12/11/2010
Transition Towns herri mugimendua: EHrako ikasbideak
Bi oinarri
• Peak Oil • Aldaketa klimatikoa Ekoliderrak - Kutxa Donostia, 2010eko azaroak 18
Joseba Azkarraga Etxagibel
CO2 levels over the past 60000 years
Energiaren Nazioarteko Agentzia
• “Traiektoria erabat okerra daramagu” • “Modu iraultzailean aldatu ezik, tenperaturak sei gradu egin dezake gora; munduaren azkena ez bada hori, antzeko zerbait izango da”
1
12/11/2010
Petrolio ugari eta merkeraren amaiera Production, Gboe/a
50 40 30
EHren hiperdependentzia energetikoa
Non-con Gas Gas NGLs Polar Oil Deep Water
Menpekotasuna: 95% (EB % 53, Esp % 79)
Petrolioa %41, Gasa %40
Eregia kontsumoa : 3,97 tep/per-cap (EB 3,64; Esp 3,27)
Intentsitatea: 0,18 kgep/€ (EB 0,15 – Esp 0,14)
Autopista/autobideak 245 km miloi bat biztanleko (145 EB)
79 kamioi mila biztanleko (64 EB)
Lan egunetan desplazamenduen % 41 autoz
EHko ekonomiaren %50a oso zaurkorra: Petrolioaren ugaritasunean oinarritu Energia menpekotasuna Garraio eta energian intentsiboa Errepideen nagusitasuna…
Heavy
20
Regular
10 0 1930
1950
1970
1990
2010
2030
2050
Klima eta energia: bi erraldoiren konbergentzia Roger Revelee eta Hans Suess (zientzialari estatubatuarrak, 1957) “Gizakiok abian jarri dugu eskala itzela duen esperimentu geofisikoa, aurrekaririk ez duena eta etorkizunean sekula berriro egin ahal izango ez dena: aurreko 500 milioi urteetan Lurrean metaturiko petrolioa, ikatza eta gas naturala airera jaurtitzen ari gara. Honek eragin handia izan dezake kliman”.
Teknologiak salbatuko?
“Seguir predicando que la tecnología llegará justo en el momento adecuado para salir del agujero ambiental es ser un entusiasta de la Primera Ley de Walt Disney: El deseo lo hará realidad”. W . Youngquist (Exxon petrolio enpresako
Nicholas Georgescu-Roegen
geologoa eta akademikoa): “Petrolioaren mundu mailako ekoizpenak tontorra jotzea, eta honen ondorioz ezinbestean biziko dugun gainbehera, mugarri izango da Lurraren historian; orain arte ikusitako guztia gaindituko duen inpaktua izango du munduan. Eta gauza segurua da gertaera hori gaur bizirik diren pertsona gehienek ikusiko dutela”
2
12/11/2010
Gizarte gisa, jabetu al gara?
Kolapsoaren bezpera? • Jared M. Diamond, University of California-ko geografo eta fisiologoa (Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed) • Lovelock, Gaia Teoria • Colin Campbell geologoa • Dennis Meadows (The limits of growth) • Martin Rees astronomo eta astrofisikoa
J. Tainter-ek halaxe definitu du kolapsoa (The collapse of complex societies): “Kolapsora heldu den gizarte konplexu bat, batbatean txikiagoa da, sinpleagoa, estratifikazio eta ezberdintasun sozial gutxiagokoa. Informazio fluxua murriztu ohi da, jendeak komertzio eta interakzio gutxiago du eta, oro har, koordinazio gutxiago dago norbanakoen eta taldeen artean. Jarduera ekonomikoa gain-behera etorriko da aurreko guztiaren neurri berean.”
Andrew McNamara, Queensland-eko (Australia) ministroa Iraunkortasunerako, Aldaketa Klimatikorako eta Berrikuntzarako: “Inongo dudarik ez dago, esentzialak izango dira konponbide lokalak, modu komunitarioan gidatuak. Hortxe izango dute gobernuek funtzio inportantea: tokiko sareak lagundu; sustatu behar dira tokiko elikagai, ur, erregai eta dendetan behar ditugun bestelakoez hornitzeko gai direnak. Hauxe izan zen nire argudioetako bat honi buruz egin nuen lehen diskurtsoan, 2005eko otsailean…, gure bizieren birtokikotzea ikusiko dugula, gogora ekarriko diguna ez aurreko mendea, ezpada lehenagokoa. Eta hori ez da gauza txarra. Zalantza barik, honakoa izango da erantzun merkeenetakoa eta oso eraginkorra: kontsumo lokala, ekoizpen lokala eta banaketa lokala sustatzea. Eta honek onura humano eta komunitarioak izango ditu…”
4 funtsezko abiapuntu
Aukerak? Trantsizio ordenatua • • • •
Planifikazioa Borondatez Adostasunez Gutxiagorekin hobe…
1. Energia askoz gutxiagorekin bizi behar 2. Erresilientzia galdu dugu, eta berreskuratu egin behar
Trantsizio desordenatua • • • • • •
Kaosa Frustrazioa Ezberdintasunak Hondamendi ekologikoak Militarismoa Populismoak
3. Ekin egin behar: kolektiboki eta orain 4. Sormen kolektiboa askatu
3
12/11/2010
Emozionalitatea
Jarrerak Eraikitzailea, katastrofismorik ez
Bost estadio:
“Ingurumenaren bueltako aktibistek azken 30-50 urteotan erabili ditugun erremintak (protestatzea/ manifestazioak/ presionatzea), desegokiak eta eznahikoak dira aurrean ditugun desafioen eskalari erantzuteko. Sekula ez dugu lortu kultura nagusiak konpromisorik hartzea horren inguruan, eta, ondorioz, gauzak egiteko beste modu batzuk kontsideratzen ari gara ” Rob Hopkins
– Ukazioa – Negoziazioa
Erradikaltasun pragmatikoa
– Beldurra / Oldartzea
Gobernuen zain bagaude, gutxiegi izango da, eta beranduegi. Norbanako gisa heltzen badiogu, gutxiegi izango da. Baina komunitate gisa ekiten badiogu, beharbada nahikoa izan daiteke, eta garaiz egin dezakegu
– Tristura
Baikortasuna:
– Ekintza
“Peak oil gertakariak eta aldaketa klimatikoak aukera paregabea eskaintzen digute gure inguruko mundua berrasmatzeko, birpentsatzeko eta berreraikitzeko” Rob Hopkins
Lau eszenatokiak
Eszenatokiak, emozionalitateari lotuak •
Teknofantasia: ukazioa
•
Teknologia berdearen egonkortasuna: negoziazioa
•
Mad-Max edo The Road: haserrea (ordena falta, legea ahuldu, biolentzia...)
•
Permakultura-Transition (beherakada kreatiboa, Lurraren kudeaketa)
4
12/11/2010
Dohain / ahal / indarguneak
Istorio kulturalak – Teknofantasia: • “Gobernuak salbatuko gaitu” • “Teknologiak eskainiko ditu soluzio guztiak” • “Hazkundea saihestezina da”
• • • • • • • • • • •
– Energia berdea: • “Desazkundea txarra da” • “Kontsumoa berdin zoriontasuna”
– Mad-Max: • “Maitasuna luxua da” • “Gizakiok berez gara txarrak”
– Transition pentsabidea : • • • •
“Gizandreok koopera dezakegu” “Lan egin dezakegu sistema naturalekin” “Garrantzi handiago eman interes kolektiboari” Soiltasuna
Nortzuk egokituko dira ondoen?
Pertsona / Komunitate osasuntsuak
Pertsona / Komunitate zaurituak
• Historia aktibista
• Haustura ekonomikoak
• Kontzientzia sozialekologikoa
• Lidergo sendo eta autoritarioak
•…
• • • • • •
Existitzen diren ekimenekin konektatu Izaera holistikoa Prozesua, emaitzekin obsesiorik ez Esku-hartze komunitariorako metodologia Dimentsio espirituala Masa kritikoa eskuratzeko gaitasuna (guetotik atera)
EHren baldintzak
Pertsonen eta komunitateen tipologia sinple bat
• Heldutasun psikologikoa
Abiapuntuak: Peak Oil eta Aldaketa klimatikoa Protagonismo eta erresilientzia komunitarioa Aldaketaren psikologia (adikzioen psikolog.) Eraiki Emozionalitate baikorra, mezu positiboa Prozesu parte-hartzaileak Tokian tokiko soluziobideak Ekimenak, ukigarriak bezain egingarriak Antolakuntza horizontala (subsidiariotasuna) Komunikazio irekia, pertsonak zainduz Apolitikoa ez: alderdiekiko autonomia eta gidaritza komunitarioa
• Arau zurrunak • “Nik/guk ez daukagu botererik” istorio kulturala
Baldintza positiboak
Baldintza negatiboak
•
• • • •
• • • • • • • • • • • •
Estruktura demografiko ongi banatua (hirigune handirik ez) Estruktura urbano konpaktuak Lurraldearekiko atxikimendua Identitatea (herri, eskualde, herrialde, nazio) Instituzio deszentralizatuak Ibilbide autoeratzaile aberatsa Auzolanaren oihartzuna Nekazal eta eremu urbanoen arteko distantzia laburra Kapital soziala Aktibismo aberatsa Borroka sena eta ekintzailetasuna Ardatz ideologiko aurrerakoia Koiuntura politikoa
Oraindik gatazkan ‘zentratuegi’ Gizarte traumatizatua/zatitua Hazkunde ekonomikoaren idolatria Eskualdekako estrukturarik ez, edo lausoak
•…
5
12/11/2010
Euskal harria
Atxarte (haitz arte) hipotesia
6