Podagristenpad by Tourismusmarketing Grenzregion

„Podagristenpad“ – van Bad Bentheim naar Coevorden (75 km) Bad Bentheim – Nordhorn (25 km) / Nordhorn – Neuenhaus (14,5 km) / Neuenhaus – Wilsum (13 km) / Wilsum – Laar (14,5 km) / Laar – Coevorden (8 km) De wandelroute is overal aan beide kanten van markering voorzien.

Podagristenpad Wandelroute van Bad Bentheim naar Coevorden (75 km)

• U vertrekt bij de Burcht Bentheim en loopt van de onderste burchtpoort komend naar links aan de drinkplaats voor paarden voorbij door het kasteelpark. Achter de herberg aan de rechter kant neemt u de trappen naar beneden en volgt u de weg naar links door het kasteelpark steeds parallel aan de zandsteenmuur in noordelijke richting tot aan de kruising met verkeerslichten.

In de voetsporen van de drie podagristen van van Coevorden naar Bad Bentheim Op een regenachtige dag in hartje zomer 1843 begonnen drie heren uit Coevorden aan een driedaagse reis die hen dwars door de Grafschaft Bentheim naar Burgsteinfurt en weer terug zou voeren. Nieuwsgierigheid en de zin iets nieuws te ondekken vormden de voor die tijd ongebruikelijke ingrediënten voor een reis langs maar liefst drie landsgrenzen (De koninkrijken Nederland, Hannover en Pruisen). In hetzelfde jaar nog publiceerden ze een onderhoudend reisverslag dat tegenwoordig ook voor de cultuurgeschiedenis van de Grafschaft Bentheim grote waarde bezit.

• U steekt de Rheiner Straße over en loopt langs de Bahnhofstraße/Bundesstraße 403 aan de rechter kant onder het spoorviaduct door. Na het viaduct scherpe bocht naar rechts en voor het hotel in het oude stationsgebouw links het bos in. Na een paar minuten komt u bij het terrein van de Fachklinik „Thermalsole und Schwefelbad Bentheim” (Kuurbad) met haar parkcomplexen en historische gebouwen. Vanaf de parkeerplaats van de kliniek gaat u links af het voetpad op langs de weg naar het kuurcentrum. Het pad loopt nu verder in zuidwestelijke richting over de B 403 en gaat na ongeveer 100 meter verder vanaf de Deilmannstraße in noordwestelijke richting het Bentheimer Wald in.

• Kort voordat u weer bij de stadsgracht komt, slaat u rechtsaf de Seifendamm op die later de Hiltener Weg wordt, en verlaat u het stadje aan de Dinkel via de wijk Buitenborg. Daar steekt u de Kreisstraße 16 over en volgt u de Lindertsche Diek in richting Gölenkamp. • Waar de Lindertsche Diek ophoudt, komt u rechts op een onverharde weg uit. Daar, waar deze veldweg ophoudt, neemt u links de straat ”Engte”, dan de volgende links ”Am Loa”, van daaruit rechts loopt u Gölenkamp binnen. Steek de hoofdstraat over de Schulstraße in, dan de eerste straat links, aan het eind van de bosjes de weg naar rechts en dan altijd maar rechtdoor. Na de brug over de Wolsterbach (het dal van de Wolsterbach is beschermd natuurgebied) loopt u voor een stalgebouw linksaf een

• U wandelt voorbij aan de Höltingstuhl, volgt de weg langs de Prinzensteine tot aan een dwarsweg waar u rechts in noordelijke richting afslaat. Na ongeveer 1,5 kilometer maakt de rijweg een bocht naar rechts, u volgt de weg schuinlinks die door het bos slingert. Bij de volgende dwarsweg loopt u rechtdoor langs de weilanden en een klein stuk bos totdat u weer op een verharde weg komt die u schuinlinks aanhoudt. • Op de volgende dwarsstraat slaat u rechts af en komt u bij de snelweg A 30/E 30 die u op de Bramhaarweg oversteekt en tot aan de „Sandhaar”, een duinrug begroeid met bomen, volgt. Ten noorden daarvan ligt het ongeveer 250 ha grote beschermd natuurgebied „Syenvenn”. • Bij de fietsershut slaat u linksaf de zandweg op, volgt deze ca. 1 km langs het bos en door de weilanden. Op een onverharde weg

door struikgewas maakt u een bocht naar rechts totdat u op een verharde weg uitkomt die u links aanhoudt. • Bij een schuur rechts in de wei maakt de weg een bocht naar links, u loopt rechtdoor verder over een onverharde weg door de weilanden. • Bij de volgende verharde dwarsweg naar rechts af slaan en de straat volgen, totdat u voor een bosperceel bij een volgende dwarsweg uitkomt. • Hier weer rechts afslaan en de straat volgen tot aan een fietshut waar u naar links afslaat.

• U steekt hier ongeveer 500 meter door het aan noordwestelijke zijde aangrenzende bosgebiedje en komt dan een kilometer verderop uit bij het stadsdeel „Am Birkenvenn”. Op de dwarsweg (T-splitsing) slaat u af naar links. • Om de wandelroute te kunnen vervolgen steekt u nu de „Baumwollstraße” (Kreisstraße 26) in zuidwestelijke richting over en loopt u verder over de straat „Zur Grenze”. • Aansluitend passeert u de Rammelbecke en slaat u na 200 meter schuinrechts een in noordwestelijke richting verlopend, onverhard bospad in. U bereikt nu de aan Nederlandse zijde verlopende „Grensweg” (zandige rijweg en een fiets- en wandelpad met grind) en volgt deze naar rechts, eerst door het bos en voorbij aan een natuurreservaat.

• Dan komt u via een grote landweg uit bij het „Nordhorn-AlmeloKanaal”. Het kanaal verloopt nu parallel aan de weg die u loopt. Op dit punt slaat u rechtsaf een zandweg in. Na ca. 20 meter gaat u voor het kanaal weer naar rechts het fiets- en wandelpad op langs het kanaal. • U volgt het kanaal, voorbij aan een oude sluis, en wandelt naar de Vechtesee midden in Nordhorn. • U verlaat de oeverweg bij de kunstwegen-zuil en steekt bij de sluis het verbindingskanaal over. Nu loopt u langs de oever van de Vecht. Aan de andere kant van de rivier lag vroeger het terrein van de textielfabriek Povel, tegenwoordig een in stedenbouwkunding opzicht bijzonder en ook geliefd woongebied.

• Vervolg van de route zonder tussenstop restaurant vanaf de weg naar de camping:

• Vervolg van de route zonder tussenstop restaurant vanaf ”Zur Ferte”:

U steekt de B 403 over, om op de schuin tegenover gelegen weg verder te lopen. Aan de linker kant ziet u een idyllisch heidegebied. Na ongeveer 200 m slaat u rechtsaf een bospad in. Er volgt een lang recht stuk met behoorlijk steile stukken. Voor een grote open plek houdt u rechts aan. Bij een bord met routebeschrijving en informatie loopt u verder rechtdoor. Het infobord geeft informatie over de hier talrijk voorkomende ”Kratteichen” en andere landschappelijke bijzonderheden. De wandelroute loopt parallel aan een brede zandweg die aan het eind verhardt is en ”Zur Ferte” heet.

Op de volgende kruising loop u rechtdoor verder en via de eerst nog onverharde weg Wilsum binnen (Straat ”Suke”). Bij het begin van de Suke loopt u links de Dorfstraße, vervolgens rechts de straat ”In der Stadt” in. De Hauptstraße overstekend komt u in de Gölenkamper Straße uit.

Bij de VVV-toren komt u uit in de Firnhaberstraße. • Links af over de brug komt u uit bij een eiland, de zogenaamde Vechteinsel, geografisch en historisch middelpunt van de bijna duizendjarige stad. • Aan het eind van de Firnhaberstraße slaat u linksaf de hoofdstraat in, verlaat u het eiland en slaat u meteen na het eerste gebouw rechtsaf de Mühlendamm in. Vervolg uw wandeling door het stadspark in westelijke richting. Aan de rechter kant ziet u door de bomen de katholieke St. Augustinuskerk met zijn roodachtige bakstenen gebouw. Aan het begin van de 20e eeuw gebouwd naar Italiaans voorbeeld. U verlaat het park via de Parkstraße, loopt links de van-Delden-Straße in, dan rechts langs de Kornmühlensteg aan de Vecht. Onder de Stadtring door, naar rechts over de brug, en nu voor het gymnasium naar rechts op de

Promenadenweg de Vecht volgen. • Achter het sportcomplex neemt u de smalle weg die naar beneden naar de oever van de Vecht loopt en blijft u langs de rivier lopen. Onderweg treft u op meerdere locaties verschillende objecten van Bentheimer zandsteen aan. Zij maken deel uit van de kunstwegenroute. • Ter hoogte van Klooster Frenswegen kunt u over een smalle, verharde weg een uitstapje naar het klooster of naar het KlosterCafé maken. U kunt ook gewoon ca. 5,5 km de Vecht verder volgen.

rechts de Wintersdiek in en door tot aan de Sommerdiek. Aan het eind van deze laag gelegen weg bij de Deichweg links, bij de Driesprong rechtdoor. Aan de rechterkant is in de verte Laar te zien. • Aan het eind van de weg slaat u rechts af de Vechtetalstraße (Kreisstraße 20) in, steekt u de brug over, slaat u links af en loopt u links langs de begraafplaats (aan de rechterkant van de doorgaande weg ziet men de protestantse kerk en een richtingbord naar de oude windmolen van Laar). Deze weg langs de begraafplaats loopt naar een dijkweg lands de Vecht.

• Van daaruit links de straat ”Am Friesenbach” in. U bljft op deze weg en komt uit op de Kreisstraße 14 (Hoogsteder Straße). Volg deze naar rechts en sla na ongeveer 100 meter linksaf een klein veldweggetje in. Daar, waar een paar huizen staan, komt u uit op een onverharde weg, die al spoedig een aftakking naar links krijgt

• Zodra men de dijk verlaat, rechts aanhouden tot het eind van de Bogenstraße, daar rechts de Gremsbergener Straße in. Na 50 meter bij de kruising rechts aanhouden. Bij de volgende kruising

en tot aan de Bundesstraße 403 (Wilsumer Straße) doorloopt. Steek deze straat over, blijf op de Friesenbach en sla rechts de Echteler Diek in, die later ”Wilsumer Weg” heet. De Wilsumer Weg eindigt bij de Kreisstraße 20 (Vechtetalstraße).

linksaf de Dorfstraße in en voor de r.k.-kerk langs, aan het eind van de weg weer links. Dat is de Neue Weg (linker kant een boerderij met schuur, met aan de gevel het jaartal ”1878”). Volg deze weg en neem rechts de Koendersweg.

• U gaat linksaf de Vechtetalstraße in, na ca. 200 meter Zur Allee rechts (hier ligt ”Das kleine Café”). De weg Zur Allee maakt dan een bocht naar links. Volg deze weg tot aan het eind – daar komt u op een T-splitsing (Waldstraße) uit. Sla hier rechtsaf.

• U verlaat het dorp Laar en loopt over het oude Podagristenpad eerst almaar rechtdoor richting Coevorden. Nadat u de brug over de Wettinge bent overgestoken en het eind van de Koendersweg heeft bereikt, slaat u rechtsaf (links bevindt zich het beschermd natuurgebied ”Laarsche Bruch”).

• Bij een brug met waterkering verlaat u de rivier en slaat u linksaf de Pappelstraße in. Als u in Hof-Café Strötker even wilt uitrusten slaat u linksaf de Kieferstraße in en volgt u de weg een klein stukje tot aan de Tannenweg. Het café ligt aan Tannenweg 10. Waneer u uw route zonder pauze wilt vervolgen volgt u de Kiefernstraße naar rechts. De weg loopt eerst naar links de Strootdiek op, dan rechts de Birkenstraße in. De Birkenstraße komt naar links uit op de Grasdorfer Weg. U bent nu in Neuenhaus. • Daarna loopt u rechts de straat „Teichplaß” in. In een bocht naar rechts loopt aan de linker kant een smalle weg over de straat „Am Filoort” naar de stadsgracht. Loop over de brug die links van u ligt, vervolgens naar rechts en volg de stadsgracht tot aan de Veldhausener Straße.

• Indien u een tussenstop wilt maken in restaurant „Deutsches Haus”, houdt u zich dan a.u.b. aan onderstaande beschrijving: In plaats van naar de Mühlenkolk te gaan, maakt u een draai naar links en blijft u op de Veldhausener Straße totdat deze bij de hoofdstraat uitkomt. Daar maakt u een draai naar rechts en komt u even verderop bij een andere arm van de stadsgracht bij restaurant „Deutsches Haus” uit. Als u de wandeling later vervolgt, kunt u afkorten en via de „Ölwall” parallel aan de stadsgracht bij de Mühlenkolk uitkomen. • Vervolg van de route zonder tussenstop in restaurant vanaf „Veldhausener Straße”: Hier slaat u voor het gebouw van de spaarbank linksaf en enkele meters verderop weer rechtsaf naar de Mühlenkolk.

• U passeert nu de Duits-Nederlandse grens (tegenwoordig is in het oude grenskantoor het bureau van het Europark ondergebracht). Rechtdoor over de rotonde en bij de volgende kruising links de Euregioweg op. In de straat ”Esschenbruggendijk” rechts afslaan richting centrum. De Esschenbruggerdijk komt uit op de ”Eendrachtstraat” die u naar rechts richting centrum volgt. • Over de Bentheimer Burg rechtsaf de Melkkade op. Nu volgt u de weg langs de gracht. U passeert twee bastions. Aan het eind van de Melkkade en bij de ingang van de haven ligt de Dwenger van het voormalig vestingcomplex Coevorden. • Aan het eind van de haven gaat u naar rechts (aan de haven staan een aantal interessante historische gebouwen, waaronder het

Met scherpe blik en vaak ook een ironische knipoog leverden de drie podagristen commentaar op de bezienswaardigheden, de toestand van de straten en de kwaliteit van de herbergen onderweg. Ze beschreven dorpen en steden, mensen en landschappen, noteerden verschillen binnen de Grafschaft Bentheim en met het hun vertrouwde Nederland. Ze hadden belangstelling voor de organisatie van het schutterswezen in Neuenhaus, maar ook voor de arbeidsomstandigheden van de arbeiders in de Gildehauser steengroeve. In Bentheim huiverden ze bij de aanblik van de onderaardse kerkers en volgden aandachtig het gokspel in het kuurhuis. Aan het onder andere bij jicht (Grieks: „Podagra“) geneeskrachtige zwavelbad ontleenden de drie heren tenslotte hun naam „podagristen“. Volgens de legende zouden de drie Coevordenaren in het Bentheimer kuurbad van hun ernstige jichtkwaal zijn genezen, waarop ze – verrast door hun plotselinge herstel – de terugreis te voet ondernamen. In werkelijkheid legden zij een groot stuk van de reis in de paardenkoets van een voerman uit Neuenhaus af. Het huidige, bijna 70 km lange „Podagristenpad“ is een gezamenlijk initiatief van de Rotary Club Bad Bentheim en de Rotary Club Coevorden. Het doel was niet zozeer, de historische reisroute te reconstrueren, maar vooral, de historische plaatsen zo met elkaar te verbinden, dat een wandelaar in onze tijd net zo kan genieten van een diversiteit aan landschappelijke elementen en resten van nederzettingen, als de podagrist 150 jaar geleden al deed. Hebt u vragen of zoekt u andere reisaanbiedingen? U kunt ons gewoon bellen, de medewerkers van de Grafschaft Bentheim Tourismus e. V. helpen u graag bij de planning van uw reis door de Grafschaft Bentheim.

Grafschaft Bentheim Tourismus e. V. Tel.: +49(0)5921/961196 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

onverharde landweg op. • Na ongeveer 500 meter komt het wandelpad uit op de Kreisstraße 22. Loop naar rechts erlangs en, de straat overstekend, naar links een weg tegenover de parkeerplaats ”Uelser Holt” in. U komt nu in de Wilsumer Berge. Almaar rechtdoor, dan voor een weiland rechts een smal bospadje op, dat licht omhoog gaat en weldra naar links afbuigt. Volg dit pad door het bos totdat u op de Bundesstraße B403 uitkomt. • Als u een tussenstop in restaurant ”Seeblick” wilt maken, houdt u zich dan a.u.b. aan onderstaande beschrijving: In plaats van links richting B 403 te lopen, loopt u rechts langs de weg naar de ingang van de camping/Wilsumer Berge Resort. Loop over het terrein en wandel rechtdoor, de borden volgend, naar restaurant ”Seeblick” aan het noordwestelijke puntje van het meer. Om weer op het Podagristenpad te komen, wandelt u dezelfde weg terug tot u bij de Bundesstraße 403 uitkomt.

• Als u een tussenstop in restaurant ”Café am Mühlenteich” wilt maken, houdt u zich dan a.u.b. aan onderstaande beschrijving: Verlaat de weg ”Zur Ferte” aan de kruising met de Eichenallee, volg de Eichenallee naar links en loop op de volgende kruising de straat ”Up’t Hooge” in. Steek de Itterbecker Straße over, om in de straat ”Am Sportplatz” te komen. Als u van daaruit links de ”Hooge Weg” inloopt, ziet u het restaurant aan de linkerkant liggen. • Om weer op het Podagristenpad te komen, kunt u dezelfde weg teruglopen, of, als u meer van Wilsum wilt zien, wandelt u ”Am Sportplatz” niet naar rechts, maar rechtdoor, totdat u op de ”Ratzeler Straße” komt die u naar rechts volgt en van waaruit u de Dorfstraße inloopt. Op die plek, waar links de straat ”In der Stadt” begint, bent u weer terug op het Podagristenpad.

• Na 400 meter komt u uit op de kruising Lükenstege en slaat u linksaf. Bij de kruising met de Emlichheimer Straße (Kreisstraße 21) rechtdoor de Heesterkanter Straße in. Op de kruising Timmerweg verder rechtdoor (links staat een groot huis). • Bij de Schoapdiek rechts afslaan. Aan het eind van de weg loopt u links de Muldenstraße in, na. ca. 400 meter een scherpe bocht

• U bevindt zich nu op de Wetteringer Weg, passeert de Backweg en loopt rechtdoor tot aan het einde van de weg, dan linksaf de Karls Diek. Van daaruit slaat u rechts de Brookdiek in en steekt u het spoor over. Aan het eind van de Brookdiek komt uit op de B 403 (Coevordener Straße). U loopt er naar links langs.

voormalige arsenaal met museum en VVV). Na het kleine park (straat ”Kasteel”) volgt u de straat in een bocht naar rechts en ziet u aan de linker kant de burcht. • Voor het gebouw staat op een sokkel een klein bronzen monument van de drie ”Podagristen”: U bent op uw eindbestemming aangekomen! Terug kunt u met de trein van Coevorden via Hengelo naar Bad Bentheim. Of u wandelt naar Laar of Emlichheim terug en neemt de bus naar Bad Bentheim.

Bad Bentheim

Neuenhaus

Burg Bentheim Op een rots van zandsteen die boven de omgeving uittorent en die tot een van de laatste uitlopers van het Teutoburger Woud behoort, ligt de in 1116 voor het eerst in een oorkonde vermelde Burg Bentheim. Deze bestaat uit verschillende gebouwen van zandsteen gebouwd in verschillende periodes, die door hoge muren en terrassen met elkaar zijn verbonden. Opvallend zijn met name de middeleeuwse burchttoren (uitzicht!), de gotische voormalige slotkapel en de Kronenburg (1880/90). Te bezichtigen zijn o. a. het slotmuseum, pronkkamers in de Kronenburg en een nagebouwde alchemistenkeuken in de Ronde Toren.

Het begin van de geschiedenis van Neuenhaus wordt gemarkeerd door de bouw van een burcht (”dat nyge hus“ = nieuw huis) van de Bentheimer graven in het jaar 1317 evenals de verlening van stadsrechten in 1369.

Openingstijden: maart tot oktober dagelijks 10.00 – 18.00 uur, nov. tot feb. elke zondag van 10.00 uur tot de “de schemering“ (alleen bij goed weer) Nachtwakersrondgangen door de oude binnenstad: het hele jaar door ma. en vr. telkens 21.00 uur, van mei tot okt. ook op za. 21.00 uur. Trefpunt: 1e burchtpoort. Kuuroord Kuren in een zwavelbad kan in Bentheim al vanaf 1711. Sinds 1975 is er ook een zoutwaterbad. Zwaartepunten van de behandeling zijn reumatologie, orthopedie en vooral dermatologie (de grootste kliniek van Europa voor psoriasis en neurodermitis). Een aantal gebouwen (o. a. logeerhuis, badhuis en kuurhuis) dateert nog van de 19e eeuw. Bentheimer Bos Het ongeveer 1250 ha grote Bentheimer Bos is een van de oudste bosgebieden van Duitsland. Al rond het jaar 1000 werd het toegankelijk gemaakt en door de vorst van Bentheim en Steinfurt, die het nog steeds in zijn bezit heeft, vooral als jachtgebied gebruikt. In dit gemengd bos (o. a. eiken, beuken en naaldbos) kom je onder andere de Höltingstuhl en de Prinzensteine tegen, oude getuigen van feodale rechtspraak en jachtrecht. In het Bentheimer Bos staan o. a. zeer oude haagbeuken en zomereiken die uitgehold en deels al dood zijn, maar voor vele dier- en plantensoorten een belangrijke broedplaats en biotoop vormen. Beschermd natuurgebied Syenvenn Dit overblijfsel van een voormalig hoogveengebied laat goed de wording van het landschap sinds de laatste ijstijd zien: laagveen in het in een dal gelegen zandgebied, dan overgangs- en hoogveen; bewerking en turfsteken door keuterboertjes tot midden 20e eeuw. Al meer dan twee decennia tracht men het eigenlijke hoogveenkerngebied weer in natuurlijke staat terug te brengen, in de laatste jaren tracht men ook het hele gebied eromheen te extensiveren. De kleine watertjes (”Blänken“) die je op vele plaatsen ziet liggen, zorgen voor verbetering van het leefgebied van de hier nog veel voorkomende weide- en waadvogels.

Stadsgracht en Mühlenkolk De door het water van de Dinkel en Vecht gevoede stadsgrachten omsloten ooit ringvormig het centrum van Neuenhaus. Via deze weg konden schepen in de haven, de Mühlenkolk, komen. Een groot deel van de door oude bomen op pittoreske wijze omgeven grachten is behouden gebleven. De oude, door het water van de stadsgrachten aangedreven koren- en zaagmolen aan de Mühlenkolk werd in 1968 afgebroken, de Mühlenkolk zelf in de jaren ’90 tijdens een grootscheepse operatie opnieuw ingericht.

Wilsumer Berge Delen van dit glooiende landschap zijn beschermd natuurgebied. Naast kleine heidevelden wordt het landschap vooral bepaald door een groot bosgebied (vooral dennen). Dit is het resultaat van herbebossing in het kader van het Emslandplan. ”Kratteichen” ten zuiden van Wilsum ”Kratteichen“ zijn kleine eiken met takken vlak aan de grond. Ze hebben hun vorm te danken aan de zogenaamde weidecultuur of ”Schneitelnutzung“, waarbij takken regelmatig worden afgesneden. In bossen met ver uitelkaar staande bomen graasden vroeger inheemse soorten huisdieren zoals het Benhteimer landschaap. De jonge takjes die door de beesten werden afgebeten, groeiden aan de zijkant weer aan en zorgden zo voor de karakteristieke vorm van deze ”Kratteichen“.

Gaststätte „Am Wald-Eck“, Großes Birkenvenn 2 tel.: +49 (0) 59 21/1 46 89, dagelijks v. a. 15.00 uur, jan. t/m febr.: ma.+di. gesloten maart t/m december: di. gesloten

„Kaffeemühle“ im Stadtpark, Ölmühlensteg 17, tel.: +49 (0) 59 21/46 00 ma. – za. 9.00 – 19.00 uur, zo. 9.30 – 19.00 uur meer restaurants, cafés en ijssalons in de binnenstad

Café am Kloster (0,4 km vanaf de weg) Klosterstraße 9, tel.: +49 (0) 59 21/712 33 20 ma. 9.30 – 18.00 uur, mi. – zo. 9.30 – 18.00 uur, dinsdags gesloten

Neuenhaus:

4 7 6 4

Hof-Café Strötker (0,25 km vanaf de weg) Tannenweg 10, tel.: +49 (0) 59 41/3 54 wo.–zo. 14.00–18.00 uur

Hotel-Restaurant „Haus Brünemann“ Kirchstraße 11, tel.: +49 (0) 59 21/98 97 57 dagelijks v. a. 10.00 uur ma. gesloten

Deutsches Haus (0,5 km vanaf de weg) Hauptstraße 19 tel.: +49 (0) 59 41/50 44, ma.–za. v. a. 17.00 uur, zo. 12.00–14.00 uur en v. a. 17.00 uur, dinsdags gesloten meer restaurants, cafés en ijssalons in het centrum

Beschermd natuurgebied voor watervogels ”Laarsche Bruch“ Dit 9,5 ha grote beschermd natuurgebied is een belangrijk voedsel-, rust- en broedgebied, en niet alleen voor watervogels. Middelpunt vormt het in 1984 aangelegde meer. Vanuit een op palen in dit meer gebouwde waarnemingspost kan men tal van beschermde soorten observeren. Ten zuiden van het meer heeft de Duitse vereniging voor natuurbescherming bovendien nog een 5 ha groot weiland gepacht voor extensief gebruik.

Coevorden

Wilsum:

Restaurant „Seeblick“ (0,4 km vanaf de weg) op het terrein van het Wilsumer Berge Resort, Zum Feriengebiet 1, tel.: +49 (0) 59 45/99 53 50 Openingstijden „Seeblick“ in het zomerzeizoen dag. 9.00 – 22.00 uur, buiten het zeizoen vr.: 16.00 –22.00 uur, za.: 10.00 –22.00 uur, zo.: 10.00 –18.00 uur

Café „Am Mühlenteich“ (2 km vanaf de weg), Am Mühlenteich 1, tel.: +49 (0) 59 45/99 56 56, v. a. 1. mei – 15. sept.: ma. – do. en za. 14.00 – 21.30 uur, zo. 9.30 – 21.30 uur, vrijdags alleen reserveren

Coevorden, in 1148 voor het eerst in een oorkonde vermeld, had ooit grote betekenis als handels- en vestingstad De radiale stratenstructuur en de goed behouden, stervormige grachten dateren nog van de periode rond 1600. In het centrum van Coevorden staan nog een paar herenhuizen uit de 17e en 18e eeuw met mooie barokke siergevels. Haven Een belangrijke binnenhaven waar vooral turf werd overgeladen. Aan de haven staat het voormalige arsenaal met direct erachter het kruitmagazijn. Tegenwoordig zijn er de VVV en het museum ”Drenthe’s Veste“ gevestigd. Interessant is ook het schuin tegenover gelegen voormalig pakhuis ”De Vlijt“. Kasteel Het eerste kasteel op deze vroeger strategisch belangrijke plek werd al in de 11es eeuw gebouwd. Het huidige hoofdgebouw liet de Utrechtse bischop Frederik van Blankenheim in 1402 neerzetten. Nadat het kasteel in 1795 in privé-handen kwam, werd het steeds meer een bouwval. Pas in 1972 werd het gerestaureerd.

Restaurant-Café Kurhaus, Am Bade, tel.: +49 (0) 59 22/98 31-0 elke dag continu geopend, meer restaurants, cafés en ijssalons in de binnenstad

Nordhorn:

4 5

Windmolen Laar De stellingmolen uit 1806 raakte begin 20e eeuw zijn economische functie kwijt, verviel, werd steeds meer een ruїne, maar werd in 1981 weer opgebouwd. Openingstijden op afspraak (Molenaar Alfred Hübers, tel: +49(0) 59 47/2 69)

Kloster Frenswegen In 1394 stichtte Graf Bernhard I. van Bentheim een Augustijnen”Chorherrenstift”, tegenwoordig stichting Klooster Frenswegen. In zijn bloeitijd tussen 1400 en de Reformatie in 1544 had het klooster een grote spirituele uitstraling tot ver in het Nederlandse en Nederduitse gebied. In 1806 werd het als gevolg van de secularisatie opgeheven en aan de vorsten van Bentheim en Steinfurt overgedragen. Een blikseminslag vernietigde in 1881 de laatgotische kerk van het klooster. Pas in 1996 bouwde men haar in moderne vorm weer op. Sinds oprichting van de stichting is Klooster Frenswegen een door zes verschillende kerken gedragen oecumenisch centrum.

Wilsum

kunstwegen De kunstwegen-route loopt over een afstand van 130 km van Nordhorn naar Zwolle grotendeels langs de Vecht. Onderweg passeert de wandelaar, fietser of automobilist meer dan 60 kunstobjecten uit de afgelopen 25 jaar. Kunstwegen aan het Podagristenpad vindt u in Nordhorn (Vechtesee, aan en in de Vecht, stadspark), aan de oeverweg naar Frenswegen, bij Klooster Frenswegen en in Laar aan de brug over de Vecht. Let aan de Vechtesee, bij oeverweg naar Frenswegen en in Laar eens op de sierlijke kunstwegen-informatieborden die niet alleen informeren over de kunstwerken zelf, maar ook wetenswaardigheden bieden over natuur en geschiedenis van de regio.

St. Augustinus Op de plaats van de huidige Augustinuskerk bevond zich oorspronkelijk een burcht van de graven van Bentheim die in 1578 aan het Klooster Frenswegen werd verkocht, en die vanaf 1712 ook een kapel voor de kleine katholieke gemeente herbergde. De opbloei van de textielindustrie, die een grote toestroom van katholieke arbeidersfamilies met zich meebracht, maakte de bouw van een nieuwe, grotere kerk noodzakelijk. De St. Augustinus werd gebouwd naar plannen van de Hamburgse architect Keith die zich orїenteerde op noord-italiaanse voorbeelden. De kerk werd in 1913 ingewijd.

Bad Bentheim:

Beschermd natuurgebied Wolsterbachtal Het dal van de Wolsterbach, een morenedal, kent op een aantal plaatsen nog de natuurlijke verloop van de rivier, want drassige veengrond en smalle uiterwaarden maakten een langdurige intensieve exploitatie onmogelijk.

Laar

Stadspark Het stadspark is voortgekomen uit een weids parklandschap van de textilfabrikant Rawe. De stad verwierf het terrein in 1956 en liet in het jaar daarna de midden in het park staande Villa Rawe afbreken. Een aantal bijgebouwen echter sieren het park ook nu nog op.

Bad Bentheim – Coevorden Pleisterplaatsen op de route

Historische bebouwing In het centrum, vooral bij de protestantse kerk uit 1684, staan een aantal herenhuizen met bezienswaardige gevels uit de 17e en 18e eeuw. Interessant is ook het meer dan 200 jaar oude raadhuis, beiden in de Hauptstraße.

Nordhorn

Vechtesee De bijna 17 ha grote Vechtesee ontstond als gevolg van de regulering van de Vecht in de jaren 60. Voorheen werd de stad met regelmaat door overstromingen geteisterd. Tegenwoordig is het meer een geliefd recreatiegebied. De VVV Nordhorn biedt regelmatig boottochten aan, met de ”Vechtstromer“ en de met zonnenenergie aangedreven ”Vechtesonne”, op de Vecht door de binnenstad en op de Vechtesee. Vertrek bij de VVV-toren, Firnhaberstr., Info: +49 (0) 59 21 / 80 39-0

Podagristenpad

van 16. sept. – 30. apr.: wo., do. en za. 14.00 –18.00 uur, zo. 9.30 – 18.00 uur, ma., di. und vr. alleen reserveren

Laar-Echteler:

„Das kleine Café“, Vechtetalstr. 59, tel.: +49 (0) 59 43/10 34 ma. – wo. 14.30 – 21.30 uur, za. en zo. 14.30 – 19.00 uur, do. u. vr. alleen reserveren

Coevorden: Diverse restaurants, cafés en ijssalons