تاريخِي َاهميت. ِ سن ِڌي ٻولِيَء جي ِ ڪنهن به ٻوليَء جي اهميت جو اندازو ان مان لڳاايي سابو و يهاي تاه ڪاهاا ڪيُااي ڪ اا.اي يهاي .ان علمي ۽ ادبي زبان بنجڻ جي ڪيُاي صالحيت يهي .ڪيُان يي ما.هن جي خيالن جي اِظهار جو ذريعو ايااضيَء ڪُب اچي ٿي .يا اِها ٻولي ڳالهاييندڙ ما.هو جديد علمن ۽ َف َن جي ڪدنيا يهي ۽ ڪيُاي ِ ڪيُاا َا َڳ َڀاا يهن .سندن تحقيقن جو داياو ڪيُاو وسيع يهي. َ ڪسوٽِيَء تي اکڻ سان ُو يو ته سنڌي ٻولي ،ڪدنيا جي هڪ قديم ۽ اهميت واري ٻولي يهي. مٿئين عام اندازي موجب سنڌي ٻوليَء کي ڪو َ ڪ جود يييَ ،اٽڪل يارهن صديون ٿيون يهن .جيُو.يڪ ڪان جي موجوده تحاياي صورت ڪا.ويهين ص ِديَء جي ِو َچ ڌاري ٿيل ٿِي ڀانئجي .سنساڪات ڪدنياا جاي ڪم ياه ۽ َاوايِلي هندو يور ي ٻولين مان هِ َ ڪ لي ي َوڃي ٿي .سنسڪات مان ااڪات ٺهي ،ااڪاات مخُلا ڪا َ َڀ َا ڪ نشن َ(ل ِه َ جن) جو روپ اخُيار ڪيو جن مان ِورا ِچڊ ڪا َ َڀ َانش کي سنڌي سڏجي ٿو .ان معلومات کان ڪ وِء اهو چئي سبوجي ٿو ته ِسنڌيَء کي هِ َ ظيم تاريخِي حيثيت حاصل يهي ۽ ا َن جي ڪدنيا جي هِڪ ع ِ ڪ ِ َ ت يهي .ڊاڪٽا َارنيسٽ ٽامپ ِسن ِڌيَء کي خالص سنسڪاتي ٻولي سڏي ۽ اوايِلِي ٻوليَء سان ِسڌي نِس َ ِ ٿو .گِااما جي لِحاظ کان ڪان کي ٻين ٻولين جاي نسا ت مٿااهون َدرجاو يئاي ٿاو .ساند راِء يهاي تاه سنسڪات مان يدا ٿِيل ٻولين مان اصليت خُم ٿي ويِي يهي .ا ،ڪان جي باعڪس سنڌي ٻولي وڌيڪ نِ ڪج صورت قايم يهي. ِسنڌي هڪ قديم ،ماهيت واري ۽ خود مخُيار ٻولي يهي ،جنهن کي نهنجو َا ڪک ڪ اٽ عِل ِماي خناناو يهاي، منجوس ايُاي صالحيت ۽ ڪوسعت يهي موجود يهي جو ڪدنيا جي َبين االقوامي ٻولي بڻجي سبوي. ڪ تحقيقن مان اهو ثابت ڪيو يهي ته سنڌي ٻولي ڪدنيا جي اوايِلي ٻولين مان هڪ يهي. محققن نهنجي ان الِء محققن وٽ هي دليل يهي ته موهن جي دڙي مان هٿ ڪيل َ ڪُ ا ،جيڪي قديم سنڌيَء تهاييب جي َعڪاسي ڪن ٿا ،اڄ ينهن تايين ڪدنيا جي الِء ڪم َعمو بڻيل يهن.
ڪ راجپوتانا ،ڪڇ جاات ،نجاب، َقديم ِسنڌ ،جنهن سنڌي ٻوليَء جو اِسُعمال ٿيندو هو ،سا ڪشميا ،ڪگ ِ ڪ ڪ ڪ َ اڳ ِڻاي ۽ ڪاٺياواڙ ،لس ٻيلو ،مڪاان جي عِاليقن تي مشُ ِمل هئي .مطلب ته سنڌي جيڪا ها.ي سنڌ ِ جي َح ڪدن َاندر محدود يهي سا ڪ صوبي ِجي َح ڪد ِن اندر محدود نه سمجوڻ گواجي. موجوده َد َ ور جي ساينس ۽ ٽيڪنالوجيَء جي واڌاري ۽ َنشا اِشاعت جي وسيلن سنڌي ٻوليَء کاي ڪدنياا نڊ ڪ جي ڪ ڪ َ ڪڙڇ هچايي ڇڏيو يهي .سنڌي ما.هو روزگار ۽ تعليم جي حاصل ڪاڻ جي الِء سنڌ کان 1
ٻاها ملڪ جي مخُل جي ها خِطي
َ ڙجي ويا يهن ،جنهن س ب سنڌي ٻاولي اڻ ڪدنياا
عاليقن ۽ ٻاهاين ملڪن
هچي ويِي يهي. سوال ۽ جواب
.1ڪنهن به ٻوليَء جي اهميت جو اندازو ڇا مان لڳايي سبو و يهي؟ ڪيئن يهي؟ .2سنڌي ٻولي ،ڪدنيا جي هڪ قديم ۽ اهميت واري ٻولي ِ . 3اندازي موجب سنڌيَء کي وجوود
ييي ڪيُاو عاصو ٿيو يهي؟
.4سنڌي ٻوليَء جي موجوده تحاياي صورت ڪڏهن وجوود .5سنڌي ،سنسڪات مان ڪيئن ڪجڙي يهي؟ ڪ .6ي َ َڀ َانش مان ڇا ڪمااد يهي؟
ييي؟
.7ڊاڪٽا ارنيسٽ ٽامپ سنڌي ٻوليَء جي الِء ڇا ٿو چوي؟ 8.سنڌي ٻوليَء جي خاصيت ٻڌايو! َ محققن نهنجي تحقيق مان سنڌي ٻوليَء جي الِء ڇا ثابت ڪيو يهي؟ .9 .10موهن جي دڙي مان مليل َ ڪُ ا ڇا ٿا ظاها ڪن؟ .11سنڌ ڪجون ڪ حدون ڪهڙيون ڪه ڪيون؟
ڪنڊ ڪ .12سنڌي ڇا جي ذريعي ڪدنيا جي ڪ ڪڙڇ تاريخِي َاهميت تي نهنجن لفظن ِ 13سن ِڌي ٻولِيَء جي ِ
هُي يهي؟
2
ڪ مضمون ل و! مخُصا