Conferentiebrochure 'Verpleegkundig leiderschap vanuit Best Practice Units'

STA VOOR

JE VAK! 28 november 2013

Eindconferentie

Verpleegkundig leiderschap vanuit Best Practice Units

Colofon Datum November 2013 Oplage 500 stuks (Eind)redactie Marieke van Dort Jolande Hellenkamp Linda Ligtenberg Paul Oosterholt Lidy Schoolkate BPU-begeleiders Fotografie Medische Fotografie Medisch Spectrum Twente Concept, vormgeving, (hoofd)redactie Geen Blad voor de Mond BV, Enschede www.geenbladvoordemond.nl Drukwerk Verhaag Drukkerij BV, Oldenzaal www.verhaag.nl Voor vragen, opmerkingen en ervaringen:

Medical School Twente en Medisch Spectrum Twente T (053) 4 87 22 41 E medicalschooltwente@mst.nl Academie Gezondheidszorg Saxion T (053) 4 87 19 66 E algemeensecretariaat-she.agz@saxion.nl www.mst.nl www.saxion.nl 2

Inhoudsopgave

3

Symbool druppel

05

Voorwoord

21

E3 MDL-Reumatologie

06

Projectleiding

22

E4 Hematologie / oncologie

07

Adviesgroep

23 F3 Algemeen interne,

08

Bestuurder Saxion

09

Bestuurder Medisch

Spectrum Twente

10

A2 Cardio-Thoracale chirurgie

11

infectieziekten, endocrinologie

24 F3 Algemeen interne,

Veranderingen in organisaties worden wel eens vergeleken met een druppel die in het water valt; een rimpeling in het water of dynamiek. De vaart of stuwkracht kan als verrijkend of als bedreigend worden gezien. Rimpels staan symbolisch voor de motivatie

infectieziekten, endocrinologie

voor de beoogde verandering,

25

G3 Psychiatrie

de keerzijde is weerstand. Binnen

A3 Heelkunde

26

Inspiratiebezoek Birmingham

12

A4 Longgeneeskunde

28

GB Nefrologie

als een stuwkracht die vanuit de teams

13

A5 Orthopedie

29

Verloskamers en Kraamafdeling

komt, dit geeft empowerment aan de

14

B4 Neurochirurgie / neurologie

30

Neonatologie

15

C3 Vaatchirurgie

31

Dialyse

uitdaging voor leidinggevenden is om

16

C4 Longgeneeskunde

32

Gynaecologie

de juiste leiderschapsstijl toe te passen

17

D2 Cardiochirurgie

33

Kinderafdeling

18

D3 Acute Opname Afdeling

34

Urologie en KNO

19

D4 Neurologie

35

Spoedeisende Hulp (SEH)

20

E2 Cardiologie

36

Coaches Saxion

dit project, vanuit het bottom-up principe, is de dynamiek altijd gezien

medewerkers. Het laat verpleegkundig leiderschap in zijn beste vorm zien. De

om de dynamiek vast te houden.

Voorwoord

Succes!

Vandaag, op 28 november 2013, staat Medisch Spectrum Twente alweer voor het derde achtereenvolgende jaar in het teken van Verpleegkundig leiderschap vanuit Best Practice Units. Bij de zogenoemde ‘BPU’ wordt bottom-up aan verbeterprocessen gewerkt. Een professionaliseringsslag vanaf de werkvloer. Verpleegkundigen worden gestimuleerd om verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van zorgverlening, opleiding en onderzoek.

Het begon exact twee jaar geleden met een minisymposium

of voordracht. Het fundament voor Verpleegkundig leiderschap

‘Verpleegkundig excelleren, sta voor je vak’. Na een succesvol

was gelegd. Het was ook indrukkend te constateren dat veelal

innovatieproject binnen de klinische afdeling orthopedie tussen

multidisciplinaire processen aanleiding zijn geweest voor het

MST en de Academie Gezondheidszorg van Saxion, namen de

initiëren van verbeterprojecten.

Raden van Bestuur het besluit tot ziekenhuisbrede invoering van de BPU op alle 25 verpleegafdelingen.

Vandaag wordt Verpleegkundig leiderschap door bekende sprekers in een breder perspectief geplaatst, vanuit de positie

Samen met de Academie Gezondheidszorg van Saxion is

van patiënt, verpleegkundige en leidinggevende. U krijgt te

een scholingsprogramma voor verpleegkundigen tot BPU-

horen dat Excellente zorg wordt geleverd door bekwame en

begeleider ontwikkeld. In totaal zijn 56 verpleegkundigen van 25

gemotiveerde verpleegkundigen. Met deze conferentiebrochure

verpleegafdelingen opgeleid. Het is een groot succes geworden!

geven we u graag de kans om nog meer kennis te nemen van alle

In hetzelfde tijdsbestek nam MST deel aan de pilot Excellente

verbeterprojecten.

zorg, gebaseerd op het Amerikaanse ‘Magnet Hospitals’ concept.

Het concept richt zich met name op de samen­­hang tussen een

Als laatste hoop ik dat u vandaag geïnspireerd geraakt, zodat

hoge mate van arbeidstevredenheid bij de verpleegkundige,

u als professional in uw eigen werkomgeving zelf het initiatief

de grote aantrekkingskracht op de arbeidsmarkt en excellente

neemt of indien u leidinggevende bent, dat u de verpleegkundige

verpleegkundige zorg. BPU sluit hier uitstekend op aan.

de benodigde regelruimte geeft om samen tot excellente zorg te komen!

Tijdens de halfwegconferentie op 28 november 2012, presenteerden 46 BPU-begeleiders van zeventien verschillende

Lidy Schoolkate,

afdelingen de eerste resultaten in de vorm van een poster, film

Projectleider Excellente zorg MST

4

Verpleegkundig excelleren vanuit Best Practice Units

Presenteren en als afsluiting van de scholing de presentatie van het implementatieplan. Na de

Trots

Projectleiding

scholing werden de BPU-begeleiders het eerste jaar ondersteund door een coach van Saxion die helpt bij het implementatieplan door vragen te stellen, mee

Na het succes van de Best Practice Unit (BPU) van het RAAK-project bij de afdeling Orthopedie is besloten om dit project ziekenhuisbreed uit te te rollen in 2011. Na het ontwikkelen van een kapstoknotitie, een plan van aanpak en een definitief akkoord, zijn we van start gegaan.

te denken en te adviseren. Ook is een adviesgroep opgericht die ondersteuning verleent bij onderzoek en implementatieprocessen.

Trots zijn we op de erkenning van het NIAZ en het

Allereerst hebben we een kernteam BPU geformeerd. Dit team

op 56 verpleegkundigen van 25 verpleegafdelingen. In drie

feit dat STZ het project ‘een parel’ voor het ziekenhuis vindt. Niet

houdt zich bezig met de ontwikkeling van de BPU-scholing, de

maanden tijd, met acht bijeenkomsten van vier uur, zijn tijdens

alleen de inhoudelijke onderwerpen zijn tot leven gekomen, ook

implementatiefase en het signaleren van behoefte.

de scholingen de volgende onderwerpen behandeld: Innovatie,

de persoonlijke ontwikkeling van verpleegkundigen is zichtbaar.

Evidence Based Practice, Begeleiden van veranderingen /

Deze ideeën en de realisatie vormen de verdere inhoud van deze

Als eerste opdracht is een profiel van de BPU-begeleider

Verpleegkundig leiderschap, Opstellen verbeterplan, Van doel

glossy. Via deze weg willen we alle betrokkenen bedanken voor

opgesteld. Daarna zijn alle leidinggevenden van MST bijgepraat

naar resultaat naar indicator, Groepsdynamica, Publiceren en

hun inzet bij de BPU-ontwikkeling!

over het belang van de Best Practice Unit ontwikkeling en aansluitend is de werving gestart. In september 2011 is een kleine delegatie naar Birmingham gegaan om aldaar een bezoek te brengen aan University Hospital Coventry & Warwickshire en Birmingham City University, om te leren van de Engelse gezondheidszorg, hoe zij omgaan met veranderingen en vernieuwingen. Dit was een groot succes en daarom werd het bezoek nog twee keer herhaald. De laatste keer is ook een bezoek aan ‘Nurse Led Hospital’ gebracht. Dit ziekenhuis wordt gerund door verpleegkundigen.

Marieke van Dort In november 2011 is gestart met een mini-

programmamanager BPU MST

symposium, de scholing voor BPU-begeleiders startte een maand later. In totaal zijn vijf groepen verpleegkundigen geschoold, wat neer kwam

5

Paul Oosterholt projectleider BPU Saxion

Adviesgroep

Adviesgroep Best Practice Units De adviesgroep BPU ondersteunt BPU-begeleiders in de ontwikkeling binnen de eigen afdeling, maar ook buiten de eigen afdeling. De adviesgroep komt tenminste vier keer per jaar bij elkaar op verzoek van de BPU-begeleiders. De BPU-begeleiders kunnen hun idee, implementatieplan, onderzoeksvragen en producten, zoals folders, richtlijnen, presentaties en publicaties voorleggen ter beoordeling en advies.

Kernteam Best Practice Units Belangrijke leerpunten worden al gegeven bij het formuleren van de onderzoeksvraag. Als de onderzoeksvraag niet goed is opgesteld, achtervolgt dat je gedurende het hele traject. Epidemiologen

begeleiders weten bij wie ze moeten aankloppen, bijvoorbeeld als ze vastlopen bij de implementatie.

Het stellen van vragen helpt om met een helicopter­view naar de verandering te kijken.

Vooral HR-adviseur Astrid Jurgens en Adviseur kwaliteit en veiligheid Marianne Kooistra geven tips en handreikingen voor het bereiken van een andere insteek.

Marjolein Brusse en Job van der Palen, die de onderzoeksfase

We zien dat er gebruik wordt gemaakt van de ondersteuning van de adviesgroep. De leden van de adviesgroep hebben als gastdocent kennisgemaakt met de scholingsgroepen tijdens de

ondersteunen, zien het aantal consulten stijgen. Sandra Koster

Verder draagt de adviesgroep vooral bij aan de inhoudelijke

BPU-scholing. Dit werkt drempelverlagend om daarna contact

adviseert over het doen van onderzoek door verpleegkundigen.

kennis rondom het BPU-traject, groepsdynamica en

te zoeken. Het is leuk om ‘out of the box’ te denken en om

Na het formuleren van de onderzoeksvraag wordt ondersteuning

implementatiestrategieën. Paul Oosterholt en Marieke van Dort

te adviseren met een team dat qua samenstelling heel divers

verleend voor weergave van de onderzoeksresultaten. Daarnaast

worden regelmatig ingeschakeld om tips en trucs te geven en om

is. Binnen MST zou veel meer gewerkt moeten worden met

wordt de adviesgroep ingezet vanwege hun netwerk, zodat BPU-

het verbeteridee vanuit verschillende invalshoeken te bekijken.

expertteams aanvullend op een project.

6

Adviesgroepleden Sandra Koster

Astrid Jurgens-Gotink

Marianne Kooistra

s.koster@mst.nl

a.jurgens-gotink@mst.nl

m.kooistra@mst.nl

Ik ben werkzaam als

Als HR-adviseur houd ik mij bezig met advisering ten aanzien

Na mijn studie Gezondheids­

verpleegkundig specialist

van allerlei personeelsaangelegenheden. Onderwerpen als

wetenschappen, werk ik nu

binnen de thoraxchirurgie en

ontwikkeling, cultuur en groepsdynamiek komen daar bij aan

ruim twee jaar binnen MST als

daarnaast een dag per week

bod. Daarnaast heb ik een

adviseur Kwaliteit & Veiligheid

werkzaam als verpleegkundig onderzoeker. Mijn affiniteit

rol in een aantal MST-brede

bij de Stafdienst Kwaliteit & Veiligheid. Binnen MST houd

binnen (verpleegkundig) onderzoek ligt hoofdzakelijk op

onderwerpen, waaronder

ik me bezig met ziekenhuisbrede onderwerpen. Zo

het gebied van de ouderenzorg met onderwerpen als

BPU, om bij te dragen aan de

coördineer ik ons patiëntervaringenonderzoek (de CQI-

delirium, functieverlies en vallen.

ontwikkeling van een goed HR

Ziekenhuizen), de interne NIAZ-audits en het DBS. Tevens

MST-beleid en ook de verbinding

ben ik project­leider CQI-Z voor Santeon. Tot slot houd ik me

tussen theorie / beleid en de

bezig met kwetsbare ouderen, enkele protocollen, zaken

praktijk, de werkvloer, te borgen.

rond het levenseinde.

Marjolein Brusse

Paul Oosterholt

Marieke van Dort-Methorst

m.brusse-keizer@mst.nl

p.w.m.oosterholt@saxion.nl

m.vandort-methorst@mst.nl

Ik ben verpleegkundig specialist

Binnen de BPU-ontwikkeling vervul ik de rol van program­ma­­

(MANP) GGZ, en als docent

manager BPU vanuit Medical School Twente. In MST ben ik

Wij zijn als epidemiologen

ver­bonden aan Saxion. Na mijn

als beleidsadviseur Zorgopleidingen actief en tevens

werkzaam bij Medical School

Masteropleiding Advanced

betrokken bij diverse MST-brede onderwerpen en ver­

Job van der Palen j.vanderpalen@mst.nl

Twente. Daar ondersteunen wij bij vragen over een onder­

Nursing Practice (MANP) van Saxion heb ik onderzoek gedaan

zoeksopzet, het ont­werpen van

naar Best Practice Innovaties binnen zorginstellingen. Ik werk

wetenschappelijke achter­grond

een onderzoeks­protocol, de manier

als docent aan de MANP opleiding, hbo-v, differentiatie GGZ

is hierbij van grote waarde.

van data­verzameling, statistiek en

en als projectleider BPU. Mijn uitdaging als projectleider is om

Theorie, praktijk en onderzoek

het opschrijven van resultaten in

de deelnemers vanuit de eigen kwaliteiten bewust te laten

bij elkaar brengen door kennis

een verslag of artikel. Maak tijdig

worden van de omgevingsfactoren die veranderingen kunnen

te delen en verpleegkundig

in je onder­zoeksfase gerust een

blokkeren en van daaruit adequate oplossingen te bedenken.

leiderschap te tonen is de

afspraak voor onze ondersteuning.

7

ander­projecten. Mijn verpleegkundige en verplegings­­

mooie uitdaging!

Bestuurder Saxion

Buren Met tevredenheid kijken wij terug op het verloop van het BPU Excellente zorg. Voor Saxion is het mogen bijdragen aan het BPU-programma een verrijking om, met en voor verpleegkundige professionals, veranderings- en innovatieprocessen te bespreken en te analyseren. Het programma biedt niet alleen voor onderzoekers en docenten, maar ook steeds meer voor onze studenten, een geweldige omgeving om praktijkgericht hun deskundigheid te bevorderen.

Voor studenten is het uitermate aantrekkelijk om in

prof. Joy Notter en Inge Geerink University Hospital Coventry

opleidingsfase een bijdrage middels toegepast onderzoek te

& Warwickshire (CWUH) en Birmingham City University werd

mogen leveren aan de verbetering van patiëntenzorg. Op deze

bezocht. Verpleegkundigen van MST kregen de kans een

manier leiden we in gemeenschappelijkheid zorgprofessionals

dagdeel mee te werken op een afdeling van dit universitaire

op, die niet alleen kunnen inspelen op de huidige kwaliteitseisen,

ziekenhuis. Door afstand te nemen van de eigen omgeving

maar zich uitermate bewust zijn van de complexiteit van

en zich te verdiepen in het zorgsysteem van een andere

veranderingen in de nabije toekomst.

samenleving wordt een basis gelegd voor nieuwe inzichten en andere toepassingen in de praktijk van alle dag.

In het project zijn de afgelopen twee jaren ongeveer zestig verpleegkundigen geschoold om als BPU-facilitator op hun eigen verpleegafdeling veranderingen te kunnen doorvoeren. Daarbij enerzijds ondersteunt door hbo-v studenten die ‘evidence’ middels onderzoek leverden, anderzijds gecoacht

Drs. Rients Jorna Saxion (Wnd) Directeur Academie Gezondheidszorg

door docenten vanuit Saxion om met

Het is een succesvol project gebleken met volop kansen om verder te ontwikkelen en uit te breiden. Met het oog op de veranderingen in onze samenleving zullen wij, MST en Saxion, samen op moeten trekken om excellente verpleegkundigen af te leveren. Verpleegkundigen die om kunnen gaan met de verzakelijking van patiëntenzorg, waarbij

obstakels en tegenslag om te gaan. Zelf

meten en bewijsvoering wordt gecombineerd met goede

heb ik mogen ervaren dat een interessant

zorg voor patiënten en naasten. De verpleegkundige van

onderdeel van het scholingstraject

de toekomst is communicator, samenwerker, organisator,

bestond uit even ‘out of the box’ te gaan door een bezoek te brengen aan Engeland.

Waar onder de bezielende leiding van

gezondheidsbevorderaar, reflectief beroepsbeoefenaar, praktijkonderzoeker en professional (V&V 2020, deel 3, 2012).

Een mooie uitdaging!

8

Bestuurder Medisch Spectrum Twente

Samen verbeteren BPU is één van de projecten binnen MST, die in 2010 zijn opgezet onder de noemer Excellente zorg en is onderdeel van de hele verbetercyclus binnen MST. In de kapstoknotitie ‘Verpleegkundig excelleren in MST’ is richting gegeven aan de vele initiatieven die rondom excellente zorg zijn gestart, zoals het coachingstraject voor verpleegkundigen en de ontwikkeling van onderzoekslijnen. Het BPU-project is echter het ultieme project waar de acht magneetkenmerken van excellente zorg samen komen, waaronder autonomie en mogelijkheden tot leren en ontwikkeling die leiden tot verpleegkundig leiderschap.

Voor MST is het BPU-project in meerdere opzichten belangrijk.

Aandacht voor verbetering en dit met daadkracht omzetten in

De patiëntenzorg wordt geoptimaliseerd dankzij het maximaal

veranderingen, is een hele uitdaging. Onderbouwd met

gebruik van de kennis en expertise van zorgprofessionals.

gedegen onderzoek, heeft het BPU-project geleid tot grote

Daarnaast zorgt het project voor persoonlijke ontwikkeling van

verbeteringen voor de patiëntenzorg. ‘Verpleegkundig

de medewerkers, die dankzij de samenwerking met Saxion een

leiderschap sta voor je vak’, een beter passende naam kon er

opleiding kunnen volgen, leren hoe praktijk­gericht onderzoek

niet aan worden gegeven! Het zou fantastisch zijn als deze

verricht moet worden en hoe het is om ver­antwoordelijkheid

verbeterbeweging gecontinueerd wordt binnen ons ziekenhuis,

te nemen in het verbeteren van zorgprocessen. MST maakt

maar ook daar­buiten. Door het organiseren van deze conferentie

op die manier optimaal gebruik van de aanwezigheid van

hopen we ook andere zorginstellingen tot actie aan te zetten,

vakinhoudelijk leiderschap en expertise en creëert voor zichzelf

opdat de totale landelijke patiëntenzorg verbeterd wordt en

een aantrekkelijk werkgeverschap, waardoor zowel patiënten

daarnaast het beroep van verpleegkundige interessant(er)

als zorgprofessionals voor MST kiezen. Bovendien is het BPU-

wordt. Dat laatste is met het oog op de vergrijzing, zeker

project een uitstekend praktijkvoorbeeld dat aansluit bij de

geen onbelangrijke wens.

ambitie om het beste verbeterziekenhuis van Nederland te zijn.

Hopelijk enthousiasmeert deze conferentie jullie en zet het aan tot nog meer dynamiek op het gebied van het

Bas Leerink

We zijn zeer trots op het aantal gepassioneerde

verbeteren van de patiëntenzorg. Het BPU-project heeft

Medisch Spectrum Twente

verpleegkundigen dat met daadkracht een BPU-project heeft

bij ons in ieder geval aangetoond dat verpleegkundigen

Voorzitter Raad van Bestuur

opgepakt. We zijn ook trots op de leidinggevenden, die vanuit

zelf in staat zijn om verbeteringen door te voeren, op basis

een coachende rol ruimte hebben gegeven aan en zijn ingegaan

van de combinatie van zowel wetenschappelijke als eigen

op de behoefte van de BPU-begeleiders.

vakinhoudelijke kennis, ervaring en leiderschap.

9

Verbeterplan voor communicatie

werd, werden er ad hoc noodoplossingen gemaakt die niet overlegd waren. De communicatie verliep veelal top-down. Dat hebben we omgedraaid en met de kennis en kunde van de werkvloer zijn we tot een oplossing gekomen. Daar zijn we trots op.

Wij hebben een communicatieverbeterplan opgesteld om onduidelijkheden in de overdracht weg te nemen tussen de afdelingen A2 (interventiecardiologie) en HCK (hartcatheterisatie kamers). Dat er communicatie-issues zijn, blijkt onder meer uit de enquête en het aantal Veilig Incident Meldingen (VIM).

Heart for BPU

A2 Cardio-Thoracale chirurgie

Het voordeel voor de patiënt is dat eenduidig handelen zorgt voor heldere communicatie, wat de patiëntveiligheid en kwaliteit van zorg ten goede komt. De patiënt weet nu bij aankomst en vertrek

Door overdrachtsmomenten te integreren binnen het bestaande

zorg. We hebben collega’s gecoacht en gestimuleerd om de

van de HCK wat er gedaan gaat worden en gedaan is en kan zo

zorgpad van de verschillende cardiologische ingrepen, levert dit

communicatie te verbeteren en te werken volgens de nieuwe

nodig vragen stellen ter geruststelling. Tevens vergroot het een

een eenduidige overdracht op van en naar de HCK. Daarmee

werkwijze, inclusief verbetertrajecten waarbij we ook het

positieve werksfeer wat indirect ook invloed heeft op de zorg

worden onvolledige overdrachten ondervangen en wordt de

verpleegkundig team hebben betrokken. Voor ons was het

voor de patiënt.

multidisciplinaire samenwerking versterkt. Bovendien waarborgt

de uitdaging om de regie in handen te houden. Doordat de

het de patiëntveiligheid en bevordert het de kwaliteit van

behoeftevraag voor verbetering van de werkwijze steeds groter

De VIM-meldingen omtrent de communicatie, samenwerking en patiëntveiligheid willen wij met minimaal 50% laten dalen. Het dient als indicator en heeft een signaalfunctie. Wij verwachten dat de samenwerking tussen de verschillende disciplines positief verbeterd door de invoering van de richtlijnen.

Wij blijven meedenken in de veranderingsprocessen op de werkvloer en hopen op erkenning van het belang van de inzet en betrokkenheid van verpleegkundigen bij het

Krista Jaspers

invoeren van veranderingen. We

c.jaspers-bakker@mst.nl

moeten blijven communiceren

Suzan Wessels s.wessels@mst.nl Elisa van Zonneveld en.vanzonneveld@mst.nl

met de verschillende betrokken disciplines, opdat we allemaal hetzelfde doel nastreven en uitdragen.

10

Door positivisme onze cirkel van invloed vergroten

leiderschap wordt gestimuleerd. Verpleegkundigen leren van elkaar en leren dat ze direct invloed uit kunnen oefenen op de zorg voor de patiënt. Als enthousiasme uitgedragen wordt, is een afdeling meer in de belangstelling en is het aantrekkelijk

Innoverend

A3 Heelkunde

Het BPU-traject ‘verpleegkundige verslaglegging’ betekent voor ons dat we samen met ons team, vanuit ons positivisme en enthousiasme, de mogelijkheid creëren om vanuit onze rol als verpleegkundige de kwaliteit van zorg te verbeteren.

om op die afdeling te werken. We zijn trots op het

Veranderingen doorvoeren in een grote organisatie houdt in

een andere route het belang van ons project aan te tonen, met

We zien als toekomstdroom dat verpleegkundigen

dat je te maken hebt met verschillende belangen en meerdere

het oog op het verbeteren van de patiënttevredenheid en de

die op onze afdeling werken, de kwaliteit van zorg op de eerste

partijen. Voor ons is het een leerpunt dat we de betrokken

continuïteit van zorg. Middels een goed overzicht over de patiënt

plek hebben staan en dat ze vanuit dat besef beslissingen maken

partijen beter in kaart brengen, zodat we op de hoogte zijn bij

kunnen we immers ook veiliger werken.

en verbeteringen inzetten. Dankzij de bottom-up management­

wie we waarvoor moeten zijn. En we leren wat de standpunten

vertrouwen in onszelf en dat we door dit positivisme onze cirkel van invloed hebben vergroot.

benadering, oefen je vanaf de werkvloer invloed uit op het

van de betrokken partijen zijn.

Door de verbeterde communicatie tussen professionals onderling,

zorgproces van de patiënt, waardoor de patiënttevredenheid

voelt de patiënt zich vertrouwd en veilig. Verpleegkundig

zal toenemen.

Het doel is om te komen tot gestandaardiseerde verpleegkundige verslaglegging, zodat iedereen volgens dezelfde richtlijnen rapporteert en vooral ook om een beter overzicht te krijgen over de patiënt. In overleg met de adviseur kwaliteit en veiligheid, verpleegkundige, arts en verpleegkundige specialisten hebben we bepaald aan welke punten de richtlijnen moeten voldoen.

Naarmate in meerdere lagen van de organisatie bekend werd

Naam

dat ons project inhield dat er een aanpassing gemaakt moest

-

worden in het digitale verpleegkundige dossier, ging de stafdienst kwaliteit en veiligheid hier niet mee akkoord.

Zij vonden dat rapportage voor alle afdelingen uniform moest zijn. Helaas kunnen we nu niet achterhalen

Loes Oude Vrielink l.keur@mst.nl

of onze opgestelde richtlijnen daadwerkelijk meer overzicht over de patiënt gaat geven, en of de communicatie zal verbeteren. Nu proberen we middels

11

Anneke Raaben a.raaben-leppink@mst.nl

Beroep & -

afdeling

Opnieuw informeren over de juiste werkwijze

Innoverend

A4 Longgeneeskunde

Conform het klinisch pad, moet een COPD-patiënt na zeven dagen worden ontslagen. Wij hebben geconstateerd dat die afspraak niet wordt nagekomen.

Een klinisch pad bestaat uit multidisciplinaire afspraken voor een specifieke patiëntencategorie die in een dossier worden vastgelegd.

Aan ons de taak om te bekijken waarom de afspraak uit het

dat de BPU met zich heeft meegebracht voor de afdeling, het

klinisch pad niet wordt nagekomen en waar verbeteringen

ziekenhuis en de verpleegkundige beroepsgroep. De patiënt

aangebracht moeten worden. We zijn vol overgave aan de slag

ziet dagelijks een positief en enthousiast team klaar staan

gegaan. Ter verbetering van de afdeling hebben we collega’s

waarop ze kan vertrouwen dat wij het maximale er uit halen.

gestimuleerd en geënthousiasmeerd om het maximale uit zichzelf

De verpleegkundigen hebben zelf de regie in handen om dingen

te halen.

te kunnen veranderen op basis van onderzoek. Hierdoor krijgt de gehele verpleegkundige beroepsgroep een boost!

We hebben gekozen voor het doorvoeren van een wijziging in het klinisch pad en de ontslagprocedure. Bovendien willen wij alle

Wij hopen dat door middel van de veranderingen die

disciplines opnieuw informeren over de juiste werkwijze van het

aangebracht worden met de BPU, iedereen het nut, plezier en de

klinisch pad. Bij uitvoering van de juiste manier, blijkt het namelijk

uitdaging ziet om hiermee aan de slag te gaan!

wel degelijk haalbaar dat de patiënten rond de zevende dag naar huis kunnen.

Onze tip: Laat je informeren en kijk wat je zelf kunt doen om deel uit te maken van deze druppel! Iedereen kan hierin wat

We hebben geleerd elke dag opnieuw kritisch naar

Wendy Bokxem w.bokxem-diekman@mst.nl

het zorgproces te kijken en daarbij te zoeken naar

betekenen en voor iedereen is een rol weggelegd. Blijf kritisch kijken naar het zorgproces en naar je eigen handelen.

accenten die verbeterd kunnen worden, om zodoende de kwaliteit van zorg te optimaliseren.

Robert Davina r.davina@mst.nl

We zijn trots op de hoeveelheid energie die we in dit project hebben gestoken en op het resultaat

12

DEMO is nu een vast onderdeel van de werkdag

DEMO, de dagevaluatie met de patiënt, als uit het ontslaggesprek worden geanalyseerd en besproken in een werkbespreking. Mogelijke veranderingen kunnen hierdoor snel doorgevoerd worden. Met dit alles wordt niet alleen de patiënttevredenheid

Als BPU-project zijn wij op onze verpleegafdeling aan de slag gegaan met het onderwerp ‘klantvriendelijkheid’. Doordat dit project voor de hele afdeling geldt, wordt het ook breed gedragen door het team en konden aanpassingen makkelijk geïmplementeerd worden.

verbeterd, maar ook de werksfeer met de collega’s

Excellente zorg

A5 Orthopedie

onderling.

We hopen dat al deze maatregelen uiteindelijk tot minder klachten leiden en dat patiënten met een

We zijn gaan werken aan de hand van DEMO: Dag Evaluatie

van de werkdag is en dat het gedragen wordt door het team.

goed gevoel terugkijken op hun opname in Medisch

Medewerkers Onderling. Middels DEMO werden we ons bewust

De meeste collega’s zijn enthousiast en zien de meerwaarde

Spectrum Twente.

van onze eigen houding ten opzichte van de patiënt, maar ook

er van in. We bespreken de knelpunten, zodat we ze kunnen

ten opzichte van elkaar. Daarnaast zorgt DEMO er voor dat het

verbeteren of veranderen. Ook hebben we geconstateerd dat het

Alleen al door jezelf klantvriendelijk te profileren, kun je het

geven van feedback in het team gemakkelijker is geworden.

aantal ontslagevaluaties dat wordt afgenomen sterk is verhoogd,

verschil zijn voor een positieve ervaring van de patiënt. Hou het

dat vinden we erg positief. Verbeterpunten vanuit zowel

klein, hou het bij jezelf!

We zijn ook gestart met de dagevaluatie met de patiënt. De patiënt krijgt iedere dag de mogelijkheid om positieve en negatieve ervaringen uit te spreken waarop direct actie kan worden ondernomen. Door het starten met spiegelgesprekken kregen we beter inzicht in de ervaringen van de patiënt op onze afdeling en de verbeteringen die zij graag zouden willen zien.

Heel belangrijk voor ons was het onderdeel groepsdynamica.

Hoe reageren mensen op elkaar, waarop reageren ze, waarom wel en waarom niet.

Gerardi Hooijsma g.hooijsma-terhuerne@mst.nl Diane ter Huurne d.terhuurne-oudelenferink@mst.nl

Wij zijn trots op het feit

Henriëtte van Blaaderen

dat DEMO een vast deel

h.vanblaaderen@mst.nl

13

Eenduidig beleid zorgt voor enthousiasme

nemen wij voor onze rekening, waarbij we deskundigen inschakelen zoals de neurochirurg en de leverancier van de kragen. Beiden tonen interesse en bereidwilligheid.

Voor ons BPU-project hebben we ons ten doel gesteld om eenduidig beleid op te stellen voor de conservatieve behandeling van wervelfracturen. Er is namelijk nog geen documentatie of beleidsvoering hieromtrent.

In het begin van ons project liepen we tegen veel

Steek je nek uit

B4 Neurochirurgie / neurologie

weerstand van onze collega’s aan, maar naarmate het project vorderde draaide dat om en moest het team zelfs getemperd worden in hun enthousiasme.

We zijn begonnen met het opstellen van een werkinstructie voor

verpleegkundigen niet voldoende frequent in aanraking komen

Het liefst zou men de werkinstructie en de instructie­

de Vista kraag. In deze instructie staat het medisch beleid en

met de Vista kraag, om er echt bedreven in te geraken. Dit

kaart nu al willen gebruiken! Wij zijn echter van mening dat dit

een stappenplan voor de verpleegkundige. Deze werkinstructie

met uitzondering van de afdeling B4, die we voor dit onderzoek

pas kan wanneer men de scholing heeft ondergaan. Deze moet

gaan wij implementeren en komt (later) beschikbaar in het DBS

naar een expertfunctie willen tillen. Verpleegkundigen van B4

nog ingepland worden. Hoe om te gaan met weerstanden en hoe

(Document Beheer Systeem).

krijgen een scholing rondom de Vista kraag en moeten deze

mensen in het proces van verandering mee te krijgen is voor

jaarlijks herhalen, zodat ze bekwaam blijven om deze specifieke

ons leerzaam en uitdagend geweest.

®

Uit de vragenlijsten (gericht aan SEH, IC, D4 en B4) blijkt dat de

®

®

handeling te kunnen blijven uitvoeren. De eerste scholingsronde Wij zijn nu al trots op wat we bereikt hebben en daar draagt de positieve feedback die we kregen van ons team, de neurochirurgen en het management aan bij. Als afdeling zijn we ook trots dat wij op het gebied van de cervicale wervelfractuur de expertfunctie gaan invullen. De patiënt profiteert er ook van, doordat hij goed geïnformeerd, geïnstrueerd en voorbereid huiswaarts gaat.

In het kader van ons BPU-onderwerp

Gea Koerssen g.koerssen@mst.nl Manon Krol m.krol@mst.nl Sharon van der Tuin s.vandertuin@mst.nl

willen we nog graag een patiënten­folder ontwikkelen en de voorlichting extramuraal uitbreiden, zodat we ook de wijkverpleegkundige op de hoogte stellen.

14

Streven naar minder delirante patiënten

Door betere inzet van preventieve maatregelen en bewustwording van verpleegkundig handelen, wordt er betere kwaliteit van zorg gegeven. Uiteindelijk zijn er minder (ernstige) delirante patiënten op de afdeling. Door vroegsignalering hopen we op

Voor ons BPU-project stellen we de delirante patiënten binnen onze vaatchirurgische patiëntencategorie centraal, met als doel de bewustwording van het eigen handelen en de inzet van preventieve maatregelen te verhogen van de verpleegkundigen in het team.

tijd interventies toe te passen, zodat als het delier

Bewustwording

C3 Vaatchirurgie

zich aandient dit niet erger wordt voor de patiënt.

Het verminderde aantal delirante patiënten leidt uiteindelijk tot een lagere werkdruk en meer plezier in het werk. Minder delirante patiënten betekent

Het doormaken van een delier is een nare ervaring voor de

Het hele BPU-traject was een leertraject voor ons en een

ook minder complicaties en een kortere ligduur. Uiteindelijk zal

patiënt en zijn naaste(n) en het geeft een hoge werkdruk voor

uitdaging om stap voor stap aan verbeteringen te werken. We

dit samen kostenverlagend werken voor MST.

de verpleegkundige. Vaak kwam de verpleegkundige pas in actie

hebben geleerd dat we veel kunnen bereiken door samen te

nadat de patiënt de eerste tekenen van verwardheid vertoonde.

werken met collega’s van andere disciplines. We zijn trots op ons

Onze droom is dat we door middel van metingen kunnen

team. Zij stonden open voor veranderingen en feedback. Ook

aantonen dat het aantal delirante patiënten ook daadwerkelijk

steunden zij ons in het verbetertraject.

verminderd is en de kwaliteit van zorg daarmee verbeterd.

Door middel van het geven van klinische lessen hebben we de kennis omtrent de verpleegkundige preventieve maatregelen vergroot. Dit hebben we gedaan naar aanleiding van een nulmeting, waaruit bleek dat er een kennistekort bestond ten aanzien van de inzet van preventieve verpleegkundige interventies ter voorkoming van een delier. Ook de verpleegkundigen van de preoperatieve screening kregen een klinische les aangeboden. Zij signaleren als

Naam

eerste dat een patiënt een verhoogd risico

-

heeft op een delier en kunnen direct actie ondernemen. We hebben

Rita Schotman

een nieuwe voorlichtingsfolder

h.schotman-stege@mst.nl

ontwikkeld voor de patiënt en zijn naaste(n), met preventieve maatregelen voor opname in het ziekenhuis.

15

Inge Slagman g.slagman@mst.nl

Beroep & -

afdeling

Hiaten wegnemen rondom ontslagoverdracht

Invloed

C4 Longgeneeskunde

Uit ons onderzoek blijkt dat op onze afdeling de verpleegkundige niet een­duidig omgaat met de ontslagprocedure van de COPD-patiënt. Daardoor ont­­staan hiaten in de overdracht van het ziekenhuis naar de thuissituatie. Hierdoor bellen patiënten of de thuiszorg met regelmaat na ontslag van de patiënt voor aanvullende informatie terug naar onze afdeling. Dit is gemiddeld één telefoontje per drie ontslagen.

De extra handelingen zijn vervelend voor de ex-patiënt en

we geleerd flexibel om te gaan met ons project en niet te veel

diens betrokkenen, de thuiszorgmedewerkers en de zieken­

en tegelijk te verwachten van de organisatie, ons team en het

huismedewerkers die de oproep ontvangen. Behalve een

tijdschema.

verslechtering van ons imago, hebben de oproepen als gevolg dat het verstoring oplevert bij de patiëntenzorg op dat moment.

Het resultaat is een eenduidige digitale overdracht, zodat

Er kan niet altijd antwoord gegeven worden op de vraag van de

ook nieuwe medewerkers of medewerkers die van afdeling

ex-patiënt of thuiszorgmedewerkers omdat niet alle benodigde

veranderen, op dezelfde manier werken. Als de overdracht op de

informatie meer voorhanden is.

juiste manier verloopt, merkt de patiënt hier juist niks van en zijn er geen hiaten.

Onze onderzoeksresultaten liggen bij Transferpunt. Zij regelen het inschakelen van de nazorg voor patiënten die na ziekenhuis­opname naar huis gaan. Transferpunt

ontwikkelingen binnen het ziekenhuis op het gebied van de ont­

neemt onze punten mee in de ontwikkeling

slagprocedure, door contacten te leggen met andere afdelingen.

van het digitale verpleegkundige

Annelien Meier

nazorgformulier.

a.ranselaar@mst.nl

j.nooteboom@mst.nl

Wij hebben geleerd om flexibel om te gaan met veranderingen en niet alles gelijk te willen regelen. Wij streven er naar om verder te gaan met het onderwerp ontslagprocedure, waarin nog veel te

Door veranderingen binnen ons eigen

Janneke Nooteboom

We zijn er trots op dat we ons voordeel hebben gedaan met de

verbeteren valt. Bijvoorbeeld medicatie bij ontslag.

team en binnen MST, bleken onze vooraf bedachte denkbeelden over ons plan niet haalbaar te zijn. Hierdoor hebben

Daarnaast is het onze missie om veranderingen ziekenhuisbreed uit te dragen en niet alleen binnen de eigen afdeling te houden.

16

Helderheid in verpleegsituatie ‘gecompliceerde patiënt’

ook en voelt zich veiliger wanneer er eenduidig gewerkt wordt en hij weet dat de verpleegkundigen op de hoogte zijn van zijn situatie. Binnen de af­deling zal de medewerkerstevredenheid ook stijgen en dankzij de betere kwaliteit van zorg wordt de ligduur

Met ons BPU-project willen we op de cardiochirurgie een bijdrage leveren aan de verbetering van het Individueel Klinisch Pad (IKP), bij patiënten die een coronair bypass en / of hartklepoperatie hebben ondergaan. Als verpleeg­kundigen de patiënt niet kennen, is de informatie uit het verpleegkundig dossier (IKP) afdoende voor een goed overzicht van de actuele verpleegsituatie.

van deze patiëntencategorie verkort. Daar komt nog bij dat de patiënt zijn of haar goede ervaringen deelt met derden, waardoor er aantrekkingskracht ontstaat om naar MST te komen voor een behandeling. Door de samenwerking met het zieken­huis, kan Saxion studen­ten hbo-verpleegkunde voor onderzoeks­activiteiten

Een IKP wordt gebruikt bij een ‘gecompliceerde patiënt’, die

collega’s al langere tijd tegenaan lopen. Ook draagt het sterk bij

bijvoorbeeld een lange opname op de Intensive Care met

aan je persoonlijke ontwikkeling.

meerdere complicaties heeft gehad. Op dit moment zijn we bezig

inzetten binnen de BPU. Wij hopen dat het door ons ontwikkelde document wordt

met de uitvoering van het kiezen van de juiste oplossingsrichting.

We zijn trots dat ons ziekenhuis tijd en geld investeert om ver-

doorgevoerd binnen alle afdelingen van MST, maar ook in

We hebben op basis van de gezondheidspatronen van Gordon

pleegkundigen verder te laten ontwikkelen. De patiënt merkt dit

de rest van alle (Santeon) ziekenhuizen!

een enquête gehouden om duidelijk te krijgen wat de huidige situatie is en welke onder­werpen verpleegkundigen belangrijk vinden. Daarnaast doen we een literatuurstudie naar de eisen waar een verpleegplan / klinisch pad aan moet voldoen. We inventariseren tevens bij andere zieken­huizen hoe zij omgaan met de documentatie rondom gecompliceerde patiënten.

Door middel van scholing leer je hoe je een projectplan moet schrijven en implementeren, hoe je draagvlak creëert in je team en

Elise Coes

hoe de organisatie in elkaar steekt qua

g.coes-jager@mst.nl

samenwerking tussen verschillende disciplines. Bovendien versterkt dit de motivatie, doordat je als verpleegkundige zelf kan werken aan een verbeterpunt waar jij en je

17

Iris Schoemaker i.schoemaker-gruppen@mst.nl

Kans

D2 Cardiochirurgie

Medicatieproces teruggeven aan apotheek Voor ons BPU-project streven we naar een veilig en betrouwbaar medicatie­ proces. Het komt namelijk vaak voor dat er uitzetfouten gemaakt worden of dat de medicatie überhaupt niet is uitgezet. Met ons plan willen we daar verandering in aanbrengen.

Draagvlak creëren

D3 Acute Opname Afdeling

Naar aanleiding van de resultaten van ons onderzoek, zijn de

medicatieproces volgens ons geen verpleegkundige taak is, mag

volgende conclusies te trekken. Het maakt qua uitzetfouten

geen reden zijn om fouten te maken. Tijdens ons project kwamen

nauwelijks verschil of je ’s nachts of overdag de medicatie

we er ook achter dat er veel medicatie werd weggegooid,

uitzet. Wel is gebleken dat het voor onze afdeling erg prettig

doordat de medicatie soms pas op de afdeling kwam nadat de

is om overdag de medicatie uit te zetten doordat er overdag

patiënt alweer naar huis was. Samen met de apotheek zijn we tot

een grotere personeelsbezetting is. Overdag kan de medicatie

de oplossing gekomen van voortzetting van de thuismedicatie.

ook direct worden opgehaald bij de apotheek, of worden

Cijfers lieten zien dat we een flinke kostenreductie hadden

meegenomen door familie.

binnen de afdeling.

We zijn er achter gekomen dat het medicatieproces niet alleen

We hebben aandacht geschonken aan de bewustwording van

een verpleegkundige taak is. Vanwege de kennis, ervaring en

de verpleegkundigen, over de risicovolle handeling van het

tijd moet het bij voorkeur weer terug worden gegeven aan de

medicatieproces zodat er veiliger gewerkt wordt en minder

apotheek. De niet-storen-hesjes geven rust tijdens het

fouten worden gemaakt.

uitdelen van de medicatie.

Onze toekomstdroom is dat alle processen rondom medicatie

Wouter Bruil

Vooraf dachten we dat er veel minder

van opname tot aan ontslag goed en veilig wordt geregeld,

w.bruil@mst.nl

fouten zouden gemaakt worden wanneer

onder andere door het terug te geven aan de personen die

de medicatie niet ’s nachts maar overdag

daarvoor de meeste kennis in huis hebben. Wij denken dan aan

Hester Wittebroek

uitgezet wordt. Dit is echter niet het geval.

de apothekersassistenten. Zij kunnen het hele medicatieproces

h.wittebroek@mst.nl

Daardoor moesten we verder uitzoeken wat het daadwerkelijke probleem was. Dat het

bewaken. Ook op de afdeling en inclusief het verifiëren, het uitzetten en de communicatie met de patiënt voor ontslag.

18

Juiste zorg op maat voor patiënten met hersenkneuzing Wij zijn actief geweest in het ontwikkelen van een protocol voor mensen met een hersenkneuzing (contusio cerebri). Daarnaast proberen we met Het Roessingh een samenwerking te creëren, om zo een procedure te ontwikkelen, waarbij acute fase aansluit op de revalidatiefase.

Zelfontplooiing

D4 Neurologie

Er was geen evidence based protocol op de afdeling D4 en

We zijn trots dat het project op een goede wijze is aangepakt,

binnen MST. Daarnaast is er ook onvoldoende aansluiting van

dankzij een goede planning en aan de hand van een stappenplan.

de ziekenhuisfase naar de revalidatiefase. Daarnaast is er bij

Het project is enthousiast ontvangen, waardoor ons team ook

verpleegkundigen en artsen geen eenduidigheid ten aanzien

goed meewerkte. Het opgezette protocol is uiteindelijk in

van zorgverlening aan contusio cerebri patiënten.

gezamenlijkheid tot stand gekomen, waarmee de kwaliteit voor patiënten met een contusio cerebri verbeterd is. Wij hebben

We willen de volgende punten verbeteren:

hierbij weinig weerstand ondervonden. Eenduidig beleid van

■■ een evidence based protocol maken voor patiënten

zorg, zodat de continuïteit en kwaliteit van zorg gewaarborgd

met een contusio cerebri;

wordt. Zorg op maat!

■■ betere interdisciplinaire samenwerking binnen MST / D4; ■■ beter samenwerking met Het Roessingh.

We willen een ziekenhuisbreed evidence based practice protocol voor contusio cerebri patiënten maken, met een onderzoeksplan

We willen dat deze patiëntencategorie eenduidige zorg krijgt,

en een beleidsadvies van Saxion studenten.

zodat de continuïteit en kwaliteit van zorg gewaarborgd blijft, dankzij dit protocol.

We willen dat het protocol goed wordt gehanteerd en we zijn er trots op dat het protocol is

Suzanne Boxem

Het leereffect voor ons: hoe laat je projectmatig je idee en plan

opgenomen in het Document Beheer Systeem

s.boxem@mst.nl

tot stand komen. We hebben geleerd hoe je innovaties imple­

(DBS), zodat patiënten met een contusio cerebri

men­teert binnen je eigen team en hoe je duidelijke presentaties

de juiste zorg op maat krijgen. Ook wensen we

Elly Kollenstart

geeft om je team te informeren over de vorderingen van je

dat andere (Santeon) ziekenhuizen er op langere

a.kollenstart@mst.nl

project.

termijn gebruik van kunnen maken.

19

Tijdig signaleren en preventie van flebitis Vanuit de werkvloer kwamen steeds meer signalen dat ‘canule gerelateerde bloedbaaninfecties’ (flebitis) een frequent voorkomende complicatie is. Om dit signaal te onderbouwen hebben we gedurende een periode van zes maanden gemeten hoe vaak flebitis voor komt en welke factoren hier een rol in spelen.

Professionalisering

E2 Cardiologie

Onze cijfers hebben we vergeleken met landelijke cijfers en met

de WIP-richtlijnen. Op de voorkant staan de hygiënemaatregelen

behulp van een epidemioloog geanalyseerd. Met deze cijfers en

en op de achterkant vroegtijdig signaleren van flebitis. Alle

onze literatuurstudie zijn wij gekomen tot de volgende doelen:

verpleegkundigen op de afdeling hebben deze pas gekregen om

■■ juistheid indicatie;

de alertheid te verhogen. Daarnaast hebben we kritisch gekeken

■■ reductie in het gebruik en tijdsduur van canules;

naar de indicatie van het gebruik van canule en het type canule

■■ terugdringen opnametijd en kosten;

(diameter zo klein mogelijk) en of een centraal veneuze lijn te

■■ patiëntencomfort verhogen door alertheid op gebruik van canules;

overwegen is. Door preventie van flebitis wordt veel ongemak

■■ reductie werkbelasting personeel;

bij de patiënt weggenomen. Flebitis kan leiden tot extra onder­

■■ een hogere alertheid op en preventiebijscholing over

zoeken, behandelingen, verlenging van de opnameduur, afname

(beginnende) flebitis.

van patiënttevredenheid en extra werkbelasting voor het personeel. Hierdoor kunnen de kosten van het ziekenhuis ook

De incidentie van flebitis lag op onze afdeling al onder het landelijk gemiddelde. Toch willen we het aantal verder terugdringen door aandacht te geven aan het vernieuwde protocol ‘Inbrengen / verwijderen

Erik Mast

van een perifere canule’. Ook organiseerden we

flink oplopen. Ten aanzien van het voorkomen van flebitis is er een positieve tendens ontstaan. Verder hopen we dat het gebruik van de verschillende canules actueel en bespreekbaar blijft. We hebben geleerd stapsgewijs en gestructureerd een project op te zetten. Bruikbare kennis te vergaren en te vergelijken. We

e.mast@mst.nl

klinische lessen en deden we mee aan symposia

zijn trots op het kunnen toepassen van de verkregen kennis. Bij

en conferenties. We hebben posters met de do’s

het bepalen van het BPU-onderwerp moet er draagvlak op de

Marloes Schoppink

and don’ts opgehangen en FIP-pasjes uitgereikt.

werkvloer zijn. Betrek collega’s en stakeholders vanaf het begin

m.schoppink@mst.nl

FIP staat voor flebitis Identificatie Pas. Deze pasjes hebben we zelf ontwikkeld en zijn gebaseerd op

bij het proces. Maak gebruik van de kennis en expertise binnen je team maar kijk ook organisatiebreed én daarbuiten.

20

Hoorbare patiëntgegevens: ongehoord!

Op de afdeling MDL-Reumatologie kwam naar voren dat patiënten het als negatief ervaren dat ze patiëntengegevens horen die niet voor hen bestemd zijn. Het team heeft gezamenlijk besloten om een verbetertraject te starten.

Bewustwording

E3 MDL-Reumatologie

Binnen het team zijn duidelijke richtlijnen en afspraken gemaakt:

dragen, als ziekenhuis een voorloper te zijn.

■■ voorbespreken artsenvisite en alle verpleegkundige

Binnen opleidingen moet aandacht besteed worden aan hoe

overdrachten alleen in een daarvoor geschikte ruimte

om te gaan met hoorbare privacygevoelige gegevens. Ons

(deur sluiten);

toekomstideaal is dat de film wordt opgenomen binnen de

■■ realiseer je welke vragen je de patiënt tijdens de artsenvisite bij

algemene introductie van MST. Patiënten zullen ervaren dat

de patiënt op de kamer wilt stellen. Creëer een aparte ruimte

zorgverleners respectvol en vertrouwelijk met hun gegevens

bij erg privacygevoelige vragen;

omgaan. Persoonlijk zijn wij door de BPU-scholing gegroeid in

■■ tijdens de artsenvisite wordt het bezoek van medepatiënten verzocht de kamer te verlaten;

communicatie, inzicht, relativeren en uitdragen. Dit kunnen wij in de toekomst gebruiken om veranderprocessen te begeleiden.

■■ deuren sluiten van patiëntenkamers tijdens de artsenvisite en

bij andere overleg- of zorgmomenten met de patiënt;

■■ geen mobiele telefoongesprekken op de gang of in

Teamhoofd Marty Oude Luttikhuis

patiëntenkamers.

Dankzij dit BPU-project, is er op de afdeling E3 veel meer aandacht voor de privacy van de patiënt. Elke medewerker

Door de richtlijnen te communiceren binnen het team kwam er

is bewuster van zijn handelen met betrekking tot

bewustwording en besef dat onze houding ook moest wijzigen.

gevoelige informatie. Ook medici en paramedici

Wij zijn trots op de film ‘Privacy van de patiënt’, hierin laten wij

doen automatisch mee, waardoor je wel van een

zien wat de huidige en wenselijke situatie is. Aan de reacties

cultuurverandering kunt spreken. Ik heb veel

op de film merken we dat het probleem door zorgverleners

waardering voor de wijze waarop onze BPU-

herkend wordt. Over privacy met betrekking tot hoorbare

begeleiders dit onderwerp op een professionele

patiëntengegevens is nog maar weinig geschreven. Wij hopen,

wijze hebben aangepakt!

door dit onderwerp onder de aandacht te brengen en uit te

21

Ellen Hassink e.hassink-hutter@mst.nl Anita Mulder a.mulder-veldhuis@mst.nl

Meer vrijheid, maar ook minder kans op infecties

■■ het 100% dragen van schorten en handschoenen afschaffen. Alleen handschoenen, disposable schorten en mondmasker dragen bij intensief contact; ■■ patiënten mogen buiten bezoektijden twee

De doelstelling van ons BPU-project was het versoepelen van het beleid rondom beschermende isolatie op de afdeling hematologie / oncologie E4. Tot voor kort werden patiënten tijdens de omgekeerde isolatie continu verpleegd met schorten en handschoenen aan. Ook mochten patiënten gedurende de neutropene periode de kamer niet verlaten.

keer een half uur op de gang lopen, mits zij een mondmasker dragen; ■■ handhygiëne moet met 100% geborgd worden; ■■ deuren van de patiëntenkamers blijven dicht;

Inspirerend

E4 Hematologie / oncologie

■■ geen handen meer geven aan patiënten.

Wij wilden dit onderzoeken door het afnemen van interviews

en gesprekken met dr. Schaafsma, hebben we besloten om ons

met medewerkers van verschillende ziekenhuizen in Nederland.

isolatiebeleid naast het beleid van het LUMC te leggen. Na het

Door de veranderingen die we hebben doorgevoerd, ervaart de

Ook hebben wij een literatuurstudie gedaan. Wij hebben

uitvoeren van een nulmeting, hebben we besloten de volgende

patiënt meer vrijheid, minder psychische belasting en is er minder

verschillende keren telefonisch contact gehad met Arno Mank

zaken te veranderen:

kans op infecties. Dit uit zich onder andere in meer aandacht voor

(nurse researcher AMC). Hij heeft veel geschreven over dit

■■ patiënten worden alleen nog door verpleegkundigen verzorgd,

de patiënt en hogere kwaliteit van zorg. We zouden het geweldig

onderwerp. Naar aanleiding van de uitkomsten van de interviews

die geen andere contactgeïsoleerde patiënten verzorgen;

vinden om de uitkomsten van ons onderzoek landelijk kenbaar te maken, bijvoorbeeld door middel van een artikel in een medisch tijdschrift of een posterpresentatie ten tijde van een congres.

Wij hebben door dit project geleerd samen te werken met de artsen en andere disciplines. Tevens hebben we contacten gelegd met andere ziekenhuizen en daar ons voordeel mee gedaan (netwerken). Maar ook het schrijven van goede rapportages en het verzorgen van goede presentaties is een leereffect geweest.

We zijn trots dat we een gedegen onderzoek hebben

Bianca Fischer g.fischer-bakker@mst.nl

uitgevoerd en daardoor een goede rapportage hebben geschreven. Dit heeft ons vele complimenten opgeleverd.

We hebben de kwaliteitszorg op de afdeling E4 naar

Jacqueline Polman j.polman-bos@mst.nl

een hoger plan getild. Wel hebben we gemerkt dat het verrichten van onderzoek veel tijd en energie kost. Het maken van een goede planning is daarom belangrijk.

22

F3 Algemeen interne, infectieziekten, endocrinologie Rap op ’t hoes an

Functieverlies bij oudere patiënten is te voorkomen Op onze afdeling viel het de verpleegkundigen op dat veel oudere zorgvragers weinig gestimuleerd werden tot activiteiten. Patiënten lagen veel in bed, verveelden zich en vielen overdag in slaap, waardoor hun dag- en nachtritme omdraaide. Hierdoor hebben deze patiënten een verhoogde kans op decubitus, vallen, ondervoeding én het ontwikkelen van functieverlies.

We zagen dat er vaak extra zorg geregeld moest worden voordat

Ik hoop dat mijn onderzoek er toe leidt dat binnen MST

patiënten naar huis konden of dat ze helemaal niet meer naar

er meer aandacht komt voor de kwaliteit van zorg voor

huis konden. Dit is niet goed voor het welbevinden van de

de oudere zorgvrager. Daarnaast zou ik graag zien dat dit

patiënt en kwaliteit van leven zoals de patiënt die ervaart.

onderzoek binnenkort herhaald wordt binnen een grotere

Als BPU-begeleider heb ik een onderzoek naar dit onderwerp

patiëntenpopulatie, het liefst in Santeon-verband. Op deze

opgezet, geïmplementeerd en geëvalueerd. Door het

manier kan er nog meer bewijs worden verzameld wat betreft

eerder inzetten van fysiotherapie en het aanbieden van

het nut en de noodzaak van de genoemde interventies. Op de

activiteitenbegeleiding heeft de afdeling geprobeerd functie­

langere termijn zou ik graag zien dat er binnen het ziekenhuis

verlies bij oude patiënten te voorkomen of te beperken.

een geriatrisch team wordt geformeerd om de kwaliteit van zorg

Vaak werd fysiotherapie pas later tijdens de opname ingezet,

voor de oudere zorgvrager te centraliseren en te verbeteren.

waardoor er al (langer) sprake was van functieverlies. Voor de

We moeten ons blijven realiseren wat de impact van een

activiteitenbegeleiding wordt gebruik gemaakt van vrijwilligers,

ziekenhuisopname voor de oudere zorgvrager is

hierdoor blijven de kosten beperkt.

en met welke mogelijke risico’s deze opname gepaard gaat.

Onze organisatie is door dit onderzoek wakker geschud. Men heeft ingezien dat er heel wat verbeterpunten zijn ten aanzien van de zorg voor de oudere patiënt. Voor het ziekenhuis en de gezondheidszorg betekent het een daling in het percentage oudere patiënten met functieverlies, een daling van de ligduur en dus een daling van de kosten.

23

Dorien van Workum Maarseveen d.vanworkum-maarseveen@mst.nl

Valpreventie: voel je veilig in het ziekenhuis

Veiligheid

F3 Algemeen interne, infectieziekten, endocrinologie

Binnen de afdeling Infectieziekten en Endocrinologie ligt de gemiddelde leeftijd van de patiënt boven 65 jaar. Uit onderzoek is gebleken dat patiënten in deze categorie een hoger valrisico hebben.

De meeste Veilig Incident Meldingen (VIM) bestonden uit

kost het extra tijd, veranderingen aanbrengen kan iedereen,

valincidenten. De verpleegkundigen hadden het gevoel dat

mits de ideeën goed worden onderbouwd. Ik ben er trots op dat

ondanks de verpleegkundige interventies (bijvoorbeeld bed laag,

mijn collega’s enthousiast zijn over het onderwerp en benieuwd

rekken omlaag, bed tegen de muur, snoeren van de grond,

zijn naar het effect van de valpreventieve hulpmiddelen. Voor

goede schoenen) patiënten alsnog vielen door onvoldoende

de patiënten moeten de maatregelen gaan leiden tot een lager

toezicht. Daarom bekijken we nu gezamenlijk of valpreventieve

valrisico en meer toezicht. Hopelijk leiden de uitkomsten van ons

hulpmiddelen in combinatie met verpleegkundige interventies

project op den duur tot de implementatie van valpreventieve

leiden tot minder valincidenten. Het project bevindt zich in

hulpmiddelen voor heel MST, waardoor de kwaliteit van zorg en

de onderzoeksfase. Met het team zijn we tot een kernvraag

veiligheid van de patiënt nog beter wordt gewaarborgd. En als

gekomen en hebben we gezocht naar passende interventies.

één van de belangrijkste neveneffecten hopen we dat familie,

Mijn taak is het bijhouden van literatuur met betrekking tot

patiënten en verpleegkundigen zich nog veiliger gaan voelen in

nieuwe ontwikkelingen binnen valpreventie en het daadwerkelijk

ons ziekenhuis.

in praktijk brengen van valpreventieve hulpmiddelen.

Voor ons is nu al duidelijk dat het erg belangrijk is dat wanneer je tegen een knelpunt aanloopt, je onderzoekt hoe

Eva Smitshoek e.grootenhaar@mst.nl

dit knelpunt is ontstaan. Ook als je een verbetering wilt aanbrengen, moet je dit weloverwogen en goed beargumenteerd richting je teamhoofd / collega’s en andere disciplines beargumenteren. Ook al

24

Betrokken bij de eigen behandeling

stappenplan is ontwikkeld voor de begeleiding van een depressieve patiënt. Deze vorm van zorg vindt alleen plaats op de afdeling psychiatrie. Op andere afdelingen waar een patiënt is opgenomen waarbij een depressie aan de orde is, zal de begeleiding in

De psychiatrieafdeling van MST gaat in de toekomst werken aan de hand van drie pijlers: stemmingsstoornissen, angst- en paniekstoornissen en psychosomatische stoornissen. Wij hebben ervoor gekozen om aan de slag te gaan met het onderwerp ‘depressie’, behorend tot de pijler stemmingsstoornissen.

eerste instantie gericht zijn op het somatische deel.

Samenwerking

G3 Psychiatrie

Het verpleegplan depressie zal daarom in deze vorm voor andere afdelingen van geringe waarde zijn.

Het project is op dit moment nog niet ten einde.

De familieparticipatie en suïcide quickscan worden

Tijdens de nulmeting werd vastgesteld dat er op dat moment

zodat ze betrokken worden bij hun eigen behandeling. Dit

nog geïmplementeerd. Daarnaast wordt ook gekeken naar de

geen eenduidige zorg werd geleverd aan patiënten met een

is uiteraard erg belangrijk, want zorg draait om de patiënt.

andere pijlers, zoals angst en paniek. De belangrijkste tip is om

depressie. Vanuit het team werd vaak gevraagd om duidelijkheid

Dankzij een duidelijk omschreven stappenplan, voeren alle

te blijven communiceren met het gehele team. Door te blijven

en een eenduidige aanpak voor de begeleiding van depressieve

verpleegkundigen dezelfde begeleiding uit bij dezelfde patiënt.

communiceren en het onderwerp levend te houden, verlopen

patiënten.

Hetgeen zorgt voor stabiliteit en rust. Ziekenhuisbreed zal de

implementaties beter. Je kunt de feedback makkelijker verwerken

nieuwe aanpak niet direct zichtbaar zijn. Dit komt doordat het

om op die wijze tot het beste resultaat te komen.

De volgende punten zijn inmiddels op de afdeling gerealiseerd: ■■ een standaard verpleegplan dat werkbaar is binnen de klinische setting; ■■ de ontwikkeling van een nieuw plan ten aanzien van familieparticipatie; ■■ het gebruik van foldermateriaal over psycho-educatie; ■■ de implementatie van een suïcide quickscan; ■■ het updaten van het bestaande EVV (Eerste Verantwoordelijke Verpleegkundige) gesprek.

Petra Dogger p.dogger@mst.nl

Van een aantal patiënten hebben we inmiddels feedback ontvangen dat ze het als zeer prettig ervaren dat het verpleegplan met ze werd besproken,

25

Marijke Waanders marijke.waanders@mst.nl

Studiereis Birmingham Jaarlijks gaat een aantal verpleegkundigen en leidinggevenden van MST voor een studiereis naar Birmingham.

Aldaar wordt met een breed gezelschap ervaren wat de aanwezigheid doet van een werkomgeving waarin verpleegkundigen gestimuleerd worden verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van de zorgverlening, opleiding en onderzoek.

Een kort verslag van de studiereis 2013, aan University Hospital Coventry & Warwickshire, Birmingham City University, Mental Health Trust Birmingham, Nurse led hospital Kidderminster.

Psychiatrie In het Universiteitsziekenhuis Coventry & Warwickshire kent men geen psychiatrische afdeling of PAAZ. Men kent een psychiatrisch team dat in consult kan worden gevraagd.

Door de Engelse organisatie van de geestelijke gezondheidszorg wordt een groot deel van de zorg verleend in de thuissituatie of in een soort poliklinische setting.

Anne-marie Heusinkveld, PAAZ

26

Nazorg De verpleegkundigen in het universiteitsziekenhuis Coventry & Warwickshire regelen rondom de nazorg eigenlijk niets zelf. Zij hebben ‘social workers’ die alles regelen rondom het ontslag. Wel proberen ze bij opname een inschatting te maken hoe lang een patiënt moet blijven en of er na ontslag extra zorg nodig is. Dit is vergelijkbaar met het transferpunt van MST, maar het verschil is dat de verpleegkundigen in Nederland de zorg inventariseren en een overdracht schrijven. In Coventry & Warwickshire schrijft de arts een ontslagbrief die met de patiënt meegaat en waarin is beschreven welke medicatie de patiënt moet gebruiken. Een verpleegkundige overdracht kent men niet.

Wendy van Boxem- Diekman Verpleegkundige A4 Longgeneeskunde

Nurse Led Hospital Een kijkje in het ziekenhuis te Kidderminster (Nurse Led Hospital), leerde ons hoe een ziekenhuis gerund kan worden door enkel verpleegkundigen en NP-ers. Zij leveren daar minder complexe zorg waar geen arts aan te pas komt. De patiënten ervaren de zorg als goed en zeer patiëntgericht.

Er heerst weinig ontevredenheid, wat blijkt uit een gering aantal klachten. Mocht er een complexe zorgvrager komen, dan wordt de patiënt doorverwezen naar een ziekenhuis in omgeving. Wat een droom om daar te mogen werken zeg!

Sharon van der Tuin, Manon Krol en Gea Mulder B4 Neurochirurgie

27

Optimale communicatie met patiënt en contactpersoon Wij hebben een verbeterproject opgezet binnen de afdeling Nefrologie omtrent de communicatie door verpleegkundigen en artsen met de (eerste) contactpersoon van de patiënt.

Communicatie

GB Nefrologie

De vragen die wij onszelf hebben gesteld om tot een heldere

voor zowel de patiënt en de contactpersoon als voor de

werkwijze te komen zijn:

verpleegkundigen. Door te werken aan het project hebben

■■ wat verwachten wij als verpleegkundigen van de

we veel geleerd over essentiële aspecten van communicatie

contactpersoon?

■■ wat zijn de wettelijke regels als het gaat om het verstrekken van informatie aan (niet) contactpersonen?

■■ zijn de patiënt en zijn contactpersoon wel voldoende geïnformeerd tijdens de opname?

tijdens een opname. Het is belangrijk om altijd in de gaten te houden dat zowel de patiënt als de contactpersoon voldoende geïnformeerd worden over de stand van zaken. Vraag regelmatig aan de patiënt of alles nog duidelijk is ten aanzien van zijn of haar ziektebeeld en behandeling. En als laatste, pols regelmatig bij de contactpersoon en patiënt samen of er behoefte is aan een

We wilden bereiken dat er een eenduidige manier van

gesprek met de (zaal)arts.

communiceren met de contactpersoon wordt nageleefd.

Daarvoor hebben wij een brochure ontwikkeld die bij opname

Door het invoeren van de richtlijn is de eenduidigheid binnen

wordt overhandigd aan de contactpersoon en de patiënt.

de communicatie met de contactpersonen flink verbeterd.

Zo kunnen zij bijvoorbeeld nalezen wat het inhoudt om contactpersoon van een patiënt te zijn en bij wie ze met vragen terecht kunnen. Tevens is er voor de

Inge Borkent i.borkent@mst.nl

verpleegkundigen en artsen van de afdeling een

Tevens vinden er momenteel meer gesprekken plaats tussen de arts, de patiënt en de contactpersoon, waardoor contactpersonen meer tevreden zijn over de manier van communiceren. De patiënt wordt beter voorgelicht over de gang

richtlijn opgesteld die ingaat op de communicatie

van zaken op de afdeling, maar vooral ook over zijn of haar

met de contactpersoon en de regels en

aandoening en de ziekenhuisopname. Het effect dat we beogen

Sandra de Gier

afspraken hieromtrent. Hierdoor werken alle

is dat de brochure en de richtlijn in de toekomst ziekenhuisbreed

s.degier@mst.nl

verpleegkundigen en artsen op dezelfde manier.

worden ingezet, zodat optimale communicatie ontstaat met de

De brochure bevalt erg goed in de praktijk,

patiënt en de contactpersoon.

28

Kleine dingen die het grote verschil maken

het team steeds meer creativiteit en dachten we meer out of the box. Ook zijn we trots dat de patiënttevredenheid duidelijk is gestegen.

In zes maanden tijd is de patiënttevredenheid (weergegeven als rapportcijfer) toegenomen van

Door veranderende visies op de inhoudelijke invulling van de zorg, wordt de nadruk steeds meer gelegd op ‘meten en weten’. De patiënt beoordeelt zijn ziekenhuisverblijf echter niet alleen op het medisch handelen, maar ook op de manier waarop ze als persoon wordt behandeld. Het verschil hierin kan worden gemaakt door kleine dingen of door bijzondere dingen die niet worden verwacht.

8,25 naar 8,73. En het percentage patiënten dat de zorg met een 10 waardeerde nam toe van 8,7% naar 28,5%.

Extra persoonlijke aandacht voor de patiënt leidt tot optimaler herstel (reductie van stress, het aantal ligdagen

We zijn begonnen met het opzetten van het project TBTILAT

Buiten je kaders denken en nieuwe uitdagingen aangaan, geeft

en de hoeveelheid medicatie) en effectievere zorg (betere

(The Best Things In Life Aren’t Things), waarbij de focus ligt op

een kick en brengt jezelf ook veel positiefs. We zijn trots op

onderlinge samenwerking tussen collega’s en minder

bewustwording van het gedrag van zorgverleners naar patiënt.

het feit dat het merendeel van onze collega’s zo positief heeft

klachten en claims) en versterkt de reputatie van Medisch

Hierbij is het belangrijk om termen als hoffelijkheid, gastvrijheid,

gereageerd op het BPU-onderwerp en de manier van werken

Spectrum Twente. Het levert meer loyale patiënten en

compassie of patiëntgerichtheid niet alleen te gebruiken, maar

is gaan toepassen. In de loop van het project kwam er vanuit

werknemers op.

ook concreet te maken.

We hebben dit op verschillende manieren onder de aandacht gebracht. Zo zijn er nieuwsbrieven voor collega’s opgesteld, waarin we voorbeelden gaven van patiënten en daarnaast theoretische achtergronden gaven die voor een groot deel kwamen uit van het boek van Fred Lee ‘Als Disney de baas was in uw ziekenhuis, 9½ dingen die u anders zou doen’.

Daarnaast bleek het invoeren van ‘Tijd voor Tienen’ heel effectief

Ilse Arav i.arav@mst.nl

te zijn; aan het einde van een werkdag geef je in één minuut aan een collega aan waar je hem of haar een 10 voor geeft.

29

Helga Teunissen-Borkes h.teunissen-borkes@mst.nl

Bewustwording

Verloskamers en Kraamafdeling

Infectiepreventie bij een kwetsbare patiëntengroep

De nieuwe werkwijze rondom het tweede subdoel heeft geleid tot eenduidigheid in het omgaan

Groei

Neonatologie

en reinigen van materialen rondom de bedplek.

Binnenkort wordt er een instructiefilm gemaakt voor (nieuwe) medewerkers over het schoonmaken van

De afdeling neonatologie kent een kwetsbare patiëntengroep, waarbij infectiepreventie een belangrijk speerpunt is. Op de afdeling was veel onduidelijkheid onder verpleegkundigen over diverse aspecten van infectiepreventie.

de couveuses. Voor de neonaat betekent dit dat er

We hebben infectiepreventie opgedeeld in acht subdoelen,

Implementatie van dit nieuwe beleid op de afdeling heeft

Als BPU-begeleider hebben we kennis gemaakt met

waarvan we er inmiddels twee hebben opgepakt in het kader van

geleid tot mooie resultaten, minder discussie en een viertal

de vele mogelijkheden binnen onze eigen organisatie, denk aan

BPU. Het eerste subdoel werd het voorkomen en behandelen van

nieuwe protocollen op de werkvloer. De implementatie van

epidemiologen die kunnen ondersteunen bij ‘evidence based

‘rode billen’ (luierdermatitis). Als tweede subdoel werd gekozen

het vernieuwde protocol ‘rode billen’ heeft geleid tot een

nursing’. Door samenwerking met studenten van Saxion op de

voor het uniform werken rondom en reinigen van de bedplek

vermindering van de ernst en een significante vermindering

afdeling was het mogelijk om sneller te komen tot uitwerkingen

(eilandverpleging). Middels literatuuronderzoek en veldonderzoek

van luierdermatitis. Dit geeft meer comfort (minder pijn) voor

van literatuurstudie en metingen. Door een posterpresentatie

zijn we gekomen tot een eenduidig beleid voor beide subdoelen.

de neonaat, en bevordert het groeien en een sneller ontslag.

met als onderwerp infectiepreventie die we hebben gegeven

gewerkt wordt volgens de laatste richtlijnen, om zo kruisinfecties te voorkomen.

tijdens een minisymposium in MST over BPU, hebben ook externe partijen kennis gemaakt met MST. Eind 2012, tijdens het symposium ‘Zorg rond de pasgeborene’, hebben we met een aangepaste versie van deze poster de Truus van Lier prijs gewonnen.

Dat het onderwerp landelijke aandacht heeft gekregen, blijkt uit het feit

Hermien Boulogne h.boulogne-rietman@mst.nl Tanya Butcher

dat andere ziekenhuizen inmiddels informatie bij ons hebben opgevraagd. Het heeft

t.butcher@mst.nl

MST op de kaart gezet en de

Marion Wissink

moge­lijk­heden voor verpleeg­

m.wissink-vetketel@mst.nl

kundigen om hier te groeien doen toenemen.

30

Vochtgebruik in kaart gebracht: oorzaak en gevolg

Als het goed is, zal de patiënt aan het eind van ons project ondersteuning krijgen om de vochtinname te beperken. Dit kan betekenen dat onze patiënten niet extra hoeven te dialyseren om op hun streefgewicht uit te komen. Op lange

Ons BPU-project richt zich op het ondersteunen van de patiënten in hun dialysebehandeling en dan vooral op het gebied van therapietrouw, zodat we daarmee een verbetering creëren van het welbevinden van de patiënt.

termijn zal dit klachten, zoals hartfalen en dyspneu

Eb en overvloed

Dialyse

kunnen verminderen.

We hebben als toekomstdroom om een gezondere

We willen onze patiënten ondersteunen om de vochtinname

zich moeilijk kunnen houden aan de vochtbeperking. Het geeft

toekomst voor onze patiëntendoelgroep te

tussen twee dialyses zoveel mogelijk te beperken, zodat men

meer inzicht in hun proces van ‘ziek zijn’ en wat daar voor hen bij

bewerkstelligen. We willen het belang van de patiënten voorop

zich voor, na en vooral ook tijdens de dialyse beter voelt. Ook

komt kijken. Met name het sociale aspect is voor hen van grote

blijven stellen en samen met de patiënt, een goede behandeling

streven we er naar dat de patiënt op zijn streefgewicht (ideale

invloed, hoe reageert de omgeving op hun ziekte en therapie.

starten en vervolgen. Zij kunnen aangeven wat hen bezighoudt.

drooggewicht) uitkomt, zodat extra dialyse niet nodig is.

Daarnaast gaan drie hbo-verpleegkunde studenten onze enquête

Samen kom je dan tot een zo optimaal mogelijk behandelplan

afnemen, waaruit we hopelijk kunnen achterhalen wat de

voor beide partijen, waarin staat wat je van elkaar verwacht en

oorzaken zijn van het grote vochtgebruik.

mag verwachten.

De patiënt is ons uitgangspunt en vanuit hun ideeën, meningen en opmerkingen gaan we een plan opstellen om samen met de patiënt tot een goede samenwerking te komen en zo samen een oplossing / reden te vinden voor een te groot vochtgebruik en deze aan te pakken.

We willen samen met de patiënt tot een plan komen om het opnemen van te veel vocht tussen twee dialyses in een week te beperken. De patiënt moet

Wilma Geerling

dit zelf doen en met name voor

w.geerling@mst.nl

de thuissituatie willen we tips en

Paulien Kolkman

aanwijzingen geven hoe ermee om te gaan. We staan nog middenin het project en inventariseren nu de feedback van de patiënten, waarom zij

31

p.kolkman-brinke@mst.nl Liset Kraaijenvanger l.kraaijenvanger@mst.nl

Nauwkeurige registratie van de vochtbalans voorkomt problemen

Evenwicht

Gynaecologie

Na een grote (abdominale / laparotomie) operatie is het mogelijk dat patiënten problemen ondervinden die verklaard kunnen worden door onder- of overvulling van het vaatbed. Deze problemen uiten zich onder andere in benauwdheid, oedeem, slechte saturatie, lage tensie en krappe urineproductie. In de praktijk bleek dat in dat geval de vochtbalans niet altijd volledig was.

We vroegen ons af of nauwkeurige registratie van in- en

voortgangsinformatie geven is hierbij belangrijk net als inbreng

output deze problemen vroegtijdig kan ondervangen. We

vanuit het team.

hebben het initiatief genomen om dit verder te onderzoeken en om een protocol ‘Vochtbalans’ te ontwikkelen. Omdat

Het traject dat we hebben doorlopen, betekent in ieder geval

er geen eenduidigheid was en geen goede afspraken over

een kwaliteitsverbetering voor onze afdeling. De nieuwe

verantwoordelijkheden, moest er een richtlijn komen. Uit ons

werkwijze is geïnitieerd door mensen van de werkvloer. Dit

onderzoek bleek dat er onvoldoende informatie bestond over

motiveert en daardoor wordt de procedure breed gedragen. In

de vochtbalans. Om nauwkeurige registratie van de vochtbalans

de praktijk betekent dit een verbetering van de registratie van de

te optimaliseren hebben we een richtlijn / werkinstructie en een

vochtbalans. Dit vermindert mogelijk de risico’s op complicaties.

patiënteninformatiefolder ontwikkeld. Het viel ons vooral op dat collega’s enthousiast mee gingen denken, toen duidelijk werd dat

We zijn trots op het resultaat dat we hebben neergezet. Er

met hun inbreng ook daadwerkelijk iets gedaan ging worden.

is nu meer aandacht voor de registratie van de vochtbalans.

Het verbeteren van de situatie rondom een onderwerp dat

Ilse ter Borch e.terborch-donders@mst.nl Marjolein Otto m.otto-vandenesschert@mst.nl

Collega’s spreken elkaar erop aan en communiceren beter over

betrekking heeft op het dagelijks werk spreekt aan.

de vochtbalans. Ook is er meer duidelijkheid doordat er afspraken

Naar onze mening is een belangrijke voorwaarde

zijn gemaakt wie verantwoordelijk is op welk moment. De patiënt

hiervoor wel dat het onderwerp actueel en relevant

krijgt in de toekomst een duidelijke informatiefolder, waardoor zij

is. Betrokkenen moeten goed geïnformeerd

ook zelf kunnen bijdragen aan het voorkomen van problemen na

worden over het doel, de manier waarop dit

een operatie. Daarnaast kunnen de richtlijn en de patiëntenfolder

doel wordt gerealiseerd en welke bijdrage

worden uitgebreid tot een ‘ziekenhuisbreed’ protocol voor alle

door henzelf geleverd kan worden. Regelmatig

specialismen van MST.

32

Ontslagprocedure zieke kinderen efficiënter ingericht

er een procedure met betrekking tot de visite ontwikkeld en ingevoerd om de doorstroming van de patiënten te versnellen. Deze procedure is in samenspraak met de kinderartsen opgesteld.

Goodbye

Kinderafdeling

Op deze manier wordt er eenduidig gewerkt.

De kinderverpleegkundigen waren niet tevreden over de bestaande ontslagprocedure rondom zieke kinderen. Mondeling gemaakte afspraken werden niet nageleefd. Ter voorbeeld, de arts-assistent beoordeelt de zieke kinderen vóór de ochtendvisite. Bij de ochtendvisite is de kinderarts aanwezig en na afloop vindt de terugkoppeling tussen arts en arts-assistent plaats.

Door de ontwikkelde procedure en gemotiveerde medewerkers verloopt de patiëntendoorstroming vlotter en is de medewerkertevredenheid toegenomen. Uit analyse van de nulmeting komt naar voren dat 99% van de ouders / patiënten

Zowel de ochtendvisite als de terugkoppeling nemen tijd in

huis te gaan. Daarnaast heeft het onder andere gevolgen voor

tevreden is over de ontslagprocedure. We hopen dat door de

beslag. Hierdoor werd het ontslag vaak pas in de loop van de dag

het tijdig aanvragen van medische middelen / materialen en het

invoering van de procedure de patiënttevredenheid gelijk blijft

bekend. Ditzelfde geldt voor kinderen die ‘ongezien’ naar huis

regelen van thuismedicatie. Wij hebben het initiatief genomen

of toeneemt. Dit moet blijken uit de nameting. Het ontslag­

mogen. Er werd veelal adhoc besloten tot ontslag. Dit betekent

tot het optimaliseren van de directe patiëntenzorg. Het coachen

traject bevat daarnaast nog andere verbeterpunten, waaronder

vaak onvoorbereide ouders, die thuis nog niet alles geregeld

en stimuleren van collega’s, zorgde er voor dat het hele team

pedagogische nazorg, een kindernazorgformulier, het ontslag­

hebben, veel vragen hebben en het soms niet zien zitten om naar

betrokken was bij dit proces. Na analyse van de nulmeting is

gesprek, het contact transferpunt en medicatie / recepten.

Teamhoofd Sonja Stienstra Onze BPU-ers hebben op een gedegen en ludieke manier geïnventariseerd welk project opgepakt kon worden op onze afdeling. De hoge respons maakte duidelijk dat een afgebakend project rondom de ontslagprocedure gewenst was. De meningen rondom deze procedure zijn gepeild bij ouders / verzorgers, verpleegkundigen, kinderartsen en arts-assistenten.

De uitkomsten van het project zijn een prima afspiegeling en zorgen voor verbetering van onze afdeling.

Jacqueline Broeze j.broeze-goselink@mst.nl Ingrid Exterkate i.exterkate-broens@mst.nl Susan Scholten s.lenderink@mst.nl

33

Bewust omgaan met patiëntprivacy De verpleegafdeling Urologie en KNO bevindt zich in het VKC (Vrouw Kind Centrum).

Dit gebouw is ovaalvormig en dat levert volgens de medewerkers van de afdeling problemen op wat betreft de privacy van de patiënt.

Enthousiasme

Urologie en KNO

Veel patiënteninformatie is onbedoeld hoorbaar rondom de

Wij hebben deze oplossingsrichting gekozen, omdat

balie en de patiëntenkamers, van gesprekken die achter de

het een verandering is van de werkwijze van de medewerkers.

balie plaatsvinden. Naar aanleiding van een enquête onder de

Er hebben geen grote verbouwingen plaatsgevonden en er zijn

medewerkers van de afdeling bleek het onderwerp ‘privacy van

geen kosten gemaakt om de verbeterpunten door te voeren

de patiënt’ een van de grootste knelpunten. Ook tijdens een

en de nieuwe werkwijze te borgen. Daarnaast hebben we veel

spiegelbijeenkomst met patiënten kwam dit naar voren.

geleerd over het implementeren van een verbeterplan en het gemotiveerd houden van collega’s.

De volgende verbeterpunten zijn inmiddels ingevoerd: ■■ tijdens de overdracht die in de koffiekamer plaatsvindt, is de deur gesloten; ■■ telefonische nacontrole vindt niet plaats achter de balie, maar in de koffiekamer / het dagverblijf met de deur dicht; ■■ de late dienst leest in een afgesloten ruimte, indien mogelijk in het dagverblijf; ■■ tijdens de artsenvisite zijn de deuren van de patiëntenkamers gesloten;

Marieke Davina marieke.davina@mst.nl

■■ het voorbespreken van de patiënten met de specialist vindt in

Het was geweldig om te zien dat alle collega’s van de afdeling, inclusief de medisch specialisten, bereid waren om mee te werken aan het project. Er heeft echt een bewustwordingsproces plaatsgevonden. Medewerkers gaan voorzichtiger om met privacygevoelige informatie en wijzen elkaar op de juiste handelswijze, daar zijn wij erg trots op! Daarnaast hopen we dat dit proces wordt doorgetrokken binnen MST, zodat alle medewerkers opletten wat er wordt gezegd op de gang of achter de balie.

een aparte ruimte plaats; ■■ slechtnieuwsgesprekken met patiënt en familie vindt in een

Alexandra Kieftenbelt a.kieftenbelt@mst.nl

aparte ruimte plaats, tenzij de patiënt alleen ligt op de kamer; ■■ twee van de vier computers die achter de balie stonden zijn naar het kantoor verplaatst.

34

Spoedeisende Hulp (SEH) Kwaliteit verbeteren

Alcohol- en drugsintoxicatie: een toenemend probleem Op de Spoedeisende Hulp (SEH) bestond geen eenduidigheid over het verlenen van (na)zorg bij mensen met een alcohol- en / of drugsintoxicatie. Dit is een groeiende patiëntengroep, waarvoor nog geen interne afspraken zijn gedefinieerd. Mede hierdoor is de ligduur van deze patiënten erg lang. Wij vonden het noodzakelijk om deze situatie te verbeteren. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor de afdeling.

Om informatie te verzamelen hebben we verschillende

zeker zijn. Uiteindelijk hopen we dat het stroomschema niet

specialisten op het gebied van alcohol en drugs geïnterviewd,

alleen in ons ziekenhuis gebruikt wordt, maar ook in andere

zowel binnen MST als daarbuiten. We hebben goede

(Santeon) ziekenhuizen. Geef verpleegkundigen tijd en ruimte om

werkafspraken gemaakt met de verslavingsarts, verpleegkundig

verantwoording te nemen het beroep verder te ontwikkelen en er

specialist en casemanager binnen Tactus. Ons streven is om op

ontstaan mooie plannen!

1 juni 2014 een ‘evidence based’ stroomschema aan te bieden aan de spoedeisende hulp, de samenwerkende artsen en Tactus.

Door het gebruik van dit stroomschema is de zorg die wij bieden

Teamhoofd Monique Poessé-Vennevertloo

aan mensen met een alcohol- en / of drugsintoxicatie inzichtelijk

De zorg voor patiënten met een alcohol- en / of

voor elke hulpverlener. Tevens volgen er klinische lessen voor

drugsintoxicatie brengt unieke problemen met zich mee.

SEH-verpleegkundigen om de kennis rondom alcohol en drugs

Door een praktische tool te ontwikkelen, willen we

te vergroten. Dit alles moet uiteindelijk leiden tot minder SEH-

deze zorg zo eenduidig mogelijk uitvoeren

bezoeken voor de patiënt.

en daarmee een veilige omgeving en zorgaanbod te borgen voor zowel

Rebecca Hagreis

We zijn er trots op dat we een samenwerkingsverband hebben

patiënten, SEH-verpleegkundigen

r.hagreis@mst.nl

opgezet tussen Tactus en MST. In de toekomst worden deze

als artsen. Een intensief project,

afspraken hopelijk ook met andere instanties vastgelegd. Dit

dat duidelijk heeft gemaakt wat

alles in combinatie met een druk werk- en sociaal leven, heeft

het betekent om als ketenpartners

er voor gezorgd dat de afgelopen tijd pittig was (en in ieder

samen te werken.

geval tot juni 2014 ook zo blijft), maar het resultaat mag er

35

Hilga Peeters h.peeters-vandenbrink@mst.nl

De weg is minstens zo belangrijk als het doel Hoe kom je erachter wat op een verpleegafdeling de beste werkwijze is? Hoe breng je op een posi­ tieve manier een verbetering teweeg in een team ver­pleegkundigen? Hoe lang duurt het eigenlijk voordat een praktijkprobleem zodanig is onder­ zocht, bijgesteld en voor de toekomst vastgelegd dat je echt kunt spreken van een Best Practice Unit (BPU)?

komen. Belangrijk is dat zij daarnaast leren hoe ze bijvoorbeeld een goede literatuurstudie moeten verrichten, en dat ze worden bijgeschoold in onderzoeksmethoden. Ook belangrijk is hoe de uitkomsten in een heldere en voor collega’s begrijpelijke stijl op papier worden zet. Om die redenen zijn diverse leerzame lesochtenden uitgevoerd door de docenten van Saxion in coproductie met verpleegkundigen, artsen en beleidsmedewerkers van MST. Ook de voorbeelden die zijn verkregen tijdens een excursie naar de Universiteit van Birmingham en het Coventry Warwick University Hospital in Engeland hebben bijgedragen aan de inzichten hoe de eigen best practice het beste kan worden ontwikkeld. Tot slot zijn individuele- en groepscoachingssessies voor de BPUverpleegkundigen uitgevoerd door de Saxion docenten.

Heiligt het doel alle middelen?

Dé waarheid bestaat niet en dé goede oplossing dus ook niet.

Dat goede hygiëne van levensbelang is voor de veiligheid van

Een verkenning van het probleem en een analyse waarmee

de patiënt en voor het imago van het ziekenhuis, dat weet

literatuuronderzoek wordt verricht, helpen om een keuze te

iedereen. Maar wat is nu wel werkzaam bij omgekeerd geïsoleerd

maken voor de best practice oplossing van een afdelingsprobleem

verplegen en wat niet, of behoort misschien wel tot overbodige

waar iedereen mee kan werken. Voordat deze stappen worden

rituelen? Kan gesteld worden dat het doel, het bereiken van

genomen moet een degelijk plan worden geformuleerd, waarin

optimale isolatieveiligheid alle middelen heiligt, of is het beter

het probleem staat beschreven en het beoogde resultaat SMART

om alle voor- en nadelen van omgekeerd geïsoleerd verplegen

wordt geformuleerd. Daarnaast wordt tijdens de instructie en

te verkennen en van daaruit de best werkzame praktijk te

coaching veel aandacht besteed aan methoden van onderzoek,

gaan formuleren? Bepaald geen vragen die gemakkelijk te

hoe je vragenlijsten en interviews het beste kunt opzetten en hoe

beantwoorden zijn en het heeft de BPU-verpleegkundigen van

je de uitkomsten het beste kunt analyseren en interpreteren.

afdeling E4 dan ook heel wat studie en onderzoek gekost om een werkwijze te formuleren die verantwoord genoeg is om

Leren onderzoeken

voor te kunnen leggen aan de afdelingsleiding en de artsen.

Met alleen wat coaching en begeleiding kunnen

Dat geldt ook voor het adequaat volgen van het klinisch pad bij

verpleegkundigen niet tot voldoende motivatie en resultaten

COPD-patiënten: hoe zorg je ervoor dat je enerzijds flexibel kunt

36

‘Een voorbeeld voor vakgenoten’ Sylvia Vonk-Klaassen Gedurende een jaar ben ik coach van een aantal BPU-trajecten geweest. Daarnaast ben ik betrokken geweest bij het voorafgaande RAAK-project ‘Naadloze zorg voor de oudere orthopedische patiënt’ van de BPU-afdeling Orthopedie A5. Het afgelopen jaar hebben 19 studenten op negen BPU’s onderzoek gedaan. Momenteel zijn er elf studenten bezig met een praktijkgericht onderzoek. Bijzonder trots ben ik op wat BPU-verpleegkundigen, door hun enthousiasme en eigen professionele ontwikkeling, bereiken op hun afdeling, in MST maar ook landelijk doordat ze hun kennis verspreiden op symposia.

Maar ook trots op de samenwerking tussen studenten hbo-verpleegkunde en de BPU-verpleegkundigen.

De studenten doen praktijkgericht onderzoek ten behoeve van de BPU en de verpleegkundigen ont­ wikkelen tegelijkertijd verpleegkundig leiderschap in het streven naar excellente zorg. Mijn droom is om nog meer ver­pleegkundigen op te leiden tot BPUverpleeg­kundigen. Ik hoop dat we de samenwerking

Hans Schreurs

tussen hbo-v studenten, BPU-verpleegkundigen en

Truus Spijker

docenten van Saxion kunnen continueren. Het is

Sylvia Vonk Coaches Saxion

een prachtig voorbeeld hoe aankomende en huidige professionals samen werken aan het bereiken van excellente evidence based zorg en daarmee ook aan hun eigen professionele ontwikkeling. Hiermee zijn ze een voorbeeld voor hun vakgenoten.

37

‘Een prachtig project’

omgaan met de ontslagdatum van patiënten en tegelijkertijd

voor schone kleding en het transport van de kliniek naar thuis of

toch kunt zorgen voor een goed geplande overstap van de kliniek

een andere instelling? Een dankbare en mooie klus voor de BPU-

Truus Spijker

naar de thuissituatie? Een goed uitgeschreven klinisch ontslagpad

verpleegkundigen van afdeling GB. Goede protocollen zijn door

Ik deel graag mijn ervaringen met het werken met de

geeft immers een duidelijk overzicht van het te bereiken

hen ontwikkeld en heldere informatiebrochures voor de patiënten

BPU-begeleiders, om aan de buitenwereld kenbaar te

patiëntdoel en de tijdsplanning, maar als een patiënt een dag

en contactpersonen. Een uitkomst die goed te gebruiken

maken hoe inventief en voortvarend zoveel verschil-

eerder al voldoende is opgeknapt dan kun je toch moeilijk

is voor andere afdelingen en ziekenhuizen. Een interessant

lende verpleegkundigen hebben gewerkt. Wat ik zag

zeggen: ‘U kunt nog niet naar huis, want het klinisch pad laat dat

veranderingsproject is ook de verbetering van de privacy van

waren enthousiaste professionals die met hart en ziel

niet toe’. Een puzzel voor de BPU-verpleegkundigen van afdeling

de patiënt op de afdeling. Menig patiënt hoort veelvuldig

het onderwerp dat zij hadden uitgekozen uitwerkten,

A4 en een onderwerp waarnaar grondig onderzoek is verricht,

informatie over al of niet bij name genoemde lotgenoten

samen met hun afdelingsteam en studenten van

wat zeker zal leiden tot een beter planbare ontslagprocedure van

zijn kamer binnen dwarrelen. De bouw van de afdeling,

Saxion. De onderwerpen waren zeer verschillend, maar

COPD-patiënten.

bijvoorbeeld hoe patiëntenkamers en de verpleegkundige balie

allemaal cruciaal voor een kwalitatief goede zorg aan

zijn gesitueerd, maar ook gewoontes in overdrachtssituaties

patiënten. Zo vind ik het inventief en getuigen van

Goede protocollen en heldere brochures

spelen een belangrijke rol hierin. Welke haalbare verbeteringen

goed observatiever­mogen als verpleeg­kundigen het

Als een patiënt wordt opgenomen en weer ontslagen dan speelt

kunnen worden aangebracht, en welke afspraken over omgaan

belang zien van het goed bijhouden van de vocht­

in de tussenliggende tijd de contactpersoon van de patiënt een

met privacygevoelige patiëntinformatie zullen in de toekomst

balans na een grote buikoperatie. Er is gewerkt aan

belangrijke rol. Maar wie mag nu - al of niet telefonisch -

daadwerkelijk stand kunnen houden? De verpleegkundigen

een protocol dat geïmplementeerd kan worden op de

informatie over de patiënt opvragen? Alleen de partner, of

van de afdelingen Urologie en MDL-Reumatologie hebben zich

afdeling. Tevens is er een informatie­folder ontwikkeld

juist ook die belangrijke mantelzorger? En wie wordt gebeld

met verve op dit probleem gestort en door hen vernieuwde

voor de familie van de patiënt en werd scholing

als er iets met de patiënt aan de hand is? En wat mag van de

protocollen en een demonstratie dvd zullen in de toekomst hun

opgezet voor de team­leden. Kortom: een prachtig

contactpersoon verwacht worden als het gaat om het zorgen

dienst gaan bewijzen aan het hele ziekenhuis.

project dat terecht het predicaat ‘excellent’ mag krijgen. Maar ook het project met als doel het bewerkstelligen van ketenzorg voor patiënten met contusio

‘Geniet en… begin opnieuw!’

belangrijke kwaliteitsverbetering? Zoals bij elke vorm van

cerebri (hersenkneuzing) mag ‘excellent’ genoemd

Hans Schreurs

kwaliteitsmanagement geldt ook hier: begin opnieuw!

worden. Andere Santeon ziekenhuizen, artsen van

Als na hard werken het doel is bereikt, dan is het belangrijk

Inventariseer welk volgend probleem op de afdeling nijpend

MST en het team van de afdeling werden ingeschakeld

om even grondig (na) te genieten van het resultaat. Eigenlijk is

genoeg is om aan te pakken. En zoek in de literatuur naar

om in samenhang een nieuw protocol te ontwikkelen

het nog belangrijker om van het hele ontwikkelingstraject te

evidence based informatie om het probleem te lijf te gaan

om optimale zorg voor deze categorie patiënten

genieten. Immers: de weg is belangrijker dan het doel. Maar

zo­dat een nóg betere BPU zal ontstaan. Met de huidige groepen

te kunnen garanderen. Ook het vervolgtraject naar

wat als je dan zover bent en met zijn allen tevreden constateert

BPU-verpleegkundigen kan MST erop aan dat deze continue

revalidatie, welke veelal plaatsvindt in Het Roessingh,

dat de resultaten van het BPU-project hebben geleid tot een

kwaliteitsverbeteringscyclus een perpetuum mobile is.

werd onder de loep genomen. Klasse dus!

38

In november 2011 is ‘Verpleegkundig leiderschap vanuit Best Practice Units, sta voor je vak!’ gestart.

39

Hartelijk dank aan allen die dit mooie traject met passie, daadkracht en aandacht mogelijk hebben gemaakt!

Raad van Bestuur Medisch Spectrum Twente College van Bestuur Saxion