Hopp i det! Norsk som andrespråk (nynorsk) by GAN Aschehoug

Helga Conradsen

Hopp i det! NORSK SOM ANDRESPRÅK Hopp i det! heilskapleg undervisning som tek utgangspunkt i verda til elevane, dei språklege ressursane deira og dei opplevingane dei har til felles. Kapitla i arbeidsboka lèt elevane utfalde den kommunikative kompetansen sin, slik at dei heile tida vekslar

Hopp i det!

lèt deg leggje opp ei

mellom å lytte, snakke, lese og skrive. Elevane arbeider dermed med språket i meiningsfulle av høgfrekvente ord blir dei aktive språkbrukarar frå første dag og kjem seg raskt vidare frå kvardagsspråk til fagspråk. Materialet byggjer på den nyaste kunnskapen innanfor andrespråksdidaktikk og tek høgd for nye elevar undervegs og behovet for differensiering.

norsk som andrespråk

samanhengar. Ved hjelp av stillasbygging, dialog og rask tileigning

www.gan.aschehoug.no forlag@gan.aschehoug.no

9 788249 219582 219025

Hopp i det! Nynorsk ISBN 978-82-49-21958-2

for nykomne elevar på mellomtrinnet GAN Aschehoug

Innhald Definisjon – kva tyder ordet?

Familien min ..................................s. 2

SE M

• Veka mi .......................................s. 44

• Skulen i Noreg ............................. s. 16 • Her bur eg ...................................s. 30

Skriv ei setning med ordet:

•

Ordkort

✓ Eg kan …

✓ Ordet er ...

seie ordet høgt

kort

førestille meg ordet

mellomlangt

vise ordet

langt

• Året ............................................s. 58

På morsmålet mitt:

SE EK

• Kropp og helse ............................. s. 72 Hopp i det! Norsk som andrespråk Helga Conradsen

1. utgåve, 1. opplag 2018

Norsk utgåve © 2018 GAN Aschehoug Fagkonsulent: Mette-Maria Rydén Graﬁsk tilrettelegging: Jytte West / Westdesign og Nygaard Design Trykkjeri: Livonia Print SIA, Latvia Illustrasjonar: Jenz Koudahl. Side 75: Thomas Balle Omslagsfoto: Monkey Business Images / Shutterstock Kart, side 39: Shutterstock Kart, side 40: iStock/Thinkstock

Skriv ordet i stav-ing-ar:

Har du spørsmål om utgjevingane våre, kan du rette dei til: GAN Aschehoug Postboks 363 Sentrum 0102 Oslo E-post: forlag@gan.aschehoug.no www.gan.aschehoug.no Materialet i denne publikasjonen er omfatta av føresegnene i åndsverklova. Utan særskild avtale med GAN Aschehoug er det berre tillate å framstille eksemplar av dette verket eller gjere innhaldet tilgjengeleg dersom det er heimla i lov eller tillate gjennom avtale med Kopinor, interesseorgan for rettshavarar til åndsverk. Utnytting i strid med lov eller avtale kan føre til erstatningsansvar og inndraging, og kan straffast med bøter eller fengsel.

Teikn her:

Del ordet opp i tydingselement:

Skriv eit synonym:

ISBN 978-82-49-21958-2 Nynorsk gan.aschehoug.no

Hopp i det! · GAN Aschehoug – kan kopierast. Les om bruk av ordkortet i rettleiinga på gan.aschehoug.no

Helga Conradsen

Namn:

SE EK

Klasse:

SE M

Hopp i det!

Eg kjem frå:

Norsk som andrespråk mellomtrinnet nynorsk

GAN Aschehoug

SE EK

SE M

Familien min

Fredrik

Lytt og les om biletet

Her er Fredrik og familien hans. Fredrik har ei mor. Ho heiter Mariann. Fredrik har ein far. Han heiter Johan. Fredrik har ei veslesøster. Ho heiter Emma. Emma er ei jente. Fredrik har også ein storebror

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å gå på besøk til ein lærar eller ein elev. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen med guten Fredrik og familien hans. Kva ser de? Kva er ein familie? Snakk om ord som mamma, pappa, søster og bror.

og ei storesøster. Storebroren til Fredrik heiter Sivert. Han er ein gut. Fredrik har også ein veslebror. Det er sju personar i familien til Fredrik. Fem barn og to vaksne.

Snakk om kor mange personar det er i familien til Fredrik. Kor mange personar er det i familiane til elevane? Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

Du skal lære

har · her · heiter

å forstå, bruke, lese og skrive ord om deg og familien din

ho · han · hans · dei det · familien til Fredrik vaksen/vaksne · barn personar · søsken

Snakk og skriv om biletet

gut/gutar · jente/jenter mamma · pappa · mor · far

storebror · storesøster · veslebror veslesøster · mann · kvinne barn J vaksen

SE EK

SE M

liten J stor

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 14–15.

Lag ordkort til dei viktigaste orda. Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane i, o, e og å og konsonantane n, m, r, b, p og d. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: ni, du, min, din, mor, ber, på, i. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side. Dei kan støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 14–15. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

AR PL SE M SE EK Fredrik

Skriv rette ord på teikninga.

Fredrik familie · pappa mamma · storesøster veslesøster · storebror veslebror

Skriv fleire ord til teikninga.

Oppgåve 3: La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 3.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord enn det er boksar til.

éin

tre

fire

fem

seks

sju

åtte

mange mange mange mange

personar er det i familien til Fredrik? søsken har Fredrik? barn det til saman i familien til Fredrik? vaksne er det?

Det er … personar i familien til Fredrik.

Fredrik har … søsken. Dei er … barn. Dei er … vaksne.

SE EK

Kor Kor Kor Kor

Snakk og lytt

• • • •

SE M

Snakk og skriv

Kor mange er de i familien? Vi er _____ i familien min. Kor mange jenter er det i familien din? Det er _____ jenter i familien min. Kor mange gutar er det i familien din? Det er _____ gutar i familien min. Kor mange vaksne er det i familien din? Det er _____ vaksne i ___________ ______.

• • • •

Snakk og lytt

Kor mange er de i klassen? Kor mange er det i alle sine familiar til saman? Kven har størst familie? Kven har minst familie?

Arbeid med tala 0–20. Elevane kan finne tala og talorda på side 88. Oppgåve 4 og 5: Snakk om at det er matematikk de driv med når de tel og legg saman. Lag eventuelt fleire teljeoppgåver saman med elevane. Kva meir kan de telje?

størst J minst største J minste fleire enn J færre enn

er ei ekstraoppgåve der elevane skal bruke omgrepa største og minste. Snakk også om motsetningar og arbeid med tala og omgrepa fleire enn og færre enn.

6 Kor gammal er du?

Eg heiter Amelia.

Eg er 12 år.

Kvar bur du?

SE M

Eg kjem frå Syria.

Eg bur i Valmuevegen 4 i Haugdal.

SE EK

Eg kjem frå Noreg. Kvar kjem du frå?

Eg heiter Fredrik. Kva heiter du?

Les og skriv

Kva heiter guten? Han heiter ______________________. Fredrik Kor gammal er jenta? Ho er _____ _______. Kvar kjem Fredrik frå? Han kjem ______ __________________________.

Kvar bur Amelia? Ho _______ i __________________ ______ i _______________________.

• •

Lytt og snakk

Kva heiter jenta? Kor gammal er ho?

Ho heiter … Jenta heiter …

• •

Ho er … år

Kvar kjem ho frå? Kvar bur ho?

Oppgåve 6: Arbeid med forforståinga til elevane ved å forklare den konkrete situasjonen: Amelia og Fredrik går på Solvang skule. Dei går i 6. og 7. klasse og pratar saman i eit friminutt. Les teksten saman i klassen. Sørg for at elevane forstår alle orda før de begynner å lese lesetekstane. Hjelp elevane med å bli merksame på kvar i teksten, kvar i setningane og kvar i orda dei enkelte tydingselementa ligg. Gjer også elevane merksame på føremålet med teksten og korleis han er bygd opp, når det er

Ho kjem frå … Ho bur i …

relevant. Når elevane skal finne svar på konkrete spørsmål, kan det vere ein strategi å markere dei relevante opplysningane i teksten. Elevane kan deretter lese teksten to og to og øve han inn som rollespel. Snakk om eg og du og om ho og han. De kan lage spørsmåla saman eller i små grupper. er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger.

gul

grøn

brun

svart

Les og skriv

heiter Amelia. er 12 år. kjem frå Syria. bur i Valmuevegen 4 i Haugdal. likar best fargen blå.

Spørsmål til deg:

grå

Eg likar …

Eg Eg Eg Eg Eg

kvit

Eg likar best …

SE M

raud

blå

Kva heiter du? Eg heiter __________________________. Kor gammal er du? Eg _______ _____ år.

Kvar kjem du frå? Eg ________________ ________ _______________________________.

SE EK

Kvar bur du? Eg bur i ______________________ _____ i _____________________________. Eg __________ best fargen ________________.

Bruk orda og snakk saman i klassen

• • •

Kva heiter du? Kor gammal er du? Kvar kjem du frå?

Eg heiter … Eg er … år Eg kjem frå … Eg bur i … i … Eg likar fargane … og … Eg likar best fargen …

• • •

Kvar bur du? Kva for fargar likar du? Kva for ein farge likar du best?

Skriv ein tekst om deg sjølv og kvar du kjem frå. Begynn med å gå gjennom fargane. Ta også gjerne med fleire fargar enn dei som er viste ovanfor. Oppgåve 7: Les teksten saman i klassen. Snakk om eg og du. Snakk om uttrykka likar og likar best. La gjerne elevane markere svara på spørsmåla i teksten før dei skriv ned svara.

Oppgåve 8: Her skal elevane bruke orda frå oppgåve 7 til å stille kvarandre spørsmål. Dette kan de gjerne prøve ut saman først. Begynn til dømes med at du spør éin eller to elevar, slik at du modellerer øvinga for klassen. er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive ein lengre samanhengande tekst om seg sjølv og kvar dei kjem frå. Elevane kan byggje opp teksten som oppgåve 7.

Han/ho er … år

Han/ho kjem frå … Han/ho bur i … Les og snakk

Han heiter Fredrik. Han er 11 år. Han kjem frå Noreg. Han bur i Blåklokkevegen 2 i Haugdal.

• • •

SE M

Ho heiter Amelia. Ho er 12 år. Ho kjem frå Syria. Ho bur i Valmuevegen 4 i Haugdal.

Kor gammal er Fredrik? Kvar kjem Fredrik frå? Kvar bur Fredrik?

Kor gammal er Amelia? Kvar kjem Amelia frå? Kvar bur Amelia?

SE EK

• • •

Snakk, skriv og lytt

Kva heiter du? Kor gammal er du? Kvar kjem du frå? Kvar bur du?

Han/ho heiter _______________________________. Han/ho er _______ _______.

Han/ho kjem frå _______________________________. Han/ho bur i __________________________ ______ i _______________________________. Fortel om kvarandre i klassen.

Oppgåve 9: Les teksten saman i klassen og snakk om han. Oppgåve 10: La elevane bruke spørsmåla frå oppgåve 8 til å intervjue kvarandre to og to

og skrive ned svara. Til slutt skal dei fortelje ein tredje elev om den eleven dei har intervjua.

eit par sko (ein sko) ein kjole ei T-skjorte

ein caps

eit skjørt

eit par sokkar (ein sokk)

ein genser ei bukse

Les og snakk

Kva har Fredrik på seg? Kva har Amelia på seg?

SE EK

• •

SE M

Fredrik har ein

• •

Kva for fargar har kleda til Fredrik? Kva for fargar har kleda til Amelia?

Bruk orda og snakk

• •

Kva har du på deg? Kva fargar har kleda dine?

Oppgåve 11: Snakk om dei ulike kleda på bileta og øv på orda. La elevane bruke orda og snakke om kva Fredrik og Amelia har på seg. Gjenta fargane og snakk om kva farge dei ulike kleda har.

genser på seg

Amelia/Fredrik har ein … på seg Amelia/Fredrik har … på seg Amelia/Fredrik har to … på seg Amelia/Fredrik har eit par … på seg

Buksa til Fredrik er blå … til Fredrik/Amelia er blå/ raud/gul/grøn/brun/svart/ kvit/grå

Eg har sko på meg Eg har ein/ei/eit … på meg Eg har to … på meg … mi/min/mitt er … Introduser eventuelt ord som mønstrete, stripete og prikkete for dei elevane som vil ha nytte av det. Oppgåve 12: La elevane bruke orda i mindre grupper og fortelje kva dei sjølve har på seg. Modeller oppgåva.

Eg heiter … Mor mi heiter …

Far min heiter … Eg er … år

Snakk og lytt – fortel om deg sjølv og om ein annan

Eg har … søsken Eg har ein storebror Eg har ein veslebror Eg har ei storesøster

Ho/han heiter … Ho/han er … år gammal

Kva heiter du? Kor gammal er du? Kva heiter mor di? Kva heiter far din? Har du søsken? Kva heiter søskena dine? Kor gamle er søskena dine? Kor mange er de i familien?

Eg har ei veslesøster

Mor hennar/hans heiter …

Søskena mine heiter …

Far hans/hennar heiter …

Veslebror min er … år

Ho/han har … søsken

Storesøstera mi er … år

Søskena hennar/hans heiter …

Eg har ingen søsken

Søskena hennar/hans er … år

Vi er … i familien min

• • • • • • • •

Det er … personar i familien

Fortel om kvarandre.

Les og skriv

SE M

hennar/hans

Amelia er 12 år. Ho kjem frå Syria. No bur ho i

Haugdal i Noreg. Det er fem personar i familien til Amelia. Amelia har ei mor og ein far og to søsken. Veslesøstera til Amelia heiter Yasmin. Ho er tre år. Yakub på fire år er veslebroren til Amelia.

SE EK

Her er ____________________________ Amelia og familien __________________________. __________________________ er ___________ år. Ho bur i __________________________ i __________________________. Amelia har ei __________________________ og ein __________________________. Amelia har ___________ søsken.

Ho har ei __________________________ som heiter Yasmin. Ho er ___________ år. Ho har ein __________________________ som heiter Yakub. Yakub er ___________ år. Det er ___________ personar i __________________________ til Amelia.

Oppgåve 13: Dette kan de gjerne prøve ut saman først. Spør éin eller to elevar først, slik at du modellerer øvinga for klassen. Deretter skal elevane prøve to og to. Til slutt skal dei som i oppgåve 10 fortelje om kvarandre. Ho heiter … Mor hennar heiter … osv. Oppgåve 14: Les teksten saman og la elevane gjere innsetjingsoppgåva to og to eller individuelt med felles gjennomgang.

Noreg tre · Amelia fire · hennar · ho 12 · Haugdal veslesøster · far · to mor · veslebror · fem familie

15.10

Les og forstå

Fredrik og Amelia er vener. Dei skriv til kvarandre på mobilen:

…

år

Kvar bur Amelia? Vil Fredrik kome? Når kjem han?

• • •

Hei, Fredrik. Vil du og familien din besøkje meg og familien min på laurdag? Vi bur i Valmuevegen 4. Kan de kome klokka to? Vi snakkast! :-) Helsing Amelia

Amelia bur i …

Hei, Amelia. Ja, gjerne. Familien min og eg vil gjerne besøkje deg og familien din på laurdag klokka to. Vi snakkast. Helsing Fredrik

Fredrik vil gjerne kome / kan ikkje kome

Han skal kome på … klokka …

Skriv ein invitasjon

SE M

Q W E R T Y U I O P Å

Hei, __________________________. Vil du og familien din besøkje meg og familien min

A S D F G H J K L ÆØ

på __________________________? Vi bur i __________________________.

Z X C V BjaN M takk · nei

Kan de kome klokka _______________________? Vi snakkast.

takk · familie storebror · veslebror

storesøster · veslesøster · far · mor

Helsing __________________________

SE EK

ven · vil gjerne · kan ikkje · måndag tysdag · onsdag · torsdag · fredag

Skriv eit svar

laurdag · søndag

Hei, __________________________. _____________________, gjerne.

__________________________ min og eg __________ _______________ besøkje deg på __________________________ klokka _______.

LE • •

Kor mange er dei i familien til Mikkel? Kva heiter far hans?

Oppgåve 15: Fortel elevane om situasjonen: Amelia og Fredrik er vener. Dei sender tekstmeldingar til kvarandre. Les teksten saman og snakk om kva det vil seie å vere vener eller å ha ein ven eller ei veninne. Oppgåve 16: Her skal elevane skrive ein invitasjon ut frå teksten i oppgåve 15. Snakk eventuelt om avsendar, mottakar og høflege frasar. Du kan

familien til Mikkel Far hans heiter … Han har … søsken

Helsing __________________________

Lytt og snakk

Det er … personar i

Dei er … år og … år Det er … gutar i familien til Mikkel

• •

Kor mange søsken har han? Kor gamle er dei?

utvide oppgåva ved å la elevane skrive ordentlege tekstmeldingar til kvarandre. Arbeid eventuelt også med klokka og vekedagane. er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

Les og forstå

Svar ja eller nei

Fredrik er 11 år. Fredrik har tre søsken. Fredrik har fire søsken.

Nei

SE M

Fredrik er 9 år. Fredrik er 12 år.

Eg heiter Fredrik. Eg er 11 år. Eg bur i Haugdal. Eg har ei veslesøster og ein veslebror. Eg har også ei storesøster og ein storebror. Eg har ein far og ei mor. Vi er ein stor familie. Vi er sju personar i familien vår.

SE EK

Fredrik har ein storebror. Fredrik har to storebrør.

Fredrik har ei veslesøster.

Fredrik har åtte veslesøstrer.

Det er ni personar i familien til Fredrik. Det er sju personar i familien til Fredrik.

Det er fem personar i familien til Fredrik. Fredrik bur i Blåklokkedal. Fredrik bur i Haugdal.

Skriv ein tekst om Amelia og familien hennar, og lag spørsmål til teksten. Oppgåve 17: Les teksten saman. De kan gjerne lage ein konkurranse: Du kan dele klassen inn i to lag, elevane kan svare to og to, eller dei kan svare individuelt med felles gjennomgang til slutt. Kven fekk flest rette svar?

er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive ein kort tekst om Amelia og familien hennar, og lage spørsmål til teksten. Dei kan bruke teksten frå oppgåve 17 som modelltekst. La eventuelt elevane lage spørsmåla som ein digital quiz, til dømes på nettstaden Kahoot!

Les og forstå eg – han – ho – torsdag

storesøster – storebror – veslebror – du

mor – veslesøster – jente – Fredrik

blå – raud – grøn – gut

ni – sju – tysdag – åtte

Haugdal – far – veslesøster – mor

heiter – kjem – bur – to

far – veslesøster – bror – tre

du – torsdag – fredag – søndag

to – seks – familie – ni

hans – grøn – hennar – min

Skriv og les

PL SE M

måndag – torsdag – far – søndag

SE EK

Lag ei bok om deg sjølv og familien din. Finn ord på side 3 og i di eiga ordbok på side 14–15. Les bøkene til kvarandre i klassen.

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

forstå ord om familien min snakke om familien min

• • • •

lese ord om familien min skrive ord om familien min

Oppgåve 18: Les orda saman. Forklar at eitt av orda ikkje passar saman med dei andre. Kva for eitt? Hjelp elevane ved å forklare tydinga av orda i ein samanheng. Gjenta til dømes nokre av dei setningane de har arbeidd med, der ordet blir brukt. Bruk oppgåva som utgangspunkt for ein samtale om språket. Orda kan skilje seg frå kvarandre, og ein kan kategorisere dei på fleire måtar. Snakk – avhengig av nivået til elevane – om tema, samleomgrep, ordklassar og bøyingsformer. Oppgåve 19: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane

lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Elevane kan finne ord til bøkene sine på side 3 og i den personlege ordboka si på side 14 og 15. Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Familien min På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

Dette er den personlege ordboka til elevane, som kvar enkelt byggjer opp med støtte frå deg som lærar. Du kan arbeide med ordbøkene i klassen på denne måten: Bruk ein stor plakat eller smarttavla i klasserommet. Lag ein kolonne til kvart av språka som er representerte i klassen. Legg eventuelt til ein kolonne for engelsk. Skriv det norske ordet, peik på morsmålskolonnen, og spør: Kva heiter det på dykkar språk? Kan nokon skrive det?

Viss ikkje kan du lage krusedullskrift for å gjere det tydeleg og anerkjenne at elevane veit noko læraren ikkje veit. Slik brukar/aktiverer elevane morsmålet når dei lærer inn det norske språket, og elevane får ein knagg å hengje det nye ordet på. Elevane kan leggje til nye ord, uttrykk og setningar innanfor emnet etter kvart. Dei kan halde fram i skriveboka si dersom det ikkje er nok plass her.

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

SE EK

SE M

Skulen i Noreg

Lytt og les om biletet

Dei tre gutane er på skulen. Dei sit ved pulten sin. Læraren står ved tavla. Dei er tre elevar i klassen.

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å ta ein tur rundt på skulen. Avtal til dømes å besøkje kontoret på skulen eller ein annan klasse. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen. Kva ser de? Kva for ting finn ein i eit klasserom? Kva personar er det som er der?

Klassen har faget norsk. I neste time skal dei ha engelsk. Elevane går på Solvang skule.

Kva gjer dei? Kva brukar vi ei tavle til? Kva brukar vi ein timeplan til? Osv. Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan. aschehoug.no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

Du skal lære

der · dei · her er · sit · går · har · lærer

å forstå, bruke, lese og skrive ord om å gå på skule i Noreg

les · skriv · lyttar · snakkar · rekkjer han/hans · ho/hennar skule · klasse · elev/elevar · lærar/lærarar fag · gut/gutar · jente/jenter

Snakk og skriv om biletet

timeplan · tavle · bok · norsk

friminutt · skulegard · bord barn J vaksen · stor J liten

SE EK

SE M

fleip J fakta

Ekstra ord

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 28–29.

Lag ordkort til dei viktigaste orda. Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane i, e, a, u og å og konsonantane l, s, k, g og n. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: ein, skule, ransel, saks, gå, gå på skulen. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side. Dei kan

støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 28-29. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

AR SE EK

SE M

elev

Skriv rette ord på teikninga.

lærar elev · tavle timeplan · lærebok skulesekk skulegard

Skriv fleire ord til teikninga.

Oppgåve 3: La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 17.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord enn det er boksar til.

Det er … elevar i klassen min

Kor Kor Kor Kor Kor

mange mange mange mange mange

Les og snakk

Det er 22 elevar i klassen til Amelia. Det er 28 elevar i klassen til Fredrik.

Det er … ungar på skulen min

fleire/flest J få/færrast Det er flest elevar i …

Det er færrast elevar i …

SE M

• I kva klasse er det flest elevar?

Det er … gutar

elevar er det i klassen din? vaksne er det? jenter er det i klassen din? gutar er det i klassen din? barn er det på skulen din?

• • • • •

Det er … jenter

Snakk og lytt – kor mange?

Det er … vaksne

I klassen til Amelia eller Fredrik? I din klasse eller i klassen til Amelia?

• I kva klasse er det færrast elevar?

I klassen til Amelia eller Fredrik? I din klasse eller klassen til Fredrik?

SE EK

Kor mange elevar er det til saman i klassane til Amelia og Fredrik?

Lytt og snakk

• Kva heiter jenta? • Kva for ein klasse går ho i? • Kor mange er det i klassen hennar? • Kva for fag likar ho best? • Kva for eit fag likar ho minst?

Oppgåve 4 og 5: Snakk om at det er matematikk de driv med når de tel og legg saman. Arbeid med omgrepa fleire enn / færre enn. Oppgåve 6: Snakk om det å like noko, å like minst, å like best og at noko er heilt greitt. Bruk fleire døme.

Jenta heiter … Jenta går i … klasse Det er ... elevar i klassen til jenta Ho likar faget … best Ho likar faget … minst Eg likar … best Eg likar … minst Eg likar ikkje … Det er heilt greitt

er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

Les og skriv

Hei, Amelia! Kva for ein klasse går du i? Eg går i sjette klasse. Kva for ein klasse går du i? Eg går i sjuande. Vi er 28 i klassen min. Kor mange er de? Vi er 22. Å ja. Kva heiter læraren din? Ho heiter Mette. Kva heiter din? Min lærar heiter Sofie. Ho er grei. Likar du skulen, Fredrik? Ja! Eg likar godt å gå på skulen. Kva med deg? Det er heilt greitt.

Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia:

SE M

Kva for ein klasse går Fredrik i? Han går i _____ 7. klasse.

Kva for ein klasse går Amelia i? Ho ________ _____ _____ klasse. Kva heiter læraren til Amelia? Ho ____________________ ____________________. Likar Fredrik å gå på skulen? Fredrik _________ _________ å gå på skulen.

SE EK

ja/nei

Skriv sjølv

likar godt /

Kva for ein skule går du på? Eg går på ____________________________.

likar ikkje Det er heilt greitt

Kva for ein klasse går du i? Eg ________ _____ _____ klasse.

Greitt

Kor mange elevar er det i klassen din? Det er _____ __________________ i klassen min. Kva heiter læraren din? Læraren min heiter _______________________.

Likar du skulen? _____. Eg _________ _________ å gå på ______________.

• •

Lytt og snakk

Kva heiter skulen til Kristoffer?

Kva for ein klasse går han i?

Skulen til Kristoffer

•

heiter …

Kor mange er det i klassen hans?

Oppgåve 7: Set elevane inn i den konkrete situasjonen: Fredrik og Amelia har friminutt. Dei snakkar saman. Dei går på Solvang skule. Fredrik og Amelia er gode vener. Snakk om kva det vil seie å vere vener eller å ha ein ven eller ei veninne. Les teksten saman i klassen. Sørg for at elevane forstår alle orda før de begynner å lese lesetekstane. Hjelp elevane med å bli merksame på kvar i teksten, kvar i setningane og kvar i orda dei enkelte tydingselementa ligg. Gjer også elevane merksame på føremålet

Han går i … klasse Det er … i klassen hans

med teksten og korleis han er oppbygd, når det er relevant. Når elevane skal finne svar på konkrete spørsmål, kan det vere ein strategi å markere dei relevante opplysningane i teksten. Elevane kan deretter lese teksten to og to og øve han inn som rollespel. Oppgåve 8: Snakk om oppgåva i klassen og modeller løysinga. er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

Eg går på … Eg går i … klasse Det er … elevar i klassen min

Snakk og lytt

• • • • •

Kva for ein skule går du på? Kva for ein klasse går du i? Kva heiter læraren din? Kor mange elevar er det i klassen din? Likar du skulen?

Eg likar å gå på skulen Eg likar ikkje å gå på skulen Det er heilt greitt å gå på skulen

Læraren min heiter …

Les og skriv

kroppsøving. Han likar best norsk og kroppsøving. I skulesekken sin har han bøker, pennal, kalkulator og ein matpakke. Dei dagane han skal ha kroppsøving, har han også gymklede med seg.

SE M

Markus går i klasse 6A på Tomterud skule. Dei er 19 elevar i klassen. Læraren hans heiter Line. Ho er snill. Markus har mange fag. Han har mellom anna norsk, matematikk, engelsk og

Skriv om skulen i ditt heimland.

SE EK

Skriv dei orda frå teksten som du ikkje kan: _______________________________________

Svar på spørsmåla:

Kva for fag likar Markus best? Markus likar best faga ___________ norsk og ___________. Kor mange elevar er det i klassen til Markus? Det er _______ ________________ i ________________ _______ ________________. Kva har Markus i skulesekken sin?

Markus har med seg __________________________ sine, __________________________ sitt, ______________________ sin og ein ______________________. Når har Markus

med seg gymklede? Markus har med seg __________________________ dei dagane ________________ ________________ ________________ ________________.

Oppgåve 9: Her skal elevane bruke orda frå oppgåve 8 til å snakke saman. Dette kan de gjerne prøve ut saman først. Begynn til dømes med at du spør éin eller to elevar, slik at alle ser, høyrer og forstår spørsmåla før dei skal øve to og to. Gjenta uttrykket å like og ikkje like. er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive ein lengre samanhengande

tekst om skulen i heimlandet sitt. Dei kan skrive ut frå spørsmåla i oppgåve 9. Oppgåve 10: Les teksten saman i klassen, og sørg for at alle forstår han. Marker eventuelt dei opplysningane i teksten som elevane skal bruke til å svare på spørsmåla.

Substantiv Substantiv er ord du kan telje. Du kan setje ein, ei eller eit framfor eit substantiv, til dømes ein skulesekk, ei tavle, eit pennal. Dersom det er fleire, set vi ofte -ar, -er eller -r til slutt i ordet, til dømes fleire lærarar, fleire poteter, fleire tavler.

skulesekkar

SE M

bord

Substantiv

Finn ting på skulen din som du kan telje.

fleire

ein skulesekk

SE EK

Det er … elevar i

Snakk og lytt

klassen min

Det er … vaksne

Kor mange … er det? Det er … … Kor mange bord er det? Det er 17 bord.

Det er … jenter Det er … gutar Det er … barn på skulen min

Substantiv bøyer vi slik Eintal

Bestemt

Ubestemt

Bestemt

ein skulegard

skulegarden

fleire skulegardar

alle skulegardane

ei tavle

tavla

fleire tavler

alle tavlene

eit pennal

pennalet

fleire pennal

alle pennala

Ubestemt

Oppgåve 11: Forklar kva som kjenneteiknar substantiv, til dømes at substantiv er namn på ting, og at vi kan telje dei. Arbeid med å skilje rota og bøyingsmorfemet, slik at elevane får hjelp til å finne tydinga av orda. Finn ting i klasserommet eller på skulen som de kan telje. Vis på den måten at substantivet endrar seg i eintal og fleirtal. Forklar at det heiter å bøye eit

Fleirtal

substantiv. Vel alltid eit ord som blir bøygd regelrett når du skal forklare ei bøying eller ei anna grammatisk problemstilling. Oppgåve 12: La elevane bruke orda frå oppgåve 11 til å stille spørsmål til kvarandre.

skulesekk

lærar klassar

blyant

timeplan

timeplanar

skule

friminutt

elev papir

matpakke jenter

elevar bøker

lærarar

klokker

Eintal eller fleirtal? Eintal:

Fleirtal:

SE M

skulesekk

SE EK

Finn fleire substantiv og bøy dei i skjemaet Eintal

Ubestemt

stolen

Ubestemt

ﬂeire stolar

Bestemt

alle stolane

ein stol

Bestemt

Fleirtal

Finn fleire substantiv og bøy dei i skriveboka di. Oppgåve 13: Snakk om korleis vi bøyer substantiv (eintal, fleirtal, ubestemt form, bestemt form), og gje mange fleire døme. La elevane sortere substantiva i to kategoriar: ord i eintal og ord i fleirtal. De kan gjere oppgåva saman eller i små grupper. Oppgåve 14: Denne oppgåva kan de gjere saman. Nokre elevar vil klare å finne substantiv, andre vil klare å

setje namn på dei, og andre igjen vil klare å bøye dei meir eller mindre sjølvstendig. La elevane vise kva dei kan på sitt nivå, slik at dei bidreg til at de løyser oppgåva saman. er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har nytte av det, sjølve kan finne og bøye substantiv.

FAGTEKS T

Skulen i Noreg

Kven arbeider på ein norsk skule? Kor mange år er grunnskulen i Noreg? Kva er mellomtrinnet? Kor gamle er elevane på ungdomsskulen?

På ein skule arbeider det ein rektor lærarar og assistentar ein vaktmeister ein kontormedarbeidar

Skriv ein tekst om skulen i heimlandet

I Noreg går barn 10 år på grunnskule.

Les ein fagtekst

• • • •

ditt

• • • •

Småskuletrinnet

Småskuletrinnet er 1.–4. klasse. Her er elevane om lag 6–9 år. Mellomtrinnet

SE M

Mellomtrinnet er 5.–7. klasse. Her er elevane om lag 10–12 år.

møte

har fri · fag

Ungdomstrinnet

time · friminutt

Ungdomstrinnet er 8.–10. klasse. Her er elevane om lag 13–15 år.

matfriminutt

Måndag

Tysdag

SE EK

Timeplan for 6C

Torsdag

Fredag

Kroppsøving

Norsk

Engelsk

Samfunnsfag

Matematikk

2. time 09.45–10.30

Kroppsøving

Norsk

Engelsk

Samfunnsfag

Matematikk

3. time 10.45–11.30

KRLE

Norsk

Kunst og handverk

Musikk

4. time 12.15–13.00

Naturfag

Mat og helse

Norsk

Kunst og handverk

Musikk

5. time 13.00–13.45

Naturfag

Matematikk

Mat og helse

Kunst og handverk

Fysisk aktivitet

1. time 09.00–09.45

6. time 14.00–14.45

Onsdag

Matematikk

Oppgåve 15: Elevane møter her ein informerande fagtekst i form av ein faktaboks. Snakk om korleis teksten ser ut, og at han er annleis enn dei andre lesetekstane elevane har møtt. Forklar og vis at han er ein fagtekst, og at han handlar om det verkelege livet. Snakk om innhaldet i teksten og kva orda tyder. Snakk om kva dei ulike tilsette på ein skule gjer, og kvar dei «høyrer til» på skulen. Forklar avdelingsoppbygginga med vekt på mellomtrinnet. Arbeid gjerne med strukturen i teksten og vis at han inneheld ei overskrift, punkt og ulike typar informasjon.

Fysisk aktivitet

Sorter informasjonen i teksten og skriv han over på fleire A4-ark. Heng arka opp ved sida av kvarandre og vis at ein kan flytte dei ulike A4-arka (informasjonen frå teksten) rundt utan at det øydelegg forståinga av teksten. Rekkjefølgja er underordna. Snakk om at timeplanen nedst på sida også er ein fagtekst. er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive sine eigne fagtekstar om skulen i heimlandet sitt. Dei kan bruke teksten frå oppgåve 15 som modelltekst.

Les og forstå Fakta

6C har fem timar på måndagar. 6C har mat og helse i tredje time på torsdagar.

Fleip

Fleip eller fakta?

6C har fire norsktimar i veka.

6C har matematikk på timeplanen. 6C har både kroppsøving og engelsk.

SE M

6C har meir enn fem samfunnsfagtimar i veka.

6C er ferdig klokka 13.45 på torsdagar.

6C har meir enn 25 timar i veka. 6C har norsk kvar måndag.

Skriv sjølv

SE EK

Lag din eigen timeplan her: Måndag

Tysdag

Onsdag

Torsdag

Fredag

Klokka

Oppgåve 16: Sjå på timeplanen på side 24 og snakk om korleis ein les og forstår ein timeplan. Kva for opplysningar får vi? Snakk om omgrepa fleip og fakta, og la elevane svare på spørsmåla. Denne oppgåva er mellom anna ei øving i å kunne orientere seg i ein tabell.

Oppgåve 17: La elevane lage sin eigen timeplan. Dei kan eventuelt skrive han av frå ein timeplan som heng i klasserommet, eller som dei har med seg. Arbeid eventuelt også med klokka.

Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia: Fredrik: Amelia: Fredrik:

Hei, Amelia. Eg skal ha musikk no. Kva skal du ha? Eg skal ha norsk. Kven har du i musikk? Eg har Anders. Han er ein god lærar. Å ja. Eg har Mette i norsk. Når er du ferdig på skulen i dag? Eg er ferdig klokka 14. Når er du ferdig? Eg er ferdig klokka 15.

Kva skal Fredrik ha no? Han skal ha __________________. musikk

Les og skriv

Kva skal Amelia ha no? Ho skal _________ __________________.

SE M

Kven har Amelia i norsk? Amelia har __________________ i __________________.

Kven har Fredrik i musikk? Han har ________________ _________ __________________. Når er Fredrik ferdig? Han er ferdig __________________ _____.

SE EK

Når er Amelia ferdig? Ho _________ _________ __________________ _____.

Les og skriv Svar Amelia.

Hei, …

15.10

Eg har …

norsk · matematikk

musikk · gym · engelsk

friminutt · fri · Vi snakkast

snart i morgon · Helsing … Frå ...

Med vennleg helsing …

Hei, Jinin. Vi har friminutt no. Har ikkje du også friminutt? Kva driv du med? Helsing Amelia

Mvh. …

Oppgåve 18: Les teksten saman og forklar nye ord og uttrykk. Arbeid eventuelt saman om spørsmåla til teksten. La eventuelt elevane markere dei stadene i teksten der opplysningane står.

Oppgåve 19: Les tekstmeldinga frå Amelia og la elevane prøve å svare på henne. Skriv setningar på tavla som elevane kan bruke. Utvid eventuelt oppgåva med at elevane skriv ordentlege tekstmeldingar.

Les og forstå tysdag – torsdag – pennal – søndag

viskelêr – Lillestrøm – linjal – bok

bord – bok – tavle – storebror

raud – skrive – lære – lese

lærar – assistent – papir – elev

skule – klasse – gul – lærar

norsk – ti – musikk – matematikk

måndag – torsdag – fredag – skule

to – søndag – seks – fem

rektor – lærar – blå – elev

tavle – stol – bord – bukser

grøn – blå – svart – stol

Skriv og les

SE M

Lag ei bok om korleis det er å gå på skule i Noreg. Finn ord på side 17 og i di eiga ordbok på side 28–29.

SE EK

Les bøkene til kvarandre i klassen.

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

forstå ord om skulen i Noreg snakke om skulen i Noreg

• • • •

lese ord om skulen i Noreg skrive ord om skulen i Noreg

Oppgåve 20: Les orda saman. Forklar at eitt av orda ikkje passar saman med dei andre. Kva for eitt? Hjelp elevane ved å forklare tydinga av orda i ein samanheng. Gjenta til dømes nokre av dei setningane de har arbeidd med, der ordet blir brukt. Bruk oppgåva som utgangspunkt for ein samtale om språket. Orda kan skilje seg frå kvarandre, og ein kan kategorisere dei på fleire måtar. Snakk – avhengig av nivået til elevane – om tema, samleomgrep, ordklassar og bøyingsformer. Oppgåve 21: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane

lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Elevane kan finne ord til bøkene sine på side 17 og i den personlege ordboka si på side 28–29. Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Skulen i Noreg På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

Viss ikkje kan du lage krusedullskrift for å gjere det tydeleg og anerkjenne at elevane veit noko læraren ikkje veit. Slik aktiverer elevane morsmålet når dei lærer inn det norske språket, og elevane får ein knagg å hengje det nye ordet på. Elevane kan leggje til nye ord, uttrykk og setningar innanfor emnet etter kvart. Dei kan halde fram i skriveboka si dersom det ikkje er nok plass her.

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

SE EK

SE M

Her bur eg!

Haugdal

Lytt og les om biletet

Fredrik og Amelia bur i Haugdal. Dei er vener. Amelia bur i ei leilegheit med balkong. Ho bur saman med mor si og far sin. Ho har sitt eige rom. Fredrik bur i eit hus. Han har eit kjæledyr. Det er ein hund. I byen er det mange hus og leilegheiter. På fortauet går ein.

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å ta ein tur rundt på heimstaden dykkar. Sjå på bygningar, bustadtypar, romma i ein bustad, transportmiddel og så vidare. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen. Kva ser de? Kva er skilnaden mellom bygd og by? Kva

På fortauet ventar ein på bussen. Ei dame ventar på bussen. Ein mann syklar på vegen. På vegen kan ein både sykle og køyre bil. Amelia tek bussen til skulen. Læraren hennar spring til skulen. Ho er sprek. Fredrik vil heller sykle.

er skilnaden mellom eit hus og ei leilegheit? Kva rom er det normalt i ein bustad? Korleis bur elevane? Korleis kjem elevane seg til skulen? Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug. no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

Du skal lære

Snakk og skriv om biletet

SE EK

SE M

å forstå, bruke, lese og skrive ord om kvar du bur, bustaden din, heimstaden din og det nye landet ditt

er · her ho/hennar han/hans · dei/deira syklar · går køyrer · bur · ventar by · rom · dyr · kjæledyr · verda · land Noreg · menneske gut/gutar · jente/jenter · mann/mannen dame/dama · barn/barnet/barna hus · leilegheit · hage · balkong · veranda gate/veg · fortau · bil · sykkel · skilt stor J liten · større J mindre varm J kald · ny J gammal land J by

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 42–43. Lag ordkort til dei viktigaste orda.

Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane i, e, a og y og konsonantane h, n, b, v og l. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: ein, bil, by, ny, hage, han, ein ny by. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side. Dei kan

støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 42–43. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

SE EK

SE M

leilegheit

Haugdal

Skriv rette ord på teikninga.

hus · leilegheit buss · sykkel · veg fortau · bil · skilt

Skriv fleire ord til teikninga.

La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 31.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord i skriveboka si. Arbeid eventuelt med ulike former for transport.

Eg kan sjå … hus/vindauge/ balkongar/bilar/bussar/

menneske Det er … bokstavar i Haugdal Eg kan sjå … bokstavar til

Snakk og lytt – kor mange?

saman

Sjå på teikninga på side 32 og tel.

Kor mange bilar ser du? Kor mange bussar ser du? Kor mange menneske ser du?

• • •

Kor mange hus ser du? Kor mange vindauge ser du? Kor mange balkongar ser du? Kor mange bokstavar er det i «Haugdal»?

• • • •

SE M

5 soverom

større enn mindre enn

soverom

stove

gang

SE EK

toalett

Les og snakk

Kva rom er det på teikninga? Er stova større enn kjøkkenet? Er toalettet mindre enn kjøkkenet?

• • •

• •

Snakk og lytt

Kor mange rom er det i bustaden din? Kva for nokre rom er det?

Oppgåve 4: Snakk om at det er matematikk de driv med når de arbeider med tal. Arbeid med tala 0–50. Tel tinga på illustrasjonen på side 32 og utvid eventuelt oppgåva til å telje andre ting. Gå vidare med større tal, til dømes ved å bruke transportmiddel som utgangspunkt for ei teljeoppgåve. Kor mange bilar er det på parkeringsplassen på skulen, kor mange syklar og så vidare. Oppgåve 5: Snakk om ulike rom og kor store dei er. Er stova større enn badet? Er badet mindre enn kjøkkenet? Snakk eventuelt om meter, areal

kjøkken

• •

Er kjøkkenet mindre enn stova? Er stova mindre enn toalettet? Det er … rom i huset mitt Vi har … rom heime hos meg … har flest rom … har færrast rom

• •

Kven har flest rom? Kven har færrast rom?

og kvadratmeter. Samanlikn eventuelt også heimlandet til elevane med Noreg: Er heimlandet ditt større eller mindre enn Noreg? Bruk dei matematiske teikna for større enn (>) og mindre enn (<). Utvid eventuelt oppgåva med at elevane skal teikne ei planteikning over bustaden sin. er ei ekstraoppgåve der elevane kan bruke orda og snakke om sin eigen bustad.

Les og skriv

Kva bur du og familien din i? Vi bur i leilegheit. Kva bur du i? Eg bur i hus. Vi har også ein hage. Det har ikkje vi. Vi har ein liten balkong. Har du ditt eige rom? Ahmed: Nei, eg deler rom med storebror min. Vi er seks i familien min. Har du ditt eige rom? Smilla: Ja, eg har mitt eige rom. Vi bur i ei stor leilegheit. Ahmed: Å ja, kult!

Ahmed: Smilla: Ahmed: Smilla:

SE M

bur i _____________________. Bur Ahmed i hus eller leilegheit? Ahmed _______ Kven har hage? _______________________ har hage.

Kva bur Smilla i? Ho _______ ___ ___________________________.

stor J liten

SE EK

Kven har ein liten balkong? _______________ har _______ liten _______________. Kven har sitt eige rom? _______________ har sitt _______ _______________. Kven deler Ahmed rom med? Ahmed deler ___________________ med

_____________________ __________.

• •

Lytt og snakk

Kva heiter jenta? Kvar bur ho?

Oppgåve 6: Les teksten saman. Snakk om situasjonen: Ahmed og Smilla går i same klasse. Dei snakkar saman om korleis dei bur. Sørg for at elevane forstår alle orda før de begynner å lese lesetekstane. Hjelp elevane med å bli merksame på kvar i teksten, kvar i setningane og kvar i orda dei enkelte tydingselementa ligg. Når elevane skal finne svar på konkrete spørsmål, kan det vere ein strategi å markere dei relevante

Jenta heiter … Jenta bur i … Jenta har … søsken

• •

Kva bur ho i? Kor mange søsken har ho?

opplysningane i teksten. Elevane kan også lese teksten som eit rollespel. Snakk om stor og liten og om å dele rom med nokon. er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

marsvin

hamster

Eg har ein/ei/eit …

Snakk og lytt

Eg ønskjer meg ein/ei/eit …

Har du eit kjæledyr? Kva for eit dyr har du lyst på?

Teikn og skriv

katt/hund/marsvin/hamster undulat/fisk/kanin

SE EK

Teikn og skriv om eit dyr.

kanin

• •

undulat

SE M

hund

fisk

katt

Oppgåve 7: Sjå på bileta av kjæledyra og snakk om kva dei heiter. De kan utvide oppgåva ved å ta med andre dyr. Snakk om kva dyr som er vanskelege og enkle å ha i ei leilegheit / i eit hus / i byen / på landet. Snakk om husdyr, kjæledyr og ville dyr. La elevane snakke saman to og to om kva dyr dei eventuelt har eller har hatt, og kva dyr dei ønskjer seg. Oppgåve 8: Her skal elevane teikne og skrive om eit dyr. Modeller eventuelt oppgåva ved å lage ei felles skildring av eit dyr på tavla. Sorter informasjonen i teksten og skriv han ned på fleire A4-ark. Heng arka opp ved sida av

kvarandre og vis at ein kan flytte dei ulike A4-arka (informasjonen frå teksten) rundt utan at det øydelegg forståinga av teksten. Rekkjefølgja er underordna. Skriv setningar på tavla som elevane kan bruke. Oppgåva kan utvidast til at elevane skal lage bøker med tekstane sine.

Les og forstå

Familien til Fredrik bur i eit hus. Dei har ein liten hage og ein hund. Fredrik deler rom med veslebror sin.

No bur Amelia i eit nytt land. Ho bur i Noreg. Familien til Amelia kom til Noreg med båt og tog.

Mor og far til Fredrik har ein bil. Fredrik har ein sykkel. Han syklar til skulen.

Familien til Amelia bur i ei leilegheit. Dei

har ein stor balkong. Amelia har sitt eige rom. Ho vil gjerne ha ein katt.

Amelia kjem frå Syria. Syria er heimlandet til Amelia. Ho budde på landet. Fleip eller fakta?

Fakta

Fredrik har ein katt.

SE M

Familien til Fredrik bur i eit hus.

Fleip

Fredrik har sitt eige rom.

Fredrik tek tog til skulen. Amelia kjem frå Noreg.

SE EK

Amelia bur i Noreg.

Familien til Amelia kom til Noreg med fly. Familien til Amelia bur i ei leilegheit. Amelia deler rom med veslebror sin. Amelia vil gjerne ha katt.

Skriv ein tekst om korleis du bur, og korleis du kjem

deg til skulen. Lag spørsmål til teksten.

Lytt og snakk

• •

Kva heiter guten? Kor gammal er han?

Guten heiter … Han er … år Han kjem frå … Han har … søsken

• •

Kvar kjem han frå? Kor mange søsken har han?

Oppgåve 9: Les teksten saman. De kan gjerne lage ein konkurranse ut av spørsmåla: Du kan dele klassen inn i to lag, elevane kan svare to og to, eller dei kan svare individuelt med felles gjennomgang til slutt. Kven fekk flest rette svar? er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive ein kort tekst om korleis

dei bur, og korleis dei kjem seg til skulen, og lage spørsmål til teksten. La eventuelt elevane lage spørsmåla som ein digital quiz, til dømes på nettstaden Kahoot! Oppgåve 10: Her skal elevane lytte til teksten og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

Substantiv

__________________________________________________________ jente

Verb

SE M

Skriv substantiva her:

No bur Amelia og familien hennar i eit nytt land. Dei bur i ei leilegheit i Haugdal.

Amelia er ei jente. Ho kjem frå Syria. Syria er heimlandet til Amelia. Ho reiste til Noreg med båt og tog.

Verb fortel om kva nokon gjer, eller om noko som skjer. Du kan setje å eller eg framfor eit verb, til dømes å kaste, eg kastar

SE EK

Verb

Amelia bur i ein by. Ho tek ofte bussen til skulen. Fredrik syklar til skulen. Ahmed, som er ein ven av Amelia og

bur _________________________________________________________

Skriv verba her:

Fredrik, går til skulen. Far til Fredrik køyrer bil. Læraren til Amelia, Mette, spring til skulen.

Skriv fleire verb du kan. Oppgåve 11: Snakk om kva eit substantiv er (ting som kan teljast, og som ein kan setje ein/ei/eit framfor). Les teksten saman, finn det første substantivet, og set strek under ordet. La deretter elevane bøye orda i skriveboka si. Gå til slutt gjennom kva for substantiv elevane har funne. Skriv orda på tavlene med ein, ei og eit framfor. Forklar at vi kan sortere ord i ordklassar. I tillegg til substantiv finst det

til dømes også verb. Fortel kva som kjenneteiknar verb, til dømes at verb fortel om kva nokon gjer, eller om noko som skjer. Oppgåve 12: Les teksten saman, finn verb, og set strek under dei. Skriv setningane, til i ein by», på tavla. dømes «Amelia er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive fleire verb dei kan, i skriveboka si. Utvid eventuelt oppgåva med at dei skriv setningar med orda.

____

syklar · køyrer spring · går snakkar · lærer et · tek bur

Verb

Amelia ______________ ofte bussen til skulen. Fredrik ______________ til skulen.

SE M

Ahmed ______________ til skulen.

Amelia ______________ i ein by. bur

Far til Fredrik ______________ bil.

Læraren til Amelia, Mette, ______________ til skulen.

SE EK

Fredrik og Amelia ______________ saman på skulen.

Elevane ______________ norsk og matematikk på skulen. Klassen ______________ et matpakke i klasserommet.

Verb bøyer vi slik Imperativ

Presens

Preteritum

kast

eg kastar

i går kasta eg

kjøp

eg kjøper

i går kjøpte eg

bla

eg blar

i går bladde eg

syng

eg syng

i går song eg

Oppgåve 13: La elevane finne eit verb som passar i setninga. Oppgåva har fleire moglege løysingar. Gå gjennom korleis verba endrar seg når vi bøyer dei. Hjelp elevane til å bli merksame på kvar i ordet dei enkelte tydings-

elementa ligg (skil mellom rot og bøyingsmorfem). Utvid eventuelt oppgåva med at de saman gjer setningane om til preteritum.

Fakta om Noreg

FAGTEKS T

Innbyggjarar: 5,3 millionar Hovudstad: Oslo Innbyggjarar i Oslo: 670 000 Språk: norsk og samisk

Areal: 385 180 km² Landskap: skog, fjell og vidde Varmaste månad: juli

Les ein fagtekst

Kor mange innbyggjarar er det i Noreg? Kva heiter hovudstaden i Noreg? Kva for eit språk snakkar ein i Noreg? Når er det kaldast i Noreg?

Det er … innbyggjarar i Noreg

Hovudstaden i Noreg heiter …

SE EK

Ein snakkar … i Noreg

Den kaldaste månaden er …

Snakk og skriv om heimlandet ditt

Kva heiter heimlandet ditt? Kor mange innbyggjarar er det i heimlandet ditt? Kva heiter hovudstaden? Kva for eit språk snakkar ein i heimlandet ditt?

• • • •

Heimlandet mitt

SE M

• • • •

Kaldaste månad: januar

FAGTEKS T

Heimlandet mitt: __________________________ Innbyggjarar: ____________________________ Hovudstad: ____________________________ Byen min: ________________________________ Språk:

_________________________________

Areal:

_________________________________

Landskap: _____________________________ Varmaste månad:

______________________

Kaldaste månad:

_______________________

Heimlandet mitt heiter …

Det er … innbyggjarar i heimlandet mitt Hovudstaden i … heiter … Ein snakkar … i …

Oppgåve 14: Sjå på verdskartet på neste side og/eller vis elevane eit atlas. Finn Noreg. Sjå deretter på eit noregskart og finn staden der de bur. Fortel kor mange menneske som bur i Noreg, og finn hovudstaden og dei største byane. Elevane møter her ein informerande fagtekst i form av ein faktaboks. Snakk om korleis teksten ser ut, til dømes at han inneheld punktlister. Forklar og vis at han er ein fagtekst, og at han handlar om det verkelege livet. Snakk om innhaldet i teksten og kva orda tyder. Arbeid gjerne med strukturen i teksten og vis at han inneheld ei overskrift, punkt

og ulike typar informasjon. Sorter informasjonen i teksten og skriv han over på fleire A4-ark. Heng arka opp ved sida av kvarandre og vis at ein kan flytte dei ulike A4-arka (informasjonen frå teksten) rundt utan at det øydelegg forståinga av teksten. Rekkjefølgja er underordna. Oppgåve 15: Her skal elevane snakke og skrive om sitt eige heimland ut frå spørsmåla. Sjå på verdskartet på side 40 og bruk eventuelt eit atlas.

AR PL SE M SE EK

LE Veiledning:

Les og forstå ete – Amelia – lære – køyre

veg – fortau – skrive – skilt

Noreg – rom – gang – kjøkken

bil – buss – springe – sykkel

ni – sju – kjæledyr – åtte

Haugdal – far – veslesøster – mor

køyrer – rom – stove – kjøkken

sove – springe – bu – hund

lese – skrive – sykkel – lytte

åtte – torsdag – fredag – laurdag

katt – hund – gå – hamster

Skriv og les

SE M

køyre – sykle – leilegheit – gå

Lag ei bok om kvar og korleis du bur. Finn ord på side 31 og i di eiga ordbok på side 42–43.

SE EK

Les bøkene til kvarandre i klassen.

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

forstå ord om kvar eg bur snakke om kvar eg bur

• • • •

lese ord om kvar eg bur skrive ord om kvar eg bur

Oppgåve 16: Les orda saman. Forklar at eitt av orda ikkje passar saman med dei andre. Kva for eitt? Hjelp elevane ved å forklare tydinga av orda i ein samanheng. Gjenta til dømes nokre av dei setningane de har arbeidd med, der ordet blir brukt. Merk at orda også kan ha ulike ordklassar (substantiv/verb/pronomen/determinativ). Oppgåve 17: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Elevane kan finne ord til

bøkene sine på side 31 og i den personlege ordboka si på side 42–43. Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Her bur eg På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

SE EK

SE M

Veka mi

Lytt og les om biletet

Dei fleste dagane i veka går vi på arbeid eller skule. Men om ettermiddagen og i helgane har vi fri. I fritida kan vi gjere det vi vil. Vi kan slappe av. Vi kan leike eller lese. Vi kan drive med idrett, til dømes fotball.

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å besøkje eit idrettslag, ein musikkskule eller liknande. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen. Kva ser de? Kva kan ein gjere når ein har fri? Kva er ei veke? Kva er helg? Gå gjennom vekedagane. Kva gjer elevane på dei ulike

No er det søndag. Ungane har fri. Dei har gått til parken. Ei jente og ein gut spelar badminton. Nokre gutar spring og spelar fotball. Ei jente og ein gut snakkar saman. Ein gut står på rullebrett.

vekedagane? Kva tyder det å gå på noko? Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

er · har · her · spring

Du skal lære

spelar · snakkar · møtest slappar av · driv med idrett · les

å forstå, bruke, lese og skrive ord om ting du kan gjere i løpet av veka

ungar · sport før/først/så/etterpå/seinare ungar/ungane gut/guten/gutane

Snakk og skriv om biletet

jente/jenta/jentene · ven/vener

rekkert · fritid · fotball

startar J sluttar · likar J

SE EK

SE M

likar ikkje

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 56–57.

Lag ordkort til dei viktigaste orda. Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane i, a, u og e og konsonantane m, n, f, r, og t. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: ein, eit, natt, veke, fri, min, mitt, du. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side. Dei kan støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 56–57. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

AR PL SE M SE EK slappe av

Skriv rette ord på teikninga.

spele fotball snakke · lese slappe av · springe stå på rullebrett spele badminton

Skriv fleire ord til teikninga.

Oppgåve 3: La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 45.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord i skriveboka si. Arbeid eventuelt med vekedagane.

Les og snakk

Les, skriv og snakk

Når …?

Kva …?

Kven …? Kvar …?

Kva gjer han etter at han …?

SE EK

SE M

Fredrik står opp klokka 07.30. Han tek på seg klede. Han et frukost. Han pussar tennene. Han syklar til skulen. Han er på skulen frå klokka 9 til 14.30. Han er saman med venene sine og spelar fotball. Han et kveldsmat klokka 18.30. Han les, spelar data eller ser på TV. Han pussar tennene. Han tek på seg nattklede. Han ligg i senga si og les. Han sovnar ca. klokka 22.

Kva gjer han før han …?

morgon føremiddag midt på dagen ettermiddag kveld natt

Lag minst fire spørsmål til teksten.

Når står Fredrik opp?

Oppgåve 4: Snakk om tala og om klokke og tid: Kva er ein time, eit minutt og eit sekund? Forklar at vi ofte forkortar klokka til kl. når vi skriv tidspunkt. Forklar også at til dømes klokka to heiter 14 om dagen og 2 om natta. Snakk om kva klokka er på dei fire teikna klokkene. Teikn eventuelt fleire klokker. Du kan også ta inn litt brøkrekning ved å vise med ein sirkel kva ein heil, ein halv og ein kvart er. Gje eventuelt elevane fleire klokkeoppgåver.

Oppgåve 5: Les teksten om dagen til Fredrik saman. Gå gjennom spørjeorda og lag nokre spørsmål til teksten saman. La elevane lage fleire spørsmål to og to, og la dei stille spørsmåla til kvarandre i klassen. Det at elevane sjølve skal formulere spørsmål til ein tekst, er godt språkarbeid, og det krev nærlesing av teksten. Snakk om omgrepa morgon, føremiddag, midt på dagen, middag, ettermiddag, kveld og natt. Utvid eventuelt oppgåva ved at elevane skal snakke og skrive om sin eigen dag.

Les og skriv

å syngje i kor

å teikne å spele badminton

å danse

å høyre på musikk

å symje

å lage mat

å spele data å spele fotball å spele tennis

å sove

å lese

å spele musikk

Eg likar ikkje …

SE EK

Eg likar …

å gå på parkour

SE M

å vere med vener

å gjere lekser

å gå på speidaren

_______________________________________________________________

Eg likar best …

Gje eventuelt elevane andre typar oppgåver om fritidsaktivitetar. Oppgåve 6: Les orda og snakk om kva dei tyder. Bruk gjerne bilete for å forklare tydinga. Snakk om kva elevane likar å gjere i fritida, og kva dei ikkje likar så godt. Skriv fleire ord på tavla. La elevane skrive døme på

noko dei likar godt, og noko dei ikkje likar, i skjemaet. Hjelp dei med dei orda dei ikkje kan.

måndag tysdag onsdag

torsdag fredag

laurdag søndag

Les og snakk

Amelia går på badminton på tysdagar. Det gjer Fredrik også.

Ho syklar til badmintonklubben saman med Fredrik. Dei trenar ein time. Det er kjekt. Etterpå dusjar dei og skiftar klede.

SE M

Først tek ho bussen heim, set frå seg skulesekken og et litt mat.

Les om veka til Amelia:

Så pakkar ho bagen sin. Ho legg badmintonsko, rekkert, shorts, ei T-skjorte og eit handkle i bagen.

Seinare syklar dei heim. Amelia har lyst til å begynne på riding.

Før ho dreg, seier ho ha det til mor si.

Kva går Amelia på? Kven går Amelia på badminton med? Kva legg Amelia i bagen? Korleis kjem Amelia seg til badmintonklubben? Kor lenge trenar Amelia og Fredrik?

SE EK

• • • • •

Snakk

• • •

Går du på noko? Kva likar du å gjere i fritida? Kva kunne du tenkje deg å begynne på?

Skriv ein tekst om ein som går på noko. Oppgåve 7: Les teksten saman og snakk om kva det vil seie å gå på noko. Sørg for at elevane forstår alle orda før de begynner å lese lesetekstane. Hjelp elevane med å bli merksame på kvar i teksten, kvar i setningane og kvar i orda dei enkelte tydingselementa ligg. Når elevane skal finne svar på konkrete spørsmål, kan det vere ein strategi å markere dei relevante opplysningane i teksten. La elevane svare på spørsmåla, eller gjer

•

Amelia går på … Amelia går på badminton med … Amelia legg … i bagen sin Amelia … på badminton Amelia og Fredrik trenar …

Kva har Amelia lyst til å begynne på?

Amelia har lyst til å begynne på …

Eg går på … Eg går på … på … måndagar/tysdagar/ onsdagar/torsdagar/fredagar/ laurdagar/søndagar

skule fritid kvardag helg

Eg likar godt å … i fritida Eg har lyst til å begynne på … oppgåva saman. Oppgåve 8: Snakk om at det er mange i Noreg som går på noko eller er medlem av ein organisasjon. La elevane spørje kvarandre om dei går på noko, og om kva dei likar å gjere i fritida. er ei ekstraoppgåve der elevane kan bruke teksten frå oppgåve 7 som modelltekst for sin eigen tekst.

SKJØNNL ITTERÆR TEKST

Les og forstå

Haren og skjelpadda

Haren venta. Men skjelpadda kom ikkje. Sola skein, og det var varmt. Haren la seg under eit tre for å vente på skjelpadda. Det gjekk lang tid. Og så blei haren trøytt og fall i søvn. Medan haren sov, gjekk skjelpadda forbi, stilt og roleg. Seinare vakna haren. Han kom seg raskt på føtene og sprang så raskt han kunne. Men då haren kom fram til mål, hadde skjelpadda allereie kome dit. Skjelpadda hadde vunne! Den kloke ugla hadde sett det. Og alle venene hadde sett det. «Hurra! Gratulerer, skjelpadde!» sa alle venene. Haren blei flau og sprang vekk, så raskt han kunne.

SE EK

SE M

Ei skjelpadde gjekk sakte bortover vegen. Plutseleg sprang ein hare forbi. Då han såg skjelpadda, sa han: «Du er jammen treig. Du kjem nok aldri fram.» «Eg kjem nok fram i tide, skal du sjå», sa skjelpadda. Haren heldt fram: «Du er jammen treig. Du når aldri fram til noko som helst.» Etter kvart blei skjelpadda lei av haren. Han sa: «Du som skryt sånn av at du er så rask, deg vil eg utfordre til eit kappløp.» «Ha, ha», sa haren. «Gjerne det. Vi inviterer alle venene våre til å sjå på. Og den gamle ugla kan vere dommar. Ho er klok.»

Neste morgon begynte løpet. Og alle venene til haren og skjelpadda hadde

kome. «3 – 2 – 1 – start!» ropte ugla, og haren og skjelpadda sprang. Haren sprang raskt. Då han hadde sprunge eit stykke, kunne han ikkje sjå skjelpadda. «Ha!» sa han. «Kva sa eg? Den skjelpadda er så treig. Han når aldri fram. Det må eg få sagt til han.»

Oppgåve 9: Arbeid med forforståinga til elevane. Sjå på illustrasjonen og overskrifta, og la elevane gjette på innhaldet. La også elevane skumlese teksten, og snakk om kva teksten handlar om. Sjå eventuelt «Haren og skjelpadda» som teiknefilm. Les fabelen høgt og snakk om innhaldet og

om skilnaden mellom skjønnlitterære tekstar og fagtekstar. Arbeid med korleis elevane forstår innhaldet og strukturen. Prøv også å dele handlinga inn i byrjing, midtdel og avslutning.

Eit substantiv er …

Eit døme på eit substantiv er …

Snakk om språk

Kva er eit substantiv?

Substantiv

Snakk om språk

Kva er eit verb?

SE M

Skriv substantiv frå teksten her:

Eit verb er …

Eit døme på eit verb er …

SE EK

Verb

Skriv verb frå teksten her:

Oppgåve 10: Gå gjennom kva eit substantiv er (ting vi kan telje, og som du kan setje ein, ei eller eit framfor). La elevane forklare kvarandre kva eit substantiv er. Dei kan finne faktaboksen på omslaget eller på side 22. Oppgåve 11: Her skal elevane lese teksten til oppgåve 9 om haren og skjelpadda på nytt og finne substantiv. Oppgåve 12: Gå gjennom kva eit

verb er (ord som fortel noko om kva nokon gjer, eller om noko som skjer, og som du kan setje å eller eg framfor). La elevane forklare kvarandre kva eit verb er. Dei kan finne faktaboksen på omslaget eller på side 37. Oppgåve 13: La elevane lese teksten til oppgåve 9 om haren og skjelpadda nok ein gong og finne verb.

Verb Imperativ

Presens

Preteritum

eg spring

i går sprang eg

eg et

i går åt eg

bla

eg blar

i går bladde eg

SE EK

SE M

spring

• • • •

Ho likar best … fordi …

Lytt og snakk

Kva Kva Kva Kva

går Camilla på i fritida? for ein dag likar ho best, og kvifor? er yndlingsfaget hennar? gjer Camilla med veninnene sine på fredagar?

Oppgåve 14: Gjenta / gå gjennom bøying av verb. Snakk om kva orda tyder, og bøy dei saman i skjemaet. Nedst er det plass til at elevane sjølve kan skrive fleire verb og bøye dei. Dei kan eventuelt bruke dei verba dei fann i oppgåve 13. Gjer eventuelt oppgåva saman i klassen.

Camilla går på … i fritida Yndlingsfaget hennar er … På fredagar …

Lag setningar med orda i alle bøyingar (frå skjemaet) . er ei ekstraoppgåve der elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

05.08.20

14.00

NORGE

Margrethe Andersen Skogkroken 21 5020 Bergen

Hei, mormor! Korleis har du det? Eg har det bra. Ferien er over, og eg har akkurat begynt på skulen igjen. Eg har fått ny timeplan og eit nytt fag. Det er symjing. Eg har begynt å gå på fotball to gonger i veka. Klem frå Fredrik

RØDKLØVER m pratense

G Trifoliu H A U DA

Mottakaren er … Avsendaren er …

Mormora til Fredrik bur i … i…

Fredrik har begynt å gå

på …

Les og snakk

Kven er postkortet til (mottakar)? Kven er postkortet frå (avsendar)? Kvar bur mormora til Fredrik?

Kva for eit nytt fag har Fredrik fått i år? Kva gjer Fredrik på i fritida?

Kjære … Har du det bra? Eg har det bra Helsing … Klem frå … Beste helsing …

SE EK

Skriv ditt eige postkort

• •

SE M

• • •

Fredrik har fått … i år

Oppgåve 15: Begynn eventuelt med å arbeide med forforståinga til elevane ved å snakke om situasjonen: Sommarferien er over, og Fredrik skriv til mormora si, som bur i ein annan by enn han. Les postkortet, som er ein forteljande fagtekst, og snakk om innhaldet og strukturen. Snakk også om oppbygginga av postkortet og typiske helsingsfrasar som «hei» og «klem frå». Introduser dei norskfaglege omgrepa avsendar og mottakar,

og snakk om spørsmåla til teksten. La eventuelt elevane markere den relevante informasjonen i teksten før dei svarar munnleg. Oppgåve 16: Her skal elevane sjølve skrive eit postkort til ein dei kjenner. Dei kan bruke teksten frå oppgåve 15 som modelltekst. Skriv fleire setningar som elevane kan bruke, på tavla. Utvid eventuelt oppgåva med at elevane skriv og sender ordentlege postkort.

Skriv det rette ordet

syklar Amelia (føremiddag – natt – syklar – kveld) ____________________ til badminton.

Fredrik går på (ete – sove – fotball – sykle) ____________________ . Amelia legg eit (ta – handkle – danse – gå) ________________________________ i bagen sin.

Jenta (les – storesøster – viskelêr – kanin) ____________________ i ei bok. Når eg står opp, er det (han – eg – ho – morgon) ____________________ .

SE EK

SE M

Fredrik skriv eit (grøn – postkort – blå – raud) ____________________ til mormora si.

Set orda i rett rekkjefølgje fotball

søt

på

Amelia

går

postkort av

hund

Fredrik

på

Jenta

går

Fredrik

Amelia

går

på

fotball

Fredrik går på fotball.

badminton

skriv

slappar

Fredrik

har

> ein

Oppgåve 17: Les setninga og finn ordet som passar. Strek ut orda som er feil. Forklar eventuelt elevane korleis dei kan eliminere eitt og eitt ord. La dei til dømes sjå på ordklassane. Avslutt med å snakke om tydinga av alle orda. Oppgåve 18: Elevane skal øve på setningsoppbygging ved å setje orda i rett rekkjefølgje. Skriv eventuelt orda på lappar som de klipper opp, slik at elevane fysisk kan flytte rundt på orda. Hjelp elevane ved å vise dei

at det ordet første ordet i setningane er rosa. Utvid eventuelt oppgåva ved at de endrar ordrekkjefølgja slik at de får spørsmål. Til dømes: Går Fredrik på fotball? Hugs i så fall å lage ekstra lappar med spørsmålsteikn. De kan også utvide oppgåva ved å lage dykkar eigne setningar.

morgon – kveld – sykle – natt

veke – dag – time – et

skrive – tysdag – snakke – lese

raud – blå – bag – gul

kvifor – kvinne – kven – kvar

skule – fag – eg – lekser

etterpå – innan – kveld – før

klokka to – klokka eitt – fotball – klokka seks

danse – springe – spele – fire

kanin – fugl – tre – fisk

Skriv og les

torsdag – søndag – måndag – gutar

SE M

fotball – før – badminton – riding

Les og forstå

Lag ei bok om deg sjølv og kva du gjer i løpet av veka. Finn ord på side 45 og i di eiga ordbok på side 56–57. Les bøkene til kvarandre i klassen.

SE EK

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

• •

i løpet av veka

snakke om kva ein kan gjere

i løpet av veka

forstå ord om kva ein kan gjere

i løpet av veka

•

forstå ord om kva ein kan gjere

•

skrive ord om kva ein kan gjere

i løpet av veka

Oppgåve 19: Les orda saman. Forklar at eitt av orda ikkje passar saman med dei andre. Kva for eitt? Hjelp elevane ved å forklare tydinga av orda i ein samanheng. Gjenta til dømes nokre av dei setningane de har arbeidd med, der ordet blir brukt. Bruk oppgåva som utgangspunkt for ein samtale om språket. Orda kan skilje seg frå kvarandre, og ein kan kategorisere dei på fleire måtar. Snakk – avhengig av nivået til elevane – om tema, samleomgrep, ordklassar og bøyingsformer. Oppgåve 20: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane

lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Elevane kan finne ord til bøkene sine på side 45 og i den personlege ordboka si på side 56 og 57. Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Veka mi På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

SE EK

SE M

Året

Lytt og les om biletet

Eit år har fire årstider: vår, sommar, haust og vinter.

På det tredje biletet er det haust. Det blæs og regnar. Blada falmar. Dei er ikkje grøne

På det første biletet er det vår. Det kjem blad på trea.

lenger, men gule, brune, raude og oransje.

På det andre biletet er det sommar. Det er blad på trea. Sola skin.

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å gå ut på tur i naturen og sjå etter årstidsteikn. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen. Kva ser de? Kva for årstider ser vi? Kva er ein månad? Kva er eit år? Kor mange dagar er det i ein månad? Og i eit år? Kva for høgtids- og

På det fjerde biletet er det vinter. No er det kaldt. Det snør. Det er ingen blad på trea lenger

merkedagar finn vi i dei ulike årstidene i Noreg og i heimlanda til elevane? Syng eventuelt årstidssongar og songar om månadene. Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

Du skal lære

er · har · her · måle

å forstå, bruke, lese og skrive ord om året og årstidene

regne · blåse tore · lyne · snø eg · du

han/hans · ho/hennar årstid/årstider · vêr · sky Snakk og skriv om biletet

flagg · tre · sol · månad/månader

temperatur · ferie

største J minste · lys J mørk

kald J varm · startar J sluttar

SE EK

SE M

innandørs J utandørs

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 70–71.

Lag ordkort til dei viktigaste orda. Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane u, o, å, y og e og konsonantane j, l, b, s, n, f og g. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: jul, sol, bål, blå, lys, lyne, sko, fugl. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side. Dei kan

støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 70–71. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

SE EK

SE M

regn

Skriv rette ord på teikninga.

vår · sommar haust · vinter sol · snø · regn sky

Skriv fleire ord til teikninga.

Oppgåve 3: La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 59.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord i skriveboka si.

Først kjem … før · etter Snakk, les og skriv

septemb

juli

januar

august

novem

ber

mai

februar

etterpå desember

april juni

januar

7 8

SE M

11 12

SE EK

oktob

Set månadene i rett rekkjefølgje

mars

Så kjem …

Snakk og skriv

Kva for månader høyrer til denne årstida? Vår

Sommar

Haust

Vinter

mars

Lag eventuelt nokre fleire oppgåver om månader og årstider. Oppgåve 4: La elevane arbeide med å skrive månadene i rett rekkjefølgje. Dei kan eventuelt sjå på omslaget, der månadene er sette opp i rekkjefølgje.

Oppgåve 5: Her skal elevane arbeide med å kategorisere månadene ut frå årstid.

Det er … gradar

Kor kaldt er det? Kor varmt er det? varm J kald

Finn ut og skriv

høg temperatur J låg

Mål og skriv temperaturen:

temperatur

I klasserommet

I klasserommet er det _________ °C.

−10

I gangen er det _________ °C. Ute

SE M

Ute er det _________ °C.

I gangen

−10

I eit glas vatn I ___________________ er det _________ °C.

−10

I ein kopp kaffi/te ___ ein kopp __________ ___ ____ ____ ___

−10 0

SE EK

I ein innsjø, ein bekk, ei elv eller i havet I ___________________ er det _________ °C.

Snakk og lytt

Det er varmast i …

Bruk måleresultata og snakk om:

Det er kaldast i …

Kvar er det varmast/kaldast akkurat no? I klasserommet eller gangen? Ute eller inne? I Noreg eller heimlandet ditt?

… er varmare enn … … er kaldare enn … varm/varmare/varmast kald/kaldare/kaldast

• • •

100

Kva er varmare/kaldare enn … lufta ute? vatnet (hav, innsjø, bekk eller elv)? vatn frå springen?

• • •

Oppgåve 6: Ta med eit termometer i klassen og forklar og vis korleis ein brukar det. Fortel at måleininga heiter gradar celsius, og vis korleis ein skriv det (°C). Mål temperaturen ulike stader på skulen. Mål også utandørstemperaturen. Snakk om vêret ute/inne og om gradar. Samanlikn temperaturen i dei ulike årstidene, i lufta, i vatn og så vidare. Samanlikn også med heimlanda til elevane, og spør til dømes: Når er det kaldast/ varmast?

Oppgåve 7: Denne oppgåva kombinerer bruken av måleresultata med å introdusere adjektiv og gradbøying. Lag eit døme med tre ulike konkrete måleresultat som til dømes viser at utandørstemperaturen er varm (15 gradar), i gangen er han varmare (19 gradar), og i klasserommet er han varmast (22 gradar). Snakk om uttrykket varmare enn / kaldare enn.

sol · varmt fint vêr · dårleg vêr regn · sludd · snø

Snakk og lytt

Korleis er vêret i dag? Korleis er vêret i Noreg i dei ulike årstidene? Korleis er vêret i heimlandet ditt i dei ulike årstidene?

Les og skriv

Bursdag i Noreg

FAGTEKS T

vindstilt

hagl · vind · storm

overskya · mildt

SE M

I Noreg feirar dei fleste barn bursdagen sin. Mange familiar har tradisjon for å vekkje bursdagsbarnet med bursdagssong og frukost på senga. På skulen har bursdagsbarnet av og til med seg noko til dei andre. Det kan til dømes vere kake, bollar eller frukt.

SE EK

Nokre gonger inviterer barnet klassen heim på bursdagsfeiring. I bursdagsselskap et ein ofte kake. Foreldra lagar gjerne dei kakene bursdagsbarnet likar best.

Svar

Feirar ein bursdag i Noreg?

Ja, dei aller fleste barn feirar bursdagen sin.

Spørsmål

Arbeid med ord for ulike vêrtypar. Snakk om vêret på dei fire teikningane på side 60. Oppgåve 8: La elevane bruke støtteorda og snakke om vêret i dag. Du kan utvide oppgåva ved at de les ulike vêrmeldingar og snakkar om orda som skildrar vêret. Oppgåve 9: Elevane møter her ein informerande fagtekst. Forklar og vis at han er ein fagtekst, og at han handlar om det verkelege livet. Snakk om innhaldet i teksten og kva

Mange familiar har tradisjon for å vekkje bursdagsbarnet med bursdagssong og frukost på senga. Det kan vere kake, bollar eller frukt. Nokre gonger inviterer barnet klassen heim på bursdagsfeiring. I bursdagar et ein ofte kake.

orda tyder. Samanlikn bursdag i Noreg med korleis elevane feira bursdag i heimlandet sitt. La elevane skrive spørsmål til svara. Det at elevane sjølve skal formulere spørsmål til eit svar, er godt språkarbeid, og det krev nærlesing av teksten. Gjer eventuelt oppgåva saman i klassen.

Eg har bursdag … Eg blir … år

Det er … månader/dagar til eg har

Spør kvarandre: Når har du bursdag? Kor lenge er det til du har bursdag? Kor gammal blir du? Kva årstid har du bursdag i? Er det kaldt eller varmt?

Eg har bursdag om våren/sommaren/ hausten/vinteren Det er ofte kaldt/varmt / fint vêr / dårleg vêr når eg har bursdag

Les, skriv og snakk

SE M

• • • • •

bursdag

Snakk og lytt

Her er ei jente og ein gut. Dei spelar badminton.

SE EK

Jenta har ein blå kjole på seg. Ho har lilla sko. Ho har store auge, og ho smiler. Jenta er høg. Skriv minst fem spørsmål til teksten:

Kven …? Kva …? Korleis …?

Kva spelar jenta og guten?

Guten har ein raud genser og ein raud caps på seg. Han har grå sko på seg. Guten er litt lågare enn jenta. Guten har mørkt hår, og han smiler like breitt som jenta. Dei har det kjekt.

Oppgåve 10: I denne oppgåva skal elevane snakke saman om bursdagar. Modeller oppgåva. Deretter kan elevane prøve sjølve. Oppgåve 11: Her møter elevane ein skildrande fagtekst. La elevane formulere spørsmål til teksten. Det at elevane sjølve skal formulere spørsmål til teksten, er godt

språkarbeid, og det krev nærlesing av teksten. La elevane stille spørsmåla til kvarandre i mindre grupper.

Adjektiva fortel om • korleis nokon ser ut – ei pen jente • korleis nokon eller noko er – ei snill jente • korleis nokon har det – ei trøytt jente Du kan setje han er / ho er / den er / dei er framfor.

Adjektiv

SE M

Teikn og skildre deg sjølv:

vakker · pen · høg låg · snill blå auge · brune auge · grøne auge frekner · svart hår brunt hår · lyst hår · raudt hår kort hår · langt hår mellomlangt hår · glatt hår krølla hår · krusete hår

Adjektiv

SE EK

I Noreg er det varmast om sommaren og kaldast om vinteren.

Om dagen er det lyst. Om natta er det mørkt. Om sommaren er dagane lange og lyse. Om vinteren er dagane kortare og mørkare.

Den lengste dagen i Noreg er mellom 20. og 22. juni. Den kortaste dagen er mellom 20. og 23. desember. Det vil seie at frå sommaren til jul blir dagane kortare og kortare. Frå jula til sommaren blir dagane derimot lengre og lengre.

Finn adjektiva i teksten og skriv dei her:

varmast

Finn fleire adjektiv og bøy dei i skriveboka di. Gå gjennom kva adjektiv er. Bruk eventuelt teksten frå oppgåve 11 til å gje døme. Forklar at adjektiv er ord vi brukar når vi til dømes skal fortelje eller skildre korleis ting eller personar ser ut eller er. Oppgåve 12: La elevane teikne seg sjølv eller ein fiktiv person og skildre teikninga med ord. Gå

gjennom skildringane og merk av adjektiva. Oppgåve 13: Les teksten saman og forklar nye ord og uttrykk. La elevane finne adjektiv i teksten eller gjer oppgåva i fellesskap.

Adjektiv bøyer vi slik Komparativ

Superlativ

søt

søtare

søtast

fantastisk

meir fantastisk

mest fantastisk

gammal

eldre

eldst

Positiv

Adjektiv

Finn rett ord.

SE M

kaldare Natta er ____________________ enn dagen. (kald – kaldare – kaldast)

Heldigvis var det ei veldig _________________ bye. (kort – kortare – kortast) Det er ____________________ om sommaren. (varm – varmare – varmast)

SE EK

Natta er ikkje like ____________________ som dagen. (lys – lysare – lysast) Det er ____________________ om vinteren enn om sommaren. (mørk – mørkare – mørkast)

Det var ganske ____________________ vind i dag. (sterk – sterkare – sterkast)

Lytt og snakk

• • •

Korleis kan vi sjå at det er haust? Kva for ei årstid likar jenta best? Korleis feirar jenta jul?

Snakk om korleis vi gradbøyer adjektiv. I tabellen er det teke med adjektiv som ikkje blir bøygde regelrett, med tanke på dei av elevane som kan ha nytte av det. Gradbøy nokre adjektiv (som blir bøygde regelrett) saman i klassen, og set ring rundt endingane -are og -ast, slik at elevane blir

• •

Når har jenta bursdag? Korleis pleier ho å feire bursdagen sin?

medvitne om kva som er rot, og kva som er bøyingsmorfem. Oppgåve 14: La elevane arbeide med oppgåva i mindre grupper eller gjer henne i fellesskap. Oppgåve 15: Elevane skal lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet.

Heilagdagar og skuleferiar

Vår

mars · april · mai

påske, påskeferie Kristi himmelfartsdag nasjonaldagen pinse

Sommar

juni · juli · august

jonsok sommarferie

Haust

september · oktober · november

haust, haustferie halloween

Vinter

desember · januar · februar

jul, juleferie vinterferie

Les ein fagtekst

• Når er nasjonaldagen til Noreg? • Kva årstid er det frå mars til mai?

SE M

• Når er det vinter i Noreg? • Kva for ein ferie har vi i juli?

Månader

Årstid

FAGTEKS T

Lag eit skjema som det ovanfor over årstider, månader og høgtider i heimlandet ditt.

Les og skriv

SE EK

Fleip eller fakta?

Påska kjem om våren.

September er ein vintermånad.

Fakta

Fleip

Det er halloween om sommaren. Juli er ein sommarmånad. Det er haust frå desember til februar.

Det er jul i april.

Jonsok er om vinteren. Det er vinter frå desember til februar. Mars, april og mai er vårmånader i Noreg.

Oppgåve 16: Elevane møter her ein informerande fagtekst i form av eit skjema / ein tabell. Forklar og vis korleis ein les og forstår ein tabell, og korleis dei ulike kolonnane og radene heng saman og gjev informasjon. Snakk om innhaldet i teksten og kva orda tyder. Snakk om høgtider i Noreg, til dømes om jul, påske og 17. mai, og samanlikn med høgtider i heimlandet til elevane. Arbeid med punktlesing som strategi når elevane skal orientere seg i tabellen og finne svar på spørsmåla.

er ei ekstraoppgåve der elevane skal lage ein tabell over årstider, månader og høgtider/skuleferiar i heimlandet sitt. Dei kan bruke teksten frå oppgåve 15 som modelltekst. Oppgåve 17: De kan gjerne lage ein konkurranse ut av spørsmåla: Du kan dele klassen inn i to lag, elevane kan svare to og to, eller dei kan svare individuelt med felles gjennomgang til slutt. Snakk om at utsegnene anten er fleip eller fakta.

Lag samansette ord haust

ferie

e tid

vêr

år

kaldt

vêr

regn

snø

tore

ferie

jul

grå

vêr

ferie

vêr

ferie

månad vår

vind

stilt

sommar

vêr

Skriv dei samansette orda her:

skule

sommar

SE M

sommarferie

Lag setningar med orda ovanfor.

SE EK

Set orda i rett rekkjefølgje vêr

Det

vårmånad

kaldt

Det

snø

blæs

sommaren

April

Det

fint

ein

Det

regnar

vinteren

Det i

vinteren

Fredrik

glad

Det

fint

vêr

Det er fint vêr.

> > > > >

Oppgåve 18: Snakk om samansette ord. La deretter elevane setje saman orda til samansette ord. Skriv eventuelt orda og fugene e og s på lappar som de klipper opp, slik at elevane fysisk kan flytte rundt på orda og fugene. Oppgåva har fleire moglege løysingar. Hjelp elevane ved å vise dei at ei av løysingane er å begynne setninga med det ordet som er markert med ein annan farge enn dei andre.

er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive setningar med orda dei fann i oppgåve 18. Oppgåve 19: Elevane skal øve på setningsoppbygging ved å setje orda i rett rekkjefølgje. Skriv eventuelt orda på lappar som de klipper opp, slik at elevane fysisk kan flytte rundt på orda. Utvid eventuelt oppgåva ved at de endrar ordrekkefølgja slik at de får spørsmål. Til dømes: Er det fint vêr? Hugs i så fall ekstra lappar med spørsmålsteikn.

Les og forstå regn – kulde – vind – ikkje

Noreg – haust – vinter – vår

blad – kvifor – tre – blomstrar

regn – snø – vind – Fredrik

ni – gradar – to – seks

snø – måndag – torsdag – laurdag

pen – høg – kven – brun

sommar – eg – du – ho

juli – juni – august – desember

januar – sky – august – desember

sommaren – vinteren – våren – haust

Skriv og les

SE M

mars – juni – november – utanfor

Lag ei bok om året og årstidene i Noreg. Finn ord på side 59 og i di eiga ordbok på side 70–71. Les bøkene til kvarandre i klassen.

SE EK

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

• •

og årstidene?

snakke om året, månadene

og årstidene?

lese ord om året, månadene

•

forstå ord om året, månadene

•

og årstidene? skrive ord om året, månadene

og årstidene?

Oppgåve 20: Les orda saman. Forklar at eitt av orda ikkje passar saman med dei andre. Hjelp elevane ved å forklare tydinga av orda i ein samanheng. Gjenta til dømes nokre av dei setningane de har arbeidd med, der ordet blir brukt. Oppgåve 21: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Elevane kan finne ord til bøkene sine på side 59 og i den personlege ordboka si på side 70 og 71.

Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Året På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

Dette er den personlege ordboka til elevane, som kvar enkelt byggjer opp med støtte frå deg som lærar. Du kan arbeide med ordbøkene i klassen på denne måten: Bruk ein stor plakat eller smarttavla i klasserommet. Lag ein kolonne til kvart av språka som er representerte i klassen. Legg eventuelt til ein kolonne for engelsk. Skriv det norske ordet, peik på morsmåls kolonnen, og spør: Kva heiter det på dykkar språk? Kan nokon skrive det?

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

SE EK

SE M

Kropp og helse

Lytt og les om biletet

Det er matfriminutt. Dei tre ungane et matpakkane sine. Jenta har ein stor, sunn matpakke med seg. I matpakken er det agurkskiver og eit eple. Ho har også brød med skinke, ost og tomat med seg. Guten i den blå T-skjorta har frukt med seg. Eit eple og ei pære.

I Hopp i det! skal elevane arbeide med språket i ein meiningsfylt samanheng og alltid ved å gå frå heilskap og overblikk til eit djupare detaljnivå. Begynn eventuelt med å besøkje naturfagrommet eller skulekjøkkenet på skulen, og bruk tinga i rommet til å snakke om kropp og helse. Set ord på nokre av tinga de møter undervegs. Ta eventuelt bilete på turen, og bruk dei til dykkar eigen biletsamtale. Bruk gjerne også illustrasjonen som grunnlag for det vidare språkarbeidet. Sjå på og snakk om illustrasjonen. Kva ser de? Kva vil det seie å vere sunn? Kva er sunt kosthald? Kvifor er det

Guten i den raude T-skjorta har mjølk og ein banan med seg. Alle tre et sunn mat i matfriminuttet. Men dei gler seg til i ettermiddag, for då skal dei i bursdag. I bursdagen blir det sikkert servert cola, godteri og kake. Det er usunt. Men det smakar godt. sunt å røre på seg? Les leseteksten høgt, les han i kor, og snakk om orda. Støtt språkoppbygginga til elevane visuelt ved å skrive ord og setningar på tavla, på ordkort, skilt eller liknande etter kvart som de møter dei. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Arbeid også kontinuerleg med språklydar og uttale ved å la elevane gjenta ord, uttrykk og setningar, til dømes i kor.

er · har · her

Du skal lære

lage mat · bake · vege · ikkje

å forstå, bruke, lese og skrive ord om kropp og helse

røre på seg · drive med idrett over · under · ved sida av · bakanfor nede i · humør · sport mat · grønsaker · frukt

Snakk og skriv om biletet

kropp · hovud · arm · bein · mage sunn J usunn · likar J likar ikkje

glad J sur · høg J låg

SE EK

SE M

ute J inne

Lag di eiga ordbok

Skriv dei viktigaste orda i Ordboka mi på side 84–85.

Lag ordkort til dei viktigaste orda. Arbeid parallelt og jamleg med alfabetet og orddanning. Alfabetarbeidet bør vere ein del av den faglege heilskapen og konteksten eleven er i. Her kan du leggje vekt på vokalane e, ø, a og æ og konsonantane l, p, n, s og t. Det første møtet med ein bokstav bør alltid omfatte ein vokal og ein konsonant som dannar eit ord. Forslag til lydrett orddanning: ein, eit, pære, nase, banan, leppe. Bruk nokre av modellsetningane frå oppgåve 1 og dei andre oppgåvene. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no. Oppgåve 2: La elevane snakke og skrive om biletet på førre side.

Dei kan støtte seg til modellsetningane frå oppgåve 1 eller bruke orda i sirkelen og sjølve lage nye setningar. La elevane skrive dei viktigaste orda, uttrykka og setningane på deira nivå i ordboka på side 84–85. Der finn du også ei rettleiing til korleis de kan arbeide med ordboka. La elevane lage ordkort til dei viktigaste orda. Teikn av eller kopier ordkortet bakarst i boka. Les meir om ordkort i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

SE EK

SE M

over bordet

Skriv rette ord på teikninga.

frukt · matpakke mjølk · bag under bordet over bordet ved sida av bordet framfor bordet

Skriv fleire ord til teikninga.

Oppgåve 3: La elevane skrive dei rette orda inn i dei tomme boksane. Forklar/vis eleven at det kan vere lurt å bruke sirkelen med ord eller bla tilbake til side 73.

er ei ekstraoppgåve der dei elevane som har fleire ord i ordforrådet sitt, kan skrive fleire ord i skriveboka si.

hovud · munn · nase

auge · øyre · hår · hake panne · mage · bryst Les og skriv

navle · bein · kne · lår

hovud

legg · fot · tå · arm

SE EK

SE M

hand · finger · hæl

Kvar er … din? Kvar er … di? Kvar er … ditt? Kvar er … dine? Her er … din. Her er … di. Her er … mitt. Her er … mine.

Arbeid med kroppsorda. Oppgåve 4: Snakk om orda og la elevane skrive dei på rett stad på teikninga. De kan eventuelt gjere oppgåva saman. La elevane lage setningar med orda, til dømes «Kvar er armen din?». «Armen min er her» (viser armen).

1 2 3

Finn ut og skriv

4 6

Eg er ____________________ cm høg. Den høgaste i klassen er ____________________ høg.

Eg er høgare enn ________________________. Eg er lågare enn _______________________. 8 10

____________________________ og ____________________________ er like høge.

Les og teikn

sur

forelska

glad

SE M

Eg er like høg som ____________________________ .

redd

skuffa

trøytt

overraska

trist

lei seg

sjenert

likegyldig rasande

sint

Teikn korleis ein ser ut når ein er …

15 17 18 19 20

SE EK

glad

Snakk og lytt

sur

24 24

• • • •

Nokre gonger er eg … Eg er aldri … Eg er alltid … når … Eg blir … når …

lei seg

_________________

nokre gonger alltid aldri

26 27 28 29

Oppgåve 5: Snakk om kva det vil seie å måle noko, og snakk om måleiningane kilometer (km), meter (m), centimeter (cm) og millimeter (mm). La elevane måle seg sjølv og kvarandre og samanlikne seg. Dersom dei ikkje har så lyst til å samanlikne seg med kvarandre, kan dei samanlikne seg med noko anna, til dømes dørkarmen eller ei hylle. Arbeid eventuelt meir med større enn / mindre enn og lengre enn / kortare enn på andre måtar. Oppgåve 6: Les og snakk om orda.

La elevane dramatisere dei ulike kjenslene. Legg eventuelt til fleire ord. Avslutt oppgåva med at elevane teiknar utvalde kjensler på ansiktet. På det siste ansiktet kan dei sjølve velje kva for ei kjensle dei vil teikne. Oppgåve 7: Snakk om uttrykka nokre gonger, aldri og alltid, og la elevane seie setningar med kjensleorda frå oppgåve 6.

eple · banan jordbær fersken · plomme tomat · agurk · lauk raud paprika · purre mango

poteter

SE M

mango

Les og skriv

Skriv rett ord ved rett frukt eller grønsak.

SE EK

Kan du namnet på nokon andre frukter og grønsaker? ______________________________ Kva likar du best?

___________________________________________________________

Skriv

Skriv namnet på tre frukter og tre grønsaker her: Grønsaker

Frukter

Oppgåve 8: Snakk om samleomgrepa frukt og grønsaker, og snakk om namna på dei fruktene og grønsakene det er bilete av. Snakk eventuelt om andre grønsaker og frukter, og ta dei gjerne med deg, slik at elevane kan kjenne, lukte og smake på dei medan dei lærer orda. I oppgåva skal elevane kople saman bilete og ord. Gjer eventuelt oppgåva saman.

Snakk om kva typar frukt og grønsaker elevane likar best. Gje eventuelt elevane andre typar oppgåver om frukt og grønsaker. Oppgåve 9: La elevane kategorisere orda i grønsaker og frukt. Snakk eventuelt meir generelt om samleomgrep og spesifikke omgrep.

Jenta et … Ho går på … Jenta kjenner seg sunn når ho …

Jenta synest at … er usunt

• •

Kva et jenta? Kva går ho på?

Kva er helse for jenta? Kva meiner jenta er usunt?

Lytt og snakk

legg meg tidleg

Skriv

spelar … et …

Eg kjenner meg sunn når eg …

et sunt · spring trenar

er glad

SE M

rører på meg

SE EK

Les og forstå

Fleip eller fakta?

Eit eple er ikkje ei frukt. Ei gulrot er ei grønsak.

Eit menneske har ikkje tre auge.

Godteri og kake er sunt.

Ein banan er ikkje ei grønsak. Det er ikkje sunt å røre på seg.

Fakta

Fleip

Dette er ein banan

Dette er ikkje ein banan

Eit menneske har eit hovud.

Oppgåve 10: Her skal elevane lytte og svare på spørsmåla. La dei gjerne lytte fleire gonger, og snakk om innhaldet. Diskuter gjerne om elevane er einige i det synet jenta har på helse. Oppgåve 11: Her skal elevane skrive når dei kjenner seg sunne. Dei kan bruke setningane og orda i sirkelen. Gjer eventuelt oppgåva saman, eller støtt elevane ved å skrive forslag til setningar på tavla. Oppgåve 12: Snakk om nektingsordet ikkje og la

elevane lage eigne døme, til dømes: «Eg har to armar. Eg har ikkje tre armar.» «Eg likar tomat. Eg likar ikkje banan.» De kan gjerne lage ein konkurranse ut av spørsmåla: Du kan dele klassen inn i to lag, elevane kan svare to og to, eller dei kan svare individuelt med felles gjennomgang til slutt. Kven fekk flest rette svar? Merk at spørsmåla er relativt vanskelege på grunn av nektinga.

Les og skriv

Les om kva Fredrik et: grovbrød, eit egg, to gulrøter, agurk og tomat, ein banan, eit eple og eit rundstykke til å ete om ettermiddagen.

Fredrik elskar mat – både sunn mat og usunn mat. Om morgonen et han havregryn med mjølk, brød med ost eller jogurt med mysli.

Middagen et han saman med familien. Dei et poteter, ris eller pasta med grønsaker og kjøt til. Nokre gonger et Fredrik også godteri og kake.

Han har ein stor matpakke med seg på skulen. I den er det fire skiver

havregryn

SE EK

Skriv

SE M

Skriv nokre av matorda her:

brød · ost jogurt · ris poteter · falafel pasta · grønsaker · frukt

Eg likar å ete ______________________________________________________________ kylling · oksekjøt · lam Til frukost et eg

fisk · godteri · is · kake

_________________________________________________________ chips · graut

I matpakken min er det __________________________________________________________ Yndlingsretten min er ____________________________________________________________

Snakk og lytt

• •

Kva likar du å ete? Kva et du til frukost?

Arbeid meir med namna på ulike matvarer. Oppgåve 13: Les teksten saman og marker matorda i teksten. Avslutt med at elevane sjølve skriv orda på skrivelinjene. Snakk eventuelt om kva for nokre av matvarene Fredrik et, som elevane kjenner til og et. Oppgåve 14: Her skal elevane skrive om kva dei sjølve et og likar. Begynn med å gå gjennom orda i sirkelen, og skriv deretter fleire ord på tavla.

• •

Kva har du med i matpakken? Kva likar du best – kva er yndlingsretten din?

Oppgåve 15: Her skal elevane spørje kvarandre. Dei kan bruke setningane i oppgåve 13 til å svare. Rund eventuelt av med å snakke om kva som er sunn og usunn mat. Elevane kan klippe matvarer ut av blad og reklame, og kategorisere dei ut frå ulike samleomgrep, til dømes mjølkeprodukt, kjøt, fisk og grønsaker.

Les fagteksten og skriv

FAGTEKS T

Pitabrød Framgangsmåte

25 g gjær 3 dl vatn 1 ms olivenolje 1 ts salt 1 ms honning 150 g sammalen kveite 250 g kveitemjøl ekstra mjøl til utbaking

Rør gjæren ut i lunka vatn. Tilset dei andre ingrediensane. Elt deigen godt saman og legg han i ei gryte. Legg lok på gryta. La deigen heve ein lun stad i omtrent 1 time. Strø mjøl på eit bord og legg deigen oppå mjølet. Elt deigen godt. Del deigen i 10 emne og form dei til bollar. Rull bollane flate. Dei skal ha ein diameter på ca. 12 centimeter. La dei heve igjen i ca. 10 minutt. Steik pitabrøda midt i omnen.

SE M

Ingrediensar

Steikjetid: ca. 10 minutt ved 200 °C

Forkortingar ts = teskei ms = matskei dl = desiliter g = gram min = minutt °C = gradar celsius ca. = cirka (omtrent) cm = centimeter

SE EK

Handleliste

Oppgåve 16: Les teksten saman. La elevane markere alle orda dei ikkje kan, og snakk om dei i klassen. Forklar nye ord som ingrediensar, elte, rulle, gryte, lok, deig, heve, lunka og emne. Forklar kva ei matoppskrift er (ein instruerande fagtekst, akkurat som oppgåveformuleringar og bruksrettleiingar), og kvifor det er godt å ha ei oppskrift å gå etter. Forklar korleis ho er bygd opp, og korleis vi følgjer henne: Først får vi vite kva vi

skal bruke (ingrediensar), så får vi vite kva vi skal gjere, og til slutt får vi vite korleis og kor lenge maten skal steikjast eller kokast. Snakk om dei ulike måleiningane og vis kva ein dl, ei ts og ei ms er for noko. Til slutt skal elevane lage ei handleliste. Ta eventuelt ein tur på butikken saman, og avslutt med å prøve ut oppskrifta på skulekjøkkenet.

Les og skriv

pinnebrø

Oppskrift på

pinne. Finn ein god e. an til ei pøls h ll ru g o ig med de Ta ein klump Steik pinneb ndt pinnen. ru n e ig e d rødet over glø le Vik rne frå eit bå l. Pass på at pin nebrødet ikk je blir svart. d

SE M

jøl. blaut, tilset du meir m r fo er en ig de om rs De lv time. La deigen heve ein ha

SE EK

Oppskrift på pinnebrød

Rør ut 25 g g jær i lunka v atn, og tilset 1 teskei salt. Hell i ca. 500 g og elt deig en. Deigen skal vere fin og g latt.

Skriv ei oppskrift på ein rett du likar godt.

Oppgåve 17: Snakk eventuelt om situasjonen: Amelia og Fredrik har funne ei oppskrift på pinnebrød. Men det er rot i rekkjefølgja. Elevane skal hjelpe dei med å setje teksten rett saman. Snakk først om kva setningane fortel, og hjelp elevane med å forstå orda dei er usikre på. Gå også gjennom forkortingane i oppskriftene, og snakk eventuelt om kva forkortingar elevane kan. Lag eventuelt ei oppgåve om forkortingar. Du kan støtte

elevane ved å kopiere sida og klippe opp setningane, slik at elevane fysisk kan flytte rundt på dei før dei skriv ned oppskrifta. Du kan gjere oppgåva vanskelegare ved å klippe alle setningane frå kvarandre. er ei ekstraoppgåve der elevane kan skrive ned oppskrifta på ein rett dei likar godt. Dei kan bruke teksten frå oppgåve 16 eller 17 som modelltekst.

Preposisjonar Ord som på, i, mellom, under, over, ved sida av, framfor og bak kallar vi preposisjonar.

Ballen ligg i kassen

Ballen ligg mellom bordet og stolen

Ballen ligg under bordet

Ballen ligg framfor bordet

PL Ballen ligg bak bordet.

SE EK

Ballen ligg ved sida av kassen

SE M

Ballen flyg over bordet

Ballen ligg på bordet

Preposisjonar

Teikn eit eple …

… ved sida av bordet

… på bordet

… framfor bordet

… under bordet

… over bordet

Snakk om preposisjonar. La elevane vise preposisjonane ved å sitje på ein stol, under ein stol, ved sida av ein stol, framfor ein stol og bak ein stol. Lag eventuelt fleire oppgåver om preposisjonar. Oppgåve 18: La elevane teikne eit eple på, under, ved sida av, framfor og over bordet.

sint agurk

auge

overraska

sur

banan

glad springe

mage

skrive

Verb

Adjektiv

Substantiv

bake kropp

sunn

Les og skriv

snakke

lese

Skriv og les

SE M

agurk

SE EK

Lag ei bok med oppskrifter på sunne rettar eller om kva som er sunt og usunt. Finn ord på side 73 og i di eiga ordbok på side 84–85. Les bøkene til kvarandre i klassen.

Vurder deg sjølv Kor flink er eg til å

forstå ord om kropp og helse snakke om kropp og helse

• • • •

lese ord om kropp og helse skrive ord om kropp og helse

Oppgåve 19: Les orda saman. Snakk om tydinga og om at orda er høvesvis substantiv, verb og adjektiv. La elevane sortere orda. Orda kan sorterast i tre like store grupper etter ordklasse (substantiv, verb, adjektiv), men du kan også la nokre av elevane sortere ut frå andre kriterium som passar til deira nivå (til dømes ut frå kva kjennskap elevane har til orda, ulike fagområde, lengda på orda, talet på vokalar osv.). Oppgåve 20: Denne oppgåva kan differensierast ut frå nivået til elevane. La eventuelt elevane lage bøkene digitalt. Les meir i rettleiinga på gan.aschehoug.no.

Elevane kan finne ord til bøkene sine på side 73 og i den personlege ordboka si på side 84–85. Avslutt kapittelet med at elevane vurderer læringa si på ein skala frå 1 til 10, der 1 står for «kan det ikkje» / «det er vanskeleg» og 10 står for «kan det veldig godt» / «det er ikkje vanskeleg». I tillegg til denne eigenvurderinga kan elevane teikne og skrive ned alle orda dei har lært innanfor dette temaet. Bruk vurderingane frå elevane som utgangspunkt for ein samtale med kvar elev.

Ordboka mi – Kropp og helse På mitt språk

På engelsk

SE EK

SE M

På norsk

P책 mitt spr책k

P책 engelsk

SE EK

SE M

P책 norsk

måndag tysdag

januar · februar · mars

onsdag

april · mai · juni

torsdag

juli · august · september

fredag

oktober · november · desember

laurdag

blå

raud

gul

grøn

brun

svart

kvit

grå

Substantiv

søndag

Substantiv er ord du kan telje.

Du kan setje ein, ei eller eit framfor eit substantiv, til dømes ein skulesekk, ei tavle, eit pennal.

SE M

Dersom det er fleire, set vi ofte -ar, -er eller -r til slutt i ordet, til dømes fleire lærarar, fleire poteter, fleire tavler.

Substantiv bøyer vi slik Eintal Ubestemt ein skulegard

Bestemt

Ubestemt

Bestemt

skulegarden

fleire skulegardar

alle skulegardane

tavla

tavler

tavlene

pennalet

fleire pennal

alle pennala

SE EK

ei tavle

Fleirtal

eit pennal

Verb

Verb fortel om kva nokon gjer, eller om noko som skjer.

Du kan setje å eller eg framfor eit verb, til dømes å kaste, eg kastar

Verb bøyer vi slik

Imperativ

Presens

Preteritum

kast

eg kastar

i går kasta eg

kjøp

eg kjøper

i går kjøpte eg

bla

eg blar

i går bladde eg

syng

eg syng

i går song eg

Adjektiv Adjektiva fortel om • korleis nokon ser ut – ei pen jente • korleis nokon eller noko er – ei snill jente • korleis nokon har det – ei trøytt jente

Du kan setje han er / ho er / den er / dei er framfor.

Adjektiv bøyer vi slik

søt

søtare

fantastisk

meir fantastisk

gammal

eldre

Preposisjonar

Superlativ

Komparativ

søtast

mest fantastisk

SE M

Positiv

eldst

Ord som på, i, mellom, under, over, ved sida av, framfor og bak kallar vi preposisjonar.

SE EK

Ballen ligg i kassen

Ballen ligg mellom bordet og stolen

Ballen ligg under bordet

Ballen ligg på bordet

Ballen flyg over bordet

Ballen ligg ved sida av kassen

Ballen ligg framfor bordet

Ballen ligg bak bordet 87

éin

tre

fire

fem

seks

sju

åtte

ti elleve tolv tretten fjorten femten seksten sytten atten nitten tjue tjueein tjueto tjuetre tjuefire tjuefem tjueseks tjuesju tjueåtte tjueni tretti trettiein trettito trettitre trettifire trettifem trettiseks trettisju trettiåtte trettini

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

førti førtiein førtito førtitre førtifire førtifem førtiseks førtisju førtiåtte førtini femti femtiein femtito femtitre femtifire femtifem femtiseks femtisju femtiåtte femtini seksti sekstiein sekstito sekstitre sekstifire sekstifem sekstiseks sekstisju sekstiåtte sekstini

LE 88

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

sytti syttiein syttito syttitre syttifire syttifem syttiseks syttisju syttiåtte syttini åtti åttiein åttito åttitre åttifire åttifem åttiseks åttisju åttiåtte åttini nitti nittiein nittito nittitre nittifire nittifem nittiseks nittisju nittiåtte nittini hundre

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39

SE M

éin to tre fire fem seks sju åtte ni

SE EK

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Innhald

•

Ordkort

Familien min ..................................s. 2

Definisjon – kva tyder ordet?

Skriv ei setning med ordet:

• Skulen i Noreg ............................. s. 16

• Her bur eg ...................................s. 30 ✓ Eg kan … seie ordet høgt

kort

førestille meg ordet vise ordet

• Året ............................................s. 58

På morsmålet mitt:

SE EK

• Kropp og helse ............................. s. 72

SE M

• Veka mi .......................................s. 44

✓ Ordet er ...

Skriv ordet i stav-ing-ar:

© 2016 Alinea, København, Danmark Originaltittel: Fart på dansk – lyt, tal, læs og skriv Tilpassing frå dansk og omsetjing til nynorsk: Eirik Ulltang Birkeland 1. utgåve, 1. opplag 2018 Norsk utgåve © 2018 GAN Aschehoug Fagkonsulent: Mette-Maria Rydén Graﬁsk tilrettelegging: Jytte West / Westdesign og Nygaard Design Trykkjeri: Livonia Print SIA, Latvia Illustrasjonar: Jenz Koudahl. Side 75: Thomas Balle Omslagsfoto: Monkey Business Images / Shutterstock Kart, side 39: Shutterstock Kart, side 40: iStock/Thinkstock

Del ordet opp i tydingselement:

Hopp i det! Norsk som andrespråk Helga Conradsen

Teikn her:

Skriv eit synonym:

ISBN 978-82-49-21958-2 Nynorsk gan.aschehoug.no

Hopp i det! · GAN Aschehoug – kan kopierast. Les om bruk av ordkortet i rettleiinga på gan.aschehoug.no

mellomlangt langt

Helga Conradsen

Hopp i det!

lèt deg leggje opp ei

heilskapleg undervisning som tek

utgangspunkt i verda til elevane, dei språklege

SE M

ressursane deira og dei opplevingane dei har til felles. Kapitla i arbeidsboka lèt elevane utfalde den

kommunikative kompetansen sin, slik at dei heile tida vekslar

NORSK SOM ANDRESPRÅK Hopp i det!

Hopp i det!

mellom å lytte, snakke, lese og skrive.

Elevane arbeider dermed med språket i meiningsfulle av høgfrekvente ord blir dei aktive språkbrukarar frå første dag og kjem seg raskt vidare frå kvardagsspråk til fagspråk. Materialet byggjer på den nyaste kunnskapen innanfor

SE EK

andrespråksdidaktikk og tek høgd for nye elevar

undervegs og behovet for differensiering.

norsk som andrespråk

samanhengar. Ved hjelp av stillasbygging, dialog og rask tileigning

www.gan.aschehoug.no forlag@gan.aschehoug.no

9 788249 219582 219025

Hopp i det! Nynorsk ISBN 978-82-49-21958-2

for nykomne elevar på mellomtrinnet GAN Aschehoug