Zolang in het hart vanbinnen She lo yigamer leolam een Joodse ziel levendig is Hakhol ve hayam en naar het oosten vooruit Rishrush shel hamayim
het oog naar Zion kijkt
Berak hashamayim Is onze hoop nog niet verloren Tfilat ha’adam de hoop die al 2000 jaar leeft Een vrij volk te zijn in ons land Ik bid dat deze dingen nooit voorbij gaan: het land van Zion en Jeruzalem het zand en de zee het ruisen van de wateren het neerstorten van de hemelen het gebed van een mens
COLOFON
Aan deze Rond de Bron hebben meegewerkt:
Geja Lahpor (hoofdredacteur)
Daniël Smits (redactie-assistent)
Gerrie Oosterhagen (redactie-assistent)
Opperrabbij n B. Jacobs (eindredactie)
Rabbij n S. Evers
Rabij n S. Shusterman
Stichting Joodse
Kindergemeenschap Cheider Postbus 7828
1008 AA AMSTERDAM
Tel. 020-646 55 64
ISSN: 1570-4041
IBAN: NL74INGB0000223922
BIC: INGBNL2A
Opmerkingen, suggesties of vragen over Rond de Bron kunt u mailen naar redactie@cheider.nl
Machtiging Incasso voor een eenmalige gift
Ondergetekende verleent hierbij een machtiging aan:
St. Maatschappelijke Zorg Cheider Postbus 7828, 1008 AA Amsterdam ING rekening 223922 IBAN: NL 74INGB0000223922
Om een eenmalig bedrag van ....................... van zijn/haar bankrekening af te schrijven ten gunste van het Cheider.
Binnen 56 dagen kan de ondergetekende zijn/haar eigen bank opdracht geven het bedrag te storneren. Wij zijn ANBI gecertificeerd.
Voor meer informatie kunt u op onze website terecht: www.cheider.nl
Uw giften zij n welkom op rekening
NL74INGB0000223922
t.n.v. Stichting Zorg Cheider. Dank u wel.
INTERVIEW MET RITA QUARTEL
- LEIDT HANDEN-UIT-DE-MOUWENREIZEN NAAR ISRAËL -
Om naast Israël te staan, was voor een aantal mensen na 7 oktober 2023 belangrijker dan ooit. Daarom bedacht Christenen voor Israël het concept van de ‘Handen-uit-de-mouwenreizen’. Inmiddels zijn er dit jaar tien reizen geweest. Rita Quartel, medebedenker van het concept, leidde dit jaar drie reizen.
WAT HOUDEN DEZE REIZEN IN?
“Mensen met een hart voor Israël willen we de kans geven de Joodse bevolking op een heel praktische manier te helpen. Denk daarbij aan het helpen oogsten van bijvoorbeeld olijven, granaatappels, sinaasappels of abrikozen, het inpakken van voedselpakketten of het helpen in een van de getroffen kibboetsen. Door de oorlog is er een tekort aan arbeidskrachten. Daarnaast willen we met onze aanwezigheid het Joodse volk bemoedigen én bezoeken we plaatsen die op 7 oktober zo zwaar getroffen werden, zoals Sderot en het terrein van het Nova Festival, dat inmiddels een aangrijpende gedenkplaats geworden is.”
HOEVEEL MENSEN GAAN ER MEE?
“Het aantal deelnemers ligt rond de veertig per reis, van jong tot oud. De jongste was 15, de oudste 83. De reis duurt meestal een week. Naast het werk en de bezoeken hebben we ook
diverse ontmoetingen met mensen. Sommigen van hen hebben 7 oktober zelf meegemaakt, anderen hebben familie of vrienden die gegijzeld zijn (geweest), weer anderen dien(d)en als reservist. De ontmoetingen zijn waardevolle aanvullingen op de rest van het programma.”
HOE WORDEN DE REIZEN ERVAREN?
“De deelnemers ervaren het als een voorrecht juist nu iets voor Israël en het Joodse volk te kunnen betekenen en keren als ‘ambassadeurs’ terug naar Nederland, nog meer overtuigd van de noodzaak voor Israël op de bres te staan. In Israël zelf is men dankbaar dat we er zijn. Ze voelen zich steeds meer alleen staan en ervaren onze komst als een enorme bemoediging. Daarom hebben we voor de eerste maanden van 2025 alweer vijf nieuwe reizen gepland staan, en hopen er dat jaar nog meer te organiseren.”
SHMUEL
n door RABBIJN SHNEUR SHUSTERMAN
Samuel, of Shmuel HaNavi, is een centrale figuur in de Tanach, vereerd als profeet, rechter en leider tijdens een cruciale periode in de Joodse geschiedenis. Zijn leven begon als een antwoord op de vurige gebeden van zijn moeder Hannah. Jarenlang was Hannah niet in staat om kinderen te krijgen, maar ze bad intens tot G-d en zwoer dat als ze een zoon zou krijgen, ze hem zou wijden aan goddelijke dienst. Toen haar gebeden werden verhoord, noemde ze hem Samuël, wat ‘gehoord door G-d’ betekent. Uit dankbaarheid bracht ze de jonge Samuël naar de Mishkan (Tabernakel) in Shiloh om te dienen onder Eli, de hogepriester, waarmee ze haar belofte aan G-d vervulde.
PROFETIE
Zelfs in zijn jeugd toonde Samuël een ongewoon gevoel van toewijding en spirituele volwassenheid. Hij assisteerde Eli bij de dagelijkse taken van de Mishkan en groeide op in een heilige omgeving die zijn toekomstige rol zou vormen. Toen Samuel ongeveer twaalf was, vond er een cruciale gebeurtenis plaats: hij hoorde een stem zijn naam roepen terwijl hij ‘s nachts in de Mishkan lag. Hij geloofde dat het Eli was en ging naar de hogepriester, die hem terugstuurde met de boodschap dat hij hem niet had geroepen. Nadat dit drie keer was gebeurd, realiseerde Eli zich dat G-d de jongen riep en droeg Samuël op om te antwoorden: “Spreek, want Uw dienaar luistert.” Die nacht openbaarde G-d een profetie aan Samuël over de toekomst van Eli’s familie en het lot van Israël. Dit moment markeerde het begin van Samuels rol als profeet.
TOEWIJDING
Naarmate Samuël opgroeide, won hij in heel Israël respect als betrouwbare profeet en leider. Hij stond bekend om zijn toewijding aan rechtvaardigheid en waarheid en reisde door het land om het volk te leiden en te verenigen. Zijn invloed reikte verder dan spirituele zaken; hij diende als rechter, beslechtte geschillen en versterkte de band van het volk met G-d en Tora. Samuels leiderschap hielp de natie te stabiliseren in een tijd vol uitdagingen.
DAVID
Samuels betekenis wordt vergroot door zijn rol in Israëls overgang van een systeem van rechters naar een monarchie. Toen het volk een koning eiste, omdat het net als andere
naties wilde zijn, was Samuël terughoudend, omdat hij het gevoel had dat dit verzoek een verschuiving van het vertrouwen op G-d weerspiegelde. Maar na overleg met G-d werd hem verteld dat hij hun verzoek moest inwilligen. Samuël zalfde Saul tot Israëls eerste koning en luidde zo een nieuw tijdperk van leiderschap in. Later, toen Saul ongehoorzaam was aan G-ds bevelen, sprak Samuël G-ds oordeel uit dat Sauls koningschap zou worden opgeheven en zalfde hij uiteindelijk David als zijn opvolger, een toekomstige koning die een blijvende dynastie in Israël zou vestigen.
HANNAH
Samuels nalatenschap is rijk en diepgaand. Vanaf zijn jeugd was hij een voorbeeld van toewijding aan G-d en bleef hij standvastig in zijn inzet voor heiligheid, gerechtigheid en het spirituele welzijn van zijn volk. Zijn moeder Hannah liet ook een blijvende erfenis na, die de kracht van het gebed en de rol van het geloof van vrouwen in het vormen van toekomstige generaties benadrukte.
TOEWIJDING
In de Joodse traditie wordt Samuel niet alleen herinnerd als een profeet, maar ook als een brug tussen twee belangrijke tijdperken. Zijn leven is een voorbeeld van de impact die de toewijding van één persoon aan G-d kan hebben op een hele natie. Samuels integriteit, nederigheid en standvastige geloof blijven inspireren en tonen de blijvende kracht van een leven gewijd aan goddelijke dienstbaarheid en rechtvaardigheid. Door zijn lessen en invloed blijft Samuels verhaal een vitaal onderdeel van het Joodse erfgoed en spiritualiteit.
WITZEN EN RAADSELS
Sam tegen Moos:
Weet je wel dat meisjes slimmer zijn dan jongens?
Moos: Nee, dat wist ik niet.
Sam: Zie je wel!
Meester:
Wat is het slimste dier; wie weet dat?
Moos:
De koekoek, want die kan tenminste zijn eigen naam zeggen!
Wat hangt er aan de muur en schudt iedereen de hand?
Het zusje van Moos legt haar knuffelbeer in de vriezer. Moeder: Waarom doe je dat?
Zusje: Omdat ik een ijsbeer wil!
Op welke weg heeft nog nooit iemand gereden?
(DE MELKWEG)
Moeder vraagt Sam hoe het school was.
Sam: ik denk dat de meester niet veel weet, want hij blijft ons maar vragen stellen! (een handdoek)
JOODSE WIJSHEDEN
Een huis zonder boeken is als een kamer zonder venster (JIDDISCH)
Weet en geloof dat alles wat je doormaakt vele grote rechtvaardigen ook hebben doorgemaakt (Rabbi Nachman)
Wie gegeven heeft moet zich dat niet herinneren, Wie gekregen heeft mag het nooit vergeten (JOODSE WIJSHEID)
BID, WAT JE OOK NODIG HEBT: BIDDEN IS DE BESTE MANIER OM HET TE ONTVANGEN (RABBI NACHMAN)
‘KLOKVRIJ’ OF HALACHISCHE TIJDEN
n door RABBIJN SHIMON EVERS
Een aantal jaren geleden heeft mijn vader z”l een boekje geschreven, ‘Jodendom voor beginners’’ . Vantevoren heeft hij het laten lezen aan een aantal mensen. Ik heb het gelezen en nog een aantal andere Joodse mensen, sommigen wat minder orthodox, maar allen wel heel bewust Joods. Daarna is het gelezen door de redactrice van de uitgever en die zei tegen mijn vader dat hij een woord gebruikte dat niet bestaat in het Nederlands. Mijn vader had het over iemand die ‘klokvrij’ is. Een woord dat niet in Van Dalen voorkomt. Voor de Joodse lezers was het een woord dat wij kenden, namelijk iemand die zich helemaal niet aan de regels van het Jodendom houdt. Mijn vader heeft het gecorrigeerd, zodat het boekje voor iedereen duidelijk was.
G’d zei: Laten er lichtgevers zijn aan het uitspansel van de hemel om een onderscheid te maken tussen dag en nacht; ze zullen dienen tot tekens, tot momenten van het vaststellen van de feestdagen, voor dagen en voor jaren. Bereesjiet (Genesis) 1:14.
DE ZON VOOR ONZE DAGELIJKSE GEBEDSTIJDEN
DE MAAN VOOR ONZE MAANDEN.
De lichtgevende hemellichamen spelen een belangrijke rol in het Joodse leven.
Zonsopgang en zonsondergang zijn belangrijke momenten op de dag. We streven ernaar om het hoofdgebed van het ochtendgebed uit te spreken bij zonsopgang. En in principe is zonsondergang het laatste moment om het middaggebed uit te spreken. De meeste mensen redden het in de zomer niet om het ochtendgebed zo vroeg uit te spreken, maar gelukkig is er nog voldoende tijd in de ochtend om het ochtendgebed uit te spreken. Tot aan midderdag is er tijd. Midderdag is niet 12.00 uur, maar het midden van de dag tussen zonsopgang en zonsondergang. In de winter is dat rond 12.30 en in de zomer rond 13.30 vanwege de zomertijd.
Een Joodse maand duurt van de Nieuwe Maan tot de volgende Nieuwe Maan. Deze maancyclus duurt ongeveer 29,5 dag. Vandaar dat de Joodse maanden afwisselend 29 en 30 dagen zijn. We sparen als het ware de halve dag en plakken die aan de volgende maand. Vroeger werd de nieuwe maand maandelijks vastgesteld doordat getuigen naar Jeruzalem kwamen om te getuigen dat zij de nieuwe maan hadden gezien. Pas na acceptatie van hun getuigenis werd de
nieuwe maand uitgeroepen. Nu hebben we een vaste kalender.
DE ZON EN DE MAAN VOOR ONS JOODSE JAAR
Een gewoon Joods jaar heeft 12 maan-maanden. Een kleine rekensom levert op dat een gewoon Joods jaar 354 duurt, 6 maanden van 29 en 6 maanden van 30. Dat betekent dat het Joodse jaar 11 dagen korter is dan het burgerlijke jaar dat gebaseerd is op de oploop van de aarde rond de zon in 365 dagen. Het Joodse jaar schuift jaarlijks iets terug. Maar, onze feestdagen zijn seizoensgebonden, Pesach in de lente, Sjawoe’ot in het begin van de zomer bij het begin van de oogst en Soekot in de herfst bij het binnenhalen van de oogst. Om ervoor te zorgen dat zonnejaar en maanjaar weer gelijk oplopen kennen we een schrikkeljaar. Dan heeft een Joods jaar een dertiende maand en duurt het jaar 384 dagen. Dan schuift alles weer terug en blijft Pesach in de lente vallen. Om de 2 of 3 jaar is een Joods schrikkeljaar met dertien maanden.
DE ZON EN DE STERREN VOOR DE SJABBAT
Het begin van de sjabbat wordt bepaald door zonsondergang. Het is geoorloofd om de sjabbat op vrijdag eerder te beginnen, maar de uiterste tijd voor de aanvang van de sjabbat is zonsondergang. In het algemeen is er een veiligheidsmarge ingebouwd van 18 minuten voor zonsondergang. Het einde van de sjabbat wordt bepaald door het moment dat er 3 middelgrote sterren aan de hemel te zien zijn. Tegenwoordig zijn al deze tijden in tabellen weergegeven en heeft menigeen een metalen sticker op zijn koelkast met de sjabbat tijden van dit Joodse jaar.
60,180, 360 MINUTEN VOOR VLEES EN MELK
Zoals bekend worden vlees en zuivel in de Joodse keuken strikt gescheiden gehouden. Het wordt niet in één maaltijd gegeten. Er zijn verschillende tradities over de wachttijd tussen vlees en melk. Nederland is wereldwijd uniek met onze traditie om één uur te wachten tussen vlees en melk. In het algemeen is de wachttijd 3 uur of 6 uur.
NB. Bovenstaand artikel is globaal en het gaat veel te ver om alle details in de context van dit artikel te bespreken.
WEETJES Wist je dat...
En dat president Herzog daar een bemoedigende toespraak hield? Hij zei “We hebben Joden en sympathisanten uit de hele wereld horen zeggen: “Hineni, hier zijn wij! Wij zijn hier om troost en hulp te bieden aan de lijdende mensen in Israël, en dragen Israël in ons hart, om te helpen herbouwen”.
Eind september wereldwijd 300 supporters naar Israël kwamen voor een gezamenlijke solidariteitsmissie om financiële hulp te bespreken voor de wederopbouw in Israël na de oorlog, en steun te betuigen aan de slachtoffers van de tragedies in het afgelopen jaar. Dit initiatief kwam van Keren Kayemeth LeIsrael-Jewish National Fund. Er is 300 miljoen NIS geïnvesteerd in deze geweldige initiatieven.
300 SUPPORTERS
Netanyahu op 1 november zei dat hij na de oorlog hoopt nog meer vredesakkoorden te bereiken met arabische landen. “Ik streef ernaar om het proces dat ik een paar jaar geleden leidde met betrekking tot de historische Abraham-akkoorden voort te zetten en vrede te bereiken met meer Arabische landen voor een stabiel, veilig en welvarend Midden-Oosten.”
In september op de Tempelberg in Jeruzalem een unieke vondst werd gedaan. Archeologen vonden een 2700 jaar oud zegel uit de eerste Tempelperiode. Op het zegel staat een gevleugeld figuur en een inscriptie in paleo-Hebreeuws. Er staat: LeYeho’ezer ben Hosh’ayahu (behoort toe aan Yeho’ezer zoon van Hosh’ayahu). Deze bijzondere vondst biedt nieuwe inzichten in de cultuur van het oude koninkrijk Juda.
vervolg van pagina 1
weken in het ziekenhuis en heeft een ingewikkelde behandeling ondergaan. Niet van een psychiater, maar van een neuroloog. In jullie optiek vertoont mijn zoon een afwijkend en gestoord gedrag. Maar jullie moeten weten dat mijn zoon vanaf zijn geboorte blind was. Vandaag is de eerste dag in zijn leven dat hij kan zien! Voor mij is het een onbeschrijfelijk wonder! Het jonge stelletje schoot vol tranen, was volkomen verbouwereerd en tegelijkertijd vol schaamte over hun foutieve en kwetsende opmerking.
ZUIVERE BRON
Ieder mens heeft in zich een vlammetje. En ieder vlammetje is uniek. Ieder vlammetje heeft ook een eigen geschiedenis. De Menora wordt aangestoken voor het raam, als het buiten donker is. Meestal zijn alleen de vlammetjes zichtbaar, maar de olie en ook het lontje onttrekt zich aan
het gezichtsveld. Waarvandaan het mooie warme lichtje komt, is dus eigenlijk onbekend. Maar tegelijkertijd, zo luidt de Joodse wet, als het vlammetje het resultaat is van een brandstof met een onfrisse geur, dan kan hiermee de Menora niet worden verlicht. Met andere woorden: Als de uitstraling van de medemens afkomstig is
VAN DE REDACTIE
n door GEJA LAHPOR
Op 7 oktober j.l. Was er een herdenkingsbijeenkomst van de verschrikkelijke aanval in Israël, een jaar geleden. In Barneveld kwamen meer dan 1000 Joden en christenen samen om ondermeer te luisteren naar de Israëlische ambassadeur, een ex-gijzelaar, rabbijn Jacobs, Frank van Oordt en - last but not least - de president van Israël Yitzhak Herzog, rechtstreeks via een live-verbinding. Er was muziek van chazan Gilad Nezer met begeleiding van Marcel van der Poel. Een indrukwekkende avond met twee minuten stilte. Als afsluiting werd het Ha Tikva gezongen.
Presidsent Yitzhak Herzog zei in het kort:
‘Ik wil jullie bedanken voor het medeleven en de solidariteit voor de pijn die het Israëlische volk doormaakt. Zoals we zeggen in onze gebeden uit Klaagliederen: ‘Dochter Sions laat tranen als een beek stromen, dag en nacht, geef uzelf geen rust’.
Jullie zijn hier vandaag omdat deze tranen van de dochter Sions ook jullie tranen zijn. De tranen vloeien nog, nu het
van een stinkende bron, dan is het ogenschijnlijk positieve licht niet-koosjer. Maar als de bron zuiver is, ook als wij het lontje en de brandstof niet kunnen zien, de geschiedenis is ons onbekend, dan moeten wij ervoor waken om te (ver)oordelen. Dit leert ons het licht van de Menora, ook anno 5785 -2024!
antisemitisme nog steeds gericht is op Israël en het Joodse volk, en de gijzelaars niet bevrijd zijn. Jullie dragen Israël in gebed en hebben liefde in je hart voor Israël!
Dankjewel, ieder individueel voor deze geweldige blijk van medeleven, lieve vrienden. G’d zegent jullie, toda raba from Israel’.
RonddeBron
Thema: Licht in duisternis
Kwartaalnieuws van de Stichting Joodse Kindergemeenschap Cheider Chesjwan 5784/december 2024, nr. 98
Interview
Witzen en raadsels
‘Klokvrij’ of halachische tijden
Het klopt dat de Hellenistische heerschappij het niet toeliet dat de Joden op hun eigen Joodse manier wilden leven. Het is juist dat het kleine groepje Maccabeeërs de strijd aanbond met de Griekse overheersing en keihard weigerde om mee te doen met de Hellenistische manier van doen en laten, die alles liet draaien om het welzijn van het lichamelijke. En het is waar dat op Chanoeka, het Inwijdingsfeest, de Joden hun vrijheid van G’dsdienst heroverden.
RESPECT
Maar het is pertinent onjuist om de vrijheid van G’dsdienst, die de Maccabeeërs wisten te verwerven, te verbreden tot een alomvattende en mondiale vrijheid van denken. Vrijheid kent zijn beperkingen en zijn grenzen, zoals ook democratie zijn beperkingen moet hebben. Als democratie misbruikt gaat worden om andersdenkenden te elimineren…als vrijheid betekent dat respect voor de medemens niet meer van kracht is…als er een zienswijze ontstaat die de mens tot G’d wil verheffen en hem het recht geeft te oordelen over leven en dood… dan is dat niet de vrijheid waarvoor de Maccabeeërs streden.
KLEINE VLAMMETJES
De vrijheid van G’dsdienst kent grenzen en juist daarom is het een echte vrijheid.
Maar als we naar de Menora kijken zien we niet alleen de geschiedenis van toen met vertaalslagen naar de huidige samenleving. Het is geen fakkel die brandt in de Menora, maar het zijn kleine zuivere en kwetsbare vlammetjes. Vlammetjes die, naast de grote geschiedenis, ook de individuele mens met zijn emoties demonstreren.
REACTIE
Een jongen van 24 jaar, terwijl hij uit het raam van de trein kijkt, roept luidkeels: Pa, kijk, de bomen verliezen van ons, want wij gaan veel sneller! De vader kijkt naar zijn zoon vol zichtbare vreugde en met een innige glimlach. Een jong stelletje, dat in dezelfde coupé van de trein zit, kijkt verbaasd naar de reactie van de vader. Zij begrijpen niet dat de vader de
infantiele opmerking met een glimlach afdoet, maar komen tot de trieste conclusie dat de volwassen ogende zoon lijdt aan een ernstige psychische stoornis. Een tijdje later brult de zoon geëmotioneerd: Papa, de wolken in de lucht gaan net zo snel als onze trein!
TRANEN
Het stelletje kan nu zijn mond niet meer houden en zegt tegen de vader: mijnheer, we willen ons niet bemoeien met uw zoon en met zijn gezondheid, maar het zou verstandig zijn om met hem naar een goede dokter te gaan, bij voorkeur naar een psychiater. Oprechte dank voor jullie advies, reageert de vader, maar mijn zoon komt net terug van een verblijf van enige
