ون لِ َ (مضم ُ ُ ک ُڻ) مضمون نويسي ضم َ ِسن ِڌيَء ۾ َم ُ وعات َانگريزن جي َدور کان ٿي.مضمونن تيي متيلم ون لِکڻ ِجي ُش ُر ِ ” َمقالات الحڪمت“ آهي جيڪو مِرزا َقليچ بيگ ” “Bacon’s Essaysتان ترجمو يو .ريرئين سينڌي ابايار ميرزا ريرييون ِسينڌي
ئي .ان اباار ۽ لکجندڙ مضمون ۽
محمدصادق 1681ع ۾ جاري ”هيري ُجون َ ِڻ ُيون“ جي نالي سان شايع
جھ ٻين اباارن جا مضمون ۾ مرتب
ليا
ري
يا ويا.
ُ مضمون جي وصف: ُ مضمون جي َوصف بيان ندي ،متيور مضمون نويس جانسن چوي ٿو ته: مضمون اِنسانِي َا َ ” ُ ند َر جي َاڻ هضم ٿِ َي ۽ بي ترتيب بيالن سان ڀررور هڪ مخلصر َا َدبِيي تح ِريير آهيي .جيڪيا بوش مزاج دل مان آزاديَء سان نِڪري نروار ٿئي ٿي“.
َ واليت واري نحيري تحريير آهيي ،جينين ۾ سر ايڊمنڊ گاس چوي ٿو ته ”مضمون عام طير سيان هيڪ درميياني َط ُ ُ آسان ۽ سرسري نظر وجھيي ٿيو ۽ موضيوع تيي صير بارجي َر ِي ُلوئن تي مضمون نِگار نين به موضوع جي ِ انييَء حد تائِين بحث
ري ٿو ،جيسلائين سندس شخصيت ان موضوع کان ملاثر ٿي هوندي آهي“.
صنف آهي ،جنين ۾ نين ادبِي ،فلسفيانه يا سماجي موضوع تي شخصي يا تاريخي مضمون نحر جي هڪ اهڙي ِ ُنقطئه نظر کان روشني ِوڌي وئِي ُهجي ۽ زياده طوي نه ُهجي“. َم ِٿين َو ُ ُ مضمون ُملعلق هيٺ ِڏن ُنقطا نِتابر ٿِين ٿا. صفن کي َرڙهڻ کان روِء .مضمون جي َط َ وال َ ُ ت ِو َچ َٿ ِري ُهجي. 1 ِ .2مضمون َنحر ۾ ُه َئ ُڻ ُ گھرجي. بارجي ُربن سان ُهجي. .3مضمون جو تعلق موضوع جي ِ ُ ُ .4 مضمون نگار جو تعلق آهي .يعني شخصيت جو عڪيس مضمون تي رابندي اِنييَء حد تائين ُهجي ،جيسلائين مضمون ۾ ڏسڻ ۾ اچي.. عامَ ،ف ُ .5مضمون جي ٻولي ُ يم ،سادِي ۽ َسوادِي ُهجي. ضمون ُملعلق لِکي ٿو ته ” ُ مرحوم محمد اِسماعِي ُعرساڻي َم ُ مضمون نِگاريَء ۾ اِن ِفرادِي سوچ ۽ فِڪر ،لام ۽ ُ ُ گاريَء جو َف ُن گفلگو جي انداز ،ذاتِي ُمتاهِدن ۽ تجربن ۽ رنينجي طايعت جو گھڻو دب ُهوندو آهي .مضمون نِ ِ َرن ِگين ۽ دِلچسپ آهي ،جنين ۾ رڙهندڙ گھڻو ري لطف اندوز ٿينيدو آهيي .زبيان جيي نزا يت ۽ صيحت جيي متق رڻ هن صنف مان ئي ٿيندي آهي .مضمون نِگار
ٿي
و واقعو بييان
نيدو آهيي تيه
ٿيي وري رنينجيا
گاريَء ِجيي ذاتي بيال ۽ تجربا بيان ندو آهي .ٿي و لطيفو ريش ندو آهي ته ڏهن تخيلاتي ۽ منظر نِ ِ ندي َوڃي مٿي چڙهندو آهي. وادِيَء ۾ ُگ ُم ٿِيندو آهي ڏهن ابلاقي ساب ٻڌائيندو آهي ۽ ڏهن طنز و مزا 1
اهڙيَء طر هِڪ ڳاليه مان ٻي ڳاليه ٺاهيندو ويندو آهي ،رر اهو سڀ ِ جو رڙهندڙ ان کي رڙهندي ذهني ُسرور محسوس ندو آهي“. جھ مرتب ٿي ُ .1 مضمونن جو
ُ مضمونن جو .2 ُ مضمونن جو .3 ُ مضمونن جو .4 ُ مضمونن جو .5
جھ اهڙي ته لطيف انداز ۾ ُهوندو آهي،
مضمونن جا ِ لا لا ُ ”چ ُ ڻنگون“ جيڪو ”تِيرٿ َو َس َ نت“ جو لِکي آهي. ِ ِ ِ لا ُ ” َا َدبِي ُغنچو“ جيڪو ”نارائڻ ڀمڀاڻي ۽ رروفيسر رام رنجواڻِي“ جو لِکي آهي. ِ لا ُ ” َا َدبِي آئِينو“ جيڪو ”ليکراج عزيز “ جو لِکي آهي. ِ لا ُ ”ڳوٺاڻِي َچ ِي ِر ۽ َا َ نارداڻه“ جيڪو ”نارائڻ داس ملڪاڻِي“ جو لِکي آهي. ِ لا ُ ”سدا ُگلا “ جيڪو ”لال چند امرڏنو م “ جو لِکي آهي.
مضمونن جو ِ لا ُ ”درس عم “ جيڪو ” ُع ُ ُ انصاري“ جو لِکي آهي. حمان َعلي .8 ِ َسوال ۽ َجوا صنف آهي؟ .1مضمون ڇا ِجي ِ
.2سنڌيَء ۾ مضمون نويسيَء ِجي ُسروعات ُ مضمون جو ريريون ترجمو نين يو؟ .3 ُ مضمون ملعلق انگريز مضمون نويس ڇا ٿا چون؟ .4
ڏهن ٿي”
.5مضمون ملعلق محمداسماعي ُعرساڻي ڇا ٿو لِکي؟ يڙا نقطا نِتابر ٿين ٿا؟
.8ماهرن جي وصفن ٻڌائڻ کان روِء ،مضمون ملعلق ُ .7عحمان علي انصاري يڙو مضمونن جو ِ لا لِکيو؟ مضمون اِنسانِي َا َ ُ ” .6 ند َر جي َاڻ هضم ٿِ َي ۽ بي ترتيب بيالن سان ڀررور هڪ مخلصر َا َدبِي تح ِرير آهي .جيڪا بوش مزاج دل مان آزاديَء سان نِڪري نروار ٿئي ٿي “.انييَء ڳاليه کي اوهان رنينجن لفظن ۾ کولي لکو! ُ ُ آسيان ۽ سرسيري نظير وجھيي ٿيو“ ان فِقيري کيي بيارجي َر ِي ُليوئن تيي مضمون نِگار نين بيه موضيوع جيي .9 ِ رنينجن لفظن ۾ َبيان يو. .11مضمون نويسيَء تي رنينجن لفظن ۾ مخلصر مضمون لکو! ُ مض ُمون جي ڄاڻ رنينجن لفظن ۾ لکو! .11و به مضمون رڙهو ۽ ان ِ
2