SeniorenOverijssel - mei 2014 by Geen Blad voor de Mond B.V.

SeniorenOverijssel K WA RTA A L K R A N T V O O R E N D O O R S E N I O R E N VA N A F 5 0 J A A R

ZOMER 2014

Het nieuwe ouder worden Ouder worden anno 2014: hoe ziet de toekomst eruit en welke veranderingen komen er op mijn pad? Wat kan ik doen om zo gezond en vitaal mogelijk oud te worden? En welke nieuwe technieken helpen mij daarbij? Het zijn de vragen van de ouderen van nu. Lees verder op pagina 7

Slachtoffers herdenken Sinds 1945 herdenken we jaarlijks de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Al bijna zeventig jaar is het om acht uur twee minuten stil, maar de gedachte achter de stilte veranderde met de tijd. We herdenken niet langer alleen gesneuvelde verzetshelden, maar houden de herinnering aan een humanitaire ramp levend voor volgende generaties. Ook in Overijssel zetten tal van mensen zich in om de herinneringen levend te houden.

Mishandeling: herken de signalen

Nieuwe computers voor seniorenclub

Beeldbellen naar Nieuw-Zeeland

Ouderenmishandeling komt veel voor; in Nederland gemiddeld bij 1 op de 20 ouderen. Ouderen die slachtoffer zijn van mishandeling vragen niet snel om hulp. Ze schamen zich voor de mishandeling of zijn bang dat ze de hulp verliezen. Daarom is het belangrijk om signalen van ouderenmishandeling te herkennen. Bewustwording en de problemen bespreekbaar maken zijn de eerste stap. Pas daarna kan de situatie gestopt worden.

Gepensioneerde spoormannen en -vrouwen uit de regio Twente komen wekelijks bijeen om vaardigheden en kennis op te doen over het werken met de computer. De computers zijn tien jaar geleden geschonken door een bedrijf uit Hengelo. Inmiddels zijn de apparaten sterk verouderd en vertonen ze veel storingen en gebreken. Een oproep aan een aantal computerbedrijven in de regio resulteerde binnen een uur al in een reactie.

Sinds kort is de Compaan op de markt, een tablet speciaal voor ouderen. Door het gebruik van grote knoppen en de simpele navigatie kan iedereen met de tablet overweg. Ook mensen die geen ervaring hebben met computers. De 90-jarige oudtante van Joost Hermanns, bedenker en oprichter van de Compaan, wilde graag e-mailen en foto’s zien van de kinderen. “Nu stuur ik haar bijna iedere dag een foto van mijn kinderen.”

Lees verder op pagina 15 Lees verder op pagina 3 SENtrum Senioren Organisaties Overijssel

Lees verder op pagina 5

Lees verder op pagina 13

Zo lang mogelijk thuis of zo thuis als mogelijk…

Vertrouwd dichtbij met Carinova Als het om zorg gaat, dan is Carinova een verstandige keuze. Want hoewel Carinova een grote organisatie is met zo’n 12.000 cliënten, kiezen wij nadrukkelijk voor kleinschaligheid. Zo werken we bijvoorbeeld met zelfstandig werkende wijk(zorg)teams onder leiding van een coördinerend wijkverpleegkundige. En ook als het om woonzorg gaat werken we op die manier: met zelfstandige teams onder leiding van een coördinator zorg. Thuis of zo thuis als mogelijk… Die kleinschaligheid hoort bij Carinova’s visie op zorg. ‘Vertrouwd dichtbij’ in wijk of buurt, transparant en toegankelijk en altijd uitgaand van ieders eigen kracht. Zodat elke cliënt thuis kan (blijven) wonen of zo thuis als mogelijk.

Hoge rapportcijfers Cliënten waarderen Carinova’s prestaties met hoge cijfers. Bijvoorbeeld een 8,5 voor betrokkenheid en deskundigheid van medewerkers. Ook voor snelle zorg - meestal dezelfde dag nog scoort Carinova ver boven het landelijk gemiddelde. Zorg of ondersteuning nodig? Dus Thuiszorg, Woonzorg, Huishoudelijke Hulp of Mantelzorgondersteuning nodig? Bel dan 0900 86 62 of kijk op www.carinova.nl/dichtbij. Daar kunt u ook lezen wat cliënten, medewerkers en verwijzers van Carinova vinden.

Vertrouwd dichtbij

www.carinova.nl/dichtbij

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Bewustwording en problemen bespreekbaar maken zijn de eerste stappen

Ouderenmishandeling: herken de signalen Ouderenmishandeling komt veel voor; in Nederland gemiddeld bij 1 op de 20 ouderen. Ouderen die slachtoffer zijn van mishandeling vragen niet snel om hulp. Ze schamen zich voor de mishandeling of zijn bang dat ze de hulp verliezen. Daarom is het belangrijk om signalen van ouderenmishandeling als familielid, mantelzorger of professional te herkennen. Er is sprake van ouderenmishandeling als een oudere lichamelijk, geestelijk of financieel schade wordt toegebracht door een verzorger of familielid. Of wanneer de oudere verwaarloosd wordt en niet de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Ontspoorde zorg Vaak gaat het niet om moedwillige mishandeling maar om ontspoorde zorg. De zorg voor de oudere vraagt

dan te veel van de mantelzorger. Hij of zij kan dan bijvoorbeeld gaan snauwen, de oudere te hardhandig vastpakken of vastbinden om even rust te hebben. Vaak helpt het dan als de mantelzorger ondersteuning krijgt van bijvoorbeeld thuiszorg. Het kan ook zo zijn dat familie leden of verzorgers bewust grenzen overschrijden. Slaan, stelselmatig kleineren, isoleren of het plunderen van de bankrekening van de oudere horen daarbij. Herkennen Het is belangrijk om ouderenmishandeling of ontspoorde zorg te herkennen. De volgende signalen kunnen wijzen op ouderenmishandeling of ontspoorde zorg: • De oudere geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen, maakt een depressieve en verwarde indruk,

Een heerlijk diner als examenopdracht Op Twents Carmel College Potskampstraat Oldenzaal was het eind april een drukte van belang. Leerlingen van de opleiding HBR (Horeca, Bakkerij en Recreatie) moesten hun vaardigheden en kennis in de praktijk brengen en laten zien aan de examinatoren wat ze het afgelopen school jaar hadden geleerd. De staf van de afdeling Horeca van het Carmel College had daartoe een aantal senioren uit Oldenzaal uitgenodigd om aan te zitten voor een driegangendiner. De belangstelling hiervoor was groot, immers wie wil niet aanschuiven en dan ook nog voor niets. Het was zeer verrassend dat ondergetekende als verslaggever van SeniorenOverijssel mocht aanschuiven. De gasten heb-

ben heerlijk kunnen genieten van het driegangendiner. Een wijntje, en daarna een overheerlijke mosterdsoep, aangevuld met olijvenbrood uit de eigen bakkerij, een heerlijke kip cordon bleu met een frisse salade en aardappelgratin en als afronding apfelstrudel met ijs uit eigen keuken complementeerden het geheel. Waren de leerlingen wel wat nerveus, onze tafeldame en gastvrouw in dop Bowien Rikkerink was de rust zelve. Keurig, net en attent werden wij op onze wenken bediend. Wij, de gasten, zaten niet in de jury. Rond kijkend kwamen we wel tot de slotsom, hier zit talent dat zeker zijn weg weet te vinden in de horeca of recreatie ergens in Twente of daarbuiten. ■ Door Martin Meijerink

ziet er onverzorgd uit of de huishouding is verwaarloosd, krijgt geen gelegenheid om alleen met andere mensen te praten of is geld of spullen kwijt. • De verzorgende of pleger geeft onsamenhangende of tegenstrijdige verklaringen voor verwondingen, toont zich onverschillig voor het welzijn van de oudere, is overbelast, probeert andere mensen buiten de deur te houden of scheldt en/of schreeuwt tegen de oudere. Signalenkaart GGD IJsselland en Kadera aanpak huiselijk geweld hebben een ‘Signalenkaart ouderenmishandeling’ ontwikkeld. Deze signalenkaart vindt u als advertentie verderop in deze uitgave. Wilt u graag een signalenkaart ontvangen, dan kunt u bellen naar GGD IJsselland via 038-428 1624.

Bij ouderenmishandeling en ontspoorde zorg is het belangrijk alert te zijn en signalen met elkaar te delen. Bewustwording en de problemen bespreekbaar maken zijn de eerste stappen. Pas daarna kan de situatie gestopt worden. Train uzelf Ouderenmishandeling herkennen en bespreken kan lastig zijn. Door een training of voorlichting te volgen kan ouderenmishandeling beter gesignaleerd en besproken worden. Kadera geeft voorlichtingen en trainingen ‘Signaleren ouderenmishandeling’. Tijdens de training leren deelnemers wat ouderenmishandeling is, hoe ze kunnen signaleren en waar ze zich kunnen melden voor hulp. De trainingen zijn toegankelijk voor iedereen die contact heeft met ouderen. Dit zijn mantelzorgers, buren, vrienden, maar ook profes-

sionals die met ouderen werken. Tot nu toe hebben honderden professionals en mantelzorgers al een training ‘Signaleren ouderenmishandeling’ gehad. Deelnemers zijn positief over de training. Ze geven aan dat ze zich meer bewust zijn geworden van de problematiek en alert zijn op risicofactoren en signalen die mogelijk wijzen op ouderenmishandeling en ontspoorde zorg. Ook geven de deelnemers aan dat ze de signalen bespreekbaar maken. Wilt u meer informatie of heeft u interesse in een training, kijk dan op de website van Kadera www.kadera.nl. Informatie en advies Heeft u een vraag over ouderenmishandeling of wilt u advies over een situatie? Neem dan contact op met een van de hulpverleners van het Steunpunt Huiselijk Geweld: 0900-126 2626. ■

Het openbaar vervoer voor senioren: verlaag de drempel

Zelfstandig reizen is belangrijk voor het onderhouden van sociale contacten. Het openbaar vervoer (OV) in Overijssel is er voor iedereen. Het OV biedt ook aan senioren veel voordelen. Het is een veilige manier van reizen. In sommige gevallen kunnen reizigers zelfs van deur tot deur gebracht worden (denk hierbij aan de Regiotaxi). Er worden regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten gehouden over het openbaar vervoer. Het doel van deze voorlichtingsbijeenkomsten is ouderen op weg

te helpen in het OV. In de bijeenkomsten komen de volgende onderwerpen aan bod: • Reizen met de OV-chipkaart in bus en trein. • De buslijnen in uw directe woonomgeving. • De Regiotaxi, vervoer van deur tot deur voor iedereen en in het bijzonder voor mensen die slechter ter been zijn. • Reizen met de trein en de werking van de kaartautomaat. Ook kan deelgenomen worden aan gratis proefritten, waarbij een OV-ambassadeur samen met

de reiziger de reis maakt en uitlegt hoe alles werkt. Deze ritten zijn onder begeleiding, maar wel op eigen verantwoordelijkheid. Door het maken van een proefrit raken senioren (weer) vertrouwd met het reizen met het openbaar vervoer. Data Ook dit jaar zijn er weer een aantal bijeenkomsten gepland. Wilt u meer informatie over deze bijeenkomsten? Mail dan naar ov-ambassadeur@ervaarhetov.nl. ■ Bron: Provincie Overijssel

Data 2014 van bijeenkomsten OV voor senioren

Gastvrouw Bowien Rikkerink bezorgde haar gasten een fijne avond.

Datum 2 september 9 september 11 september 17 september 7 oktober 23 oktober 27 oktober 29 oktober 5 november 6 november 12 december

Plaats Tijdstip Locatie Zwolle 14.00-16.30 Wijkcentrum de Pol, Gelijkhied 1 Wijhe 14.00-16.30 Gemeentehuis, Raadhuisplein 1 Raalte 14.00-16.30 Gemeentehuis, Zwolsestraat 16 Staphorst 14.00-16.30 Dienstencentrum, Berkenlaan 1 Dedemsvaart 14.00-16.30 MFC de Baron, Julianastraat 54 Ommen 14.00-16.30 Gemeentehuis, Chevalleraustraat 2 Hardenberg 14.00-16.30 Gemeentehuis, Stephanuspark 1 Deventer 14.00-16.30 Wijkcentrum v. Vlotenhof, J. van Vlotenlaan 85 Kampen 14.00-16.30 Gemeentehuis, Burgemeester Berghuisplein 1 Bathmen 14.00-16.30 Cultuurhuis Braakhekke, Schoolstraat 6a Zwolle 14.00-16.30 Wijkcentrum de Terp, Radewijnstraat 1

apetito bestaat 25 jaar en dat vieren we! Word nu klant en ontvang op 7 Hollandse maaltijden

25% jubileumkorting

Van € 43,33 voor

€ 32,50 art.nr. 93996

• Rundergehaktbal met spinazie à la crème en aardappelen

• Slavink met rode bieten en aardappelpartjes • Gepaneerde varkensschnitzel met wortelen en aardappelpuree • Runderlapje met bloemkool en aardappelpuree

Meer weten? Bel gratis:

0800 - 023 29 75

of ga naar: www.apetito-shop.nl/25jaar Uw actiecode 17 - 14055

Vertrouwd, direct, 24 uur per dag.

• Kippenpoot met groenten, spek, ui en gebakken aardappelen • Lekkerbekje met sperziebonen en aardappelpartjes • Varkenslapje in jus met stamppot andijvie

*Geldig t/m 31 mei 2014. Eenmalige deelname per adres. Alleen voor nieuwe klanten.

apetito Adv. Sen.KrantOv.121x184.indd 1

Betrokken zorg, zoals u dat wilt.

Mr. Zigher ter Steghestraat 9, 8331 KG Steenwijk T (0521) 53 99 99 E info@zorggroep-onl.nl www.zorggroep-onl.nl

Word ook lid van onze ledenvereniging via T (0521) 53 98 93

03-04-14 09:08

www.beterhoren.nl

Kunt u 100% genieten als u 80% hoort?

Bij veel mooie momenten in het leven speelt geluid een belangrijke rol. Het fluiten van vogels bij het ontwaken, de vrolijke stemmen van de kleinkinderen tijdens het pannenkoeken bakken of de prachtige klanken van een pianoconcert. Met geluid beleeft u alles intenser. Om optimaal van deze momenten te blijven genieten is het goed om regelmatig uw gehoor te laten controleren. Want uw gehoor kan langzaam, en zonder dat u het zelf merkt, achteruit gaan. Wilt u ook weten of u wel 100% van alle geluiden geniet? Kom dan langs voor een gratis hoortest bij een Beter Horen winkel bij u in de buurt. Onze deskundige audiciens meten binnen 20 minuten hoe goed u hoort en geven u graag een persoonlijk hooradvies. Maak een afspraak via www.beterhoren.nl of bel gratis 0800 – 0200 159.

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Column

Genieten dubbel op Hij belde al vroeg met de vraag of hij een paar dagen mocht komen logeren. “Natuurlijk jongen, ik kom je halen.” Tien jaar is hij inmiddels al weer, wat wordt hij toch groot. Het gebabbel op weg naar mijn huis alleen al vulde de leegte die je soms ondervindt. Zeker na de dag van 4 mei. Nu ben ik op weg naar zijn huis, zijn vader en moeder, zus gaven te kennen dat hij daar werd gemist. Een actief en vriendelijk manneke dat zich ontwikkelt tot een persoon waar opa trots op is. Zeker hoe ik zag hoe hij bezig was het graf van mijn ouders, (zijn overgrootouders) schoon te maken. “Ach opa, dat is een fluitje van een cent.” Ik bracht hem terug naar huis, geen kus als afscheid, immers dat doen aankomende kerels niet, maar een stevige handdruk en welgemeend bedankt. Nu zit ik hier weer alleen in mijn werkkamertje, na te genieten van de warmte en de gezelligheid die ik heb mogen ondervinden. Ja, zowel kinderen maar zeer zeker kleinkinderen kunnen veel liefde en genegenheid en vooral vreugde brengen in het leven van een oude man (of vrouw). ■ Door Kaartje Knip

Switch IT Solutions schenkt computers aan seniorenclub Twente Gepensioneerde spoormannen en -vrouwen uit de regio Twente komen wekelijks in het Sport en ontspanningslokaal van de NS aan de Waarbekenweg te Hengelo, bijeen om daar vaardigheden en kennis op te doen over het werken met de computer. De senioren worden onder leiding van docent Herman Ruiter wegwijs gemaakt in de wereld van de digitale media. Ze leren tijdens de computerlessen om te e-mailen, telebankieren en hoe ze overheidsformulieren kunnen downloaden. Voor velen gaat er een wereld open. Zo doen de senioren bijvoorbeeld ook kennis op over Skype. Deze vorm van bellen via internet kost niets en zo kunnen ze contacten onderhouden met vrienden, bekenden, kinderen en kleinkinderen overal ter we-

senioren en de docent een bijna onmogelijke opgave om ermee te kunnen werken.

Docent Herman Ruiter neemt de computers in ontvangst.

reld. De computers zijn tien jaar geleden geschonken door een bedrijf uit Hengelo. Inmiddels zijn

de apparaten sterk verouderd en vertonen ze veel storingen en gebreken. Hierdoor werd het voor de

Oproep Een oproep aan een aantal computerbedrijven in de regio resulteerde binnen een uur al in een reactie. Directeur Bob Vos van Switch IT Solutions in Oldenzaal bewonderde het initiatief. Hij bood spontaan aan om de oproep te honoreren en maar liefst tien computers te schenken. Een voorbeeld van sociaal en maatschappelijk ondernemen van het team van Switch IT Solutions. Eind april nam docent Herman Ruiter persoonlijk de computers in ontvangst bij Switch IT Solutions. De gepensioneerde cursisten zijn erg ingenomen met deze goede daad van Switch. ■ Door Martin Meijerink

Informatie over veranderingen Wmo De voorbereiding van de voorlichtingscampagne richting cliënten over de veranderingen die de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning in de langdurige zorg teweeg zal brengen is in volle gang. De Tweede Kamer heeft onlangs ingestemd met de wet. Als de Eerste Kamer ook toestemt, zal de wet per 1 januari 2015 doorgang vinden. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) benadrukt dat het zo helder en tijdig mogelijk informeren van cliënten absolute prioriteit heeft. Om dit proces zo goed mogelijk te laten

verlopen, werkt het ministerie momenteel met betrokken partijen scenario's uit wat de timing van de brief(ven) moet zijn. De verwachting is dat de komende weken een definitief tijdpad zal worden vastgesteld, zodat cliënten zo tijdig en overzichtelijk mogelijk inzicht krijgen in wat er voor hen per 1 januari 2015 zal veranderen. Voor 2015 is er in het zorgakkoord afgesproken dat er voldoende geld is om bestaande rechten van mensen te behouden. Met die afspraken biedt Den Haag mensen meer zekerheid voor ondersteuning in het overgangsjaar 2015. ■

VeiligheidNL roept op tot verbeteren en onderhouden infrastructuur

Aantal ongevallen oudere fietsers stijgt sterk Ongevallen met ouderen gebeuren vooral met fietsen en lopen, niet bij autorijden, zo blijkt uit het onderzoek ‘Verplaatsingsongevallen bij ouderen’ dat VeiligheidNL op 8 mei publiceerde. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Met name het aantal oudere fietsers dat in het ziekenhuis behandeld moet worden na een ongeval stijgt sterk. Om het aantal ongevallen terug te dringen, roept VeiligheidNL gemeenten op om meer aandacht te hebben voor verbetering en onderhoud van de infrastructuur voor fietsers en voetgangers. De kosten hiervoor betalen zich terug via de afname van de zorgkosten. In het onderzoek is gekeken naar ongevallen bij ouderen in het verkeer, maar

ook ongevallen onderweg zonder betrokkenheid van een voertuig (‘verplaatsingsongevallen’). In 2012 overleden 300 65-plussers als gevolg van een verplaatsingsongeval. Hiervan was 70% fietser of voetganger. Van de 65-plussers die na een verplaatsingsongeval op de Eerste Hulp van een ziekenhuis werden behandeld (33.000 in 2012) raakte 86% gewond bij het fietsen of lopen. Het aantal oudere fietsgewonden op de Eerste Hulp is afgelopen jaren het hardst gestegen: met 54% in de periode 2008-2012. Deze stijging is groter dan verklaard kan worden uit de vergrijzing en toename in afgelegde fietskilometers. Hoge medische kosten De verwondingen waarmee 65-plussers zich in het ziekenhuis melden zijn relatief ernstig, zo-

als bijvoorbeeld blijkt uit de hoge gemiddelde medische kosten per slachtoffer: meer dan € 6.100 voor een voetganger of fietser. De totale medische kosten voor deze ongevallen bedroegen in 2012 € 170 miljoen. Daarvan valt € 10 miljoen binnen de Wmo en komt direct voor rekening van de gemeenten. Een kleine € 25 miljoen betreft kosten voor langdurige thuiszorg. Deze kosten komen vanaf 2015 voor een belangrijk deel ten laste van de gemeente. Preventie Als belangrijkste oorzaak van de ongevallen noemen de ouderen de toestand van stoep, fietspad of straat; bij de voetgangers wordt dit zelfs door meer dan de helft genoemd. Daarnaast speelt gladheid door weersomstandigheden vaak een rol. Na het ongeval is 20% van

de oudere slachtoffers angstiger geworden voor deelname aan het verkeer. Van de oudere fietsers geeft 18% aan dat zij na een fietsongeval de fiets niet meer gebruiken. Ouderen geven aan dat ze lopen en fietsen gezond vinden, goed voor hun welbevinden en belangrijk voor hun onafhankelijkheid. Het is van groot belang dat ouderen actief kunnen blijven. Veel ongevallen kunnen voorkomen worden door aanpassingen van de infrastructuur, zoals onderhoud van stoepen en fietspaden en bestrijding van gladheid. VeiligheidNL roept gemeenten daarom op om de investeringen in verkeersveiligheid en infrastructuur te prioriteren op het voorkómen van ongevallen bij oudere voetgangers en fietsers. Dit is mogelijk als deze investeringen worden afgezet tegen de besparin-

gen in langdurige zorgkosten voor ouderen. Onderzoek Het uitgevoerde onderzoek bestaat uit twee delen. Het eerste deel betreft een analyse van alle geregistreerde ‘verplaatsingsongevallen’ waarvoor mensen op de Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis zijn behandeld. De bron hiervoor is het Letsel Informatie Systeem van VeiligheidNL. Het tweede deel van het onderzoek betreft een enquête onder bijna 2.000 55-plussers die na een verplaatsingsongeval zijn behandeld op een SEH-afdeling in een ziekenhuis in de periode 1 juli 2012 - 1 juli 2013. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. ■ Bron: VeiligheidNL 5

ZorgThuis AriënsZorgpalet

AANBIEDING SeniorenOverijssel

Word abonnee en ontvang het boek Roots in Twente (t.w.v. € 29,95) als welkomstcadeau

, s i u h ZorgT tbij! h c i d d altij

Sluit nu uw abonnement af met een meerprijs van € 11 en u ontvangt het boek 'Roots in Twente' als welkomstcadeau, incl. verzendkosten. Totale abonnementsprijs wordt dan € 20.

www.arienszorgpalet.nl zorgthuis@arienszorgpalet.nl 053 - 482 66 88

Meer weten? Bel naar uitgeverij Geen Blad voor de Mond. Tel. 053 460 9002 of mail naar info@geenbladvoordemond.nl

Zonnehuisgroep IJssel-Vecht is specialist

Ontdek wie we vandaag de dag zijn en

in wonen en ouderenzorg, met en zonder

wat we u kunnen bieden. Neem contact op

behandeling. We bieden zorg vanuit oprechte

met één van onze consulenten voor meer

betrokkenheid. Ieder mens is uniek.

informatie! Wij staan u graag te woord.

www.zgijv.nl | www.facebook.com/zgijv | www.twitter.com/zgijv | 038-457 45 74 | Info@zgijv.nl

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Tweede bijeenkomst inspireert jonge, oude, professionele en vrijwillige deelnemers uit het hele land

Symposium 'Het Nieuwe Ouder Worden' De stichting 'Vrienden van de Reestkerk' heeft in samenwerking met de zorgonderneming ActiZ op donderdag 15 mei jl. een succesvol symposium georganiseerd over het ‘Nieuwe Ouder Worden’. Het was het tweede symposium in een reeks van drie. Door een uitgebreide verbouwing in de Reestkerk is er uitgeweken naar Multifunctioneel Centrum ’t Trefpunt in Balkbrug. Het centrum bleek een uitstekende locatie om de 100 deelnemers te ontvangen. De aanwezigen waren een mix van jong en oud, professional en vrijwilliger, regionaal en uit alle delen van het land. Het initiatief was weer in handen van de twee oud-huisartsen Piet Spoelstra en Harm Knol. Door een actieve werving is de groep uitgebreid met vele deskundigen al dan niet in de professionele sfeer. Ook studenten van de studie Toegepaste Gerontologie van hogeschool Windesheim hebben een grote bijdrage geleverd. Boeiende sprekers Monique Sleiderink, werkzaam als presentator bij RTV Oost, leidde de bijeenkomst. Net als de vorige keer bleek zij uitstekend op de hoogte van de inhoud en ontstond er door haar professionaliteit een gemoedelijke, warme sfeer waarin ieder

laagdrempelig kon reageren. De aftrap werd gedaan door Jan Auke Walburg, hoogleraar psychologie en bekend van het boek ‘Jong van Geest; optimistisch ouder worden is geen kunst’. Een gezonde levenswijze met een positieve instelling en een actieve opstelling draagt bij aan een goede oudere dag. Coen van der Steeg, initiatiefnemer en directeur van www.wehelpen.nl hield een boeiend en persoonlijk betoog. Via deze website kunnen mensen op een eenvoudige wijze digitaal hulp aanvragen, die wordt uitgevoerd door vrijwilligers die woonachtig zijn in de buurt. Vele mensen maken op allerlei manieren gebruik van deze coöperatieve vereniging: praktische hulp, maar ook gewoon iemand om samen eens iets te ondernemen om eenzaamheid tegen te gaan. Er is nu al een groot netwerk beschikbaar voor hulpvragers en gevers. Cecil Scholten van de stichting Vilans hield een presentatie over het fenomeen ‘de vrijwilliger’. Er is duidelijk verschil tussen hulp door informele hulp een mantelzorger en de vrijwilliger die aangestuurd wordt door een organisatie. Ook de status van vrijwilliger is aan verandering onderhevig. Interactieve sessies Naast de centrale presentaties gehouden in de grote zaal van ‘t

Trefpunt waren er een viertal parallelsessies georganiseerd die gehouden werden in ’t Trefpunt zelf en in de Lichtbron. Dit is het kerkgebouw van de Vrijgemaakt Gereformeerden, gelegen op een steenworp afstand van elkaar. Deze sessies waren interactief en de inhoud was zorgvuldig gedestilleerd uit de onderwerpen aangedragen uit het eerste symposium. Een grote groep vrijwilligers uit de regio hadden dit voorbereid. De onderwerpen van deze parallelsessies: • Domotica: hulpmiddelen thuis om de oudere zo lang mogelijk in zijn eigen omgeving te houden. • Kracht in kwetsbaarheid: kwetsbaarheid van de oudere, maar ook van de jongere, kan een bron zijn van kracht. Kwetsbaarheid is geen teken van zwakte, maar juist de weg naar moed, betrokkenheid en betekenisvolle verbindingen. • Samen Sterk: deze bijeenkomst was een mix van verschillende organisaties waaronder MFC ’t Trefpunt met 90 vrijwilligers, van Dedemmarke als verzorgings/verpleeghuis in Dedemsvaart met 300 vrijwilligers en afgevaardigden van de gemeente Hardenberg. In deze sessie werd de rol van de vrijwilliger in samenwerking met de professio-

Deelnemers met elkaar in gesprek tijdens het symposium.

nal nader bekeken en hoe een organisatie als de gemeente Hardenberg met wijk gebonden hulp hierop kan inspelen. • Gezond ouder worden: in de grote kerkzaal van de Lichtbron ging men onder leiding van een deskundige fysiotherapeut actief aan de slag met oefeningen om het lichaam gezond en actief te houden. Enthousiasme voor 2015 Tijdens dit symposium werd ook nagedacht over de inhoud van het toekomstige derde symposium dat in de loop van 2015 in de volledig gerenoveerde Reestkerk gehouden

zal worden. Er hebben zich vele nieuwe mensen aangemeld uit verschillende hoeken voor de realisatie van dit gebeuren. Het derde symposium zal gaan over de concrete implementatie van de ideeën aangedragen op dit symposium. Ook de zorgonderneming ActiZ blijft hierbij actief betrokken. Een ieder kon terugkijken op een zeer geslaagde bijeenkomst. De aangeklede borrel aan het einde van de dag werd druk bezocht om te netwerken en elkaar te ontmoeten. Het onderwerp blijkt heel actueel in deze tijd waarin ook de oudere actief moet participeren en zelf het heft in handen moet nemen. ■

Landelijke campagne moet maatschappelijk debat aanwakkeren

In gesprek over de veranderende ouderenzorg Zorg staat momenteel hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. In de ouderenzorg en de thuiszorg zal er de komende jaren veel veranderen. Zo zal een groot deel van de zorg zal bij de gemeenten komen liggen. De overheid verwacht daarnaast meer betrokkenheid en verantwoordelijkheid van iedereen. Hoe gaan we dat doen? Wie bepaalt en wie betaalt? Hoe zien ‘de nieuwe ouderen’ hun zorg: nu en in de toekomst? Ouderen die langer gezond, actief en zelfstandiger zijn dan vroeger. Die graag zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen en meer eigen regie over de zorg en ondersteuning die zij nodig hebben. ActiZ is de branchevereniging voor zorgondernemers die haar leden bij al deze veranderingen ondersteunt. Door middel van de campagne ‘Het Nieuwe Ouder Worden’ wil ActiZ het maatschappelijk debat over de toekomst van de ouderenzorg voeren. Vandaar dat we ook het symposium op donderdag 15 mei jl. in Balkbrug ondersteunden. ActiZ vindt het heel belangrijk dat mensen met elkaar in gesprek gaan hoe we de ouderenzorg – nu en in de toekomst – goed kunnen organiseren. Wat cliënten zelf kunnen or-

ganiseren, wat familie en vrienden kunnen doen om te helpen en hoe zij daarbij het beste kunnen samenwerken met zorgprofessionals.

Veiligheid en risico’s De debatten en campagneactiviteiten zijn gericht op het bedenken van concrete oplossingen en aan-

bevelingen aan de samenleving en de politiek. Zo organiseerde ActiZ op 16 april een debat over veiligheid en risico’s in de zorg. On-

der leiding van Rudi Westendorp debatteerden zorgprofessionals, cliënten, mantelzorgers en bestuurders over de grenzen en dilemma’s van eigen regie. Een ander initiatief is het platform ‘ComeTogether’. In samenwerking met Microsoft en PGGM is ActiZ dit platform gestart om een impuls te geven aan innovatie in de zorg. Een mooi voorbeeld hiervan is www.wehelpen.nl. Deze website werkt als een soort marktplaats waar hulp kan worden aangevraagd, aangeboden of georganiseerd. Samenwerkingsverbanden ActiZ werkt vanuit de overtuiging dat haar werk waardevoller wordt naarmate er over de schutting wordt gekeken en samenwerkingsverbanden worden aangegaan. ActiZ is daarom een groot voorstander van ‘eigen’ initiatieven zoals de symposia georganiseerd door ‘Vrienden van de Reestkerk’ in Balkbrug en wil dit zoveel mogelijk stimuleren. Wilt u meer weten? Kijkt u dan op de website www.hetnieuweouderworden.nu. ■

Hoe zien ouderen hun eigen zorg: nu en in de toekomst?

Dé tablet speciaal ontwikkeld voor ouderen Nu ook in Overijssel

12,

€

95 pm

éénmalig €299,incl. Samsung Galaxy Tab 3 t.w.v. €329,-

Maak kennis met de Compaan Simpel in gebruik en prachtig vormgegeven. Ervaring met computers is niet nodig. De Compaan is dé tablet voor senioren om met familie en vrienden te communiceren. Bel ons vandaag nog en we verzorgen een demonstratie voor u.

www.uwcompaan.nl - 088 14 50 100

Woningen speciaal voor 55-plussers in de regio Twente! Omme men en Ommen

Dalfsen Da

Kloosterhaar K Kl Klo l

Neuenha enhaus haau aaus us us Neuenhaus

Den Ham Vroomshoop

Lem em meelerveld m el Lemelerveld

Nordhor No N ordhor or orddh rn rn Nordhorn Geesteren

Wij bieden diverse woningen!

Tubbergen

Vriezenveen

Ootmarsum

Hellendoorn Raalte Ra

Denekamp Wierden

Nijverdal

Almelo

Weerselo De Lutte

Rijssen

Borne

Enter

Holten

Hengelo

Bat Ba Bathm Bath athmen aathm en Bathmen

Delden

Diepenheim

Laren

Nee eeedee eed Neede Vorden

Boekelo

Haaksbergen

Loc Lo oche ooc cchhem Lochem

Borcu Borculo culoo cu Eibergenn

Losser

Enschede

Goor Markelo

Meer informatie: bel 088-921 09 21 twente@woonzorg.nl www.woonzorg.nl/twente

Oldenzaal

Gron Gr Grona G rron onau au Gronau

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Wooncomplex Het Lindenhof in Enschede alternatief voor verdwijnende verzorgingshuizen

Zelfstandig wonen in een warme en veilige omgeving Verzorgingshuizen gaan verdwijnen. De overheid stimuleert langer zelfstandig thuis wonen. Vaak kan dit ook prima. Maar wat als thuis wonen niet meer kan? Of wanneer u daardoor niemand meer ontmoet en eenzaamheid dreigt? Woonzorg Nederland is een landelijk werkende woningcorporatie, speciaal voor senioren, die goed naar de wensen van de senior van nu luistert.

warm, gezellig en veilig leefklimaat in en rond het complex. Daarnaast reageert zij snel en adequaat op uw wensen en klachten en heeft goede contacten met de aanwezige zorgorganisatie. Gezellig samen In Het Lindenhof kunt u andere bewoners zo vaak ontmoeten als u wenst. Meerdere keren per week zijn er activiteiten waaraan u, uiteraard vrijwillig, deel kunt nemen. Ook kunt u ervoor kiezen om uw warme maaltijd gezamenlijk met andere bewoners te eten in het restaurant. Gewoon lekker thuis eten en/of zelf koken mag natuurlijk ook!

In Het Lindenhof in Enschede is een nieuwe woonvorm ontwikkeld die ligt tussen zelfstandig wonen en een verzorgingshuis. Hier woont u zelfstandig, in een royaal en gelijkvloers 2, 3 of 4 kamer appartement, mét ruim balkon. Daarbij is in het gebouw 24 uur per dag verpleegkundig personeel aanwezig van De Posten Thuiszorg. Zij staan paraat om u te helpen wanneer u dat nodig vindt. Hiervoor kunt u gebruik maken van de alarmeringsinstallatie in uw woning. Alle voorzieningen dichtbij Heeft u nog geen zorg nodig? Dan bent u uiteraard ook welkom. U woont in Het Lindenhof immers zelfstandig. Het is echter wel een

veilig idee dat zorg altijd heel dichtbij is. Aanwezige voorzieningen zoals een ruimte voor bloedafname, fysiotherapie, ergotherapie, een wasserette, een bibliotheekservice, een kapper en een pedicure maken

Niehof bouwt woningen en zorghuis in Denekamp Het bouwbedrijf Niehof uit Lattrop laat aan de Van der Heijdenstraat te Denekamp woningen en een zorgcentrum verrijzen. De aannemer heeft met de gemeente Dinkelland een beginselovereenkomst gesloten over de transactie van leegstaande panden waarin voorheen onder meer de landbouwschool, de huishoudschool en het welzijnsbolwerk De Timp waren gevestigd. Een aantal karakteristieke elementen, waaronder het gewezen pand van de landbouwschool, zal worden ingepast. Daarnaast koopt Niehof een halve hectare braakliggende grond. Voor de gemeente en voor de aannemer is het volgens beider zeggen een goede

zaak dat de ontwikkeling op deze locatie in gang wordt getrokken. Dat heeft mede te maken met de ligging, nabij het centrum van Denekamp op relatief korte afstand van het bouwproject Eurowerft waar woningen en winkels komen. Van belang is ook, aldus wethouder Steggink, dat er behoefte is aan meer huizen bij het dorpscentrum, zowel reguliere woningen als appartementen voor ouderen die in meer of mindere mate zorg nodig hebben. Een derde belang is dat het gebied tussen de Van der Heijdenstraat, de Meester Muldersstraat en de Weerinkstraat niet verder verloedert. Net als de aannemer wil de wethouder de bouw zo snel mogelijk realiseren. ■

Denekamp heeft behoefte aan meer huizen bij het dorpscentrum

prettig, veilig en zorgeloos wonen een feit. Een warm leefklimaat Bij Het Lindenhof staat veilig wonen in een beschutte omgeving cen-

traal. Zo is er op Het Lindenhof een bewonersconsulent werkzaam. De bewonersconsulent houdt toezicht op het complex en ondersteunt u met al uw vragen over wonen, zorg en welzijn. Zij zorgt voor een

Huurwoningen mét zorg U huurt al een appartement, inclusief stook- en servicekosten, vanaf € 685,- per maand. Huurtoeslag is veelal mogelijk. Wilt u meer weten of een keer vrijblijvend komen kijken? Bel onze bewonersconsulente Marian Bossink op 088-921 0329 of kijk op www.hetlindenhof.nl. Wij heten u een warm welkom in Het Lindenhof! Op de website www.woonzorg.nl/twente vindt u nog meer seniorenappartementen van Woonzorg Nederland. ■

Uw rekeningnummer is nu een IBAN De afgelopen maanden zijn we in Nederland over gegaan op IBAN (International Bank Account Number). Na 1 februari 2014 gebruiken we alleen nog maar IBAN als rekeningnummer. Iedereen in Europa betaalt dan euro’s op dezelfde manier. Of u nu contant betaalt, wilt pinnen met uw betaalpas of euro’s moet overschrijven. De voorbereidingen voor de overgang op IBAN worden gedaan door de banken, overheden en bedrijven. Maar ook u als consument krijgt hiermee te maken. Hieronder staat op een rijtje waar u rekening mee moet houden: • U gaat voor betalingen steeds vaker gebruikmaken van een langer rekeningnummer, IBAN. Dit rekeningnummer bestaat uit uw huidige rekeningnummer, aangevuld met een aantal cijfers en letters. • IBAN is niet nieuw. Mensen, die wel eens geld naar het buitenland overschrijven, gebruiken dit rekeningnummer al langer. Maar ook als u nog nooit geld naar het buitenland heeft overgemaakt, heeft u al een IBAN. U vindt uw IBAN op uw rekeningafschriften en in uw internetbankieromgeving. • Steeds meer bedrijven, organisaties, verenigingen en overheden gaan met IBAN werken voor hun betalingen. De rekeninggegevens van hun huidige klanten zetten zij automatisch om naar

IBAN. Daar hoeft u niets voor te doen. Als het nodig is vragen zij u zelf om uw IBAN. • Op overschrijvingskaarten en machtigingen komt meer ruimte voor het langere IBAN-nummer. • Ook uw bankafschriften kunnen er iets anders uit gaan zien, evenals de sites van banken voor het internetbankieren. Wanneer u online bankiert, zal de bank de nummers in uw adresboeken automatisch omzetten naar IBAN. Op termijn ‘krijgt’ iedereen een nieuwe betaalpas. Uw

eigen bank zal u informeren als het zover is. • Sinds 1 februari 2014 gebruiken we alleen nog maar IBAN als rekeningnummer, zowel voor binnenlandse betalingen als grensoverschrijdende betalingen. • IBAN bestaat uit een landcode (bijvoorbeeld: NL), een controlegetal (bijvoorbeeld: 08), een bankcode (bijvoorbeeld: RABO) en uw huidige rekeningnummer, aangevuld met één of meer nullen. ■ 9

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Achter ieder overlijden schuilt een verhaal

Op een persoonlijke manier afscheid nemen Bij een overlijden streef je er als uitvaartverzorger natuurlijk altijd naar om samen met de nabestaanden het overlijden van hun dierbare op een professionele, liefdevolle en persoonlijke manier vorm te geven. Er schuilt een verhaal achter elk overlijden, elk mens is anders en daarmee de uitvaart ook. Dit is zo’n persoonlijk verhaal.

mooie anekdotes over zijn leven en samen hebben we de kist gesloten. Een prachtig bloemstuk sierde de kist. In stilte luisterden we naar zijn lievelingsmuziekstuk. Een waardig afscheid In kleine stoet betraden we de begraafplaats. Alleen de zes dragers, het echtpaar en ik liepen richting het graf. Een klein zonnetje brak door en een vogel zong zijn lied. De dragers plaatsten de kist op het graf, namen hun hoed af en knikten nog een laatste groet. Het echtpaar en ik bleven nog even bij het open graf staan, spraken zijn naam nog eenmaal uit en met een gedicht besloot ik de plechtigheid. Zou hij nu eindelijk bij zijn geliefde vrouw zijn?

Francisca Vermeulen, uitvaartonderneemster bij Yarden, vertelt: “Op een gure, mistige ochtend werd ik gebeld dat een meneer in zijn woning was overleden. Bij aankomst op het adres, de gordijnen gesloten, werd opengedaan door een echtpaar. In het huisje leek het of de tijd heeft stilgestaan met oude, maar degelijke meubeltjes in de kamer. Mevrouw nam me mee naar de keuken, waar de overledene nog in zijn stoel zat. Een kopje thee met een bordje met een boterham stonden op tafel. Zo is hij overleden, op zijn stoeltje aan de keukentafel.

Francisca Vermeulen streeft er naar iedere uitvaart op een persoonlijke en liefdevolle manier vorm te geven.

Mooie anekdotes De overledene was al jarenlang weduwnaar en had geen kinderen.

Het echtpaar vertelde dat meneer geen contact had met familieleden of met zijn buren, altijd de gordij-

Minder pijn bij artrose door internetprogramma Patiënten met artrose aan hun knie of heup blijken minder pijn te hebben na het volgen van het internetprogramma 'Artrose in beweging'. Het programma zorgt ervoor dat dagelijkse activiteiten die veel ouderen nog zelfstandig willen uitvoeren zoals wandelen, boodschappen doen en fietsen veel makkelijker gaan. Deze resultaten kwam naar voren uit onderzoek van Daniël Bossen in opdracht van het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL). Artrose is een reumatische ziekte waarbij slijtage optreedt in de gewrichten. Patiënten hebben veel pijn tijdens het bewegen, waardoor ze dit steeds minder doen. Zo komen ze in een vicieuze cirkel terecht waarin de artrose en de gevolgen ervan steeds erger worden. De precieze oorzaak van artrose is nog steeds niet achterhaald. Wel is duidelijk dat de klachten door (regel)matig intensief bewegen kunnen afnemen. Promovendus Daniël Bossen onderzocht 100 patiënten met artrose die deelnamen

aan het internetprogramma 'Artrose in beweging' en vergeleek hen met een met een even grote controlegroep die het programma niet volgde. Minder last Bossen constateert dat 44% van de deelnemers na drie maanden minder last heeft van de artrose, tegenover slechts 7% in de controlegroep. De onderzochte patiënten blijken na het volgen van het programma beter te kunnen functioneren in het dagelijks leven. Activiteiten zoals traplopen, hurken, boodschappen doen en wandelen worden als makkelijker ervaren en de patiënten hebben minder pijn. Volgens Bossen maakt het programma de patiënten ervan bewust dat ze kunnen blijven bewegen zonder de artrose te verergeren. “En het programma werkt tegelijkertijd ook als een stok achter de deur om regelmatig te bewegen.” Het programma kan vrij gebruikt worden via de website www.artroseinbeweging.nl. ■

nen gesloten had, weinig buiten kwam en zijn vrouw nog altijd enorm miste. Tja, hoe moet het af-

scheid er dan uitzien? Samen met het echtpaar hebben we in de aula bij de kist gestaan. Ze vertelden nog

Naastenliefde Het echtpaar verliet in stilte de begraafplaats. Het echtpaar. Zomaar mensen uit het dorp. Door een toevallige ontmoeting in contact gekomen met deze meneer. Ze ontfermden zich jarenlang met aandacht en praktische zorg over hem. Dit echtpaar verloor een vriend. Zo bijzonder. Voor mij is dit echte naastenliefde.” ■

PROO: ouderen in actie Bij het begin van deze statenperiode, die volgend jaar eindigt, hebben Provinciale Staten van Overijssel afgesproken de subsidies voor maatschappelijke organisaties af te bouwen. Het sociaal domein is immers geen taak van de provincie, maar ligt op het bordje van de gemeenten. Dat met deze afspraak veel belangrijke provinciale bovenlokale activiteiten ten behoeve van burgers en maatschappelijke groepen in die gemeenten moeten worden beëindigd, moet dan maar. Herhaalde gesprekken met het provinciebestuur hebben niet tot een ander standpunt geleid. De wethouders van onze 25 gemeenten hebben zo veel kopzorgen dat er geen ruimte is voor bovenlokale coördinatie, initiatieven en activiteiten. Noodzakelijke activiteiten Het bestuur van SENtrum ziet dit als een groot gevaar; aan tal van projecten is al een eind gekomen en de nog overgebleven medewerkers lopen zich het vuur uit de sloffen om ergens middelen te vinden om de hoogst noodzakelijke activiteiten ten behoeve van de oudere burgers in onze provincie nog te kunnen uitvoeren. Zo is ook de financiering van de krant Senioren Overijssel vanuit SENtrum beëindigd. De uitgever zet deze krant dit jaar zelfstandig voort, maar SENtrum kan daaraan geen personele ondersteuning meer bieden. Wel beschouwt het bestuur van SENtrum de krant nog

steeds als een belangrijk informatiekanaal. Zoals bekend heeft SENtrum vorig jaar de Participatieraad Ouderen Overijssel (PROO) in het leven geroepen met als doel het activeren van senioren en maatschappelijke organisaties, beïnvloeden van gemeentelijk, provinciaal en rijksbeleid om te bereiken dat ouderen blijven participeren in de samenleving en de regie over hun eigen leven behouden. Uit de actieagenda van PROO zijn drie prioriteiten gedestilleerd waarmee nieuw gevormde werkgroepen van actieve, geëngageerde senioren aan het werk zijn gegaan. Draaiboek voor ouderengroepen De participatie van senioren verloopt in veel gemeenten nog lang niet naar behoren. Wethouders en raadsleden willen niet voor de voeten worden gelopen door allerlei raden en commissies. Ze zeggen goed te willen luistern naar de burgers, maar als het dan aankomt op de vorming van bijvoorbeeld een seniorenraad of een gemeentelijke participatieraad ouderen, dan geven ze niet thuis. Dat moet veranderen. PROO werkt aan een draaiboek waarmee verschillende ouderengroepen in gemeenten worden geholpen om tot een intensievere samenwerking te komen, zodat ze eenduidig gevraagd en ongevraagd advies kunnen uitbrengen ten aanzien van het gemeentelijk (preventief) ouderenbeleid. PROO zal ook initiatieven nemen om in gemeenten, waar nog geen samenwerkingsverband is,

zo’n samenwerking van de grond te krijgen. De werkgroep voor deze eerste prioriteit wordt getrokken door Secil Arda. Succesfactoren en valkuilen Een tweede werkgroep ontwikkelt een kenniscentrum voor wonen en zorg. Er gebeurt veel in diverse gemeenten maar er is weinig uitwisseling van kennis en ervaring. De PROO-werkgroep onder leiding van Theo Heesen ontwikkelt een kennisdossier dat binnenkort via de website van SENtrum/PROO beschikbaar komt. Het gonst in Overijssel van de initiatieven, bedacht, opgezet en uitgevoerd door ouderen. Er zijn daarbij succesfactoren die altijd werken, maar ook valkuilen die ontweken moeten worden. Standaardoplossingen zijn er niet, maar telkens het wiel opnieuw uitvinden is ook niet nodig. De werkgroep ‘Lokale initiatieven en buurtnetwerken’, getrokken door Anjo Geluk, is bezig deze lokale initiatieven te inventariseren en op te nemen in een database, gekoppeld aan het kenniscentrum van PROO. Op die manier kunnen burgerinitiatieven een bredere bekendheid krijgen, kunnen burgers op ideeën worden gebracht en kunnen initiatiefnemers van elkaars ervaringen leren. Dit alles wordt door de Belangenorganisaties Overijssel (BOO) ondersteund. Neem voor meer informatie contact op met PROO of BOO via info@ belangenorganisatiesoverijssel.nl, tel. 074-250 0155. ■

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Gieren met het komische duo

Geer & Goor gaan op vakantie… En u kunt mee! Gerard Joling en Gordon zetten zich ook dit jaar samen met het Nationaal Ouderenfonds weer in voor de ouderen van ons land. Voor een nieuwe serie met Geer & Goor zoeken we senioren die er eens uit willen.

men ontvangt u hierover bericht. Deelname is uiteraard kosteloos en als u meegaat op reis, dan wordt deze volledig vergoed. U kunt zich op vier manieren aanmelden: • Via de website: www.rtl4.nl/geerengoor • Per post. Schrijf een brief aan: Geer en Goor Postbus 154 1250 AD Laren Vergeet niet uw naam en telefoonnummer te vermelden! • Telefonisch: 035-533 3145 • Via de mail: geerengoor@talpa.tv

Koestert u de diepe wens om nog één keer een bijzondere plaats te bezoeken en heeft u daar een mooi verhaal bij? Of wilt u één keer iets doen waar u al heel uw leven van droomt? Meld u dan nu aan! Bijzondere plaats Hebt u bijvoorbeeld mooie herinneringen aan een specifieke plek op de Veluwe, omdat u daar als kind heen ging? Hebt u een bijzondere reden om Rome te bezoeken of om het Vaticaan te zien? Of hebt u de wens terug te keren naar die ene boerderij in Drenthe, waar u ooit verliefd werd? Of misschien wilt u Lourdes bezoeken, of Maastricht, of Delfzijl. Alle plaatsen zijn goed, als het verhaal dat er achter zit maar heel bijzonder is. Bijzondere belevenis Maar misschien heeft u juist een activiteit of een belevenis op uw wensenlijst staan. Iets wat u nog nooit gedaan heeft, maar graag

Senioren op pad met Gerard Joling en Gordon.

eens zou willen doen: vliegen bijvoorbeeld, of per boot naar een Waddeneiland, naar Spanje of wandelen in de Ardennen. Alles is mogelijk, maar ook hier geldt: het verhaal achter deze wens is heel belangrijk.

“Oorlogsverhalen mogen niet verloren gaan”

Meld u aan! Het Nationaal Ouderenfonds zoekt mensen van 70 jaar of ouder die, samen met Gerard en Gordon, een paar dagen op pad willen gaan. Ouderen die hun verhaal met de rest van het land willen delen. Die

goed kunnen vertellen en die deze zomer gedurende drie of vier achtereenvolgende dagen beschikbaar zijn. De redactie leest alle aanmeldingen en u krijgt altijd bericht terug. Ook als uw aanmelding niet verder in behandeling wordt geno-

2.000 vrijwilligers in 2013 Dankzij het programma 'Geer en Goor: Effe Geen Cent Te Makken' hebben zich in 2013 ruim 2.000 mensen aangemeld om vrijwilliger te worden bij het Nationaal Ouderenfonds. De diva's leefden samen een maand lang op AOW-niveau. Daarbij deden ze hun uiterste best om hun steentje bij te dragen aan het Nationaal Ouderenfonds. Op eigen initiatief deden ze daar nog een schepje bovenop met een groots benefietgala. De opbrengsten zijn geheel ten goede gekomen aan ouderen in Nederland. ■

“Je had toen andere gedachten: het was zij of wij” “Of ik veel angst heb gekend in mijn tijd bij het verzet? Spannend was het wel. Maar je moet daar ook in groeien. Het is niet van de een op andere dag.”

Het boek Oorlog in herinnering is een project van de twee schoonzussen Mireille en Mai-Lin Droste. Mireille (36) is fotograaf, getrouwd en moeder van drie kinderen. Na jarenlang in de zorg te hebben gewerkt, heeft ze in 2008 haar hart gevolgd en zich toegelegd op fotografie. Mai-Lin (34) is schrijver. Na jarenlang met veel plezier als psycholoog in de gehandicaptenzorg te hebben gewerkt, heeft ze zich de afgelopen anderhalf toegelegd op de realisatie van Oorlog in herinnering. Ze is getrouwd en heeft twee dochters. Mireille: “Vlak voor zijn dood, begon mijn grootvader voor het eerst te vertellen over de oorlog en wat hij had meegemaakt. Kort daarna is hij overleden en met hem zijn veel nooit vertelde verhalen verlo-

ren gegaan. Eeuwig zonde. Dit heeft mij er toe gebracht om samen met mijn schoonzus dit project te realiseren, zodat niet alle oorlogsverhalen met het verstrijken van de tijd verloren zullen gaan.” In het boek zijn op zuivere en integere wijze de oorlogsverhalen van 34 mensen opgetekend. De personen komen uit verschillende delen van Nederland en hebben WOII meegemaakt onder de Duitse of Japanse bezetting. Het resultaat: een indrukwekkend en aangrijpend document waarin fotografie en tekst elkaar versterken. Het boek laat de lezer stilstaan bij de impact van de oorlog op een mensenleven. Door het gehele boek heen is angst, wanhoop en verdriet, maar ook hoop, geluk en liefde voelbaar. ■

De heer Lette (93 jaar) is ten tijde van de Tweede Wereldoorlog fabrieksarbeider in Enschede. In deze stad woont hij nog steeds. Voor zover hij weet de laatst levende van zijn verzetsgroep uit Enschede. In het boek ‘Oorlog in Herinnering’ vertelt hij zijn aangrijpende verhaal. In het verzet “De oorlog is aan de gang, het is een heel andere tijd. Je doet op dat moment gewoon, wat je denkt dat goed is. Ik zat in het verzet met een kleine groep, vijf mannen. We hadden geen naam, maar waren een werkgroep. We kregen opdrachten en die voerden we uit. Van hogerhand kregen we de opdracht een vader en zijn zoon 'monddood' te maken. De vader zat binnen de ondergrondse in Almelo rond te snuffelen en ze hadden hem in de gaten. Ze vertrouwden hem niet. Een voormalig SS'er die ook bij het verzet zat, is bij hem op visite geweest en heeft hem uitgehoord. Zo zijn we erachter gekomen dat hij een verklikker was. Hij moest van het verzet naar confectiefabriek Pleij komen. Hij kwam niets vermoedend en even later hebben

we hem doodgeschoten. Maar het moest wel, anders gingen we er zelf aan. Hij zei nog wel: "Denk aan mijn vrouw en kinderen". Een half uur later hebben we ook zijn zoon doodgeschoten. Hij was een jaar of 25, 26. Ongeveer mijn eigen leeftijd. Ik heb nog vaak gedacht: waarom toch eigenlijk ook die zoon? Maar je had toen een hele andere gedachtegang, het was zij of wij.” ■ Het boek ‘Oorlog in herinnering’ kost € 34,95 en is te koop via www.oorloginherinnering.nl. 11

Een goed helpt

verder Als ervaren uitvaartverzorger in de provincie Overijssel weten wij dat een betekenisvolle manier van afscheid nemen helpt bij het rouwproces. Daarom ondersteunen en inspireren wij u bij het organiseren van een begrafenis of crematie. U kunt ons bellen op 088 927 37 20.

Yarden Uitvaartzorg. Wilt u een overlijden melden? Bel dan 0800 8192 (24 uur per dag). www.yarden.nl

Vertrouw op onze wijkzuster Onze professionele en vriendelijke wijkzusters bieden goede en persoonlijke zorg, zodat u op een prettige manier thuis kunt blijven wonen. Wij geloven dat dit alleen kan door u goed te leren kennen en een persoonlijke relatie op te bouwen. Daarom werkt TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) vanuit kleine wijkteams, zodat u weet wie u komt helpen. Ook in de nacht en bij specialistische zorg kunt u op onze wijkzusters rekenen. Waar nodig krijgen zij ondersteuning van specialisten ouderen geneeskunde en/of paramedici (zoals fysio en ergotherapeuten) van TMZ. Voor u ongetwijfeld een vertrouwd gevoel.

Neem gerust contact op

Wilt u meer weten over de thuiszorg van TMZ? Bel dan: 085 – 77 38 777 of kijk op www.triviummeulenbeltzorg.nl

Maak kennis met TriviumMeulenbeltZorg Binnen TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) zetten ruim 2100 medewerkers en 1100 vrijwilligers zich dagelijks in om ouderen en chronisch zieken goede en persoonlijke zorg te bieden. In onze moderne en duurzame woonzorgcom plexen en bij mensen thuis bieden wij onder andere verpleging, verzorging, begeleiding, personenalarmering en huishoudelijke zorg. We zijn actief in de gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo, Tubbergen en Twenterand. TMZ richt zich nadrukkelijk op de relatie met cliënten, medewerkers en andere betrokkenen. Samen maken wij de zorg persoonlijk.

www.triviummeulenbeltzorg.nl

Samen voor persoonlijke zorg

Vitaal | Ondernemend | Coöperatief

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

PUZZEL

Doe mee!

En win een boek van Roots in Twente De oplossing voor deze puzzel kunt u voor 31 augustus 2014 sturen naar Geen Blad voor de Mond, postbus 652, 7500 AR Enschede, onder vermelding van ‘oplossing puzzel'. Of u kunt uw oplossing mailen naar: b.ekkelboom@geenbladvoordemond.nl Onder de goede oplossingen wordt een boek van Roots in Twente verloot.

Puzzelaar gefeliciteerd! Wij hebben op de puzzel van februari 2014 veel goede oplossingen ontvangen. De oplossing was 'waterkanon' Uit alle goede inzendingen is de heer F. Timmerhuis uit Raalte geloot als winnaar van de boekenbon. Van harte gefeliciteerd!

PUZZEL Nederlands bedrijf ontwikkelt speciale tablet voor ouderen

“Ik stuur mijn oudtante bijna iedere dag een foto” Sinds kort is de Compaan op de markt, een tablet speciaal voor ouderen. De tablet blinkt uit in gebruikersgemak. Door het gebruik van grote knoppen en de simpele navigatie kan iedereen met de Compaan overweg. Ook mensen die geen ervaring hebben met computers. Daarnaast niet onbelangrijk, de Compaan ziet er dankzij de houten schil erg mooi uit en staat stevig op tafel. Zoals zoveel producten, begint het idee van de Compaan bij een eigen behoefte. De 90-jarige oudtante van Joost Hermanns, bedenker en oprichter van de Compaan, kwam door een val in een revalidatiekliniek. Hermanns: “Mijn oudtante kon voor haar val prima met haar computer overweg, daarna lukte het gewoon niet meer”. Omdat zijn oudtante wel wilde e-mailen en foto’s wilde zien van de kinderen, bedacht Hermanns de Compaan. Zijn oud-collega Bart Landolt hielp hem het idee te verwezenlijken. “Nu stuur ik haar bijna iedere dag een foto van mijn kinderen.” Met de Compaan kunnen ouderen foto’s

delen, berichten ontvangen en versturen en beeldbellen. Daarnaast geeft de tablet nieuws en kan een agenda structuur geven aan de dag. Ook handig, altijd als er iemand iets stuurt naar de Compaan, wordt

de gebruiker daar met een duidelijke melding op het scherm en een geluidstoon op geattendeerd. Veilig communiceren Extra aandacht is besteed aan vei-

De bedenkers van de Compaan, Joost Hermanns (links) en Bart Landolt.

ligheid. Familie en vrienden communiceren met de Compaan via een beveiligde website, het Compaan Portaal. Zo worden ook diverse mantelzorg toepassingen aangeboden. Een medicijnen her-

innering, de goedemorgen service die de familie alarmeert als er niet wordt gereageerd en de gedeelde agenda. Beeldbellen naar Nieuw-Zeeland Ligt een samenwerking met professionele zorg voor de hand? “Dat klopt helemaal”, zegt Joost Hermanns hierover. “We hebben een heel toegankelijke dienst voor zorgverleners geïntroduceerd waardoor cliënten met een simpele knop de Compaan contact met de zorgverlener op kunnen nemen.” De Compaan is echter vooral een middel om met elkaar in contact te blijven. “Ondanks dat we nog maar kort bezig zijn, hebben we leuke dingen meegemaakt. Een oma die via beeldbellen van haar kleindochter hoort dat ze ten huwelijk is gevraagd en een dame van 92 die haar broer in Nieuw-Zeeland voor het eerst in twintig jaar weer ziet.” En de 90-jarige oudtante van Hermanns? Die is inmiddels weer thuis en geniet dagelijks van een foto van de kinderen van Hermanns die ze op haar Compaan krijgt. ■ 13

SeniorenOverijssel

Vriezenveense kunst in museum De gemeente Twenterand schenkt een aantal kunstvoorwerpen die betrekking hebben op de geschiedenis van de voormalige gemeente Vriezenveen aan de Vereniging Oud Vriezenveen. Volgens het gemeentebestuur zijn de geschonken kunstwerken in het Historisch Museum meer op de plek en komen ze daar beter tot hun recht dan in de opslag ten gemeentehuize. Het gaat onder meer om een ingelijste kaart van de reis van Vriezenveen naar Sint Petersburg, een stenen bord ‘Baarland en Oudelande danken Vriezenveen’ vanwege hulp van Vriezenveners na de watersnood van 1953 in Zeeland, een zijdeschildering met onder andere de Grote Kerk te Vriezenveen, een schilderij van de grote brand die Vriezenveen in 1905 grotendeels in de as legde, een mozaïek met het gemeentewapen van Vriezenveen in lijst, een kleurenlitho in lijst met zicht op de beurs aan de Neva in Sint Petersburg en twaalf boekjes over de geschiedenis van het veendorp. ■

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Boek voor (klein)kinderen van longkankerpatiënten De diagnose 'longkanker' roept vaak veel vragen op. Zowel bij patiënten als hun naasten. Het Familieboek over longkanker helpt (klein)kinderen meer over deze ziekte te begrijpen. Het boek belicht met behulp van heel veel illustraties en simpele woorden tal van onderwerpen die aansluiten bij de beleving van kinderen, zoals “Hoe kan het nou dat mijn opa longkanker heeft,

terwijl hij nooit heeft gerookt?”. In het boek maken vijf kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar mee dat hun opa, oma of moeder de diagnose ‘longkanker’ krijgt. Ze schrikken erg en hebben veel vragen. Deze stellen ze aan elkaar én aan deskundigen zoals longarts Wanda de Kanter, longchirurg Willem Hans Steup en psycholoog Nel Kleverlaan. Zo leren de kinderen veel over verdriet, onmacht en opluchting, maar ook wat de ingewikkelde

Familieboek

over

ngkank - om samen er voor Kinderen of alleen te lezen -

ziekenhuiswoorden betekenen. En waarom de opa van Daniel met een zwemband zwemt na zijn operatie. Wilt u het boekje gratis thuisgestuurd krijgen? Stuurt u dan een mailtje naar bestuur@longkanker.info met uw naam en adres onder vermelding van ‘Familieboekje’. Het Familieboek over long kanker is een uitgave van het Longkanker Informatie Centrum en Roche. ■

dokter Wanda de Kanter

Emma Joy

Sabia

psycholoo g Nel Kleverla an Daniël

chirurg Willem Han s Steup

Mike

Uit eten met ANBO en Dinnersite ANBO gaat samenwerken met restaurantgids Dinnersite.nl, voor het aanbieden van ledenvoordeel bij ruim 200 restaurants. Directeur Liane den Haan: "ANBO biedt leden, naast collectieve belangenbehartiging en individueel advies, tientallen exclusieve voordeel- en kortingsafspraken, waardoor zij direct in hun portemonnee ondersteund worden. Met Dinnersite.nl is daar een mooie nieuwe samenwerking bijgekomen." Restaurantgids Dinnersite.nl heeft zich ingespannen om restaurants enthousiast te krijgen voor deze sympathieke actie. "Omdat restaurants zelf mogen bepalen op welke dagen zij voordeel aanbieden en deze doel-

groep hierdoor hopelijk een keer (vaker) uit eten kan, is het een winwinsituatie voor beiden" aldus dinnersite.nl directeur Menno de Vries. Nieuwe restaurants zijn van harte welkom om zich aan te melden. Deelnemende restaurants in Overijssel die een korting op de complete rekening geven zijn onder andere De Rietstulp in Giethoorn (25%), Grand Italia in Diepenheim (20%), De Belt in Belt-Schutsloot (20%), Bella Italia in Kampen (20%) en Sallandshoeve in Nieuw Heeten. ■ Alle deelnemende restaurants zijn te vinden op de voordeelpagina op de ANBO-website: www.anbo.nl/uiteten.

Hoortoestellen: de schaamte voorbij? In Nederland hebben 1,3 miljoen mensen last van gehoorverlies. Toch wachten veel mensen veel te lang met de aanschaf van een hoortoestel. En dat is jammer, want het gehoor is een van onze belangrijkste zintuigen. Dankzij ons gehoor kunnen we communiceren, genieten van muziek of een goed gesprek voeren. En dat is iets om zuinig op te zijn. Uit onderzoek blijkt dat mensen gemiddeld zeven tot tien jaar wachten voordat ze iets aan hun gehoorverlies doen. De kwaliteit van leven - ook op hogere leeftijd – kan echter enorm verbeteren als men het juiste hoortoestel krijgt aangemeten. Door het dragen van een hoortoestel worden je hersenen geprikkeld en daarmee kan verdere achteruitgang van het gehoor worden vertraagd. Tegelijkertijd zorgt de techniek in het hoortoestel ervoor dat je gehoor minder snel achteruit gaat. Daarom wordt geadviseerd om vanaf 50 jaar en ouder ieder jaar een hoortest te laten doen. Kwaliteit van leven Hoewel de gemiddelde leeftijd lager wordt, wachten veel mensen nog te lang voor ze actie nemen. “Ze worden door hun omgeving op hun gehoorprobleem gewezen of merken dat zij tijdens een feestje of in gezelschap moeite heb14

ben anderen te verstaan. Terwijl de kwaliteit van leven enorm kan verbeteren als je het juiste hoortoestel krijgt aangemeten. Hoortoestellen zijn er in vele soorten en maten en niet elk apparaat past bij elke mate van gehoorverlies. Het verschil in afstellingsmogelijkheden - en dus hoorcomfort - is enorm. En het hoorcomfort bepaalt juist hoe tevreden je bent over je hoortoestel,”

legt de audicien van Specsavers uit. In Nederland geldt de afspraak dat een hoorapparaat pas wordt vergoed als iemand op zijn béste oor meer dan 35 decibel gehoorverlies heeft. Daarbij is het logisch dat mensen met gehoorverlies op twee oren meer gebaat zijn bij twee apparaten dan bij één. In de praktijk lopen mensen te lang rond met maar één hoortoestel.

Vijf feitjes • Slechts 3 op de 10 mensen met gehoorproblemen draagt een hoortoestel. • 42% van de mensen met gehoorproblemen stelt de aanschaf van een hoorapparaat zo lang mogelijk uit. • Een kwart van de mensen met gehoorschade vraagt eerst een second opinion bij een andere

audicien om er zeker van te zijn of ze echt een hoortoestel nodig hebben. • Ruim de helft van de Nederlanders denkt dat mensen met gehoorproblemen zichzelf te jong vinden voor een hoortoestel. • 45% van de mensen meent dat mensen met een gehoorschade zich ervoor schamen dat ze een hoorapparaat hebben. ■

Tips van de audicien van Specsavers • Als u vermoedt dat uw gehoor achteruitgaat, let dan een week lang bewust op of u alles verstaat in gezelschap of voor de televisie. • Ga na of u alles nog goed hoort als er veel geroezemoes is, bijvoorbeeld in een winkel of restaurant. • Lees meer over gehoorschade op internet om te zien of het op u van toepassing is. • Aarzel niet een audicien te raadplegen voor een test of ga naar www. specsavers.nl/horen. • Schaam u niet en praat ook met andere mensen die last hebben van gehoorproblemen.

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

De herinneringen levend houden! Jaarlijks op 4 mei komen de gepensioneerde NS’ers en de nog werkende NS’ers bijeen in de stationshal om 20.00 uur te Hengelo, om de slachtoffers van de oorlog 1940-1945 te herdenken. Er is een toenemende belangstelling van zowel senioren, maar ook van jeugdigen. Vorig jaar 2013 had de belangstelling het vervolg in een persbericht in de Twentsche Courant Tubantia. Daarin werd ook mijn naam genoemd. Een inwoner uit Hengelo, woonachtig in de wijk ‘t Woolde (Jos Jambor), reageerde en maakte mij er op attent dat er ook nog een oorlogsmonument staat aan de Grobbenweg te Hengelo. Dit ter nagedachtenis aan Theo van Loon. Hij merkte verder op dat dit monument aan onderhoud toe

was. Bij controle ter plekke bleek dat zo te zijn. Ik schakelde een vriend, ex-machinist Bert Stassen in, en samen namen wij het voortouw om dit monument te doen herstellen. Een gezicht bij de naam De gemeente Hengelo bij monde van adviseur monumenten, archeologie en welstand Kees Stegeman en hoofd groenvoorziening Jos Koekkoek reageerden direct positief. Inmiddels is het monument in de vorm van een kruis gereinigd en zijn de letters in het opschrift weer keurig ingeschilderd door Zwaan Stassen-Kiewiet. In het gedachteniskruis/monument is een uitsparing, waarin mogelijk in het verleden een foto heeft gezeten. Na veel speurwerk waarbij we geholpen zijn door Victor Lansink is de

foto van Theo van Loon in ons bezit gekomen. De foto was zeer klein maar een bevriend fotograaf Herman Ruiter heeft de foto bewerkt en het resultaat mag er zijn. De foto van de toen 22-jarige Theo van Loon hebben wij vervolgens over laten zetten op aluminiumplaat en deze is gelijmd op het gedachteniskruis/monument. Bijkomstigheid was dat het bedrijf dat dit soort opdrachten uitvoert ons initiatief zo bijzonder vond dat men het tegen kostprijs heeft vervaardigd. De gemeente Hengelo betaalde de kosten die gemoeid waren met het produceren van de foto op aluminium. De naam kreeg weer een gezicht. Maatschappelijke stage Daar het monument dicht bij de Het Twickel College staat en dage-

lijks vele jeugdigen voorbij en langs de Grobbenweg fietsen, hebben wij het verzoek gedaan aan het schoolteam om het monument dat zo dicht bij de school staat te adopteren en te gaan onderhouden in het kader van maatschappelijke stage voor leerlingen. Het schoolteam bij monde van Merle Busscher heeft hierop positief gereageerd. Jaarlijks zal er een klas zijn die aandacht geeft aan het oorlogsmonument. Op deze wijze geven wij het besef van vrijheid en veiligheid aan elkaar door. Zondag 4 mei 2014 Zondag 4 mei waren wij om 18.00 uur samen gekomen aan de Grobbenweg te Hengelo om te herdenken Theo van Loon die op 22-jarige leeftijd overleed bij een vuurgevecht met de bezetter. Het monu-

ment heeft weer een gezicht en de herinneringen zullen ons doen denken dat dit nooit meer mag gebeuren. Immers het verlies van vrijheid en veiligheid raakt ons in het diepste van ons hart. Daarom moeten wij zorg dragen voor het behoud van onze vrijheid. Immers vrijheid geef je door, de generatie van nu moet zorg dragen om blijvend te gedenken. Demi Falkman, Isa Postumes en Iris Zanderink gaven het goede voorbeeld met het leggen van de krans bij het monument van Theo van Loon. Na veel speurwerk hebben we ook de familie van Theo van Loon gevonden en geïnformeerd over onze actie. Zondag 4 mei waren ze aanwezig bij het herstelde monument van hun oom. ■ Door Martin Meijerink

Bewoners Theo van Loonstraat te Hengelo ook aanwezig U woont in alle vrijheid in Hengelo aan de Theo van Loonstraat met ongeveer 40 huishoudens zo hebben wij geteld. Uw straat is genoemd naar een 22-jarige jongeman Theo van Loon die in de oorlogsjaren 1940-1945 woonde aan de Deldenerstraat 115 te Hengelo. Zijn vader was werkzaam als handelsagent bij de Nederlandse Spoorwegen. Theo van Loon werd geboren te Maastricht op 2 februari 1920. Hij volgde de NS opleidingsschool te Utrecht werd op 28

juni 1943 bevordert tot commies-titulair en had standplaats Hengelo. Theo van Loon werkte in het verzet en hij behoorde tot de B.S.S.G. (Binnenlandse Strijdkrachten Strijdend Gedeelte). De bewoners van de Theo van Loonstraat hebben aan de oproep gehoor gegeven, ze waren evenals de bewoners uit de wijk ‘t Woolde in grote getale gekomen om Theo van Loon te gedenken. Een bijzonder initiatief van senior spoormannen en -vrouwen in Twente. ■

Wat gebeurde er op zondag 1 april 1945? De Engelse bevrijders zijn al dicht bij Hengelo. De Duitsers zijn op terugtocht naar het oosten. Ze blazen bruggen op en men wil ook de toenmalige IJsselcentrale opblazen. Een groep van 25 verzetsstrijders, waaronder Theo van Loon, bezetten de centrale en weten te voorkomen dat de Duitser de plannen uitvoeren. Wanneer ze de centrale binnenvallen zijn er nog zo’n twintig Duitsers in de centrale. Met heldenmoed slaagden de verzetsstrijders er in om de ontplofbare ladingen te verwijderen. Echter ze hadden niet gerekend op de Duitse Verwalter van de Stork fabrieken Stenzel. Wanneer hij met 150 man terug keert naar de IJsselcentrale aan de Grobbenweg vindt er een fel vuurgevecht plaats. Aan beide zijden vallen doden en gewonden. Aan Nederlandse zijde sneuvelen F. Santman, H. Nijhof en Theo van Loon. ■

Ouderenmishandeling?

Praat erover!

20% van de ouderen krijgt te maken met ontspoorde zorg of met moedwillige mishandeling! Schreeuwen, schelden, duwen, pijn doen, opsluiten, een extra pilletje, afpakken van bankpasjes, wegnemen van geld of sieraden, bezoek weghouden, niet laten telefoneren… zijn allemaal tekenen dat de zorg teveel wordt of kenmerken van moedwillige mishandeling.

Herken de signalen van ouderenmishandeling of ontspoorde zorg

Hebt u een onbestemd gevoel dat het niet goed gaat met een oudere in uw omgeving?

De oudere

De verzorgende of pleger

• geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen • maakt een depressieve en verwarde indruk • ziet er onverzorgd uit en de huishouding is verwaarloosd • krijgt geen gelegenheid om alleen met andere mensen te praten • is geld of spullen kwijt

• geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen • toont zich onverschillig voor het welzijn van de oudere • vertoont verschijnselen van overbelasting • probeert andere mensen buiten de deur te houden • scheldt of schreeuwt tegen de oudere in de aanwezigheid van bijvoorbeeld de arts of hulpverlener

Ouderenmishandeling?! Praat erover! Kadera Steunpunt Huiselijk Geweld 5 dagen per week, van 08.30 - 17.00 uur bel: 0900 1 26 26 26 (€ 0,05 per minuut) of mail: info@s-hg.nl

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Handtekeningenactie van SP in Twentse steden tegen sluiting van verzorgingshuizen Op initiatief van de SP worden in Hengelo en in Almelo handtekeningen verzameld tegen de voorgenomen sluiting van meer dan de helft van de verzorgingshuizen in Nederland. Op termijn zullen achthonderd van de dertienhonderd verzorgingshuizen worden gesloten omdat deze vorm van zorg te duur zou worden. Bovendien is het streven van de (nationale) politiek erop gericht oudere mensen die zorg nodig hebben deze zorg in hun eigen woning te geven. Dat is ook één van de ideeën achter de overdracht van zorgtaken van de rijksoverheid naar de lokale overheid. Op ge-

meentelijk niveau kan, zo is de gedachte, zorg op maat worden geboden, door bijvoorbeeld familieleden en buren (mantelzorg) of door instellingen die aan huis komen (buurtzorg en wijkteams). Volgens de SP is er vooral sprake van een grootschalige bezuiniging waarvan de ouderen die zorg nodig hebben de dupe zijn. “De bezuinigingen hebben als effect dat ouderen gedwongen zullen moeten verhuizen, en andere ouderen een verzorgingshuis niet meer in komen”, aldus de SP. Wat dit precies betekent voor het aantal plaatsen voor ouderen in verzorgingshuizen is volgens de partij tot dusver nog onduidelijk. ■

MuseumMaandag groot succes!

Meer dan tweeduizend ouderen gingen op 19 mei gratis naar het museum samen met het Nationaal Ouderenfonds. Zo’n 25 musea verspreid door heel Nederland openden hun deuren, speciaal voor 65-plussers en voor de vrijwilligers van het Nationaal Ouderenfonds. Deze MuseumMaandag werd mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij. Op deze zonnige maandag trokken duizenden ouderen naar het musea om naast de vaste collectie te genieten van speciale programma’s, rondleidingen, workshops en films. Een ontvangst, met koffie of thee met wat lekkers, en een goed

gevulde goodiebag na afloop waren de vaste ingrediënten van deze dag. Meer informatie is te vinden op www.ouderenfonds.nl/museummaandag. Cultuur en contact “Met MuseumMaandag worden ouderen die wat minder vaak in het museum komen in de gelegenheid gesteld om een culturele middag te beleven en op een leuke manier contacten te leggen met andere ouderen. Ook de vrijwilligers zijn erg enthousiast”, aldus Manon van Dijk van het Nationaal Ouderenfonds. Bijzondere dag MuseumMaandag is een initiatief

van Naturalis Biodiversity Center, Rijksmuseum Volkenkunde en Rijksmuseum van Oudheden. Het initiatief maakt van de maandag, de dag waarop veel musea gesloten zijn, de meest bijzondere museumdag van het jaar. Dit in samenwerking met verschillende partners. Zo hebben er in het verleden al samenwerkingen plaatsgevonden met weekblad Margriet en CPNB Maand van het spannende boek. Naast deze MuseumMaandag organiseert het Nationaal Ouderenfonds nog andere activiteiten, van stranduitjes tot concerten. Reserveren voor een uitje kan via 0900-6080100 (2 cent per minuut) of via www.ouderenfonds.nl/evenementen. ■

“Het is goed om op de hoogte te blijven van de moderne techniek”

Dedemsvaartse ouderen skypen en facetimen dat het een lieve lust is “Ideaal, zo’n iPad”, vindt Sari Meerman. “Ik skype regelmatig via de computer met mijn schoonzuster in Australië, maar mijn vingers willen niet zo best meer. Zo’n iPad is veel kleiner en lijkt me daarom veel handiger.” De Dedemsvaartse 80-plusser is één van de deelnemers aan het project Lifelong Living Online, een onderdeel van het Europese project iAge. iAge draait om het zoeken naar oplossingen voor de problemen die de vergrijzing in heel Europa met zich meebrengt. Het project in Dedemsvaart (gemeente Hardenberg) richt zich op de inzet van moderne middelen om ouderen langer zelfstandig te laten wonen. In een eerder stadium van het project is onderzoek gedaan naar de behoefte van ouderen. Hieruit bleek dat ouderen graag zelfstandig blijven wonen, maar niet gauw denken aan techniek als een oplossing hierin. In drie deelprojecten gaan ouderen in Dedemsvaart aan de slag met moderne techniek om te kijken welke middelen bij kunnen dragen aan langer zelfstandig en comfortabel wonen. De gemeente Hardenberg werkt hierin samen met Carinova, De Stuw en Baalderborg Groep en de Huisartsengroep Avereest.

Onmisbaar voor ouderen Onlangs kregen Sari Meerman en een kleine twintigtal medecursisten een iPad uitgereikt, waarmee zij hun veiligheid en sociale contacten kunnen vergroten én gemakkelijk kunnen overleggen met hun artsen en zorgverleners. Projectleider Bé Prenger is enthousiast over het project. “Binnen het iAge-programma zoeken we naar allerlei manieren waarop ouderen zolang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen”, vertelt hij. “Communicatie via de moderne media lijkt ons daarvoor een heel goed hulpmiddel. Om erachter te komen welke manier dat het best werkt, gaat een groep ouderen een half jaar lang aan de slag met de iPad. In totaal doen ongeveer vijftig ouderen mee aan meerdere projecten. Zij worden geholpen door vrijwilligers die hen wegwijs maken op de iPad.” Volgens Prenger zijn de moderne technieken onmisbaar voor de hedendaagse oudere. “Binnen iAge steken we in op veiligheid, sociale contacten en dienstverlening. Op het gebied van de veiligheid zijn er bijvoorbeeld veel mogelijkheden. Zo kunnen we bewegingsmelders installeren die ervoor zorgen dat de lampen automatisch aangaan als er ’s avonds iemand door het huis loopt. Bij de voordeur plaatsen we een camera die in contact staat met

de iPad. Wanneer er iemand aanbelt, kan de bewoner op de iPad zien wie er voor zijn deur staat”, zegt de projectleider. Skypen met Australië Om eenzaamheid te voorkomen of te verminderen, leren de deelnemers om te skypen en te facetimen. “We oefenen daarvoor tweemaal per week met leden van de groep onderling en eenmaal per week kan er geskyped worden met de buurtkamer in Dedemsvaart. Wanneer mensen dit onder de knie hebben, kunnen ze skypen met wie ze maar willen.” Volgens Sari Meerman is skype de uitvinding van de eeuw. “Het is zo mooi dat je elkaar kunt zien terwijl je praat”,

vindt ze. “Deze week skypete ik nog even met mijn schoonzus in Australië. Het is daar hoogzomer en ze zag er heel goed uit, dat zie je niet voor de telefoon. Mijn kleindochter gaat straks een tijd naar Zweden. Met haar kan ik op deze manier ook contact houden. Dat is toch prachtig.” Digitale overlegtafel Ook dienstverlening komt aan bod en dat is de reden dat Riekie Sieljes meedoet aan het project. Nu ze ouder wordt en net als haar leeftijdsgenoten vaker de hulp nodig heeft van huisarts, fysiotherapeut of apotheek, lijkt haar vooral het programma ZWIP ideaal. “ZWIP is een digitale overlegsituatie waarin je als

oudere centraal staat”, vertelt ze. “Je mag zelf bepalen wie je uitnodigt aan deze overlegtafel, je huisarts, je specialist, je apotheker, de fysiotherapeut, de thuiszorg, je kinderen, noem maar op. Al je medische gegevens worden opgeslagen binnen ZWIP en iedereen die ze nodig heeft kan erbij. Op het moment dat je door ziekte de deur niet meer uit kunt, dan skype je even met je huisarts voor een consult of je vraagt de apotheker of hij je medicijnen kan komen brengen of de fysiotherapeut welke oefeningen je moet doen om wat soepeler te worden. Dat lijkt me echt geweldig handig.” Harry Bennink kijkt nauwlettend toe hoe zijn echtgenote de eerste stappen zet in de digitale wereld. “Zelf heb ik een computer en een laptop, daar kan ik alles mee. Maar voor mijn vrouw is alles nieuw”, vertelt hij. “Daarom hebben we ons opgegeven voor dit project. Zij kan op deze manier leren met de tablet om te gaan en ik volg het programma gewoon op mijn eigen laptop. Het is goed om op de hoogte te blijven van de moderne ontwikkelingen, met name op medisch gebied. Het is nu nog niet nodig, maar mocht het ooit zover komen, dan is het handig dat je zo’n programma als ZWIP al kent.” ■ Door Erna Ekkelkamp 17

www.zorghuistwente.nl Bentelo Bentelerhof T:0547-388886

Denekamp De Huiskamer T: 0541-852006

Zorghuis Twente; goed en betaalbaar alternatief voor een verpleeghuis

S! KORTE TRIP a. 169,v. Stedentrip Londen

4 daagse busreis i i, 9, 12, 15, 18 jul Vertrek o.a.: 6 jun

Europa-Park

v.a. 209,-

PRACHTIGE EXCURSIEREIZEN! V.A.

N HALFPENSIO

€

299

V.A.

N HALFPENSIO

€

399

TIROL, KUFSTEIN EN TEGERNSEE

TRENTINO EN DE DOLOMIETEN

8 daagse busreis

V.A.

N HALFPENSIO

€

439

BOEDAPEST, BALATON EN DE POESTA 8 daagse busreis

4 daagse busreis okt juli, 8 aug, 10, 17 Vertrek: 29 mei, 25

De Veluwe

5 daagse busreis vertrek: 9 juni

Harzgebergte

v.a. 259,v.a. 279,-

5 daagse busreis aug, 15 sept Vertrek: 2 juni, 11

al v.a.

€ 169

Vertrek: 6 juni, 11 juli, 15, 22 aug, 18, 25, 31 okt, 7 nov

Vertrek: 13 juni, 12 sept

Vertrek: 13 juni, 4 juli, 1 sept

Hoogtepunten o.a.: Kufstein, Tegernsee, Achensee, Innsbruck, Swarovski Kristallwelten, Avondprogramma

Hoogtepunten o.a.: Brentamassief, Dolomieten, Gardameer, Trentino, Innsbruck

Hoogtepunten o.a.: Benedictijner klooster Melk, Balatonmeer, Boedapest, Donauknie, Poesta

V.A.

N HALFPENSIO

€

449

DALMATISCHE KUST, SIBENIK EN OPATIJA

V.A.

N HALFPENSIO

€

499

RIMINI, BOLOGNA EN VENETIË 10 daagse busreis

10 daagse busreis

V.A.

N HALFPENSIO

€

ZWITSERSE ALPEN MET BUS EN TREIN

729

10 daagse busreis

Vertrek: 2 juni, 22 sept, 13 okt

Vertrek: 2 juni, 14 juli, 22 sept

Vertrek: 2, 30 juni, 28 juli, 11 aug, 8 sept

Hoogtepunten o.a.: Opatija, Krka watervallen, Dalmatische kusttour, Kornati Archipel, Plitvice Meren

Hoogtepunten o.a.: San Marino, Bologna, Rimini, Venetië, Pesaro, Urbino, Ravenna

Hoogtepunten o.a.: Montreux, Brig, Tandradbaan Gornergrat, Lago Maggiore, Mont Blanc Express, Glacier Express

✃

GRATIS BROCHURE 2014

Ja, ik ontvang graag de nieuwe brochure:

o Excursiereizen o Fietsreizen o Stedenreizen

Naam

Boek nu: www.effeweg.nl of bel 0529 46 96 67

Adres

Alle fouten voorbehouden. Prijzen zijn vanaf en per persoon en o.b.v. een boeking voor 2 personen die verblijven in een 2-persoonskamer. Exclusief excursie en entreegelden en €18,- reserveringskosten per boeking.

Telefoon

dhr/mevr Postcode

Plaats

Zonder postzegel opsturen naar: effeweg.nl, antwoordnummer 778, 7700 VG Nieuwleusen

1021

E-mail

SeniorenOverijssel

KWARTAALKRANT VOOR EN DOOR SENIOREN VANAF 50 JAAR

Ouder in huis wordt flink duurder Een inwonende vader of moeder wordt vanaf 2015 flink duurder. Dit is het gevolg van het kabinetsbesluit om ouderen vanaf 2015 te korten op AOW als ze gaan inwonen bij hun kinderen. Vooral alleenstaanden met een laag inkomen moeten flink inleveren aan toeslagen. Dit blijkt uit cijfers van de Federatie Financieel Planners (FFP), die

doorrekeningen maakten in opdracht van het Nationaal Ouderenfonds/de NOS. Hoe lager het gezamenlijke inkomen, hoe meer volwassen kinderen en hun ouders inleveren als ze gaan samenwonen. Twee-oudergezinnen merken financieel weinig van inwonende bejaarde ouders. Volgens het kabinet is deze AOW-korting eerlijk omdat samenwonenden minder kwijt zijn aan huur, energie en eten. Deze in

de volksmond genoemde ‘mantelzorgboete’ is al door de Tweede Kamer. Op 24 juni buigt de Eerste Kamer zich erover. Tegenstrijdig beleid Het Nationaal Ouderenfonds vindt dit overheidsbeleid strijdig: kinderen mogen niet de dupe mogen worden als ze hun ouder in huis nemen. Er is een groot tekort aan seniorenwoningen, verzorgings-

huizen sluiten en de regering doet een massaal beroep op de samenleving. Daarnaast moet er volgens het Ouderenfonds meer gekeken worden naar de effecten van stapeling. Want vanaf 2015 wordt bij ouder-kind samenwonen niet alleen de AOW gekort, daarnaast krijgen alleenstaande kinderen nu al minder toeslagen. Vanaf 2015 kan dit zo honderden euro’s per maand schelen. ■

Twente investeert 4,4 miljoen euro in veiligheid Opnieuw trekt de Regio Twente de knip voor meer verkeersveiligheid in de veertien Twentse gemeenten. Er gaat een bedrag van 4,4 miljoen euro subsidie naar maatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid. Daarvan is 3,6 miljoen euro bestemd voor aanpassingen in de infrastructuur en ruim acht ton gaat naar verkeerseducatie en voorlichting. De opzet is dat het aantal ongevallen in de regio verder afneemt. Veruit het meest geld (ruim 960.000 euro) gaat naar Enschede en daarna volgen Hengelo (ruim 717.000 euro) en Almelo (ruim 448.000 euro). De gemeenten Hellendoorn, Rijssen-Holten en Twenterand volgen met bedragen

van dik drie ton. Het minste geld van de Regio Twente gaat naar de gemeente Haaksbergen, die net iets meer dan 31.000 euro toucheert. Het verkeersveiligheidsbeleid in Twente richt zich vooral op kwetsbare doelgroepen, zoals jonge automobilisten (vooral beginnende bestuurders), fietsers en ouderen. De veertien gemeenten blijven inzetten op het veiliger maken van locaties waar veel ongevallen plaatsvinden en een veilige schoolomgeving. Bij dat laatste gaat het niet alleen om de directe schoolomgeving, maar ook om de belangrijkste fietsen looproutes naar de basisscholen en de middelbare scholen. ■

Column

Mantelzorgboete

Zo langzamerhand is het kabinet Rutte erin geslaagd om bij ons allen tussen de oren te krijgen dat we als ouderen toch echt niet meer moeten rekenen op overheidszorg. Als we hulpbehoeftig worden moeten we onze kinderen, buren en andere toevallige passanten maar inschakelen om ons te helpen. Mantelzorg noemen we dat en, brave burgers als we zijn, we accepteren dat omdat de politici maar blijven roepen dat de verzorgingsstaat onbetaalbaar dreigt te worden. Dat tegelijkertijd de rijkste 1% van onze bevolking beschikt over 90% van het totale vermogen van alle Nederlanders en zij daarover nauwelijks belasting betalen, daar valt niemand over. De verschillen tussen arm en rijk doen denken aan oude tijden, toen de aristocraten de dienst uit maakten en heersten over

de eenvoudige burgers. Zijn we op weg naar een nieuwe standenmaatschappij? De VVD wist zelfs nog een half miljard belastingvoordeel voor deze rijken af te dwingen in ruil voor het afzien van die krankzinnige strafbaarstelling van illegaliteit. Geld tegenover ethische principes! Wat een land… En in dat klimaat komt het kabinet, bij monde van notabene een PvdA-staatssecretaris, met het voorstel om ouderen, die omwille van de zorg intrekken bij familie, met 300 euro te korten op hun AOW, de mantelzorgboete. Dus we moeten meer mantelzorg verlenen en als we dat doen dan kost dat geld, veel geld. En wat doen wij, brave burgers…, wij schudden ons hoofd en gaan over tot de orde van de dag. ■ Door Willem

Senioren duurzame trendsetters Veel oudere mensen leven duurzamer dan de meeste mensen zou verwachten. Het onderzoeksrapport van ‘Seniorencommunity Goedenwel’, een onderzoek dat werd gehouden onder 855 senioren, brengt in kaart dat ouderen veel letten op zaken als recycling, voeding en energieverbruik. De resultaten van het onderzoek laten zien dat een groot deel van de senioren goed duurzaam bezig is. Van de senioren is 65% voorzien van groene stroom, ongeveer 80% van de ouderen scheidt het afval zo goed mogelijk en zelfs 95% heeft het huis voorzien van spaarlampen. Ook heeft maar liefst 78% het huis beter geïsoleerd om energieverspilling tegen te gaan en om zuiniger met de verwarming om te kunnen gaan. Aan deze bewuste en duurzame levensstijl zouden de andere jongere generaties een goed voorbeeld kunnen nemen en 80% van de senioren laten dan ook blijken dat zij graag zouden zien dat meer mensen duurzamer gaan leven. ■

Colofon SeniorenOverijssel is een gratis krant voor en door ouderen en verschijnt vier keer per jaar. De krant informeert 50-plussers over gezondheid, werk, zorg, welzijn, financiën, politiek, mobiliteit en wonen in de provincie Overijssel.

in Overijssel onder andere te vinden bij alle bibliotheken, gemeentehuizen, alle Albert Heijn filialen in Twente en (hoofd)vestigingen van zorginstellingen. Daarnaast wordt de krant ook nog altijd thuis bezorgd op persoonlijke adressering.

De krant verschijnt in gedrukte vorm in een oplage van 65.000 exemplaren. De krant is bedoeld voor alle leden van de ouderenbonden, leden van stichting welzijn ouderen, leden van bibliotheken en alle overige 50-plussers uit alle Overijsselse gemeenten.

Wilt u de krant thuis ontvangen? Dat kan! Word abonnee voor € 9,- per jaar en ontvang vier edities per jaar op uw thuisadres. De krant blijft gratis, u betaalt alleen een bedrag om de verzendkosten te dekken. U kunt ook gebruik maken van een abonnement met welkomstgeschenk, zie aanbieding ‘Roots in Twente’ op pagina 6.

Nieuw is dat de krant ook gratis af te halen is bij meer dan 250 afhaaladressen in heel Overijssel. De krant is

Uitgever

Geen Blad voor de Mond BV Lasondersingel 149, Enschede Tel. 053-460 9002 www.geenbladvoordemond.nl

Oplage 65.000 exemplaren Eindredactie Annemarie Smidt Redactie Martin Meijerink Mark Odes Wil Jaegers Ontwerp en vormgeving Geen Blad voor de Mond BV Niels klein Avink Floris Luttikhuis Advertentieacquisitie Marjolein Steinhage Tel. 053-460 9002 Abonnement € 9,00 per jaar. U kunt telefonisch of per mail uw abonnement afsluiten. Daarvoor kunt u contact opnemen met Bas Ekkelboom: tel. 053 460 9002, b.ekkelboom@geenbladvoordemond.nl. Jaarlijkse verschijndata Editie 1: februari Editie 2: mei/juni Editie 3: september Editie 4: november/december Nieuws aanleveren Stuur uw persberichten naar: senioren@geenbladvoordemond.nl

OOK IN AANMERKING VOOR EEN GRATIS HOORTOESTEL? Ja, dat is vaak mogelijk. Specsavers betaalt namelijk uw volledige eigen bijdrage van 25% voor uw eerste hoortoestel. Uw zorgverzekeraar vergoedt 75% op een hoortoestel. Afhankelijk van hoeveel u reeds heeft betaald van uw wettelijk verplichte eigen risico, kan het eerste hoortoestel daarom helemaal gratis zijn voor u.

VRAAG HET ONZE AUDICIENS

EN MEER: n Geldt voor alle typen hoortoestellen n Geldt voor alle zorgverzekeraars n Alle audiciens zijn StAr geregistreerd n Gratis 5 jaar garantie, service en oorstukjes n Altijd gratis en vrijblijvende hoortest n Hoortoestel na eerste afspraak vaak direct mee naar huis VOOR UW DICHTSTBIJZIJNDE SPECSAVERS WINKEL GA NAAR: www.specsavers.nl/winkelzoeker Gratis betekent dat Specsavers uw eigen bijdrage van 25% betaalt voor maximaal 1 hoortoestel binnen de categorie waarin u ingedeeld bent door het Zorgverzekeraars Nederland Protocol. De overige 75% wordt vergoed door uw zorgverzekeraar. Indien u wellicht nog een bedrag aan eigen risico dient te betalen, wordt dat bedrag door uw zorgverzekeraar op de 75% vergoeding in mindering gebracht. Voor sommige producten kunt u doorverwezen worden naar een partner audicien van Specsavers. De actie is geldig t/m 31 december 2014. ÂŠ 2014 Specsavers Optical Group. All rights reserved. www.specsavers.nl

Geldt voor alle zorgverzekeraars, o.a. :