Sudo 15 mart 2009 sayi5

Bilgisayar kapsar insan yaşamını Linux'ta işlemler (Shell Scripting­3) Httrack ile interneti depolama Alexia Death ile röportaj Linux ve oyun Php nedir?

OpenStreetMap Emesene incelemesi

15 Mart 2009 ­ Sayı 5

http://www.ubuntu­tr.org

İçindekiler Sudo Dergi Tayfası Çağlar ERSÖZ Rihal ALTUĞ Kadir YÜCEL Burak DEMİR Aydın BEZ Ergin ÜRESİN Caner BULUT Hüseyin SARIGÜL Mehmet SARIGÜL

Editörden...........................................................................Aydın BEZ WEBHTTrack ile interneti depolayın.................................Ergin ÜRESİN...................................1 OpenStreetMap.................................................................Rihal ALTUĞ....................................2

Sudo dergi tayfası Ubuntu Türkiye bünyesindedir.

SUDO e­dergisi Creative Commons ile lisanslanmıştır.

Bilgisayar kapsar insan yaşamını......................................Aydın BEZ........................................4 Linux'ta İşlemler.................................................................Caner BULUT..................................6 Alexia Death Röportajı.......................................................Hüseyin SARIGÜL...........................9 PHP Nedir?........................................................................Mehmet SARIGÜL.........................12 Linux ve Oyun....................................................................Kadir YÜCEL.................................13 Emesene............................................................................Serdar YILMAZ..............................26

Editörden...

"Hepimiz, GNU/Linux dünyasının ücretsiz ve de sendikasız çalışan ama bu işi gönülden yapan işçileriyiz."

Bugün kullanmakta olduğumuz özgür işletim sistemleri ve yazılımlar büyük bir hızla arkalarında sadece gönüllülerin desteğiyle geliştiği gibi ufukları bırakın zorlamayı kendisi belirliyor. Aslında Özgür Yazılım ve işletim sistemleri insan aklının ne denli sınırsız ve özgür olabileceğinin kanıtıdır; çünkü sahip olunan bilgi, beceri ve birikim (buna 3B de diyebiliriz pekâlâ) önüne bir engel konulmadıkça birleştiği anda harika işler yaratmaktadır ki burada 3B'nin önüne konulan bilginin özgürleşmesidir.

Verdiğimiz mücadele son derece kutsal, çünkü bilginin gelişiminin önünde bulunan engelleri içimizde barındırdığımız amatör ruhla aşmaya çalışıyoruz. Bu çabamızda bize her biri Özgür Yazılım olan GNU/Linux işletim sistemleri yardımcı olduğu gibi forumlar, topluluklar, dostluklar ve dergiler, makaleler yazarak da biz, GNU/Linux işletim sistemlerinin ve de Özgür Yazılımın gelişmesine, yaşamasına ve bir varlık nedeninin olmasına katkıda bulunuyoruz.

Bugün beşinci sayımız yayınlandı ve inanın biz, Dergi Tayfası olarak sadece Ubuntu­TR üyelerine değil ülkemizde ve Türkçe konuşan tüm GNU/Linux kullanıcılarına, Özgür Yazılımın gönüllü işçilerine içerikli, açıklayıcı, yol gösterici ve de akıllarda soru çengeli bırakıp okuru araştırmaya, keşfetmeye yönlendirecek yazılar hazırlayıp yayınlamaya çalışıyoruz. Bizim bu denli yorulmamıza ki, işimizde, okulumuzda, evimizde, günlük koşuşturmacanın içerisinde sürekli bir şeyler üretip yazma amacı veren bir beklentiden öte Özgür Yazılım dünyasına bir katkı yapmanın mutluluğudur.

GNU/Linux dünyası, bugün inanılmaz bir ilerleme süreci içerisinde: soluksuzca ilerleyen projeler, birleştirilen, durdurulan dağıtımlar, yaratıcılık sergileyen yazılımlar... Hepsi ama hepsinin arkasında forumlarıyla, geliştiricileriyle, destekleyen sermaye ve firmalarıyla,

meraklı ve de hata peşinde olan kullanıcılarıyla, dergileriyle topyekûn bin topluluk vardır ki, bu bir dağıtımın, bir yazılımın yaşaması ve kendi gelecek yönünü çizebilmesi için şart ve kaçınılmazdır. İşte GNU/Linux dünyasının ilerleme ve gelişim hamlelerini gerçekleştiren motorunun gücü de buradan gelmektedir; yani topluluktan.

Ubuntu­TR Sudo dergisi olarak da bizim arkamızda sizler varsınız ki, bu sayı yayınlandıktan sonra üyelerimizin kullanımına açılacak başlıkta "altıncı sayı içinde hangi konuları görmek istersiniz" konusu tartışılacak. Biz Dergi Tayfası olarak da ilk bu talepleri karşılamaya çalışacağız. Bu isteklerin meyveleri olarak beşinci sayımızda bolca GNU/Linux üzerinde oyun konuları işlendi. Malum büyük önyargılardan biri de şudur: Linux'ta oyun oynanmaz ki! Biz bu şehir efsanesini sevgili Kadir'in enfes yazısında yalancı çıkarttık. Öte yandan GNU/Linux dünyasına adım atan herkes sağda solda bulabildiği kadar ipucu arar; nedeni ise basit: daha önce yabancısı olduğu bu dünyada bazı işlerini kolaylıkla yapabilmek için. İşte bu derde deva ise tayfadan Foma'nın küçük ama bilgi küpü yazılarında.

Müjdeyi de verelim: bu tip ipuçları gelecek sayılarımızda da devam edecek.

Bir diğer kapsamlı yazı ise GNU/Linux üzerinde sisteminize tam hakimiyet sağlamak adına Shell (kabuk) üzerinde yapılan işlemler ki, sevgili Caner'in yazısı terminalin ve Shell işlemlerinin korkutucu olmadığını bizlere göstermekte.

Her ay olduğu gibi bir de inceleme yazımız var. İncelemeye konu yazılım ise Emesene: tanıdık geldi değil mi? Kapalı kaynak kodlu anlık ileti uygulamaları için güzel, sade ve bir o kadar da işlevsel Emesene, sadece bu alanda rakipleriyle boy ölçüşmekle kalmıyor Pidgin, Kmess, Amsn gibi Özgür Yazılım dünyasının tanıdık uygulamalarıyla yarışmakta. Serdar'ın yazısı Emesene ile tanışmayanlar ve farklı seçenekler arayanlar için iyi bir başlangıç olabilir; zaten kullananlar ise

Editörden... bilmediklerini öğrenebilirler.

Dinamik internet sayfaları yaratmak için kullanılan bir dil olan PHP yazısı ise merak edenler ve öğrenmek isteyenler için Mehmet tarafından kaleme alındığı gibi internet sayfaları ile ilgili bir diğer farklı yazı ise sevgili Ergin'in internet sayfalarını bilgisayarımıza kaydedebilmemize olanak sağlayan Httrack yazısı. Ergin'in yazısını okuduktan sonra ilk işim Belgeler.org'da yer alan içeriği indirmek oldu.

Nam­ı diğer Gimp Uzmanı'nın biricik sevdası olan The Gimp yazılımının geliştiricilerinden Alexia Death ile yaptığı röportaj ise zeka dolu sorularla örülü ve haliyle de bir geliştiricinin kendinden emin (arkasındaki topluluğa güveniyor olmalı) cevaplarıyla gerçekten de okunmalı kanısındayım.

Bilginin üretim süreci içindeki araçlarından sadece biri olan bilgisayarların insan yaşamını nasıl ve ne ölçüde kapsadığını, bilginin şimdiki zamanda üretilmesine ne gibi katkılar sağladığı ve tabii ki Özgür Yazılım ile kapalı kaynak kodlu özgür olmayan ve özgürlüğü de reddeden yazılımların karşılaştırıldığı benim yazım...

Haddinden fazla oldu gibime geliyor editör yazısı; varsın olsun. GNU/Linux dünyasının evrensel ve de özgür topluluğunun birer parçası olan siz Sevgili Okurlarımıza bizim amatör ruhumuzun bu ürünlerini bıkmadan okuduğunuz ve destek verdiğiniz için sonsuz teşekkürler. Gelecek sayıda görüşmek üzere. Özgürlük hep bizimle olsun. Hoşça kalın!

Aydın BEZ fadikebez@gmail.com

Çeviren: Çağlar ERSÖZ

WEBHTTrack ile interneti depolayın Httrack, siteleri bilgisayarınıza indirip, internet olmadığı zamanlarda bu sitelerde dolaşmanızı sağlayan, komut satırından çalışan bir özgür yazılımdır. WebHTTrack ise bu programın arayüz giydirilmiş halidir ve Firefox gibi bir tarayıcı ile kullanılabilir. Program ekle­kaldır kullanılarak veya konsola sudo apt­get install webhttrack komutunu vererek kurulabilir.

Programı çalıştırdığımızda ilk olarak kullanacağımız dili seçiyoruz ve ileri diyoruz. Daha sonra projemizin ismini ve kaydetmek istediğimiz dizini belirliyoruz. Eğer yarım kalmış bir projemiz varsa yine bu sayfadan seçip devam edebiliriz. Sonraki sayfada indirmek istediğimiz adresi giriyoruz. İstersek bu adresleri text dosyası şeklinde de verebiliyoruz. Üstteki açılan kutudan daha önce indirdiğimiz sayfayı güncelleyebilir, adresteki farklı siteleri, indirmek istediğimiz asıl site gibi indirilmesini sağlayabiliriz. Aynı sayfada ayarlar butonu ile indirme işlemini özelleştirmek de mümkün.

Eğer sitedeki bağlantıların gösterdiği html dışındaki dosyaları indirmek istemiyorsak ayarlar­ bağlantılar yolundaki ilk seçeneği kaldırmalıyız.

Kur sekmesinde sitenin bilgisayarımıza dizin olarak nasıl kaydedileceği belirlenebilir.

Sınırlar sekmesi altında html ve html olmayan dosyalara ve toplam site boyutuna sınırlama getirilebilir. Belli bir süre sonunda indirme işleminin otomatik kesilmesi sağlanabilir. Yine bu sekmede derinlik değerini belirleyebiliriz. Derinlik, indirmek istediğimiz adresdeki her bağlantının kaç kere takip edileceğini belirler. Yani buraya 0 yazılırsa sadece yazdığımız adres iner, 1 yazılırsa adresi yazdığımız sayfadaki bağlantıların gösterdikleri sayfalar da iner.

Tarama Kuralları sekmesinden indirmek istemediğimiz ve istediğimiz dosya türlerini ve adresleri ayarlıyoruz. İstemediklerimizi başına "­" izin verdiklerimizi ise "+" koyarak belirtiyoruz. Örneğin, " ­*.imageshack.us/* " yazdığımızda (tırnaksız) bu sitenin bağlantıları indirilmez. İndirme işlemi tamamlandığında genelde indirilen dizinde bir index dosyası olur. Bu dosyayı tarayıcıda açarak sitede çevrimdışı dolaşabilirsiniz.

http://www.httrack.com Ergin ÜRESİN

1

OpenStreetMap

OpenStreetMap; isteyen herkesin katkı sağlayabileceği kadar açık, yasal ya da teknik sebeplerle sınırlandırmalara boyun eğmeyecek kadar özgür bir harita yaratma projesidir. 4 yıl önce İngiltere'de bir dünya haritası oluşturma amacıyla başlatılmıştır. Birkaç kişinin GPS kullanarak sokaklarda gezintiye çıkmasıyla başlayan bu girişim global bir harekete dönüşüp 80.000 kayıtlı katılımcıya ulaşmıştır. Öyle ki, harita üzerinde değişiklikler, kopyalamalar yapabilir ve haritaya eklediğiniz çalışmalarınızı özgürce yayınlayabilirsiniz. Bunun için www.openstreetmap.org sitesine kayıtlı olmanız yeterli.

Online haritalar Google, Yahoo ya da Microsoft gibi şirketler tarafından sahiplenilmekte ve üzerinde herhangi bir değişiklik yapma hakkı verilmemektedir. Bu tarz haritalar size ait olmadığı gibi, kullanmak için birçok kurallar silsilesine maruz bırakılmak işten bile olmamaktadır.

OSM ise farklıdır; çünkü haritaları istediğiniz yerde, istediğiniz şekilde kullanma hakkına sahipsiniz. Harita bize ait olduğu gibi, sorumluluğu da biz kullanıcılara aittir.

Daha açıklayıcı olmak gerekirse, örneğin websitenizde şirketinizin bulunduğu yeri göstermek istiyorsunuz. Tabii ki bunun için bir harita parçasından faydalanmak gibi alternatifler seçebilirsiniz; peki ya

tasarımı? Haritayı istediğiniz şekilde değiştirip şekillendiremezsiniz.

OSM ise yukarıda da dediğim gibi isteğiniz doğrultusunda hizmet vermektedir. Harita üzerinde ana caddeleri ya da önemli noktaları gösterebilirsiniz. Yapılandırma tamamen size ait!

Bu alanda yapılan en başarılı çalışma 300 gönüllü katılımcının tamamına yakınını haritalandırdığı Hamburg'a ait. OSM sayfasını açıp Türkiye'ye baktığınız zaman ise İstanbul da dahil çok az sayıda haritalandırmanın yapıldığını görürsünüz.

Katkıda bulunmak için gönüllü olmak istiyorsanız, yapmanız gerekenleri oldukça basit bir şekilde anlatacağım. Öncelikle OSM için gerekli coğrafik bilgileri toplayabilmek amacıyla bir GPS cihazına ihtiyacınız var. Elinizde GPS var ama hangi yazılımı kullanmanız gerekecek diye düşünürseniz, özgür ve kullanımı kolay olan OSMtracker'ı tavsiye ederim. Daha geniş bilgi için OSM Ana sayfası'ndaki wiki bölümüne bakabilirsiniz.

Yola çıkmadan önce işaretleyeceğiniz önemli noktaların ya da yolların daha önceden yapılıp yapılmadığını kontrol etmeniz yararlı olur. Şu da var ki, daha önceden işaretlenmiş yollarda değişiklikler olmuşsa da yeniden düzenleme hakkına sahipsiniz.

2

OpenStreetMap GPS'inize yazılımı yüklediniz ve çalışmak istediğiniz bölgelere karar verdiniz. Şimdi sıra yola çıkmakta!

Siz istediğiniz yolların üzerinde ilerlerken, GPS de bu yol bilgilerini kesintisiz bir şekilde kaydedecek.

Bundan sonraki aşama ise eve dönüp GPX dosyası halindeki kayıtlarınızı bilgisayara aktarmak. Bu dosya OSM'de yeni yollar oluşturmak için aktaracağınız tüm bilgileri içermektedir. Bundan sonra OSM'de açtığınız hesabınızın üzerinden aktarıma başlayabilirsiniz.

Bu çalışmalar bizler gibi gönüllülerin katkısıyla gün geçtikçe büyümektedir. Aşağıdaki bağlantıya baktığınızda dünya üzerinde bir yılda ulaşılan başarıyı görebilirsiniz. http://www.vimeo.com/2598878

Daha sonra bilgilerinizi kullanarak haritalandırma sanatınıza geçebilirsiniz. Ben bunun için kolay ve rahat olan “online editor”ü kullanmakla başlıyorum. Daha fazla bilgi için OSM wiki bölümünden faydalanabilirsiniz. Açık mavi renkli yollar halinde haritalandırmanızı gördükten sonraki 1 hafta içinde OSM sayfası üzerinde yaptığınız çalışmayı görebilirsiniz.

Rihal ALTUĞ

3

Bilgisayar Kapsar İnsan Yaşamını Bilgisayarlar ve Çalışma Yaşamı Bugün yaşadığımız yüzyılda toplumsal ilişkileri ve de yaşayışı, insan­ insan, insan­toplum, insan­devlet ve insan­iş ilişkilerinin adeta yeniden düzenlenip şekillenmesinde kuşkusuz bilişim teknolojilerinin gelişmesinin payı büyüktür; hatta yadsınmaz.

Sağımız solumuz bilgisayarlar, küçük akıllı elektronik aletlerle (bilgisayarlardan cep telefonuna, kişisel bakımdan mutfak eşyalarına dek) sarılmış durumda. Üstelik onlar olmadan da hiçbir iş doğru düzgün yürümemekte. Örneğin bilişim teknolojileri ve bilgisayarlar olmadan, hatta internetsiz ve elektronik haberleşmesiz ne bankacılık düşünülebilir ne de üretim bantları çalışabilir.

Malum, hatırlatmakta yarar var, insanın en temel ve biricik duygusu hayatta kalabilmektir ki, bunun için yaşam ve zaman denilen hengâmede çalışmak ve kazandıklarıyla da geçinmek zorundadır. Tüm bunlar bizi kaçınılmaz bir şekilde çalışma hayatına götürür.

Her insan aldığı eğitim ve yaşantısı neticesinde öğrendikleriyle bir iş sahibi olur ve yapacakları bunlarla (eğitim­öğrenim, yaşam, aile, iç ve

dış çevre koşulları, ilgi alanları, yönlendirmeler, fırsatlar, ekonomik durum, bilgi birikimi ve beceri) sınırlı olmakla birlikte aslında sınırsızdır: öğretmen, mühendis, doktor, politikacı, montajcı, pazarlamacı, memur, terzi, marangoz, sanatçı, esnaf... Aklınıza ne gelirse gelsin; hatta zorlu ekonomik koşullar nedeniyle işsiz de kalabilir kişi ve bu onun kişisel tercihi değil, istenmeyen seçimidir.

Bahsettiğimiz gibi kıyısından köşesinden olsun, öyle bir iş kolu gösterin ki dolaylı ya da dolaysız bilişim dünyasına ve nimetleri sayılan teknolojilerine bulaşmasın. Ancak bu makalede amacımız iş kollarını ve bilişim teknolojilerinden, ürün ve hizmetlerinden ne ölçüde faydalandıklarını, işlerine ne değer kattıklarını açıklamak değil. Aksine insanların, iş yaşamı dışında vakit ayırdıkları kişisel dünyalarında, gündelik zamanlarında bilişim teknolojilerinden, ürün ve hizmetlerinden nasıl ve ne ölçüde verimli, ekonomik, etkin ve de işlevsel olarak yararlandıklarını anlatmak olacaktır.

Yeterince Bilişim Okur­Yazarı mıyız?

Bugün insanların birçoğu bilişim teknolojilerini, ürün ve hizmetlerini tam anlamı ile kullanamadıkları gibi birden çok yararlı ve verimli işlevi olan bu akıllı aletleri (bilgisayar ve donanımları ile bileşenleri, yazılımlar, cep telefonları, internet hizmetleri vs...) için fazladan ücret ödemektedir. İktisatta genel geçer bir kural vardır: satın alınan bir ürün ya da hizmet tüketiciye en çok faydayı sağlamalıdır. Ancak ne yazık ki bugün, tüketiciler fayda sağlamasına bakmaksızın sadece bir gösteriş ve sahip olduğunu diğer tüketicilere kanıtlama uğruna bir tüketim çılgınlığı

4

Bilgisayar Kapsar İnsan Yaşamını içerisindedirler. Bu tüketim çılgınlığı içerisinde tüketici, aldığı ürün veya hizmetin fayda sağlamasına bakmaksızın satın alma güdüsü ve ihtiyaçlarının kendisince değil de pahalı, gösterişli her türlü pazarlama kampanya ve reklamlarıyla yaratıldığı için bu teknolojik ürün ve yenilik bombardımanı altında ne satın alıp tükettiğini dahi bilmeden “çeşitli özelliklere sahip” ürün­hizmetler satın alır.

aklına dâhi getirmemektedir. ∙Zararınadır; kazara duyduysa “Özgür Yazılım” denilen olguyu ve de “bedava” olduğunu da öğrendiyse, para verilip satın alınmadığı için kendisine bu ürün ve hizmet asla güvenilir gelmez ve aklının bir köşesine “Özgür Yazılım eşittir güvenilmez” eşitliğini kazır.

Özgür Olmayan Yazılımların İnsana Olan Zararları Bugün oldukça yaygın teknoloji marketlerinde akla hayale gelmeyecek bilişim teknolojilerinden kişisel bakım ürünlerine, eğlenceden tutun da iş amaçlı kullanılacak sayılamayacak denli ürün, hizmet pazarlanıp satılmaktadır. Bu ürünler arasında yaygın olan ve hizmet unsurunu da doğuran ürün, bilgisayarlar ve yazılımlardır.

Bilinen gerçeğin üzerini örtmenin bir anlamı yok; çoğu ve piyasada yaygın satış, mağaza ağı ile tekel konumunda bulunan teknolojik marketlerin sattıkları hazır sistemlerde tüketicinin onayı alınmadan önceden kurulmuş olarak özgür olmayan, kaynak kodu tamamı ile kapalı işletim sistemi Windows'un en son sürümü ile üçüncü taraf yazılım üreticilerinin en az otuz günlük kısıtlanmış deneme sürümü olan yazılımları bulunur. Bu durum tüketicinin son derece zararınadır. ∙Zararınadır; çünkü tüketiciye isteği dışında satın aldığı bilgisayarın neredeyse üçte biri fiyatına (bu yazı yazıldığı sırada fiyatları 145­495 TL arasında değişmekteydi) özgür olmayan ve de özgürlüğü reddedip, yok sayan Windows işletim sistemi “zorla satın aldırılmaktadır.” ∙ Zararınadır; çünkü sistemde hazır kurulu gelen ve başından özgür yazılımı reddeden kapalı kaynak kodlu Windows işletim sistemi insanların yaratıcı akıllarına ket vurmaktadır ki, çoğu insan hali hazırda aklında “bilgisayar eşittir Windows” eşitliğini oluşturmuş, satın aldığı dünya kadar para tutan bilgisayarının da başka yazılımlarla çalışabileceği sorusunu da doğru kabul ettiği bu eşitlik yüzündendir ki

Aydın Bez fadikebez@gmail.com

­Youtube videolarını indirmek­ Youtube her ne kadar YASAK olsa da bu ipucu yurt dışındaki okurlarımızın işine yarayacaktır. İzlediğimiz videonun kırmızı çizgisi dolduğunda bilgisayarımızın /tmp dizinine girip "flash" sözcüğünü aratarak izlediğimiz videoya ulaşabiliriz.

Ergin ÜRESİN

5

Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler Bir önceki yazımızda basit dizin ve dosya yönetim komutları üzerinde durmuştuk. Dosya ve dizin yönetimi Linux Shell’in en önemli görevlerindendir. Fakat uygulamalarımızı yazmaya başlamadan önce bakmamız gereken Shell’in bir kaç tane daha önemli özelliği bulunuyor. Bu yazı dizimizde Linux sistem yönetimi ile ilgili bilgilerimizi paylaşacağız.

Programları İzlemek Linux sistem yöneticisinin en önemli görevlerinden birisi sistemde çalışan programları izlemek ve istenmeyen ya da güvenlik açığı oluşturabilecek durumları engellemektir.

Linux sistemlerde çalışan herhangi bir programa process (işlem) adı verilir. Bu işlemleri incelemek için ps komutunu yakînen incelemek gerekiyor. Bu komut sisteminiz üzerinde çalışan işlemler hakkında çok detaylı bilgiler sunabilmektedir. Bir çok parametreye sahip olması ps komutunu karmaşık bir komut haline getirebilir ancak kullandıkça zamanla bu komuta siz de alışacaksınız. Komutun tek başına

çalıştırılması detaylı bir bilgi sunmaz.

Ps komutunun tek başına çalıştırılması o anda aktif kullanıcı tarafından çalıştırılan işlemleri gösterir. PID kolonu altındaki sayılar bir işlemin ID’sidir ve her işlemin PID’si birbirinden farklıdır.

Ps komutu hakkında bilinmesi gereken diğer bir özellik ise, bu komut diğer komutlardan farklı olarak 3 faklı parametre türü ile çalışabilmektedir.

Unix Tarzı parametreler BSD Tarzı parametreler GNU Tarzı uzun parametreler Unix Tarzı Parametreler

Bu parametlerin listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz. Biz burada sadece en çok kullanılanları üzerinde duracağız. Eğer sisteminiz üzerinde çalışan herşeyi görmek istiyor iseniz –ef parametresini

kullanabilirsiniz. ­e parametresi sistem üzerinde çalışan herşeyi gösterirken –f parametresi ise bu işlemler hakkında detaylı bilgiler verir. Komut çıktısını değerlendirmek gerekir ise UID işlemin hangi kullanıcı tarafından başlatıldığını, PID işleme ait olan numarayı, PPID bir işlemin çalışmasını sağlamış başka bir işlemi, C işlemin işlemciye girebilmesi için gerekli zamanı STIME işlem başladığındaki sistem saatini, TTY işlemin başlatıldığı terminalin numarasını, TIME işlemin çalıştırabilmesi için işlemcideki toplam zamanını, CMD ise çalışan işlemin adını gösterir.

Bu bilgilerden daha da fazlasını istiyorsanız –l parametresini

kullanabilirsiniz.

F işleme kernel tarafından atılan flag numarasını, S işlemin o anki durumunu, PRI işlemin çalıştırılma önceliğini, NI işlem önceliği belirlemekte kullanılan değeri, ADDR işlemin bellek adresi, SZ bir

6

Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler işlemin bellekten diske alınabilmesi için gerekli disk alanı, WCHAN kernelde işlemin durumunu kontrol eden foksiyonun adresini ifade eder. Çok kullanılan parametrelerden birisi de –H parametresidir. Bu parametre işlemleri hiyeraşik bir şekilde sıralar, böylece hangi işlemin

hangi işlemin altında çalıştığını görebilirsiniz.

CMD kolonuna dikkat edilirse ps – efH komutunu çalıştırmak için hangi işlemleri çalıştırdığımızın listesi görülebilir.

BSD Tarzı Parametreler Bir önceki konumuzda Unix tarzı parametrelerden bahsetmiştik, şimdi BSD tarzı parametreleri inceleyelim. BSD bir Unix versiyonu olup, California, Berkeley Universitesi’nde geliştirilmiştir. BSD tarzı komutların listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz. Biz bu yazımızda en çok

kullanılanları üzerinde duracağız.

Dikkat edilirse bir çok alan Unix tarzı parametreler ile aldığımız sonuçlar ile aynıdır, sadece bir kaç yeni kolon daha kaşımıza çıkmaktadır. VSZ işlemin bellekteki boyutunu, RSS bir işlem için gerekli olan bellek miktarını, STAT işlemin durumunu gösteren iki harften oluşan bir ifade.

Bir çok sistem yöneticisi BSD tarzı ps komutlarını kullanmayı tercih eder. Bunun nedeni STAT kolonunda işlemin durumunu görebiliyor olmaktır. Buradaki iki harfli ifade sayesinde bir işlemin durumu hakkında kesin bir yargıya varılabilir. Bu ifadelerin listesini aşağıdaki gibi listeleyebiliriz. < Yüksek öncelikli bir işlem

N Önceliği düşük bir işlem L Bellekte büyük yer kaplayan bir işlem s Oturum başlatan bir işlem. l İşlem bir çok thread içeriyor. + İşlem önplanda çalışmaya devam ediyor.

R Çalışan bir işlem S Bekleyen bir işlem Bu bilgilere göre yukarıdaki çıktı yorumlanacak olursa bash işlemi bekleyen ve bir oturum açmış bir işlemdir, ps komutu ise çalışmaktadır ve ön planda çalışmaktadır.

GNU Tarzı Uzun Parametreler Sonunda GNU geliştiricileri ps komutuna dokundular ve komutunu geliştirdiler. Bazı GNU paramatreleri, Unix ve BSD tarzı parametrelerinin kopyalarıdır. GNU, Unix ve BSD tarzı parametreleri karışık kullanarak çok verimli çıktılar elde edebilirsiniz. GNU tarzı

parametrelere en iyi örnek çok yararlı bir parametre olan ­­forest parametresidir. Bu komut ağaç yapısı şeklinde dizer.

GNU parametrelerinin listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz. İşlemleri Gerçek Zamanlı İzlemek Ps komutunu inceledik, bu komut istenilen bir anda sistem üzerindeki işlemler hakkında bilgiler sunar, peki bilgileri gerçek zamanlı, devamlı izlemek istiyor isek işte böyle anlarda yardımımıza top komutu

7

Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler 3 OUIT Çalışmayı bırak 9 KILL Durum dışı sonlandır 11 SEGV Segment bozma 15 TERM Sona Er. 17 STOP Dur 18 TSTP Durdur yada duraklat ama arkaplanda devam et.

19 CONT STOP ya da TSTP komutu sonunda durdu isen çalış.

Linux sinyalleri sistem yöneticisinin iyi anlaması gereken konulardandır, çünkü yazılan virüsler yada saldırılar sinyaller kullanılarak yapılır.

yetişiyor.

Komut çıktısı incelenecek olur ise, o anki sistem zamanını, sistemin ne zamandan beri açık olduğunu, sisteme bağlı olan kullanıcı sayısını, CPU kullanım oranını, bellek kullanım oranını, sanal disk kullanım oranını ve o anda sistem üzerinde çalışan işlemlerin gerçek zamanlı bilgilerine erişilebilir.

Top komutu hakkında detaylı bilgilere man top komutu ile erişebilirsiniz. İşlemleri Durdurmak İşlemlerin ne zaman, nasıl durdurulmasını bilmek Linux Sistem Yöneticisinin özelliklerinden birisidir. Linux sistemlerde işlemler birbirleri ile sinyaller ile anlaşırlar. İyi yazılmış bir uygulama linux sistemden gelen sinyalleri anlamalı ve buna göre çalışmasına devam etmelidir.

Linux İşlem Sinyalleri 1 HUP Beklemeye Al 2 INT Kes

Kill Komutu Kill komutu PID’si bilinen bir işleme sinyaller gönderebilmemize yarar.

Kill komutu normal kullanımında seçilen işleme TERM sinyali gönderir.

Unutulmaması gereken diğer önemli bir nokta bir işleme sinyal gönderebilmek için ya o işlemi sizin başlatmış olmanız yada sizin sistemde root yetkilerine sahip olmanız gerekir. Öncelikle bir işlemi durdurmak için TERM sinyali gönderilir. Bu komut işleme durmasını söyler. Eğer bu işlem işlem tarafından reddediliyor ise INT ve HUP komutları kullanılır. Eğer işlem durmadıysa en güçlü sinyal olan KILL komutu kullanılır.

Kill komutu çalıştırıldıktan sonra dikkat edilir ise işlemin durdurulduğuna dair bir bilgi görülmez. Top komutu ya da ps komutu çalıştırılarak işlemin durdurulduğundan emin olunmalıdır.

Killall Komutu Bu komutun özelliği işlemleri PID yerine isimlerini kullanarak da durdurabilmenize olanak sağlamasıdır. Böylece killall *c şeklinde bir kullanım ile c ile başlayan tüm işlemleri tek bir komut ile durdurabilirsiniz.

Caner BULUT

8

Alexia Death ile Röportaj Merhaba. Bu ayki röportajımızı GIMP geliştiricisi olan Alexia Death ile yapmış bulunmaktayız. Söz verdiğim gibi forumda bana iletilen sorularınızın tümünü ilettim. Ortaya çok güzel bir röportaj çıktı.

Katkılarınız için sonsuz teşekkürler. Ayrıca FCM çeviri tayfasına da katkılarından dolayı teşekkür ederim. Gimp Uzmanı

Gimp Uzmanı: Açık kaynak hakkındaki düşünceleriniz nelerdir ?

Alexia : Bence herkesin faydalanabileceği kaliteli kod yazmanın en iyi yoludur.

Gimp Uzmanı: Hiç Ubuntu kullandınız mı?

Gimp Uzmanı: Merhaba, öncelikle röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederiz.

Kendinizi kısaca tanıtır mısın?

Alexia : Merhabalar! Ben sanata ilgilisi olan bir geliştiriciyim ve sonuç olarak 2007 Aralık ayından beri GIMP'in geliştirilmesine yardımda bulunuyorum, yani yeniyim.

Alexia : Edgy'den beri (X/K)ubuntu kullanıcısıyım. Ubuntu'nun alpha sürümlerini kullanmak gibi kötü bir alışkanlığım var, Hardy'de yaptım, Intrepid'de yaptım ve yılın başından beri Jaunty kullanıyorum.

Gimp Uzmanı: Ubuntu kullandığınıza göre Ubuntu hakkındaki düşüncelerinizi bilmek isteriz.

Alexia : Neler mi düşünüyorum?.. Sanırım bu kadar kullanışlı bir sistem üretmek çok güzel ve diğerlerini bilmem ama umarım #1 numaralı hatayı (bug) düzeltirler ;) Gimp Uzmanı: GIMP'te tam olarak ne üzerine çalışıyorsunuz?

Alexia : Benim işim fırça araçları ve giriş araçlarının (input device) en iyi kullanımı etrafında yoğunlaşıyor. Şu anda fırçaların eğim desteği üzerinde çalışıyorum.

Gimp Uzmanı: Katman Penceresi üzerinde de çalışıyor musunuz?

Alexia : Hayır. Katmanlar üzerine çalışmıyorum.

Gimp Uzmanı: Peki çalıştığınız bölümle ilgili gelecekte ne gibi özellikler göreceğiz?

Alexia : Gelecek için, benim geliştirici bölümümde yapılmış bir çok katkı var, en kolay farkedilenleri fırça çevirme ve yön dinamiği olsa gerek. Bu

Alexia Death tarafından yapılmış "Şans Kızı" isimli çalışma

9

Alexia Death ile Röportaj özellik, hareketli fırçaya gerek duymadan herhangi bir fırçayı hareketinizin yönüne çevirmeye yarıyor.

Gimp Uzmanı: Sizce GIMP'te 3B desteği ne zaman olacak? Yakın bir zamanda mı ?

Alexia : Yakın bir zamanda değil. Buna gelmeden daha düzeltilmesi gereken bir çok şey var.

Gimp Uzmanı: Son zamanlarda bir çok yeni çevrimiçi resim işleme araçları meydana çıktı. Adobe firmasının bile bu konuda bir projesi var.

Bu araçların geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Bunun gibi gelişmiş araçları çevrimiçi kullanmak mantıklı mı? Peki ya GIMP? Alexia : Çevrimiçi araçlar genelde tek bir amaca hizmet ediyor ya da daha başka kısıtlamaları oluyor. Yerleri belli ve resim işlemeye hoş bir giriş yapıyorlar fakat eninde sonunda kullanıcıların çevrimdışı ve daha güçlü araçlara ihtiyaçları olacaktır. GIMP de tam burada devreye giriyor.

zorlaştırır ve bunlardan çok fazla var ortalıkta. GIMP projesi Photoshop'un ücretsiz kopyası olmaya uğraşmıyor.

Gimp Uzmanı: Size farklı bir soru sormak istiyorum.

Fotoğraflarınızın çok sanatsal olduğunu gördüm ve ayrıca çok güzeller. Fotoğrafçılık eğitimi aldınız mı?

Alexia : Teşekkür ederim. Hayır, herhangi bir fotoğrafçılık eğitimi almadım fakat küçüklüğümden beri bir fotoğraf makinesine sahibimdir.

Gimp Uzmanı: Kompozisyon için

Alexia Death

Gimp Uzmanı: Gelecekte, diğer resim işleme yazılımlarıyla karşılaştırdığında GIMP'i nerede görüyorsun?

mükemmel kareyi mi beklersiniz yoksa kendiniz bir şekilde bunu yapmaya mı çalışırsınız?

Alexia : Açık kaynak platformlar ve platformlar arası kullanım için GIMP şu anda gelişmiş resim işleme açısından tek seçenek gibi görünüyor.

Henüz Adobe Photoshop kadar değil fakat gelişiyor.

Alexia : İyi resimler kendiliğinden meydana gelirler.

Gimp Uzmanı: Sizin geliştirme bölümünüzden birkaç kişi, GIMP'i Photoshop'a benzetmeye çalışan bazı GIMP temelli projelerde çalışıyorlar. Resmi proje niçin bu yönde ilerlemiyor?

Alexia : Eğer Gimpshop'tan behsediyorsanız, o projenin GIMP geliştiricileriyle hiç bir alakası yok. Genelde kötü bir fikir olarak görülüyor ve ben de aynı fikirdeyim. GIMP, Photoshop değildir. Menüleri değiştirmek sadece GIMP için yazılan rehberlerin takip edilmesini

Gimp Uzmanı: Mükemmel bir cevap. Resmini çekmeyi sevdiğiniz şeyler nelerdir? Öğrenebilir miyiz?

Alexia : Genelde insanların resimlerini çekmeyi severim. Bir insanın değişik fotoğraflarda ne kadar farklı görünebildiği çok ilgimi çeker.

Gimp Uzmanı: Peki en fazla hangi renk yelpazesini kullanırsınız ve kullanırken size neler hissettirir?

Alexia : En sevdiğim renk turuncu. Genelde sarıyla turuncu arası

10

Alexia Death ile Röportaj

?

Alexia Death tarafından yapılmış bir başka çalışma geçişler kullanırım. Sanırım bu bana güneşin sıcak ışığını hatırlatıyor.

Gimp Uzmanı: İnsan ve doğa resimleri çekerken ne tarz temalar hoşunuza gider?

Alexia : Genelde çılgın görünen anları severim.

Gimp Uzmanı: Eğer "özgürlüğün" resmini çekmeniz istenseydi, kompozisyonunuzu oluşturmak için neler kullanırdınız ?

Alexia : Sanırım benim için bunun cevabı gökte uçan bir kuş ya da kuş sürüsü olsa gerek.

Gimp Uzmanı: Zamanınızı ayırıp sorularımızı cevapladığınız için tekrar teşekkür ederiz Alexia.

Röportaj : Hüseyin Sarıgül gimpuzmani@gmail.com

?

­Man komutunu kullanmak­ Bildiğiniz gibi man komutu ile istediğimiz komut hakkında açıklamaları ve örnek kullanımlarını görüntüleyebiliriz. "pwd" komutu ile ilgili yardım almak istersek, man pwd "k" parametresi ile yardım dosyaları içinde arama yapabiliriz. man ­k gnome "f" parametresi ile aramamızı sadece başlıkları içerecek şekilde daraltabiliriz. man ­f amarok amarok ­Sudo !!­ Diyelim ki işimiz acil, uçbirimi açtık, komutu yazdık enter tuşuna bastık. Bir de ne görelim? Başına sudo koymayı unutmuşuz. 2 şansımız var ya sudo ile komutu baştan yazacağız ya da başına kadar harf harf gidip başına sudo koyacağız. Ama daha kolay bir yolu var; sudo !! yaptığınızda bir önceki verdiğiniz komutu root olarak tekrarlayacaktır. Bu da size gerçekten zaman kazandıracaktır.

?

?

Ergin ÜRESİN

11

PHP Nedir?

PHP dinamik web sayfaları üretmek için kullanılan bir server­side script dilidir. PHP, ilk olarak Rasmus Lerdorf tarafından 1995 yılında üretilmiştir, şu an ise PHP Group tarafından desteklenmektedir ve arkasında ZEND firması vardır.

PHP komutları html kodlarının içine gömülerek web server üzerine yerleştirilir. Kullanıcılar bilgisayarlarından web sayfasına bağlandığı zaman php kodları server tarafından yorumlanır ve yorumlanan kod kullanıcıya yansıtılır.

PHP dilinin temelinde C programlama dili vardır. C programlama dilini bilen biri için PHP'yi öğrenmek çocuk oyuncağıdır. PHP, C dili gibi katı kurallara da sahip değildir. Nesne tabanlı programlama dillerinin gelişmesiyle de PHP yerinde saymamış, bu yenilikleri de içerisine almıştır.

PHP açık kaynaklı bir programlama dilidir ve her türlü işletim sistemi üzerinde çalışabilir.

PHP'nin rakipleri kimlerdir?

PHP'nin rakipleri .Net ve Java dır. .Net'in dili bilindiği üzere ASP.NET tir.

Javanın ise JSP(Java Server Page)dir.

PHP'nin avantajları nelerdir?

PHP bugüne kadar görebileceğiniz en hızlı web programlama dilidir.

Sanal makinalar kendileri için sistem kaynaklarını sömürürken uygulamanız arkada çalışmak için can çekişir. Nedeni ise, diğer programlama dillerinde kod, işletim sistemine göre yorumlanır ve bir sanal makine derlemesi de gerektirir. PHP ise bu tür işletim sistemleri için uyumludur ve böyle bir ara derleme gerektirmez.

PHP her iki ayda bir güncellenir.

PHP MySQL'i çok iyi bir biçimde kullanabilir. Diğer diller de sözde MySQL'i kullanabilirler ama PHP performansının yanına bile yaklaşamazlar.

PHP kadar sahiplenilen başka bir açık kaynak kodlu proje yoktur heralde. İnternette binlerce ücretsiz proje ve kaynak kodu kolayca bulunabilir.

PHP her türlü işletim sistemi üzerinde başarılı bir biçimde çalışır.

Platform bağımsızdır.

PHP ile yazılan web sitelere örnek olarak milyonlarca kişi tarafından kullanılan www.facebook.com ya da 2008 in en iyi paylaşım sitesi seçilen www.ziddu.com örnek olarak gösterilebilir.

Biraz da Rakiplere Bakalım.

ASP.NET nedir?

Active Server Pages, Microsoft tarafından geliştirilen sunucu taraflı çalışan bir teknolojidir. Dinamik web sayfaları üretmekte kullanılır.

ASP sayfaları çoğunlukla VBScript kullanılarak yazılır, ancak @Language komutuyla JScript, hatta Perl gibi başka bir dil de seçilebilir.

Bir ASP dosyasının içinde, özel nesneler ve VBS, JS, SQL kodları bulunur. Bu sayfalar istemci tarafından istendiğinde sunucu öncelikle ASP içindeki kodları icra ederek istemciye göndereceği bilgiyi oluşturur ve gönderir.

Asp.Net kullanarak yazılan websitelere örnek olarak www.hotmail.com gösterilebilir.

JSP Nedir?

Java Server Pages ise Java'nın server­side programlama dilidir.

Platformdan bağımsız olarak çalışır. Yalnız server'ınız üzerinde java sanal makinesi kurulu olması gerekir. JSP'nin son dönemde popularitesini yitirdiğini söylemek pek de yalan olmaz. JSP ile yazılan websitelere örnek olarak www.yonja.com gösterilebilir.

Mehmet SARIGÜL

12

Linux ve Oyun Özgür yazılım dünyasının kaliteli oyunlardan mahrum olduğu sanılır.

Halbuki ufak bir araştırmayla aslında özgür olmanın eğlenmenize engel olmadığını anlayabilirsiniz. Şu ana kadar bir çok kategoride çok nitelikli oyunlar meydana getirilmiş durumda ve bize kalan tek şey bunları arayıp bulmak. Bu yazıda bu oyunlardan bazılarını bulacak ve daha fazlasını da nasıl bulabileceğinizi öğreneceksiniz.

Yazıyı, okuyucunun zevkine göre oyunları bulabilmesini sağlamak amacıyla kategorilere böleceğim ve olduğunca fazla örnek vererek ne kadar çok seçeneğimizin olduğunu sunmaya çalışacağım. Belki belirtmem gereken bir şey var; yazıda "özgür yazılım" felsefesiyle yazılmış oyunlara önem vereceğim ve "freeware" olarak adlandırdığımız, sadece bedava olan fakat özgür olmayan oyunlara ise "aklımızda bulunsun" diyerek değineceğim.

bir yabancılık çekmeyecektir. Fütüristik silahlarla ve yine aynı tarzda mekanlarda geçen oyunda tek yapmanız gereken gördüğünüz herkesi öldürmek.

Nexuiz'de oyun dallanıp budaklanmıyor, aranan tek özellik hızlı ve isabetli olmak. Gayet nitelikli grafiklere sahip olan Nexuiz'de tek ve çok kişili (single­player, multiplayer) oyun biçimleri mevcut. Tek kişilik oyunda “bot”lara karşı bölümleri bitirmeye çalışıyorsunuz.

FPS (First Person Shooter) FPS oyunlarda oyunu kahramanın gözünden görerek oynarsınız, "first person" kısmı "birinci tekil şahıs" demek olup bu manaya tekabül eder.

Bu gibi oyunlarda genelde bulabildiğiniz kadar nitelikli bir silah bulup diğer herkesi öldürmeye çalışırsınız.

Tremulous oyununda ise hikaye bundan biraz farklı: insan ya da uzaylı ırklarından birini seçerek başlıyorsunuz oyuna. Bu ırklardan önce iki sınıf ayrılıyor, ya öncü kuvvetlere katılıp düşman ırkını öldürmeye çalışıyorsunuz ya da ırkınızın gelişmesi için araçlar, merkezler üretmeye çalışıyorsunuz. Bunları ürettikçe de ırkınız gelişip daha gelişmiş silahlara vs. sahip oluyor. Oyunun içine katılan bu strateji öğesi oyunu diğerlerinden ayırıyor.

OpenArena 2005 yılında id'nin Quake motorunu açmasıyla geliştirilmeye başlanan ve tamamıyla özgür bir Quake III Arena alternatifi olmaya çalışan bir oyun. Quake III'e aşina olan bir oyuncu hiç

“Freeware” oyunların bu sınıfta en çok bilinenlerine bir kaç tane örnek verecek olursak: Alien Arena belki de en çok oynanan FPS'lerden birisidir. Bunun yanında World of Padman'de oyuncaklar dünyasında savaşabilir, Warsow'da sıradışı grafikler ve zıplamalarla oyun

13

Linux ve Oyun

tecrübenizi geliştirebilir ve Sauerbraten'da tek kişilik hikayeyi saatlerce, günlerce oynayıp bitirebilirsiniz.

STRATEJİ Strateji oyunları genelde iki kısma ayrılıyor: RTS (Realtime Strategy ­ Gerçek Zamanlı Strateji) ve TBS (Turn­based Strategy ­ Sıraya Dayalı Strateji). ­ RTS (Realtime Strategy) Bu terim olayların zamanla geliştiğini, herhangi bir sıraya dayanmadığını belirtir. Belirli bir görev dahilinde elde bulunan kaynaklar genişletilir ve çoğaltılır, bunun yanında rakipler saf dışı bırakılmaya çalışılır.

Warzone 2100 bu konuda çok iyi bir iş çıkarıyor. Görsel açıdan bir ziyafet sunan oyunun konusu şu şekilde: Kuzey Amerika'yı nükleer

savaştan korumak için geliştirilen sistem çöker ve dünyanın büyük şehirlerini bombalar. Bu harekete diğer ülkeler de karşılık verir. 2100 yılına gelindiğinde size büyük bir görev verilir, bu felaketten önce geliştirilmiş silahları bulup geliştirmek. Oyunda aksiyon, stratejinin biraz önüne geçse de, bu alanda sahip olduğumuz en güzel oyunlardan biri olma ünvanını hak ediyor.

Glest ise Rönesans öncesi Avrupa'da, büyülerin hayatın bir parçası olduğu bir dönemde geçiyor. Oyunun hem tek kişilik görevleri hem de çok oyunculu oyun modu var. Oyunda gece gündüz dönümleri, hem görsel olarak ayrı bir güzellik katıyor hem de oyunun gerçekten ilerlediğini hissetmenizi sağlıyor. Grafikler çok güzel ve oyunun içindeki rehber yardımıyla oyuna çabuk bir şekilde ısınabiliyorsunuz.

Widelands oyununda tek bir yönetim merkeziyle başlıyorsunuz ve sürekli büyüyen bir yerleşimi yönetiyorsunuz. Bu oyunu diğer gerçek

14

Linux ve Oyun ederek, yenmeye çalışıyorsunuz.

Fütüristik strateji oyunlarına son örnek olarak Bos Wars oyununu verebiliriz. Bu oyunda amacınız bir yandan savaş ekonominizi geliştirirken diğer yandan rakiplerinizi yenmek. ­ TBS (Turn­based Strategy) Bu tarz strateji oyunları, (“turn­based” teriminin de anlamı olan) rakiplerin sırayla hamleler yaptıkları oyunlardır.

The Battle for Wesnoth sadece özgür yazılım dünyasının değil tüm TBS severlerin yakından takip ettiği bir oyun. Grafik olarak çoğu oyundan farklı bir tat veriyor ve görsel açıdan gayet doyurucu olduğunu

zamanlı strateji oyunlarından ayıran iki temel özellik var. İlki, inşa ettiğiniz yollar büyük önem arz ediyor çünkü ürettiğiniz ve işlediğiniz her şeyin bir yerden başka bir yere nakledilmesi gerekiyor. İkincisi, oyunda teker teker insanlara neler yapmaları gerektiğini belirtmiyorsunuz, bu insanlardan bazen binlercesi olabileceği için zaten imkansız hale geliyor, bunun yerine sadece yapılması gereken görevi belirtiyorsunuz ve gerektiği kadar insan o görevi yapmaya başlıyor. Oyun, The Settlers ve Settlers II oyunlarından esinlenilerek gelişitirilmiş.

UFO: Alien Invasion'da dünyayı istila etmek isteyen uzaylılara karşı savunma yapmanız ve onların teknolojilerini araştırıp, düşmanınızı bu silahları geliştirerek alt etmeniz gerekiyor. Oyunun iki modu var: “Geoscape” modunda üslerinizi yönetip stratejinizi geliştiriyorsunuz, “Tactical” modda ise uzaylıları göründükleri yerde, birliklerinizi idare

15

Linux ve Oyun karşı, isterseniz de internetteki ya da yerel ağdaki rakiplerinize karşı oynayabiliyorsunuz.

Freecol, eski Colonization oyunundan esinlenerek yapılmış bir strateji oyunu. Oyundaki amaç Yeni Dünya'yı (yani Amerika kıtasını) sömürgeleştirmek. Oyuna 1492 yılında ufak bir topluluk olarak başlıyorsunuz ve diğer topluluklarla çekişme içinde yaşamaya çalışıyorsunuz. Oyunda sizin topluluğunuz nüfus olarak çoğunluğa ulaştığında Avrupa'dan kral ordularını sizin üzerinize gönderiyor ve bu orduyu yenmeniz halinde oyunu kazanmış oluyorsunuz.

gösteriyor. Oyunun rehberi hem genelde sizin bu tarz oyunlara hakim olmanızı hem de özelde bu oyunu yeteri kadar anlayabilmenizi sağlıyor. Oyunda isterseniz belli görevleri bitirebildiğiniz tek kişilik modu, isterseniz internet üzerinden diğer kullanıcılara karşı oynayabiliyorsunuz. Oyunda bir ırkı takımlardan oluşan ordular şeklinde toplamaya çalışıyorsunuz. Tabii ki her ırkın kendine has özellikleri var.

Freeciv, Civilization oyununa alternatif olarak geliştirilen bir oyun.

Oyundaki temel hedef lideri olduğunuz uygarlığı yöneterek diğer uygarlıkları yenilgiye uğratmak. M.Ö. 4000 yılından başlayarak uzayda koloni oluşturmaya kadar gidebilen bir rotada ilerliyorsunuz. Bu oyunda da isterseniz bilgisayar tarafından yönetilen yapay zekaya

16

Linux ve Oyun LordsAWar, Warlords II oyununun alternatifi olarak geliştirilen bir oyun.

Oyunda size komşu olan şehirleri ele geçirmek için ordular oluşturuyorsunuz. İlerleyen aşamalarda kahramanlarınızı belli görevlere gönderip kalıntıları araştırtabiliyorsunuz.

FreeOrion bir uzay strateji oyunu. Master of Orion'dan esinlenilmiş fakat herhangi bir oyuna benzemeye çalışmayan ve benzemeyen bir oyun. Oyuna uzayda size verilen küçük bir imparatorlukla başlıyorsunuz ve yıldızlarda koloniler oluşturuyorsunuz.

TBS dendiğinde akla gelen diğer bir oyun dalı ise Worms tarzı oyunlar.

Wormux bu oyunlar içinde benim en çok hoşuma gideni. Oyunda en çok sevdiğiniz özgür yazılım maskotunu alıp rakibinizle savaşmaya başlıyorsunuz. Silahlardan bazıları beyzbol sopası, RPG, dinamit, bazuka ve ışınlanma. Hedgewars'da ise kirpileri yönlendiriyorsunuz ve oyunun amacı yine aynı. Hedgewars'un Wormux'tan farkı bu oyunda karakterleriniz sadece yürüyerek ya da zıplayarak değil iplerle ve paraşütlerle de yer değiştirebiliyor.

Scorched 3D bahsettiğim strateji oyunlarından biraz daha farklı. Eski Scorched Earth oyununun geliştirilmiş hali olan oyunda ağır silahlarla rakibinizi vurmaya çalışıyorsunuz. 3 boyuttan çok iyi yararlanan oyunda ada ortamında savaşıyorsunuz ve bu da sizi savaş atmosferine daha kolay adapte ediyor. Oyunu yerel ağ ya da internet üzerinden de oynayabiliyorsunuz. Çok basit ve bir o kadar da zevkli bir oyun.

SİMÜLASYON Simülasyon oyunlarını 5 alt kategoride inceleyeceğim: uçuş simülasyonu, şehir simülasyonu, uzay simülasyonu, ekonomi simülasyonu ve hayat simülasyonu. ­ Uçuş Simülasyonu FlightGear bir çok yönden ihtiyaçlara cevap veren ve gün geçtikçe de gelişen bir yazılım. Kullanıcının olabildiğince gerçeğe yakın bir tecrübe yaşaması için çoğu bileşen özenle hazırlanıyor.

20,000'den fazla havaalanı, pistlerinin yönleri, numaraları vs. de dahil olmak üzere gerçeğiyle birebir aynı.

Bulunduğunuz yer ve zamana göre güneş, ay ve yıldızların konumları da gerçeğiyle aynı olacak şekilde değişiyor. 747, A320 gibi "sıradan" uçakların yanı sıra zeplin, UFO gibi araçları da uçurabiliyorsunuz eğer isterseniz. Yerel ağ üzerinden çoklu uçuş deneyimi (mesela kule simülasyonu) için de

17

Linux ve Oyun kullanılabiliyor. Şu anda bir çok joystick/yoke/rudder otomatik olarak destekleniyor, eğer açılışta otomatik olarak tanınmıyorsa sitelerindeki rehber yardımıyla kolaylıkla tanıtabiliyorsunuz. Sanıyorum joystick'lerle ilgili tek sorun titreşimin çalışmaması.

Thunder&Lightning fütüristik bir uçuş simülasyonu olmasına rağmen asıl öne çıkan özelliği bir RTS (realtime strategy) oyunu olması.

Oyunda gelişmiş uçaklarla belli bölgeleri (adaları mesela) ele geçirmeye çalışıyorsunuz. Tabii ki her bölgenin savaş araç­gereçleri ve stratejileri birbirinden farklı.

GL­117 belki de şu ana kadar yapılmış en "ideal" oyun. Oyunun boyutu 2.5 MiB ve bunun içinde çeşitli uçaklar, ışık, ses efektleri, müzikler, 20 ayrı görev, bir rehber ve joystick desteği var. Görevlerin bazıları kara bazıları hava ekiplerini yok etmeye yönelik. Fareyle de çok kolay oynanan ve çok zevkli bir oyun. ­ Şehir Simülasyonu Bu tarz oyunlarda bir şehirde olabilecek tüm birimleri yönetmeniz ve geliştirmeniz gerekiyor. Bunlar ekonomi, nüfus, ulaşım, kaynaklar vs. gibi başlıklara ayrılabiliyor.

Lincity­NG, eski Lincity'nin geliştirilmiş ve güzelleştirilmiş bir sürümü. Oyunda ulaşmanız gereken alternatif iki hedef var: ya kendi kendine yetebilen bir ekonomi oluşturmak ya da vatandaşlarınızın hepsini uzaya gönderebilmek. 2.0

sürümüyle birlikte su yönetimi ve ekolojik etkenler de oyuna eklenmiş bulunuyor ve oyunu daha eğlenceli bir hale getiriyor.

Diğer örneklerden ilki Micropolis. 2008'de EA, OLPC projesi için SimCity oyununun kodlarını açınca bu isimle yayınlama kararı aldı.

Oyun iki boyutlu fakat bu oyunun zevkini azaltmıyor. Diğer bir alternatif olan Opencity'nin grafikleri Lincity­NG kadar iyi olmasa da 3­boyutlu olması oyunun gerçekçiliğini artırıyor. ­ Uzay Simülasyonu Vega Strike tam bir uzay simülasyonu yapmak için oluşturulmuş iki farklı bölümden oluşuyor: birincisi oyun motoru ve ikincisi evren veri takımı (dataset). Sahip olduğu özellikler arasında ticaret, keşif, it dalaşı ve çok kişili ölüm savaşı (deathmatch) bulunuyor. Şu anda Vega Strike'ın 4 tane modu bulunuyor: Privateer Gemini Gold, Privateer Remake, Vega Trek ve Pi Armada. Oyunda ilerledikçe bir çok ırk ve siyasi örgütlenmelerin olduğunu ve bunların her zaman bir arada yaşamak için çaba sarf etmediklerini göreceksiniz. Oyunun çok teferruatlı bir hikayesi var ve aslında oyuncuların önemli bir kısmını da bu detaylandırma çekiyor. Hikayeyi okuduktan sonra oyuna başladığınızda kendinizi bir oyunda değil de gerçekten uzayda başka bir galakside hissedebiliyorsunuz. ­ Ekonomi Simülasyonu OpenTTD, Transport Tycoon Deluxe oyununu taklit eden ve o oyuna fazladan bir kaç özellik ekleyen bir oyun. Oyuna 1950 yılında ve bir ulaşım şirketinin başkanı olarak başlıyorsunuz. Hizmet ettiğiniz alanlar kara, hava, deniz

18

Linux ve Oyun

taşımacılığı ve raylı taşımacılık. Hizmet alanlar ise vatandaşlar ve özel şirketler. Oyundaki amacınız 2050 yılına kadar oyundaki en üst düzey taşıma şirketi olmak. Oyunda yerel yönetimlerin izin verdiği kadarıyla yeryüzü şekillerini değiştirerek istediğiniz şekilde yollar yapabiliyorsunuz. Tüneller, köprüler, hemzemin geçitler, limanlar, hava alanları, garlar vb. birçok şey inşa edebiliyorsunuz. Oyunun orijinalinden farklı özellikleri arasında daha büyük haritalar, katlı kanallar, eğimli yollar, rüşvet verebilme gibi örnekler verebiliriz.

Unknown Horizons (ya da eski adıyla OpenAnno), eski Anno oyunundan esinlenerek yapılmış fakat ondan çok farklı bir noktaya gelmiş bir ekonomi simülasyonu oyunu. Şu anda oyun başlangıç aşamalarında olmasına rağmen bir çok özellik eklenmiş durumda.

Oyunda denizin ortasında bir gemiyle başlıyorsunuz ve ilk olarak yapmanız gereken şey iskân edilmemiş bir kara parçası bulup buraya yerleşmek. Daha sonra halkınızın yiyecek, giyecek, savunma gibi ihtiyaçlarını karşılamak için yapılar yapmanız ve bunları yönetmeniz gerekiyor. Oyunda henüz sadece tek kişilik oyun modu var ve kaydetme özelliği henüz eklenmemiş.

PLATFORM Platform oyunlarında belli yerlerden veya yerlere atlayarak ilerlersiniz.

Bunların en meşhurlarından birisi Super Mario'dur. Bilgisayar oyunları tarihinin başından beri en zevkli oyun türlerinden biri olmuştur. Hala daha bu tarz oyunlar geliştirilmekte ve 3­boyut, vektör grafik gibi gelişmelerin ışığında çok daha doyurucu bir hale gelmiş durumda.

Yo Frankie! oyununu Big Buck Bunny filmini izlemiş olanlar hemen tanıyacaktır ( http://www.bigbuckbunny.org/ ). Karakterler bu filmden alıntı ve filmde olduğu gibi çizimler yine tamamıyla Blender programıyla yapıldı. Derginin 3. sayısında tanıttığım Blender yazılımının neler yapabildiğini görmek amacıyla film ve oyun incelenebilir. Oyunda ormanda kötü kalpli bir sincabı yönlendiriyorsunuz ve ağaçların, derelerin arasında koşturarak bölümleri geçmeye çalışıyorsunuz.

­ Hayat Simülasyonu Cultivation benzeri olmayan bir oyun. Oyunda bir adanın doğal ortamında tek bir bitkiyle başlıyorsunuz ve gelişerek, çoğalarak, evrilerek adada huzur içinde yaşamaya çalışıyorsunuz. Bitkileri çaprazlayarak değişik türler oluşturabilirsiniz fakat dikkat edin bu komşularınız tarafından da taklit edilebilir. Oyundaki grafikler oyun anında maruz kaldığı çaprazlamalara ve genetik dışavurumlara göre oluşturulduğu için “canlı” hissini çok rahat veriyor oyuncuya. Oyundaki her bitki, bu yönüyle, hem görsel hem davranış olarak benzersiz olmuş oluyor.

19

Linux ve Oyun SuperTux, Super Mario Bros.'un kutup hayatına adapte edilmiş şekli.

Kahramanımız (adından da anlayabileceğiniz gibi) bir penguen ve buz küplerini, kartoplarını öldürerek en sonunda iglosuna ulaşıyor. Şu anda 26 bölümden oluşan oyunda OpenGL ve joystick desteği de mevcut.

XMoto oyunu motocross severler için birebir. Fizik motoru çok iyi olan oyunda amaç çilekleri toplayıp ölmeden bölüm sonunu belirleyen çiçeğe ulaşabilmek. Bir platform oyununun sahip olması gereken bölümlerden çok daha zor bölümlere sahip. Fakat burada diğer oyunlara göre bir avantajınız var, bölümleri en iyi sürede bitiren rakiplerinizin nasıl bitirdiklerini izleyebileceğiniz "view highscore" özelliği mevcut. Kolaylıkla bağımlılık yapabilecek bir oyun.

Blob and Conquer olarak geçiyor.

RPG (Role Playing Game) Bu tarz oyunlarda oyuncu kurgusal karakterlerin yerine geçer ve onların hareketlerini yönlendirir. Bu hareketler karakterin kişiliğine, geçmişine, ırkına vs. bağlı olarak değişebilir. Aynı zamanda doğaçlama olarak da hareket edebilme olanağı mevcuttur çoğu zaman. Yaşadıklarınıza göre tecrübe, yetenek gibi özellikleriniz değişir.

Super Mario Bros.'a tam bir alternatif arıyorsanız oynamanız gereken oyun Super Maryo Chronicles. Eğer oyunun ismini Can Yücel gibi çevirecek olursak "Maryo Aslan Parçası" diyebiliriz. Oyunda "Maryo"nun küçüklüğüne tanık oluyoruz ve yine canavarların üzerine zıplayarak ilerlediğini görüyoruz. Grafikler vektörel olduğu için oyunun orijinalinden daha iyi görünmesini sağlıyor.

Platform oyunlarından en çok bilinenlerinde biri de "breakout" tarzı oyunlardır. Bu tür oyunlarda ekranın altındaki yatay şekilde hareket ettirebildiğiniz çubukla gelen topu karşılayarak tuğlaları vurmaya çalışırsınız. LBreakout 2 oyunu da tam olarak bu boşluğu kapatıyor.

Blob Wars 1: Metal Blob Solid, ­şimdilik­ iki bölümlük oyunun ilk bölümü. Arkadaşlarının kayıplara karıştığını fark eden kahramanımız Bob, onları kurtarmaya karar verir ve düşmanın sahasına girer. Bir platform oyunundan beklemeyeceğiniz kalitede bir hikaye, efektler, müzik... Kısacası her şey. İki boyutlu bir oyun için böyle bir uyarı şimdiye kadar yapıldı mı bilmiyorum ama, ağırlıklı vahşet sahneleri içerdiği için küçük çocuklarınızı oyundan uzak tutmak isteyebilirsiniz.

Bu oyunun 3­boyutlu versiyonu olan devam bölümü ise Blob Wars 2:

Heroes of Might & Magic oyununu oynamış herkes bu tarzı bilecektir. Özgür oyunlar da aşağı yukarı aynı konsepte uygun olarak geliştiriliyor. Bunlardan birisi Hero of Allacrost. Oyunun geliştiricilerinin de belirttiği gibi bu oyun daha çok Final Fantasy VI ve Chrono Trigger'a benziyor. Öte yandan Heroes of Wesnoth ise

20

Linux ve Oyun HoM&M alternatifi olmaya aday bir oyun. Bu oyunun grafikleri ise ­şu an için­ Battle for Wesnoth'tan alınmış durumda. Bu oyundan Strateji bölümünde bahsetmiştik. Konu olarak aynı fakat grafik olarak farklı bir diğer oyun da NetHack. Oyun, uçbirimden (konsol ya da terminal olarak da geçer) oynanan bir oyun. Buna rağmen oyunun en az diğer alternatifleri kadar oynayanı ve diğer alternatiflerinden daha çok fanatiği mevcut.

RPG'nin şu anda en çok oynanan versiyonu hiç şüphesiz ­World of Warcraft'ın büyük katkısıyla­ MMORPG'ler, yani aşırı çok oyunculu çevrimiçi RPG'ler (Massively Multiplayer Online RPG). Bu oyunlarda ­genellikle­ 3­boyutlu bir dünyada gerçek oyuncularla etkileşebiliyor ve RPG'lerde yaptığınız gibi yeteneklerinizi geliştirebiliyorsunuz. Özgür oyunlardan en iyi üç örneği Planeshift, Peragro Tempus ve Eternal Lands.

ARABA YARIŞI TORCS (The Open Racing Car Simulator) bir simülatör olarak geliştirilmesine rağmen çok rahat bir şekilde oyun olarak da kullanılabiliyor. Yapay zeka (AI – Artificial Intelligence) sürücülere karşı yarışıyorsunuz. Burada oyunu diğer bütün alternatiflerinden farklı kılan, bu yapay zeka sürücüleri C kullanarak programlayabilmeniz. 20'den fazla parkur ve 50'den fazla araba seçebileceğiniz oyunu klavye ve fareyle yönlendirebildiğiniz gibi joystick ya da direksiyonla da yönlendirebiliyorsunuz. Ekranı en fazla 4 bölmeye ayırarak aynı bilgisayarda 4 kişi de yarışabiliyorsunuz. Şu anda çevrimiçi yarış modu geliştirilen oyun özellikle parkurlarının güzelliğiyle kendisine bağlıyor.

Maniadrive oyununun önceliği kesinlikle gerçeklik değil. Oyun hızlı ve akrobatik hareketler yapmanızı isteyen ve bunu zorlayan bir oyun.

Trackmania adlı oyundan esinlenerek hazırlanıyor. Oyunda sırayla parkurları belli bir sürede bitirmeniz gerekiyor. İlk deneyimlerde fizik öğeler biraz ilginç gelebilir fakat başlangıç seviyedeki ilk 5 etabı geçtiğinizde oyun tamamen bir bağımlılık haline geliyor. Müzikleri CC (Creative Commons) ile lisanslı ve genelde punk müzikler. Oyun uzun zamandır geliştirilmiyor ya da pek haber verilmiyor. YouTube'da “Maniadrive 2” yazarak bulabileceğiniz videolarda ne tarafa doğru bir gidiş olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca forumları da halen daha etkin bir şekilde devam ediyor.

Tile Racer öte yandan gerçekçi fizik sunmaya çalışan bir oyun. Oyunun isterseniz kendi parkurlarınızı oluşturabileceğiniz bir bölümü mevcut. Şu anda sadece zamana karşı yarışılabilen yarışın bilgisayara karşı ve çoklu oyunculu desteği halen geliştirilmekte. Şu anda en güzel grafiklere sahip özgür araba yarışı oyunu diyebiliriz Tile Racer için.

Oyunda yüksek yerlerden uçup keskin virajlardan dönmeye çalışıyorsunuz.

VDrift de bir simülasyon ve gerçeğe en yakın deneyimi veriyor.

Geliştirilirken düşünülen konsept ­isminden de anlaşılabileceği gibi­ “drift”, yani arabayı kaydırmak. Oyunun parkurları meşhur dünya parkurlarından, arabaları da gerçek

21

Linux ve Oyun Soccer oyunundan esinlenerek yapılmış oyunlar: Yoda Soccer, Eat the Whistle gibi.

arabardan esinlenerek yapılmış. Şu anda 20'den fazla parkur ve hemen hemen 30 tane arabayla birlikte gelen oyunun klavye, fare, joystick, gamepad ve direksiyon desteği de bulunuyor.

Trigger şu anda özgür oyunlar içinde ralli deneyimi sunan tek oyun.

Oyunun fizikleri ve grafikleri fena değil. Oyunda 3 araba ve 6 parkur mevcut. Parkurları geçtikçe yeni arabalar elde edebiliyorsunuz. Ayrıca internetten indirebileceğiniz farklı parkurlarda da yarışabiliyorsunuz. Ne yazık ki geliştiricisi bir süre önce SEGA ile anlaştığı ve anlaşması başka bir projede çalışmasını engellediği için proje durmuş durumda.

Ayakta tutmaya ve yeni özellikler eklemeye çalışan bir takım geliştiriciler var fakat şu an için durum pek iç açıcı görünmüyor. Özgür olmayan fakat ücretsiz olan ve burada bahsetmek istediğim oyun Racer. Aslında bu da bir simülasyon olarak yazılıyor fakat eklenen özelliklerle, bilgisayara karşı ya da çok oyunculu olarak bir oyun gibi de oynanabiliyor. Araba ve parkur bilgileri geliştiriciler tarafından paylaşıldığı için envai çeşit parkur ve araba bulunuyor.

Parkurlar dağ yollarından otoparklara, arabalar da F1 araçlarından market arabalarına kadar çeşitlilik gösterebiliyor.

SPOR OYUNLARI Şu an için özgür oyun dünyasında en büyük eksiklik spor oyunları gibi görünüyor. Cannon Smash isminde bir masa tenisi oyunu, Blobby Volley 2 diye bir voleybol oyunu ve Free Tennis isminde bir tenis oyunu mevcut fakat futbol dışındaki alternatifler bunlarla sınırlı.

Futbol oyunları içinde en çok dikkat çekeni şüphesiz Slam Soccer 2006. Karakterler çizgi film tarzında çizilmiş ve spikerin anlatımı çok eğlenceli. Mesela hakem faul verdiğinde “Hoca bugün iki tek atıp çıkmış heralde” tarzında yorumlar en sıradanlarından. Bygfoot ise çok tutulan bir menajerlik oyunu. Şunu belirtmeliyim ki oyun gerçekten çok uğraştırıyor. Bunların dışındaki alternatiflerin hepsi Sensible World of

MACERA Macera oyunları dövüş gibi fiziksel etkileşimden ziyade araştırma ve bulmaca çözmeye dayalı oyunlara verilen genel bir isim. Özgür oyunlardan verilebilecek iki örnek var bu kategoride: Balazar III ve Crown and Cutless. İki oyun da halen daha ağır bir şekilde geliştiriliyor. Balazar'da mahzenlerde gezerek insanlarla etkileşebiliyor, yeni büyüler öğrenebiliyor hatta lanetlenebiliyorsunuz.

Oyun hem 3­boyutlu hem de 2­boyutlu olarak oynanabiliyor. Crown and Cutless ise Pirates! oyunundan etkilenerek geliştirilen bir oyun.

Oyunda korsan olarak kendi donanmanızı oluşturup adalara saldırabiliyorsunuz.

Bunlar dışında ScummVM adlı yazılım yardımıyla eski meşhur LucasArts oyunlarını oynayabiliyorsunuz. Yazılımın sitesinde şu anda 8 tane oyun ücretsiz olarak dağıtılıyor (Beneath a Steel Sky, Flight of the Amazon Queen, Lure of the Temptress, Drascula: The Vampire Strikes Back, Broken Sword 1, Broken Sword 2, The Feeble Files ve The Legend of Kyrandia).

Bu bölümde bahsetmek istediğim son oyun Penumbra. 3 bölümden (Overture, Black Plague ve Requiem) oluşan oyunun Linux versiyonları her zaman için diğer işletim sistemleriyle birlikte çıktı.

22

Linux ve Oyun Oyunun grafikleri çok güzel ve hikaye de sürükleyici. Oyun ne özgür oyun ne de ücretsiz fakat benim bu konuda istisna yapmak istediğim tek oyun bu. Oyunun 3 bölümünü birden 35$'a alabiliyorsunuz. İsterseniz önce sitesinden demolarını da indirip deneyebiliyorsunuz.

Bana kalırsa destek için alabilen herkesin alması gereken bir seri.

Armagetron Advanced oyununa Tron filmini izlemiş olanlar hemen ısınacaktır. Oyun, Tron filmindeki ölümcül yarışmanın 3­boyutlu bir şekilde bilgisayar oyununa dönüştürülmüş şekli. Oyunu yazıyla anlatamayacağım için sadece bu kadar bilgi veriyorum, gerisi sizin denemenize kalmış.

ARCADE

OpenMortal hemen herkesin bildiği Mortal Kombat oyununun parodisi olarak geliştirilen bir oyun. Şu anda sadece iki kişilik oyun modu olmasına rağmen diğer özellikler de geliştiriliyor.

Eskiden atari salonlarında jeton atarak oynadığımız oyunlara genel olarak bu isim veriliyor.

Chromium B.S.U. şahane grafiklere sahip bir oyun. Oyunda Chromium B.S.U. adlı bir kargo gemisinin kaptanısınız ve göreviniz savaş alanındaki birliklere mühimmat götürmek ve vurucu timlerinizle düşman gemilerinin geçmesini engellemek. Oyun çok hızlı ve çok eğlenceli.

BULMACA Pingus, eski Amiga oyunu olan Lemmings'in modern bir versiyonu.

Oyunda amaç penguenleri, onlara çeşitli görevler vererek, iglolarına ulaştırmak. Bu görevler içinde kazma, zıplama, pervane takarak uçma gibi birbirinden eğlenceli şeyler var. Ne var ki sizin onlar için

23

Linux ve Oyun uğraştığınız kadar penguenler kendileri için uğraşmıyorlar ve buldukları her fırsatta uçurumdan aşağı düşmeye çalışıyorlar.

Frozen Bubble oyununda elinizdeki renkli köpükleri aynı renkli köpüklere fırlatıp en az 3 tanesini yan yana getirerek patlatmaya çalışıyorsunuz. Oyunda 100 bölüm, çok kişili mod, harika grafikler ve müzikler var. Tek kişilide amaç bütün balonları patlatmak, çok kişilide ise rakibinizden sonra yanmaya çalışmak. Çok kişilide 5 oyuncuya kadar oynanabiliyor.

Fish Fillets NG oyunu eski Fish Fillets oyununun kaynak kodları açıldıktan sonra cilalanarak çeşitli platformlara aktarılmış versiyonu.

Oyunda iki tane balığı bazı eşyaları oynatarak vs. odanın çıkışına götürebilmeniz gerekiyor.

Neverball oyununda bir platform üzerindeki topu, çeşitli engelleri aştırarak belli bir hedefe götürmeniz gerekiyor. Bunu yaparken masaya elinizde tutuyormuş gibi eğim veriyorsunuz. Oyunun eski muadili Super Monkey Ball. Oyunla birlikte Neverputt adında bir de mini­golf oyunu geliyor. Oyun 18 delikten oluşuyor ve 4 oyuncuya kadar oynanabiliyor.

MÜZİK OYUNLARI Frets on Fire, klavyeyle gitar çalabileceğiniz bir oyun. Guitar Hero'dan esinlenen oyunda destek parçanın (backing track) üzerine, renkli düğmelerle işaretlenen notaları doğru olarak ve doğru uzunlukta basmanız gerekiyor. Oyunu klavyenin yanı sıra joystick ve ayrıca Guitar Hero'nun meşhur gitar kontrolörüyle de oynayabiliyorsunuz.

Oyunda aldığınız puanlar yardımıyla dünya çapında oyuncularla rekabet edebileceğiniz World Charts özelliği de bulunuyor. Oyunla birlikte gelen şarkılar o kadar güzel ki bazen sırf şarkıyı dinlemek için oyunu açıp oynadığım oluyor.

FoFiX (Frets on Fire X) ise Rock Band oyununa alternatif olarak

geliştirilen bir oyun. Frets on Fire oyunundaki özelliklerin yanı sıra bu oyunda bas ve davul da çalabiliyor ve şarkıyı bir grup olarak icra etmiş oluyorsunuz. Bu oyunda da yine Guitar Hero ve Rock Band kontrolörleri kullanılabiliyor.

StepMania, Konami'nin Dance Dance Revolution oyununun alternatifi olarak geliştirilen bir ritm oyunu. Oyunda şarkıların tempolarına göre çeşitli ritmler tutuyorusunuz, bunu ister klavyeden isterseniz bu tür oyunlar için geliştirilen dans pedleri ile yapabiliyorsunuz.

Canta bir karaoke programından daha fazlası. Program yardımıyla şarkıları oluşturup, çalıp söyleyebiliyorsunuz. Buraya kadar sıradan bir karaoke programı olan Canta'nın farkı ise sesinizin perdesini algılaması ve doğru çıkardığınız her nota için size puan vermesi. Şarkılarınızı hazırlarken Soya3D motorunun verdiği görsellikle 3­

24

Linux ve Oyun boyutlu sahneler hazırlayabilir ve görsel olarak da doyurucu bir deneyim elde edebilirsiniz.

MASA OYUNLARI Bu oyunlar normal hayatta da masalarımızda oynayabildiğimiz oyunların bilgisayara aktarılmış versiyonlarından oluşuyor. Mesela hemen herkesin bildiği Risk oyunu için aynı isimde Java dilinde bir arayüz yazılmış olup şu anda gayet kararlı biçimde oynanabiliyor. Go severler için de GNU Go isminde bir oyun yazılmış durumda. Yine Java dilinde yazılmış bir oyun da PokerTH, isminden de anlaşılabileceği gibi Texas Hold'em poker oyanayabileceğiniz bir oyun.

INTERNET SİTELERİ Şimdiye kadar bahsettiğim özgür oyunları ve daha fazlasını takip edebileceğiniz, çok güzel içerikler barındıran siteler mevcut. Böylelikle yeni oyunlar ya da oynadığınız oyunların yeni sürümleri çıktığında haberdar olabilirsiniz. Bunlardan benim bildiklerimi vereyim: http://www.happypenguin.org/ http://libregamewiki.org/ http://www.linuxgames.com/ http://gaming.gwos.org/ SON SÖZ Bu yazıda aşağı yukarı 80 oyundan bahsettim. Bu oyunların çoğu kapalı kodlu ya da ticari alternatifleri kadar iyi oyunlar. Benim şahsi görüşüm FPS, strateji, simülasyon, RPG ve platform kategorilerinde özgür oyunlar kesinlikle alternatiflerini aratmıyor. Hatta bazılarında daha fazla çeşitlilik sunduğunu dahi söyleyebilirim.

Peki nasıl oluyor da hiçbir ticari beklenti içine girmeden, insanların boş zamanlarından çalarak geliştirdiği oyunlar, en az koca şirketlerin

muazzam maaşlarla çalıştırdığı elemanlarının yaptığı oyunlar kadar iyi olabiliyor? İşte burada toplum ifadesi öne çıkıyor. İnsanlar birbirinin iyiliği için çalışıyor. Herkes kod yazmıyor tabii ki, bazıları sadece oyunu deneyerek yardımda bulunuyor, bazıları ise kendi anadillerine çevirerek. İşte aradaki farkı tam da bu belirliyor. Yapılanlar tamamen insanların kendi istekleri doğrultusunda olduğu için samimi oluyor ve bu kullanıcı tarafından da hissediliyor.

Size düşense, bu oyunları oynayıp, içlerinden sevdiklerinizi çevrenizdekilere de göstermek. Yalnız dikkat edin, oyunların bazıları ciddi şekilde bağımlılık yapabiliyor, aman sonra arkadaşlarınız yakanıza yapışmasın, uyarınızı önceden yapın.

Kadir YÜCEL

25

Emesene Windows Live Messenger özelliklerine sahip basit bir MSN klonu arıyorsanız Emesene tam size göre. Basit, hızlı ve sorunsuz bir yazılım olan Emesene ile tüm temel MSN işlemlerini yapabilirsiniz.

Ana panel Ana panelde bildiğiniz MSN özellikleri var. Seçenekler >> görüntü adını değiştir adımı ile görüntü adınızı değiştirebilirsiniz. Görüntü resminizi değiştirmek isterseniz seçenekler >> görüntü resmini değiştir bölümüne girmeniz yeterli.

Otomatik cevap özelliği Bilgisayar başında değilsiniz ve size gönderilen mesajlara otomatik cevap verilmesini istiyorsunuz, Emesene size bu özelliği sağlıyor. Seçenekler >> otomatik cevap sistemini etkinleştir dedikten sonra seçenekler >> otomatik cevabı düzenle diyerek size mesaj gönderildiğinde karşı tarafa otomatik olarak iletilecek mesajı aktif edebilirsiniz..

alandan Emesene sistemine ekleyebilirsiniz.

Boşta durum değişimi: Kısa bir süre bilgisayar başından kalktığınızda hangi otomatik duruma geçeceğinizi ayarlayan eklentidir.

Komutlar: Kısa komutları kullanabilmeniz için gereken eklentidir. Şu anki şarkı: Şu anda dinlediğiniz şarkıyı diğer kullanıcıların görmesini sağlayan eklentidir. Bir çok oynatıcı ile uyumludur.

Last.fm: Last.fm şarkılarınızı göndermek için gereken eklentidir.

Logger: Log (konuşma kaydı) tutmak için gereken eklentidir.

Bildiri: Arkadaşlarınızın çevrimiçi ya da çevrimdışı olduklarında size bunun iletilmesini sağlayan eklentidir.

Plus: MSN messenger Plus özelliğini Emesene sistemine kazandıran eklentidir.

Plus renk paneli: Renkli yazı yazmanız için gereken eklentidir.

Screenshots: Ekran görüntüsü almanıza yarayan eklentidir.

Ses: İstediğiniz bir olay için istediğiniz sesi atamanıza yarayan eklentidir.

Pencere sallayan titreşim: Titreşim aldığınızda pencerenizin sallanmasını sağlayan eklentidir.

Konuşma ve kişi ekleme

Eklentiler

Eylemler >> Kişi ekle adımından bir kullanıcıyı ekleyebilirsiniz. Aynı menüden bir grup oluşturabilir, istediğiniz bir kullanıcıya takma isim ekleyebilir, istediğiniz bir kişiyi engelleyebilir ve silebilirsiniz.

Konuşma ekranının altındaki panelde standart MSN özellikleri bulunuyor. Var olan butonları kısaca sizin için tanıtayım.

Seçenekler >> eklentiler bölümünden Emesene ile gelen eklentileri aktifleştirebilirsiniz.

Ayrıca mevcut resmi siteden ön tanımlı olarak gelmeyen eklentileri indirebilir ve yine bu

Yazıtipi seçimi: Bu buton sayesinde yazı tipini değiştirebilir, yazıyı kalınlaştırabilir ve yazı boyutunu değiştirebilirsiniz.

Yazıtipi rengi seçimi: Yazı tipinizin rengini renk paleti kullanarak veya RGB renk kodlarını kullanarak bu bölümden değiştirebilirsiniz. İfade ekle: Gülen yüzleri bu buton sayesinde konuşmanız sırasında kullanabilirsiniz. Ayrıca ekle tuşu ile bilgisayarınızda bulunan diğer gülen

26

Emesene

Emesene Firefox gibi sekme özelliğine sahiptir, aynı anda 10 kişi ile bile konuşsanız bütün konuşmalarınız tek ana pencere altında sekmelere ayrılır. Bu sayede hem yerden hem de sistemden tasarruf etmiş olursunuz.

Birden fazla hesaba sahipseniz aynı anda birden çok Emesene açıp bütün hesaplarınıza aynı anda bağlanabilirsiniz. Emesene sistemi fazla yormadığından dolayı herhangi bir sorun yaşanmayacaktır.

Emesene ile iyi anlaşacağınızı ve Emesene'yi kısa sürede seveceğinizi düşünüyorum. Ben sevdim ve kullanıyorum. Tavsiye ederim, siz de deneyin, memnun kalacaksınız.

yüzleri Emesene sistemine ekleyebilirsiniz.

Titreşim yolla: Adı üstünde olan bu buton ile karşı kullanıcıya limitsiz ve ardı ardına titreşim yollayabilirsiniz.

Davet et: Bu buton ile konuşmaya diğer arkadaşlarınızı davet edebilirsiniz.

Dosya gönder: Bu buton sayesinde MSN sunucuları üzerinden arkadaşlarınıza dosya gönderebilirsiniz.

Temizle: Konuşma geçmişinizi temizler, o an açık olan pencerede ne varsa siler.

Serdar YILMAZ serdar@linuxmint­tr.info

27