Acute zorg in twente en oost-achterhoek Veilig op pad met app ‘SOS locatie' 112 weet locatie in geval van nood
net werk ‘Nieuwe GHOR' regisseert en coördineert Theo van Rijmenam blikt vooruit op de activiteiten van GHOR Twente in 2015
Realistisch oefenen met ALERT 2014 Incident Management Project PREpare: Euregio pilot
januari 2015
112 journaal
Op weg naar resultaat In dit januarinummer geen uitgebreide terugblik op 2014, wetende dat in de meeste nieuwjaarstoespraken reeds aandacht wordt/is besteed aan hetgeen achter ons ligt. Maar we staan wel stil bij 28 september, de dag dat de monstertruck een chaos aanrichtte in het centrum van Haaksbergen. De redactie heeft Joris van Grafhorst, huisarts te Haaksbergen, bereid gevonden terug te blikken op de ramp. Via 112 Netwerk zullen we u ook in 2015 op de hoogte blijven houden van actualiteiten op het gebied van acute en opgeschaalde zorg in onze regio. In het coverinterview bespreken we concrete onderwerpen die bijdragen aan nog betere acute of opgeschaalde zorg. Tot stand gekomen dankzij een nog steeds groeiende samenwerking. Niet alleen tussen de ketenpartners in de Euregio maar ook met de overige acute zorg- en veiligheidsregio’s in het land.
2
Samenwerken aan onder andere de landelijke implementatie van LCMS en aan een gemeenschappelijke visie op crisismanagement in de zorg, heeft bijgedragen aan meer bewustwording in de keten, met als resultaat uitstekende producten waaronder bouwstenen voor een integraal crisisplan, het implementatieplan daarvoor en de implementatie van netcentrisch werken. In dit nummer een vooruitblik op dit thema door de directeur Publieke Gezondheid van de veiligheidsregio Twente. Meestal zijn innovaties gericht op ondersteuning van de zorgverleners zoals het uniformeren van triageprotocollen of de A-Z Euregio app. In dit nummer leest u echter meer over een applicatie voor de burger ‘de SOS locatie schaatsapp’. Met deze app kan sneller professionele hulp worden verleend bij evenementen en in de buitengebieden. Op het gebied van acute en opgeschaalde zorg ligt grensoverschrijdende samenwerking binnen handbereik. Na drie People-to-People projecten zijn belemmeringen tot samenwerking in kaart gebracht en wordt er gestart met een driejarig project onder de naam PREpare; op weg naar een bestendige samenwerking tussen zorgprofessionals in de Euregio. GHOR Twente doet verslag van een grote multidisciplinaire CBRN-oefening waarbij ook defensie betrokken was. De lessen uit deze opgeschaalde zorg oefening moeten tot een nog veiliger Twente leiden. In de rubriek ketenpartners wordt aandacht geschonken aan het nieuw in te voeren roosterprogramma Intus bij Ambulance Oost. Daarnaast, als module uit dit programma, biedt Ambulance Oost ook de mogelijkheid om zelf meer inspraak te krijgen op het rooster door middel van zelfroostering. Namens de redactie wens ik veel leesplezier en een voorspoedig 2015 toe!
Cees Schenkeveld Manager Acute Zorg Euregio 112 NETWERK | januari 2015
Afscheid de heer Harmsen
Na een periode van vijf jaar lid te zijn geweest van het bestuurlijk ROAZ Euregio, heeft Gerrit Jan Harmsen, huisarts te Nijverdal, afscheid genomen als bestuurslid van het ROAZ. De heer Harmsen maakte deel uit van het ROAZ vanuit zijn functie als bestuurslid van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), regio Oost Nederland. De inbreng van de heer Harmsen is van grote waarde geweest voor het ROAZ; zijn mening om te komen tot een constructieve samenwerking is te allen tijde zeer op prijs gesteld. Tijdens zijn laatste vergadering van het bestuurlijk ROAZ van 19 november, is de heer Harmsen door de voorzitter van het ROAZ hartelijk bedankt voor zijn inzet in de vorm van een boeket en een flesje wijn. De plaats van de heer Harmsen in het ROAZ wordt per 1 januari 2015 overgenomen door de heer Andy Kwee. n
Scholing najaar Acute Zorg Euregio heeft in het najaar van 2014 wederom de driedaagse Scholing Traumatologie voor verpleegkundigen georganiseerd. Aan de hand van een real life case en onder leiding van docenten uit de praktijk, hebben de cursisten met alle aspecten in het proces van een multitraumapatiënt kennis kunnen maken. De cursisten kwamen van OCON/ZGT, Roessingh, MST en uit Spijkenisse. De Regionale Trauma Training voor SEH-verpleegkundigen heeft dit najaar twee keer in Zwolle en een keer in Enschede plaatsgevonden. De systematische ABCDEbenadering biedt een goede kapstok om veilige en kwalitatief hoogwaardige zorg te bieden. n
Patiëntinformatie vanuit ambulance naar huisarts Patiëntinformatie direct vanuit de ambulance per beveiligde zorgmail naar de huisarts. Dat gebeurt sinds kort door een innovatief project van RAV IJsselland. Een belangrijke verbetering ten opzichte van de eerdere overdracht via faxen en papier. In samenwerking met Ambulancezorg Nederland (AZN) is dat nu landelijk mogelijk. In het ‘elektronisch ritformulier’ wordt door ambulancemedewerkers genoteerd welke zorg aan een patiënt is geleverd. Deze informatie kan nu ook gedeeld worden met huisartsen. Die kunnen de informatie dan direct toevoegen aan hun eigen huisartsinformatiesysteem. Arjan Hanekamp, projectleider RAV IJsselland: ‘Huisartsen en ambulanceverpleegkundigen zijn tevreden dus ook andere ambulancediensten in Nederland gaan snel volgen.’ n
Ondertekening convenant GHOR Twente en AZE Tijdens de vergadering van het bestuurlijk ROAZ van 19 november jongstleden werd door de heer Bas Leerink, voorzitter ROAZ Euregio en de heer Theo van Rijmenam, namens GHOR Twente, de samenwerkingsovereenkomst Acute Zorg Euregio en GHOR Twente ondertekend. In deze overeenkomst zijn verschil-
lende, gezamenlijk tot stand gekomen afspraken schriftelijk vastgelegd. Het betreft operationele functionarissen, informatievoorziening en -uitwisseling overlegstructuren, OTO-steunpunt, het Geneeskundig Trainingscentrum Zuidkamp, alsook grensoverschrijdende samenwerking. n
Dhr. Leerink (links) en dhr. Van Rijmenam (rechts) zijn tevreden met de nieuwe afspraken.
Crisisorganisatie getest November 2013. Onverwacht gingen op zomaar een vrijdagmiddag de piepers bij de Twentse crisisorganisatie. Bij het waterwinbedrijf Vitens in Wierden bleek moedwillig een gevaarlijke stof aan het drinkwater te zijn toegevoegd. Een grote bedreiging voor de bevolking, waaronder het ziekenhuis in Almelo. Gelukkig, het was het niet echt… Het was een onverwachte oefening met als doel de crisisorganisatie te testen: oefening Scorpius. Het goede nieuws was dat alle functionarissen snel en tijdig reageerden en ter plaatse gingen. Test geslaagd! Echter, er was ook nog wat te verbeteren. Het duurde best lang voordat de bevolking wist wat er aan de hand was en hoe te handelen. Dat moet beter: de Veiligheidsregio Twente werkt daarom nu aan verbeteringen waardoor crisissituaties voortaan flexibeler en slagvaardiger aangepakt zullen worden. n
Opvolgingsaudit GHOR Twente positief Na het hercertificeringsjaar 2013, heeft Lloyds op 1 december 2014 de opvolgingsaudit bij GHOR Twente uitgevoerd. Tijdens de audit is niet alleen gekeken of GHOR Twente voldoet aan de HKZ-norm, maar vooral wat beter kan in de dienstverlening en wat leer- en/of verbeterpunten zijn in de eigen verbetercyclus. Naast het management en het kwaliteitssysteem zijn dit jaar de processen ‘evenementenadvisering’ en ‘vakbekwaam worden en blijven’ onder de loep genomen. Lloyds heeft geconcludeerd dat GHOR Twente haar processen aantoonbaar en volgens beschreven procedure uitvoert en dat de verbetercyclus zichtbaar is. Als leer- en verbeterpunt is meegegeven om de interne auditprocedure in combinatie met de prospectieve risicoanalyse zichtbaarder te maken. n 112 NETWERK | januari 2015
3
grootschalige zorg
Realistisch oefenen Multidisciplinaire samenwerking in het rood, blauw, wit en groen Door Martijn Reuvers, Veiligheidsregio Twente
Oefening ALERT 2014 gaat over samenwerking en integratie van civiele en militaire capaciteiten uit de veiligheidsketen, waarbij een volledig geneeskundig systeem wordt opgezet van rampplek tot veldhospitaal. Multidisciplinaire samenwerking met verschillende diensten in het rood, blauw, wit en groen.
4
E
en stadsbus moet uitwijken voor een tegenligger die zich op de verkeerde weghelft begeeft. Door deze manoeuvre raakt de bus van de weg en rijdt een gevel binnen van een verzorgingstehuis. De bus raakt een wachtende auto. Door de klap wordt de auto naar binnen gedrukt en raakt in brand. Dit veroorzaakt een heftige rookontwikkeling in het pand. Door deze manoeuvre is een tegemoet ko-
112 NETWERK | januari 2015
mende vrachtauto de naastgelegen parkeergarage ingereden. In de parkeergarage was een bedrijf bezig met laswerkzaamheden. Door het tumult heeft de lasser zijn brander laten vallen en is de parkeergarage ontvlucht. Hierdoor is er brand ontstaan.
Realistisch scenario Het voorval heeft verder een kettingbotsing veroorzaakt in de nabijheid
van het verzorgingshuis en de parkeergarage. Hierbij zijn diverse voertuigen betrokken, waarvan er één in brand is geraakt. Een deel van de bewoners van het verzorgingstehuis heeft het pand kunnen verlaten, een aantal bewoners is nog vermist. In de parkeergarage zijn nog collega’s van de lasser en andere personen aanwezig, want zij hebben het pand niet op tijd kunnen verlaten. Diverse personen in de omgeving van het ongeval, die de objecten en de voertuigen hebben kunnen verlaten, zijn gewond. Tankautospuiten en ambulances verschijnen ter plaatse. SIGMA arriveert en richt een gewondennest in. Militaire ziekenauto’s verlenen bijstand en slachtoffers worden gered en vervoerd richting ziekenhuizen in de directe omgeving.
Veiligheid en samenwerking De oefening op Twente Safety campus was een grootschalige multidisciplinaire en realistische oefening in avonduren. De oefening in Veiligheidsregio Twente werd geïnitieerd door GHOR Twente en Defensie. Het
grootschalige zorg
 met ALERT 2014 algemene doel van deze oefening was het beoefenen van grootschalig optreden bij hulpverlening in een multidisciplinaire setting. De belangrijkste elementen zijn veiligheid, hernieuwde beeldvorming, hulpverlening in een mogelijk instabiele omgeving, samenwerking met andere disciplines en het bevrijden en behandelen van gewonden met als aandachtspunten brandwonden, beknellingen en inhalatietrauma’s. Vooral samenwerken is belangrijk: uitwisselen van kennis en vergelijken van elkaars procedures, vertrouwen krijgen in elkaars professionaliteit en samen een goede oefening uitvoeren.
380 deelnemers Tijdens de twee oefendagen werden 380 deelnemers beoefend van brandweer, politie, GHOR, Rode Kruis en defensie. Er werd in totaal gebruik gemaakt van 150 lotussen en figuranten. De slachtoffers moesten worden gered en bevrijd uit het veld en naar het SIGMA gewondennest gebracht. Vervolgens werden zij door ambulances van defensie en Ambulance Oost vervoerd naar ziekenhuizen. Hiervoor was door defensie een volledige uitgerust veldhospitaal op het voormalige vliegveld ingericht. Ook werden slachtoffers vervoerd naar het Geneeskundig Trainingscentrum Zuidkamp. In deze laatste locatie oefende personeel van de afdeling Spoedeisende Hulp van de Ziekenhuisgroep Twente. Er was een volledige geneeskundige keten uitgerold.
Oefendoelen gehaald De oefening was druk, groot en intens. Na de ervaringen van de eerste dag werd het scenario bijgesteld op basis van de input van de deelnemers. De geleerde lessen resulteerden gelijk in een verbeterde oefenopzet voor de tweede oefendag. Op elk niveau zijn de mono- en multidisciplinaire oefendoelen gehaald en weten we elkaar weer beter te vinden als het er echt om gaat. n
5
Primeur Naast de uitwisseling op het gebied van kennis en procedures met elkaar, was er ook nog een primeur. Commandant 43 Gemechaniseerde Brigade brigadegeneraal Martin Wijnen en Stephan Wevers namens de veiligheidsdirectie van VRT ondertekenden een overeenkomst (zie bovenstaande foto). De brigade van de Landmacht stelt per 1 december 2014 een projectofficier ter beschikking aan Twente Safety Campus. Twente Safety Campus is de plek waar partners op het gebied van veiligheid elkaar ontmoeten en samenwerken met als doel samen werken aan een veilige samenleving. De projectofficier gaat Twente Safety Campus twee dagen in de week versterken.
112 NETWERK | januari 2015
innovatie
Naar een nieuw roosterpakket voor Axira-partners Op de meest kwetsbare momenten heb je de allerbeste zorg nodig Door Kitty Muntenaar, Ambulance Oost Axira, de landelijke coöperatie van en voor zelfstandige regionale organisaties voor ambulancezorg, staat voor vernieuwing, kwaliteit, efficiency en continuïteit. De verbindende doelstelling: het leveren van de beste, de meest uitgebreide en (kosten)efficiënte ambulancezorg, zeven dagen per week, 24 uur per dag. Een van de zaken die daarvoor nodig is, is een goed werkend planningsprogramma.
6
T
ijdens de reguliere overlegmomenten van de Axira-partners bleek dat meerdere diensten werken met planningssoftware die niet meer voldoet aan de huidige complexe eisen. Er bleek behoefte te zijn aan vernieuwing, dan wel uitbreiding van de in gebruik zijnde softwareprogramma’s. Het was de aanleiding tot het besluit om dit als gezamenlijk project op te pakken: het project Roosteren. Een projectteam, bestaande uit vertegenwoordigers van de zeven diensten, heeft samen met een werkgroep een Programma van Eisen (PvE) ontwikkeld; een functioneel ontwerp voor een nieuwe roosterapplicatie. Het PvE heeft geleid tot een Request for Information (RFI) en vervolgens tot een Request for Proposal (RFP) dat voorgelegd kon worden aan potentiele pakketleveranciers. Na een uitgebreid selectietraject, met als doel een nieuwe integrale planningsoplossing te selecteren voor alle ambulancevoorzieningen, heeft Axira gekozen voor de oplossing van Intus. Astrid van Tilborgh (projectleider, manager Ambulance Oost) over de keuze: ‘De reden dat wij gekozen hebben voor Intus, is dat zij te boek staat als een dynamische en innovatieve leverancier. Verder beschikt Intus over een Nederlandstalig ontwikkelteam dat 112 NETWERK | januari 2015
Axira is het samenwerkingsverband tussen Ambulance Oost, Ambulancezorg Fryslân, Ambulancezorg Limburg-Noord, GGD Zuid Limburg, RAV IJsselland, Ambulancedienst Zuid-Holland Zuid en UMCG Ambulancezorg.
bereid is om het product op de wensen van Axira af te stemmen.’ Medio februari 2014 is het selectieproject afgerond met de ondertekening van een raamwerkovereenkomst en een overeenkomst met ieder lid voor de aanschaf en invoering van het Intus-programma. Hieraan is een gedegen implementatieplan verbonden. De totale invoering bij alle Axira-leden neemt circa twee jaar in beslag. De aanschaf van het roosterpakket gaat per ambulancedienst afzonderlijk. Door deze samenwerking kan optimaal geprofiteerd worden van elkaars leerervaringen.
Meerwaarde De meerwaarde van een gezamenlijk traject voor de selectie van een rooster-
pakket heeft zich bewezen: • Er is veel betrokkenheid getoond en het enthousiasme voor de uiteindelijke keuze is opmerkelijk. • Er is inhoudelijk veel van elkaar geleerd. • Er is een gezamenlijk visie ontwikkeld op de essentiële elementen. • Bij de ontwikkeling van de gezamenlijke visie en implementatie van het nieuwe roosteren is/wordt de eigen identiteit van de verschillende organisaties gerespecteerd. Ambulance Oost en RAV IJsselland werken met de proeftuin zelfroosteren. Zelfroosteren is een module van Intus. Op pagina 11 van deze 112 Netwerk leest u meer over deze module. n
over de grens
Ketenpartners nemen deel aan PREpare project Naar een pilotregio voor grensoverschrijdende acute zorg Door Alexandra Ziemann, Acute Zorg Euregio Bureau Acute Zorg Euregio (BAZE) wil in de komende drie jaar een pilotregio voor grensoverschrijdende acute zorgverlening en voorbereidende rampenbestrijding in de Euregio opzetten. Daarvoor heeft BAZE de Veiligheidsregio’s Twente, IJsselland, Noord- en Oost-Gelderland, de Kreise Borken en Grafschaft Bentheim, de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie, de Feuerwehr- und Rettungsakademie Bocholt en Euregio bereid gevonden deel te nemen aan het PREpare project.
D
e noodzaak om synergieën in de grensoverschrijdende samenwerking te gebruiken, is in voorgaande jaren gestegen. Onvoldoende coördinatie tussen Nederland en Duitsland op het gebied van grootschalige incidenten heeft bijvoorbeeld tijdens de ongeval op de A35 (NL) en de A31 (DE) tot onnodig lange wacht- en transporttijden voor de patiënten geleid. In de dagelijkse acute zorg vertonen zich steeds vaker ‘witte vlekken’, bijvoorbeeld in de gemeente Dinxperlo. Daar wordt de norm om binnen 15 minuten ter plekke te zijn door de Nederlandse ambulancedienst in meer dan 20% van de A1-ritten per jaar niet gehaald. De Duitse ambulancedienst is in staat deze gemeente sneller te bereiken. Bovendien bespaart een samenwerking met de Duitse ambulancedienst hier meer dan drie kwart miljoen euro per jaar, omdat er geen nieuwe Nederlandse ambulancepost in de regio hoeft te worden gefinancierd. Na de totstandkoming van een strategisch plan, de uitvoering van drie voorbereidende Interreg-gefinanceerde People-to-People-projecten (ECTLI, ACRE,
Strategisch plan grensoverschrijdende acute zorg 2020
ECTLI 2012-2014
• Grootschalige incidenten & trauma • Euregionale netwerk opbouwen
ACRE 2013-2014
• Reguliere acute zorg • Juridische en financiële belemmeringen en oplossingen identificeren
SourcE 2014-2015
• Reguliere acute zorg • Personeelsvragen; concepten voor opleiding, trainen & oefenen ontwikkelen
Voorbeelden
• Gronau (DE): Kinderen in het Medisch Spectrum Twente in Enschede behandelen • Dinkelland (NL): Patiënten in Euregio-Klinik in Nordhorn behandelen • Dinxperlo (NL): Inzet Duitse ambulancedienst (bevoegdheden ontwikkelen)
SourcE) en de afronding van enkele voorbeelden uit de praktijk, staat de grenzeloze acute zorgverlening nu op het punt werkelijkheid te worden. Voor de definitieve implementatie ontbreekt vooral nog de zekerheid over een wettelijk kader en de institutionalisering van kennisdelen met alle betrokkenen. Met de officiële erkenning als pilotregio van de Euregio door de Duitse en Nederlandse overheden, zal dit project de implementatie van concrete maatregelen en hun controle en finetuning mogelijk maken, zonder te hoeven wachten op langdurige processen, zoals verandering van wettelijke randvoorwaarden. Bovendien kunnen maatregelen die in de pilotregio worden gerealiseerd officieel als good practices worden erkend en in andere grensregio’s langs het Duits-Nederlandse grensgebied worden overdragen. De specifieke doelen in het PREpare project zijn:
PREpare 2015-2017 Organisatie • • • •
Stuurgroep, Expertgroepen Overeenkomsten vergoeding Standard Operating Procedures Erkenning pilotregio
Kennis
• Opzetten van Opleiden, Trainen, Oefenen concepten • Tools (App)
Communicatie
• Meldkamer techniek • Risicocommunicatie bij grootschalige incidenten
Kwaliteit
• Kwaliteitsindicatoren • Evaluatie pilotregio
• Processen: Implementatie van juridische concepten, opzetten van een stuurgroep en expertgroepen en invoering van Standard Operating Procedures voor de oprichting van grensoverschrijdende acute zorg. • Kennis: Kennisdelen van specifieke inhoud over grensoverschrijdende acute zorg aan professionals. • Communicatie: Oprichten van grensoverschrijdende informatie-uitwisseling en risicocommunicatie. • Kwaliteit: Opstellen van kwaliteits indicatoren voor grensoverschrijdende acute zorg en doorvoeren van een evaluatie van de pilotregio. • Door een actieve grensoverschrijdende samenwerking in het kader van een pilotregio, zal het overschrijden van de grens door ambulancepersoneel of het verwijzen van een patiënt naar ziekenhuizen in het buurland, dagelijkse routine worden. n 112 NETWERK | januari 2015
7
COVERINTERVIEW
‘Nieuwe' GHOR Twente blijft ontwikkelen Nadruk ligt op richting en verbinding Door Annemarie Smidt, Geen Blad voor de Mond
De overgang naar een participatiesamenleving vraagt om een betrokken en open houding. Begrippen als veerkracht, eigen regie en zelfredzaamheid spelen hierbij een belangrijke rol. Ook de wereld van de acute zorg is in beweging. Het streven naar 8
hoge kwaliteit tegen aanvaardbare kosten leidt tot schaalvergroting en specialisatie binnen de zorg.
D
eze veranderingen hebben hun weerslag op de organisaties in de witte kolom, waaronder de GHOR. Theo van Rijmenam, directeur Publieke Gezondheid Twente, werpt een blik vooruit op de vernieuwende rol van GHOR Twente, waarin de geneeskundige hulpverleningsorganisatie vooral coördinerend en regisserend werkt. ‘Naast het feit dat mensen steeds meer zelf moeten voorzien in hun zorg en ondersteuning, heeft onze samenleving bijvoorbeeld ook te maken met ontgroening en vergrijzing. Het feit dat er meer ouderen zijn en dat deze mensen langer moeten voorzien in hun eigen zorg, betekent dat er anders moet worden gekeken naar deze mensen in een acute situatie. Maar ook de toename van het aantal grootschalige infectieziekten en het vervagen van de landsgrenzen zijn ontwikkelingen die invloed hebben op onze taken. GHOR Twente daarom heeft de behoefte gevoeld om samen met de ketenpartners de koers binnen de witte kolom voor de komende jaren te bepalen als het gaat om 112 NETWERK | januari 2015
crises en rampen. Een leidraad om de ‘nieuwe GHOR’ verder te ontwikkelen.’
Ontwikkelthema’s De ontwikkelrichting die Van Rijmenam noemt, is tot stand gekomen op basis van interne en externe gesprekken over de toekomst van GHOR Twente. ‘Chargerend gezegd maakten we voorheen papieren plannen en deden we vervolgens erg ons best om deze werkelijkheid te laten worden. Nu zijn we coördinerend en regisserend actief. Die nieuwe positie, alsmede de taken en rollen die daarbij horen, willen we de komende jaren verder verhelderen richting onze ketenpartners. Daarnaast willen we ons nog sterker verbinden met partijen waar we mee samenwerken, of dat nu in de witte kolom is of daar buiten.’ Een mooi voorbeeld van samenwerking en het streven naar hoge kwaliteit van zorg is het ‘Integraal Crisisplan voor de zorgsector’. Hiervoor hebben Bureau Acute Zorg Euregio en vier andere netwerken acute zorg, aangevuld met ketenpartners uit de regio’s, medio 2014 de handen ineen
‘Voorheen maakten we vooral papieren plannen. Nu zijn we coördinerend en regisserend actief'
COVERINTERVIEW
Intensivering samenwerking Naast GHOR Twente is ook het ROAZ beter gepositioneerd. Het thema ‘De vrijblijvendheid voorbij’ uit 2013 wordt in praktijk gebracht door middel van de samenwerking met professionals, die adviezen geven hoe de acute zorg het meest geoptimaliseerd kan worden. Vanuit de expertgroep Crisisbeheersing en OTO wordt in beeld gebracht wat de acute zorg keten in Twente en Oost-Achterhoek aankan bij rampen en crises. De relatie tussen het ROAZ en het openbaar bestuur dat gevormd wordt door de Veiligheidsregio Twente (hierin werken de regionale brandweer, politie, bevolkingszorg en GHOR samen onder het gezag van de veertien Twentse burgemeesters) is eveneens versterkt.
Theo van Rijmenam: 'Goede communicatie in de ‘koude’ fase is de basis voor succesvolle
geslagen. Gezamenlijk is een samenhangende visie op crisismanagement in de zorgsector gedefinieerd. Met behulp van de implementatie- en OTO-wijzer moeten de handvaten uit het plan een plek krijgen in het opleiden, trainen en oefenen van de zorginstellingen.
informatie uitwisseling in de
Informatie-uitwisseling
‘warme’ fase.
Als netwerkorganisatie is het delen en uitwisselen van informatie van groot belang voor GHOR Twente. Tijdens rampen en crisis hebben rampenbestrijdingsorganisaties en de witte ketenpartners informatie van elkaar nodig. Netcentrisch werken is daarbij belangrijk, maar ook de verbinding leggen tussen het netcentrisch werken in de zorg en het netcentrisch werken van de hulpdiensten. De nadruk ligt dus op zowel bestuurlijk als operationeel niveau op communicatie. Want goede communicatie in de ‘koude’ fase is de basis voor succesvolle informatie-uitwisseling in de ‘warme’ fase. ‘Het afgelopen jaar hebben we gezien dat de verbintenis met ketenpartners in de Euregio ervoor zorgt dat partners elkaar steeds vaker benaderen en beter bereiken. De ‘commitment’ binnen het ROAZ, de goede contacten met zorginstellingen en hulpdiensten, de goede cohesie tussen GGD Twente en GHOR Twente, al deze ontwikkelingen leiden tot slagkracht. Die winst zie ik gelukkig op alle fronten ontstaan. In 2014 hebben we al mooie resultaten gezien van de weg die we zijn ingeslagen. Dit moeten we de komende jaren voortzetten. Want je kunt nog zo veel verwachten van veerkracht en eigen regie, maar in geval van crises en rampen hebben we elkaar nodig.’ n 112 NETWERK | januari 2015
9
innovatie
Veilig op pad met app ‘SOS locatie’ 112 weet locatie in geval van nood Door Gerard Berendschot, RAV IJsselland Meteen de locatie van een beller in nood zien. Dat kan met de nieuwe app ‘SOS locatie’ van ambulancedienst RAV IJsselland. Met de app kan sneller professionele hulp worden verleend op evenementen en in het buitengebied.
O 10
p grote events en festivals is het vaak lastig voor bellers in nood om precies aan te geven waar ze zich bevinden. Maar ook tijdens bijvoorbeeld wandel- of schaatstochten is een exacte locatiebepaling moeilijk. Daarom biedt de app uitkomst: de Meldkamer Ambulancezorg ziet meteen waar de persoon zich bevindt. Directeur RAV IJsselland, Piet Huizinga: ‘Een goede locatiebepaling is voor ons heel belangrijk. In de praktijk scheelt dat kostbare minuten. Uniek in de techniek van deze app is dat GPS niet noodzakelijk is om toch de locatie nauwkeurig te bepalen. Verantwoorde zorg op tijd; dát is ons credo. Daar draagt de app in belangrijke mate aan bij!’
Uniek pilotproject De nieuwe technologie zal komende winter voor het eerst in Nederland gebruikt worden bij schaatstochten in de kop van Overijssel. Jaarlijks gebeuren er veel schaatsongevallen, waarbij mensen moeilijk te lokaliseren zijn. Daarom werd op donderdag 30 oktober de app gelanceerd op de ijsmeestervergadering in Scheerwolde. Bij schaatstochten staat veiligheid altijd voorop. Daarom zijn de ijsmeesters heel blij met de app en de technologie waarbij GPS niet noodzakelijk is. Want tijdens een lange, koude schaatstocht is de batterij van een telefoon snel leeg als de GPS steeds aan staat. In samenwerking met RAV IJsselland zorgen de 112 NETWERK | januari 2015
ijsmeesters ervoor dat de deelnemers aan de tochten de app goed op hun telefoon zetten. Zodat schaatsers in geval van nood in ieder geval snel te vinden zijn!
Voorkomen onnodige vertraging RAV IJsselland is druk bezig met de innovatieve uitrol van de app. Projectleider Gerard Berendschot: ‘We maken nu vaak mee dat mensen niet precies weten waar ze zijn, wat veel paniek en onnodige vertraging tot gevolg heeft. Met deze app zetten we dus weer een grote stap in het voorkomen van onnodige vertragingen in de aanrijtijd naar patiënten!’ RAV IJsselland won eind 2013 de prestigieuze patiëntveiligheidsprijs Ambulancezorg met oplossingen voor het snel bereiken van mensen in nood. De app komt beschikbaar voor Android en iOS. Zodra daar meer over bekend is, staat dit op www.ravijsselland.nl en www.ambulanceoost.nl. n Voor meer informatie over de app kunt u contact opnemen met Gerard Berendschot, projectleider vanuit RAV IJsselland: 038-4684517 of g.berendschot@ravijsselland.nl.
ketenpartners
Project zelfroosteren, een module van Intus Medewerkers hebben meer zeggenschap over het plannen van hun rooster Door Kitty Muntenaar, Ambulance Oost
Bij Ambulance Oost wordt een bepaalde vorm van zelfroosteren toegepast, namelijk het indienen van (jaar)wensen en dienstruilingen. De mate waarin zelfroosteren wordt toegepast kan dus zelf worden bepaald. Uit de personeelsplanning enquête in 2012 kwam de wens naar voren om het zelfroosteren verder door te ontwikkelen.
M
edewerkers willen graag meer en directer invloed op hun werktijden. Dit was de aanleiding tot de start van het project zelfroosteren. Naar aanleiding van de aanbevelingen uit de personeelsplanning enquête werd het zelfroosteren onder de loep genomen. Al snel kwamen we tot de volgende conclusies: • Het huidig rooster past niet binnen de huidige wetgeving. • Het huidige roosterreglement is niet actueel. Voorwaarden die we nodig hebben om zelfroosteren verder te ontwikkelen: • Roostersystematiek moet passend zijn bij de organisatie en passend zijn voor de medewerkers binnen gestelde kaders. • Project opzetten met externe ondersteuning.
zelfroosteren, een module van Intus. Dit heeft inmiddels geresulteerd in een visiedocument en er zijn een tweetal proeftuinen (één in Zwolle en één in Enschede). De eerste geplande periode voor de proeftuin bleek te kort te zijn. Een tweede termijn is gepland. Dat zal de periode april tot en met december 2015 zijn. De proeftuin wordt uitgebreid met de zorgambulance.
Wat is zelfroosteren? Bij zelfroosteren hebben medewerkers meer zeggenschap over het plannen van hun rooster. Medewerkers in teamverband maken samen het rooster, waardoor werk- en privézaken beter op elkaar worden afgestemd. De kaders zijn vooraf aangegeven en daarbinnen kan een team zelf tot overeenstemming komen.
Zinvol of niet? In 2013 zijn we, in afstemming met RAV IJsselland, gestart met het project
Uiteraard zal het moeten blijken of het zinvol is of niet. Uitgangspunt is
een win-win situatie voor zowel medewerkers als de organisatie. Wat we nu weten is dat de maatschappelijke en organisatieontwikkeling doorgaat en die groei vraagt om een toekomstgericht antwoord op het vraagstuk personeelsplanning. Niets doen is voor de lange termijn geen optie...
Wat winnen we ermee? Naast het geven van een praktisch antwoord op strategische keuzes van Ambulance Oost zijn er voordelen te benoemen die met zelfroosteren zijn te realiseren, zoals: • Meer betrokkenheid • Meer flexibiliteit • Efficiëntere inzet • Meer tevredenheid onder medewerkers • Minder ziekteverzuim • Meer verantwoordelijkheid bij medewerkers • Minder overwerk • Het realiseren van aantrekkelijk werkgeverschap
Externe partner Intus Voor de externe ondersteuning werd gekozen voor Intus. Meer informatie over het planningspakket van Intus kunt u lezen in het artikel ‘Naar een nieuw roosterpakket voor Axira-partners’ op pagina 6. n 112 NETWERK | januari 2015
11
patiËntenzorg
Rijvaardigheidstraining in theorie en praktijk Een interview met twee rijinstructeurs, Patrick Jansen en Henry Pruntel Door Kitty Muntenaar, Ambulance Oost
12
Alle medewerkers met een rijtaak binnen de organisatie van Ambulance Oost en van RAV IJsselland volgen een trainingsdag rijvaardigheid. Tijdens de trainingsdag trainen ze de praktische rijvaardigheid, leggen ze de CBR-toets af en worden waar nodig bijgeschoold in nieuwe verkeersregels en in communicatie. De training wordt gegeven door vier eigen instructeurs van RAV IJsselland en Ambulance Oost.
P
atrick Jansen en Henry Pruntel, beide ambulancechauffeur, zijn twee van de totaal vier praktijkinstructeurs die opgeleid zijn tot officiële rijinstructeurs zodat zij zelf deze trainingen kunnen geven. Zij leggen uit hoe de training tot stand is gekomen en welke elementen worden getraind. De visie van beide ambulancediensten is dat elke bestuurder van een van de dienstvoertuigen de volledige beheersing heeft over het voertuig en de grenzen kent van het voertuig en van zichzelf. Patrick: ‘Een intensieve training draagt bij tot het in stand houden van de hoge kwaliteit van de bestuurders. In het verleden werden de chauffeurs getraind volgens het ‘coaching on the job’ principe. Deze training was goed, maar miste een specifieke rijvaardigheidsmodule.’
Eigen trainers en voertuigen Door een aantal medewerkers de opleiding rijinstructeur te laten volgen, is de mogelijkheid ontstaan om intern, met eigen instructeurs, de rijvaardigheid in theorie en in praktijk te trainen in de eigen dienstvoertuigen. Daarnaast is er nog steeds een specifieke rijvaardigheidstraining die afgelegd wordt bij de VVCR in Rijssen. Bij het afnemen van de 112 NETWERK | januari 2015
CBR-toets (Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen) wordt ook maatwerk toegepast. Bij deze CBR-toets is er bijvoorbeeld ook specifiek aandacht voor training in Incident Management training (IM). Lees meer over IM op pagina 13 van deze 112 Netwerk.
Geblinddoekt rijden De specifieke trainingen vinden plaats op het terrein van vliegbasis Twente. Henry: ‘Maar al tijdens het rijden naar en van het vliegveld begint de training op de openbare weg. Op de openbare
weg worden de reguliere verkeersregels in acht genomen en krijgt de bestuurder feedback van de instructeur op het rijgedrag. Op de vliegbasis worden de meer specifieke trainelementen uitgevoerd. Met pylonnen wordt een rijbaan gecreëerd waarbij de bestuurder specifieke opdrachten krijgt. Een voorbeeld hiervan is communicatie in combinatie met rijvaardigheid. Hierbij zit de bestuurder geblinddoekt achter het stuur en rijdt op basis van opdrachten van een collega (via de portofoon) achterwaarts slalom tussen de pylonnen door.’ n
patiËntenzorg
Veiligheid op straat met Incident Management Nieuwe richtlijn creëert meer veiligheid bij incident Door Jos Analbers en Geert Nijhuis, Ambulance Oost Incident Management (IM) staat voor een geheel aan daadkrachtige maatregelen om de weg na een incident zo spoedig mogelijk vrij te maken. Hierbij wordt rekening gehouden met de verkeersveiligheid, de behartiging van belangen van mogelijke slachtoffers en de beheersing van de ontstane schade. Dit doen we volgens de richtlijn Incident Management.
13
W
anneer de IM-hulpverlener als eerste bij een incident aan komt moet hij/zij maatregelen treffen om de situatie zo veilig mogelijk maken. De grootste risicofactor is daarbij het overige verkeer. In ons beroep is geen situatie het zelfde, maar door zo goed mogelijk volgens de (geest van de ) richtlijn te werken kan in de afhandeling van het incident structuur worden aangebracht. Bij een groot ongeval komen meerdere diensten samen, de IM-hulpverleners (politie, ambulance, brandweer en Rijkswaterstaat). Samen hebben wij richtlijnen uitgegeven die wij tijdens de werkzaamheden hanteren. Bij een ongeval wordt een van de voertuigen, meestal van Rijkswaterstaat of de politie, als buffer gepositioneerd voor de plaats van het incident ter bescherming van alle betrokkenen. De afstand tussen buffer en incident wordt bepaald door de maximale snelheid die ter plaatse geldt. Helaas laat de praktijk zien dat dit noodzaak is. De richtlijn leidt tot meer veiligheid voor alle betrokken, hoewel duidelijk is dat we nooit 100% veiligheid kunnen garanderen. Je moet alert blijven! Prioriteiten zijn: • Eigen veiligheid • Verkeersveiligheid • Slachtofferhulp • Sporen onderzoek
Even voorstellen: Wij zijn Jos Analbers en Geert Nijhuis. Beiden zijn we werkzaam bij Ambulance Oost als ambulancechauffeur en instructeur interne opleidingen. Verder hebben we ons gespecialiseerd in Incident Management en tevens zijn wij gecertificeerd als maquettetrainers.
• Doorstroming verkeer • Behoud van voertuig en lading Een onderzoek uitgevoerd door Rijkswaterstaat heeft uitgewezen dat door de professionalisering van het IM de veiligheid met 25% is verhoogd ten opzichte van 2008.
Maquette De richtlijnen die we hebben afgesproken trainen we in en maquettemodel. Bij Ambulance Oost en RAV IJsselland beschikken wij over dit maquettemodel. De maquette is conform de realiteit opgebouwd en bestaat uit verschillende soorten wegdelen en voertuigen op schaal. Hiermee kunnen we tijdens de training de situatie bekijken vanuit een helikopterview. Dat geeft een goed overzicht van de situatie. Het betekent een stukje maatwerk, ieder incident
kan worden nagespeeld en worden geëvalueerd. Naast de maquette training hebben we hebben dit jaar, samen met de ketenpartners binnen IM, twee keer geoefend bij Rijkswaterstaat Hengelo/ Zwolle geoefend met echte voertuigen. Het doel van deze trainingen is om inzicht te verkrijgen in elkaars werkprocessen.
Ambassadeurs Voor onze collega’s van de afdeling opleidingen van RAV IJsselland, waar we nauw mee samen werken, hebben we ook een maatwerkcursus ontwikkeld en gegeven. Ook zij regelen deze training nu zelf. Verder zijn we dit jaar ook als maquettetrainer actief geweest op de landelijke Veiligheidsdagen. Op deze manier zijn we als ambassadeur van Incident Management door heel Nederland gereisd. n 112 NETWERK | januari 2015
ACHTERGROND
‘Dit kun je niet oefenen' Huisarts Van Grafhorst over zijn ervaringen als hulpverlener bij het monstertruckdrama Door Annemarie Smidt, Geen Blad voor de Mond
Als op zondag 28 september even voor 16.00 uur in Haaksbergen een monstertruck het publiek in rijdt, bevindt huisarts Joris van Grafhorst zich op het hockeyveld. Een telefoontje van een collega zorgt ervoor dat hij amper twintig minuten later op de rampplek aanwezig is en daar twee uur lang, zij aan zij met andere hulpverleners, eerste hulp verleent aan slachtoffers. 14
V
an Grafhorst: ‘Samen met mijn collega ben ik het eerste aanspreekpunt voor de huisartsen in Haaksbergen als er een ramp of calamiteit plaatsvindt waarbij medische zorg nodig is. Vandaar dat ik als eerste het telefoontje ontving dat er een ongeval had plaatsgevonden. Ik heb vervolgens de dienstdoende huisarts gevraagd om te gaan kijken op de plek van het ongeval, om een inschatting te maken of er meer hulp nodig was. Zijn antwoord nog geen tien minuten later was duidelijk: ‘Het is hier een chaos. Roep iedereen op die je kunt vinden en kom hier naar toe.’’
Niet te oefenen Traumahelikopters in de lucht, loeiende
sirenes in de straat, hulpverleners die af en aan rennen, huilende mensen, chaos en paniek. Een situatie die niemand ooit hoopt mee te maken. ‘Toen ik op de plek van het ongeval arriveerde, was mijn eerste gedachte: ‘Dit kun je niet oefenen.’ In het verleden heb ik als assistent chirurgie aan een aantal traumaoefeningen deelgenomen, maar dit was echt anders. Ik ben maar gewoon begonnen met het verlenen van hulp aan het eerste slachtoffer dat ik tegenkwam.’ Als Van Grafhorst dichter bij de monstertruck in de buurt komt, schrikt hij van de afmetingen van het gevaarte. Samen met een verpleegkundige probeert hij één van de slachtoffers die onder de truck ligt te stabiliseren en van infusen te voorzien. Ondertussen blijft hij ook andere slachtoffers triageren, nakijken en stabiliseren. ‘Pas twee uur later, toen het terrein bijna leeg was, heb ik om mee heen gekeken. Toen bleek dat mijn buurman, die internist is bij Medisch Spectrum Twente, al die tijd nog geen vijf meter van me af ook aan het werk was geweest.’
Herkend en erkend Nadat alle slachtoffers van de rampplek zijn weggevoerd, begint de realiteit door te dringen. ‘Samen met mijn collega’s heb ik die avond tot 112 NETWERK | januari 2015
laat verhalen uitgewisseld over de gebeurtenissen. Waar was jij? Wat heb jij gezien? En meegemaakt? Dat was erg prettig. De volgende dag zijn we met een aantal mensen weer op de rampplek samengekomen om ervaringen te delen. Maar ook de Officier van Dienst Geneeskundig van GHOR Twente en de burgemeester en de wethouders van de gemeente Haaksbergen hebben met ons gesproken. Dat heeft ons het gevoel gegeven dat we herkend én erkend werden.’ Ruim drie maanden na het drama heeft Van Grafhorst de gebeurtenissen een plek kunnen geven. ‘Als ik terug kijk, vond ik de enorme hulpvaardigheid die omstanders geboden hebben, professionals en nietprofessionals, het meest imponerend. Als regio mogen we daar trots op zijn. Want het is niet niks wat de hulpver-
Het volgende magazine van in Haaksbergen
net werk verschijnt in april 2015
Colofon 112 Netwerk is een uitgave van Bureau Acute Zorg Euregio, Ambulance Oost en GHOR Twente. Dit magazine verschijnt vier keer per jaar en bericht over ontwikkelingen rondom acute zorg in Twente en Oost-Achterhoek. Jaargang 2015, editie januari
Redactie Kitty Muntenaar kmuntenaar@ambulanceoost.nl Marja Nijkrake m.nijkrake@acutezorgeuregio.nl Cees Schenkeveld c.schenkeveld@acutezorgeuregio.nl
In Haaksbergen vielen drie doden en raakten 28 mensen gewond toen op 28 september een monstertruck het publiek in reed tijdens het motorevent Auto en Motor sportief. Alle gewonden van het ongeluk hebben begin december het ziekenhuis verlaten. Enkele patiënten zijn opgenomen in revalidatiecentra, de anderen zijn weer thuis. Dat heeft een woordvoerder van de gemeente Haaksbergen gezegd.
Irma Huiskes info@ghortwente.nl Annemarie Smidt a.smidt@geenbladvoordemond.nl Coverfotografie René Koele Bladformule, vormgeving, eindredactie en drukwerk
leners daar hebben meegemaakt.’ Vanuit de gezamenlijke evaluatie die Van Grafhorst met zijn mede-huisartsen heeft georganiseerd, kwamen nog wel een aantal verbeterpunten naar voren bij het inzetten van huisartsen bij een ramp of crisis. ‘In het geval van een flitsramp worden de huisartsen wat betreft functie en rol, terecht, niet genoemd in het rampenopvangplan. Wij zijn op eigen initiatief hulp komen verlenen. Dat betekent echter ook, dat
andere medische professionals niet aan de buitenkant konden zien dat wij artsen waren. We hebben daarom als suggestie meegegeven aan GHOR Twente en de directeur van de huisartsenpost, dat het handig zou zijn dat verschillende hulpverleners in een rampsituatie beter herkenbaar zijn. Ook in het kader van regie en hiërarchie. Wellicht dat het de hulpverlening bij een ramp of crisis in de toekomst naar een nog hoger niveau kan tillen. n
GEEN BLAD VOORDE MOND MAKERS VAN MAGAZINES
Geen Blad voor de Mond B.V. Lasondersingel 149-151 7514 BR Enschede tel. 053 460 9002 geenbladvoordemond.nl ISSN 2211-8225
112 NETWERK | januari 2015
15
Download de 112 Netwerk app! De 112 Netwerk app is beschikbaar voor tablets en smartphones met besturingssystemen van Apple iOS en Google Android. Je kunt dus met je tablet of smartphone overal waar je bent, het 112 Netwerk magazine lezen en bekijken. De app is gratis te downloaden en bevat vele extra’s zoals foto’s, video’s, rapporten en weblinks.
Android
Apple iOS
Google play
iTunes App Store
Gebruikers van een iPad of iPhone kunnen de app downloaden in de iTunes App Store. Gebruikers van een tablet of smartphone met Android kunnen de app downloaden vanuit Google play.
Postbus 50000
Postbus 1400
Postbus 784
7500 KA Enschede
7500 BK Enschede
7550 AT Hengelo
Tel. 053 487 20 97
Tel. 088 256 78 50
Tel. 074 256 22 22
info@acutezorgeuregio.nl
secretariaat@ghortwente.nl
info@ambulanceoost.nl
acutezorgeuregio.nl
ghortwente.nl
ambulanceoost.nl