Actief over de grens 2011 by Tourismusmarketing Grenzregion

Actief over de grens Fietsen en Wandelen in het Duitse grensgebied

Cultuurschat Artland

Samenwerkende gemeenten Artland

Rubberboottochten

Samenwerkende gemeenten Bersenbrück

Toeristische informatie over de samenwerkende gemeenten Artland

Toeristische informatie over de samenwerkende gemeenten Bersenbrück

Lange Straße 44 49610 Quakenbrück Tel. 0049 (0) 54 31 - 9 0 75 90

Rathaus | Quakenbrücker Straße 1a 49593 Bersenbrück Tel. 0049 (0) 54 39 - 96 24 70

Historische stadswandelingen

Samenwerkende gemeenten Fürstenau

Boßelspaß

Samenwerkende gemeenten Neuenkirchen

Toeristisch Informatiebureau (TIB) voor de samenwerkende gemeenten Fürstenau

Toeristische informatie over de samenwerkende gemeenten Neuenkirchen

im Alten Rathaus | Große Straße 27 49584 Fürstenau Tel. 0049 (0) 59 01 - 9 6 10 25

Alte Poststraße 5 - 7 49586 Neuenkirchen Tel. 0049 (0) 54 65 - 20 10

Geweldig uitzicht! De TeutoRegion in het Osnabrücker Land dankt haar charme aan de toppen van het Teutoburger Wald en het Wiehengebirge. Een streek met lieflijke hellingen en wonderschone dalen, geknipt voor outdoor activiteiten of een ontspannen vakantie te midden van ongerepte natuur. Met idyllische stadjes als decor voor een Wellnessreis of verwenvakantie. We verheugen ons op uw komst!

Nieuw!

Ontdek en beleef de leukste plekken in de TeutoRegion! Gidsje en informatie: Tourismusverband Osnabrücker Land e. V. Postfach 41 49, 49031 Osnabrück Tel. 0049 (0) 541 95111-95 Fax 0049 (0) 541 95111-20 www.osnabruecker-land.de tv@osnabruecker-land.de

www.artland-tourismus.de

Vitalbäder in het Osnabrücker Land

Een Koninkrijk voor je gezondheid! BAD ESSEN Kuuroord met fraaie tuinen

Tourist-Info Telefoon: 0049 (0) 54 24/29 11 - 88 E-mail: touristinfo@bad-laer.de www.badlaer.de

DE ‘VARUSREGIO’ IN HET OSNABRÜCKER LAND, HARTJE NATUURPARK TERRAVITA

Ha se

Kalk

ngeb

Belm

Bohm te

irg

gio n

Bad Essen

Osnabrück

Hasbergen Hagen a. T.W.

Ha se

Bissendorf

Te u t Bad Iburg

ob u

Georgsmarienhütte

rge

Hilter a. T.W.

Melle

rW al

Bad Laer Glandorf

Teuto-Region Dissen a. T.W.

Bad Rothenfelde

BAD ESSEN • BELM • BOHMTE • BRAMSCHE OSTERCAPPELN • WALLENHORST Veranstalt

ungen Var

 03.09.  05.09.

usRegion

2010

19.30 Uhr: A capella Festiva Erntem l – auf der arkt Waldbüh und tradition – Marktstände ne elles Handwe bieten landwirt schaftlic rk Bergfes he Produkte t am Piesber g mit Piesber Verkau fsoffen glauf er Sonnta 20.30 Uhr: g Hey Mann! Geschich Band – „Indian tsträchti auf der Waldbüh Summe g und und beruhige r Night“ ursprüng ne lich, spannen Osterca bei Högers nd, bergig 12.09. ppelner ... Mittelp spannen und eben, d  Kirmes d, mitten unkt einer aktiv und Wandern – Ortszent im Naturpa  16.09. die VarusRe auf dem entWanderregionOldtimer-Rallye rum rk Terra Vita DiVaWal gion in Belm-V Arminius k und dem – das ist 20.00 Uhr: weg sechs Städte im Osnabrücker ehrte  18.09. Land, zu Herman der sich  Radeln van Veen haben. Namensund Gemeinden ... das 20.30 Uhr: auf der  18.09. Bad – auf zusamm imKirchpla dem marsha Blütenm engetan der DiVaTou GartenTraumTou Ort der Varussch gebend für unsere ll & alexand tz eer Klingen r und r  18.09.+ Region ist er – auf des Schwag Park. Erleben lacht, Kalkriese der Waldbüh  Genieße , mit Museum der ne n mit der Sie  24.09. - 19.09. Lions Open Interna storf Musikfest – Mehrzw 2000 Friedens die zahlreichen KAFFEEZ und „Kartoff 26.09. EIT! und tional – Veransta eckhalle elplate“ zeichen, „Mega der ltungen, Golfclub  24.09. Schwags jekt COLOSS das verbinde Gaudi Event“ Varus Venne torf 27.09. AL, unsere nde Kunstpro – Bad Essener Herbstk Urlaubsa  25.09. irmes ngebote Oktobe 27.09. Ihr Team ... rfest Bohmte der VarusRe  26.09. Die r Markt gion. Varus – Große Region Informat regionale Nieders  02.10. im Osna anrufen ionen erhalten ächsisc Gewerbe he Musikta schau mit brückeroder mailen! Sie von uns allen, Geschichts KulturK buntem  Anglererl ge: „Fest trächtig  03.10. Land Markttre anapee einfach und ursprünglic der Stimmen aktiv und ebnis auf iben s – 8 x Kultur Info entspanne dem Forellenh h, - 2 Teiche spannend “ – Kirche auch unter Himme nd, mitten im Osnabrück Quakenbrück an 8 Plätzen mitten im  03.10. of im l und Erde St. Nikolai im Naturpark und beruhigend www.v Naherholu - dienstags Nettetal er arusreg – den Herbst ngsgebiet haben. NamensgeLand, zu der sich Terra Vitawww.la, bergig und eben, bis ion.de und - Tageskarte samstags Nettetal Erntedankmark – das ist ndesga sechs Städte  7.00 genießen 03.10. bend – 18.00 Bersenbrück mit Museum € 13,- , rtensch für unsere und Gemeinde die VarusRegio Uhr t in Hollage  Führunge - eine Anmeldun ab 12.00 au-bad Region ist n und Park. n zusammen Venner Uhr € 8,n essen.d denszeiche der durch  g Erleben Fürstenau ist Ort - Auskünfte Dorfma nicht 08.10.getan Alfsee Sie die zahlreichen der Varusschla e n, das verbindend : 0541 62522 erforderlich10.10. rkt, Backtag- Kirchplatz, Kirche, den historischen cht, Kalkriese, Ortskern e Kunstproje Alte Apotheke, - Kombinierb Nordde e Veranstaltu und Ernteda (ca. 1 ½ utscher kt COLOSSAL ngen, 2000 ar mit Mahlvorfü  Mit ... und die Bramsche Has Schafstall, Stunden) dem Schiff Ponyma - Ca. 25 Personen , unsere nkfest hrung Wassermü Friedas08.10.-10.10. und zünftiges Markttre Landes Urlaubsan rkt- –Preis: – Venne durch hle pro Tradition - Fahrgastsc gebote ... garten Osnabrüc € 40,00eller Führung Kalkschau iben hiff „Lyra“ Neuenkirchen ker Belmer Viehmar riese Wandern - Anleger auf 10.10. 2010!  dem Osnabrück Land kt, Gewerbe Herbstk auf demMittellandkanal in Wallenhor DiVaWalk irmes auf Kornschroten in der - Linienfahrp  Radeln er Stichkanal schau - Ca. 45 Bad Essener auf der GartenTrau und dem Arminiusw der der Hollager Bramscher stundunterhalb Minuten Lindens te 05.11. - Fahrpreis lan: sonnRot – Die Mühle (April eg Kronensee feiertags + 06.11.Schleuse Wallen mTour  Genießen - Mühlendip traße, Hun pro horst und der Ostercap bis Oktober) City lädt - Individuell Person € 6,- , lom möglich 10.10. ist mit der KAFFEEZEI DiVaTour peln - ca. 25  Kinder um 11.00,14.0LiteraK 0 e ein! ur (€ 1,50/Kindeverkaufs Personen (verkauf T! und der - Auskünfte Charterfahrten06.11. unter 12 Jahren und 16.00 offen Uhr pro Führung, r, € nach Absprache - Preis: € soffener „Kartoffelp : Kapitän € 4,Ihr Team Boh Moonli 40,00 W kombinierb Sonntag3,00/Erw.) Wolfgang der VarusRegio late“  mte ie ght-Sho 12.11. ar)mit Ortsführun Bonfert, he n. - 14.11.  Mühlenfü pping Mühlenb Informatio Tel. 0174 g odencafé ng 4642401 nen erhalten Martins hrung Windmüh  14.11. eb - genießen für Gruppen markt in Sie von Belm - Funktionsf Info auch irg le Lechtinge Sie im Lechtin oder ähige alte unter www.var uns allen, einfach n Florian gen Schmalz- rustikalen, gemütliche - Mühlenlad Bad Essen anrufen Technik www.lan 20.11.usregion. bei einem Schröde und Leberwurs Osnabrück oder mailen! en mit Mühlenpro n „Mühlenb - ein Gedeck desgarte 10.04. Aufstieg - Sitzgelege de und r tstullen odencafé“ nschau-b bis dukten nheiten in Mühlenkap Himme - maximal mit 2 Tassen Kaffee: Von Kuchen adessen.d und Grillplatz - Führungen Hasbergen lsscheib 30 Personen pe € 5,00 Dino e für max. e von Nebra Varussch Hagen und - Dauer:  a. T.W. 30 sau  Schmiede Personen lacht im 26.11. + ca. 60 bis – Wandera rier Artland der vorführun Osnabrü 90 Minuten - Preis: € 27. 11. n Varu usstellun Ca. 1 ½ g in der cker -Land, 1,Apres Ski Stunden g „EinHarpenfe Unsere  mindesten ssch - Auskünfte pro Person, Museum 26.11.- Maximal Bissendorf Party bei lach Te : 05407 und Park Himmellder aufDorfschm s €28. Erden“ Erde 20,-11. Weihna t ut Högers- Preis: 30 Personen 4263, Franz iede vor 150 Georgsmarienh Kalkriese Saurier pro Führung  Bramsche Millione bis 10 Josef Albers ob 27.11.+ ütte chtsma Bad Iburg  Besichtig haben n Jahren: ur 28.11. für SchulklassPersonen € 40,00, rkt – auf die Ozeane ung der ge Weihna je weitere dem- Schmieded Alten r  27.11. - eine der Kirchpla en € 30,00 St. Alexande chtsma Person € Land. Mindes verlassen und ältesten tz (nur iplom + 28.11. 1,50 rkt – in Hilter rkirche Melle bevölke Kirchen - bescheiden - Hufeisen a. T.W. tens neun für Erwachsen Va Wallenhors Wallenh Wallenho Glandorf Belmerrst des Bistums Bad Laer rn Pflanzen  reizvolle Ostercappeln d e, aber sehr t das orst mit rus 27.11. elefante Weihna Osnabrück - Dauer fresser bilden (gegen Initialen oder Kette e) möglich, mit selber Dissen nfüßigeBad W chtsma Re der Führung: und zwei Innenausst mit Hufnägeln a. T.W. Bohmt schmiedensaurier Gebühr) rkt am Rothenfelde ie gio - Preis: Spende - Schmiede e h attungNikolausmarkt dreizehi 60 Minuten € 2,50 ziehen Tie , die den 04.12. + n am Ufer ge Raub- Belmen g e b für den Erhalt Vornamen schlamm - Auskünfte – Schwag Geführte liegt am 7 km langen irg entlang der Alten 05.12. Weihna ige Ebene. : 05407  Schlösserru Bad Essen storf über eine Kirche 1319, Karl Wanderu Saurier chtsma ndweg 08.12.Die tonnens Burmeister hinterla rkt in der mit Manfred Schulpius,ng an und rund 10.12. erbeten  Käsewerk chwere ssen Spuren. abdrück Nikolau Innenst um die - Ca. 1 ½ statt: „Stellen  05.12. n Naturpark e werden smarkt Saurierfä Stunden Die Saurier-www teil Barkhau -Ranger - Nachhaltig 1921 im hrten Bohmte - Preis je adt Sie Ihren e Ernährung .varusregi sen an eigenen Weihna Bad Termin: € Felswan - Gruppen  05.12. Va einer hochkan EsseneTreuOrtsKäse her“ chtsma 40,00 to d entdeck von 10 bis sbildung mit bu on.de rkt – Venne ru s rg - Preis € 15 Personen allen Sinnen Advent druck der t stehend t. Die steile Anmeldu er 20,- pro erleben Reg ng: Tourist-In enorme en Person Wand ist skonzer - Dauer n tektonis ion d Teuto-Region ca. 2,5 Std. fo, Tel.: die im Laufe t zudem Belmer Weihna 05472 94920  12.12. - Jeweils Auschtsma Musikc der Erdgesc che Kräfte, mittwochs Wiehen  Landesga orps + rkt im Haus und donnerstag hichte - Termine gebirge Weihna rtenschau das und St. Marien  in Falten 12.12. s chtsma die - Auskünfte Zeiten nach individuell legte und rkt – OstercaSchlosspark Ippenburg -Führung bis 17.Oktobe Gesteins: Fachhochs er Vereinbaru Weihna www.varusr cappeln Klaus-Bah oder Sole-Park 1,5Stunde chule r  Osnabrück 18.12. ng lsen-Haus: chtsma egion.de E-Mail: R.Cordes@ 0541 6855718 , WABE-Zen rkt Hunteb je Führung € n, maximal 20 Personen mit Hallenblum trum – schichte enschau Advent 40 urg  Anmeldun fh-osnabru ssingen n und gauf 26.12. Auch eck.de Tel.: Gut an der der 05472Arensh aufricht www.land Erzgebi ete. Zeitsp Weihna esgartensc 8158970orst rgspyra rung: chtskon hau-bades Blüten mide zert des sen.de Vor 2000 am Belmer www.bades bert Kunst Kleinesund Tie German Jahren sind Privatmuse  Bad Essen Museum empfisen.in weite Gebiete Gemeind um aufskreise iens von ehlt: fo - Mittwoch Schloss Hünnefeld e Wallenho römisch s im Schafsta besetzt - Freitag Tel.: 05407-88 www.belm. rst en Truppen  Belm auf tel. Anfrage, ll . 9 n. Chr. - Anmeldun Freize > Gemeind 8-0 · www.walle  Bohm Rathausall hört g: de Sa+So Statthal

• W andelroutes DiVaWalk, Wittekindsweg, Arminiusweg, Mühlenweg • Fietsroutes GartenTraumTour, DiVaTour en geweldige, korte thematochten • 27 verwenadresjes in de koffie- KaffeeZeit met-taart lijst ‘Kaffeezeit’ Var  05.09.  05.09.  11.09.  11.09.

Die Var

usRegion

Wallenho  11.09. - 13.09. rst 

VarusReg

im Osnabr

ücker Lan d

Bad Esse

Artland

2010!

Ha se

VarusRegio

rusR

eg ion

Quakenbrück

Bersenbrück

se Ha

Fürstenau

Alfsee

se Ha

Kalkries

Ha se

Neuenkirchen

Mittellandk

anal

l Wa Kronensee

Teuto-Re gion Hunte

Osnabrück

Hagen

a. T.W.

Das High Die nied light 2010 ersächsis che Land in der VarusReg esgarten ion: schau 23.0 4. - 17.1 0.! Bissendorf

Georgsmarienhütte

se Ha

nhorst.de Wallenhor st

 Bramsche

usregion Urlaub in der Varus Region

Tel.: 05472/121 der römisch von 11Uhr ter Publius 8 und 4428, bis 17Uhr e von Aufstän geöffnetQuinctilius www.schlo Varus Nachrich ss-huenneden der Tourist des nördlich feld.de Info Cherusk ten er im Gebiet Tel.: 05472-94Bad Essen en Teutobu Legione 920 · www.bade Lindenstra n und 10.000 rger Waldes ße · 49152 ssen.info . Mit nieders Soldate Bad Essen chlagen drei

 Ostercappe  Wallenhors ln t

www.bohm n will er die te.de

2011 OSNABRUCKER

www.varusregion.de

Revolte

Rathausal e Wallenhorst Telefon lee 1, 49134 Wallenhor 05407-88 st Fax 05407-88 8-0 posteinga 8-999 www.wal ng@wallenhorst.de lenhorst.d e

Gemeind Bremer e Bohmte Straße

www.brams >

che.de

Gemeind Marktring e Belm Telefon 13, 49191 Belm 05406-50 Fax 05406-50 5-0 info@belm 5-39 www.belm .de .de

4, Telefon www.osterc Fax > Stadtmar 05471-80 49163 Bohmte 05471-80 8-0 Maschstr. keting Bramsche appel rathaus@ n.de 8-99 Telefon 9, 49565 BramscheGmbH www.boh bohmte.de www. 05461-93 mte.de walleFaxnhors 05461-93 55-0 stadtmar t.de 55-11 > Tourist-In keting@br www.bram formatio

fürsten Die unter Arminiu dem s kämpfe Legionden German Cheruskerin den nen in en lockten ein unwegs (Teutob ames Gebiet, die Schriftqu urger ellen das Wald) genann „saltus teutobu rgiensis “ geschla den in tagelangt wird. Die Römer gen. weren Kämpfen Varus stürzt weglose n Situatio sich angesic vernichtend n in sein Römer hts der geht als Schwer Varussch t. Die Niederla auslacht in ge der die Geschic hte ein.

21x Kaff Bad Essen ee-Vergnü gen Bramsche • Belm • Bohm • Ostercapp te eln

Lindenstr n Bad Essen Telefon aße 39, 49152 Bad Essen 05472-94 Fax 05472-94 92-0 touristik@ 92-85 www.bad badessen.de essen.info

sche.de

amsche.d

Bad Essen Belm Bohmte Bramsc he Osterca ppeln Wallenhorst

Gemeind Gildebred e Ostercappeln Telefon e 1 , 49179 Ostercapp 05473-92 eln Fax 05473-92 02-0 info@oste 02-88 www.oste rcappeln.de rcappeln.d e

Wandervol

le VarusRegi on im

Gefördert

durch die

Der neue Premium-Wanderweg im Osnabrücker Land

Wandern in der Varu

sRegion

ion 2010

Bad Essen Belm Bohmte Bramsche

Ostercappe Wallenhors ln t

LANDES

ee 1 · 49134

Melle

Dissen a. T.W.

RLEBNIS

Hilter a. T.W.

Bad Rothenfelde

init &der

GRUPPE NE

Bad Laer

Bad Iburg

Glandorf

l Wa

www.vitalbaeder.de

sRe

nte

Wie he

Hasbergen

Tourist-Info Telefoon: 0049 (0) 54 24/22 18 - 0 E-mail: touristinfo@bad-rothenfelde.de www.bad-rothenfelde.de

Var u

Kronensee

Ostercappeln

Wallenhorst

... und die Landesga rtenschau

BAD ROTHENFELDE Zeezout, mineralen, genieten & balans

riese

Mittellandkana

SEN

BAD LAER Heilzame oase met traditie

Neuenkirchen

BAD ES

Tourist-Info Telefoon: 0049 (0) 54 03/79 67 80 E-mail: tourist-info@badiburg.de www.badiburg.de

Alfsee

Bramsche

DiVaGA WRT aEN lkSCHAU 2010 IN

BAD IBURG Historische highlights, puur natuur

Bersenbrück

Fürstenau

Hase

Tourist-Info Telefoon: 0049 (0) 0 54 72/94 92-0 E-mail: touristik@badessen.de www.badessen.info

Quakenbrück

Artland

De buren hebben een geheim – om heel trots op te zijn Wat is hij mooi, de groene zoom van Oost-Nederland. Een klein voorproefje van alle rust en ruimte die u direct over de grens vindt, bij onze buren in Duitsland. Helemaal niet zo ver en toch zo heerlijk ‘anders’.

Hier beginnen de glooiende heuvels en uitgestrekte bossen, met op eerbiedige afstand van elkaar wat dorpjes, kastelen en oude vakwerkCoevorden

Vechta

Meppen

A31 Emlichheim

GRAFSCHAFT BENTHEIM

Wietmarschen Lingen Nordhorn

Uelsen Neuenhaus

Hengelo

Nederland Arnehm A12

Nijmegen

Osnabrück

Borken

A43

traditie of kuren & gezondheid. Vaak alleen maar

A33 Münster

Warendorf

Bielefeld

uitgestippeld omdat het er zo geweldig mooi is. Ontdek het zelf. U bent van harte welkom.

Dülmen A1

Soms met een thema: cultuur, geschiedenis,

Ladbergen

MÜNSTERLAND Coesfeld

Zuidelijk Emsland, Münsterland en Osnabrücker Land. Een regio bezaaid met originele routes.

Bad Iburg

Greven

Winterswijk Bocholt

ontspannen vakantie: Grafschaft Bentheim,

Tecklenburg

Ahaus

A31

in het absolute ‘superkwartet’ voor een actieve, Bad Essen

Ibbenbüren A30 Rheine

Steinfurt

Groenlo

OSNABRÜCKER LAND

Schüttorf

Gronau

smullen, voor elke wandelaar of fietser. Onze oosterburen zijn trots op hun land. Zeker

Fürstenau Bramsche

Bad Bentheim Enschede A35

Quakenbrück

boerderijen. Een idyllisch decor om van te

Haltern am See

Oelde A2 Beckum

Recklinghausen

Münsterland e.V. Airportallee 1, D-48268 Greven

Dortmund

Tel. 0049 (0) 2571 - 94 93 92 touristik@muensterland.com www.muensterland-tourismus.de

Tourismusverband Osnabrücker Land

Grafschaft Bentheim Tourismus e.V.

VVV Emsbüren Touristik GmbH

Krahnstraße 52-53, D-49074 Osnabrück

Jahnstraße 14, D-48529 Nordhorn

Papenstraße 15, D-48488 Emsbüren

Tel. 0049 (0) 541 - 95 11 19 5

Tel. 0049 (0) 5921 - 96 11 96

Tel. 0049 (0) 5903 - 93 57 58

tv@osnabruecker-land.de

tourismus@grafschaft.de

vvv@emsbüren.de

www.osnabruecker-land.de

www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

www.suedlichesemsland.de

Inhoud

Fietsen

Overzichtskaart........................................... 06 – 07 Dagtochten Grensgangerroute en Düte-Tour ........................ 8 Grafschafter Fietsentour 21 ................................ 9 GPS Routes ...........................................................10 Meerdaagse tochten Friedensroute ...................................................... 11 GartenTraum-Tour .............................................. 12 United Countries Tour ........................................ 13 Aa-Vechte Tour .................................................... 14 De Vechtdalroute ................................................ 15 Grafschafter Fietsentour .................................... 16 Artland-Rad-Tour ................................................. 17 100 Schlösser Route ........................................... 18 EmsRadweg ......................................................... 19 Werse Radweg .................................................... 20 Rivierenlandschap .............................................. 21 Flamingoroute .................................................... 22 Betoverend mooi Münster ............................... 23 Giro Münster en Bert Sitters over Osnabrück ............................. 24

Wandelen

Overzichtskaart .......................................... 26 – 27 Dagtochten en meerdaagse tochten Ahornweg en Mühlenweg ................................. 28 DiVa Walk ............................................................ 29 Podagristenpad en Wandelparadijs rond Bentheim ....................... 30 Hermannshöhen ................................................ 31 Töddenlandrundweg en Wandelroute Grenzenlos .............................. 32 Handelsweg ......................................................... 33 Golfen .................................................................. 34 Accommodaties .................................................. 35 Met Lilli & Luuk op pad .................................... 36 Nuttige tips en informatie ................................. 38 Reisvoorwaarden ................................................ 39 Colofon ................................................................ 40

5 Het decor van Geheim over de grens mag gezien worden. Wat een genot om hier te fietsen! Stille weggetjes, ver weg van de drukte. Voornamelijk vlak, met hier en daar een rimpel.

Fietsen over fenomenale paden

Het zwaarste aan een fietsvakantie of weekendje weg met de fiets in het meest fietsvriendelijke deel van Duitsland wordt vast en zeker ‘opschieten’. Dat lukt hier maar weinig mensen, zelfs getrainde wielrenners op hun dunne bandjes niet. Om heel snel van A naar B te komen, daarvoor is er simpelweg te veel te bekijken en te beleven. Dit is het land van de kastelen - bijna allemaal te zien op de 100 Schlösser Route. De dijken en uiterwaarden van de Ems, een van de mooiste laaglandrivieren van Europa. Sappig groen boerenland vol traditie rond het bruisende, hippe Münster. Kleine steden, die genoeglijk tegen de heuvelrug aan liggen. Diepe bossen, met lommerrijke lanen alleen voor fietsers. Geologische wonderen met een geschiedenis van miljoenen jaren, ontzagwekkende natuur. Vorstelijke rondes vol hoogtepunten zoals de EmsRadweg, afwisselend genoeg voor een eindeloze, actieve vakantie. Het uitgekiende netwerk aan fietsroutes dat Grafschafter Fietsentour heet, een verleidelijke honingraat aan binnenwegen en goede fietspaden. Ook mooi voor een kort tochtje. Met aan het einde van de rit zo’n typisch Duitse Gasthof als beloning.

Legenda NL

Grensoverschrijdende route Route langs een rivier Route met veel bos

GPS

GPS-routes E-bike service

Â&#x2026;

Fietsen | Overzichtskaart

Fietsroutes

Â&#x192; Â&#x152; Â

DĂźte-Tour

Grafschafter Fietsentour 21

Friedensroute

GartenTraum-Tour

Aa-Vechte Tour

Â&#x20AC; 13

Flamingoroute

Fietsenbus

Â Â

Â?

Â&#x192; Â

Â Â&#x2030;

Â&#x2039; Â?

Â Â Â&#x2026;

Â&#x192; Â&#x192;

Â&#x20AC;

Â&#x201A;

Â?

Â Â?

Â?

Â? Meer informatie Over alle besproken routes zijn brochures en routegidsjes verkrijgbaar met meer gedetailleerde informatie. Allemaal te bestellen op www.geheimoverdegrens.nl/aanvraag-brochures

Â Â

Â&#x192;

Â Â

Â&#x2020;

Â&#x192;

Â&#x201E; Â&#x2021;

Â? Â

Â&#x201A; Â&#x201E; Â?

Â&#x160;Â&#x201E;

Â&#x20AC;

Â Â&#x192;

Â&#x17D;

Â?

Â&#x192;

Â Â? Â

Â&#x2026; Â&#x2021; Â

Â&#x20AC;

Â&#x201A;

Â&#x152;

Â&#x2026;

Â&#x20AC; Â?

Â&#x201A; Â&#x2030;

Honingraatnetwerk

Â&#x160;

Â&#x2C6; Â?

Â&#x20AC;

Werse Radweg Rivierenlandschap

Â&#x2026;

Â&#x2026; Â&#x20AC;

Â&#x20AC; Â&#x201A;

EmsRadweg

4 Â

Â&#x2026; Â&#x201E;

Â&#x2039;

Â&#x192;

De Vechtdalroute

Â&#x192; Â

Â? Â

Â&#x192; Â?

Â Â?

9 Grafschafter Fietsentour Â 10 Artland-Rad-Tour Â Â? 11 100 SchlĂśsser Route 12

Â&#x160;Â&#x201E; Â&#x2026;

6 United Countries Tour 7

Â&#x20AC; Â

Grensgangerroute

Â&#x2C6; Â&#x201A; Â

Â&#x20AC;

Â&#x192; Â?

Â?

Overzichtskaart | Fietsen

Fietsroutenetwerk naadloos de grens over

anaf zomer 2012 wordt het Nederlandse V knooppuntensysteem doorgetrokken naar Duitsland. Aan de Duitse kant van de grens worden nieuwe knooppunten aangelegd. Zo kunnen fietsers daar net zo makkelijk hun weg vinden als in eigen land; het systeem houdt niet meer op bij de grens.

Â?Â&#x201E;

Â&#x2026;

Â&#x192; Â?

Â&#x192; Â&#x152; Â

Â&#x2026;

4 Â

Â&#x192; Â?

Â&#x192; Â

Â Â?

Â Â&#x20AC; Â&#x201A; Â&#x201A;

Â? Â

Â&#x201A; Â&#x2030;

Â&#x2026;

Â?

Â&#x20AC; Â Â

Â Â Â&#x152;Â Â Â? 1

Â?

Â&#x192; Â Â?

Â&#x201E;

Â&#x201A; Â&#x201E;

Â&#x20AC;

Â&#x192; Â

Â?

Â&#x2C6; Â?

Â&#x20AC; Â?

Â&#x2026; Â&#x201E;

Â&#x192;

Â? Â

Â?

Â&#x192;

Â Â? Â

Â&#x192;

Â Â&#x2026;

Â? Â Â

Â Â

Fietsen | Dagtochten

Grenzeloos fietsen op de Teuto-Emsroute Duur: vanaf 3 tot 6 dagen Korte etappes tussen 7 en 26 km, zelf in te delen op deze afwisselende fietsroute van in totaal 152 km. Geen dag is hetzelfde: prachtige natuur, dromerige stadjes, leuke dorpspleinen, interessante bezienswaardigheden, heerlijke streekproducten, rust en ruimte, heuvels en velden.

152 km

Inbegrepen: • overnachtingen in hotels met douche/wc • voedzaam ontbijt speciaal voor fietsers • fietskaart en toeristische info • fietsrepatiesetje • kuurtax in kuuroorden Vanaf €

OSNABRÜCKER LAND

Lienen

Bad Iburg

99,– p.p. (in een 2-persoonskamer)

11 Hilter 7 Dissen

10 km

Glandorf

Bad 8 7 Laer

18 km

Boeken/aanbieder: Tourismusverband Osnabrücker Land Tel. 0049(0)541-9511195

Ostbevern

Füchtorf

Borgholzhausen

18 km

Versmold

12 km 21 km

11 Bad Rothenfelde

Sassenberg 8 km

Grenzgängerroute Teuto-Ems

MÜNSTERLAND

Warendorf

Grenzenlos radeln!

Grensgangerroute Teuto-Ems als dagtocht

Radkarte 1:50.000

Over 14 grenzen, 1000 jaar geschiedenis en veel gezonde streekproducten

GPS

kante trapgevel en het barokke raadhuis van Hilter in de ‘Borgloher Schweiz’. Thema twee vandaag: landbouwproducten waar de regio trots op is. Asperges, de Koningin der groenten. Of vers gemaakte ham, direct van de

En dan noemen we nog niet eens de natuurlijke

nen op het drielandenpunt Ravensberg-Münster-

grens die hier loopt, tussen het hooggelegen

Osnabrück.

Teutoburger Wald en de laagvlakte van de Ems.

Dagtocht van 55 km vanuit Bad Laer, bekend als

Meer weten?

Op de idyllische weggetjes van de Teuto-Ems-

Soleheilbad (kuuroord met zeezout en genees-

Fietskaart verkrijgbaar bij Tourismusverband

route (totaal 152 km) overschrijd je 14 keer een

krachtige mineralen). Onderweg toer je langs

Osnabrücker Land, tel. 0049 (0)541/9511195,

binnenlandse grens. Tussen moderne districten

unieke hoogtepunten als de Griesen Toarn, een

meer informatie over de route op

(Kreise), maar ook oeroude politieke scheidslij-

Romaanse kerk uit het jaar 1000 met een mar-

www.grenzgaengerroute.de

boerderij.

9 783870 735043 3

ISBN 978-3-87073-504-

€ 6,80

Lieferbare umliegende Kreisradwanderkarten (1:50.000) • Mühlenkreis Minden-Lübbecke • Kreis Lippe • Bielefeld und Umgebung • Kreis Warendorf • Kreis Steinfurt • Kreis Coesfeld • Kreis Borken

Radwandern im

Radwanderkarte

1 : 50.000 Radwanderkarte

1 : 50.000

Radwandern im

De Düte-Tour

53 km

Mit ausgewählten Straßennamen zur besseren Orientierung!

Neu: Mit UTM-Gitter, GPS geeignet

Pittig rondje Osnabrück en Teutoburger Wald OSNABRÜCKER LAND

Osnabrück 9,7 km

Oesede

Hasbergen 13,7 km

Georgsmarienhütte

15,9 km

Bissendorf 14,8 km

MÜNSTERLAND

GPS

Offizielle Radwanderk arte des Tourismusverbandes Osnabrücker Land e.V.

De naam is een tikkeltje misleidend: voor een

burger Wald. Eerst heb je nog een mooi uitzicht

deel volg je de loop van het riviertje de Düte.

op de hoofdstad in de verte, daarna is het de

Niet door het dal, maar over de flanken van de

beurt aan rustige binnenwegen met hier en daar

Osning heuvelrug. Dat levert prachtige plaatjes

een verrassend leuk stadje. Via Kloster Oesede

op, maar het vergt ook wel wat fietsconditie. De

(met kloostercomplex), Georgsmarienhütte

beloning is groot. Vanaf station Osnabrück, fiet-

(chloorvrij Panoramabad en natuurlijke zwemvij-

send langs de Hase, bereik je al snel de buiten-

ver in het bos) en Hasbergen (met recreatiepark

wijken. Bij Landgoed Sandfort begint definitief

Freizeitland) kronkelt de 53 km lange route terug

de heerlijke natuur van deze regio aan het Teuto-

naar het oude centrum van Osnabrück.

Dagtochten | Fietsen

Route 21 van de Grafschafter Fietsentour

39 km

EMSLAND

Gevaarlijk: hierna wil je gegarandeerd de hele ronde!

Emsbüren Nederland

Langs oude villa’s, verse bloemen en antieke

Vanaf de ‘Reus van Schüttorf ’, de 41 meter

brandweerauto’s, zo heet deze gevarieerde lus

hoge zandstenen kerktoren, kijkt u uit over de

van 39 km binnen de Grafschafter Fietsentour.

bosrijke omgeving: met het meertje Quendor-

Achter elke steen (of hunebed) schuilt hier een

fer See, de rivieren Ems en Vechte en de aller-

nieuw verhaal, een sage, legende of volksmythe.

mooiste boerenhoeve (of Hofstelle) in de wijde omtrek!

Zo is er de kapel van kruisridder Harmelink, die ten strijde trok in het Heilige Land en zon-

Schüttorf

Salzbergen

GRAFSCHAFT BENTHEIM MÜNSTERLAND

GPS

En dat allemaal op nog geen 40 km fietsen.

der een schrammetje terugkeerde naar de Grafschaft Bentheim. Daar vond hij in het kapelletje zijn moeder terug, die al die tijd voor

TIP

hem gebeden had. Even verder natuurmonu-

Heilkräutergarten op de Heimathof

ment de Rabenbaum, een eik die volgens de

Op de zonnige, zuidelijke helling van het terrein van

overlevering meer dan duizend jaar oud is.

de nostalgische museumboerderij Heimathof ligt de

Miljoenen dagverse snijbloemen van Emsflo-

gezondste en kleurrijkste attractie: een unieke krui-

wer, de grootste kweker van Europa. Het

dentuin vol geneeskrachtige planten. Zo’n 200 medi-

Brandweermuseum! Pronkstuk is een blus-

cinale en heilzame gewassen uit de apotheek van

spuit op stoomkracht uit 1901.

Moeder Natuur. Overzichtelijk ingedeeld in perkjes tussen taxushagen, rozenstruiken en wilde grassoorten, naar lichamelijke klacht en werking.

Openluchtmuseum Heimathof Emsbüren www.vvv-emsbueren.de

rock´n´popmuseum in Gronau

TOPs als beginpunt voor TOP-routes Ze liggen verspreid in de grensstreek en ze he-

TOPs zijn er op een select aantal plaatsen in

ten TOPs. Toeristische Overstap Punten. Makke-

Gelderland en Overijssel, aan de Duitse kant van

Hoe klinkt een Hammond orgel? Wanneer hadden The Beatles hun eerste hit? Beleef een muzikale tijdreis in het rock’n’popmuseum. Films, foto’s en originele ‘memorabilia’ van de grote popsterren nemen je mee naar de wereld van 100 jaar populaire muziek. Multimediaal en interactief - een museum vol fun voor het hele gezin!

lijk bereikbaar met de auto, gratis goede parkeer-

de grens in de groene outdoor speeltuinen Mün-

gelegenheid. En dat is nog maar het begin! Het

sterland en Grafschaft Bentheim. Te herkennen

punt van de TOP is dat je uit de auto stapt en di-

aan een kegel gevuld met stenen bij de inrit. Bij

rect kunt starten met een actieve tocht: fietsen,

de meeste TOPs vind je speciale TOP-routes, die

wandelen, skaten, paardrijden of kanoën. In een

meer nog dan de bestaande routes de geheimen

prachtige omgeving die je misschien zonder

van de streek prijsgeven, zoals verscholen boer-

Contact Udo-Lindenberg-Platz 1 | 48599 Gronau Tel. 0049(0) 25 62 - 81 48 0 www.rock-popmuseum.com

TOP-tip nooit ontdekt had. Megchelen, Burg Oe-

derijen met verse producten.

ding, Ostmühle Gildehaus, ’t Peeske. Of TOP Driland in Gronau, op het drielandenpunt Noordrijn-Westfalen-Nedersaksen-Nederland.

Meer informatie: www.grensbelevenis.nl

Fietsen | Dagtochten

Slot Ahaus

Ahauser Ratshotel in Ahaus

Gerieflijk en sfeervol Hotel-Restaurant in Ahaus (22 km van Enschede) voor zakelijke gasten, vergaderingen, seminars, vakantie-uitjes en gezellige korte trips. Bekend om de tot in de puntjes verzorgde gastvrijheid. Ideale thuisbasis voor fietstochten. Aantrekkelijke aanbiedingen voor twee personen, gezinnen, alleenreizenden en groepen. Vraag naar onze speciale arrangementen voor fietsers. Contact Fam. Peter Geusendam | Coesfelder Straße 21-23 D-48683 Ahaus | Tel. 0049(0) 2561 - 911 0 www.ahauser-ratshotel.de

GPS-routes als dagtocht Vandaag een kort rondje? Maatwerk voor de kieskeurige fietser De keuze is bijna onbeperkt, in het uitgebreide

Slot Ahaus is de voormalige jachtresidentie

fietsroutenetwerk dat de losse, korte trajecten

van de Prins-Bisschop van Münster, sinds

volgens het honingraatsysteem aan elkaar

1406. Op de plek waar al in de 11e eeuw een

knoopt. Zo kiest u precies dat stukje mooi

burcht werd gebouwd, staat nu een barok

Münsterland dat bij uw vakantie past en dat

paleis uit de 17e eeuw.

binnen een dag comfortabel te fietsen is. De

Afstand: 50 km. Hoogteverschil: 20 m. Net

‘honing’ in elke honingraat: romantische kaste-

zo vlak als Nederland dus!

len, pittoreske dorpskernen en steeds weer het overweldigend mooie landschap van de groe-

Download een GPS-Track op

ne regio rond Münster.

www.geheimoverdegrens.nl/gps .

Een voorbeeld? Het rondje Ahaus. Een tocht van Slot Ahaus door de fraaie natuur

TIP

van westelijk Münsterland - en weer terug.

De gezellige weekmarkt in het centrum van Ahaus.

Onderweg: een watermolen, een windmolen

Met een overdadig aanbod, vooral smakelijke, verse

en de beschermde natuurgebieden Lüntener

streekproducten. Iedere woensdag en zaterdag in het

Fischteiche en Schwatter Gatt.

voetgangersgebied.

Meerdaagse tochten | Fietsen

“In het spoor van de Westfaalse Vrede” Verken symbolisch de 170 kilometer over de wegen van de “Reichspostlinie” en volg de sporen van de vredesruiters. Waar zij vroeger te paard over modderige paden berichten overbrachten, kunt u nu uw fiets de sporen geven. anaf € 299,– p.p. V (6 dagen, in een 2-persoonskamer)

Friedensroute

Boeken/aanbieder: Tel. 0049 (0) 25 71 - 94 93 92 www.muensterland-tourismus.de

Moderne langeafstandsroute over historische grond

Tel. 0049 (0) 541 - 95 111 95 www.osnabruecker-land.de

Je wilt lekker 170 km fietsen rond het Teutobur-

den, met een menselijke maat. En er is meer te

ger Wald en door ‘Parklandschaft Westfalen’. Je

beleven op de Friedensroute, natuurlijk niet pre-

partner wil gezond kuren in mooie kuuroorden,

cies de kortste weg van O naar M, die van de

TIP

zoals je die alleen in Duitsland hebt. De kinde-

Friedensreiter te paard met de nieuwste onder-

Blotevoetenpark

ren willen een leuke citytrip. Je beste vrienden

handelingsresultaten in hun zadeltas. De om-

Je voetzolen als zesde zintuig! Een echte belevenis,

willen op ontdekkingsreis naar de oerknal van

weg gaat via Tecklenburg en Lengerich aan de

waarbij je persoonlijk in de natuur ervaart, wat ‘natuur-

het moderne Europa. Wat doe je dan? Je rijdt

rand van het Teutoburger Wald naar het mooie

lijk’ aanvoelt. Dat kan in het BARFUSS-PARK Lienen.

met z’n allen de Friedensroute!

stadje Telgte in de oostelijke afzwaaier. Daar lig-

Een parcours van 2,5 km met gras, stenen, snippers

gen ook de kuuroorden Bad Iburg (aan de voet

boomschors, water en leem. Beurtelings warm, fris,

Het is 1641. Het kan zo niet verder. Europa

van Schloss Iburg) en Bad Laer.

zacht en prikkelend. Nog gezond ook, volgens de prin-

kermt onder de verwoestingen van de Dertigjari-

www.friedensroute.de

cipes van het Kneippkuren!

ge Oorlog. Overal rokende puinhopen, van Denemarken tot Italië en zelfs op de Filipijnen en Taiwan. De keizer van het Duitse Rijk had een niet te realiseren droom: het Heilige Roomse

170 km Osnabrück

Rijk, alle protestanten weer katholiek. De vredesTecklenburg

onderhandelingen duren nog zeven jaar. In 1648

9 km

Hagen

15 km

derlocatie voor het hele marathoncongres was

Lengerich

het neutrale Osnabrück. Samen met Münster,

18 km

voor de gelegenheid ook onafhankelijk. Onder-

Greven

Ladbergen

9 km

10 km 8

Lienen

Bad Iburg 10 km 8 km

deel van het pakket is de Vrede van Münster, die

17 km

27 km

voor Nederland en België een einde maakt aan

Ostbevern

MÜNSTERLAND

de Tachtigjarige Oorlog met Spanje.

10 km

Münster 15 km

Telgte

De beloofde stedentrip dan? Osnabrück en NL

OSNABRÜCKER LAND

Hasbergen

5 km

wordt de Vrede van Westfalen getekend. Verga-

Münster van de 21e eeuw zijn trendy hoofdste-

10 km

GPS

Bad Laer

Glandorf

Fietsroute van het jaar 2008 van Noordrijn-Westfalen

Fietsen | Meerdaagse tochten De GartenTraum-Tour door het noordelijke Os-

Droom van elke tuinliefhebber

nabrücker Land belooft vijf dagen genieten van bloemengeur, gezonde buitenlucht en beelden

Fietsen langs groene paradijsjes, klassieke kasteeltuinen die open zijn voor het publiek en ‘verstopte’ idylles achter het tuinhek. Ontdek het samen en wissel ervaringen uit met collegatuiniers in Duitsland!

die nog lang op uw netvlies zullen staan: weelde-

L O of HP vanaf € 269,– p.p. (6 dagen, in een 2-persoonskamer)

nen van burgers met groene vingers.

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)541-9511195 www.osnabruecker-land.de

Afgesproken werk of het gevolg van een burenru-

rige bloesems, smaakvolle bloemperken en reusachtige bloeiende rododendrons langs de weg. In kasteeltuinen, op boerenerven en in achtertui-

zie of dorpsvete? Dat weten we niet, maar bijna nergens vind je zo’n grote verscheidenheid aan bijzondere, keurig onderhouden tuinen als tussen de rivieren Hase en Hunte. Het lijkt wel een wedstrijd!

169 km

Startpunt is het Lakenweversmuseum ‘TuchmaAlf hausen OSNABRÜCKER LAND 14 km

23 km

Bramsche

19 km

Hunteburg Kalkriese 28 km

17 km

25 km

Wallenhorst MÜNSTERLAND

17 km

23 km

Belm

GPS

Bad Essen

cher Museum’ in Bramsche. Hier is de link met

Aan de voet van de Kalkrieser Berg (Wiehenge-

het bloemen- en plantenrijk het pigment, op ba-

bergte) ligt het openluchtmuseum rond de Slag

sis van plantaardige grondstoffen, dat vroeger

bij het Teutoburger Wald in het jaar 9 na Chr.

bij het ambachtelijk verven van textiel werd ge-

Hier kun je met eigen ogen zien welke rol het

bruikt. Via een rondje Alfsee (een meertje) fiets

terrein speelde bij de hinderlaag waar de Romei-

je naar het Mittellandkanaal en vervolgens naar

nen door de Germanen in gelokt werden. Verder

het vlakke veengebied in het noorden, ook wel

nog: natuurmonumenten als de Mammoet-

‘Home of the Rododendron’. Onderweg in Ries-

boom, de kastelen Hünnefeld en Ippenburg

te zie je de Rosenkranzgarten, waar de rozen-

(met tuin!) in kuuroord Bad Essen en het Molen-

krans - heel letterlijk - bestaat uit 15 kruisbeelden

eiland (met tuinbouwcomplex) bij Ostercappeln-

aan de weg, omrankt door grillige rozenstruiken.

Venne. En weer terug naar mooi Bramsche. www.gartentraumtour.de

GartenTraum-Tour Droomtuinen en prachtige parken als inspiratie voor thuis?

Meerdaagse tochten | Fietsen

600 km Ter Apel

Lathen

24 km

Nederland Emmen

Haren

52 km

Coevorden Emlichheim GRAFSCHAFT BENTHEIM

Neuenhaus Lage

Twist

60 km

Meppen

Lingen

Nordhorn NL

United Countries Tour

GPS

Twee spannende lussen in vier totaal verschillende regio’s Boeiend netwerk van fietspaden, ruim 400 km

del in levensmiddelen, drank en andere smok-

door Drenthe, Groningen en de Duitse vakan-

kelwaar. De Smokkelroute volgt de oude smok-

tiegebieden Emsland en Grafschaft Bentheim.

kelpaadjes, deels door het prachtige landschap

‘United’ zijn deze streken altijd al geweest, ook

van Zuidoost-Groningen.

al hebben ze ieder een eigen gezicht. De inwoners spreken bijna dezelfde taal en voelen zich

De zuidelijke lus heet de Pioniersroute, naar

verwant. Hun voorouders trokken zich - als het

de eerste turfstekers, die onder zware omstan-

zo uit kwam - weinig aan van de grens, ergens

digheden werkten in het veen. De kanalen en

ver weg aan de bestuurstafel bedacht.

kuilen in het hoogveen die zij achterlieten, zijn

Vroeger was dit het land van de smokkelaars,

nu juweeltjes van natte natuurgebieden. Zoals

marskramers, turfstekers, vissers, zeelui en

het grensoverschrijdende Borgerveen bij Zwar-

boeren. Nu van de beschermde natuurgebie-

temeer tussen Emmen en Meppen.

Twee landen – twee culturen: United Countries Tour Tijdens een 250 km lange fietstocht molens, pittoreske dorpjes, kanalen en de idyllische natuur met haar uitgestrekte veen- en heidegebieden verkennen? Vanaf €

169,– p.p. (in een 2-persoonskamer)

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)5921-961196 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

trein (tot 500 km per uur!), de statige buiten-

den, wolkenluchten en vergezichten. Na al die buitenlucht en landerijen behoefte

plaats Haus Landegge (1695), landgoed Düne-

Op de paden van de noordelijke lus, waar de

aan een cultuur-historisch uitje? De Tour doet

burg (1729), winkelstadje Nordhorn aan de

Ems een brede stroom is op weg naar de Dol-

ook deze adressen aan: waterkasteel Dankern

Vechte, het Emsland-Moormuseum (over turf-

lard, proef je de maritieme sfeer van de Wad-

uit 1680, omgeven door een riant vakantiepark,

winning) en Landhaus Buddenberg met veen-

denzee al een beetje. Tot in de jaren vijftig van

schippersplaatsje Haren, het testcircuit van de

expositie en authentieke plaggenhutten. Toch

de vorige eeuw was hier een levendige ruilhan-

supersnelle, futuristische Transrapid magneet-

nog wat turf dus.

VVV-Verein-Vier-an-der-Vechte e.V. in Emlichheim Rathausstr. 2 49824 Emlichheim

Contact Tel. 0049(0) 59 43 - 9 99 29 15 Fax: 0049(0) 59 43 - 9 99 29 24 info@vvv-emlichheim.de www.vvv-emlichheim.de

Hoogstede, Ringe, Emlichheim, Laar: ideaal voor fietsers! Ga op verkenning in de meest fietsvriendelijke gemeente van Nedersaksen. Op diverse mooie fietsroutes onderga je het veelzijdige en natuurlijke karakter van het grondgebied van de 'Fab Four' aan de Vechte, de vier deelgemeenten van Emlichheim. Kom langs en geniet van de landelijke gastvrijheid. In Haus Ringerbrüggen achter het raadhuis is een permanente tentoonstelling over de historie van de regio te zien. In het Altes Landhaus Buddenberg (Ringe) en in Hof Veldink (Emlichheim) maakt u kennis met de cultuurgeschiedenis van de streek.

Fietsen | Meerdaagse tochten

De Aa-Vechte Tour In de hoofdrol: twee rivieren en negen stadjes, verstopt in een landschapspark Een relatief lichte fietsroute door het land van

zich in de vesting Horstmar. Rond die versterk-

Aa en Vechte in noordelijk Münsterland: over-

te ridderhoven ontstonden al vroeg prachtige

wegend vlak, met hier en daar een kleine rim-

middeleeuwse nederzettingen. Acht van die

pel in de vorm van een vriendelijk glooiende

stadjes doorkruis je op de Aa-Vechte Tour.

heuvel. Het landschap doet voor Nederlanders

Schöppingen, Wettringen, Laer en nog een

heel vertrouwd aan: sappige weilanden door-

paar.

sneden door slootjes en waterwegen. Net als bij ons, waar de Duitse Vechte ineens Overijs-

Tussendoor fiets je 140 km ontspannen door

selse Vecht heet.

het landelijke gebied, dat ook zo zijn charmes en eigenaardigheden heeft. Schaduwrijke bos-

150 km GRAFSCHAFT BENTHEIM MÜNSTERLAND

Ochtrup

10 km

Wettringen

45 km

15 km

Metelen

Steinfurt Schöppingen

20 km

sen en kleurrijke veldboeketten, gewoon langs

sels overal langs de route, die laten zien dat de

de weg. Hier en daar een mooi gelegen boer-

‘echte’ grens vroeger ietsje verder naar het

derij en op precies de juiste fietsafstand een

oosten lag. Slot Steinfurt in Burgsteinfurt en de

uitnodigende herberg. Beginnen met de Aa-

enorme burcht van Bad Bentheim, hoog op de

Vechte Tour kan overal, even stoppen natuur-

rotsen. Het waren allebei vooruitgeschoven

lijk ook. In Ochtrup maak je kennis met de

posten van het protestantse deel van Noord-

Ochtruper Nachtigall: een plaatselijke speciali-

Europa, dat voortdurend ruzie had met het

teit die daar al eeuwen op ambachtelijke wijze

katholieke bisdom Münster. De ridders aan de

wordt gemaakt. De ‘nachtegaal’ is een fluit van

andere kant van de geloofsgrens verschansten

aardewerk, voor een deel gevuld met water.

20 km

Horstmar Darfeld

De verrassing zit hem in de historische bouw-

20 km

Laer

Nordwalde

20 km

Altenberge

GPS

Historisch stadhuis, Schöppingen Bij waterslot Welbergen, Ochtrup

Meerdaagse tochten | Fietsen

Gästehaus Westhues G in Veldhausen

Charmant hotel in een smaakvol gerestaureerd rijksmonument in het 1000 jaar oude dorp Veldhausen bij Neuenhaus. Geslaagde combinatie traditioneel - modern: sfeervol overnachten met het comfort van nu. Kamers met tv en internet. Ook een vierpersoonskamer. Speciaal voor fietsers: garage met wasmachine en droger. Ideaal adres voor prachtige fietstochten en wandelingen, net over de grens bij Ootmarsum. Contact Gästehaus Westhues Dr.-Picardt-Straße 55 | 49828 Veldhausen Tel. 0049 (0) 59 41 - 375 | www.hotel-westhues.de

De Vechtdalroute Waar een klein stroompje groot in kan zijn! Hoe krijg je het voor elkaar om als charmant,

tot het dorpje Ohne. Dat project met internatio-

TIP

maar niet zo erg bekend riviertje door fietslief-

nale kunstenaars heet raumsichten.

'Kunst, cultuur en culinair’.

hebbers omarmd te worden als traject voor één

Culinaire verwennerij rond de plek waar de Duitse

van de allermooiste rivierenroutes?

Wie in Zwolle begint ziet de route onderweg

grens een grote ‘hap’ uit Nederland neemt, bij Coe-

Eerst moet je een paar duizend jaar geduld heb-

langzaam veranderen van karakter. De Overijs-

vorden - Hardenberg en Uelsen aan de Duitse kant.

ben. Al die tijd al slingert en meandert een fris

selse Vecht wordt na Dalfsen en Ommen in

Proeven van eerlijke streekgerechten (fruit, zuivel,

Westfaals beekje geduldig richting Grafschaft

Duitsland de Vechte. Alles verandert mee: hui-

vlees van eigen boerderij) en ondertussen even met

Bentheim. Daar is het al een serieuze rivier, die

zen, boerderijen, dorpjes. Een mooie tussen-

de fiets stilstaan bij kunstwerken langs de route

via Salland naar de monding in het Zwarte Water

stop: het typisch oud-Westfaalse dorp Metelen.

Kunstwegen.

bij Zwolle stroomt. De natuur had hier alle tijd

De finish is vorstelijk; in Darfeld bij de bron ligt

Vraag het routeboekje aan!

om voor oevers te zorgen, die aandoen als idylli-

een schilderachtig waterkasteel.

www.grensbelevenis.nl

sche, groene tuinen aan het water.

www.vechtdalroute.nl

Het perfecte decor voor Europa’s grootste openluchtmuseum, bedachten een paar lokale be-

223 km

stuurders en kunstminnaars. Zo ontstond

Gramsbergen

Kunstwegen, eigenlijk een mooi fietspad van 132 km tussen Zwolle en Nordhorn, met op ruim 60 strategische plekken in het landschap kunst-

Hardenberg

Zwolle

Ommen

20 22 km

objecten. Een bonte verzameling zonder muren,

Dalfsen

Emlichheim

Laar

Marienberg

38 km

Uelsen 7

Lage

met als enige overeenkomst: modern, ideeënrijk

11 km

Nordhorn 20 km

Nederland

en passend in de omgeving. Een mooi voorbeeld

GRAFSCHAFT BENTHEIM

is de reusachtige fotowand bij de Heerlijkheid

Schüttorf

Bad Bentheim

Lage, die in beelden de geschiedenis van de streek samenvat. Even verderop zie je op een

21 km

Wettringen

13 km

afgelegen veld de maan boven het eiland Capri.

10 km

Kan het nog mooier? Ja. Vanaf voorjaar 2012

13 km

wordt de kunstroute in Duitsland nog eens flink verlengd richting Bentheimer Wald en Schüttorf

OSNABRÜCKER LAND

Neuenhaus

Metelen Schöppingen

Darfeld NL

GPS

MÜNSTERLAND

Fietsen | Meerdaagse tochten

220 km Emlichheim 30 km

45 km

Neuenhaus Uelsen

Wietmarschen 26 km

28 km

Nordhorn 21 km

Nederland 45

6 km

Schüttorf

Bad Bentheim

Burcht in Bad Bentheim

GPS

Grafschafter Fietsentour Grafschafter Fietsentour

De ‘typisch Duitse’ achtertuin van Twente en Salland

Drie dagen voordelig kennismaken met de Grafschafter Fietsentour! Twee overnachtingen met ontbijt, fietskaart, gidsje Grafschaft Bentheim.

Een rijwiel was toch een Fahrrad in het Duits?

hoog op de rotsen in Bentheim. Beneden in het

Vlak over de grens bij Bad Bentheim en Nord-

bos borrelt op 1.200 meter diepte de zwavel-

horn nog even niet, daar zeggen ze gewoon

houdende zoutwaterbron met geneeskrachtige

Het hele jaar door, starten op elke dag van de week.

fiets. Wie alles van dit eigenwijze stukje Duits-

kwaliteiten.

anaf € 99,– p.p. (in een 2-persoonskamer) V Op aanvraag ook HP, meer overnachtingen, huurfiets, vervoer Fietsenbus

woon de bordjes ‘Fietsentour’. En dat zijn er

De vlakke Grafschaft Bentheim (heerlijk fiets-

nogal wat! De hoofdroute is 220 km lang, in bei-

vriendelijk dus) kent een paar ‘uitschieters’ als

de richtingen bewegwijzerd. Dan zijn er nog 25

de Isterberg. Nederlanders zouden zich hier

aftakkingen: dagtochten van 30 tot 55 km, die

bijna thuis voelen (weidelandschap, molens!),

soms even oversteken naar mooie plekken in

zeker in de westelijke enclave rond Uelsen en

Nederland. Ook die zijtakken - vaak rond een

Emlichheim. Maar gelukkig is er voortdurend

thema - zijn weer via prachtige fietspaden met

die ontwapenende Duitse charme, niet alleen

elkaar verbonden.

in de vakwerkhuizen langs de weg.

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)5921-961196 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

Dierentuin Nordhorn

land met Nederlandse trekjes wil zien, volgt ge-

Genoeg voor de komende 10 fietsvakanties dus, met etappes in alle soorten en maten en voor elke conditie. De enige overeenkomst: het is onderweg eigenlijk te mooi om hard door te fiet-

TIP

Wilde dieren bekijken, diverse huisdieren aaien bij de historische Vechtehof, natuurpad Vechteaue ontdekken, avonturenspeeltuin, restaurant met zonneterras. Een onvergetelijke dag voor het hele gezin!

sen. Na elke bocht wacht een nieuwe verrassing.

De Fietsenbus

Dorpjes en kleine steden, kunstwerken in de na-

Een dag slecht weer? Een ander deel van het Grafschaft

tuur als onderdeel van een uniek, langgerekt

ontdekken? Minimaal elke twee uur komt de Fietsen-

museumproject zonder muren, kanalen, veen-

bus. Diverse trajecten streekbus, weekenden april-okto-

Openingstijden: het gehele jaar van 9.00 tot 19.00 uur; ´s winters tot het invallen van de duisternis

moeras, bossen, stille zijweggetjes, kuuroorden,

ber. Voor maar € 1,10 extra, bovenop het buskaartje.

stadsgezichten als op een antiek schilderij

Wel even zelf de fiets op de speciale aanhanger zetten.

(Schüttorf), landelijke idylles, riviertje de Vechte, Contact Heseper Weg 140 | 48531 Nordhorn (navigatie: Heseper Weg 110) Tel. 0049 (0) 59 21 - 71 20 00 www.dierentuin-nordhorn.nl

kloosters en kastelen. Het bekendste kasteel is

Meer informatie:

de zandstenen burcht met dikke vestingmuren

www.geheimoverdegrens.nl/fietsenbus

Meerdaagse tochten | Fietsen

De gezinstocht Boekingscode: TRE605 Gewoon eens in alle rust op pad met het hele gezin en in het prachtige parklandschap van het Artland genieten van een fietstocht. Dat is het doel van de 5-daagse tocht. LO vanaf € 129,– p.p. (4 dagen, in een 2-persoonskamer) Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)541-9511195 www.osnabruecker-land.de

Artland-Rad-Tour

150 km

Fietsen door ontwapenend mooi cultuurlandschap Quakenbrück Menslage

Al het goede van het oude boerenland, dat vind

22 km

Het woord Artland werd al snel een begrip, een

je in het Artland. En dan geen schrale keuter-

eretitel voor de ouderwets lekkere kwaliteit van

boertjes, maar een oer-Duits ‘Land van melk en

‘slow food’ en puur natuur. Zoals te proeven is

honing’. Statige boerenhofstedes, rijk versierde

in het bier van de beroemde Artland Brouwerij. Dat de Artlanders in een verschrikkelijk mooie

boerenfamilies die bezoekers graag ontvangen

streek wonen - haast een park - laten ze graag

voor koffie met taart of een romantische over-

zien. Gevels zijn versierd met houtsnijwerk en

nachting in het hooi. Een betoverende fietstocht

zelfs de bijgebouwen van boerderijen (toegangs-

door een uniek cultuurlandschap, ook nog eens

poorten en bakhuisjes) zijn opgetrokken in vak-

aangenaam vlak.

werkstijl: een skelet van dikke houten balken en de typische rode baksteen. Monumentenzorg

Hoofdschuldige aan al die rijkdom en sfeer van

Badbergen 48 km

Berge 39 km 25 km

gevels, immense vakwerkschuren, fruitboomgaarden langs de weg, vriendelijke en gastvrije

Fürstenau

Bersenbrück

OSNABRÜCKER LAND

GPS

MÜNSTERLAND

Gaststätte Zum Heidekrug in Bersenbrück

heeft het hier druk.

het type ‘Boer zoekt Vrouw’, de overdaad aan geuren en smaken is het riviertje de Hase, dat

En dan zijn er nog de ‘stadse’ genoegens in de

vroeger wel eens overstroomde en de vruchtba-

omgeving: het plaatsje Fürstenau met smalle,

re klei nog vruchtbaarder maakte.

oude straatjes en indrukwekkend kasteelcomplex, hoofdstad Quakenbrück met - dankzij de kwakende naam - overal kikkers in het logo en op huizen. Het Artland zal u verrassen: een concert bij de boer, een hunebed op de route, een klassieke waterburcht, mystieke bossen en geheimzinnige veenmoerassen, waar misschien wel een eeuwenoud moerasspook de rust verstoort!

Een perfect logeeradres. Knusse herberg die oogt als een landhuis, met een comfortabel hotel. Ontbijten doe je in de Wintertuin (serre) of op het prachtige terras onder de bomen. Eigen tuin met gezellige Bierstube, voortreffelijke regionale keuken. Aan het riviertje de Hase (met bootsteiger). Contact Neuenkirchener Str. 9 | 49593 Bersenbrück Tel. 0049 (0) 54 39 - 30 41 www.zumHeidekrug.de

Fietsen | Meerdaagse tochten

100 Schlösser Route Nordkurs Noordelijke lus van de ‘Koningin der fietstochten’. Münster - Horstmar - Bentheim - Münster. Zes sprookjesachtige dagen langs waterkastelen, feeërieke paleizen, ommuurde kloosters en burchten. Inclusief 5 overnachtingen met ontbijt, in goede hotels of herbergen. Bagagevervoer. anaf € 319,– p.p. (in een 2-persoonskamer) V Op aanvraag 6 dagen HP voor € 100 extra. Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)2571-949392 www.muensterland-tourismus.de

Hotel-Restaurant Beumer in Havixbeck

100 Schlösser Route Kastelen en paleizen in het hart van Europa Knus hotel met traditie, bekend om de goede keuken. Rand centrum Havixbeck (voetgangersgebied). Verwenweek - Arrangement 4 overnachtingen met ontbijt - 2 diners à la carte gebruik zwembad, sauna (kleine meerprijs) vervoer vanaf station, zondag-donderdag. Prijs per persoon vanaf € 194 (2-persoonskamer)

Is dat niet wat overdreven, die naam? De hon-

Saksen, Pruisen, de Tachtigjarige Oorlog en de

derd kastelen route. Helemaal niet, want we

Vrede van Münster) mag je ‘Schlösser’ op de

hebben het over de ‘Koningin van de Duitse

route ook opvatten als: stoere burchten met

fietsroutes’. Zo’n 960 vorstelijke kilometers door

slotgracht, barokke pronkpaleizen in het water,

het overwegend vlakke Münsterland. Velden,

versterkte herenhuizen, grafelijke residenties en

Contact Bestensee-Platz 2 | 48329 Havixbeck Tel. 0049 (0) 25 07 - 98 54-0 www.hotel-beumer.de | info@hotel-beumer.de

weiden, hagen en boomwallen zo ver als je kunt

nog veel meer indrukwekkende bouwsels.

kijken. En - beloofd is beloofd - elke etappe wel een paar parels van kastelen.

Eén Radweg, vier deeltrajecten Wie alles wil zien en beleven, rijgt ze allemaal

Vanwege de rijke geschiedenis van Westfalen

aan elkaar: de Nordkurs (historische steden als

(Karel de Grote, bisdom Münster, hertogdom

Steinfurt en de beboste heuvels van het Tecklenburger Land), de Südkurs (imposante bouwkunst der superlatieven), de Ostkurs (de rivier de Lippe en ‘paardenhoofdstad’ Warendorf)

960 km

en de Westkurs (met het romantische Schloss Bad Bentheim

Raesfeld).

Ibbenbüren OSNABRÜCKER LAND

Rheine Nederland

Ochtrup Ahaus Vreden

Tecklenburg Steinfurt

Bad Iburg

305 km

grens, is een lange fietsvakantie waard. Prachtig

MÜNSTERLAND

verzorgde boerderijen met dito tuin en erf strij-

Billerbeck 310 km

Isselburg

Coesfeld Velen Raesfeld Dülmen

Alleen al de Nordkurs, dichtbij de Nederlandse

Warendorf

den op dit deel van de kastelenroute om de aan-

240 km

dacht met de kastelen zelf. Ineens fiets je in het

Münster 210 km

weelderige dal van de Ems, dan weer langs schilNordkirchen

Beckum

derachtige dorpskernen of een ommuurd kloostercomplex van zandsteen, zoals Kloster Bentlage bij Rheine (45 km van Oldenzaal).

GPS

Meerdaagse tochten | Fietsen Niet zomaar een fietstochtje, maar misschien wel de ‘Tocht der tochten’. Als een van de weini-

379 km Emden

ge langeafstandsfietsroutes is de EmsRadweg

GRAFSCHAFT BENTHEIM

door de Duitse fietsersbond ADFC bekroond

Lingen

met het predikaat ‘4 Sterren Kwaliteitsroute’. Uit-

Emsbüren

blinken doet hij in alles. Het begint met een

15 km

Nederland

OSNABRÜCKER LAND

Rheine

droomlandschap; dat lag al klaar. Tel daar de be13

wegwijzering bij op, de routekeuze, de veiligheid

Emsdetten

Saerbeck

en de service onderweg. En dan is er de toegan-

Greven

kelijkheid: omdat de wegen langs de kortste ri-

20 km

vier van Duitsland - toch nog 379 km - nauwelijks

Telgte

in hoogte verschillen, is de EmsRadweg ook

Harsewinkel 13

Warendorf

MÜNSTERLAND

voor minder geoefende fietsers goed te doen.

Gütersloh Hövelhof

De rivier de Ems doet onderweg vijf totaal ver-

schillende vakantieregio’s aan. Vanaf de bron bij

GPS

Slot Holte-Stukenbrock aan de voet van het TeuWarendorf in al haar facetten

toburger Wald, via het natuurgebied Senne met bos en heide naar het parkachtige Münsterland

Marienfeld, bijzondere natuurmonumenten als

met waterkastelen, burchten en boerderijen.

het Emsdettener Venn, de resten van een oeroud

Dichter bij de monding weidse uiterwaarden en

veenmoeras. Absolute aanrader: het beroemde

de zilte zeelucht van Ostfriesland. Ook een 10

NRW-Landgestüt in Warendorf, de stoeterij waar

voor afwisseling dus.

topruiters en hun paarden worden getraind voor Londen 2012.

Geen route voor hardfietsers met haast. Daarvoor liggen er simpelweg te veel onvergetelijke

TIP

hoogtepunten en wow-momenten aan het pad.

De fietsbox!

De oude kernen van stadjes als Rheda-Wieden-

Afsluitbare kluis van het type Amerikaanse brievenbus

brück en Telgte met de Wallfahrtskapelle, de

– maar dan groter – waar een fiets met bagage en al in

kloostertuinen van de abdijen in Clarholz of

past. Ze staan in Telgte, Warendorf en Sassenberg.

De EmsRadweg

Op de fiets verkent u het prachtige parklandschap en de historische schatten in en om Warendorf. Inbegrepen: 2 x LO in een 2-PK (verlenging mogelijk), kaart-materiaal, tegoedbon rondleiding (za-zo, apr.-okt.) Lengte dagtochten: 30 – 60 km Prijs per persoon: vanaf € 79,– Contact Tel. 0049 (0) 25 81 - 78 77 00 www.marketing-warendorf.de

Fietsen met 4 sterren en een 10 voor variatie! Snuffel-Stage aan de Ems Hoe word je verliefd op het Emsland binnen één weekend? Het kan zomaar gebeuren met een korte ‘Schnupper-Radtour’ op een deel van de Emsland-Route. Bijvoorbeeld 3 dagen fietsen door het zuidelijke Emsland. Boekingscode: Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, routekaart en informatie Op aanvraag: fietsverhuur en halfpension toeslag Vanaf €

99,– p.p. (in een 2-persoonskamer)

Boeken/aanbieder: VVV Emsbüren Touristik GmbH Tel. 0049 (0) 59 03 - 93 57 58 www.suedlichesemsland.de

Contact Kirchplatz 7 | 59329 Wadersloh Tel. 0049 (0) 25 23 - 92 16 - 0 info@hotel-bomke.de | www.hotel-bomke.de Genieten van het Münsterland: Ontdek de culinaire kanten van de streek Welk uitje u ook plant - fietsen in de nazomer, golfen op uitdagend terrein, ontspannen cabrioritjes, smullen op sterrenniveau - u begint en eindigt bij ons. Diverse recreatieve en verwenpakketten als voordeelarrangement. Neem contact met ons op, dan geven we graag meer informatie.

Beckum und Rinkerode. hoofdrivier. Historische stadjes zoals Warendorf, jes bomen, een kreekje of een dode arm van de terwaarden: veel ruimte, afgewisseld met groepverder naar de monding beginnen de weidse uiparklandschap met kastelen en boerderijen. Nog sche lappendeken van het Münsterland, een heid. De benedenloop kronkelt door de agrarierfgoed dat herinnert aan honderd jaar bedrijvigAan de bovenloop watermolens en industrieel De Werse is overal anders landschap boordevol contrasten.

Hotel Bomke in Wadersloh D NL

GPS

heeft zo zijn voordelen. Steile hellingen zijn zeld-

TIP

zaam. Als lunch improviseer je een picknick aan

Tuinentrio.

de oever. Even uitrusten op een bankje bij zo’n

Werse Rad Weg had ook Drie Parken Route kunnen

gezellige plattelandsherberg. Na de volgende

heten. Dankzij de drie voormalige terreinen van het

bocht loopt het pad weer langs het water. Hier

festival der bloeiende tuinen: de Landesgartenschau.

geen winderige dijken, maar een uniek rivier-

In Hamm, Oelde en Rheda-Wiedenbrück.

Fietsen in het stroomgebied van een riviertje een stedentrip naar Münster!

Hamm 16 km

Beckum 17 km

Oelde

19 km

kilometers. De échte ontspanning zit hem in

122 kilometer in korte etappes

nieuwe vergezichten. Betoverende natuur en de

Van de bron van de Werse naar de monding in

charme van het ‘buitenlandgevoel’.

de Ems: 78 fraaie kilometers. Als toegift een zij-

De Werse Rad Weg, een van Duitslands mooiste

tak die afbuigt naar Rheda-Wiedenbrück. Volg de

rivierenroutes, heeft het allemaal.

routebordjes met de W of spijbel een dagje voor

De ideale fietsvakantie? Dan tellen niet alleen de

MÜNSTERLAND

hilderung

ng & Besc

Ausstattu

Een fietsroute die energie geeft

RAD WERSE

Ahlen 15 km

Drensteinfurt 14 km

Wadersloh RhedaWiedenbrück

41 km

de eradweg. www.wers

WEG

-Pla mit Rad

RAD WEG WERSEnungskarte

direkt entetern mal geauf 125 Kilom von der Werse verläuft die Beckum, s durch E RAD WEG Ahlen, Der WERS weiter abseit Städte ck und det die Werse, mal -Wiedenbrü lang der Er verbin Oelde, Rheda Ortskernen. Landschaft. swerten , Münster, prägte und sehen rt, Hamm historischen Drensteinfu Wechsel t mit ihren umigem Sendenhors in kleinrä Besonders werden berührt. folgend, induschafträume der Werse en dem - und Lands Dem Lauf kst zwisch iche Kultur hen Chara der Kontra unterschiedl präsentiert sich den ländlic ll anschließen uf, dem eindrucksvo ten Oberla triell gepräg

Münster

OSNABRÜCKER LAND

De Werse Rad Weg ur: Ihrer Radto Sie auf begleiten Landschaft. ng Ausstattu Ausstattungselemente dere Einblicke in die Details. Sie auf lichen beson Einheitliche rksamkeit rande me ermög die Aufme am Weges Aussichtstür Infoblöcke lenken Spannendes 34 tes und Insgesamt Wissenswer nft über geben Ausku seine Orten. und wer tierung und in den macht und und Orien terlandes rksamkeit äel des Müns in regelm en Aufme hohen Himm möchte, der findet Stelen schaff unter dem ren n. Pause gerne Freien verzeh und Bänke paket im Tischen rn sowie lätze mit sein Lunch und Wälde nden Rastp Feldern mungsßigen Abstä nhöfen, Überschwem von Bauer Altarmen, Mosaik haft mit ter mit einem n Auenlandsc tische Unterlauf. der roman und änken im Bahnhöfe und Sandb Orten sind gebieten so dass In vielen vorhanden, dbeParkplätze und Fahrra Anreise dem auch eine Bahn oder mit der an der geförderung ch ist. Und gemütliche Pkw mögli Route laden afés zur samten und Landc dem Restaurants Tour auf ein. Eine eine Einkehr ist also RAD WEG und entWERSE anregende rundum eit. Angelegenh spannte

Radwegenet

122 km

das rung unden in egweiBeschilde RAD WEG ist eingeb unkten stehen Pfeilw folgen

E Kreuzungsp , und dazwischen Der WERS n. Das d. An allen gaben Münsterlan enwegweiser dass Kilometeran den Zwisch Orts- und Ihnen, ser mit Pfeilen auf sers zeigt h den roten des Pfeilwegwei Sie einfac befinden. unterhalb RAD WEG Piktogramm WERSE auf dem Sie sich

ng pur.

t: Erholu

Kurz gesag

dweg.de

ebote

www.wersera

Reiseang

bot 1:

nhorst Stadt Sende e Bürgerservic 3-116 26/30 Tel.: 0 25 horst.de www.senden

Warendorf,

e und Ems

chen Wersen Werse und Ems )ur zwis mit trich zwisch Radkult(o wechseln swerte Lands fer und Auen Adelssitze Der lieben n. Flussu hem Flair. kt werde me und will entdec kleinstädtisc Aussichtstür Idylle und Geschichte. Weg. Nicht nur für dörflicher Weg in die en sich am he Metro weisen den tafeln befind hippologisc Informations ein Erlebnis: die e Pferdefreund dorf. pole Waren

en Gut zu wiss ss

V-Anschlu

rn mit ÖPN

Radwande

radweg.d

www.werse

ft tätten und Unterkun zahlreiche Gasts iedene mie und S laden auch versch Gastrono WERSE RAD WEGE Sie am Weg Gastronodes ich finden eber- und Entlang und natürl erhalten lettes Gastg Rast ein Preisen en. Ein komp Cafés zur iten und S und möglichkeit sen, Öffnungsze E RAD WEGE Unterkunfts Adres g des WERS nis mit stellen entlan mieverzeich Informations de Sie bei den erseradweg. unter www.w

inieren. e und Ems an Wers lassen sich prima kombund kann undtour Ems 2-Flüsse-RWEG und EmsRadwegendet jeweils an der werden. Die e die Anreis ders für aber beson gibt es einen eignet sich Bahn g der Route d, RuhrgeE RAD WEG Ort entlan Der WERS Münsterlan in jedem en. Bahn, denn in das übrige sind gegeb mit der dungen rsachsen tige Gute Anbin und Niede sich vielfäl n Lippe Bahnhof. ergeben ne und Bike Ost-Westfale l auch einzel von Bahn biet, nach n ganz flexibe Kombination n. und es könne S befahren werde Durch die chkeiten E RAD WEGE Tourenmögli des WERS Teiletappen en Sie unter ngebot erhalt zum Bahna ike ct./Min) Mehr Infos e/Bahnundb 66 33 (14 0180/5 99 www.bahn.d otline Tel.: Radfahrer-H

lica GmbH Flora Westfa enbrück Rheda-Wied 42/93 01-0 Tel.: 0 52 estfalica.de www.flora-w

tik & Touris Verkehr „insel“ –

2, 48231

und RAD beginnt verbunden WERSE Rundtour E RAD WEG zu einer Der WERS EmsRadweg km lang. mit dem 190 r ist ca. 2-Flüsse-Tou

wurde RAD WEG WERSE somit nau: Der ermöglicht und zielge Vorerfasst und vigation. komfortabel System) Besonders Satellitenna Positioning Radtour (Global nügen per t auf Ihrer für das GPS Radfahrverg n Sie einmpfangsgerä chwertes Daten könne und auf Sie ein GPS-E ein unbes ist, dass g benötigten terladen de herun raussetzung Orientierun . Die zur erseradweg. dabei haben unter www.w kostenlos fach und agen. erät übertr Ihr GPS-G

GPS

er WERSE

RAD WEG

3 Tage |

tungen

2 Übernach

Ange m – Ahlen km): Becku dorf uf (ca. 100 – Waren Routenverla lmer – Telgte Münster-Ge Gegen Aufpreis ene Eingeschloss Leistungen

rt – – Drensteinfu n Preis/Perso Pers.) (ab zwei

er, Einzelzimm , achtungen, ot Lunchpakete 2 Übern , nach Angeb Halbpension Frühstück mit ktransfer elzimmer im Dopp ial Gepäc Kartenmater DU/WC,

Tage | 3

119 € *

tungen

Übernach

4 rt – 2: Drensteinfu – Angebot ck m – Ahlen -Wiedenbrü km): Becku dorf – Rheda uf (ca. 180 – Waren Routenverla lmer – Telgte n Münster-Ge m Preis/Perso – Becku Pers.) – Oelde (ab zwei Gegen ene Aufpreis Eingeschloss er, Leistungen Einzelzimm 175 € * pakete, achtungen, ot Lunch 3 Übern , nach Angeb Halbpension Frühstück mit ktransfer elzimmer im Dopp ial Gepäc Kartenmater DU/WC,

rführ Radwande hrer enthält neben nderfü auch 1:50.000 Der Radwa en Karten eine Radübersichtlich rund um nswerte alles Wisse E RAD WEG. dem WERS tour auf blätter , 12 Karten dkosten. 34 Seiten € zzgl. Versan Preis: 6,95

er Werse-Em

rführ die Radwande hrer beschreibt nderfü E RAD WEG Der Radwa n von WERS Rundtour. Kombinatio einer nbeadweg zu und Route und EmsR 1:50.000 . Mit Karten n. 100 Seiten Versandkoste schreibung. Euro zzgl. Preis: 11,90

OktoAnfang April und m us en Ende en Becku FahrradB und Feiertag zwisch mal pro Tag zwisch WERSE vier in den nkte dBus F1 Jeden SonnSendene Einstiegspu lt der Fahrra ter-Wolbeck, ber pende bietet direkt tten, Müns ter – und und Müns ter-Stapelsko in Müns RAD WEG Beckum. Sie loh und gelangen horst-Albers FahrradBus ur und : Mit dem Ihrer Radto n der Hand Startpunkten l liegt auf . So könne entfernten Der Vortei transportiert weiter nkte auf auch zu Anhänger und Zielpu bequem sicher im iche Startesel wird Ihr Draht unterschiedl . individuell kombinieren Sie ganz E RAD WEG Sie bei dem WERS erhalten dBus-Flyer , den Fahrra d GmbH Infos und Münsterlan Weitere alverkehr line.de RVM Region 03-0, www.rvm-on 21/93 Tel. 0 25

nd 2010 * Preissta

Marketing onen Münster -27 10 Informati örderungsgesell.de Tel: 02 51/492 us.muenster Wirtschaftsf mbH www.tourism schaft Ahlen 4-304 82/96 Tel.: 0 23 Oelde e FORUM www.ahlen.d 22/72 80-0 Tel.: 0 25 e GmbH g Beckum www.oelde.d Stadtmarketin 99 96 28 21/2 Tel.: 0 25 .de www.beckum Stadt Bürgerbüro rt Drensteinfu 08/995-0 Tel.: 0 25 infurt.de www.drenste

Hamm 00 81/2 34 Tel.: 0 23 de www.hamm.

Straße dorf.de is-waren Herausgeber:orf, Waldenburger des Intourismus@kre Kreis Warend 42, Mail: Anordnung – auch 81/53-61 Art und uck Tel.: 0 25 zt. Nachdr laggestaltung, lten. geschüt vorbeha Titel, Umsch rechtlich urheber t. Alle Rechte Schneider, halts sind nicht gestatteFotos: Christine eweise – r). Grafik-D Gewähr. auszugs n ohne (Stadt Münste e: GeobasisAlle Angabe Wirlitsch Dietmar KartengrundlagKatasteramt, Gabi Wild, Münster. und Bauckholt, Vermessungssign: Ina Warendorf, daten Kreis 10 AZ 3048/20

ting GmbH dorf Marke ndorf.de ng: Waren und Buchu arketing-ware Information 77 00, www.m 0 25 81/78 Telefon:

auf der Adressen bei den anfordern einfach nderführer 61 42. 0 25 81/53 Beide Radwa unter Telefon: oder orf.de oder Rückseite kreis-warend tourismus@

Fietsen | Meerdaagse tochten

slingeroute

grensoverschrijdende regio waar vier meande-

460 km

ijsselroute

land? Het is lang niet overal te merken, in de

berkelroute

Waar houdt Nederland op en waar begint Duits-

aaroute aa

Meerdaagse tochten | Fietsen

de groene oevers van de Aa, de Berkel, de Slinge

Borculo MÜNSTERLAND

en de IJssel trekt de natuur zich weinig aan van

Bronckhorst

grenslijnen op landkaarten. En dat geldt ook

Doesburg Doetinchem Didam

voor het stokoude cultuurlandschap, dat in de loop van de eeuwen maar weinig is veranderd.

rivierdijken, ver weg van de snelweg, langs lommerrijke lanen naar boerderijen en langs akkers,

De fietsgids Rivierenlandschap (handig gebonden met spiraal) is te bestellen bij www.grensbelevenis.nl

Billerbeck

Winterswijk

Dinxperlo

Ulft

Vreden Stadtlohn

Groenlo

Terborg

Hier in het land van de buren, de ‘naobers’ en Nachbarn, fiets je over rustige landweggetjes en

Nederland

Lochem

Zutphen

rende rivieren de absolute hoofdrol opeisen. Aan

Aalten Bocholt

Isselburg

Südlohn

Gescher

Coesfeld

Velen Borken

Rhede

hagen, boomwallen en vennen. NL

De nieuwe fietsgids Rivierenlandschap laat zien

GPS

waar jarenlange Duits-Nederlandse samenwerking toe kan leiden. De zes verschillende routes

Het Münsterland staat bekend om zijn kastelen,

Billerbeck, niet zo ver van de enige ‘metropool’

van in totaal 460 km hebben ieder een eigen ge-

molens en kleinschalige landbouw, de Gelderse

in deze heerlijke, landelijke vakantieregio: de stad

zicht, alleen al door het unieke karakter van elk

Achterhoek om de rust, ruimte en idyllische

Münster.

van de vier waterwegen. En ook ‘onderweg’ ver-

dorpjes. Aan weerszijden van de grens be-

anderen die rivieren nog, van kabbelende beek-

schermde natuurmonumenten die je alleen in

jes vlakbij de bron tot statige stromen in het

een rivierdal vindt, zoals Moerasbos Bekendelle

laagland bij de monding. Een beetje doorfietsen

aan de Boven Slinge bij Winterswijk.

Medicijn- en Apothekersmuseum

kan hier eigenlijk alleen met oogkleppen op, want de samenstellers van de route zijn niet zui-

En historische stadjes die laten zien dat onze

nig geweest met hoogtepunten aan de kant van

voorouders al heel lang geleden de kant van het

de weg. Wandelen, kuieren, flaneren of een eind-

water opzochten: Zutphen, Doesburg, Bronck-

je varen met een boot is dan de oplossing, ook

horst en vestingstadje Groenlo. Of de Duitse pa-

al staat er ‘fietsgids’ op uw ringband.

reltjes Rhede, Südlohn, Vreden, Coesfeld en

Rivierenlandschap Achterhoek en Westmünsterland Overal anders, overal mooi!

Het museum, gehuisvest in een prachtig herenhuis, presenteert het landelijke gezondheidswezen van de regio’s Westmünsterland en OostAchterhoek. Ingebed in de algemene geschiedenis worden de levensomstandigheden uit die tijd en hun invloed op de gezondheidstoestand van de plattelands-bevolking getoond. Contact Markt 14 | 46414 Rhede Tel. 0049 (0) 28 72 - 79 23 | www.mam-rhede.de

Fietsen | Meerdaagse tochten

Flamingoroute

Witte Veen bij de Haarmühle, Alstätte

Grenzeloze natuur en cultuur

Historische korenwatermolen, Heek

De meest noordelijke flamingokolonie van Eu-

Op de Flamingoroute maak je kennis met het

ropa, dromerige dorpjes, levendige steden, na-

leven op het platteland, met cultuur zoals kas-

tuurreservaten van Europees belang met uitge-

telen, landhuizen en versterkte herenhuizen,

strekte moerassen, heidevelden en waterrijke

maar ook met beschermde natuurgebieden.

draslanden.

Uitzichttorens en informatiepanelen wijzen de weg door een landschap vol ervaringen en be-

Ontdek de natuur en cultuur in de Nederlands-

levenissen. De grensoverschrijdende route

Duitse grensstreek: gemoedelijk en verfris-

voert van Twente en de Achterhoek in Neder-

send, avontuurlijk, mysterieus en exotisch!

land naar het Duitse Westmünsterland, een regio waar je cultuur afwisselend in moderne en

De Flamingoroute is op z’n mooist van lente

historische vorm tegenkomt. De 450 kilometer

tot herfst. Het voorjaar is de beste periode om

lange ronde van de Flamingoroute maakt ge-

Contact en meer informatie:

veel te zien van dieren- en plantenwereld. Die

bruik van de paden van het in het Münsterland

Ahaus: 0049 (0) 2561-44 44 44 | www.ahaus.de

lente begint overigens al eind februari, wan-

gangbare honingraatnetwerk en het Neder-

neer grote steltlopers als de wulp luid roepend

landse systeem met knooppunten van fietsrou-

Gescher: 0049 (0) 25 42-980 11 www.stadtmarketing-gescher.de

hun territoria in de draslanden in bezit nemen.

tes. Dat maakt het probleemloos uitstippelen

Gronau: 0049 (0) 25 62-99 00 6 www.gronau.de

In maart komen de flamingo’s terug van hun

van korte dagtochtjes gemakkelijk.

Heek: 0049 (0) 25 68-93 000 | www.heek.de

Daar blijven ze in de regel na een succesvolle

Uitgebreide informatie over de Flamingoroute

Legden: 0049 (0) 25 66-95 03 www.vvlegden.de

broedtijd tot in de late zomer. Heel erg de

en de talloze mogelijkheden voor uitjes in de

moeite waard is ook de bloeitijd van de heide,

steden en gemeenten aan het traject vind je op

van eind juni tot het begin van de herfst.

www.flamingoroute.com

overwinterplek naar het Zwillbrocker Venn.

Schöppingen: 0049 (0) 25 55-880 www.schoeppingen.de Stadtlohn: 0049 (0) 25 63-97 200 www.stadtmarketing-stadtlohn.de Südlohn: 0049 (0) 28 62 - 41 76 26 www.suedlohn.de Vreden: 0049 (0) 25 64-46 00 www.stadtmarketing-vreden.de

450 km

GRAFSCHAFT BENTHEIM

www.flamingoroute.com Rad- un Fiets-

Gronau

Enschede

Nederland

Achterho ek Twente Westmün sterland

Zwillbrocker Venn

Haaksbergen Alstätte

Heek

Eibergen Zwillbrock Groenlo

Schöppingen

Ahaus Vreden

Legden Stadtlohn Winterswijk Gescher

Bredevoort

Südlohn

Oeding

Velen Bocholt

d Wande rführe mit Rad en wandkar te | met fietrska art elgids

Rhede

Borken

GPS

MÜNSTERLAND

Voor bestelling routeboekje: Biologische Station Zwillbrock Tel. 0049 (0) 2564-98600 | www.bszwillbrock.de

Meerdaagse tochten | Fietsen

Münster Marketing Tel. 0049 (0) 251 - 492 2710 tourismus@stadt-muenster.de www.tourismus.muenster.de

Betoverend mooi Münster Op de fiets naar de bruisende metropool van de menselijke maat

Erbdrostenhof Historisch stadhuis

Het bekendste plekje van Münster is de Prinzi-

Grootse charme in een compact gebied

laten meeprofiteren: een sfeervol café, een gezel-

palmarkt. Een glorieus plein, met rondom een

Alle contrasten die een stedentrip zo leuk maken

lig terrasje, een plattelandsherberg met tuin of

indrukwekkende ‘skyline’: zij aan zij staan hier de

vind je op loopafstand. En anders wel snel te be-

een goed en betaalbaar restaurant; ze zijn nooit

oude koopmanshuizen als een gesloten façade.

reiken op de fiets. Münster geldt als de fietsvrien-

heel ver weg!

Onder de bogengalerij kleine winkels, kroegjes

delijkste stad van Duitsland. De voorzieningen

en speciaalzaken. Een stad om verliefd op te

zijn er dan ook naar: een uitgebreid fietspaden-

TIP

worden, dankzij de opwindende mix van eer-

netwerk en - echt uniek in Europa - de Promena-

Beleef een leuke dag Münster zonder parkeerproble-

biedwaardig oud en swingend jeugdig. Universi-

de, een autovrije ring rond de binnenstad.

men! Met de trein uit Enschede, fietsen te huur op

teitsstad met internationale allure en traditionele

Overal goede stallingen, fietsspeciaalzaken en

station (€ 8 per dag).

gastvrijheid. Barokke herenhuizen afgewisseld

reparateurs. Startpunt van een reeks geweldige

met moderne kunst (een topcollectie grafische

fietsroutes, zoals EmsRadweg, Friedensroute en

werken van Picasso). Waar anders dan in Mün-

100 Schlösser Route.

ster vind je een trendy uitgaansclub achter dikke, middeleeuwse muren? Chique shopping mall

Héél erg Münster: fietsen door stad en land

en gekke boetiekjes om eindeloos te shoppen?

Fietsen is hier een waar genoegen. Alleen al

Stille straatjes voor aan avondwandeling door de

door de altijd aanwezige, bijzonder aantrekkelij-

stad en levendige pleinen om lekker te flaneren?

ke combinatie stedelijk schoon - landelijke na-

Een vleugje maritieme sfeer proeven, midden in

tuur. Een treffend voorbeeld is de tocht naar het

Westfalen? Net buiten de Altstadt ligt de Aasee,

voormalige overloopgebied de Rieselfelder, een

het recreatiegebied ‘where the locals go’. De

waterrijke idylle op maar 6 km van hartje Mün-

Stadthafen is de trendy wijk voor creatievelingen

ster. Ontdek ook dat de ‘locals’, de Münsteraner,

en nachtvlinders.

echte levensgenieters zijn, die hun gasten graag

Wielerspektakel Münsterland Giro Cyclosportive Geen gewone dag Vaste datum is 3 oktober - De Dag van de Duit-

Nu al een ‘klassieker’ op de wielerkalender, ieder jaar op de wegen rond Münster. Finish op de Hindenburgplatz, precies voor het paleis.

se Eenheid, Duitslands nationale feestdag sinds de Hereniging in 1990. Niet alleen de dunne

De Giro is van iedereen

democratische motto: feesten doe je met z’n

bandjes van de snelle wielerprofs zoeven door

Voor kinderen van 8-13 is er een ‘Dikke Banden

allen! In de stad zelf en overal langs het par-

de straten van de heuvelachtige Landkreis Stein-

Race’ op normale stadsfietsen. En zelfs de aller-

cours in dorpskernen waar de renners voorbij

furt, in het deelnemersveld ook amateurs, belof-

kleinsten (3 tot 5!) mogen in de GIROlino even

komen, is er een bont programma. Leuke (spor-

tes en zo’n 4000 getrainde recreanten.

aan het Tour de France gevoel ruiken. Op de

tieve) activiteiten voor de hele familie, vermaak

loopfiets. Valhelm verplicht!

van kermis tot traditioneel dorpsfestijn met lekker eten en een goed biertje!

Tourist Information Osnabrück

Alleen maar winnaars

Dat trekt honderdduizenden bezoekers.

De hoogste eer voor een Franse wielrenner: win-

www.muensterlandgiro-cyclo.nl

nen op 14 juli. Hier in het Münsterland is het

Tourist Information

Osnabrück | Osnabrücker Land

Het groen van het omliggende natuurgebied dringt diep in de stad door, de afstanden zijn te overzien en het leven is kleurrijk en vitaal. Osnabrück, de stad van de Westfaalse Vrede, is altijd de moeite waard voor een uitje. Een dagje sfeer proeven of een citytrip als weekendarrangement. Hartelijk welkom! Contact Tourist Information Osnabrück - Osnabrücker Land Tourist Information Tel. 0049 (0) 541 - 323 2202 | Osnabrücker Land Osnabrück tourist-information@osnabrueck.de www.osnabrueck.de/nederlands www.facebook.com/kerstmarkt

Osnabrück Stad van vrede en tolerantie op kruispunt van fietsroutes "Osnabrück, op slechts drie uur treinen van

in het werk van de Osnabrückse schrijver Erich

Amsterdam, biedt een interessante uitgangs-

Maria Remarque. Een uitgezette wandelroute

positie voor fraaie en veelzijdige fietsroutes. De

voert langs belangrijke plaatsen in het leven van

zelf stad kent een geschiedenis als vredesstad.

de auteur in de stad. Een deel van de wandeling

Osnabrück is een bezoek zeker waard.

gaat door de intieme Altstadt die na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog voor een be-

De titel van vredesstad dankt Osnabrück aan de

langrijk deel weer in oude stijl is hersteld. Behalve

neutrale positie tijdens de Dertigjarige Oorlog

het stadhuis zijn de protestantse St-Marienkirche

van 1618 en 1648 tussen katholieke delen en pro-

en de katholieke dom beeldbepalende gebouwen

Voor de fietsjournalist Bert Sitters is fietsen

testantse delen van Duitsland. Na lang onder-

in het overzichtelijke centrum.

de ideale manier van reizen, omdat je een

handelen sloten de strijdende partijen uiteindelijk

bent met je omgeving. In 2010 was hij in en

vrede in het laatgotische stadhuis op de Markt.

Treinkaartje vanaf 19 Euro

om Osnabrück onderweg.

Historisch is de Friedesroute tussen Osnabrück

Een ideale verbinding is de IC-trein van Schiphol

Tourist Information van de Dertigjarige Oorlog onderhandeld. Ruiters en Münster. In beide steden werd aan het einde

reden op en neer om berichten over te brengen Osnabrück | Osnabrücker Land

naar Berlijn. Deze trein gaat zes keer per dag. Een treinkaartje van Amsterdam naar Osnabrück is er al vanaf 19 Euro per enkele reis. Fietsen kunnen mee na reservering, maar op het Radstation bij

Erich Maria Remarque

het hoofdstation van Osnabrück zijn fietsen te

Het begrip vrede speelde ook een belangrijke rol

huur. “

Wandelen

Legenda NL

Grensoverschrijdende route Route langs een rivier Route met veel bos

GPS

GPS-routes

Welkom in de voortuin van Duitsland. Of is het de achtertuin van ons eigen Twente en de Achterhoek? Maak kennis met een weergaloos wandelgebied, vol vergezichten. Lekker dichtbij, aangenaam anders!

Wandelen waar het mooier is

Heerlijk wandelen is hier al honderd jaar traditie. Logisch, in een streek die alles mee heeft. Voor een gemoedelijk rondje door het dal of een uitdagende outdoor belevenis over de hoge bergkammen van het Teutoburger Wald. Langs eindeloos golvende velden, vruchtbaar rivierlandschap, heide, bos en veenmoeras. Rustige landweggetjes en schilderachtige dorpspleinen, kastelen en vakwerkboerderijen, gastvrije plattelandsherbergen en idyllische plekjes in het groen. Thematochten, avontuurlijke paden, cultuurwandelingen en gezondheidsreizen. Eigenlijk een beetje â&#x20AC;&#x2DC;geheimâ&#x20AC;&#x2122;, maar leest u gerust verder.

Wandelen | Overzichtskaart

Wandelroutes

Ahornweg

MĂźhlenweg

DiVa Walk

Wandelparadijs rond Bentheim

Podagristenpad

HermannshĂśhen

TĂśddenlandrundweg

Grenzenlos

Handelsweg

Â Â&#x2021;

9 Â&#x2C6;

Â&#x2020;

X-Wege

Â&#x2020;

X1648 = Wandelweg Friedensroute

Â&#x2018;Â&#x2030;

Â&#x2020;

Â&#x201E;

Â&#x2030; Â&#x160;

Â&#x201E;

Â&#x160;

Â&#x2020;

Â&#x2C6; Â&#x17D;

Â?

Â&#x201A;

Â&#x2020; Â&#x201A;

8 Â&#x201E; Â&#x2030;

Â?

Â? Â? Â&#x2026;

Â Â

Â&#x152;

Overzichtskaart | Wandelen

Wandelen in het MĂźnsterland

Puur natuur bij elke stap. Dat is de rake ondertitel van de tweetalige wandelgids met de hoofdroutes van wandelparadijs MĂźnsterland. Een compleet bewegwijzerd systeem met 24 routes, herkenbaar aan een witte X. Onderling weer handig aan elkaar gekoppeld door verbindingswegen. De langste X-route is 200 km, met onder andere Burg HĂźlshoff in Havixbeck en de Prinzipalmarkt in de stad MĂźnster. Niet lang genoeg? Uitbreiden kan probleemloos: Xroute Olfen-Lippstadt sluit naadloos aan op de LAW Arnhem-Wesel-Olfen van de SauerlĂ¤ndische Gebirgsverein. www.geheimoverdegrens.nl/x-wegen

Â?

Schale

Â&#x201E;

Â&#x2026;

Â?

Â&#x192;

Â?

Â&#x201E;

Â&#x2030;

Â&#x2020;

Â&#x2C6; Â&#x2026;

Â&#x20AC;Â?

Â&#x2C6;

Â&#x20AC; Â? Â&#x2026;

Â&#x201E; Â&#x2026;

Â&#x201E;

Â&#x20AC;Â&#x201E;

Â Â&#x2026;

Â?

Â&#x2020;

Â? Â&#x2039;

Â&#x2C6; Â&#x2026;

Â Â

Â&#x2026;

Â&#x2030;

Â&#x2C6;

Â&#x17D;

Â&#x2020; Â&#x2039;

Â&#x2020; Â&#x2026;

Â&#x2026;

X 1648

Â&#x201E; Â&#x2026;

Â?

Â&#x20AC;

Â&#x2039;

Â&#x20AC;

Â&#x201A;

Â Â

Wandelen | Tips voor tochten

Weidse panorama’s en gezonde bronnen

100 km

De acht van de Ahornweg - met kleine lus en grote lus - slingert door het bergachtige zuiden van het Osnabrücker Land. Het ongerepte gebied van Natur- und Geopark TERRA.vita en de geneeskrachtige kuuroorden met de eretitel ‘Bad’ in de naam.

OSNABRÜCKER LAND

Hagen a.T.W.

15 km

Georgs marienhütte 9 km 18 km

14 km

Bad Iburg

Wellingholzhausen

Hilter

MÜNSTERLAND

L O of HP vanaf € 124,– p.p. (in een 2-persoonskamer)

14 km

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)541-9511195 www.osnabruecker-land.de

7 km

Dissen 9 km Bad Bad Laer Rothenfelde

15 km

GPS

Ahornweg Wat een uitzichten!

Eigenlijk zijn het twéé wandelroutes: een kleine lus van 40 km en een grote lus van 60 km. Mooi genoeg om ze op je gemak allebei te doen! Een paar dagen logeren is geen straf, want middel-

Op de routemarkering staat het esdoornblad,

punt van de ‘acht’ is Bad Iburg, het stadje rond

ook bekend als ‘Maple Leaf’ op de Canadese

het enorme prins-bisschoppelijke paleis Schloss

vlag. Hier heet het Ahornblatt. De wandeltocht

Iburg. Bad Iburg is bekend als Kneippheilbad,

Lopen langs negen watermolens en twee windmolens, prachtig gerestaureerde monumenten die geduldig hun werk doen aan de voet van het Wiehengebirge. In een voor Nederlanders soms vertrouwd ogend, groen landschap.

slingert door prachtige dorpjes (Melle-Welling-

kuuroord Bad Laer als Soleheilbad. Specialiteit

holzhausen, Hagen, Georgsmarienhütte) en

van Bad Rothenfelde is het zoutgehalte in de

bosrijke heuvels, de uitlopers van het Teutobur-

toch al zo gezonde lucht. Dankzij de Gradierwer-

ger Wald. Hoogste punt is de Dörenberg (331

ke of ‘Salinen’, waar zout bronwater van 3000 m

LO of HP vanaf € 107,– p.p. (3 dagen, in een 2-persoonskamer)

m), een absoluut ‘hoogtepunt’ is het landschap

diepte langs sijpelt. Heel erg goed voor de lucht-

van de Borgloher Schweiz.

wegen.

Mühlenweg

Hase, Nette en Düte, was al vroeg populair als

Wandelschoenen, wind en waterkracht

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)541-9511195 www.osnabruecker-land.de

98 km

Meer dan alleen molenwieken

woongebied in het groen. De getuigen zijn er nog: middeleeuwse burchten, grafheuvels, de ruïnes van de beroemde Wittekindsburg, een stenen nederzetting van de allereerste bewoners

De Elfstedentocht voor liefhebbers van oude molens. Negen watermolens en twee windmo-

OSNABRÜCKER LAND

Wallenhorst MÜNSTERLAND

Ostercappeln 15 km

Belm NL

van Nedersaksen.

GPS

lens zijn de sterren van deze aantrekkelijke rond-

Natuurstenen kerkjes tussen de bomen, die een

wandeling. Sommige molens zijn met veel liefde

beetje doen denken aan de dorpskerken in Fries-

gerestaureerd en functioneren nog als vanouds,

land en Groningen. Maar dan net even anders.

andere hebben een mooie nieuwe bestemming

Mis hem niet, de Alexanderkirche in Wallen-

gekregen. Waarom liggen watermolens toch al-

horst! Weinig hoogteverschillen op deze route,

tijd op zo’n idyllische plek? Misschien dat de

maar een enkele keer beklim je een uitkijkpunt

dienstdoende molenaar het kan verklaren.

voor een weidse blik over de Noord-Duitse laag-

De voortuin van Osnabrück, het dal van de

vlakte. In de verte een draaiende molen!

Tips voor tochten | Wandelen

DiVa Walk

Kijktuin Kalkriese

Onvoorstelbaar oude voetstappen Ze staan op een steile rotswand in Barkhausen

‘Duitse’ Germanen in de befaamde Slag bij het

(Bad Essen), de pootafdrukken van dinosaurus-

Teutoburger Wald.

sen. Enorme monsters uit de oceaan, die hier

Zijn er voor de variatie ook moderne attracties

aan land gingen om planten te eten. De rechtop

van ná het jaar 9 op deze prehistorische route?

staande steenlagen van het Wiehengebirge laten

Zeker! Een aangename koffiepauze bij de water-

ook mooi zien, wat voor enorme krachten de

molen in Nettetal bijvoorbeeld, een kijkje bij de

aarde hier ooit door elkaar geschud en geplooid

legendarische Wittekindsburcht, het klooster

hebben, zo’n 150 miljoen jaar geleden.

Rulle of Wasserburg Alt Barenaue.

105 km

Bramsche 15

Kalkriese 24 Venne

Ostercappeln MÜNSTERLAND

10,5 km

18 km 7 km

33 km

Belm

8 km

Osnabrück

De DiVa Walk is een mooie natuurwandeling en

OSNABRÜCKER LAND

Auf neu en Pfa

lust

den unt

erwegs

tegelijk een indrukwekkende reis door de tijd. De

Bad Essen

Wand er

letters ‘Di’ staan voor dino’s. De ‘Va’ in DiVa staat voor Varus, de Romeinse veldheer die met

zijn legioenen in de val gelokt werd door de

GPS

Wande lp Onderwe

bruec

Schutzg

ebühr

lezier

g op nieu

we pade

www .osna

ker-la 2,- €

nd.de

Op reis door de geschiedenis Maak een sprong in de tijd en verken in zes rustige etappes (16-22 km) de spannende geschiedenis van de Varusregio op de DiVa Walk, de wandelroute die zijn naam te danken heeft aan de dinosaurussen en Varus. L O of HP vanaf € 359,– p.p. (8 dagen, in een 2-persoonskamer) Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)541-9511195 www.osnabruecker-land.de

Wandelen | Tips voor tochten

Wandelen rond Bad Bentheim en Schüttorf Bewonder de indrukwekkende Burg Bentheim, doorkruis uitgestrekte bossen en volg de loop van de Vechte. Ontdek de licht glooiende streek rond kuuroord Bad Bentheim en het oudste stadje van de Grafschaft Bentheim, Schüttorf. 2 overnachtingen met ontbijt. Vanaf €

2 – 20 km Hier is slechts een routeselectie weergegeven, op de echte kaart staan 30 routes.

109,– p.p. (in een 2-persoonskamer)

GRAFSCHAFT BENTHEIM

Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)5921 – 961196 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

Oldenzaal

Schüttorf Gildehaus

Nederland Losser Obergra

MÜNSTERLAND

fschaft Benthei m

Bronstijdboerderij en jeugdherberg Uelsen Bad Benth eim

Gildehaus

Schüttorf

Bad Bentheim

Wandelparadijs rond Bentheim WANDE

mit 29

Zowel voor groepen als voor alleenreizenden is de jeugdherberg in het bos van Uelsen een perfecte accommodatie voor een overnachting. Hij is schitterend gelegen in het bosrijke vakantiegebied rond Uelsen, zodat u hier een paar ontspannende dagen kunt doorbrengen. Combineer uw verblijf met een bezoekje aan de Bronstijdboerderij. Beleef in een authentieke replica van een boerenbedrijf uit de Bronstijd hoe de mensen in deze streek 3000 jaar geleden leefden en werkten. U ziet er wat onze voorouders aten, wat voor kleding ze droegen en nog veel meer... Contact Uelsen Touristik | Am Markt 7 | 49843 Uelsen Tel. 0049 (0) 59 42 - 14 11 | www.bronzezeithof.de www.jugendherberge-uelsen.de

Coevorden Laar

ten Run

dwegen

Waar kun je nou mooier wandelen dan in de Grafschaft? In de Obergrafschaft! De hoger gelegen delen van de Grafschaft heb-

overwoekerd en veranderd in dromerige vennen

ben het allemaal: indrukwekkende natuur, de

in het bos. Waar al die stevige blokken gebleven

erfenissen van een rijke geschiedenis, het zuivere

zijn? Onder andere opgestapeld voor de trots

water van kuuroord Bad Bentheim, de riviertjes

van de regio: Burcht Bentheim.

Dinkel en Vechte, uitgestrekte veenmoerassen, plattelandsherbergen, boerderijwinkels en . . .

Op de wandelkaart Obergrafschaft staat een

‘het Goud van Bentheim’. Zo wordt de beroem-

wandeling voor elk ‘energieniveau’: van zondags

de natuursteensoort Bentheimer zandsteen ge-

stukje kuieren (Isterberg) tot een pittige 20 km

noemd. De oude steengroeves zijn inmiddels

naar vogelreservaat Gildehauser Venn.

Voettocht vol verhalen

8 km

Emlichheim

Nederland

Onderweg schreven ze verhalen en volkslegenden op. En keken ze hun ogen uit in het afwisselende landschap net over de grens, met hei-

15 km

Wilsum

13 km

Neuenhaus

GRAFSCHAFT BENTHEIM 15 km

25 km

Bad Bentheim

GPS

Een soort pelgrimstocht met een wonderlijke

develden, kabbelende beekjes, kleine riviertjes

oorsprong. Drie wat oudere, een beetje stram-

en lappen bos. Veel van al dat moois is geluk-

OSNABRÜCKER me wandelaars uit Coevorden (Drenthe) liepen

kig bewaard gebleven. Beschermd natuurge-

in 1843 helemaal naar kuuroord Bad Bentheim

bied Syenvenn, voormalig terrein van turfste-

om daar in het zwavelhoudende bronwater ver-

kers, nu verwilderd veengebied met kleine

zachting te vinden voor de jicht in hun voeten.

watertjes en kolonies weidevogels en waadvo-

LAND

Nordhorn

zeichne

Podagristenpad

75 km

gekenn

GPS

RKARTE

MÜNSTERLAND De medische

term is podagra. De drie eerste

gels, middeleeuws klooster Frenswegen en na-

lopers van dit pad gaven zichzelf de geuzen-

tuurmonument Wilsumer Berge. Ook heel ge-

naam ‘Podagristen’.

schikt voor kerngezonde wandelaars!

Tips voor tochten | Wandelen

Tecklenburger Land Tourismus

Hermannshöhen Adembenemende vergezichten, intiem kijkje in de geschiedenis

Wandelvierdaagse Hermannsweg Beleef een pittige bergwandeling ‘the easy way’! Wandelen zonder bagage over de noordelijke toppen van de Hermannsweg. Met de beroemde rotsformatie ‘Knielende Vrouw’ (middelpunt van talloze volkslegendes) en de romantiek van vakwerkhuizen in Tecklenburg. Als bekroning een sfeervol bezoek aan een ‘echte’ Alpenhut. Vanaf € 182 per persoon Inclusief: 3 overnachtingen met ontbijt, bagagevervoer, kompas, kaart en vervoer naar beginpunt. Contact Markt 7 | 49545 Tecklenburg Tel. 0049 (0) 54 82 - 92 91 82 www.tecklenburger-land-tourismus.de

De Hermannsweg, over toppen tot 400 meter,

grond en turf werken er al eeuwenlang samen

geldt als een van Duitslands allermooiste berg-

aan puur, helder water boordevol geneeskrachti-

wandelingen. Niet de hoogste en zwaarste, want

ge mineralen. Overal vind je dan ook heilbaden,

de ‘bergen’ zijn hier de vriendelijk glooiende

goed voor een oergezonde vakantie voor li-

heuvels van de twee natuurgebieden TERRA.vita

chaam en geest. Het helpt ook als je met mate

TIP

en Teutoburger Wald / Eggegebirge.

geniet van alle Duitse delicatessen die hier te

Naturerlebnispark Dörenthe

De uitzichten zijn zonder meer top! En eigenlijk

koop zijn: de befaamde Westfaalse ham en tradi-

Fenomenaal landschapspark op het terrein van een

is zo’n beetje alles aan de Hermannshöhen top.

tionele lekkernijen als Lebkuchen. Het wereldbe-

voormalig landgoed in Ibbenbüren. Ruim 10 hectare

Een wandelende geschiedenisles door een weer-

roemde snoepje Werther’s Original wordt gemaakt

met meertjes en tuinen, 77 eilandjes.

galoos terrein. Moeiteloos is de route door de

volgens geheim recept in Halle, buurgemeente

Nieuw: onderwaterwereld voor duikers, met riffen,

strenge selectie-eisen van de Duitse wandelbond

van Werther. www.hermannshoehen.de

kraters, scheepswrak en verzonken tempel!

gekomen als een van de ‘Top Trails of Germany’! De geschiedenis is hier duidelijk aanwezig. Het meest prominent in de vorm van een 53GRAFSCHAFT meter

220 km

BENTHEIM

hoog standbeeld van Hermann zelf, met getrok-

Rheine

ken zwaard. Bovenop de al 386 meter hoge 39 km

Teutberg. Hermann is de Germaanse leider die

Tecklenburg

de Romeinse veldheer Varus en zijn drie legioe-

OSNABRÜCKER LAND

Bad Iburg

nen in de pan zou hebben gehakt bij het Teuto-

23 km

burger Wald. De route is bezaaid met burchten

MÜNSTERLAND

16 km

Dissen

en vorstelijke residenties, het 900 jaar oude kas18 km

teel Ravensberg, slot en klooster Iburg, talloze ruïnes van oude stadsmuren en perfect onder-

16 km

houden balken van vakwerkhuizen. Het Teutoburger Wald staat bekend als de ‘Heilgarten van Duitsland’. Bossen, mossen, veen-

Halle

GPS

Bielefeld

Wandelen | Tips voor tochten

Töddenlandrundweg

Wandelroute Grenzenlos

Textielpioniers Made in Germany

Dorpsbewoners met twee paspoorten

Heerlijk woord voor Scrabble, maar ook het ter-

Is het een aanschouwelijk lesje cultuurhistorie in

rein van een leuke, leerzame wandeltocht. Door

twee Europese buurlanden? Een cursus sociaal

het land van de Tödden, rondreizende marskra-

‘naoberschap’ en Europese eenwording van

Grenslandmuseum Dinxperlo-Suderwick

mers uit vroeger eeuwen. De ondernemende

voor de tijd dat die term bestond? Of gewoon

De Rietstap, Dinxperlo

grondleggers van de later zo bloeiende handel in

een ontspannen wandelroute door een interes-

textiel. Via via ook van kledingreuzen als C&A,

sante omgeving met een bijzonder verhaal?

het Nederlandse familiebedrijf met roots in

U mag zelf kiezen.

Westfalen. Hier begon de welvaart, die langzaam

De inwoners van de grensdorpen Dinxperlo

zichtbaar werd in de dorpjes van het ooit puur

(Gelderland) en Suderwick (Duitsland) kijken er

agrarische Münsterland en Emsdal.

niet meer van op, dat je in hun woonplaats met

Hoogtepunten te over: startpunt Mettingen,

één been in Nederland en met één been in de

met vakwerkhuizen uit de hoogtijdagen van de

Bondsrepubliek Duitsland kunt staan. Ze spre-

Tödden én een ambachtelijke champagneboer-

ken hetzelfde dialect en zij zien Dinxperlo-Suder-

derij met 200 jaar oude kelders.

wick als één plaats, met hier en daar Duitse

De uitbundig versierde gevels in Recke, water-

huisnummers aan een Nederlandse straat. Een

kasteel Gut Hange (13 eeuw) en het Motormu-

dorp waar toevallig een denkbeeldige lijn door-

seum Ibbenbüren. Natuurreservaat Heiliges

heen loopt, zichtbaar gemaakt met wat kruisjes

Meer, een unieke biotoop met bezoekerscen-

op de klinkers. Mooi is het er ook nog, aan welke

trum aan het meer dat ontstond door instorting

kant van de streep je ook bent!

135 km

Freren

18 km

Schale 31 km

14 km

Hopsten 32 km MÜNSTERLAND

Recke

20 km

Mettingen 15 km

Ibbenbüren NL

OSNABRÜCKER LAND

GPS

van onderaardse ruimtes. Volgens de volkslegende een ‘verzonken klooster’!

NOG EEN VERWARRENDE TIP: geniet aan het einde van deze grenzeloze wandeling

Hotel Altes Gasthaus Greve

TIP

van een Nederlands biertje op een terras in het ‘Ach-

Töddengolf in Hopsten

terhoekse’ Suderwick of een glaasje Duitse wijn in

Nieuwe, niet al te serieuze variant op de deftige sport

Dinxperlo, zuidelijk Münsterland!

golf. Lekker buiten bewegen op een parcours van gemaaid gras dat gewoon nog bij de boer in gebruik is. Kijk op www.toeddengolf.de

17,5 km Welkom in ons landelijke hotel in de oude kern van Recke. Traditionele gastvrijheid en modern comfort op de drempel van Parklandschap Münsterland, het Teutoburger Wald en beschermd natuurgebied Recker Moor. Wij bedenken en organiseren voor u graag avontuurlijke weekenden voor groepen en verenigingen. Kijk op www.hotel-greve.de bij Aktivitäten.

Nederland

Dinxperlo

Contact Markt 1 | D-49509 Recke Tel. 0049 (0) 5453 - 91 88 690 www.hotel-greve.de | kontakt@hotel-greve.de

9 km

8 km

Suderwick MÜNSTERLAND

GPS

Tips voor tochten | Wandelen

229 km Nederland OSNABRÜCKER LAND

GRAFSCHAFT BENTHEIM

Bad

93 km

Deventer

57 km

29 Bentheim 25

Oldenzaal

25 km

Mettingen

Rheine

Osnabrück

MÜNSTERLAND

GPS

De Handelsweg Osnabrück-Deventer Wandelen of fietsen door een 229 km lang openluchtmuseum De grens is hier geen hindernis meer, maar het

Gouden Eeuw. De pioniers waren boerenzoons

decor voor een actieve en leerzame belevenis in

die wat probeerden te verdienen als reizende

de buitenlucht waar geen enkel overdekt muse-

marskramers met koopwaar. ‘Tödden’ werden

um aan kan tippen.

ze in de volksmond genoemd, of ‘Kiepenkerle’

Ook nog eens een heel erg mooi decor! De

naar de Kiep of mand op hun rug. In de 250 jaar

Handelsweg loopt van Osnabrück, via de noor-

daarna werd hun spoor gevolgd door smokke-

delijke uitlopers van het Teutoburger Wald,

laars, struikrovers, troubadours, turfstekers en

dwars door beschermde natuurgebieden, langs

andere avonturiers, eerlijke Duitse knechten die

meertjes en kanalen, de laagvlakte van de Ems,

tegen betaling elke zomer het Nederlandse gras

even klimmen over de stuwwal met kasteel

maaiden (de ‘Hannekemaaiers’) en weer wat la-

Bentheim, langs de oude Hanzestad Oldenzaal,

ter de noeste werkers van de Twentse textielin-

afdalen naar parklandschap oostelijk Twente en

dustrie.

de oevers van de Dinkel, een dagje Sallandse

Het staat vast allemaal in geschiedenisboeken

Heuvelrug met de Holterberg, tot aan het eind-

en op internet, maar zou het niet veel leuker zijn

punt: de groene rand van Hanzestad Deventer

om het hele avontuur levensecht en ‘hautnah’

aan de IJssel. En dat allemaal comfortabel ver-

mee te beleven? Slapen in de oude herbergen

deeld over korte etappes van zo’n 20 km. On-

van toen, picknicken op de plekken waar de eer-

derweg is er volop schaduw onder de bomen

ste ‘deals’ werden gesloten?

van het Bentheimer Wald, het grootste aaneen-

www.handelsweg.com

gesloten gemende bos van Noordwest-Europa.

TIP Natuurliefhebbers zijn van harte welkom, maar

Stap in de Grensland Express

op deze ‘Moeder van alle themaroutes’ kom je

Sinds 2010 is er een lightrail treinverbinding tussen de

toch echt voor de avontuurlijke geschiedenis

historische douanestations Bad Bentheim en Olden-

van de Handelsweg door de eeuwen heen.

zaal (en aansluitend naar Hengelo en Osnabrück).

‘Economische vluchtelingen’ zouden we ze nu

Aanleiding om op dit deel van wandelroute de Han-

noemen. De dappere jongens en mannen uit

delsweg ook een boeiende fietsroute van 26 km uit te

het arme Westfalen van de 16e en 17e eeuw, die

stippelen. Of precies zo lang als u wilt: opstappen of

hun geluk zochten in het rijke Holland van de

afstappen bij alle tussenliggende stations.

Waldseiter Hof in Bad Bentheim

Landhotel Waldseiter Hof Ons met zorg gerestaureerde landgoed uit de 17 e eeuw wordt omgeven door een prachtige tuin en een 9-holes-golfbaan. Ons hotel, met 18 comfortabele kamers, 1 suite en 1 vakantiehuis, beschikt over een zonneterras en een saunacomplex met relaxtuin. Onze keuken serveert zelfgebakken taart en verse creatieve gerechten. Contact An der Waldseite 7 | 48455 Bad Bentheim Tel. 0049 (0) 59 24 - 78 55 0 | Fax: - 78 55 10 www.waldseiterhof.de | team@waldseiterhof.de

Hollandgangerarrangement Wandel van Rheine naar Oldenzaal of omgekeerd; door het vlakke parklandschap van het Münsterland en de idyllische, licht heuvelachtige zuidelijke Grafschaft Benheim tot in Oldenzaal aan de Nederlandse grens. anaf € 199,– p.p. V (4 dagen, in een 2-persoonskamer) Boeken/aanbieder: Tel. 0049(0)5921-961196 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

34 in overvloed, bijzonder gunstige voorwaarden.

De weelde van golf over de grens

Grandioze uitzichten over royaal aangelegde fairways, strakke greens met in de verte een romantisch kasteel. Golfvaardigheidsbewijs lang niet

Genoeg van golfen in de drukke Nederlandse

we handicap: de natuurlijke hindernissen van

altijd vereist, dankzij ‘snuffelstages’ en vakantie-

polder, net buiten de stad? Tijd voor een nieu-

het Duitse heuvelland. Eersteklas banen, ruimte

cursussen voor beginners!

Bad Essen: Ontspannen putten in een prachtig natuurlijk decor

Tourist Information

Voordelig golfen in Bad Essen i

Bad Essen - Natuur, cultuur en gezondheid in het Wiehengebirge Kuuroord Bad Essen in het Osnabrücker Land is een romantische plaats aan de ‘Deutsche Fachwerkstraße’ (met vakwerkhuizen), midden in het ongerepte natuurpark TERRA.vita. Ook een stad om - ter afwisseling van alle weldadige rust - feest te vieren! Het kasteel- en tuinenfestival rond Schloss Ippenburg bijvoorbeeld, de historische markt, muziekfestival ‘Obertonfestival’, exposities in de Schafstall, het herfstfeest ‘Himmel und Erde’, de havenfeesten met drakenbootraces en de fijnproeversdagen CULINARIA Bad Essen. Onze tip: ontdek de heilzame werking op lichaam en geest van zeezout en geneeskrachtige mineralen in de SoleArena. Haal diep adem en geniet van het mooie Solepark.

Golfcomplexen GC Gut Arenshorst Arenshorster Kirchweg 2 · 49163 Bohmte Tel. 0049(0) 5471 952520 info@gc-arenshorst.de www.gc-arenshorst.de 18-holes, par 72

Golfclub Varus e. V. Am Wiehengebirge Im Schlingerort 5 · 49179 Ostercappeln-Venne Tel. 0049 (0) 5476 200 Golfclub.varus@t-online www.golfclub-varus.de 18-holes, par 72, 3-holes, par 27

Combineer een gezonde kuur in het charmante, landelijke kuuroord Bad Essen met een soepele swing op een tweetal prachtige 18-holes-golfbanen in de directe omgeving. Het decor voor je tweedaagse golftrip is het historische stadje Bad Essen met de kastelen Ippenburg en Hünnefeld en het omringende, gevarieerde landschap met bossen en tuinen. Golfclub Gut Arenshorst (steevast gekozen in de top-30 van beste Duitse golfbanen) ligt op 7 km van Bad Essen. Je golft er in een uitgestrekt parklandschap, met middenin een kerk (!) en het traditionele clubhuis ‘Altes Forsthaus’. Alsof dat snel saai zou worden, sla je de volgende dag al af op het kampioenscomplex van Golfclub Varus (elk jaar bij de top-25 van beste golfbanen in Duitsland), 18 km verder in de buurt van Museum Kalkriese op het historische terrein van de Varusslag. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, greenfee voor 2 dagen (keuze golfbanen in volgorde van uw eigen voorkeur), golfsouvenir Prijs per persoon Vanaf € 135 (2-persoonskamer), op aanvraag 1-persoonskamer (kleine toeslag) Op verzoek ook 2 dagen greenfee voor dezelfde golfbaan

Boeking en informatie bij Tourist-Information Bad Essen Lindenstraße 25 49152 Bad Essen Tel. 0049 (0) 5472 9492-0 www.badessen.info

Golfclub Osnabrück-Dütetal e.V. in Lotte-Wersen Wersener Straße 17 D-49504 Lotte-Wersen

Contact Tel. 0049 (0) 54 04 - 99 86 10 info@golf-duetetal.de www.golf-duetetal.de

Daar waar u recreatief kunt genieten... De Golfclub Dütetal bij Osnabrück, het gebied ligt direct aan de stadsgrens van Osnabrück, is een echte aanrader. Begin 2009 werden hier de 'oudere' speelbanen vernieuwd en de golfbaanstandaard naar Par 72 veranderd, zodat het parcours nu ook aan de internationale eisen voldoet. Door de loop van het riviertje de Düte, waar de Golfclub haar naam aan te danken heeft, is deze aangenaam vlak gelegen golfbaan een uitdaging voor de ambitieuze speler. Het geheel is door hoge bomen omgeven.

Osnabrücker Land 2011

ft scha Graf t h e i m Ben

Een inspannende dag beleefd in de buitenlucht

van hotels en pensions tot campings en vakan-

en lekker moe van alle indrukken?

tiehuisjes. Bestel ze nu en zoek op je gemak een

Dan heb je behoefte aan een comfortabel bed

fijn adres in Duitsland uit.

en een uitnodigend gedekte tafel.

www.geheimoverdegrens.nl/aanvraagbrochures

... enis e belev rrijk kleu

ntieVakamingen bestem

Tipps & Ziele

2011

Grafsc

haft

inkl. Infos zum g 2011 Deutschen Wanderta ertes Wissens- & Sehensw Gastgeberportraits

www.osnabruecker-land.de Schutzgebühr 2,- €

Goede accommodaties genoeg

Een

Osnabrücker Land

Ben

theim

Tourism

over vakantiemogelijkheden. Ook kunt u hier online boeken!

Alle overnachtingsmogelijkheden in de drie

Of kijk op:

hoofdregio’s van het Geheim over de grens zijn

www.geheimoverdegrens.nl/accomodaties.

Deze drie hotels kunnen we alvast van harte

te vinden in deze drie accommodatiegidsjes:

Hier vindt u actuele aanbiedingen en informatie

aanbevelen:

ligt direct aan de 100 Schlösser Route

Landhotel-Restaurant Hermannshöhe in Legden Haulingort 30 48739 Legden

Contact Tel. 0049 (0) 25 66 - 93 00 0 info@landhotel-hermannshoehe.de www.landhotel-hermannshoehe.de

Een vakantie in Landhotel Hermannshöhe staat voor pure ontspanning en heerlijk eten. In ons fijnproeverrestaurant zal het de innerlijke mens aan niets ontbreken. Onze aanbiedingen: fietsvakantie ronde met 5 lussen: 5 overnachtingen met HP, gebruik van Wellness voorzieningen, welkomstdrankje, fietsverhuur en fietskaarten, prijs per persoon vanaf € 250 (2-persoonskamer) Vier dagen cultuur snuiven: 3 overnachtingen met HP, op basis van een 2-persoonskamer comfort € 140,-, Cat. comfort plus € 150,-.

ligt direct aan de Slingeroute van 'Rivierenlandschap'

Burghotel Pass in Oeding Burgplatz 1 46354 Oeding

Contact Tel. 0049 (0) 28 62 - 58 30 info@burghotel-pass.de www.burghotel-pass.de

'Carpe Diem', pluk de dag: dat is onze filosofie. Geniet van een verblijf in een persoonlijk, familiair geleid hotel met comfortabele kamers. Het hotel beschikt over een restaurant, terras en 2 kegelbanen. Pedaalridder-arrangement Inbegrepen: 2 x LO in een 2-PK. Op vrijdagavond klassiek kasteelherenmenu. Zaterdagavond een ridderlijk 4-gangen-menu. TOP-routekaart 'Burcht Oeding' (huurfietsen indien gewenst). Prijs per persoon: € 135,– (Toeslag 1-PK: € 16,–)

Hotel Restaurant Gasthof Driland in Gronau Gildehauser Str. 350 48599 Gronau

Contact Tel. 0049 (0) 25 62 - 36 00 team@driland.de www.driland.de

In onze nieuwe hotelkamers is het prima toeven en in ons restaurant kunt u genieten van een verse en moderne keuken met traditie. Arrangement ‘Weekendgevoel aan de Drilandsee’ 1 welkomstcocktail, 2 overnachtingen, 1 x 3-gangenmenu, 1 x menu van de maand – 4-gangenmenu, 2 x Sektontbijt, 1 digestief, 1 fietsen wandelkaart ‘TOP Driland’ 139 € p.p. in een 2-persoonskamer Tip: 3 overnachtingen voor de prijs van 2 – ook te boeken voor het arrangement (uitsluitend van vrijdag tot maandag)

ligt direct aan TOP Driland

Nu je er toch bent . . . Leerzame, leuke, genoeglijke, coole en verbluffende uitstapjes! Het geheim van wandelen, fietsen en genieten in

ke residentie aan het einde van een indrukwek-

het mooiste stukje Duitsland al ontdekt? Dan

kende oprijlaan. Even niet zo’n mooi weer? Dat is

komt nu het échte geheim: de indrukwekkende

de Allwetterzoo in Münster een fijne keuze! Met

lijst mogelijkheden voor een helemaal niet zo

onder andere een reusachtige Tropenhal zonder

saai dagje ‘niks doen’! Zomaar wat voorbeelden:

tralies en kooien, waar de

Burg Bentheim, het kasteel der kastelen, dat mag

bonte oerwoudvogels

Meer weten? Kijk voor een waanzinnig leuk dagje

je niet missen. Het interessante Textilmuseum in

je om de oren vliegen.

uit of pretpark in de buurt van jouw vakantie-

Vakantie met kinderen

Bocholt, waar je ziet hoe er 100 jaar geleden

adres op www.kinder-vakanties.nl

werd gewerkt. Prachtig aangelegde dierentuinen,

Je online reisgidsen zijn twee stripfiguurachtige

zoals Naturzoo Rheine.

presentatoren: het Duitse meisje Lilli en de Ne-

Te groot voor één dag: Bentlager Dreiklang. Een

derlandse jongen Luuk. De foto’s en belevenis-

multi-recreatiegebied zoals we dat in Nederland

sen van al die leuke actieplekken zitten verpakt in

nauwelijks kennen. Een combinatie van prins-

een soort verhaal, waar Luuk en Lilli je doorheen

heerlijk landgoed, oorspronkelijk natuurgebied,

loodsen.

15 e eeuws kloostercomplex en barokke, vorstelij-

Vakantieregio Hohe Mark in het Münsterland De fietsroute met het groene fietsje:

Fietsen door landschappen uit een prentenboek

Boeken (april-oktober):

Door bossen, afgewisseld met veengebied, heidevelden en weidelandschap. Langs romantische waterkastelen, watermolens, echte wilde paarden (!), kleurrijke tuinen en verzorgde boerderijen.

Tourist-Info Reken Kirchstraße 14 48734 Reken Tel. 00 49 (0) 28 64 - 944-035 www.reken.de tourist-info@reken.de

Aanbieding: 5 dagen sfeer proeven (200 km van de totale 280 km) Inclusief 4 overnachtingen met ontbijt Prijs per persoon vanaf € 179 (in 2-persoonskamer) Op aanvraag ook 2 - 7 dagen.

37 NaturZoo in Rheine Salinenstraße 150 48432 Rheine

Heel dicht bij de dieren: loop tussen de apen, pinguïns en kangoeroes. Bekijk de zeehonden onder water en vrij rondvliegende witte ooievaars. Speciaal voor de kinderen: educatieve spellen, speeltuinen en een kinderboerderij. Nieuw: zeldzame lippenberen en tijgers in unieke natuurgetrouwe landschap-verblijven! Entreeprijzen 2011: Volwassenen € 7. Kinderen (3 t/m 17 jaar) € 3. Parkeren gratis. Het gehele jaar dagelijks geopend.

Contact Tel. 0049 (0) 59 71 - 16 14 80 info@naturzoo.de www.naturzoo.de

Rondleidingen Bentlager Drieklank in Rheine Infozentrum Dreigiebelhaus Salinenstr. 105 · 48432 Rheine Tel. 0049 (0) 59 71 - 9 12 78 94 Contact Tel. 0049 (0) 59 71 - 800 65-0 verkehrsverein@ tourismus.rheine.de www.verkehrsverein-rheine.de

Beleef spannende verhalen over de Salzroute. Het recreatiegebied Bentlage nodigt u uit voor een wandeltocht in het Bentlager Drieklank. De Zoutroute geeft op de historische zoutziederij inzicht in de moeizame zoutwinning in vroeger eeuwen. De Cultuurroute voert u naar het fraai gerestaureerde Kruisherenklooster met zijn uitzonderlijke kunstschatten. Rondleidingen vanaf € 3 p.p., groepsrondleidingen op aanvraag

Textielmuseum in Bocholt Uhlandstraße 50 46397 Bocholt

Op de maat van de machines Het ruikt naar olie en werk, en de weefstoelen ratelen zo hard dat u onbewust uw oren dichthoudt. Wat u tegenwoordig tijdens een bezoek aan ons textielmuseum beleeft, was voor duizenden mannen en vrouwen 100 jaar geleden dagelijkse realiteit. In onze museumfabriek laten wij u zien hoe de maat van de machines hun het werk dicteerde. Rondleidingen en demonstraties, dagelijks showproductie aan de historische weefmachines.

Contact Tel. 0049(0) 28 71 - 21 61 10 textilmuseum@lwl.org www.lwl-industriemuseum.de

Allwetterzoo in Münster

Burg Bentheim in Bad Bentheim

D-48455 Bad Bentheim Sentruper Straße 315 | D-48161 Münster Dieren van dichtbij beleven: Allwetterzoo Münster Aapjes kijken is zóoo passé. In de Allwetterzoo in Münster - een van de mooiste dierentuinen van Europa - beleef je veel meer! Zelf de olifanten voeren met groente en fruit van onze oppassers. De papegaaien lusten ook wel wat. Pinguïns die op hun mars over de bezoekerspaden waggelen. 3000 exotische diersoorten uit alle delen van de wereld en een paar heel vertrouwde. Met het hele gezin uitrusten op een picknickplaats, even dollen in de speeltuintjes, door naar de dolfijnen en robben. De dierentuin gaat iedere dag van het jaar om 9:00 uur open. Honden zijn welkom. Contact Tel. 0049 (0) 251 - 89 04 - 0 www.allwetterzoo.de | info@allwetterzoo.de

Niet zomaar een kasteel. Wat ‘Versailles’ is voor Frankrijk, dat is de reusachtige burcht in Bad Bentheim voor Nedersaksen. Geen mierzoet pronkpaleis, maar een stevig ommuurd vestingcomplex op de rotsen hoog boven het kuuroord zelf. Al bewoond in de elfde eeuw. Binnen de dikke zandstenen muren (van de beroemde Bentheimer Sandstein) ligt een compleet dorp. Met stoere vierkante kruittoren, ronde donjon, imposant poortgebouw, kerk, arsenaal, vorstelijke woonvertrekken, middeleeuwse façade met neogotische ramen, boomgaard en binnenplaats met bogengalerij, begroeid met bloeiende klimop. Openingstijden Zomer (1 maart t/m 1 november): dagelijks van 10-18 uur. Winter: kijk op www.burg-bentheim.de Contact Bezichtiging Burg Bentheim Schloss | Tel. 0049 (0) 59 22 - 51 60 www.burg-bentheim.de | info@burgbentheim.de

Nuttige tips en informatie Hulp van het Honingraatsysteem

Van Metelen naar Heek fiets je dus - tussen

Fietspaden en nog eens fietspaden. Door fiet-

honingraat 31 en 50 - op route 31-50.

sersparadijs Münsterland slingeren ruim 4.500

Op de knooppunten lees je alle informatie in

km aan mooie, lange routes en fijne dagtochtjes.

één oogopslag op de pijlvormige wegwijzer:

Hoe word je daar wijs uit, zonder duizelig te

afstand naar verder doel, afstand naar doel

worden? Gelukkig is er het overzichtelijke en

dichtbij, routenummer en icoontje themaroute.

praktische Honingraatsysteem, om je wensen voor de volgende vakantiedag handig uit te stippelen in een persoonlijke fietsroute op maat! Zo werkt het! Elke honingraat (Wabe) heeft een nummer. Fietsroutes liggen altijd op het raakvlak van twee

TIP

honingraten. De fietsroute krijgt simpelweg een

Wie een ronde wil fietsen met startplaats als eindplaats,

naam met de twee nummers van die honingraten.

volgt gewoon het cijfer van één enkele honingraat.

Steeds op het rechte pad Oriëntatie gemakkelijk gemaakt: Een uniforme bewegwijzering wijst u in het “geheim over de grens” de weg. Het betreft zogenaamde pijlwegwijzers, die bestemming, richting en aantal kilometers aangeven. In het Münsterland betreft het borden met rode letters, in het Osnabrücker Land en in de Grafschaft Bentheim groene letters op een witte ondergrond. Het maakt niet uit waar u fietst, de bewegwijzering is overal hetzelfde. Meer informatie Over alle besproken routes zijn brochures en routegidsjes verkrijgbaar met meer gedetailleerde informatie. Allemaal gratis te

Schakel de zoekrobot in

Opties:

bestellen op

Sneller en beter dan het beste kaartenmateriaal:

• startplaats en einddoel invoeren, de RRP

www.geheimoverdegrens.nl/

bepaal zelf je fietsroute nauwkeurig met hulp

aanvraag-brochures

van de online ‘zoekrobot voor fietsers’ NRW

berekent de route en maakt hem zichtbaar in een duidelijke routebeschrijving

Radroutenplaner. Je vindt hem op

• de bijbehorende GPS-punten downloaden

www.radroutenplaner.nrw.de

• routebeschrijvingen printen • ook overnachten? maak dan een keus uit de tips met Bed & Bike adressen

Hebt u vragen over routes of aanbiedingen, neem dan contact op via info@geheimoverdegrens.nl of bel 053 46051 32

Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Grafschaft Bentheim Tourismus e. V. (GBT) 1. Totstandkoming van de overeenkomst, plichten van de boekingspersoon 1.1. Door middel van de boeking (aanmelding), die mondeling, telefonisch, schriftelijk, per fax, per e-mail of via internet kan plaatsvinden, sluit de klant een bindende reisovereenkomst met GBT. De reisbeschrijving, deze reisvoorwaarden en alle aanvullende informatie voor zover deze bij de boeking aan de klant wordt verstrekt (brochure, lijst van gastheren, internet) vormen de basis voor dit aanbod. 1.2. De reisovereenkomst komt tot stand zodra de boeking door GBT aan de klant is bevestigd. Deze bevestiging is niet gebonden aan een bepaalde vorm. Bij of onmiddellijk na het sluiten van de overeenkomst ontvangt de klant een schriftelijke boekingsbevestiging (of schriftelijk per e-mail). Een schriftelijke boekingsbevestiging kan achterwege blijven indien de boeking minder dan 7 werkdagen voor aanvang van de reis plaatsvindt. 1.3. De klant die de boeking verricht, is aansprakelijk voor de contractuele verplichtingen die daaruit voor hemzelf en voor medereizigers voor wie hij boekt, voortvloeien, voor zover hij uitdrukkelijk en expliciet verklaart, de betreffende verplichting op zich genomen te hebben. 2. Diensten en wijziging daarvan 2.1. De door GBT opgenomen verplichtingen vloeien uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging, alsmede uit de beschrijving het betreffende reisarrangement die daaraan ten grondslag ligt en overeenkomstig alle informatie en toelichtingen waarop de boeking is gebaseerd. 2.2. GBT heeft reisoperators en dienstverleners, met name de aanbieders van overnachtingen, niet gemachtigd toezeggingen te doen of afspraken te maken die de boekingsbevestiging te boven gaan of daarmee in tegenspraak zijn of die wijzigingen van de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst tot gevolg hebben. 3. Aanbetaling, betaling van de resterende reissom 3.1. Met het sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de bevestiging van de boeking) en na overhandiging van een verklaring van deelname aan het Garantiefonds conform § 651k BGB (= Duits Burgerlijk Wetboek) dient er een aanbetaling te geschieden. Deze bedraagt 12% van de reissom en van het eventueel afzonderlijk overeengekomen bedrag voor het toegangsbewijs, voor zover er een toegangsbewijs bij het arrangement is inbegrepen. 3.2. Het resterende bedrag dient, voor zover de Verklaring van deelname aan het Garantiefonds is verstrekt, uiterlijk 4 weken voor aanvang van de reis te zijn voldaan, tenzij er een andere termijn overeen is gekomen. Bij boekingen korter dan 4 weken voor aanvang van de reis dient de reissom per direct te worden voldaan. 3.3. De plicht om een verklaring van deelname aan het Garantiefonds te overhandigen, vervalt indien, afwijkend van lid 3.1, de overeengekomen diensten exclusief vervoer van of naar de reisbestemming zijn en er overeengekomen is, dat de gehele reissom pas aan het einde van de reis/het verblijf aan de GBT of aan de aanbieder van de overnachting moet worden voldaan. 3.4. Indien GBT bereid en in staat is om zijn contractuele verplichtingen na te komen, terwijl de klant de aanbetaling of de resterende reissom niet of niet volledig binnen de overeengekomen termijnen voldoet zonder dat de klant zich daarbij kan beroepen op een contractueel of wettelijk recht van retentie, dan heeft GBT na een aanmaning waarin een termijn wordt gesteld het recht de overeenkomst te annuleren en de klant te debiteren voor de annuleringskosten conform artikel 4 van deze overeenkomst in rekening te brengen. 4. Annulering door de klant, omboeking 4.1. De klant kan te allen tijde voor aanvang van de reis zijn boeking annuleren. Om misverstanden te voorkomen, adviseren wij de annulering schriftelijk mee te delen. Doorslaggevend voor het vaststellen van termijnen is de datum van binnenkomst van de annulering bij de GBT. 4.2. Bij iedere annulering heeft GBT het recht op vergoeding van de reeds gemaakte kosten ter voorbereiding van de reis, waarop in mindering gebracht de gebruikelijke besparing wegens niet gemaakte kosten, alsmede de gebruikelijke opbrengst van mogelijke herbezetting. De schadevergoeding omvat de volgende standaardpercentages: a) tot 31 dagen voor aanvang van de reis 10% van de reissom b) van de 30ste tot de 21ste dag voor aanvang van de reis 20 % van de reissom c) van de 20ste tot de 12de dag voor aanvang van de reis 40 % van de reissom d) van de 11de tot de 03de dag voor aanvang van de reis 60 % e) vanaf de 3de dag voor aanvang van de reis en bij wegblijven 90% van de reissom 4.3. Wij adviseren u dringend om een annuleringsverzekering af te sluiten. 4.4. Het staat de klant vrij, aan te tonen dat GBT geen of geringere schade heeft geleden dan de bovengenoemde forfaitaire bedragen. Slaagt de klant hierin, dan is hij slechts verplicht tot betaling van de lagere kosten. 4.5. Het blijft de GBT voorbehouden in een afzonderlijk geval, afwijkend van bovengenoemde percentages, een hogere, reële onkostenvergoeding te eisen, voor zover GBT aantoont dat de ontstane kosten wezenlijk hoger zijn dan het forfaitaire bedrag dat van toepassing is. Indien GBT dergelijke aanspraken doet gelden, dan is GBT verplicht de verlangde schadevergoeding, rekening houdend met de besparingen en een eventuele herbezetting en/of hergebruik van de reisdiensten, in detail en met cijfers te verantwoorden. 4.6. De voornoemde bepalingen laten het wettelijke recht van de klant onverlet om conform § 651b BGB een plaatsvervangende deelnemer te sturen. 4.7. Indien er op verzoek van de klant na het sluiten van de overeenkomst wijzigingen met betrekking tot de reisdatum, het verblijf, de maaltijden of andere diensten plaatsvinden, dan kan GBT zonder dat er sprake is van een wettige aanspraak van de klant op uitvoeren van de omboeking en uitsluitend voor zover dat al mogelijk is, tot de 31ste dag voor aanvang van de reis een omboekingstarief van € 26,- in rekening brengen. Latere omboekingen zijn uitsluitend mogelijk door middel van annulering van de reisovereenkomst conform de bovenstaande annuleringsvoorwaarden en een nieuwe boeking. Dit is niet van toepassing op gewenste mutaties die slechts geringe kosten met zich meebrengen. 5. Verplichtingen van de reisdeelnemers / klanten (ingebrekestelling, melden van klachten, annulering, termijn van uitsluiting) 5.1. De reisdeelnemer is verplicht eventueel optredende tekortkomingen onmiddellijk aan GBT te melden en GBT te verzoeken, deze onvolkomenheden op te lossen. Indien bovengenoemde klachtmelding achterwege blijft, kan de reisdeelnemer slechts aanspraken doen gelden wanneer de tekortkoming veroorzaakt werd door omstandigheden waaraan hij geen schuld heeft. Een klachtmelding bij de betreffende dienstverlener, in het bijzonder de aanbieder van de overnachtingen, is niet voldoende. 5.2. Indien de reis door een onvolkomenheid aanzienlijk aan kwaliteit inboet of indien deze onvolkomenheden om dringende redenen die ook voor GBT inzichtelijk zijn, ertoe leiden dat er redelijkerwijs niet van de reisdeelnemer kan worden gevergd dat hij de reis daadwerkelijk aanvaard, dan kan de reisdeelnemer de reisovereenkomst opzeggen conform de wettelijke bepalingen (§ 651e BGB). De annulering is slechts ontvankelijk indien GBT, respectievelijk haar dienstverlener, een door de reisdeelnemer bepaalde redelijke termijn heeft laten verstrijken zonder het probleem op te lossen. Het is niet nodig een termijn vast te stellen, indien de onvolkomenheid niet kan worden verholpen of deze door GBT of haar dienstverlener niet als zodanig wordt erkend of indien de onmiddellijke opzegging van de overeenkomst wordt gerechtvaardigd door een bijzonder belang van de reisdeelnemer. 5.3. De reisdeelnemer dient zijn aanspraken vanwege het niet nakomen van de contractuele verplichtingen van de zijde van GBT uitsluitend aan het navolgend genoemde adres te richten na afloop van de reis en binnen een maand van de in de overeenkomst genoemde datum van de terugreis. Een klachtmelding waarin een termijn wordt gesteld kan niet worden gericht aan de dienstverleners, met name niet aan de aanbieder van de overnachtingen. Wij adviseren u dringend, uw aanspraken schriftelijk ter kennis te brengen. 6. Bijzondere plichten van de klant / reisdeelnemer bij arrangementen met medische verrichtingen, kuurbehandelingen en wellnessaanbod. 6.1. Bij arrangementen waarvan medische verrichtingen, kuurbehandelingen, een wellnessaanbod of vergelijkbare diensten deel uitmaken, dient de reisdeelnemer voor boeking, voor aanvang van de reis en voor gebruikmaking van deze diensten te informeren of de betreffende behandeling of verrichting voor hem geschikt is, rekening houdend met zijn fysieke gesteldheid, in het bijzonder bij reeds bestaande klachten of ziekten. 6.2. In verband hiermee is GBT zonder uitdrukkelijke afspraak geen bijzondere, in het bijzonder op de reisdeelnemer afgestemde medische voorlichting of informatie over de gevolgen, risico’s en bijwerkingen van dergelijke diensten verschuldigd. 6.3. De bovengenoemde bepalingen zijn, onafhankelijk van het feit of GBT slechts bemiddelaar van dergelijke diensten is of dat deze deel uitmaken van de reisdiensten, van toepassing 7. Aansprakelijkheid 7.1. GBT beperkt zijn aansprakelijkheid voor schade, letselschade uitgezonderd, tot maximaal drie maal de reissom. Deze aansprakelijkheidsbeperking is van toepassing voor zover deze schade noch opzettelijk, noch door grove schuld aan de reisdeelnemer wordt toegebracht of indien GBT als enige verantwoordelijk is door schuld van een aanbieder van de diensten. 7.2. GBT is niet aansprakelijk voor diensten, a) die niet als hoofdbestanddeel deel uitmaken van de overeenkomst en die geen onderdeel zijn van het arrangement van GBT en die in de reisdocumentatie of boekingsbevestiging voor de klant als zodanig herkenbaar zijn aangeduid als dienst van een derde partij, of b) diensten van een andere partij (bijvoorbeeld verblijf in kuuroorden of wellnesscentra, gebruik van sportfaciliteiten, theaterbezoek, tentoonstellingen, uitstapjes, enzovoorts), die slechts worden bemiddeld. 7.3. Voor zover diensten, zoals medische verrichtingen, therapieën, massages of andere geneeskundige behandelingen of verrichtingen die geen deel uitmaken van het arrangement van GBT en die aanvullend op het geboekte arrangement conform artikel 7.2 slechts worden bemiddeld, is GBT niet aansprakelijk voor de dienstverlening noch voor materiële en letselschade. Voor zover dergelijke diensten deel uitmaken van de reisdiensten is GBT niet aansprakelijk voor het welslagen van een geneeskundige of kuurbehandeling. 8. Verjaring 8.1. Aanspraken van de reisdeelnemer conform §§ 651c bis f BGB op grond van letselschade, schade voor de gezondheid en dood ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT verjaren na twee jaar. Dat geldt ook vooraanspraken op vergoeding van overige schade ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT. 8.2. Alle verdere aanspraken conform §§ 651c bis f BGB verjaren na één jaar. 8.3. De verjaring conform artikel 8.1 en 8.2 begint vanaf de dag na de dag van de in de reisovereenkomst voorziene terugreis. 8.4. Gedurende de lopende onderhandelingen over geldend te maken aanspraken of over omstandigheden, waaruit deze aanspraken voortvloeien, wordt de verjaring opgeschort totdat de reisdeelnemer of GBT weigert de onderhandelingen voort te zetten. De voornoemde verjaringstermijn is op zijn vroegst drie maanden na het beëindigen van de opschorting van kracht. 9. Vigerend recht 9.1. Op de juridische en contractuele relatie tussen de klant en GBT is uitsluitend het Duitse recht van toepassing. 9.2. De klant kan een zaak tegen GBT slechts in diens vestigingsplaats aanhangig maken. 9.3. Voor rechtsvorderingen van GBT jegens de klant is de vestigingsplaats van de klant bepalend. Voor rechtsvorderingen jegens klanten die zakenman, een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke juridische persoon zijn die in het buitenland zijn gevestigd of daar gewoonlijk verblijven of wier woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats ten tijde van de rechtsvordering onbekend is, wordt als plaats van de bevoegde rechtbank de vestigingsplaats van GBT overeengekomen. 9.4 De voornoemde bepalingen zijn niet van toepassing a) indien en voor zover er op de reisovereenkomst tussen de klant en GBT bindende bepalingen van internationale verdragen van toepassing zijn die anders bepalen ten gunste van de klant of b) indien en voor zover er op de reisovereenkomst tussen de klant en GBT bindende wettelijke bepalingen van een lidstaat van de EU waarvan de klant onderdaan is van toepassing zijn die gunstiger zijn voor de klant dan de navolgende bepalingen of de betreffende Duitse regelgeving. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ © Op deze voorwaarden rusten auteursrechten; RA Noll Stuttgart, 2004-2011 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Touroperator is: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V. Voorzitter Raad van Bestuur: Hans-Werner Schwarz | Directeur: Ruth Diekel

Nummer verenigingsregister: 719 | Kantongerecht Nordhorn van-Delden-Str. 1-7 | 48529 Nordhorn

Tel.: +49 (0) 5921-961196 | Fax: +49 (0)5921-961197 | E-mail: tourismus@grafschaft.de

Reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van het Fremdenverkehrsverband Münsterland e. V.

Voor de door het Fremdenverkehrsverband Münsterland e. V. (ML) aangeboden eigen toeristische pakketreizen en individuele diensten gelden – in aanvulling op de wettelijke bepalingen van de §§ 651 a-m BGB – tussen u als reiziger/gast en ons de volgende algemene reisvoorwaarden. Deze worden inhoud van de tussen ons tot stand gekomen overeenkomst en gelden verder in dezelfde mate voor andere touroperators die in deze brochure voorkomen en waarvoor wij bemiddelen.

1. Sluiten van de overeenkomst 1.1. Met de aanmelding, die telefonisch, per fax, per e-mail of schriftelijk kan plaatsvinden, gaat de gast akkoord met de sluiting van een bindende overeenkomst met ML. De aanmelding geldt ook voor alle door de gast opgegeven deelnemers. De gast is aansprakelijk voor zijn eigen verplichtingen en alle verplichtingen van de aangemelde deelnemers, voorzover hij deze verplichtingen door een uitdrukkelijke verklaring is aangegaan. 1.2. De overeenkomst met ML komt met de boekingsbevestiging tot stand, die de gast direct na acceptatie van de overeenkomst van ML ontvangt. De gast is twee weken aan het aanbod gebonden. 2. Diensten 2.1. De door ML verschuldigde diensten vloeien voort uit de beschrijving in de actuele brochure van ML resp. uit de in de OBIS van ML opgeslagen gegevens. Voor zover de beschrijving in de schriftelijke boekingsbevestiging van de informatie in de brochure afwijkt, heeft de schriftelijke bevestiging voorrang. Overige afspraken, die de omvang van de contractuele diensten vergroten of veranderen, dienen schriftelijk door ML te worden bevestigd. 2.2. Bij boeking van vol- en halfpension wordt de gast erop gewezen, dat de menukaart in dit bedrijf door de dienstverlener soms tot bepaalde gerechten wordt beperkt. 2.3. In de reissom is geen annuleringsverzekering inbegrepen. 2.4. Veranderingen of afwijkingen van individuel diensten t.o.v. de in de overeenkomst opgenomen inhoud, welke na sluiting van de overeenkomst noodzakelijk zijn en niet te kwader trouw door ML zijn doorgevoerd, zijn toegestaan, wanneer de veranderingen of afwijkingen niet aanzienlijk zijn en het karakter van de geboekte reis niet beïnvloeden. 3. Prijzen 3.1. De in de brochure vermelde prijzen zijn totaalprijzen en zijn inclusief BTW. Niet ingebrepen zijn te plaatse te betalen kosten, zoals toeristenbelasting en indien van toepassing, variabele bijkomende kosten zoals bijv. telefoon. 3.2 De vermelde prijzen gelden bij pakketreizen en bouwstenen per persoon. 3.3. De vermelde prijzen en diensten gelden voor het betreffende kalenderjaar en staan vermeld op de boekingsbevestiging en in de dan geldende brochure. 3.4. Voor eventuele extra diensten kan ML een toeslag verlangen. 4. Betaling 4.1. De ML is gerechtigd, na de boekingsbevestiging een aanbetaling van 12 % over de reissom per persoon te verlangen, met een maximum van 250 €, die over de reissom berekend wordt. 4.2. De restantbetaling dient uiterlijk 14 dagen voor het begin van de reis te zijn betaald, als vaststaat, dat de reis doorgang vindt en in het bijzonder niet meer om de onder 6.1. genoemde redenen geannuleerd kan worden. Na ontvangst van de betaling ontvangt de gast de reisbescheiden. In uitzonderlijke gevallen kan anders overeengekomen worden. 5. Annulering van de reis door de gast, omboeking, in de plaatsstelling 5.1. De gast kan op ieder moment voor het begin van de reis annuleren. Bepalend voor de inhouding van kosten is de ingangsdatum van de annuleringsverklaring bij ML die in het belang van de klant schriftelijk moet worden ingediend. 5.2. Het niet aanvangen van de reis zonder uitdrukkelijke annuleringsverklaring geldt niet als ontbinding van de overeenkomst. In dit geval blijft de klant ertoe verplicht, de reissom volledig te voldoen. 5.3. Bij ontbinding van de overeenkomst door de reiziger maakt ML, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijk heden van het reisaanbod, aanspraak op schadevergoeding, die als volgt als een vast percen tage van de reissom wordt bepaald: Bij pakketreizen, kamers en overige individuele diensten Tot en met de 30e dag voor aankomst 10 % Tot en met de 21e dag voor aankomst 20 % Tot en met de15e dag voor aankomst 30 % Tot en met de 11e dag voor aankomst 40 % Tot en met de 8e dag voor aankomst 45 % Tot en met de 3e dag voor aankomst 50% Vanaf de 2e dag voor aankomst en bij het niet aanvangen van de reis 80 % van de reissom. De gast heeft het recht aan te tonen, dat de ML een geringere schade heeft geleden. ML heeft eveneens het recht, aan te tonen, dat de concrete schade groter was. Deze schade moet tegenover de reiziger concreet worden gespecificeerd en aangetoond. 5.4. Indien andere dan de geboekte personen aan de reis willen deelnemen, dan moet ML hiervan op de hoogte gesteld worden. Hiervoor worden wijzingingskosten van 15 € berekend. Het is dan noodzakelijk, dat de vervangende persoon alle rechten en plichten van de oorspronkelijke reiziger overneemt. De toetreding van een vervangende persoon kan worden geweigerd, wanneer deze niet in overeenstemming is met de eisen, die aan de reis zijn gesteld, of wanneer zijn deelname in strijd is met wettelijke voorschriften of voorschriften van overheidswege. 5.5. Wanneer op verzoek van de klant na boeking van de reis veranderingen wat betreft reisdata, bestemming, accommodatie of verzorging worden doorgevoerd, dan worden wijzigings kosten van 15 € per wijziging in rekening gebracht, indien de veranderingen geen verlaging van de totaalprijs en een verandering in aanbieder met zich meebrengen. Verzoeken tot omboeking, die na de 30e dag voor het begin van de reis plaatsvinden, kunnen, als deze verzoeken überhaupt nog gehonoreerd kunnen worden, uitsluitend na ontbinding van de reisovereenkomst tegen de geldende voorwaarden en gelijktijdige nieuwe aanmelding worden doorgevoerd. Dit geldt niet voor verzoeken tot omboeking, waaruit slechts lage kosten voortvloeien. Verzoeken tot omboeking dienen bij ML te worden ingediend. 5.6. Bemiddelings-, annulerings- en wijzigingskosten dienen direct te worden betaald. 6. Annulering en opzegging door ML 6.1. ML kan tot twee weken voor vertrek de overeenkomst ontbinden, wanneer het in de reis beschrijving genoemde deelnemersaantal voor de betreffende reis niet werd gehaald. De annuleringsverklaring dient de gast zo snel mogelijk te worden overhandigd. De gast krijgt zijn eventuele aanbetaling per omgaande terug en kan meteen na kennisneming van de ontbinding door ML aanspraak maken op een gelijkwaardige andere reis uit het aanbod van ML, voor zover deze reis zonder meerprijs aan de gast kan worden aangeboden. 6.2. ML kan de overeenkomst zonder inachtneming van een opzegtermijn ontbinden, wanneer de gast de uitvoering van een reis ongacht een vermaning van ML duurzaam verstoort en/of wanneer hij zich dermate in strijd met de overeenkomst gedraagt, dat een onmiddellijke ontbinding van de overeenkomst gerechtvaardigd is. In dit geval behoudt ML aanspraak op de reissom. ML moet rekening houden met de kostenbesparingen en voordelen, die ontstaan, doordat crediteringen door andere dienstverleners plaatsvinden. Eventuele meer kosten voor het terugtransport komen in dit geval voor rekening van de gast. 7. Aansprakelijkheid 7.1. De aansprakelijkheid van ML voor schade, niet zijnde lichamelijk letsel, is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom. Deze beperking geldt voorzover, de schade van de gast niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld of ML verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener. 7.2. Gelden voor een door de dienstverlener te verlenen dienst internationale overeenkomsten of hierop berustende wettelijke voorschriften, op basis waarvan aanspraak op schadever goeding uitsluitend onder bepaalde voorwaarden of beperkingen ontstaat of geldigheid heeft, of onder bepaalde voorwaarden uitgesloten is, dan kan ML zich tegenover de gast hierop beroepen. 7.3. ML is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor zij slechts bemiddelend is opgetreden en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt. 7.4. Het afstaan van alle rechten van de gast n.a.v. de reis, onverschillig om welke rechtsgrond, aan derden, ook aan echtgenoten, is uitgesloten. Ook de wettelijke claim van afgestane rechten uit eigen naam is uitgesloten. 7.5 Aanspraken van de reiziger uit de reisovereenkomst volgens §§ 651 c bis 651 f BGB verjaren één jaar na de terugreisdatum. 8. Ongeldigheid van individuele bepalingen Bevoegde rechtbank 8.1. Wanneer een bepaling uit de reisovereenkomst nietig zou worden verklaard, dan is dit niet van invloed op de overige bepalingen. Wanneer de overeenkomst op bepaalde plaatsen ongeldig is of hiaten bevat, dan komt in de plaats van de ontbrekende of nietige bepalingen een geldige bepaling die in overeenstemming is met de overige inhoud van de overeenkomst en het dichtst in de buurt komt van het economische doel van de ontbrekende of ongeldige bepalingen. Hetzelfde geldt voor de ontbrekende reisvoorwaarden. 8.2. Voorzover wettelijk toelaatbaar is, wordt de vestigingsplaats van ML als plaats van bevoegde rechtbank aangemerkt. Dit is uitsluitend de bevoegde rechtbank voor rechtsgeschillen met bij het handelsregister ingeschreven zakenmensen, personen die geen bevoegde rechtbank in Duitsland hebben, of met juridische personen uit het publiek- en privaatrecht. 9.

Overige reisorganisatoren Voor het in de brochure aangeboden eigen aanbod van Münsterland e.V. gelden in principe de voornoemde reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van ML. De reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van overige in de brochure genoemde aanbieders zijn rechtstreeks bij de betreffende aanbieders verkrijgbaar.

10. Anderstalige inhoud De vertaling van inhoud en reisvoorwaardes in de brochures van MÜNSTERLAND e. V. in het Nederlands is uitsluitend bedoeld als service voor onze anderstalige gasten. Uitsluitend de Duitse versie van de inhoud en de reisvoorwaarden is wettelijk bindend.

Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Tourismusverband Osnabrücker Land e. V. 1. Reisorganisator – reisagent – sluiten van de overeenkomst 1.1. Uw contractpartner bij uw boeking is uitsluitend de in de betreffende reisaankondiging genoemde aanbieder als RO. Uitsluitend met deze RO wordt de reis overeenkomst conform §§ 651 a ff. BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) gesloten. 1.2. Indien de boeking plaatsvindt via een andere organisatie dan de betreffende RO, dan treedt deze organisatie uitsluitend op als bemiddelaar (reisagent). Door middel van uw aanmelding voor de reis, die schriftelijk, telefonisch, per telefax of e-mail kan plaatsvinden, doet u de in de reisaankondiging genoemde RO een bindend aanbod voor het afsluiten van een reisovereenkomst op basis van de reisbeschrijving, alle daarin beschreven informatie en deze reisvoorwaarden. 1.3. De reisovereenkomst komt op het moment van ontvangst van de boekingsbevestiging van de RO door de reiziger tot stand. Deze overeenkomst is niet aan een bepaalde vorm gebonden. Bij telefonische of mondelinge boeking wordt onmiddellijk een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging aan u toegezonden. 1.4. Indien de boekingsbevestiging van uw aanmelding afwijkt, dan ontvangt u een nieuw aanbod van de RO, waaraan deze 10 dagen is gebonden en dat u binnen genoemde termijn door middel van een uitdrukkelijke bevestiging, het verrichten van een aanbetaling of een restbetaling kunt accepteren. 1.5. Een reiziger, die namens of ten behoeve van (een) medereiziger(s) een overeenkomst aangaat, is hoofdelijk aansprakelijk voor alle verplichtingen die uit de reisovereenkomst voor de aangemelde medereiziger(s) voortvloeien, voorzover de reiziger de bedoelde verplichtingen door middel van een uitdrukkelijke afzonderlijke schriftelijke verklaring op zich heeft genomen. 2. Prestatieverplichting van de RO 2.1. De prestatieverplichting van de RO vloeit uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging in samenhang met de ten tijde van de reis geldige prospectus c.q. de reisaankondiging alsmede alle daarin opgenomen informatie en toelichtingen. 2.2. Dienstverleners, in het bijzonder logiesbedrijven en reisbureaus, zijn door de RO niet gevolmachtigd toezeggingen te doen of overeenkomsten te treffen, die uitgaan boven de inhoud van de reisaankondiging of de boekingsbevestiging of daarmee strijdig zijn dan wel de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst te wijzigen. 3. Betaling 3.1. Bij sluiting van de reisovereenkomst (ontvangst van de boekingsbevestiging door de reiziger) is een aanbetaling verschuldigd, die met de totale reissom wordt verrekend. De aanbetaling bedraagt 10% van de reissom per persoon, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen. 3.2. Het restant van de reissom dient, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen (zie hiervoor in het bijzonder punt 3.3, lid c), uiterlijk twee weken voor het begin van de reis te zijn betaald, mits vaststaat dat de reis niet meer op grond van de onder punt 5 genoemde redenen kan worden geannuleerd. Indien de boeking binnen twee weken voor het begin van de reis tot stand komt, moet terstond de gehele reissom worden voldaan. 3.3. Alle hiervoor genoemde betalingen zijn niet eerder verschuldigd dan nadat de reiziger een garantiecertificaat conform § 651 k BGB is uitgereikt. Een garantiecertificaat wordt niet uitgereikt indien: a) de reis niet langer duurt dan 24 uur, geen overnachting omvat en de reissom niet hoger is dan € 75,–; b) de RO een publiekrechtelijke rechtspersoon is, over wiens vermogen een insolventieprocedure niet geoorloofd is; c) indien de reisovereenkomst niet in vervoer van en naar het reisdoel voorziet en de totale reissom volgens de met de reiziger overeengekomen betalingsovereenkomst eerst aan het einde van de reis betaald dient te zijn. 4. Niet genoten onderdelen Indien de reiziger als gevolg van voortijdige terugreis, wegens ziekte of om andere redenen, die de RO niet zijn aan te rekenen, bepaalde reisonderdelen niet geniet, dan bestaat geen recht op evenredige restitutie van (een deel van) de reissom. Restitutie aan de reiziger van (een deel van) de reissom in verband met niet genoten onderdelen van de reis vindt wel plaats indien de betreffende dienstverleners dienovereenkomstige terugbetalingen voor de niet genoten onderdelen aan de RO hebben verricht dan wel vaststaat dat de niet genoten onderdelen niet aan de RO in rekening worden gebracht. 5. Ontbinding en annulering door de RO De RO kan, indien het in de reisaankondiging genoemde minimale deelnemeraantal niet wordt bereikt, de reisovereenkomst onder de volgende voorwaarden ontbinden: a) De RO is verplicht de reiziger terstond op de hoogte te stellen van de annulering van de reis op grond van het niet bereiken van het minimale deelnemeraantal. b) Ontbinding van de reisovereenkomst binnen twee weken voor het begin van de reis is niet geoorloofd. c) De reiziger heeft het recht bij annulering deelname aan een minstens gelijkwaardige andere reis te verlangen indien de RO, waar de reis was geboekt, of een andere reisorganisator, die als aanbieder in deze catalogus is opgenomen, in staat is een dergelijke reis zonder meerprijs voor de reiziger uit zijn eigen programma aan te bieden. De reiziger dient onmiddellijk nadat mededeling over de annulering van de reis is gedaan tegenover de RO kenbaar te maken dat hij van dit recht gebruik maakt. 6. Ontbinding door de reiziger, omboeking 6.1. De reiziger kan tot het tijdstip van het begin van de reis de reisovereenkomst door middel van een schriftelijke, aan de RO gerichte verklaring ontbinden. 6.2. Bij ontbinding van de reisovereenkomst door de reiziger maakt de RO in alle gevallen, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijkheden van het reisaanbod, aanspraak op een standaard schadevergoeding, die als volgt als vast percentage van de totale reissom wordt bepaald: – tot en met de 30e dag voor het begin van de reis: 10% (met een minimum van € 25,– per persoon) – tot en met de 21e dag voor het begin van de reis: 30% – tot en met de 11e dag voor het begin van de reis: 40% – vanaf de 10e dag voor het begin van de reis tot en met de dag van het begin van de reis: 60% 6.3. Indien de reiziger aantoont, waartoe deze gerechtigd is, dat de door de RO geleden schade feitelijk nihil of wezenlijk lager is dan de volgens de bovenstaande vaste percentages in rekening gebrachte schadevergoeding, dan is de reiziger slechts verplicht het feitelijke schadebedrag te vergoeden. 6.4. De RO behoudt zich het recht voor in individuele gevallen een hogere schadevergoeding op grond van de hem ontstane schade in rekening te brengen, welke tegenover de reiziger concreet dienen te worden gespecificeerd en aangetoond. 7. Verplichtingen en annulering door de reiziger 7.1. De reiziger is verplicht de RO onmiddellijk van eventuele tekortkomingen op de hoogte te stellen en daarvoor een oplossing te verlangen. Aanspraken van de reiziger komen alleen dan niet te vervallen wanneer de reiziger geen schuld draagt aan het achterwege blijven van een klachtindiening. 7.2. Indien het verloop de reis als gevolg van een tekortkoming in wezenlijke mate wordt beïnvloed, dan is de reiziger gerechtigd de reisovereenkomst conform de wettelijke voor schriften (§ 651 e BGB) op te zeggen. 7.3. De wettelijke verplichting volgens § 651 g, lid 1 BGB, volgens welke de reiziger aanspraken binnen één maand na het contractueel bepaalde einde van de reis tegenover de RO geldend dient te maken, wordt met betrekking tot de met de RO gesloten reisovereenkomst als volgt geconcretiseerd: a) Alle aanspraken, die samenhangen met de reisovereenkomst c.q. de door de RO verleende diensten, ongeacht de wettelijke grondslag, dient de reiziger uitsluitend na afloop van de reis en binnen één maand na de contractueel bepaalde terugreisdatum tegenover de RO geldend te maken. b) Om de aanspraak tegenover de RO in overeenstemming van de gestelde termijn geldend te maken, dient uitsluitend van het in de boekingsbevestiging genoemde adres gebruik te worden gemaakt. Een schriftelijke geldendmaking wordt dringend aanbevolen. 8. Aansprakelijkheid 8.1. De contractuele aansprakelijkheid van de RO voor schade, niet zijnde letsel (ook de aansprakelijkheid voor het niet nakomen van pre- en postcontractuele alsmede indirect uit het contract voortvloeiende verplichtingen) is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom, voorzover a) de schade van de reiziger niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld van de RO, of b) de RO verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener. 8.2 De RO is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor de RO slechts bemiddelend is opgetreden (bijv. sportevenementen, theaterbezoek, tentoon stellingen, excursies etc.) en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt. 9. Verjaring Aanspraken van de reiziger op de RO, ongeacht de wettelijke grondslag, echter met uitzondering van vorderingen van de reiziger op grond van onrechtmatige handelingen, verjaren één jaar na de contractueel bepaalde terugreisdatum. Zijn tussen de reiziger en de RO onderhandelingen gaande over geldend gemaakte aanspraken of over omstandigheden, die aan de aanspraak ten grondslag liggen, dan wordt de verjaringstermijn opgeschort totdat de reiziger of de RO voortzetting van de onderhandelingen weigert. Voornoemde verjaringstermijn van één jaar treedt niet eerder in dan 3 maanden na afloop van de opschorting. 10. Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht 10.1. De reiziger kan klachten slechts aan de bevoegde rechtbank, binnen wier rechtsgebied de RO is gevestigd, voorleggen. 10.2. Op de gehele wettelijke en contractuele overeenkomst tussen de RO en reizigers, die geen algemeen woon- of vestigingsadres in Duitsland hebben, is uitsluitend het Duitse recht van toepassing. 10.3. Voor klachten van de RO tegenover de reiziger is het woonadres van de reiziger bepalend, tenzij de klacht zich richt tegen in het handelsregister ingeschreven kooplieden, publiek of privaatrechtelijke rechtspersonen of personen, wier woonadres of gebruikelijke verblijf plaats zich niet in Duitsland bevindt, of wier woonadres of gebruikelijke verblijf-plaats op het tijdstip van het indienen van de klacht niet bekend is. In deze gevallen is het vestigingsadres van de RO bepalend.

Final Version

c66 m0 y90 k0 ( ) c59 m100 y6 k29 ( )

Uitgever en redactie: Geheim over de grens Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme Stichting ECC (EUREGIO Cross Border Consultancy) Gronausestraat 1258–1260 · 7534 AV Glanerbrug Tel.: 053 - 460 51 32 · Fax: 053 - 460 51 59 info@geheimoverdegrens.nl www.geheimoverdegrens.nl Concept & vormgeving:

Agentur für Kommunikation, Ochtrup

Tekst: NL Connection, Travel Marketing & Communication, Bremen Druk: Druck- und Verlagshaus FROMM GmbH & Co. KG Fotoverantwoording: De in deze brochure gebruikte foto´s vallen onder het auteursrecht en mogen derhalve niet gekopieerd of zonder toestemming worden gebruikt. De fotos zijn eigendom van de volgende instellingen: Grensoverschrijdend Project-bureau voor Toerisme / EUREGIO e.V., Münsterland e.V., Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., TV Osnabrücker Land e.V., Gemeenten Zuidelijk Emsland p. 22 foto Flamingos: © Hubert Stroetmann; p. 23 foto boven: © Ralf Emmerich, foto historisch stadhuis: © Roman Mensing / www.artdoc.de

Mede mogelijk gemaakt door

Münsterland e. V. www.deutschland-nederland.eu