112 Netwerk - editie 4 - 2012 by Geen Blad voor de Mond B.V.

Acute zorg in twente en oost-achterhoek Aandacht voor patiëntveligheid in landelijk programma Ambulancezorg

net werk

‘Dokter, kom snel!’: als iedere minuut telt In gesprek met Joost van der Ploeg (instructeur) en Renate Rinket (huisarts)

Thuiscardioversie Het nieuwe werken bij Veiligheidsregio Twente GGD: Medische Milieukunde

DECEMBER 2012

112 journaal

Een kijkje over de grens

Psychosociale nazorg Grolsch Veste

Hebt u ook alle politieke debatten gevolgd? Het waren er erg veel en vaak ging het over de zorg, of eigenlijk over de ‘zorgen over de zorg’. Dat de zorgkosten hoog oplopen is nu wel duidelijk en het urgentiebesef dat er wat moet gebeuren is ook geland. Als het zo uitkomt in het publieke debat beroepen deskundigen en politici zich graag op voorbeelden uit het buitenland. Daar kunnen we wat van leren en vaak is dat ook zo. Dus, naar het buitenland om te zien of het klopt…

Hoe gaat het met de slachtoffers van de ramp die in juli 2012 plaatsvond in de Grolsch Veste? GGD en GHOR Twente hebben dit drie maanden lang gevolgd. Het onderzoek richtte zich op de bij het stadion gevestigde ondernemingen, plus dertien bouwbedrijven.

Het is mistig als ik vroeg in de ochtend de A1 volg richting Duitsland. Ik ben op weg naar Rheine, waar ik ben uitgenodigd om een dag mee te vliegen met de traumahelikopter. Die helikopter verzorgt ook een groot deel van ons werkgebied in Twente, al sinds de jaren tachtig. Bij aankomst in Rheine werd ik door de dienstdoende bemanning hartelijk ontvangen en uitgenodigd om aan het ontbijt deel te nemen. Super, ware het niet dat een alarmoproep het samenzijn verstoorde: ‘Ongeval op de autobaan’. Voor ik het goed en wel in de gaten had, stegen we op en vlogen we richting het ongeval. Na onze landing op de autobaan bleek dat een personenauto van de weg was geraakt. Er waren twee gewonden, waarvan er één bekneld zat. Er was al een ‘Notarzt’, een ambulance en een brandweerauto ter plaatse. De Notarzt van de helikopter verleende assistentie. Uiteindelijk werden de patiënten met een ambulance vervoerd en konden wij weer ‘mit dem Hubschrauber abheben’. Die dag volgden nog zeven inzetten. Mij bleek al snel dat het acute zorgsysteem anders is georganiseerd dan in Nederland. Dat heeft vooral te maken met de bevoegd- en bekwaamheid van ambulancemedewerkers. Waar in Nederland een ambulanceverpleegkundige bevoegd en bekwaam is om zelfstandig protocollen toe te passen en risicovolle en voorbehouden handelingen te verrichten, is dat in Duitsland voorbehouden aan een arts. In veel gevallen komt, terwijl een ambulance al ter plaatse is, alsnog een Notarzt met een auto of een helikopter. Datzelfde zag ik bij ongevallen. Pas na beoordeling door de Notarzt kan de ambulance zijn weg vervolgen om de patiënt naar de kliniek te brengen. Al met al een goed werkend systeem, maar toch net even anders dan bij ons. Ook wij hebben traumahelikopters als waardevolle aanvulling op de ambulancezorg. Het grote verschil met het Duitse model is echter de wettelijk geregelde bekwaam- en bevoegdheid van de ambulanceverpleegkundige. Hierdoor kan Nederlandse ambulancebemanning zelfstandig en zonder tussenkomst hoogwaardige acute zorg verlenen en tijdwinst boeken. Het antwoord op mijn eerder gestelde vraag luidt dan ook: Het klopt, een bezoek aan het buitenland is leerzaam.

Gerard Leerkes Manager staf- & bedrijfsbureau Ambulance Oost 112 NETWERK | DECEMBER december2012 2012

In totaal waren er 220 werknemers direct of indirect betrokken bij het incident. Na drie maanden blijken zeven personen weer volledig aan het werk, twee gedeeltelijk en vier nog niet. Eén persoon zal langdurige revalidatie nodig hebben. De bedrijven hebben ook aandacht geschonken aan de psychosociale toestand van de betrokkenen. Aanvullende hulpverlening door GHOR of GGD bleek niet nodig. Het onderzoek stimuleerde de bedrijven om over nazorg na te denken en deze taak op te pakken. Een goed uitgangspunt om vast te houden. n

Wij geven alles. En u?

Tour for Life is een schitterende achtdaagse wielertocht van ruim 1.200 kilometer door zes landen voor Artsen zonder Grenzen. Een groep van elf personen, waaronder vier medewerkers van Ambulance Oost, die van 1 tot en met 8 september 2013 van de Italiaanse Alpen naar de Cauberg in Nederland fietsen. Dit alles voor het goede doel! Als team zijn wij namelijk ambassadeur van Artsen zonder Grenzen. Elke euro die wij binnenhalen is ongelooflijk hard nodig. Om deel te mogen nemen aan dit evenement hebben we minimaal 15.000 euro nodig. Ga naar www.tourforlife.nl om ons team te sponsoren en selecteer ons team Grenzeloze Klimmers. Wij hebben uw hulp hard nodig! n

Traumateamactivatie onderzocht Op 23 oktober presenteerde Danique Hesselink, masterstudent Health Sciences aan Universiteit Twente, de resultaten van haar afstudeeronderzoek. Zij deed onderzoek naar het belang van patiëntfactoren in het beslissingsproces rondom traumateamactivatie volgens Spoedeisende Hulp (SEH) verpleegkundigen. Dit beslissingsproces is een vorm van triage die SEH-medewerkers uitvoeren om te bepalen of er een traumateam moet worden opgeroepen voor een ongevalspatiënt en welke samenstelling dit team moet hebben. In totaal vulden 27 SEH-verpleegkundigen van Medisch Spectrum Twente de vragenlijsten in, bestaande uit 26 ‘clinical vignettes’ (beschrijvingen) van ongevalspatiënten. Hierbij moesten de verpleegkundigen een soort traumateam kiezen en aangeven welke factoren het belangrijkst waren voor deze beslissing. De uitkomsten van de vragenlijst gaven geen verschil aan tussen de SEHverpleegkundigen met veel en weinig ervaring. Wel was er grote variatie in de keuze voor het soort team. De resultaten bieden een eerste inkijk in dit beslissingsproces van één ziekenhuis. De beslissingsfactoren die de onder-

vraagde verpleegkundigen het belangrijkst vinden komen overeen met criteria uit de landelijke richtlijn. Mogelijk worden de keuzes echter beïnvloed door andere factoren dan patiëntinformatie alleen. Om de resultaten te kunnen generaliseren en te gebruiken voor de ontwikkeling van een instrument ter ondersteuning traumateamactivatie binnen Nederlandse SEH’s, wordt het onderzoek uitgebreid naar meerdere ziekenhuizen. n Begeleidingscommissie: Dr. Carine Doggen en prof. dr. Maarten IJzerman, vakgroep HTSR, Universiteit Twente en Rolf Egberink, MSc vanuit Acute Zorg Euregio. Het afstudeerproject van Danique Hesselink is onderdeel van het promotieonderzoek van Rolf Egberink naar in-hospital trauma triage. Voor vragen: r.egberink@acutezorgeuregio.nl.

Ein deutsches Praktikum Florian Letzel van de Mathias Hogeschool in Rheine heeft in oktober twee weken stage gelopen bij Ambulance Oost en een week bij de Spoedeisende Hulp van MST. Deze stage gebruikt hij voor het uitwerken van een opdracht rondom verschillen in opleiding en competenties van professionals in de acute zorg in Nederland en Duitsland. Florian: ‘Durch den Beruf des Krankenpflegers weiß ich, dass es bei akut auftretenden Notfällen nicht selten um Sekunden und Minuten geht. Insbesondere im grenznahen Gebiet kann es daher durchaus passieren, dass ein Rettungsmittel aus dem jeweiligen Nachbarland alarmiert wird. Daher ist es sehr interessant beide Systeme gegenüberzustellen. Ein besonderer Fokus liegt hier auf eventuellen Problemen bei einer grenzüberschreitenden Zusam-

menarbeit.’ ‘Als erstes Resümee des Praktikums kann ich berichten, dass ich die Ausbildung der niederländischen Pflegerinnen und Pfleger auf den Ambulanzen als sehr beachtlich empfinde. Sie können sich auf landesweitgeltende Verfahrensan eisungen stützenund somit ihre Handlungen, auch vor dem Gesetz, absichern. Das deutsche System funktioniert vollkommen anders. Hier haben die Ärztinnen und Ärzte die Hoheit über eine Vielzahl von medizinischen Eingriffen. Dieses sorgt insbesondere in der Notfallversorgung hin und wieder dafür, dass Patienten auf eine adäquatere Versorgung warten müssen bis ein Arzt anwesend ist. Trotzdem, die Versorgung in Ihren Grundzügen ist auf beiden Seiten der Grenze vergleichbar. Die Differenzen lauern im Detail. Hierzu wird es nach meiner Ausarbeitung noch einen ausführlichen Bericht im Magazin geben.’ n

NL-Alert Minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) heeft op 8 november NL-Alert gelanceerd. Met NL-Alert kan de overheid mensen in de directe omgeving van een noodsituatie informeren door middel van een tekstbericht op de mobiele telefoon. In het bericht staat wat er aan de hand is en wat mensen op dat moment het beste kunnen doen. Zo kunnen meer mensen worden bereikt en worden ze beter geïnformeerd. Alle mobiele telefoons in het betreffende gebied ontvangen deze berichten automatisch, mits de telefoon aan staat, het NL-Alert kanaal is ingesteld en de telefoon bereik heeft. De berichten zijn geen sms-berichten, maar zogenaamde cell-broadcastberichten. Deze zijn vergelijkbaar met een radiosignaal en worden verzonden via de zendmasten van de mobiele telefonieaanbieders. Daardoor werkt NL-Alert óók als het netwerk overbelast is. Aanmelden voor NL-Alert is niet nodig en de dienst is gratis. n

Introductie i-gel De ambulanceverpleegkundigen van Ambulance Oost krijgen de beschikking over i-gel, een ‘supraglottic device’. Deze i-gel fungeert als hulpmiddel bij het vrijmaken en houden van de ademweg bij patiënten met een bedreigde ademweg. In een introductieprogramma zijn de verpleegkundigen praktisch en theoretisch geschoold. Daarnaast zullen ze stage lopen op de operatiekamers van ZGT in Almelo en Hengelo om vaardigheid te krijgen in het gebruik van de i-gel. De planning wordt tussen de OK en de planning van Ambulance Oost georganiseerd. De samenwerking tussen de anesthesisten, anesthesieassistenten en de ambulanceverpleegkundigen krijgt hiermee een nieuwe impuls. De gesprekken over de omstandigheden in de prehospitale en de klinische zorg is een gebleken meerwaarde. Vanaf begin volgend jaar zullen patiënten prehospitaal vaker worden behandeld met de i-gel in plaats van de reguliere intubatie. n 112 NETWERK | DECEMBER december 2012

ketenpartners

Thuiscardioversie; mogelijk en Ambulance Oost en ZGT onderzoeken mogelijkheden thuiscardioversie Door Geert Hengstman, Ambulance Oost en Salah Saïd, Ziekenhuisgroep Twente

Cardioversie is een beproefde behandeling bij atriumf ibrilleren (AF), een hartritmestoornis waarbij het ritme onregelmatig en meestal versneld is. Bij elektrische cardioversie tracht men met één of enkele elektroshocks het normale hartritme te herstellen. Ambulance Oost en de maatschap cardiologie van Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) hebben de handen ineengeslagen om te onderzoeken of het mogelijk én veilig is om de cardioversies thuis bij de patiënt uit te 4

voeren in plaats van klinisch.

et onderzoek zal zich richten op de mogelijkheden van (elektro-) cardioversie bij een geselecteerd aantal patiënten met AF in de thuissituatie. De elektrocardioversies zullen worden uitgevoerd door Verpleegkundig Specialisten van Ambulance Oost. De pilotstudie focust zich met name op de veiligheid van een thuiscardioversie.

Achtergrond De gemiddelde incidentie en prevalentie van atriumfibrilleren is laag, maar stijgt sterk met de leeftijd. De preva-

112 NETWERK | december 2012

lentie in de totale populatie bedraagt 0,5% en deze loopt op tot ongeveer 4,5% bij mensen van 75 jaar en ouder. Met de toenemende vergrijzing zal de incidentie en prevalentie van AF evenredig groeien. Hiermee ontstaat een stijgende druk op de klinische behandelsetting. Daarnaast is vanaf 21 december 2011 de zelfstandige bevoegdheid tot het verrichten van voorbehouden handelingen door Verpleegkundig Specialisten wettelijk geregeld bij koninklijk besluit. Electieve cardioversie wordt hierin specifiek benoemd.

Ook zet de overheid in op een daadwerkelijke verandering van de medischspecialistische zorg. Deconcentratie van relatief eenvoudige, veelvoorkomende medisch-specialistische zorg en concentratie van de complexere en acute zorg is hierbij het kernpunt.

Klinische relevantie De klinische relevantie van het onderzoek is gelegen in de veronderstelling dat: • Patiënten bij voorkeur thuis behandeld willen worden in de eigen ver-

Ketenpartners

veilig?

trouwde omgeving. • De duur van de cardioversieprocedure verkort wordt en de patiënt niet naar de kliniek hoeft te reizen. • Cardioversie in de thuissituatie kostenbesparend werkt. Dit betekent dat er geen bedbezetting is in de kliniek en dat er minder kosten worden gemaakt wat betreft ver-

pleging, overhead, facilitair en dergelijke. • De cardioloog wordt ontlast, waardoor er tijd vrij komt voor activiteiten die een groter beroep doen op de specialistische expertise. • Het geen verschil in effectiviteit maakt of de ingreep thuis dan wel klinisch wordt uitgevoerd.

De hiervoor genoemde feiten en veronderstellingen zijn de aanleiding geweest voor de initiatiefnemers om dit unieke en innovatieve onderzoek in de steigers te zetten. De initiatiefnemers zijn dr. Salah Saïd, cardioloog bij Ziekenhuisgroep Twente, en Geert Hengstman, Verpleegkundig Specialist bij Ambulance Oost. n

Naast Ambulance Oost en de maatschap cardiologie van het ZGT wordt het onderzoek ondersteund en begeleid door de universiteiten van Groningen, Maastricht en Enschede. Momenteel ligt het onderzoeksvoorstel ter toetsing bij de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) in Maastricht. Pas na goedkeuring van deze instantie kan het onderzoek doorgang vinden.

112 NETWERK | december 2012

patientenzorg

Landelijk programma Patiëntveiligheid Ambulancezorg Veiligheid als integraal onderdeel van professionaliteit Door Kitty Muntenaar, Ambulance Oost ism Ambulancezorg Nederland Gerard Berendschot is staffunctionaris kwaliteit en beleid bij RAV IJsselland en voorzitter van de kennisgroep Kwaliteit van Ambulancezorg Nederland. Hij is vanaf het begin af aan betrokken geweest bij het programma Patiëntveiligheid. In september bezocht Gerard een bijeenkomst gericht op dit onderwerp en in november heeft patiëntveiligheid centraal gestaan tijdens ‘de landelijke week van de Patiëntveiligheid’.

ijdens de bijeenkomst in september waren er een drietal zaken die volgens Gerard in het oog sprongen: ‘In sommige ‘takken van sport’ ondervinden mensen rechtstreeks het effect van hun fouten. Die directe causale relatie is in ons vakgebied minder. We moeten dus harder werken om bewustwording en motivatie op peil te krijgen. De uitdaging is

− volgens Gerard − om veiligheid een integraal onderdeel van professionaliteit te laten zijn. Mensen moeten beseffen dat het denken in veiligheid onderdeel is van hun werk. Maar hoe krijg je dat voor elkaar?’ Een tweede opvallend punt vond Gerard het denken in vangnetten. ‘Medewerkers moeten elkaar daarvoor gebruiken in de goede zin van het woord. Als je je open stelt voor feedback wordt de zorg voor patiënten veiliger. Maar medewerkers hebben er zelf ook baat bij, want fouten, zeker als ze grote consequenties hebben, blijven je je levenlang bij.’

De ijsberg verkleinen Een derde ‘eyeopener’ vond Gerard de metafoor van de ijsberg in warm

water. ‘Zichtbaar is de top: incidenten en slachtoffer. Onzichtbaar onder de oppervlakte zit het geheel van vele kleine incidentjes die af en toe door een aaneenschakeling boven komen en tot een calamiteit leiden. Je moet werken aan de kleine

incidenten die op zich niet ‘erg’ lijken. Dan wordt de ijsberg, boven en onder water kleiner.’ Concreet betekent dit volgens Gerard dat het gesprek tussen professionals op gang moet komen. ‘Mensen moeten elkaar meekrijgen in het besef dat één klein ding misschien niet zo’n groot punt is, maar dat een aaneenschakeling van kleine dingen een groot incident kan veroorzaken.’

Boodschap in cartoons In de week van 12 tot en met 16 november was er speciale aandacht voor het thema patiëntveiligheid. Vanuit het programma Patiëntveiligheid van Ambulancezorg Nederland zijn ansichtkaarten ontwikkeld voor alle medewerkers werkzaam bij een ambulance organisatie. Op de ansichtkaarten staan cartoons die te maken hebben met patiëntveiligheid. Op deze manier is de serieuze boodschap ‘Werken aan patiëntveiligheid doe je samen!’ met een knipoog voor het voetlicht gebracht. n Meer weten over dit onderwerp? Kijk dan op www.ambulancezorg.nl. 112 NETWERK | december 2012

OVER DE GRENS

Training Duits voor acute zorg over de grens Scholing stimuleert betere samenwerking in Euregio Door Willy Brandwagt, Acute Zorg Euregio Sinds kort faciliteert Acute Zorg Euregio een scholing Duits bij Talen Twente. Deze scholing is bedoeld voor professionals die te maken hebben met grensoverschrijdende acute zorg in de Euregio.

et doel van de scholing is om een bijdrage te leveren aan goede communicatie in de directe patiëntenzorg. Dit geldt zowel voor een reguliere als opgeschaalde situatie, maar ook in de samenwerking over de grens op organisatorisch en bestuurlijk niveau. Vanuit Bureau Acute Zorg Euregio hebben drie medewerkers met succes de pilot Duitse talencursus afgerond. Besloten werd om deze intensieve training Duits in het najaar 2012 ook aan te bieden aan medewerkers van de ketenpartners. Op basis van een positieve evaluatie, is de training met twee vervolggroepen gestart: • Eén groep van acht personen, bestaande uit beleidsmedewerkers, managers en bestuurders; • Eén groep van acht personen, bestaande uit acute zorg professionals.

7 teksten lezen, terugrapporteren en het schrijven van brieven en e-mails. Vooraf is bij de deelnemers een intake afgenomen, bestaande uit het invullen van een vragenformulier

Een goede start

Niveaubepaling De training Duits bestaat uit tien keer twee uur interactief deelnemen in woord en geschrift. Daarnaast omvat de training het maken van huiswerkopdrachten. Denk hierbij aan invuloefeningen,

gesprek van circa een half uur. Op basis daarvan is een inschatting gemaakt van het niveau waarover de cursist beschikt. Deze gegevens, in combinatie met de huidige functie, zijn het uitgangspunt geweest voor het samenstellen van de groepen.

(persoonlijke gegevens, welk bedrijf en in welke functie werkzaam, gevolgd onderwijs, leerwensen van de cursist, etc.). Daarna volgt samen met de trainer een ‘live’

In oktober 2012 zijn beide groepen zeer voortvarend van start gegaan. In de eerste bijeenkomst werd iedereen voorzien van studieboeken, syllabus, etcetera. Hierna volgde een kennismakingsronde en vervolgens was het Duits wat de klok sloeg. De verwachtingen waren hoog en de deelnemers waren zeer enthousiast, positief en leergierig. De tijd vloog voorbij tijdens de training. Medio december is de training afgesloten en vanaf dat moment beschikken de deelnemers over de juiste kennis betreffende de Duitse taal in woord en gebruik. Ook ontvangen de deelnemers een certificaat als zij 80% van de lessen gevolgd hebben. Afhankelijk van de ervaringen en resultaten, zal het aanbod voor het volgen van deze training in het voorjaar van 2013 mogelijk een vervolg krijgen. n 112 NETWERK | december 2012

COVERINTERVIEW

‘Dokter, kom snel!’ biedt structuur in acute situaties Praktijkgerichte cursus voor huisartsen verbetert communicatie in acute zorg Door Annemarie Smidt, Geen Blad voor de Mond

Tijdens een spoedeisende situatie kan er veel op hulpverleners afkomen. Misschien is de patiënt er slechter aan toe dan verwacht of zijn de betrokkenen in paniek. De cursus ‘Dokter, kom snel!’ geeft door middel van de ABCDE-methodiek concrete handvaten 8

aan huisartsen om snel, effectief en gestructureerd te handelen in acute gevallen.

‘D

okter, kom snel!’ is reeds enkele jaren geleden ontwikkeld door het Opleidingsinstituut Spoedeisende Geneeskunde VvAA (OSG) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Joost van der Ploeg is ambulanceverpleegkundige en instructeur bij de afdeling externe opleidingen van Ambulance Oost. Voorheen was hij betrokken bij het bijscholen van huisartsen van de centrale huisartsenpost op het gebied van reanimaties. ‘De reanimatieherhalingen zijn nuttig, maar niet altijd leuk, want je doet ieder jaar hetzelfde. We hebben dit veranderd door scenariotrainingen te geven. Deelnemers vonden hier meer uitdaging in. Tijdens een training hoorde ik een aantal huisartsen lovend spreken over de cursus ‘Dokter, kom snel!’, die voornamelijk in Midden-Nederland wordt gegeven. Hierdoor ontstond het idee om deze cursus in Twente aan te bieden, onder supervisie van het OSG.’

Drie modules De cursus bestaat uit een drietal modules, die volledig zijn afgestemd op het 112 NETWERK | december 2012

werkveld en therapeutische mogelijkheden van een huisarts. De acute patiënt wordt benaderd aan de hand van de zogenaamde ABCDE-methodiek. Hierbij wordt door de hulpverlener eerst gekeken naar de meest fatale factoren. De eerste module van de cursus richt zich op de theorie in de vorm van een interactieve computercursus. Hierbij maakt de huisarts zich de grondbeginselen van de ABCDE-systematiek eigen. In de tweede module wordt de methode in de praktijk geoefend. De derde module combineert theorie en praktijk in een scenariotraining, waarbij kleine groepen oefenen op LOTUS-slachtoffers.

Anders denken Renate Rinket is huisarts in Enschede. Zij volgt momenteel de cursus en is zeer positief. ‘Ik heb nu de eerste twee modules afgerond. Het is een erg leerzame cursus, omdat ik op een andere manier leer denken in acute situaties. De ABCDEmethodiek wordt ook op de SEH gehanteerd. Ik leer dezelfde taal te spreken als de medewerkers van de spoedeisende

‘Door deze cursus leren we dezelfde taal te spreken’

COVERINTERVIEW

‘Treat f irst what kills f irst’ De ABCDE-methodiek is in 1976 ontwikkeld in Amerika en wordt wereldwijd toegepast. A – Airway Is de lucht-/ademweg vrij? B – Breathing Zijn er symptomen van een bedreigde oxygenatie/ gaswisseling? Is toediening van zuurstof nodig? C – Circulation Zijn er symptomen van een bedreigde circulatie? Wat zijn eventuele oorzaken? Zijn er bloedingen? D – Disabilities Is er een bewustzijnsstoornis of zijn er acute neurologische symptomen? E – Exposure/Environment Is de lichaamstemperatuur verstoord en wat is de oorzaak? Wat zijn de omgevingsfactoren?

Joost van der Ploeg: ‘Een leuke bijkomstigheid is dat ik door het geven van deze cursus meer inzicht krijg in het werk van de huisarts.’

hulp, wat de onderlinge communicatie alleen maar verbetert.’ Rinket is vooral enthousiast over het praktijkaspect van de cursus. ‘Je herhaalt veel situaties die je eerder hebt geleerd, maar nooit of zelden hoefde uit te voeren in de praktijk. Bij ‘Dokter, kom snel!’ wordt er echter vanuit een andere invalshoek naar een acute patiënt gekeken. Dat maakt deze cursus erg nuttig voor huisartsen.’

Rust en houvast Rinket heeft in de praktijk voornamelijk te maken met acute gevallen tijdens visites. ‘Zo werd ik onlangs gebeld door iemand de ademhalingsproblemen had. Eenmaal aangekomen trof ik hem bijna buiten adem aan. Dat was even schrikken, maar door volgens de methodiek te handelen, kreeg ik snel grip op de situatie.’ Van der Ploeg vult aan: ‘In mijn werk als ambulanceverpleegkundige ben ik gewend om tijdens een acute situatie meteen in te grijpen, geholpen door mijn ervaring en deskundigheid. De ene keer start je met het toedienen van zuurstof, de andere keer richt je je eerst op een bloeding. Soms komt er echter heel veel tegelijkertijd op je af. De ABCDE-methodiek geeft dan rust en houvast.’ Rinket besluit: ‘Ik merk zelf dat voorheen het stellen van een diagnose belangrijk was voor mij. Door deze cursus benader ik een patiënt door eerst te kijken naar de meest levensbedreigende factoren. Dit komt de patiënt alleen maar ten goede, en daar draait het uiteindelijk om.’ n 112 NETWERK | december 2012

INNOVATIE

Veiligheidsregio Twente aan de Samen werken aan een veilig Twente Door Irma Huiskes, Regio Twente ism Inge Kamphuis en Joos Perrier, GHOR Twente

Het doel van Veiligheidsregio Twente is: samen werken aan een veilig Twente. Sterke en zichtbare kolommen delen kennis, werken multidisciplinair samen en zijn hierbij op zoek naar nieuwe werkmethoden en technieken. EĂŠn van de ambities van de veiligheidsregio is het opbouwen van duurzame relaties tussen de kolommen en met de externe veiligheidspartners, zoals Defensie, provincie, waterschap en het Openbaar Ministerie. 10

e basis voor de Veiligheidsregio Twente wordt gevormd door de kolommen brandweer, politie, GHOR en gemeenten. Uitgangspunt is dat iedere kolom verantwoordelijk is voor haar eigen huisvesting. Daarnaast faciliteert Veiligheidsregio Twente de samenwerking en de uitvoering van werkzaamheden op multidisciplinair niveau. Dit betekent dat Veiligheidsregio Twente

112 NETWERK | DECEMBER december 2012

in steeds sterkere mate het karakter zal krijgen van een ontmoetingsplek, waar verschillende veiligheidspartners elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar kunnen samenwerken.

De projectgroep Om dit te realiseren is een projectgroep in het leven geroepen, waarin alle kolommen vertegenwoordigd zijn. Deze

projectgroep heeft gezamenlijk de visie op de huisvesting van Veiligheidsregio Twente ontwikkeld en vormgegeven. Met de inbreng van medewerkers is het huisvestingsconcept ontstaan en gaan leven onder de medewerkers.

Open kantoortuin Het concept bevat een open kantoortuin. Binnen deze kantoortuin kiest de

INNOVATIE

slag met het nieuwe werken

Ontwerp situatieplan huisvesting VRT, A-vleugel Twentehuis.

medewerker de ruimte die het beste past bij zijn werkzaamheden. Dit noemen we activiteitgerelateerde werkplekken. Er kan gekozen worden uit flexplekken voorzien van pc’s, verschillende overlegruimten, concentratieruimtes of belruimtes. Daarnaast is er een loungeplek gecreëerd, die door medewerkers en bezoekers als ontmoetingsruimte kan worden gebruikt. Hier

staat een grote stamtafel waar men aan kan overleggen, maar ook gezellig met elkaar kan lunchen. Alle medewerkers flexen, inclusief het management. Dit betekent dat niemand een vaste plek heeft, behalve het secretariaat. Het secretariaat zit vooraan in de gang en is zo het vaste aanspreekpunt voor gasten. Van september tot en met december hebben de medewerkers van GHOR

Twente en van het Veiligheidsbureau in een tijdelijke ruimte gezeten en gewerkt. Sinds december zijn zij allemaal terug verhuisd naar de A-vleugel op de vierde verdieping van het Twentehuis, aan de Nijverheidstraat 30 in Enschede. Mocht je nieuwsgierig zijn geworden naar de nieuwe werkplekken, kom gerust een kijkje nemen. Je bent van harte welkom! n

‘Het nieuwe werken’ Het nieuwe werken is een visie om werken effectiever, efficiënter, maar ook plezieriger te maken voor zowel de organisatie als de medewerker. Die visie wordt gerealiseerd door de medewerker centraal te stellen en hem, binnen bepaalde grenzen, de ruimte en vrijheid te geven in het bepalen hoe hij werkt, waar hij werkt, wanneer hij werkt, waarmee hij werkt en met wie hij werkt. Recente ontwikkelingen in de ICT maken ‘het nieuwe werken’ technisch mogelijk en daarnaast maken maatschappelijke ontwikkelingen het wenselijk.

112 NETWERK | december 2012

GROOTSCHALIGE ZORG

Zorgen en onrust voorkomen bij GGD fungeert als vraagbaak bij crisis Door Nellie van der Stouwe, GGD Twente ism Irma Huiskes, Regio Twente

Na een ramp of incident maken mensen zich zorgen, zijn ze ongerust en hebben ze vaak veel vragen. Bijvoorbeeld na een ontploff ing of een brand waarbij gevaarlijke stoffen zijn vrijgekomen. Het team Milieu en Gezondheid van GGD Twente en IJsselland beoordeelt in een dergelijke situatie de gezondheidsrisico’s en fungeert als vraagbaak.

ellie van der Stouwe werkt al jaren als milieugezondheidskundige bij de GGD. Samen met haar collega’s adviseert zij de Overijsselse gemeenten op het gebied van milieu en gezondheid. Nellie vertelt: ‘In het geval van een milieu-incident kunnen de gemeente en de GHOR ons inschakelen bij de inhoudelijke advisering, nazorg en communicatie met de burgers. Ons belangrijkste doel is het voorkomen van onnodige gezondheidsrisico’s. Daarbij is van belang dat mensen weten wat zij wel en beter niet kunnen doen. En daarvoor kunnen zij terecht bij de GGD.’

Voorkomen van onnodige risico’s Een milieu-incident kan leiden tot gevaren voor de gezondheid. Het is be-

langrijk dat mensen het juiste advies krijgen, zodat eventuele risico’s voorkomen kunnen worden. De GGD heeft jarenlange ervaring met risicocommunicatie. ‘In geval van een milieuincident werken we nauw samen met de Gezondheidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen (GAGS). We beoordelen de risico’s voor de gezondheid. Ook gebruiken we Q&A-lijsten (vraag- en antwoordlijsten), zodat we mensen die ons bellen direct advies kunnen geven’, licht Nellie toe. Een goed voorbeeld van een incident waarbij risicocommunicatie noodzakelijk was, is de brand in een schuur in Westerhaar. Deeltjes asbest kwamen in de wijk terecht. ‘Dan is het dus belangrijk dat de inwoners worden geïnformeerd over de gezondheidsrisico’s, want asbest is een kan-

Nellie en de teamleden Milieu en Gezondheid van GGD Twente.

kerverwekkende stof. Er moet worden voorkomen dat bewoners asbest mee naar binnen nemen, hun woningen in. Bijvoorbeeld via schoenen of poten van de hond’, legt de deskundige uit. Om de vragen van inwoners te beantwoorden en onrust weg te nemen, heeft de gemeente destijds samen met de GGD een bewonersbrief opgesteld.

Vraagbaak Kan getest worden of ik asbestvezels heb ingeademd? Loopt mijn ongeboren kind extra risico? Hoe groot is de kans dat ik ziek word? Zomaar een paar vragen van mensen na een milieu112 NETWERK | december 2012

GROOTSCHALIGE ZORG

milieu-incidenten

incident. ‘Dat mensen zich dit soort dingen afvragen, is begrijpelijk. Een milieuincident is ook ingrijpend’, vertelt Nellie. ‘Soms is nog niet precies bekend om welke stof(fen) het gaat. Dat geeft natuurlijk onzekerheid. Mensen willen graag weten waar ze aan toe zijn.’ Tijdens en na een milieu-incident hebben mensen ook allerlei praktische vragen: Mogen mijn kinderen buiten spelen? Mag ik de hond uitlaten? De GGD beantwoordt deze vragen. ‘Mensen bellen ons bijvoorbeeld om te vragen of ze de groenten uit de moestuin nog kunnen eten. Als we weten om welke stof het gaat, geven we advies op maat.

Zolang nog niet alle gegevens bekend zijn, adviseren we om voorlopig geen groenten uit eigen tuin te eten. Eerst moet bekend zijn wat er precies aan de hand is!’

Afwisselend werk Het werkveld van het team Milieu en Gezondheid is zeer breed en continu in ontwikkeling. Zo adviseert het team ook op het gebied van luchtkwaliteit, binnenmilieu van scholen/woningen, windmolens en intensieve veehouderij. n Kijk op www.ggdtwente.nl voor meer informatie.

Processen in beeld Naast medische milieukunde is GGD Twente verantwoordelijk voor drie andere processen. Dit zijn: Gezondheidsonderzoek bij Rampen (GOR), Infectieziektebestrijding (IZB) en Psychosociale hulpverlening (PSH). In het GGD Rampen Opvang Plan (GROP), staan deze processen beschreven. In de komende uitgaven van 112 Netwerk komen deze drie processen aan bod.

112 NETWERK | december 2012

ACHTERGROND

Scholing traumatologie voor Driedaagse scholing verbetert zorg rond traumapatiënten Door Joke Bergsma en Miranda Kloosterboer, Medisch Spectrum Twente

Jaarlijks raken door ongevallen 2,4 miljoen mensen zodanig gewond dat zij medische behandeling nodig hebben. Een goed georganiseerd traumazorgnetwerk kan de overlevingskansen van een ongevalsslachtoffer, evenals de kans op minder ernstige restverschijnselen en invaliditeit, verbeteren. Medisch Spectrum Twente (MST) is een van de elf aangewezen traumacentra van ons land en biedt een traumascholing aan voor verpleegkundigen die uniek is in Nederland. 14

ureau Acute Zorg Euregio heeft binnen het regionale traumazorgnetwerk een kenniscentrumfunctie. Vanuit deze functie is tien jaar geleden op de verpleegafdeling D3 (chirurgie/ traumatologie) het idee ontstaan om een traumascholing op te zetten. Een scholing die nog steeds uniek is in Nederland. Doelgroep van de scholing zijn alle verpleegkundigen uit de regio die met traumapatiënten werken. In ieder ziekenhuis worden traumapatiënten opgevangen, verpleegd en wordt revalidatie aangeboden. Dit zijn vaardigheden die vragen om specifieke kennis van de zorgverleners. Het MST zag mogelijkheden om de kwaliteit van deze vaardigheden te verbeteren en de professionaliteit van traumazorg in ziekenhuizen te vergroten. Om deze reden is samen met de ketenpartners een regionale scholing Traumatologie ontwikkeld. De scholing wordt al een aantal jaren met veel plezier en inzet gegeven door verpleegkundigen en docenten die binnen hun werk veel te maken hebben met de traumapatiënt.

Inhoud traumascholing De scholing wordt twee keer per jaar georganiseerd, duurt drie dagen en is 112 NETWERK | december 2012

bedoeld voor verpleegkundigen die betrokken zijn bij de zorg en begeleiding van traumapatiënten. Er wordt kennis en inzicht geboden aan de cursisten in het gehele proces van de (poly)traumapatiënt: vanaf het moment van ongeval tot en met de revalidatie. Er wordt ingegaan op specifieke aspecten die van belang zijn bij de zorgverlening aan een traumapatiënt. De docenten zijn medisch specialisten, paramedici en verpleegkundigen vanuit verschillende settings, die elke keer met enthousiasme hun bijdrage leveren aan de scholing. Aan de hand van een casus van een expolytraumapatiënt wordt het hele traject, van de eerste melding van het ongeval tot en met revalidatie, behandeld. Op de laatste dag vertelt een ex-patiënt over zijn ervaringen en hebben de cursisten gelegenheid om vragen te stellen.

Folder Scholi ng okt2011:Opma

ak 1

Cursisten die al aan de scholing hebben deelgenomen, hebben laten weten dat deze concrete handvaten biedt om de zorg rond traumapatiënten te verbeteren. Dat geeft de betrokkenen de energie en het enthousiasme om ieder half jaar opnieuw een leerzame traumascholing te organiseren,

09:32

Pagina 2

Praktische Inf ormatie

Doelgroep

Duur Data Prijs

Plaats

Concrete handvaten

21-10-2011

Deelnemers Vervanging

Certificaat

De scholing is bedoel d voor verpleegkundi regio die betrokk gen uit de en van traumapatiënt zijn bij de zorg en begeleiding en. 3 dagen 16, 17 en 18 april 2012 12, 13 en 14 novemb er 2012 Deelname 3 daagse hiervoor een factuur scholing €150,- . U ontvangt . Reiskosten zijn voor afdelingen / cursisterekening van de betreffende n.

Scholing Traumatolog ie

voor verpleegk un

Folder Scholi ng okt2011:Opma

21-10-2011

09:32

Aanleiding

Acute Zorg Euregio Nijverheidsstra at 28 7511 JM Ensche de

Ieder jaar raken door een ongeva l 2,4 miljoen men medische behand eling nodig hebben bedragen jaarlijks . 1 miljard euro. Ongeva De kosten de leeftijd van 35 llen zijn de vo jaar.

Maximaal 22 Minimaal 16 Vervanging zieke / afwezige cursiste verantwoordeli n is de jkheid van betreffe nde afdelingen leidinggevende. /

De scholing wordt afgesloten met een certificaat. Voorwaarde voor het ontvangen van dat men aan alle het certificaat is scholingsdagen heeft deelgenomen Informatie . Joke Bergsma, Miranda Klooste rboer, verpleegkundigen afdeling D3. (053) 487 25 60 Inschrijving Acute Zorg Euregio Uitsluitend via de t.a.v. Lia Simon website: www.a cutezorgeuregio.nl U wordt verzoc ht al minimaal 6 weken uw kandidaten voor beide data voor aanvang 1e schrijven. U ontvan scholing in te gt Het cursusmateriaa een bevestiging van deelname. l wordt u vooraf toegezonden.

ak 1

digen

Data scholing

Een goed georgan iseerd traumazorgnet ongevalslachto werk kan de k ffer, evenals de kansen op minder invaliditeit na een er ongeval doen verbete 11 aangewezen ren. Medisch Sp traumacentra van ons land. Een traum als taak om binnen het regionale trauma vervullen. In het zorgnetwerk e kader van die taak is op initiatie (chirurgie/traum f va atologie) in samens praak met ketenpa Traumatologie ontwikkeld. Elk r ziekenhuis heeft behandeling van een traumapatiënten. Goede traumazorg inspanningen van vele professionele zorgverleners. Niet alleen de opvang maar ook de verpleg vraagt om specifie ing en revalid ke vaardigheden en kennis. De aandach de wetgeving en de professionalise t ring van hulpver verpleegkundig lene en kwaliteitsverbe tering van groot Tegen die achterg belang rond is de inhoud van de regiona stand gekomen. le sch Er wordt ingegaa n op specifieke zorgverlening aan aspecten traumapatiënten. gehele traject van Ook krijgen verplee een traumapatiënt , vanaf het momen revalidatie. De scholing t va april bedoeld voor verplee november is2012 zorg en en begelei gkundigen ding van trauma patiënten.

Doelstelling

Deelnemers krijgen de mogelijkheid zich te verdiepen in het proces van / verbred de (poly)traumapa tiënt vanaf het de revalidatie. moment v

Het volgende

verpleegkundigen Joke Bergsma en Miranda Kloosterboer organiseren twee keer per jaar de unieke traumascholing.

magazine van

net werk verschijnt in maart 2013

die tevens een plaats is waar deskundigen kennis kunnen uitwisselen.

Inschrijven De eerstvolgende traumatologiescholing vindt plaats op 15,16 en 17 april 2013. De daaropvolgende scholing staat gepland voor 11, 12 en 13 november 2013. Inschrijven kan via de website www.acutezorgeuregio.nl. n

Traumacentrum

Pagina 4

nsen zodanig gewond dat zij voor medische behandeling oornaamste doodso orzaak tot

kansen op overlev en van nstige restverschijnsel een en en pectrum Twente is één van de macentrum heeft onder meer een kenniscentrum functie te an de verpleegafdeli ng D3 rtners de regiona le scholing n taak in de opvang en g is een resultaa t van de

datie van trauma patiënten t voor het begrip kwaliteit, ers heeft ertoe geleid dat g achten. holing Traumatologie tot n die van belang zijn bij de egkundigen zicht op het an ongeval tot en met de die betrokken zijn bij de

den in kennis en inzicht van ongeval tot en met

Inhoud Verdiepen en verbreden van de verpleegkundig traumapatiënt. e kennis rondom Hierbij wordt gekeke de n naar de somatis wordt aandach t besteed aan de che aspecten. Ook psychische gevolge komen juridisch n van een trauma e aspecten en drugsen en alcohol problem atiek aan de orde; Verdiepen en verbred en van (para)medische zorg voor een kennis, zoals organisatie (poly)traumapa van tiënt, trauma spoedeisende hulp opvang ambula / intensive care, nce, diagnostiek en behand letsels: extremi teiten, thorax, eling van diverse buik, schedel, (poly)trauma. etc., revalidatie van een Kennis wordt overged ragen door deskun traumapatiënt. digen op het gebied Tevens ontvang van de t iedere deelnem naslagwerk. De er een scholing scholing voldoet smap met Kwaliteitsregist aan de eisen er V&VN. gesteld door

Docenten Medische speciali sten uit

de regio

Paramedici (Fysioth erapie,

Klinisch Psychol ogie)

Verpleegkundig en uit de regio (Ambulance Oost, Chirurgie Trauma SEH, IC, tologie, revalida tiecentrum ‘t Roessin gh) Overigen: patiënt , medewerker Tactus en jurist.

Een traumacentrum in Nederland is een ziekenhuis waar 24 uur per dag bepaalde specialisten, betrokken bij de traumazorg aanwezig of oproepbaar zijn (Level 1 ziekenhuis). Hierdoor kan de patiënt met ernstig letsel altijd worden geholpen. De capaciteit van de traumacentra is in eerste instantie bedoeld voor patiënten met zeer ernstige letsels, waarvoor bij de eerste behandeling specialistische zorg nodig is. Overige slachtoffers worden op de afdeling Spoedeisende Hulp van de partner ziekenhuizen geholpen. De eisen om een traumacentrum te kunnen zijn, zijn het 24 uur per dag beschikbaar hebben van: • een traumateam (artsen en verpleegkundigen opgeleid in de traumatologie) • een beschikbare operatiekamer • een CT-scan binnen 15 minuten • een neurochirurg binnen 15 minuten • opnamecapaciteit op de intensive care afdeling

Colofon 112 Netwerk is een uitgave van Acute Zorg Euregio, Ambulance Oost en GHOR Twente. Dit magazine verschijnt vier keer per jaar en bericht over ontwikkelingen rondom acute zorg in Twente en Oost-Achterhoek. Jaargang 2012, editie december Redactie Kitty Muntenaar kmuntenaar@ambulanceoost.nl Lia Simon a.simon@acutezorgeuregio.nl Irma Huiskes i.huiskes@regiotwente.nl Annemarie Smidt a.smidt@geenbladvoordemond.nl Coverfoto Franc Ensink Bladformule, vormgeving, eindredactie en drukwerk

GEEN BLAD VOORDE MOND MAKERS VAN MAGAZINES

Geen Blad voor de Mond B.V. Lasondersingel 149-151 7514 BR Enschede tel. 053 460 9002 www.geenbladvoordemond.nl Geen Blad voor de Mond is aangesloten bij:

ISSN 2211-8225

112 NETWERK | DECEMBER december 2012

Bezoek ons ook online

Acute Zorg Euregio

GHOR Twente

Ambulance Oost

Postbus 50000

Postbus 1400

Postbus 784

7500 KA Enschede

7500 BK Enschede

7550 AT Hengelo

Tel. 053 487 20 97

Tel. 088 256 78 50

Tel. 074 256 22 22

info@acutezorgeuregio.nl

secretariaat@ghortwente.nl

info@ambulanceoost.nl