De Urker Taal gaat Digitaal
31 mei 2012 nieuwsbrief Volume 1, editie 1
Stichting Urker Taol Stichting Urker Taol opgericht Dit donderdag, 26 april 2012 is de Stichting Urker Taol opgericht. Door notaris Steenhuis werd op bovengenoemde datum de akte gepasseerd. En na het zetten van de handtekeningen door Klaas Johannes Romkes en Gerrit Pasterkamp was de stichting een feit. De reden om deze stichting in het leven te roepen was om een werkzame stichting te hebben die als rechtspersoonlijkheid kon dienen bij o.a. het aanvragen van subsidies, het ontvangen van giften en legaties, bankrekeningen en juridische zaken. Tevens zal deze stichting als informatiecentrum gssn functioneren voor alles wat met de Urker taal en cultuur te maken heeft. Het digitaal beschikbaar maken middels een uitgebreide website waarachter allerlei archieven benaderbaar zijn. Niet alleen eigen archieven maar ook die van derden. De Dialectkring Urk krijgt ook een plaats in dit geheel. Zij blijft zich gewoon als platform voor schrijvers en dichters profileren. Daarvoor is zij uiteindelijk ook ooit opgericht. De stichting Urker Taol houdt zich bezig met de wetenschappelijke benadering van de Urker taal en beheer van de taalproducten van o.a. de Dialectkring. In ieder geval moeten de activiteiten van de nieuwe stichting leiden tot het bijeen brengen van onmisbare informatie van, over en in de Urker taol.
IN DIT NUMMER Stichting Urker Taol opgericht….1 Archief van meester T. de Vries…1 Groos in verkeafd........................ 2
Niet alleen schriftelijk maar ook auditieve bestanden en visuele bestanden krijgen hun plek.
Lichien......................................... 3
Inmiddels heeft de stichting zelf sponsoren gevonden die de aanloopkosten betaalden. De stichting zegt de Visafslag Urk, GBU, Multiscan Urk en Assurantiekantoor Hoekstra b.v. hartelijk dank voor hun aanzetten. Daardoor zijn verschillende projecten inmiddels opgestart.
Waar zijn wij mee bezig? ............ 4
Gien woord tevuul ...................... 3
Particuliere archieven………………. 4 Sponsoren gezocht…………………… 4
Archief van meester Tromp de Vries
Educatie…………………………………… 4 Werk aan de winkel…………………. 5 Stichting Urker Taol………………….. 5
Het is onvoorstelbaar hoeveel meester Tromp de Vries in zijn lange leven heeft gedaan voor het vastleggen van de Urker taal, cultuur en gewoontes. Hij schreef artikelen, series, gedichten, essays, verhalen en verzamelde woorden en gezegdes.
Daarbij was hij tot op hoge leeftijd actief, nieuwsgierig en alert. Op een punt was hij echter aartsconservatief. Hij wenst niet met typemachine of, helemaal ondenkbaar, een computer te werken. Resultaat: ordners, kaartenbakken, schriften, schrijfblokken barstensvol met
Urker Taal gaat digitaal ……………. 6
Vervolg Archief van meester Tromp de Vries allerhande schrijfsels over de Urker taal en cultuur.
Meester Tromp de Vries
Na zijn dood hebben de erfgenamen zijn archief beschikbaar gesteld aan de IJsselacademie. En in goed overleg tussen de academie en de stichting Urker Taol werd het plan geboren om dat zo belangrijke archief voor Urk te digitaliseren en de digitale versie in beheer te laten bij de stichting Urker Taol. Na digitalisering gaat het archief weer naar de IJsselacademie om volgens de regels te worden opgeslagen. Omdat het archief voor het overgrote deel uit handschriften bestaat, moeten deze stuk voor stuk worden overgezet in ‘word’bestanden. Daarvoor is hulp van medewerkers nodig. Verderop in deze nieuwsbrief leest u meer over mogelijke manieren om medewerker te worden.
wijze waarop Tromp de Vries het Urkers noteerde, lijkt, zeker in de jongste schrijfsels, heel sterk op het ABU (Algemeen Beschaafd Urkers) dat de dialectkring gebruikt voor haar uitgaven en publicaties. Wanneer het archief is gedigitaliseerd komen de onderwerpen als pdf bestandjes op de website van de Stichting Urker Taol. Geregistreerde en ingelogde medewerkers kunnen dan een pdf-bestandje downloaden, overtikken in een ‘word’- bestand en weer uploaden. Je kunt er gewoon thuis aan werken wanneer je zin en tijd hebt en levert tegelijkertijd een grote bijdrage aan onze cultuur.
‘Miewarken? Goon nor: http://www.documentatiecentrumurk.nl/
GROOS IN VERKEAFD
Dit zijn twee woorden, die precies bij het nevenstaande plaatje passen. De notaris met zijn assistente, candidaatnotaris, poseren als een ‘plaotjen’. Op hun voorstel waren ze op z’n Urkers aangekleed. En natuurlijk was Betty WeerstandKoffeman bereid om ze echt mooi aan te kleden. Ze waren zo ‘groos as een bessem’ en bereidwillig poseerden ze in het Urker museum. Nee, enig gevoel voor cultuur en historie kan beiden beslist niet worden ontzegd. En wij waren er maar wat blij mee, want ‘een natte aand gift altoos wat’ - Notaris Steenhuis wenste geen declaratie in te dienen voor zoveel plezier en had zelfs ‘dikkertjes’ meegenomen voor bij de koffie. Notaris Steenhuis, Saskia Koppert en Betty Weerstand, nogmaals hartelijk dank !
2
Voor het meewerken aan het overzetten van pdf naar ‘word’ moet u wel Urkers kunnen lezen. En het handschrift van Tromp de Vries leren lezen. Gelukkig was hij een leraar van het oude stempel en had hij een regelmatig, lopend handschrift. En Urkers lezen heb je ook tamelijk vlot onder de knie. Zeker wanneer de schrijfwijze steeds hetzelfde is. En de
Op ongeveer dezelfde manier kun je ook deel gaan nemen aan het (verder) ontwikkelen van het Urker woordenboek en het Urker Spreekwoorden boek. In volgende nieuwsbrieven zullen we u verder informeren over de mogelijkheden
GIEN WOORD TEVUUL Een van de dingen, die Klaas Johannes en Gerrit bezig hielden was, hoe krijgen we Urkers aan het lezen van de Urker taal. Voor de doorgewinterde lezer is het geen problem. Alles wat in het Urkers verschijnt wordt verslonden. Maar voor veel Urkers is een (lang) verhaal een brug te ver. Dan laat hij of zij zich nog liever voorlezen. De kerstverhalen van KJR worden nog regelmatig voorgelezen. “Karst vor Kies” is een bekende topper…. Voor de andere Urkers hebben we nu een andere manier gevonden die goed aanslaat. Er wordt gelezen en geschreven: Korte verhaaltjes (150 woorden) met een leuke illustratie met een knipoog naar het verhaal. En iedereen kan meedoen. Je hoeft
LICHIEN—150 tigertjen
alleen maar in te zenden. Veel regels zijn er niet. 1.
Vroeger kwam bij m’n grootvader, die ‘k overigens nooit ekind eaw, in et naojaor wannaar et arde woei, nog wel d’rs een skipper an de duur ’s aves vertellen dat et avenlicht eut was. In dan mos dat avenlicht wier anestieken worren. Duur meen tante. M’n grootvader ad een ongelok an boord ad in daorbij z’n aand beskandelisierd. In ij zag gien kaans et treppien op te klaauwen in et licht mit iene aand wier an te steeken. Dat mos meen tante as oudste doen. Soms mos ze er vor eut bedde aold worren mit een sturmlaamp nor et aavenoofd.
exact 150 woorden een stukje. 2.
Schrijf over Urkers of in Urk.
3.
Hou het leuk en vriendelijk, amusant, prikkelend, romantisch, weemoedig of nostal-
Laoter, toe ze al jaoren van Urk of was, ul ze de zaak toch nog in de gaten. Vaneut Baarn volgde ze naauwlettend et neis op Urk. Voral karkelijk in politiek. Of we niet ofwieken. Dan skrief ze een briefien nor et Urkerland. Een vaste ofzinder: AR. te B.
Schrijf, inclusief de titel, in
gisch. 4.
Inzendingen naar: kjromkes@hotmail.com
Let er wel op, dat het lang kan duren voordat je schrijfsel wordt opgenomen. Er worden veel stukjes ingezonden en nadat de eindredactie (Femmy van Urk-Hoefnagel) ze op taal heeft gecontroleerd, gaan ze naar Hilda Pasterkamp voor een illustratie. En er wordt er maar een per week gepubliceerd in het Urkerland. De bedoeling is dat ze later worden gebundeld en uitgegeven.
3
WAAR ZIJN WE MEE BEZIG? EDUCATIE Wie de jeugd, heeft de toekomst. De Urker taal is een kostbaar bezit. En omdat het zo gewoon en dagelijks is, realiseer je je dat bijna niet. Het Urkers wordt bijna door iedereen op Urk gesproken en heel Urk verstaat het dialect. In de meeste plekken is de eigen taal weggedrongen achter de voordeur naar de huiskamer. Dat is op Urk niet het geval. Het wordt overal gesproken. Op straat, op het werk, tijdens vergaderingen, op het schoolplein en in de winkel. De Urker kindertjes worden dus tweetalig opgevoed. En dat is, vol-
We moeten het archief van Tromp de Vries doorspitten en een grove verdeling maken op de verschillende onderwerpen. Dat gaat gebeuren in het gemeentehuis. De gemeente is zo vriendelijk geweest een ruimte beschikbaar te stellen met een grote tafel en af te sluiten kastruimte. Daar gaan we dus alles ordenen op hoofdpunten en is het klaar om door Multiscan te worden gekopieerd. Dat levert dan een grote database op vol met gescande pdfbestanden. Er wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van de gloednieuwe website. Het moet het informatiecentrum worden waar u alles over Urk, taal en cultuur kunt vinden of kunt worden doorverwezen. De software die nodig is om het woordenboek zo te maken, dat het benaderd kan worden via de website maar ook dat ingelogde geregistreerde medewerkers er aan kunnen meewerken, wordt nu ontwikkeld. Hetzelfde systeem komt er dan ook voor het spreekwoordenboek.
sponsoren , bank en Pieter Brands Fundraising. Wij zoeken uiteraard naar middelen en bovenal naar medewerkers. Er wordt ook gesproken met verschillende stichtingen, verenigingen en andere organisaties voor medewerking bij het project en voor samenwerking. Uiteraard met eerbied voor de zelfstandigheid van elke organisatie. Ontwikkelen administratieve module, waar ook andere stichtingen eventueel gebruik van kunnen maken.
UK 82—later boorder geworden.
gens onderzoeken, geen slechte zaak.
We voeren overleg met o.a. de gemeente,
Wel moeten ze leren met respect om
PARTICULIERE ARCHIEVEN
te gaan met de eigen taal en de Nederlandse taal. De school is daarbij van grote betekenis natuurlijk. Voor de scholen had en heeft de Dialectkring Urk een heemles beschikbaar. En individuele leden van de Dialectkring zijn best bereid om medewerking te verlenen. Straks op de nieuwe website hopen
Inmiddels worden wij ook benaderd met de vraag of wij ook particuliere archieven kunnen gebruiken. Nu is het gemakkelijk om te zeggen, dat we alles kunnen gebruiken. Maar het zou zo maar kunnen, dat er na het overlijden van een dierbare er een archief is met brieven, stukken, foto’s enz. die voor Urk van belang zijn geweest. Misschien is de overledene wel voorzitter geweest van een vereniging of koor en heeft in die periode van alles verzameld. In goed overleg kunnen we bekijken in hoeverre o ns documentatiecentrum daarbij van dienst kan zijn. En natuurlijk worden er goede afspraken gemaakt over wat wel en wat niet digitaal openbaar mag worden gemaakt. Voor de juridische achtergronden wordt er momenteel in samenwerking met de gemeente naar een stagiaire gezocht, die bezig is zich juridisch te scholen en bij ons project behulpzaam kan zijn voor het ontwerpen van procedures, overeenkomsten samenstellen e.d.
we dit soort dingen direct benaderbaar te maken en kunnen lesgevenden zelf downloaden. Maar dat is nog even toekomstmuziek. Wilt u medewerking bij een project
SPONSOREN GEZOCHT Uiteraard is voor ons project “De Urker Taal gaat digitaal” behoorlijk wat geld nodig. Daarvoor is het van belang dat er allerlei bronnen worden gevonden, die dat geld willen geven.
voor uw school stuur ons dan even een mailtje. kjromkes@hotmail.com
Wij vragen natuurlijk subsidies aan bij allerlei cultuurfondsen, overheden e.d. Maar ook bedrijven, die wat met Urk hebben zijn van harte welkom om mee te doen. GBU, Multiscan, Assurantie Hoekstra BV, Visafslag Urk gingen al voor. Het is natuurlijk mogelijk om een bedrag over ge maken. Graag zelfs. Maar het is ook mogelijk dat u de kosten van een deelproject voor uw rekening neemt. Bijvoorbeeld het inscannen van een archief, tijdschriften of i.d. Neemt u gerust contact op met Gerrit Pasterkamp of Klaas J. Romkes , email kjromkes@hotmail.com. Ook kunt u via Pieter Brands Fundraising Telefoon: 0527 785 314 E-mail: info@brandsfundraising.nl
4
Inlichtingen krijgen over de mogelijkheden, die er zijn.
WARK AN DE WINKEL Wanneer u zich wilt opgeven als medewerker bij het project “De Urker Taal gaat Digitaal” kijkt u dan eens op de website:
www.documentatiecentrumurk.nl Op deze website vindt u een formulier waarop u kunt aangeven wat u wilt doen. Ook kunt u daarop uw vragen, ideeën, aanbeveling, opmerkingen of tips kwijt.
Hiernaast: Zeilmakerij Gebroeders en Hendrik en Klaas Snijder
‘Ds. Jelle van Slooten stelde vuur: “Goon wier taote in mimme zeggen”. Maar ouw je taol in aare. Bleef mooie Urker woorden gebrukken!
STICHTING URKER TAOL—Wie binnen dat? Bestuur Stichting Urker Taol: Klaas J. Romkes, voorzitter Gerrit Pasterkamp, 2e voorzitter
funds Annette Wilson, archiefwerk Jan H. van Veen, archiefwerk Teunis Ruiten, archiefwerk
Bas Visscher, algemeen adjunct
Urker Vesper medewerkers:
Medewerkers:
Albert Metz, vaste organist
Anneke van Urk, coördinator/ administratie
Joke Kramer, diaken
Ben van Urk, websiteontwikkeling Rob J. Wilson, programming Hilda Pasterkamp, illustraties Femmy van UrkHoefnagel, correctrice Tiemen de Jong,
Gerrit Pasterkamp en Klaas Joh. Romkes
Anna Metz, lectrice D’Arpe Davids— Vesperkoor Dialectkring Urk
Voorlezing stichtingsakte door notaris Steenhuis voor een aandachtig gehoor.
Meerdere leden
5
PROJECT ‘URKER TAAL GAAT DIGITAAL’
URKER TAAL GAAT DIGITAAL BESCHRIJVING
Projectleiders: Klaas Romkes (bestuurslid), Gerrit Pasterkamp (bestuurslid)
Administratie: Anneke van Urk Fondsenwerving: Tiemen de Jong Multiscan: Tweede ordening en indeling database, inscannen van archief GBU Grafici: Aanleggen online database, verwerken gegevens in database
Het project ‘Urker taal gaat digitaal’ is het digitaliseren van het archief van historicus Tromp de Vries. Dit gedigitaliseerde archief zal in een database toegankelijk worden via een nieuw te bouwen platform voor de Urker taal op internet. Het archief van Tromp de Vries vormt de basis voor latere aanvullingen en activiteiten. De aanleiding voor dit project is dat de schriftelijke nalatenschap van Tromp de Vries (overleden in 2010) enige tijd geleden ter beschikking is gesteld aan Stichting Urker Taol. ‘Meester’ Tromp de Vries was een veelzijdige Urker onderwijzer, historicus, dichter en taalkundige. Hij is verantwoordelijk voor het behoud van een groot deel van het Urker cultureel erfgoed. Begin jaren tachtig richtte hij de Stichting Urker Uitgaven op. Deze stichting heeft vele boeken met verhalen over Urk en haar inwoners gepubliceerd, die anders allang in de vergetelheid zouden zijn geraakt. Het doel van ‘Urker Taal gaat Digitaal’ is de ontsluiting en digitalisering van het archief van Tromp de Vries. Het archief van Tromp de Vries bestaat uit honderden artikelen, verhalen en woordenlijsten van zijn hand. Al deze handgeschreven bronnen zullen gesorteerd, gecatalogiseerd en gedigitaliseerd worden. Zo hopen wij dit basisarchief te ontsluiten voor een groot publiek. Het resultaat en eindproduct van dit project is een interactief basisdatabase. Hierop kunnen wij later voortborduren met andere toevoegingen. Het project 'Urker taal gaat digitaal' maakt de Urker taal en het Urker erfgoed voor het eerst breed inzichtelijk op een web gebaseerd, centraal platform, in plaats van beperkt en fragmentarisch zoals nu het geval is. De basis daarvoor is het omvangrijke archief van Tromp de Vries. Voor de Urker bevolking vervult dit platform in de toekomst een belangrijke rol in de bewustwording van en kennis over het Urker dialect, met name voor de jeugd. Het is daarmee ook een ijkpunt. Voor de wetenschap is het platform een verrijking van de bestaande literatuur en bron voor mogelijk nieuw onderzoek.
STICHTING URKER TAOL Kvk nr: 55180604 Contactgegevens Dhr. K. J. Romkes Lacon 12 8321 SR Urk Tel: 0527 688 150 Mob: 06 289 100 44 kjromkes@hotmail.com
UW LOGO
‘Urker Taal gaat digitaal’ is geen eindpunt, maar zal uitmonden in nieuwe projecten die als doel hebben: het toevoegen van woorden, gezegden (door middel van begeleide crowdsourcing) en audiobestanden voor uitspraak en het publiceren van wetenschappelijke artikelen over het Urker dialect. Ook Urker poëzie, basisschooleducatie en geschiedenis van het dialect en Urker muziek zullen dan meegenomen worden. Voor de werkbaarheid is nu eerst gekozen voor de basis, de digitalisering en ontsluiting van het archief van Tromp de Vries, met als eindresultaat een digitaal archief. Op lange termijn levert dit project een belangrijke bijdrage aan de instandhouding van het Urker erfgoed. Echter niet alleen de instandhouding, ook de bevordering van en bekendheid met de Urker taal en cultuur zijn het resultaat van dit project. 'Urker taal gaat digitaal' zorgt ervoor dat de Urker taal niet alleen binnen de Urker dorpsgrenzen gehoord kan worden, maar ook voor iedereen online beschikbaar is.
Wouter Kramer aan boord van de UK 84 een bak want klaar makend.