppelet opp igjen.

3

Lag rapport.

Teikn og fortel kva de fant ut.

U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R

AR

Lotte og Asif plukkar plast.

SE K

MEITEMARKEN

VU

A

1

SE M

Finst det nokon som et plast?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Hausten

17

AR SE KS EM

Del epla i to. Undersøk korleis epla ser ut inni.

IN

ER

D R U

18

Jobb med ein læringsvenn.

Den eine tek eit tygg av eit eple.

Den andre beskriv korleis lyden høyrest ut.

G

IN D ER

VU

R

Lukt på eple i ulike fargar. Set ring rundt eplet som du synest luktar best.

PL AR

PL Studer skalet på raude, gule og grøne eple.

G

2

SE M

1

SE K

Ha bind for augo.

Kjenn på eit eple.

Beskriv for ein læringsvenn korleis eplet kjennest.

Du må bruke sansane når du skal forske på eple.

Lag ei eplebok om alt du finn ut.

Ha bind for augo.

Smak på ulike eple.

Klarer du å kjenne kva farge eplet har?

Beskriv smaken for ein læringsvenn.

AR SE M

SE KS EM

SE K

Skrell eit eple!

1 Legg to eple på eit fat.

Skrell bort litt skal på det eine eplet. La det andre vere urørt.

G

Undersøk: Liker de raude, gule eller grøne eple best? Spør alle i klassen din. Set teljestrek.

ER

R

D

Lag ein plakat i klassen som viser resultatet.

U

Sjekk epla kvar dag.

Kva trur du skjer?

G

2

Epletrykk!

Del eit eple i to.

Mål innsida av eplet.

Trykk på stoff eller papir.

IN

D ER

VU

Grøne

R

Gule

IN

Raude

Til læraren Før de les Les Mannen med det røde eplet av Jan Lööf.

Snakk saman • Kva er eit eple?

• Kva form har eple?

• Korleis smaker og luktar eple?

• Kvar veks epla?

PL AR

PL

Korleis blir eple til?

Gjer oppgåvene på kopiarket du får av læraren din.

Vi veks på tre.

Vi har frø inni oss.

Kall meg ei frukt!

Hausten – Utforsk!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les teksten for elevane. Les i kor. Snakk saman om kva elevane skal lære og jobbe med på desse to sidene. Forklar ukjende ord.

Fargelegg overskrifta. Fokuser på eitt oppdrag om gongen.

Gi elevane tid til å fullføre eit oppdrag før dei begynner på neste. Ha ein felles gjennomgang før og etter kvart oppdrag.

Forslag til arbeid Oppgåvene og aktivitetane kan gjennomførast som eit prosjektarbeid i klassen.

Sjå lærarrettleiinga for tips til organisering og nærare beskriving av dei ulike aktivitetane.

Kopiark • Diverse kopiark til oppdraga • Eplebok (mal) UNDERSØK – EG LIKAR ...

NATURFAG

1 Set ring rundt

eplet du likar best: 2 Korleis smakar favoritteplet ditt?

Set kryss.

SØTT SURT

Lag ei epleutstilling i klassen.

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 18–19 i Spire 1 Naturfag. Elevane fargelegg og klippar ut eplet. Heng opp på felles søylediagram. Sjå lærarrettleiinga.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

19

G IN

D

Ord å snakke om: vinter • kald • kamuflasje • vinterpels • standfugl • dvale • lav

U

20

R

VU

R

Reinsdyra grev i snøen etter lav.

ER

D ER

IN

Nokre dyr søv heile vinteren.

Plantene søv også.

G

Nokre dyr får vinterpels.

Dyra må leite etter mat.

AR

Til læraren Før de les Kva er den største forskjellen på sommar og vinter?

PL AR

Zzz

SE KS EM

SE K

Vinteren er kald.

Vinteren er mørk.

desember januar februar

PL

SE M

Eg blir her heile vinteren.

Snakk saman • Kva for dyr og fuglar ser de på biletet?

• Kva gjer dyra?

• Kva farge har haren?

• Kva skjer under bakken?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Skann QR-koden.

Sjå filmen om standfuglar. Sjå på bilete av vanlege standfuglar.

Elevane vel ein standfugl frå heimstaden som dei vil teikne. Dei som vil, kan skrive setningar.

B Jobb med årstidsboka.

Sjå lærarrettleiinga for tips.

Observer treet om vinteren.

Samanlikn bilete frå hausten.

Heng opp bileta.

Kopiark • Standfuglar STANDFUGLAR

NATURFAG

Ein standfugl reiser ikkje sørover om vinteren.

Han blir på heimstaden sin heile vinteren.

Dompap

Stokkand

Skjore

Kråke

Pilfink

Gråsporv

Blåmeis

Kjøtmeis

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 20–21 i Spire 1 Naturfag. Sjå lærarrettleiinga for tips til bruk av bileta/korta.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Nokre dyr søv heile vinteren.

JA

NEI

JA

NEI

BOKA MI OM ÅRSTIDER

G

SE KS EM

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

Lag ei ny side om vinteren i årstidsboka di.

Ta bilete av treet dykkar.

Samanlikn med bilete frå hausten.

U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R

AR

Vinteren er mørketid.

SE K

STANDFUGLAR

VU

A

1

SE M

Kvifor kjem det snø om vinteren?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Vinteren

21

AR Elgen et annan mat om vinteren.

ER

D R

VU

Ord å snakke om: sørover • lagre • vintersøvn • dvale • tilpassing • overleve • hjarteslag • puls

U

22

PL AR

Mus og ekorn lagrar mat før vinteren.

G

Bjørnen søv vintersøvn.

Han går i hi om hausten.

R

Haren skiftar farge på pelsen.

IN

D ER

IN

G

Reinsdyra får tjukkare pels.

SE KS EM

SE K

SE M

PL

Eg har reist sørover.

Til læraren Før de les Kva klede bruker de om vinteren? Snakk med ein læringsvenn.

Snakk saman • Kva for dyr ser de?

• Kva gjer dyra?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Skann QR-koden og sjå film om piggsvinet som går i dvale.

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Lag nokre av dyra i leire eller plastilin. Ta bilete av dyret eleven lagar. Lim biletet inn i boka. Inviter nokon til utstilling. Elevane viser fram og fortel korleis dyra klarer seg gjennom vinteren.

Sjå tips i lærarrettleiinga.

B Bruk gymsalen eller skulegarden. Prøv å telje talet på hjarteslag før, under og etter aktivitet. Lag rapport.

Kopiark • Dyra i skogen • Kven går i dvale?

Hoggorm, meitemark og maur går i dvale.

Eg går også i dvale.

DYRA I SKOGEN FLEIP ELLER FAKTA?

NATURFAG

JA

NEI

1 Vinteren er varm.

2 Nokre dyr får tjukkare pels.

3 Det er lett å finne mat i skogen.

4 Plantar veks heile vinteren.

5 Bjørnen søv vintersvevn.

6 Haren får kvit pels.

KVA HEITER DYRA?

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 22–23 i Spire 1 Naturfag. Les påstandane for elevane. Elevane lyttar og set kryss i rett rute. Skriv namn på dyra.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Reinsdyret skiftar farge på pelsen.

JA

NEI

JA

NEI

FORSK PÅ: HJARTESLAG

SE KS EM

G ER

IN

G

IN D R U

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

D ER R

AR

Bjørnen søv heile vinteren.

SE K

MITT DYR

VU

zA

1

SE M

Korleis overlever dyra som søv om vinteren, utan å ete mat?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Vinteren

1

Kjenn på hjarta ditt.

Klarer du å telje slaga?

2

Spring og hopp i fem minutt. Legg deg ned.

Kjenn på hjarteslaga.

3

Ligg musestille. Kva skjer med hjarteslaga dine?

Hjarta mitt slår færre slag når eg søv om vinteren.

23

AR SE KS EM

G U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R VU 24

PL AR

PL SE M SE K

For å forske på snø må de vere ute!

Teikn eller skriv i rutene når de kjem inn.

Sjå tips i lærarrettleiinga for korleis oppslaget kan brukast dersom det er ein snøfattig vinter.

Bygg!

IN

G

Jobb saman i grupper.

Lag noko som de kan leike med i snøen.

Lag ei teikning av det de laga.

ER

D

SE KS EM

G

IN

D ER

Lag rapport.

R

4

Flytt termometeret tilbake i snøen.

Hva skjer no?

U

3

Flytt termometeret raskt over i ein balje med varmt vatn.

Kva skjer med temperaturen?

R

2

Fyll ein balje med snø.

Stikk eit termometer i snøen.

Les av temperaturen.

VU

1

Oppas er eit

Ord om snø Det finst ulike typar snø. samisk ord for snø.

Alle snøtypar har eit namn.

Lag eit tankekart i klassen.

Test ut

Snøkrystallar Tryll fram snøkrystallar av papir.

Lag ei utstilling i klassen.

Til læraren Før de les Skriv tre ting du kan bruke snø til.

Snakk saman • Kva er snø laga av?

• Kva for ein farge har snø?

• Korleis kjennest snø?

• Kva smaker snø?

PL AR

PL

AR SE K

SE M

Kor mange ord finn de som har SNØ i seg?

Vinteren –Utforsk!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les teksten for elevane. Les i kor. Snakk saman om kva elevane skal lære og jobbe med på desse to sidene. Forklar ukjende ord.

Fargelegg overskrifta. Fokuser på eitt oppdrag om gongen.

Gi elevane tid til å fullføre eit oppdrag før dei begynner på neste. Ha ein felles gjennomgang før og etter kvart oppdrag.

Forslag til arbeid Oppgåvene og aktivitetane kan gjennomførast som eit prosjektarbeid i klassen.

Sjå lærarrettleiinga for tips til organisering og nærare beskriving av dei ulike aktivitetane.

Kopiark • Snøkrystall (mal) • Mål temperaturen RAPPORT – MÅL TEMPERATUREN Namn på forskar

NATURFAG

Dato

1

2

Stikk eit termometer i snøen.

Les av temperaturen.

Teikn i termometeret.

Flytt termometeret raskt over i varmt vatn.

Kva skjer med temperaturen?

Teikn i termometeret.

Snø

Varmt vatn

4

3

Kva trur du skjer om du flyttar termometeret tilbake i snøen?

Teikn i termometeret.

Stikk termometeret tilbake i snø.

Kva skjedde?

Teikn i termometeret.

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 24–25 i Spire 1 Naturfag.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate

25

AR PL

SE KS EM

G IN

KJENNE

HØYRE

G

SMAKE

ER D R

U

Ord å snakke om: hjernen • sansar • signal • styre

SJÅ

LUKTE

IN

D ER R VU 26

Snakk saman • Kva viser biletet?

• Kva gjer barna?

• Kva bok les barna?

• Kva er katten oppteken av?

PL AR

SE M

SE K

Inni hovudet ditt ligg hjernen.

Hjernen sender signal til kroppen din.

Hjernen fortel deg kva du sansar.

Mjau!

Eg lèt meg ikkje lure.

Til læraren Før de les Gjennomfør aktiviteten Kva luktar det?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les teksten for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Elevane jobbar med ein læringsvenn.

Dei utforskar dei ulike optiske illusjonane saman. Snakk om kva elevane erfarte.

B Jobb i grupper.

La elevane gjette i forkant korleis det vil kjennast.

Del erfaringane etterpå.

Lag rapport i fellesskap.

Kopiark • Kva sans bruker du?

• Kva høyrar saman?

KVA SANS BRUKAR DU?

NATURFAG

FØLE

HØYRE

LUKTE

SJÅ (ikkje ta på)

SMAKE Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 26–27 i Spire 1 Naturfag. Elevane set strek til rett sans. Fleire alternativar kan vere korrekt. Sjå lærarrettleiinga.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Kroppen styrer hjernen.

NEI

JA

NEIc

FORSK PÅ: FØLESANS

SE KS EM

G IN D ER

3 Mann eller dame? (Snu boka.)

G IN

Hald hendene i kaldt vatn i eitt minutt.

2

Flytt hendene over i varmt vatn.

Kjenn etter!

3

Lag rapport. Teikn og fortel kva som skjedde.

ER

1

D R U

4 Kven er høgast?

B

JA

PL AR

2

2 Kva ser du her?

R

1 Kor mange røyr ser du?

AR

Hjernen ligg i hovudet.

SE K

HJERNEN KAN LURE DEG!

VU

A

1

SE M

Kvifor er hjernen din så viktig?

Set ring rundt svaret ditt.

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Kropp og helse

5 Kva for ein er lengst?

27

AR SE KS EM

G IN

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Kjenner elevane nokon som har behov for hjelpemiddel?

Trekk inn andre typar hjelpemiddel enn bileta her viser.

Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Elevane jobbar i par.

Byt på å være einøygd og hjelpar. Snakk om erfaringane elevane gjer seg.

B Elevane jobbar i par. Snakk om erfaringane elevane gjer seg. Lag rapport i fellesskap.

C Snakk om dei ulike delane i auga. Studer ulike augefargar.

Instruksjon til toving av auga finn du i lærarrettleiinga.

Kopiark • Teiknspråk • Test synet ditt TEIKNSPRÅK 1 Teikn ring rundt bokstaven din. Øv deg på teiknet.

NATURFAG

Hei!

2 Sei helie navmet ditt med teikn.

3 Tenk på eit ord. Vis ordet med teikn til ein læringsvenn.

R

D

ER

IN

Sansane er viktige.

Sansane kan bli skadde.

Somme manglar ein sans.

Då er det bra å ha ulike hjelpemiddel.

R VU

Ord å snakke om: hjelpemiddel • sans • døv • blind

U

28

G

D ER

E for Ella!

Snakk saman • Kvar er jenta på biletet?

• Kva har ho på seg?

• Kva viser bileta til høgre?

PL AR

PL SE M SE K

Ella ser ikkje bra.

Ho er hos augelegen.

Ho må ha nye briller.

Til læraren Før de les Leik Blind orm.

Sjå lærarrettleiinga.

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 28–29 i Spire 1 Naturfag. Elevane kan jobbe i par og utforske dei ulike bokstavteikna.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

A4

A3

2

Test ut!

• Hell vatn i ein kopp.

• Grip ein ball.

• Gå i ei trapp (ver forsiktig!).

U

R

D

G

ER

R

Lag rapport.

Teikn og fortel kva de fann ut.

NEI

JA

NEIc

KVA HØYRER DU?

Jobb med ein læringsvenn.

Den eine har på høyrselsvern.

Den andre snakkar med vanleg stemme. Klarer du å oppfatte kva den andre seier? Byt roller.

C

IN

D ER

IN

G

Gå med augelapp ein heil skuletime.

B

JA

PL AR

Nokon manglar ein sans.

1

3

AR

2

Set ring rundt svaret ditt.

SE KS EM

Kor godt ser du med eitt auga?

Ella er på skulen.

SE M

FORSK PÅ: SYNET DITT

VU

A

1

SE K

Finst det hjelpemiddel dersom smakssansen blir borte?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Kropp og helse

LAG EIT AUGA AV ULL

regnbogehinne

augeeple pupill 29

AR G

4

ER D

Ord å snakke om: svimmel • kvalm • likevekt • balanse

U

30

R

Det går rundt og rundt.

Det går opp og ned.

IN

D ER

VU

R

3

IN

Lise er på tivoli. Ho køyrer mange karusellar.

SE KS EM

G

SE K

1

PL AR

PL SE M

2

Til læraren Før de les Snakk med ein læringsvenn.

Fortel om ein gong du følte deg svimmel.

Snakk saman • Kvar er barna?

• Kva skjer på dei ulike bileta?

• Kva skjer eigentleg når ein blir svimmel?

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor. Kva handlar teksten om? Fokuser på spørsmålet i bilete 4. Elevane kan fortelje om eigne erfaringar. Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Elevane teiknar ein gong dei var svimmel eller kvalm.

Dei som vil, kan lage setningar til teikninga.

B Jobb i grupper. Elevane observerer kva som skjer med peparkorna i oljen.

Elevane kan også teste likevektsansen på seg sjølve.

Sjå lærarrettleiinga.

Kopiark • Balanse og likevekt

Eg må spy ...

No er Lise svimmel og kvalm. Kvifor blei ho det?

BALANSE OG LIKEVEKT

NATURFAG

TEST BALANSEN 1 Stå heilt rolig på éin fot med opne auge.

Ta tida.

2 Stå heilt rolig på éin fot. Lukk auga.

Ta tida.

Kva skjedde?

GÅ PÅ STREKEN 1 Lukk auga. Ha henda ut til sida.

Snurr rundt og rundt minst 10 gongar.

2 Prøv å gå rett fram på ein rett strek.

Kva skjedde?

TEST LIKEVEKTSANSEN 1 Hald ei hand i bakken.

Snurr rundt og rundt minst 10 gongar.

2 Legg ned deg på ryggen. Lukk auga.

Kjenn etter.

Kva skjedde?

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 30–31 i Spire 1 Naturfag. Elevane jobbar med ein læringsvenn. Sjå tips i lærarrettleiinga.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Lise føler seg frisk.

SANT

USANT

SANT

USANT c

FORSK PÅ: LIKEVEKT 1

Ha nokre peparkorn i eit glas med olje.

2

Skru på lokket. Snurr på glaset slik at oljen inni snurrar rundt og rundt.

3

Set glaset på bordet.

Følg med! Kva skjer?

4

Lag rapport.

U

R

D

ER

IN

G

IN

G

SE KS EM

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

D ER R

AR

Lise har køyrt karusellar.

SE K

EIN GONG EG VAR SVIMMEL

VU

A

1

SE M

Kvifor er det mange som liker å køyre berg-og-dal-bane?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Kropp og helse

31

AR SE KS EM

G

Trea får blad.

Blomane spirer.

Insekta vaknar til liv.

G IN

ER

D

Ord å snakke om: vår • vårsommar • trekkfugl • reir

U

32

Reinsdyra får kalvar på vårsommaren.

R

VU

R

D ER

IN

Trekkfuglane kjem tilbake.

Fuglane byggjer reir og legg egg.

Dyra får ungar.

Til læraren Før de les Kva tenkjer du på når du høyrer ordet vår?

Snakk saman • Kva årstid er det?

• Kva skjer om våren?

• Kva er dyra opptekne av?

PL AR

PL SE M SE K

Sola varmar om våren.

Naturen vaknar.

mars april mai

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta.

Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Gå på jakt etter vårteikn.

Elevane kan teikne eitt eller fleire vårteikn dei oppdaga på tur. Dei som vil, kan skrive ord eller setningar.

B Jobb med årstidsboka.

Observer treet om våren.

Skriv setningar om korleis treet forandrar seg. Samanlikn bilete frå haust og vinter.

Heng opp bileta. Sjå lærarrettleiinga for tips.

Kopiark • Vårbingo

VÅRBINGO

NATURFAG

GRUPPE:

Kor mange av tinga får de auge på?

Kryss av etter kvart som de oppdagar dei.

Maurtue

Kongle

Fuglar

Eit grønt blad

Bregne

Ein gul blome

Steinar

Edderkopp

Ei velta trestamme

Eit brunt blad

Ein trestubbe

Ein Y-kvist

HUND

ELG

Ein stein dekka av mose.

Eit daudt tre

Strå

Ein kvit blome

Dyrespor

Barnålar

Ei bille

Eit holt tre

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 32–33 i Spire 1 Naturfag. Sjå tips i lærarrettleiinga.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Naturen vaknar om våren.

JA

NEI

JA

NEIc

BOKA MI OM ÅRSTIDER

G

SE KS EM

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

Lag ei ny side om våren i årstidsboka di.

Ta bilete av treet dykkar.

Samanlikn med bilete frå hausten og vinteren.

U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R

AR

Trekkfuglane dreg vekk om våren.

SE K

VÅRTEIKN

VU

A

1

SE M

Kvar har den kvite pelsen til haren blitt av?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Våren

33

AR D

R

34

U

VU

Beskriv for læringsvennen din korleis dei ulike delane kjennest.

SE KS EM

G

Lukt på blomane til kvarandre.

Klarer de å beskrive kva blomane luktar?

IN

R

Lukk augo. Kjenn etter.

1 Kjenn på kronblada.

2 Kjenn på blada.

3 Kjenn på stengelen.

ER

D ER

IN

Set namn på dei ulike delane.

G

Studer blomen.

Lag ei stor og fin teikning av blomen.

PL AR

PL SE M SE K

Finn ein fin blome ute som ikkje stikk eller svir.

Om våren kan vi så ulike frø.

Finn ein fin stad i naturen der det veks blomar.

Legg dykk ned på bakken.

Lukk augo. Ver heilt stille og lytt til alle lydane.

Kva lydar høyrer de?

AR Binders

La blomen stå eit par dagar.

Følg med!

Brett

Set den eine potta på ein solfylt stad. Gi frøet litt vatn kvar dag.

R

Lag ei blomstereng!

Dryp dropar med vassmåling på eit kaffifilter. Bruk ulike fargar.

Klipp ut kronblad. Set dei saman til ein blome.

ER

R

Kva trur du skjer?

U

4

D

VU

Set den andre i eit mørkt skap.

Gi frøet vatn ein gong i veka.

G

2

Kva er det som får frøa til å fly?

IN

IN

Fyll to potter med jord.

Så eitt solsikkefrø i kvar potte.

D ER

1

SE KS EM

Kva trur du skjer?

Kva treng blomane?

3

Brett

Lag ei utstilling i klassen.

Før de les Skann QR-koden.

Frå frø til plante.

Til læraren

Snakk saman • Kva treng planter for å vekse?

• Kvifor har blomane fine fargar?

• Kvifor er det sommarfuglar og bier rundt blomane?

PL AR

Lag store og små frø av papir.

G

3

Set ein blome i eit glas med farga vatn.

SE M

2

Heilt propell!

SE K

1

PL

Kva bruker blomen stengelen til?

Våren – Utforsk!

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les teksten for elevane. Les i kor. Snakk saman om kva elevane skal lære og jobbe med på desse to sidene. Forklar ukjende ord.

Fargelegg overskrifta. Fokuser på eitt oppdrag om gongen.

Gi elevane tid til å fullføre eit oppdrag før dei begynner på neste. Ha ein felles gjennomgang før og etter kvart oppdrag.

Forslag til arbeid Oppgåvene og aktivitetane kan gjennomførast som eit prosjektarbeid i klassen.

Sjå lærarrettleiinga for tips til organisering og nærare beskriving av dei ulike aktivitetane.

Kopiark • Diverse kopiark til oppdraga KVA TRENG SOLSIKKA?

NATURFAG

KVA

LYST

MØRKT

Dato

Dato

Vi plantar frø i jorda.

Vi kan sjå spira.

Stengelen har begynt å vekse.

Vi ser blad på stengelen.

Vi kan sjå blomen.

Solsikka har sprunge ut!

Så høg blei solsikka vår!

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 34–35 i Spire 1 Naturfag. Sjå tips i lærarrettleiinga.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

35

AR SE KS EM

ER

D

Ord å snakke om: sommer • frodig • varm • nektar

U

36

R

VU

R

Reinsdyra flyttar seg dit det er litt snø.

Då slepp dei unna myggen.

IN

D ER

Dyra passar godt på ungane sine.

Ungane treng mykje mat.

G

IN

G

Sommarfuglar, humler og bier flyr frå blome til blome. Dei et nektar.

Til læraren Før de les Skriv to ord du tenkjer på når du høyrer ordet sommar.

Snakk saman • Kva årstid er det?

• Kva for dyr har fått ungar?

• Kva for insekt ser du?

• Kva kan etast på biletet?

PL AR

PL SE M SE K

Sommaren er varm og lys.

Plantene veks og lagar frø.

juni juli august

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Elevane kan teikne utviklinga til sommarfuglen.

Dei som vil, kan skrive setningar.

B Jobb med årstidsboka.

Sjå lærarrettleiinga for tips.

Observer treet om sommaren.

Skriv setningar om korleis treet har forandra seg.

Samanlikn bilete frå dei andre årstidene. Heng opp bileta.

Kopiark • Kva for årstid?

• Sansedikt om sommaren

KVA FOR ÅRSTID?

NATURFAG

SOMMAR

HAUST

VINTER

VÅR

Til læraren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 36–37 i Spire 1 Naturfag. Skriv orda på linja. Set strek til rett årstid.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillate.

Dyreungane må klare seg sjølve.

SANT USANT SANT USANT

BOKA MI OM ÅRSTIDER

G

SE KS EM

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

Lag ei ny side om sommaren i årstidsboka di.

Ta bilete av treet dykkar.

Samanlikn med bilete frå hausten, vinteren og våren.

U

R

D

ER

IN

G

IN D ER R

AR

Plantene lagar frø om sommaren.

SE K

SOMMARFUGLEN

VU

A

1

SE M

Korleis veit dyra i skogen kva dei kan ete?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Sommaren

37

AR Eg bur i ei tue.

R

D

ER

IN

G

IN

D ER R VU

Ord å snakke om: småkryp • insekt • edderkopp • krepsdyr • leddyr • eigenskapar • sortere

U

38

SE KS EM

G

Sommaren er full av kule småkryp.

Nokre småkryp har fine fargar.

Andre småkryp har vengjer og kan fly.

Men – kor mange bein har småkrypa?

Favorittmaten min er bladlus.

Snakk saman • Kva for småkryp ser de?

• Kva er likt? Kva er ulikt?

• Kva for småkryp på biletet høyrer saman?

• Kva småkryp skal ut? (og kvifor?)

PL AR

PL SE M

SE K

Eg kan fly veldig fort!

Eg jaktar åleine.

Til læraren Før de les Kva for småkryp veit du om?

Eg trivst i strandkanten.

Les saman Les og snakk saman om overskrifta. Les tekstane for elevane. Les i kor.

Kva handlar teksten om?

Fargelegg overskrifta. Tips til arbeid med teksten finn du i lærarrettleiinga.

Forslag til arbeid A Finn ein stad med mange maur. Jobb i grupper.

Fang maur i eit glas.

Elevane undersøkjer mauren og teiknar/skriv om han.

B Jobb i grupper. Elevane observerer korleis mauren jobbar. Snakk om kva sansar mauren bruker for å finne mat.

Kopiark • Småkryp • Maurtua • Fanga i ordnettet

FANGA I ORDNETTET

NATURFAG

BIE LARVE

BILLE MARIHØNE MEITEMARK

AUGESTIKKAR

EDDERKOPP MAUR SNIGLE FLOGE SMÅKRYP

F

M

O

L

A

R

V

E

L

P

S

L

E

A

S

H

J

K

D

O

L

M

O

I

S

M

A

U

R

D

S

S

Å

E

H

N

K

G

T

T

A

C

V

Q

E

E

Å

R

W

S

Z

R

E

I

R

X

M

B

I

L

L

E

K

Å

G

Y

W

A

I

H

G

J

Y

O

E

L

P

I

R

E

Ø

W

V

U

P

Æ

E

N

N

K

O

N

E

U

R

P

B

Q

Å

A

U

G

E

S

T

I

K

K

A

R

Til læreren: Gjennomgå dette med utgangspunkt i side 38–39 i Spire 1 Naturfag. Elevene setter ring rundt ordene de finner i ordnettet.

Spire 1 Naturfag © GAN Aschehoug 2020 – kopiering tillatt

Ein edderkopp har åtte bein.

JA

NEI

JA

NEI

FORSK PÅ: SVOLTEN MAUR

SE KS EM

G

Legg ein eplebit på bakken i nærheten av maurane.

Følg med på kva som skjer.

Flytt eplebiten litt unna maurene.

Følg med på kva som skjer.

ER

IN

G

IN D R U

B

Set ring rundt svaret ditt.

PL AR

2

D ER R

AR

Alle småkryp er like.

SE K

MAUREN

VU

A

1

SE M

Kvifor veks ikkje småkryp seg store?

PL

KVA VIL DU SVARE?

GRUBLEBOKSEN

Sommaren

C

MARIHØNER Finn runde steinar.

Mål steinane slik at dei endrar seg til marihøner.

39

AR PL AR

PL SE M G IN

R

Alle kommentarar til utgivingar frå forlaget kan rettast til: GAN Aschehoug Postboks 363 Sentrum 0102 Oslo E-post: forlag@gan.aschehoug.no gan.aschehoug.no

Geasseluopmu!

ER

D ER

Illustrasjon omslag: © Shutterstock Foto/illustrasjonar: Esra Røise: 4, 6, 10, 12, 20, 22, 23, 28, 29, 32, 35, 36 Gro Wollebæk: 39 (marihøne), Thor W. Kristensen: 26, Tina Tofte: 27 Øvrige foto/illustrasjonar: ©Shutterstock

VU

SE KS EM

SE K

IN

Redaktør: Tina Tofte Omsetjing til nynorsk: Jan R. Tislevoll, Rett norsk Grafisk design og tilretteleggjing: GAN Aschehoug Trykk og ferdiggjering: 07 Media, Oslo

Sommarferie!

G

© 2020 GAN Aschehoug, H. Aschehoug & Co. (W. Nygaard), Oslo ISBN 978-82-492-2059-5 Nynorsk 1. utgåve / 1. opplag 2020

R

U

40

D

Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i denne publikasjonen. Utan særskild avtale med GAN Aschehoug er all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate så langt det har heimel i lov eller avtale med Kopinor, interesseorgan for rettshavarar til åndsverk.

Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre til erstatningsansvar og inndraging og kan straffast med bøter eller fengsel.

ER

D

R

U

PL

SE M

PL AR

SE KS EM

G

IN

SE K

G

IN

D ER

R

VU

AR

AR SE KS EM

Elevane vil gjennom arbeidet med boka få moglegheit til å undre seg, diskutere, lese, formulere enkle hypotesar, utforske, erfare, skrive, teikne og lage.

PL AR

PL SE M

SE K

Spire Naturfag er ein serie arbeidsbøker i naturfag som legg vekt på å skape ei aktiv undervisning. Fagtekster og varierte innfallsvinklar gir innhald til naturfaglege omgrep og fenomen, og gir elevane eit godt grunnlag for vidare læring.

G

Lærarrettleiingane inneheld tips, fargerike kopiark og ytterlegare idear til undervisninga.

D R U

VU

IN

Spire Naturfag og Spire Samfunnsfag kan brukast saman, eller uavhengig av kvarandre.

ER

Samfunnsfag • Spire 1 Samfunnsfag • Spire 2 Samfunnsfag • Spire 3 Samfunnsfag • Spire 4 Samfunnsfag

R

Naturfag • Spire 1 Naturfag • Spire 2 Naturfag • Spire 3 Naturfag • Spire 4 Naturfag

D ER

Bøker i serien

G

IN

Spire 1 Naturfag dekkjer komptansemål etter 2. trinn i LK20.

Spire 1 Naturfag – Nynorsk ISBN 978-82-492-2059-5

9 788249 220595 gan.aschehoug.no forlag@gan.aschehoug.no