Hizkuntza-aniztasuna

Page 1

Hizkuntza-aniztasuna

Belen Uranga b.uranga@soziolinguistika.org Soziolinguistika Klusterra 2011ko otsailak 10


• 2. Hizkuntzakomunitateak

Mikroan

Ertainekoak

Makroak

• 1. Munduko hizkuntzaaniztasuna

AZTERGAIAK • • • • •

Aniztasuna Banaketa; hedapena (gehigarria/kengarria) Ukipen-egoerak Homogeneizatze-arriskua Ekosistemak

• 3. Norbanakoaren hizkuntza-sistema eta bere ingurua


Munduko hizkuntza-aniztasuna

Ozeano Barea 1.100 18%

Europa 200 3%

Asia 1.900 32%

Afrika 1.900 32 %

Amerika 900 15 % • Hizkuntzak

• 850-823

Estatuak Papua Ginea Berria

• 670-726

Indonesia

• 380-387

India

• 410-505

Nigeria

• 270-279

Kamerun

• 240-288

Mexiko

• 250-235

Australia

• 210

Brasil

• 200-218

Zaire / Kongo

• 160-201

Txina

• 160-176

AEB

• 169

Filipinak

• 107

Myanmar

• 120

Nepal

• 100

Errusia

Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International.


Munduko baso-dentsitatea (adibide gisa)


1.2. a: Hizkuntza-familiak eta hizkuntza-aniztasun oso handiko herrialdeak

• Hizkuntzak

• 850-823

Estatuak Papua Ginea Berria

• 670-726

Indonesia

• 380-387

India

• 410-505

Nigeria

• 270-279

Kamerun

• 240-288

Mexiko

• 250-235

Australia

• 210

Brasil

• 200-218

Zaire / Kongo

• 160-201

Txina

• 160-176

AEB

• 169

Filipinak

• 107

Myanmar

• 120

Nepal

• 100

Errusia


Hiztun-kopuruaren araberako hizkuntza-kopurua


Hiztun-kopuruaren araberako hizkuntza-kopurua

239; 4%

72; 1% 8; 0%

795; 13%

1605; 26%

3391; 56%

<10.000 10.000-100.000 100.000-1.000.000 1.000.000-10.000.000 10.000.000-100.000.000 >100 MM


Hiztun-kopuru handiko hizkuntzak (milioi hiztun) (Gradol)

Txinera

1.113

Ingelesa

372

Hindiera/Urduera*

316

Gaztelania

304

Arabiera

201

Portugesa

165

Errusiera

155

Bengaliera

125

Japoniera

123

Alemana

102


Hiztun-kopuru handiko hizkuntzak (milioi hiztun) (Gradol)

Alemana 3%

Bengaliera 4%

Japoniera 4%

Errusiera 5% Portugesa 6%

Txinera 37%

Arabiera 7% Gaztelania 10% Ingelesa 13%

Txinera; 1.113

Ingelesa; 372 Hindiera/Urduera *; 316

Hindiera/Urduer a* 11%

Gainerako hizkuntzahiztunak

Gaztelania; 304 Arabiera; 201 Portugesa; 165 Errusiera; 155 Bengaliera; 125 Japoniera; 123 Alemana; 102


Munduko hizkuntza-aniztasuna: homogeneizatze-joera (Galtzearriskua)

Komunitate bateko hizkuntza arriskuan dago -arrisku potentzialean, behintzat- haurren ehuneko handi batek (%30ek gutxienez) ikasten ez badu • Wurm (2001): “Atlas of the World’s Languages Danger of Disappearing”. Unesco Publishing: Paris

Galtzeko arrisku potentzialean

• Ikasten duten haurren kopurua jaisten denean

Galtzeko arriskuan

• Transmisioa neurri handian eteten denean

Galtzeko arrisku larrian

• Hiztun gazteenak pertsona adindunak direnean

Hilzorian

• Hiztun gutxi eta adin handikoak

Hizkuntza hilak

• Hiztun gabeak


Hizkuntza-bizitasuna neurtzeko metodologia (Unesco)


Hizkuntzen desagertze-arriskua

Hizkuntzen desagertze-prozesua gaur egun inoiz baino azkarragoa da

Hizkuntzen desagertze-arrisku maila ehunekotan, espezie biologikoen portzentaia baino askoz handiagoa da.

Gizartea, oro har, sentiberagoa da galera biologikoaren aurrean hizkuntza-galeraren aurrean baino



Hizkuntzaren transmisioa (belaunaldiz belaunaldikoa) Transmisio orokorra

53 %

Belaunaldiz belaunaldiko erabilera Partzialki etena

23 % Adin.

Ia erabat etena Zeharo etena Ez daki / ez du erantuzn Guztira

Helduak

Gazteak

Haurrak

8% 12 % 4%

Adinekoak

65

Helduak

59

54

Gazteak

54

44

36

Haurrak

49

42

35

100 %

38


Munduko hizkuntza-aniztasuna galtzear

UNESCO: Atlas of World Languages in Danger of Disappearing


Hizkuntzek dituzten mehatxuak

Beste batzuk

Hondamen naturalak eta eragindakoak

Eragile eknomiko eta sozialak

Eragile demografikoak

Eragile politikoak

%3

%8

%16

%27

%46


Euskal Herriko hizkuntza-aniztasuna

Gutxiengoaren hizkuntza •Hizkuntza nagusia(k), •Atzerriko hizkuntza(k), •Immigrazioko hizkuntzak

Egoera desorekatuak •Ezagutza: transmisioa, ikastea •Estatusa •Ospea •... •Murrizte-arriskua

Aldaerak •Aldaera geografikoak •Estandarra Hizkuntza-komunitate(ar)en muina eta alderdi desberdinekin harremanak •Kultura(k), Identitatea(k), kohesioa… •Jarrerak , aurreiritziak


Hizkuntzak eta Immigrazioa


Proposamena: Gaur egungo ingurune globalizatuan… Ideia nagusiak: HIZKUNTZAREN IKUSPEGITIK •Ezagutza: H1, H2, H3, Hn... Htza.-aldaerak

•Erabileraesparruak

Aniztasu na

• (Eko)sistem(ar)en izaera orekatua. • Sistemaren aldagai guztien identifikazioa eta euren arteko harremanak • Desorekaren arrazoiak, ardurak, erantzukizunak • Oreka berriak eraiki beharra

Banaketa

Balioak: HIZKUNTZAREN IKUSPEGITIK •Lehia, aukera, ahalmena

•Galeraren identifikazioa

Ukipenegoerak

•Aniztasunaren balio unibertsala. •Jasotakoa ondorengoei emateko erantzukizuna •“Ahularen” aldeko neurri orekatzailearen beharra •Globalizazioaren eta “merkatu librearen” aurreko izaera kritikoa. •Lekuan lekukoaren balioa (identitatearen balioa) •Giza eskubideen errespetua •Unibertsaltasunera berezitasunetik

Homoge neizatzearriskua

•Hizkuntza/ •Identitatea/ •Kultura

Ekosiste ma


• Eskerrik asko


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.