Focus #84

კულტურა ● საზოგადოება ● სოციუმი Culture ● SoCiety ● SoCium

#84 www.focustv.ge

The most comfortable Game

„ფოკუსის“ საახალწლო ნომრის თემა თამაშია. პირველი ასოციაციებიც ბანალურია: „თამაში ჭვავის ყანაში“, „სამეფო კარის თამაშები“, ნაძვისხის სათამაშოები, დახუჭობანა და ლეგო... გონება ცოტა მეტად რომ დავძაბე, გამახსენდა: „13“, „მოთამაშე“, „კლასობანა“, NBA, ჩემი ფეხბურთელი ბიძაშვილი, მარადონა, „ჩიტის ბუდე“ და ერთადერთი ვიდეოთამაში, რომელთანაც შეხება მქონია – „სუპერმარიო“.

The theme of the Focus New Year edition is Games. The first associations that come to mind are banal: “The Catcher in the Rye“, “Game of Thrones“, Christmas toys, hide and seek, Lego... When I thought about it more detail I remembered “13”, “The Gambler”, “Hopscotch”, Nba, my footballer cousin, Maradona, “Bird's Nest” and the only videogame I ever played – Super Mario...

ბავშვობის თამაშებიდან ყველაზე ლამაზად გამოგონილი და შეთხზული თამაშები მახსოვს – 2დიდობანას“ ვთამაშობდით, ოთახებში, მაგიდის ქვეშ სახლებს ვიშენებდით და ვაწყობდით; ან 2ექიმები“ ვიყავით და ათასნაირ ფხვნილსa და სითხეს ვურევდით, „წამლებს“ ვამზადებდით, პატარა ქილებში ვასხამდით და ჩანთებით ერთმანეთის სახლებში

Of all the childhood games I remember, the one that was most beautiful and imaginary was playing “grown-ups”, building houses in rooms and under tables; or being a doctor, mixing various powders and liquids as if making a medicine, pouring them into different containers and taking them to each other’s homes; unfolding a large map on the floor

თამაში

game

რედაქტორის სვეტი

ყველაზე კომფორტული თამაში

1

დავატარებდით. მერე დიდ რუკას გავშლიდით ხოლმე იატაკზე და მარშრუტებს ვხაზავდით – გემით სად უნდა გვემოგზაურა... სპორტულ თამაშებს რაც შეეხება – ზედმეტად ემოციური გულშემატკივარი ვარ და წაგებას ძალიან განვიცდი. ერთიორმა სერიოზულმა წარუმატებლობამ (ასეთებიც იყო) კიდევ უფრო მიბიძგა იმისკენ, რომ საერთოდ უარი მეთქვა სპორტის ქომაგის ამპლუაზე. ფეხბურთისა და რაგბის თამაშს იმ შემთხვევაში ვუყურებ, თუ საქართველოს ნაკრები თამაშობს. ოლიმპიადაზეც მხოლოდ ქართველი სპორტსმენების ბედით ვინტერესდები. ყოფილა შემთხვევები, როცა ჩემი მოდუნებული სპორტული ცნობისმოყვარეობა მარტო იმის გაგებით დაკმაყოფილებულა, რამდენი ოქრო, ვერცხლი და ბრინჯაო აიღეს ჩვენმა ძიუდოისტებმა.

რედაქტორის სვეტი

ჩემთვის ფიზიკური უნარ-ჩვევები და გონებრივი შესაძლებლობები ორი სხვადასხვა ნახევარსფეროა და ერთმანეთთან, ხშირ შემთხვევაში, ბევრი არაფერი აქვთ საერთო. იმის თქმა მინდა, რომ „მოთამაშე“ არ ვარ. ჩემთვის შეჯიბრებები, კონკურსები და გამოცდები ყოველთვის დიდ სტრესთან და პროტესტთან იყო ასოცირებული და დაკავშირებული. მეტიც – მგონია, რომ ბედნიერება და დიდი კომფორტია, როცა საერთოდ არსად, არავისთან გიწევს თამაში, რომ კარგი მეგობარი, სამაგალითო შვილი და ნათესავი, სანიმუშო ოფისის თანამშრომელი და მისაბაძი სოციალური აქტივისტი ხარ. დიდი დისკომფორტია, როცა სულ იმის მტკიცებაში ხარ, რომ არაფერი გეშლება, ფორმა მუდამ შენარჩუნებული გაქვს და ისეთი აბიტუსით დადიხარ, თითქოს სალონიდან ეს-ესაა გამოხვედი. ასეთ დროს შეიძლება საერთოდ დაკარგო თავი და ძილის წინ მაკიაჟს რომ მოიშორებ, თმას შეიკრავ, ან ჩამოიშლი და სარკეში ჩაიხედავ – საკუთარ ანარეკლთან გაუცხოვდე.

2

and drawing routes and pinning the places we would travel to by ship...

As for sports – I’m an over-emotional person and suffer over defeat. A few serious ones made me decide to refuse to be a fan of any sports team. I do watch football and rugby if the Georgian National Team is playing and am interested in how we perform in the Olympics.

But I’m also happy just to count how many gold, silver or bronze medals our judoka sportsman had won...

Physical and mental skills are two completely different hemispheres for me and, in most cases, aren’t linked to each other. I’m not a “gamer”. To me, contests, tournaments and tests have always been associated with stress and resistance. Moreover, I believe that true happiness and great comfort comes when you don’t have to play in front of people; act as if you are a good friend, an exemplary child or relative, a role model office worker or a social activist. The greatest discomfort comes with constantly trying to prove that you are never wrong, that you are always in good shape, walking around looking as if you just came out of a beauty salon. In such cases, you might completely lose yourself, and after removing the mascara before bed, pulling your hair up and looking into the mirror, you might suddenly feel estranged from your own reflection.

The most comfortable game has one basic rule – don’t fear yourself; fear nothing, nobody, nowhere, never.

Happy New Year!

Maka Bibilashvili, Editor in Chief

ყველაზე კომფორტულ თამაშს ერთი მთავარი წესი აქვს – არ უნდა შეგეშინდეს საკუთარი თავის. არც სხვისი. არსად. არასოდეს. დამდეგს გილოცავთ! მაკა ბიბილაშვილი, მთავარი რედაქტორი

თამაში

game

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

8

26 52 14

8 ლიტერატურული თამაშები Literary Games 14 ვიდეოთამაშების მუსიკა Music for Videogames 20 ვიდეოთამაშები Video Games 26 25 კითხვაა 25 questions 32 ხელოვნება „ლეგოს“ აგურებით Art with Lego Bricks 34 თვის გამოფენა exhibition of month 4

თამაში

game

38

თემა: თამაში

32 38 თეატრალური თამაშების ახალი წესები თბილისის ძველი უბნის თეატრში New game rules in Tbilisi’s old district theater 46 კინოთამაში და კინო, როგორც ქართული ენის შესასწავლი საშუალება Film - games and film as a means to learn Georgian 52 ჩემი ფეხბურთი My Football 54 სწავლა თამაშით Learning Through Play 60 თამაშის მორფოლოგია The morphology of a Game თამაში

he Theme of Issue: game

34

game

5

ფოტო: ლევან ხერხეულიძე/ Photo: Levan Kherkheulidze

ლიტერატურული თამაშები Literary Games გაგა ლომიძე gaga lomidze ზოგადად, თამაშის ცნება არსობრივად ვინმეს ან რაიმეს მიბაძვას, იმიტაციას უკავშირდება. ამ სიტყვის განმარტებაშიც ვკითხულობთ, რომ თამაში – ეს არის როლში „შესვლის“ სიამოვნება. როლში შესვლა კი, ცხადია, ბაძვას უკავშირდება.

Essentially, the notion of playing is about imitating something or someone. Even the definition of this word says that it means to “amuse oneself by engaging in imaginative pretense.” And pretending is obviously connected with imitating.

თუკი არისტოტელეს დავუჯერებთ, ბაძვა ადამიანის თანდაყოლილი თვისებაა და სწორედ ბაძვის საშუალებით სწავლობს ადამიანი ბევრ რამეს, მათ შორის – მეტყველებას. აქედან გამომდინარე, გამოდის, რომ ერთ-ერთი ყველაზე დიდი თამაში არის ენა – მეტყველების, კომუნიკაციის საშუალება. ენის შესახებაც ვიცით: სულ უბრალოდ რომ ვთქვათ, ენა ჭეშმარიტების ინსტანციად ვერ გამოდგება, ის საგნების და მოვლენების ნამდვილ არსს კი არ განსაზღვრავს, არამედ პირობითობას ეფუძნება – ჩვენ, ადამიანები, შევთანხმდით, რომ მაგალითად, სკამს სკამი დავარქვათ. მაგრამ სკამი რომ „სკამობის“ ცნებას არ გამოხატავს, იქიდან გამომდინარეობს, რომ მას ყველა ენაზე სხვადასხვა სიტყვა შეესაბამება. ამიტომაც გამოდის, რომ ადამიანების კომუნიკაცია ერთ-ერთ ყველაზე დიდ თამაშს – ენის პირობითობას ეფუძნება.

Aristotle believed that imitation is an innate characteristic of humans, through which we learn many things, speech among them.

Therefore, it means that the biggest game is language – the medium by which we speak and communicate. We know that, to put it simply, language cannot be used as an instance of truth, because it does not define the true essence of objects and events, and is rather based on the conditionality; we, humans, agreed to call, for example, a chair “a chair.” But the chair itself does not define the purpose of that object, and it has a different name in different languages. This means that communication between people is founded on one of the biggest games – the conditionality of language.

მაგრამ ამ შემთხვევაში ტექსტებზე, ლიტერატურაზე ან ადამიანების თვითგამოხატვის საშუალებაზე ვისაუბროთ – ერთგვარ თამაშზე თამაშში. არსებობს სხვადასხვა ტიპის თამაშები 8

თამაში

But here I would like to discuss texts, literature and the means of self-expression – something like a game in a game.

There are different types of games used in texts, for example, playing with words was especially popular in the late renaissance, when, for the first time, people supposed game

ტექსტებში. მაგალითად, სიტყვიერი თამაშები განსაკუთრებით გავრცელებული იყო გვიანდელი აღორძინების ხანაში, როდესაც ადამიანები დაფიქრდნენ, რომ საგნებს და მოვლენებს შეიძლება ორმაგი გაგება ჰქონდეს; რომ თითოეულ სიტყვაში ან სიტყვების კომბინაციაში შეიძლება ამ კონკრეტული სიტყვის საპირისპირო აზრი ამოვიკითხოთ. ამ დროს დაინტერესდნენ შეფარული ტექსტების თხზვით, როდესაც ერთი ნაწერი სხვადასხვაგვარად წაკითხვის საშუალებას იძლეოდა. ქართულ სინამდვილეში გვაქვს ასეთი პრეცედენტი, როდესაც როსტომ რაჭის ერისთავმა, რომელიც წინააღმდეგობას უწევდა იმერეთის მეფე სოლომონ I-ს, შემდეგნაირი სტრიქონები დაუწერა მას: „შენსა მოველ და შევაქებ / შენსა ტანადობასა. / შენი უდასტურობა კი არღვევს ბატონყმობასა“. ამ სიტყვებში თითქოს არც არაფერია უჩვეულო და შეურაცხმყოფელი. მაგრამ სიტყვებს შორის დაფარული აზრის ამოკითხვის ოსტატებისთვის ეს სტრიქონები შესანიშნავი მასალაა. თუ დავაკვირდებით, ამ უწყინარ ტექსტში სიტყვების ბოლო და დასაწყისი მარცვლების დაწყვილების შედეგად, ამოვიკითხავთ სამ შეურაცხმყოფელ სიტყვათშეთანხმებას: „შენ სამოველ, შენ სატანა, შენ იუდა“..

that objects and events could have a double meaning; that a completely opposite meaning can be put into a word or combination of words. This is when people became interested in writing texts with veiled meanings, when a single piece could be read and understood in various ways. We have an example of this in Georgian history, when Lord Rostom (Eristavi) of Racha, in confrontation with King Solomon I of Imereti, wrote these lines: „შენსა მოველ და შევაქებ / შენსა ტანადობასა. / შენი უდასტურობა კი არღვევს ბატონყმობასა“ (“I will come and praise / Your graceful body / Your refusal, though, is disrupting serfdom.) It may seem there is nothing special in these words, nothing weird or intimidating, but to those of you good at reading between the lines, this is wonderful material. If we examine it more closely, coupling the last syllables of the first words with the first syllables of the following words in each sentence, it makes up a completely new meaning, something offensive, which is

უკვე მე-19 საუკუნის ბოლოს და მე-20 საუკუნეში ტექსტობრივი თამაშები უფრო გახშირდა, როდესაც გაჩნდა კონკრეტული პოეზია, სადაც ლექსები გრაფიკული გამოსახულებების სახით იწერებოდა და ეს გრაფიკული გამოსახულებები კონკრეტულ კონცეფციას გამოხატავდა. მაგალითად, გიიომ აპოლინერმა დაწერა ლექსი „წვიმს“, რომელსაც ვიზუალურად წვიმის გამოსახულება ჰქონდა. ბრაზილიელმა პოეტმა დესიო პინიატარიმ დაწერა კონცეპტუალური ლექსი – კონკრეტული პოეზიის ნიმუში beba coca cola, რაც Coca Cola-ს სარეკლამო იმიჯის ნგრევას ითვალისწინებდა და ლექსის ბოლოს კლოაკას ხსენებით სულ მთლად ამდაბლებდა რეკლამის კონცეფციას. ემეთ უილიამსის ლექსში Like attracts like (რაც პლატონის სიტყვებს უკავშირდება, რომ „მსგავსი იზიდავს მსგავსს“), სტრიქონებს ამობრუნებული კონუსის ფორმა აქვს, თანდათან ეს სიტყვები ერთმანეთს უახლოვდება და ბოლოს ისინი ერთ წერტილად გარდაიქმნება – ანუ მსგავსი იზიდავს მსგავსს. ალბათ ბევრს ახსოვს გალაკტიონ ტაბიძის პალინდრომიც, სადაც სიტყვები ორივე მხრიდან

თამაში

game

9

translated from Georgian as: “You Samuel, you Satan, you Judah...”

იკითხება: „აი, რა მზის სიზმარია, / აირევი, ივერია... / აი, დროშა, აშორდია, / აერების სიბერეა.“ 1990-იან წლებში დათო ჩიხლაძე აკეთებდა ამგვარ ლიტერატურულ თამაშებს. მაგალითად, მას აქვს ლექსი „ფუტკარი ხომ არა ხა“, სადაც „რ“ შემდეგ სტრიქონზე გადადის და სხვა აზრს იწყებს. ლექსი მთავრდება უკვე დასრულებული ფრაზით - „ღორი ხომ არა ხარ“ და თითქოს პოეტი მიანიშნებს, რომ მის სინამდვილეში (და ეს ჯერ 1990-იანების საქართველოა) ფუტკარიც ღორად იქცა – როგორც დევიდ ბოუის Life on Mars-ში მიკი მაუსი ძროხად გარდაიქმნა. კიდევ ერთი თამაში უკავშირდება პაოლო იაშვილის სახელს, როდესაც მან ქართული ლიტერატურის სცენაზე მე-20 საუკუნის ერთერთი ცნობილი მისტიფიკაცია გაათამაშა. 1915 წლიდან ის წერდა დღიურებს, რომელსაც პოეტ ელენე დარიანს მიაწერდა. ალბათ ეს პრეცედენტი შთაგონებული იყო გიიომ აპოლინერით, რომელიც, თავის დროზე,

10

თამაში

By the end of the 19th century and throughout the 20th, when various directions in poetry appeared, in which poems were written using graphic illustrations which expressed specific concepts, textual games became more popular.

For example, Guillaume Apollinaire wrote a calligram poem ‘It's Raining’ where the words were arranged in such a way that they made an illustration of rain. Brazilian Décio Pignatari wrote a conceptual poem, an example of visual poetry “beba coca cola”, which was intended to deconstruct the brand image of coca cola; mentioning cloaca at the end completely belittled the concept of advertising. Lines in Emmett Williams’s poem “Like attracts like” (which is connected with the Plato’s phrase: “likes tend toward likes”) have the form of an inverted cone, gradually the words getting closer and closer to each other and in the end they become one – like attracts like. ☺ Many of you will remember Galaktion Tabidze’s palindrome, where the words can be read from both sides. Dato Chikhladze used such literary games in the 1990s, for example in his poem “You are not a bee, are you?” where the last letter from a line is written on the following line and begins another idea. The poem finishes with a complete idea – “You are not a pig, are you?” as if the poet is implying that in his reality (which is Georgia in the 1990s) the bee has

game

also turned into a pig – just like Mickey Mouse is transformed into a cow in David Bowie’s ‘Life on Mars.’

ლუიზ ლალანის – ასევე რეალური ქალის ფსევდონიმით წერდა. თავიდან ბოლომდე თამაშს უკავშირდება ფუტურიზმი და დადა, სადაც პოეტები და არტისტები გარეგნულადაც ექსცენტრულად გამოიყურებოდნენ და ამით არსებულ ნორმებს აპროტესტებდნენ ადამიანებში შოკის გამოწვევის გზით. მაგრამ ამგვარი თამაშები არა მხოლოდ ფუტურისტებისა და დადაისტებისთვისაა ჩვეული, არამედ ზოგადად, მოდერნისტებისთვის. მაგალითად, ხლებნიკოვს და კამენსკის შუბლზე დახატული ჰქონდათ თვითმფრინავი, ბურლიუკს პერანგზე გამოსახული ჰქონდა ადამიანის სახე, მაიაკოვსკის კეფაზე ეხურა ცილინდრი, ტიციან ტაბიძე პიჯაკზე დამაგრებული მიხაკით დადიოდა. როგორც გალაკტიონ ტაბიძე იგონებს, ჟურნალ „ცისფერი ყანწების“ გამოსვლის დღეს, „ცისფერყანწელები“ ქუთაისში უცნაურად გამოწყობილები გამოჩნდნენ – მათ პიჯაკებზე ქათმის დეზები ეკიდათ – დეზების ყანწთან ვიზუალური მსგავსების გამო.

თამაში

Another game is found in Paolo Iashvili’s directing of the famous mystifications of the 20th century on the Georgian literary scene.

He had been writing a diary since 1915, under the name of poet Elene Dariani. This was likely inspired by Guillaume Apollinaire, who also used the female pseudonym of a real person Louise Lalanne - at some point in his career.

Futurism and Dadaism are entirely about games, where poets and artists dressed eccentrically, protesting the set norms and trying to shock those around them. But such games not only characterized the followers of these directions, but also modernists in general.

For example, Khlebnikov and Kamensky painted airplanes on their forehead, Burliuk had a print of a human face on his shirt, Mayakovski wore a cylinder on the back of his neck and Titsian Tabidze pinned a clove on his suit. As Galaktion Tabidze recalls, the day when the magazine Tsisperi Kantsebi (Blue Horns) was published, the members of Blue Horns (a union

game

11

ცალკე თემაა პოსტმოდერნისტული თამაშები – განსაკუთრებით რომანებში, როდესაც მწერალს მკითხველი „გამოჭერილი“ ჰყავს და მუდმივად უცრუებს მოლოდინს – მკითხველი წიგნის ბოლომდე თითქმის ვერასოდეს ამოიცნობს რა მოხდა სინამდვილეში, როგორც ეს დეტექტივების კითხვისას ხდება. ამ დროს შეუძლებელია არ გაგვახსენდეს აკა მორჩილაძე თავისი „სანტა-ესპერანსას“ გამოგონილი სამყაროთი და მანამდე „აგვისტოს პასიანსით“, სადაც მხოლოდ რომანის ბოლოს ვიგებთ, რომ მთხრობელი მკვდარია და პარალელური განზომილებიდან გვიყვება ამბავს; ან კიდევ ალეხანდრო ინიარიტუს ფილმი „ძაღლური სიყვარული“ (სათაურშიც ირონიით, რომელიც თითქოს სერიალების ესთეტიკის პაროდირებას ახდენს), სადაც ბოლოს ირკვევა, რა კავშირია პერსონაჟებს და ამბებს შორის, და ის მოქმედი გმირი, რომელიც მეორეხარისხოვანი გვეგონა, სინამდვილეში პირველხარისხოვანია.

12

თამაში

of futuristic poets, writers, artists) were seen in the streets of Kutaisi dressed quite weirdly – they had chicken feet on their suites.

Post modernistic games are another story – especially in novels, where the writer “captivates” the reader and constantly disappoints their expectations and where the reader in most cases can never guess what really happened until the very end, like a detective. And while we are discussing this, it is impossible not to remember Aka Morchiladze with his imaginative world of Santa-Esperanza and earlier Playing Patience, where only at the end of the novel do we find out that the narrator is dead and is telling us the story from a parallel dimension; or Alejandro Iñárritu’s film Amores Perros (the title is also ironical, as if parodying the esthetic of soap operas), where only at the end we understand what the connection is between the stories and that character whom we thought was secondary and turns out to be the main.

game

თამაში

game

13

ვიდეოთამაშების მუსიკა Music for Videogames ლაშა გაბუნია lasha gabunia დღევანდელ მსოფლიოში მუსიკა იქმნება არა მარტო კინოსთვის, თეატრისთვის, ტელევიზიისთვის, რადიოსთვის, არამედ ვიდეოთამაშებისთვისაც, რომლებსაც ჩვენში „კომპიუტერულ თამაშებს“ უფრო ეძახიან. ამ სფეროში, როგორც იტყვიან, დიდი ფული ტრიალებს. 2016 წელს ვიდეოთამაშების ბაზრის მოცულობამ მთელ მსოფლიოში 95 მილიარდ დოლარზე მეტი შეადგინა. სწორედ ამიტომ, კომპიუტერული თამაშების საუნდტრეკებს საკმაოდ დიდი მნიშვნელობა ენიჭება. ზოგიერთი თამაშის მუსიკა მოთამაშეს აჰიპნოზებს, ზოგიც ეხმარება იმ ადგილმდებარეობის ატმოსფეროში გაერკვეს, სადაც ვირტუალურად იმყოფება, ზოგიერთი კი ენერგიით მუხტავს და კიდევ უამრავ შეგრძნებას აღძრავს...

1970-იან წლებში, როცა ვიდეოთამაშები პირველად გამოჩნდა, როგორც გართობის ერთ-ერთი ფორმა, მუსიკა არსებობდა ანალოგური ფორმით კასეტებსა და 14

თამაში

In today’s world music is created not only for films, theater, television or radio, but also for videogames. Big money circulates in this sphere; the market in 2016 is worth more than USD 95 billion. All this makes original music written for computer games quite important.

Compositions vary: some hypnotize gamers, others help them better understand the atmosphere of the location the player is in, some charge them with energy or can cause numerous other feelings...

In the 1970s, when the first videogames were created for entertainment, music existed in the forms of audio cassette and vinyl. Such analog carriers could not be used in slot or game machines, and the game makers started thinking about ways they could incorporate music into them. It would be much cheaper and simpler to add digital music, and with the transformation of sound programming codes, adding music finally became possible. But the game

ფირფიტებზე. ასეთ მატარებლებს სათამაშო ავტომატებში ვერ გამოიყენებდი, ამიტომ თამაშების შემქმნელები დაფიქრდნენ, როგორი ფორმით ჩაენერგათ მუსიკა ამ ავტომატებში. ბევრად იაფი და უბრალო იქნებოდა ციფრული მუსიკის ჩართვა. ხმოვან ბგერაში პროგრამული კოდის გარდაქმნამ 1970-იან წლებში საშუალება მისცა თამაშების შემქმნელებს მუსიკა ჩაერთოთ სათამაშო ავტომატებში. ისე კი, პირველი თამაშების მუსიკა აუდიოკასეტებზე იწერებოდა, რადგან ამ ათწლეულში „ხმის დაფა“ (ე.წ. „აუდიო პლატა“) არ არსებობდა. ადრეული სათამაშო მუსიკა საკმაოდ მონოტონური იყო, მუდამ მეორდებოდა, ან მხოლოდ განსაკუთრებულ მომენტებში უკრავდა, როგორც ყველაზე ცნობილ თამაშში „პაკმენი“. სათამაშო ხმებად ციფრული ბგერები გამოიყენებოდა. გაციფრულების პროცესი 1980-იანი წლების თამაშებში განსაკუთრებით აქტიურად წარიმართა და ავტომატებსა თუ სათამაშო დანადგარებში მუსიკალური გაფორმება უფრო ინტენსიური გახდა. ამ ათწლეულის მეორე ნახევრიდან ვიდეოთამაშების მუსიკის შექმნაში გაცილებით მეტი მუსიკისმცოდნე ადამიანი ჩაერთო, ვიდრე მანამდე. ასეთი ცნობილი კომპოზიტორები არიან კოძი კონდო (დაწერა მუსიკა თამაშებისთვის: Super Mario Bros., The Legend of Zelda), კოიტი სუგიამა (Dragon Quest), რობ ჰაბარდი (Monty On the Run), ჰიროსი მიაგუტი (Out Run) და სხვები. გარდა სპეციალურად დაწერილი მუსიკისა, თამაშებისთვის დაიწყეს სხვადასხვა კომპოზიციის გამოყენება. მაგალითისთვის, სუპერპოპულარული „ტეტრისისთვის“ რუსული ხალხური სიმღერის „კორობეინიკის“ მელოდია გამოიყენეს.

თამაში

very first scores were recorded on audiocassettes, because ‘soundboards’ did not exist at that time.

The earliest music and digital sounds used in games was quite monotonous, repetitive or could be heard only at special moments, just like in the famous Packman. The process of digitalization developed actively in the 1980s and the music in machines and other gaming gadgets became more intensive. From the late 80s, comparatively more and more music experts became involved in creating music for videogames.

Some of the better-known composers are Koji Kondo (composer of music for Super Mario Bros., The Legend of Zelda), Koichi Sugiyama (Dragon Quest), Rob Hubbard (Monty on the Run), and Hiroshi Malaguti (Out Run). Apart from the original music composed for games, companies began using various famous compositions, for example, the music from a Russian folk song Korobeiniki is widely known as the Tetris theme.

At all stages of development, there have been just two techniques for creating or adjusting music for videogames. The first is sampling, or adding pre-recorded audio sound fragments, and the second is code generation. Together with the development of computers, the game authors decided to mainly switch to the first one. For example, instruments and orchestra sounds can be heard in the 2008 Alone in the Dark (composer Olivier Deriviere). An example of the code generation method is the music for Super Mario. game

15

ვიდეოთამაშების განვითარების ყველა ეტაპზე მუსიკის შექმნისა თუ მორგების ორგვარი ხერხი არსებობს: პირველი – ესაა სემპლების გამოყენება, ანუ უკვე ჩაწერილი აუდიოფრაგმენტების ჩასმა, და მეორე – მუსიკის კოდური გენერაცია. კომპიუტერის განვითარებასთან ერთად თამაშების ავტორები ძირითადად პირველ ხერხზე გადავიდნენ. მაგალითად, 2008 წელს გამოსულ თამაშში Alone In The Dark (კომპოზიტორი: ოლივიე დერივიერი), ინსტრუმენტები და ორკესტრების ხმები ისმის. მეორე ხერხის მაგალითია ზემოთ ნახსენები „მარიო“, რომლის მუსიკა კოდური გენერაციითაა შექმნილი. ბევრ მომხმარებელს თამაშის განმავლობაში ბეზრდებოდა ერთი და იგივე მუსიკის სმენა და ცდილობდა გარე პროგრამებით ჩაერთო სასურველი მელოდიები. სწორედ ამიტომ GTA 4-ის, – იგივე Grand Theft Auto IV-ის 16

თამაში

Many users started getting bored of listening to the same music while playing games, so they tried to turn on different music using other programs. This is why the authors of GTA 4 (composer Michael Hunter) thought of installing an option for choosing music for the game; players could even format their own radio station into the process. The modern gaming consoles Xbox, Playstation and Wii also have such options.

Today, music written for various popular computer games is often published as a separate album. The Japanese purchasing game

(კომპოზიტორი: მაიკლ ჰანტერი) შემქმნელებმა მოიფიქრეს თამაშში „ჩაეშენებინათ“ მუსიკის ამორჩევის შესაძლებლობა, და მეტიც – პროცესის დროს მოთამაშეს შეეძლო საკუთარი რადიოსადგურიც კი დაეფორმატებინა. თანამედროვე სათამაშო კონსოლებს (აპარატებს) – Xbox-ს, Playstation-ს თუ WiFi-ს აქვთ ასეთი შესაძლებლობები. დღეს ბევრი პოპულარული კომპიუტერული თამაშისთვის დაწერილი მუსიკა ცალკეულ ალბომად გამოდის. როცა იაპონელები სათამაშო დისკს ყიდულობენ, თითქმის იმავე ღირებულებას იხდიან ამ თამაშის საუნდტრეკის CD-ში. მეტიც – 1990-იანებში იაპონელებმა კომპიუტერული მუსიკის პირველი კონცერტებიც მოაწყვეს. დანარჩენ მსოფლიოში მსგავსი ღონისძიებები მოგვიანებით გავრცელდა. „კინოსა და ტელევიზიის ხელოვნების ბრიტანულმა აკადემიამ“ (BAFTA) 2003 წლიდან დააარსა „ვიდეოთამაშების სფეროში ბრიტანული აკადემიის პრემია“, რომლითაც კომპიუტერული თამაშები მან თანამედროვე ხელოვნების ერთ-ერთ ძირითად სახეობად აღიარა. ერთი ნომინაცია ვიდეოთამაშების მუსიკისთვისაც არსებობს. პირველად პრემია 2004 წლის 24 თებერვალს გაიცა და იგი კომპიუტერული მუსიკის ნომინაციაში თამაშს „ჰარი პოტერი და საიდუმლო ოთახი“, და მის კომპოზიტორს – ჯერემი სოულს გადაეცა. საუნდტრეკს ლონდონის სიმფონიური ორკესტრი ასრულებს და ცალკე კომპაქტდისკადაც გამოიცა.

თამაში

video games, often pay almost the same price for the CD of the game’s music scores. In the 1990s it was the Japanese who organized the first concerts where music from computer games was performed; such events later became popular throughout the rest of the world.

In 2003, BAFTA founded the British Academy Games Award for Best Game, acknowledging computer games as one of the main directions of modern art and introducing a nomination specially for videogame music. The first award was granted in February 24, 2004 to the Harry Potter and the Chamber of Secrets game with music composed by Jeremy Soule, performed by the London Symphony Orchestra and released as an album.

I will now present some world renowned composers, who are successful in this genre: Jeremy Soule, 1975 – this American composer has written music for famous games: Icewind Dale, Neverwinter Nights, Dungeon Siege, The Elder Scrolls III: Morrowind, The Elder Scrolls IV: Oblivion, The Elder Scrolls V: Skyrim, Warhammer 40,000: Dawn of War and others.

Jeremy is deservingly acknowledged as one of the best composers in the gaming industry.

Inon Zur, 1965 –a famous Hebrew composer, he creates music for films and television. He was introduced to the gaming industry in 1997 game

17

ახლა რამდენიმე საქვეყნოდ ცნობილ კომპოზიტორს წარმოგიდგენთ, რომლებიც სწორედ ამ მუსიკალურ ჟანრში წარმატებით მუშაობენ: ჯერემი სოული (Jeremy Soule, 1975) – ზემოთ ნახსენები ამერიკელი კომპოზიტორი, რომლის ნამუშევრებს შორის უნდა გამოვყოთ მუსიკა თამაშებისთვის: Icewind Dale, Neverwinter Nights, Dungeon Siege, The Elder Scrolls III: Morrowind, The Elder Scrolls IV: Oblivion, The Elder Scrolls V: Skyrim, Warhammer 40,000: Dawn of War და სხვები. ჯერემის სამართლიანად უწოდებენ სათამაშო ინდუსტრიის ერთ-ერთ საუკეთესო კომპოზიტორსა და გენიოსს. ინონ ზური (Inon Zur, 1965) – ცნობილი ებრაელი კომპოზიტორია, რომელიც წერს მუსიკას ფილმებისთვის და ტელევიზიისთვის. სათამაშო ინდუსტრიაში 1997 წელს მოხვდა, როცა შექმნა მუსიკა თამაშისთვის Baldur's Gate. მის პორტფოლიოშია ნამუშევრები თამაშებისთვის: Icewind Dale 1-2, Dragon Age: Origins, Dragon Age 2, Crysis და კიდევ სხვა მრავალისთვის, რომელთაც დღეს მთელი მსოფლიოს მოთამაშეები იცნობენ. მუსიკოსმა ბლომად ჯილდოც მიიღო. დამსახურებულად მიიჩნევა თამაშების ერთ-ერთ საუკეთესო კომპოზიტორად. აკირა იამაოკა (Akira Yamaoka, 1968) – ამ იაპონელმა მუსიკოსმა თამაშებისთვის მუსიკის წერა ჯერ კიდევ 1993 წლიდან დაიწყო. მისი ყველაზე ცნობილი და წარმატებული ნამუშევარია Silent Hill-ის ყველა ნაწილისთვის დაწერილი მუსიკა. ამ სერიისთვის მუშაობა მან 1993 წელს დაიწყო და 2009-ში დაასრულა. აკირამ ამ საშინელებათა ჟანრის თამაშის ეპიზოდებს შინაარსზე არანაკლებ შემაძრწუნებელი მუსიკალური თანხლება მოუფიქრა. იგი მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე სახელგანთქმული თამაშების კომპოზიტორად მიიჩნევა. ჯეკ უოლი (Jack Wall, 1964) – მსოფლიოს სათამაშო ინდუსტრიის ასევე ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და აღიარებული ამერიკელი კომპოზიტორია. მან მუსიკა 20-ზე მეტი თამაშისთვის დაწერა, რომელთა შორისაცაა: Myst Franchise, Splinter Cell, Jade Empire, Mass Effect, Call of Duty... 2011 წელს ჯეკმა თამაშისთვის Mass Effect 2 „ვიდეოთამაშების სფეროში ბრიტანული აკადემიის პრემია“ დაიმსახურა.

18

თამაში

when he wrote music for the Baldur’s Gate game. His portfolio includes music written for: Icewind Dale 1-2, Dragon Age: Origins, Dragon Age 2, Crysis, and others. The musician has received numerous awards and is also regarded as one of the best computer game composers.

Akira Yamaoka, 1968 – this Japanese musician began composing music for games as early as 1993. His most famous and successful works are scores for all editions of Silent Hill; he worked on them from 1993 through 2009. He is one of the most renowned game composers in the world.

Jack Wall, 1964 –also one of the most prominent and acknowledged American composers, he has written music for more than 20 games, including: Myst Franchise, Splinter Cell, Jade Empire, Mass Effect, and Call of Duty. In 2010, he received a BAFTA Video Game Award for Original Music written for Mass Effect 2.

Jesper Kyd, 1972 – is a famous Danish composer who focuses on electronic and orchestral music. He opened his own Recording Studio in Manhattan in 1998 and cooperates with such giants in the game industry as Activision, BioWare, Eidos, Electronic Arts, Konami, Microsoft, Sega, Shiny, Take 2, Treyarch and Ubisoft. He has composed music for more than 20 games, the most distinguished ones being those for the episodes Assassin's Creed Borderlands 1-2, Hitman and Darksiders 2.

It can be said that music is one of the best and most interesting parts of modern videogames.

Not only do composers work specifically on music for videogames creating famous scores, but also quite popular musicians. For example, world renowned German film score composer Hans Zimmer created music for games Call of Duty: Modern Warfare 2 and Crysis 2. Phil Collins gave rights to the creators of GTA to use his animated character in the 2006 Vice City Stories, who not only has Collins’ voice, but sings his famous hit In the Air Tonight.

Moreover, Trent Reznor and the Nine Inch Nails composed and recorded original music for ID Software's 1996 video game Quake. game

ჯესპერ კიდი (Jesper Kyd, 1972) – დანიელი სახელგანთქმული კომპოზიტორია, რომელიც ფოკუსირდება ელექტრონულ და საორკესტრო მუსიკაზე. 1998 წელს მანჰეტენზე საკუთარი ხმის ჩამწერი სტუდია ჩამოაყალიბა და სათამაშო ინდუსტრიის ისეთ გიგანტ ფირმებთან თანამშრომლობს, როგორებიც არიან: Activision, BioWare, Eidos, Electronic Arts, Konami, Microsoft, Sega, Shiny, Take 2, Treyarch და Ubisoft. მუსიკა დაწერა 20-ზე მეტი თამაშისთვის, რომელთა შორის შეგვიძლია გამოვყოთ: Assassin's Creed-ის ეპიზოდები, Borderlands 1-2, Hitman, Darksiders 2 და სხვები. შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვე ვიდეოთამაშებში მუსიკა ერთ-ერთი ყველაზე საუკეთესო და საინტერესო ნაწილია. მის შექმნაში არა მარტო თამაშებზე ფოკუსირებული კომპოზიტორები, არამედ საკმაოდ პოპულარული მუსიკოსებიც მონაწილეობენ. მაგალითად, საქვეყნოდ ცნობილმა გერმანელმა კინოსაუნდტრეკების კომპოზიტორმა ჰანს ციმერმა დაწერა მუსიკა თამაშებისთვის: Call of Duty: Modern Warfare 2 და Crysis 2. ფილ კოლინზმა GTA-ს შემქმნელებს 2006 წლის ვერსიაში Vice City Stories, უფლება მისცა მისი ანიმირებული ორეული გამოეყენებინათ, რომელიც არა მარტო ფილის ხმით ლაპარაკობს, არამედ მღერის მისსავე ჰიტსაც – In the Air Tonight. ჯგუფ Nine Inch Nails-ის ლიდერმა ტრენტ რეზნონმა მთელი ბენდის დახმარებით დაწერა და ჩაწერა მუსიკა შუთერისთვის Quake.

თამაში

game

19

ვიდეოთამაშები Video Games

მოწვეული ავტორი

დავით ლომია davit lomia

20

წარმოიდგინეთ, 10-საათიანი სამუშაო დღის შემდეგ ბრუნდებით შინ, ფიზიკურად და მენტალურად გამოფიტული, ზომბირებული – როგორც სამუშაო პროცესით, ასევე მისი ერთფეროვნებისგან გამოწვეული ტვინის ნაოჭების დაგლუვებით. თავისუფალი რამდენიმე საათის გატარების სულ რამდენიმე ვარიანტი გაქვთ უყუროთ მარტივად აღსაქმელ და სპეცეფექტებით გაჯერებულ ფილმს (სამუშაო დღის შემდეგ მაღალ მატერიებზე 3-საათიანი მსჯელობის ნახვა ყველას როდი შეუძლია), წაიკითხოთ წიგნი (ორივემ ვიცით, რომ ამას არ იზამთ), ან დაჯდეთ ტელევიზორის წინ და უყუროთ საინფორმაციო პროგრამებს (რაც ტვინის უჯრედების „გენოციდს“ უტოლდება). სამივეს ერთი მნიშვნელოვანი საერთო მახასიათებელი აქვს – ყველა მათგანი პასიური საქმიანობაა და მომხმარებელთან ცალმხრივ მონოლოგს წარმოადგენს. შესაძლოა საკუთარი თავის მთავარ პერსონაჟთან იდენტიფიცირება მოახდინოთ კიდეც, მაგრამ საბოლოო ჯამში თქვენ არანაირ გავლენას არ ახდენთ არც მის ბედზე და არც ისტორიის განვითარებაზე. თქვენ მხოლოდ დამკვირვებლის ფუნქცია გაკისრიათ. თუმცა არსებობს ხელოვნების მედიუმი, რომელიც მომხმარებელს პროდუქტთან პირდაპირი ინტერაქციის საშუალებას აძლევს და ისტორიის მოყოლისა და განცდის გამოცდილება სრულიად ახალ დონეზე აჰყავს. საუბარი ვიდეოთამაშებზეა.

თამაში

Imagine returning home after a ten-hour working day, exhausted physically and mentally, zombified by the working process, its monotony having smoothed your brain wrinkles. You have just a few spare hours to spend on vocational activities: watch a simply-perceivable movie with special effects (not everyone can watch a three-hour long discussion of high matters), read a book (we both know you won’t do that), or watch TV News programs (which is something like a genocide for brain cells). All three have one important trait in common - they are passive activities and represent a one-way monologue with the user. Although you might identify yourself with the main character, ultimately you have no influence on their fate or the development of the story. The only thing you need to do is watch. However, there’s an art medium which gives you an opportunity to directly interact with the product, which brings the storytelling and sensual experiences to a whole new level and this is – video games.

The video games industry brings about USD 20 billion annually. The budget spent on AAA games is gradually equaling that of Hollywood blockbusters, and has already surpassed them in some cases (e.g. GTA V - USD 265 million and Call of Duty: Black Ops at number two with game

ვიდეოთამაშების ინდუსტრიას წელიწადში 20 მილიარდი დოლარი მოაქვს. ბიუჯეტი, რომელიც AAA თამაშებზე იხარჯება, ნელ-ნელა უახლოვდება ჰოლივუდის ბლოკბასტერების სტანდარტებს, ზოგიერთ შემთხვევაში კი უკვე გადაუსწრო კიდეც (მაგ. GTA V, რომლის შექმნა 265 მილიონი დოლარი დაჯდა, მეორეადგილოსანი კი Call of Duty: Black Ops-ია, 250 მილიონი დოლარით), ამავე დროს ინდითამაშების დეველოპერების ხელში არსებული ინსტრუმენტები სავსებით საკმარისია, რათა ინდუსტრიაში „ახალი სისხლის“ ნაკადი არ შეწყდეს და ჰოლივუდის მსგავსად იდეების ნაკლებობამ და რისკზე უარის თქმამ სტაგნაცია არ გამოიწვიოს.

თამაში

Videogames are not only the youngest art medium, but are the fastest developing one, and the most innovational. The progress we have witnessed through the last decade is apparent even to those who are far from being experts and the reason is not just technical advancements. Characters, scripts, music – all of this is on such a high level that in a few years watching blockbusters in cinema won’t be necessary at all: you can become the main character in these blockbusters yourself; not only can you carry the weapons and create the major breakthroughs in the battle, but you also face moral dilemmas of a kind you will never face in real life. The best example of this is the Mass Effect franchise (I was going to call it a trilogy, but then read a fourth part is due for release). Mass Effect is a masterpiece not only as a game, but as a piece of scientific fantasy. Any author would envy the charactersthe battle scenes you witness and take part in have no competitor on the big screen, and the history that you write yourself is rare in both scale and sophistication. Mass Effect is the best the gaming industry can offer.

One of the common mistakes that the “external observers” make when discussing gaming is that they assume it is mostly for children, when in reality the average age of a gamer is 35. Maybe the very first generation of gamers in the 1990s was mostly comprised of kids, but the users have aged together with the development of the industry. Today, that very first generation represents the foundation of the business; that generation grew up, became employed and married – but continued playing.

This is what explains the ongoing success of such companies as Nintendo, which still offers games about Super Mario and Legend of Zelda, just as it did decades ago. Their customers are familiar with the characters and experience strong nostalgia towards them.

Apart from innovation, inter-activeness and

game

Guest Author

ვიდეოთამაშები არა მხოლოდ ხელოვნების ყველაზე ახალგაზრდა მედიუმია, არამედ ყველაზე სწრაფად განვითარებადი და ინოვაციურიცაა. ათწლეულების განმავლობაში მიღწეული პროგრესი შეუიარაღებული თვალისთვისაც კი გამაოგნებელია და ეს მხოლოდ ტექნიკურ წინსვლას როდი ეხება. პერსონაჟები, სცენარი, მუსიკა – დღესდღეობით ეს ყველაფერი იმდენად მაღალ დონეზეა შესრულებული, რომ რამდენიმე წელიწადში ახალი ბლოკბასტერების სანახავად კინოთეატრებში სიარული საერთოდ აღარ იქნება საჭირო. უკვე დღეს არსებობს შესაძლებლობა, რომ ამ ბლოკბასტერების მთავარი გმირი თვითონ გახდეთ. ვიდეოთამაშები არა მხოლოდ იარაღის „საკუთარ ხელში“ აღებისა და ბრძოლაში გარდატეხის საშუალებას გაძლევთ, არამედ მორალური დილემების წინაშეც გაყენებთ, რომელთა მსგავსებზეც პასუხისმგებლობის აღება რეალურ ცხოვრებაში არასოდეს მოგიწევთ. ამის საუკეთესო მაგალითი Mass Effect-ის ფრენჩაიზია (ტრილოგიის დაწერას ვაპირებდი, თუმცა ამ სტატიის წერის დროს მისი მეოთხე ნაწილის გამოშვების გეგმებზე შევიტყვე). Mass effect არა როგორც მხოლოდ თამაში, არამედ როგორც ხელოვნების ნიმუში, სამეცნიერო ფანტასტიკის შედევრს წარმოადგენს. პერსონაჟები, რომლებსაც აქ გაიცნობთ, ნებისმიერი ავტორის შესაშური ქმნილებები არიან. ბატალურ სცენებს, რომელთა მოწმეები და მონაწილეები გახდებით, დიდ ეკრანებზე კონკურენტები არ ჰყავთ, ისტორია კი, რომელსაც თავად „დაწერთ“, იშვიათია თავისი მასშტაბებით და დახვეწილობით. Mass Effect არის ყველაფერი საუკეთესო, რაც გეიმინგს შეუძლია შემოგვთავაზოს.

USD 250 million.) The Indie game developers have the necessary instruments to ensure that new blood will continuously flow in the veins of the industry and that no deficit of ideas and refusal to risk will cause stagnation as with Hollywood.

21

ერთ-ერთი მთავარი შეცდომა, რომელსაც ვიდეოთამაშებზე საუბრის დროს „გარე დამკვირვებელი“ უშვებს, მათი საბავშვო სეგმენტისთვის მიკუთვნებაა – მაშინ, როდესაც გეიმერის საშუალო ასაკი დღეს 35 წელს წარმოადგენს. შესაძლოა 1990-იანებში, გეიმერების პირველი თაობა მართლაც დიდწილად ბავშვებისგან შედგებოდა, მაგრამ ინდუსტრიის ზრდასთან ერთად იზრდებოდნენ მისი მომხმარებლებიც. დღეს გეიმინგის ინდუსტრიის საფუძველს კვლავაც ის პირველი თაობა წარმოადგენს, რომელიც გაიზარდა, დასაქმდა, დაოჯახდა, მაგრამ ისევ აგრძელებს თამაშს. ამით აიხსნება თუნდაც ისეთი კომპანიების მრავალწლიანი წარმატება, როგორიც „ნინტენდოა“, რომელიც თავის მომხმარებელს დღესაც ისევე, როგორც ათწლეულების წინ, „სუპერმარიოზე“ და ლინკზე (Legend of Zelda) სთავაზობს თამაშებს. მათი მომხმარებლები ამ პერსონაჟებს ათწლეულებია იცნობენ და მათთან ნოსტალგიის ძლიერი გრძნობა აკავშირებთ.

მოწვეული ავტორი

ინოვაციურობის, ინტერაქტიულობისა და ნოსტალგიის გარდა არსებობს ბევრად სტანდარტული ფაქტორებიც, თუ რატომ სარგებლობენ ვიდეოთამაშები ზრდადი პოპულარობით – ესკაპიზმი, სოციალური ინტერაქცია და მიღწევის გრძნობა.

22

ესკაპიზმი ყველაზე მარტივი გასაგებია. სამყაროდან მოწყვეტისთვის ვიდეოთამაშები ყველაზე მარტივ საშუალებას წარმოადგენენ. წიგნის ნელი ტემპი ახალი თაობის მოთხოვნილებებს ვეღარ აკმაყოფილებს, ვიდეოთამაშები კი ამ სამყაროდან თავის დაღწევის ყველაზე სწრაფ და ლეგალურ მეთოდს წარმოადგენენ და ამავე დროს აქტიური გართობის ათობით (თუ არა ასობით) საათს სთავაზობენ თავიანთ მომხმარებელს. ძალადობა ვიდეოთამაშებში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული თემაა. გეიმინგის ოპონენტებიც ამაზე აპელირებენ. რეალურად კი მთავარი პრობლემა სამყაროსგან თავის

თამაში

nostalgia, there are more standard factors affecting the growing popularity of video games and these could be escapism, social interaction and feelings of achievement.

Escapism is the most understandable factor, since videogames offer the simplest way to escape reality. The slow pace of a book can no longer satisfy the demands of the new generation, while video games offer the quickest legal method to escape from this world for tens and hundreds of hours with active engagement. Violence is one of the most popular themes in these games and industry opponents use it widely as an argument against gaming.

In reality, the main problem is in the urge to escape from reality. Rarely does an art medium have the ability to attract such masses. And I am speaking from my own experience of sitting in front of a computer all night through and placing virtual reality ahead of the actual one. All this and the age restrictions imposed by the industry itself (which many parents do game

დაღწევის სურვილია. იშვიათია ხელოვნების მედიუმი, რომელსაც ხალხის მასობრივად ჩათრევის ასეთი უნარი გააჩნდეს. ამას საკუთარი გამოცდილებიდან, კომპიუტერთან გათენებული ღამეებიდან და ვირტუალური სამყაროს რეალურის წინ დაყენების შემთხვევებიდან გამომდინარე ვამბობ. ეს ყველაფერი და თავად ინდუსტრიის მიერ დაწესებული ასაკობრივი შეზღუდვები (რომლებსაც არცერთი მშობელი არ აქცევს ყურადღებას) ცხადყოფს, რომ ვიდეოთამაშები სულ უფრო და უფრო ნაკლებადაა ბავშვებისთვის და საკუთარი აქცენტი ზრდასრულ ადამიანებზე აქვს გადატანილი. ისეთებზე, რომლებსაც პასუხისმგებლობის გრძნობა და საკუთარი დროის განკარგვის უნარი გააჩნიათ. მშობლებისთვის კი ისღა დამრჩენია სათქმელად, რომ შეხედონ რას თამაშობენ მათი ბავშვები, თავად განსაზღვრონ რამდენად შეეფერება ეს მათ ასაკს და თუ საერთოდაც კარგი დედ-მამობა სურთ, დროდადრო თავადაც აიღონ ხელში კონტროლერი/მაუსი.

თამაში

As for social interaction and a feeling of achievement, the first is one of the main reasons for the popularity of online games.

People with poorly developed social skills have an opportunity to meet many people with the same interests as their own and, as often is the case – insult them online. Playing an online game with real friends is also one of the best methods for social interaction and gives an opportunity to spend more time with them. A sense of achievement is also mainly connected with online games (though not only); often

Guest Author

რაც შეეხება სოციალურ ინტერაქციას და მიღწევის გრძნობას: ეს პირველი ერთერთი მთავარი მიზეზია ონლაინთამაშების პოპულარობისა. აქ ცუდად განვითარებული სოციალური უნარების მქონე ადამიანებს შესაძლებლობა აქვთ გაიცნონ მრავალი მსგავსი ინტერესების მქონე ადამიანი, და როგორც ხშირად ხდება ხოლმე, შეურაცხყოფა მიაყენონ მათ. ონლაინთამაშების მეგობრებთან ერთად თამაში, სოციალური ინტერაქციის ერთ-ერთ საუკეთესო მეთოდს წარმოადგენს და მეგობრებთან უფრო ხშირად ურთიერთობის საშუალებას იძლევა. მიღწევის გრძნობაც ძირითადად ონლაინთამაშებს ეხება (თუმცა არა ექსკლუზიურად). ხშირ შემთხვევაში ონლაინგეიმერებს შეუძლიათ ათობით საათი გაატარონ ისეთ რუტინულ საქმიანობაში, რომ შესაძლოა გაგიკვირდეს კიდეც, რა საჭიროა ამისთვის ვირტუალურ სამყაროში გადასვლაო, პასუხი კი მარტივია –

not pay attention to) reveals that video games are becoming less and less concentrated on children and are extensively accenting adults; the ones who are have the power to manage their time and life responsibly. The only thing I can tell parents is that they should be interested in what their children are playing and should evaluate whether these games are relevant to their child’s age or not. If they want to be good parents, from time to time they should take the controller and mouse in their own hands, too.

game

23

მოწვეული ავტორი

მიღწევები. ბევრი ადამიანისთვის 90 ლეველზე ასასვლელად ან იშვიათი აბჯრის შესაძენად დღეების ხარჯვა უფრო ადვილი და მისაღებია, ვიდრე იგივე დროის რეალურ სამყაროში რაიმე პროდუქტიულზე დახარჯვა. ამის მარტივი მიზეზიც არსებობს: ვირტუალურ სამყაროში შედეგს უფრო სწრაფად აღწევ და გაცილებით ნათლად ხედავ. არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს, რომ ეს მიღწევა რეალურად არაფერს წარმოადგენს. ჯანქის მსგავსად ზოგჯერ გეიმერის ტვინსაც მხოლოდ შემდეგი დოზის მიღებაზე შეუძლია ფიქრი. გრძელვადიანი გეგმები მისთვის უმნიშვნელოა. ეს ყველაფერი რა თქმა უნდა გეიმინგის ყველაზე ბნელ მხარეს წარმოადგენს.

24

ბოლოს კი იგივე რჩევით დაგტოვებთ, როგორიც სულელური შეკითხვებით დაღლილ ექიმს შეეფერება, რომელსაც მობეზრდა ისეთ შეკითხვებზე პასუხების გაცემა, რომლებზეც პაციენტმა პასუხი ისედაც უნდა იცოდეს. მოიხმარეთ ვიდეოთამაშები ზომიერად, რათა გააკონტროლოთ სტრესი, კვირაში რამდენიმე საათით მოწყდეთ რუტინას, განავითაროთ თქვენი წარმოსახვა, ნახოთ ახალი ადგილები, გაიცნოთ ახალი პერსონაჟები, მოისმინოთ ახალი ისტორიები და ამ ყველაფერთან პირდაპირი ინტერაქცია გქონდეთ. თუ გადააჭარბეთ დანიშნულ დოზას, მიიღებთ გეიმინგ-დიაბეტს, რომლის შემდეგ თქვენი ცხოვრება ვიდეოთამაშების ყოველდღიური დოზის გარეშე წარმოუდგენელი გახდება, მათგან მიღებულ სიამოვნებას უბრალო მოთხოვნილება შეცვლის და თამაში იგივე რუტინად გადაიქცევა, რომლისგანაც თავდაპირველად თავის დაღწევას ცდილობდით. შემდეგი სია იმ ადამიანებისთვისაა რეკომენდებული, ვისაც ვიდეოთამაშებთან შეხება არ ჰქონიათ, მაგრამ სურთ ძალა გამოსცადონ გართობის ახალ ინდუსტრიაში: Limbo, Bastion, Portal, Civilization V, Grand Theft Auto V, Minecraft, Walking Dead, Skyrim.

თამაში

gamers spend dozens of hours on routine activities, and it may be surprising that they then need to move into a virtual world, but the answer is simple – achievements. For many, spending days unlocking new levels and purchasing rare arms is much easier and more acceptable than spending time on something more productive in the real world. And there is a simple reason for it: you get the results faster in the virtual world and you see them more clearly. And it doesn’t matter anymore that in reality the results are worthless. Resembling a junky, the only thing a gamer can think about is the next dose; all the long-term goals seem comparatively insignificant. Obviously, all this concerns the darkest sides of gaming.

Finally, all I can provide here is the recommendations that any doctor would give when fed up with the stupid questions, the ones that the patient should already know the answers to. Playing games should be done in moderation, in order to control stress, escape from routine for a few hours per week, develop imagination and explore new places, get acquainted with new characters and stories and have direct interaction with all. If you don’t play responsibly, you will develop ‘gaming diabetes’, which will result in you becoming addicted. The pleasure you’ll get from them will be substituted with a feeling of need and the game which you used in the first place to escape the routine will itself become a routine.

The following list is recommended for those who have never had any experience in video games and want to get familiar with this entertainment industry: Limbo, Bastion, Portal, Civilization V, Grand Theft Auto V, Minecraft, Walking Dead, Skyrim.

game

მსოფლიოს უძველესი საფეხბურთო არენა – „სანდიგეით როადი“ 1804 წელს აშენდა. აქ პირველი საფეხბურთო მატჩი 1860 წლამდე არ გამართულა. პირველად ამ სტადიონზე ერთმანეთს „ჰალამი“ და „შეფილდი“ შეხვდნენ. „სანდიგეითი“ ძალიან პატარაა, თუმცა მისით ადგილობრივი გულშემატკივრები მაინც ძალიან ამაყობენ. სტადიონი სულ 700 გულშემატკივარს იტევს.

Built in 1804 in the Sheffield suburb of Crosspool, England, Sandygate Road is the oldest football and cricket stadium. The world's first inter-club football match was played on the grounds: Hallam vs Sheffield F.C., in 1860.

Although Sandygate is very small and has a capacity for only 700 fans, the locals are very proud of it.

The Beijing National Stadium, AKA Bird’s Nest, was constructed specially for the 2008 Summer Olympics by Pritzker Architecture Prize laureates Jacques Herzog and Pierre de Meuron.

პეკინის ეროვნული სტადიონი მეტსახელად „ჩიტის ბუდე“, პეკინის ოლიმპიურ ქალაქში 2008 წლის ზაფხულის ოლიმპიური თამაშებისთვის აიგო. სტადიონი აგებულია პრიცკერის პრემიის ლაურეატი არქიტექტორების – ჰერცოგისა და დე მერონის პროექტით. მშენებლობა 2008 წლის მარტში დასრულდა.

თამაში

game

25

kiT xv a

ციკო ინაური ciko inauri

1. სახელი და გვარი

1. ნინო კირთაძე

2. პროფესია

2., მსახიობი, სცენარისტი

3. როგორ დაახასიათებთ საკუთარ თავს?

3. „ცხვარი ცხვარიაო და თუ გაცხარდა ცხარიაო“ – აი ასე.

4. ბავშვობის დაუვიწყარი მოგონება...

10. რას ინატრებთ?

4. სოფელში ვიყავით, მამაჩემის სახლში, რომელიც მერე გაჭირვების წლებში ჩვენებმა გაყიდეს. ალბათ ძალიან პატარა ვიყავი – სიარულს ვსწავლობდი. დედას იღლიებით ვეჭირე, მამა უფრო შორს, კაკლის დიდ ხესთან იყო ჩამუხლული, ხელები ჰქონდა გაშლილი და მეუბნებოდა: მოდი, ნინიკო, მოდი... მე პირველ ნაბიჯებს ვადგამდი, მისკენ მივდიოდი და ვგრძნობდი როგორ უხაროდა დედას, რომელიც ნელა უკან მომყვებოდა, რომ რაღაც გამომდიოდა. კადრივით მახსოვს ეს სცენა – მახსოვს რაღაც ყვითელი მეცვა, მახსოვს დიდი კაკლის ხე, დაშვებული ტოტებით, და რა დიდი სიყვარულით მიმზერდა მამა.

11. რა არ გამოგდით?

5. კოსმონავტობაზე.

12.უკან რომ დაგაბრუნათ, რას შეცვლიდით?

6. დაახლოებით 17 წლის ვიყავი, მგონი, როცა გადავწყვიტე, რომ მარტო მეცხოვრა. სხვათა შორის ეს გადაწყვეტილება არ იყო მთლად მისაღები იმ დროს, მაგრამ მშობლები მიხვდნენ, რომ ეს მჭირდებოდა და არ

5. რაზე ოცნებობდით?

6. პირველი დამოუკიდებელი არჩევანი, რომელმაც თქვენი ცხოვრება შეცვალა.

7 საყვარელი ფილმი და რეჟისორი.

8. საყვარელი მუსიკოსი და სიმღერა.

9. წიგნები, რომლებმაც ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინეს თქვენზე.

13. თქვენი ყველაზე დიდი მიღწევა არის...

14. ბედნიერებისთვის გჭირდებათ...

26

თამაში

game

შემწინააღმდეგებიან.

7. კენძი მიზოგუში. ფილმი – ვიმ ვენდერსის „პარიზი ტექსასი“.

8. იოჰან სებასტიან ბახი. სიმღერა – „ჩემი ჟღალი მიმინო” 9. მარგარეტ იურსენარის „ადრიანეს მოგონებები“, ბორხესის „პოეზიის აკვანი“, „ქართული სძლისპირნი“ და კიდევ ბევრია ძალიან.

10. რომ ფრთები მქონდეს.

11. მშვიდი ცხოვრება.

12. არაფერს. რადგან იმან, რაც იყო გამზარდა და ჩამომაყალიბა.

13. რომ ვარ თავისუფალი, სულხან-საბას განმარტების თანახმად ვგულისხმობ ამ სიტყვას.

14. ვიცოდე, რომ ჩემი მშობლები, შვილი და შვილიშვილები არიან ბედნიერები.

15. მთლიანობის განცდა.

თამაში

game

27

15. სიყვარული არის...

16. სხვისი ჩვევები არ მაღიზიანებს.

16. ჩვევა, რომელიც გაღიზიანებთ.

17. ძალადობას.

17.. რას ვერ აპატიებთ ადამიანს?

18. შეგეძლოს გააკეთო არჩევანი და გესმოდეს, რომ ამ არჩევანზე პასუხისმგებელი ხარ, ანუ გააზრებული გქონდეს, რომ ნებისმიერი შენი ნაბიჯი შენს პასუხისმგებლობას გულისხმობს.

18. რას ნიშნავს იყო თავისუფალი?

19. ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი არის...

20. სამი რამ, რისთვისაც ბრძოლა ღირს.

19. რომ დაიხარჯო, სიყვარულით აკეთო რასაც აკეთებ და სინანული არ წაიღო სამარეში.

20. ღირსება, ღირსება და ღირსება.

21. კინო თქვენთვის არის...

21. ცხოვრების წესი.

22. როგორ დაახასიათებდით საკუთარ თავს კამერის წინ?

23. რა არის ის მთავარი თვისებები, რომლებიც მსახიობს სჭირდება?

23. ნიჭი.

24. თქვენი ფილმებიდან რომელს გამოარჩევთ?

24. „უთხარით ჩემს მეგობრებს, რომ მკვდარი ვარ“.

25. ახალ ფილმზე, რომლის მთავარი თემაა ხანგრძლივი მანიპულაცია და შენიღბული ძალადობა.

25. ახლა რაზე მუშაობთ?

28

22. ეგ სხვამ უნდა თქვას – ამდენად ობიექტური ვერ ვარ.

თამაში

game

k iT x v a 1. Name:

1. Nino Kirtadze

2. Profession:

2. Director, actress, screenwriter

3. How would you describe yourself?

3. With an old Georgian proverb: a lamb is a lamb but it can be very bitter if it becomes mad.

4. Unforgettable childhood memory: 5. What were your dreams?

6. The first independent choice you made that changed your life: 7. Favorite movie and director 8. Favorite musician and song.

9. Books that have made the biggest impression on you: 10. You wish...

11. You are unable to...

თამაში

4. I was in a village, in my paternal home, which we sold in times of hardship. I must have been very young – just learning to walk. My mum held me under my armpits, my father was further away, kneeling under a large walnut tree with his arms spreading out, telling me: Come, Naniko, come... I was taking my first steps, going towards him and could feel how happy my mother was, following me carefully. I remember this scene like a still image – I was dressed in yellow, I remember that big tree with heavy branches all the way to the ground and the love with which my father was looking at me.

game

29

5. To become an astronaut.

6. I was about 17 when I decided to move out and live alone, totally unacceptable for the times, but my parents understood that I needed it and did not prevent me from doing so.

7. Wim Wenders – Paris, Texas; Kenji Mizoguchi.

8. Johann Sebastian Bach. The song - My Auburn Falcon.

9. Marguerite Yourcenar’s Memoirs of Hadrian, Georgian lullaby and many more.

10. I had wings.

11. Lead a peaceful life.

12. Nothing. Since whatever happened has raised and shaped me.

13. Being free, I mean ‘free’ by Sulkhan-Saba Orbeliani’s definition of this word.

30

თამაში

game

12. If you could go back in time, what would you change?

14 To know that my parents, child and grandchildren are happy.

13. Your biggest accomplishment is...

15. A feeling of unity.

14. For Happiness you need...

16. Other’s habits do not irritate me.

15. Love is...

17. Violence.

16. A habit that irritates you?

18. To be able to make a choice and to realize that you are responsible for it, to understand that any step you take is your responsibility.

17. What is it that you can’t forgive?

18. What does it mean to be free?

20. Three things worth fighting for

19. To do your best fully, to do what you do with love and not carry regrets to the grave.

21. Film for you is ...

20. Dignity, dignity and dignity.

22. How would you describe yourself in front of the camera?

21. A way of life.

19. The most important thing in life is ....

22. Others should– I can’t be objective.

23. What are the main characteristics that an actor needs to have?

23. Talent.

24. Which of your films is special for you?

24. Tell my friends that I'm dead.

25. What are you working on now?

25. A new film, which focuses on lengthy manipulation and disguised violence.

თამაში

game

31

ხელოვნება „ლეგოს“ აგურებით

Art with Lego Bricks ხათუნა ხაბულიანი khatuna khabuliani ნათან სავაია (Nathan Sawaya) – ხელოვანი ნიუ-იორკიდან. მუშაობდა თიხითა და სხვა ტრადიციული მასალებითაც, მაგრამ წარმატება მას „ლეგოს“ (LEGO) სტანდარტული კუბებით აგებულმა ქანდაკებებმა მოუტანა. თუმცა ეს უცბად და იოლად არ მომხდარა. ბავშვობაში მისი გატაცება ამ თამაშით ბუნებრივად გამოიყურებოდა, იმიტომ, რომ „ლეგო“ ყველა ბავშვს უყვარს. ადამიანის სიმაღლის პირველი ფიგურა „ლეგოს“ აგურებით – „ბოქსიორი“ მან ერთგვარი პროტესტის ნიშნად გააკეთა – იმ ემოციურ ფონზე, როცა მშობლებმა ძაღლის ყოლის ნება არ მისცეს. ხელოვნებით დაინტერესებული ყოველთვის იყო, თუმცა ამ მიმართულებით საკუთარ თავში დიდად დარწმუნებულიც არ ყოფილა და სამართალმცოდნეს პროფესია აირჩია. მუშაობდა კიდეც კორპორაციულ იურისტად, მხოლოდ თავისუფალ დროს უთმობდა გრაფიკასა და ფერწერას. ერთხელაც ბავშვობისდროინდელი „ლეგო“ იპოვა და დაიწყო სხვადასხვა ემოციის გამომხატველი ფიგურების აგება, ვებგვერდიც გააკეთა ამ ფიგურების ქსელში გასავრცელებლად, რომელსაც ისეთი რაოდენობის ვიზიტორი გამოუჩნდა, რომ ნათან სავაიამ თავისი ცხოვრების რადიკალურად შეცვლა გადაწყვიტა. მან თავი გაანება სამსახურს და მთელი დრო „ლეგოს“ ქანდაკებების შექმნას დაუთმო.

32

თამაში

Nathan Sawaya, an artist from New York, used to work with clay and other traditional material, but became famous only after starting to build sculptures using Lego. This did not happen quickly or easily. In childhood, enjoying Lego seemed quite normal, as every kid does. The first man-size Lego sculpture he constructed was a boxer, as a personal protest in light of the emotional distress he experienced when his parents didn’t let him have a dog. He was always interested in arts, but was never confident he would succeed in this direction and therefore chose to pursue a legal career and even worked as a corporate lawyer. At that time, painting and graphic design were just his hobbies.

One day he found an old Lego set from his childhood and started building different figures that represented various emotions, he created a website to promote his works and when these became popular and attracted many visitors, he decided to radically change his life: quitting his job and concentrating only on Lego and his art works. Building each new piece begins by him creating a skeleton. If he finds a mistake, he just demolishes the sculpture with a hammer and begins all over again. His largest work is the sculpture of a Tyrannosaurus Rex skeleton, which was made using 80,000 Lego bricks and took him almost a whole summer to finish. His large-scale game

თითოეულ ახალ ნამუშევარს ესკიზით იწყებს, შემდეგ კი „ლეგოს“ აგების ჩვეული ტექნიკით აგრძელებს. შეცდომის შემთხვევაში ჩაქუჩის ერთი დარტყმით შლის ქანდაკებას და თავიდან იწყებს. მათ შორის ყველაზე დიდი ზომისაა ტირანოზავრის ჩონჩხის ქანდაკება, რომელიც „ლეგოს“ 80 000 აგურისგან აშენდა და ნათან სავაიამ მასზე მუშაობას მთელი ზაფხული დაუთმო. 2014 წელს ლონდონში მოეწყო მისი მასშტაბური გამოფენა სახელად THE ART OF THE BRICK, რომელიც CNN-მა წლის ერთერთ ყველაზე მნიშვნელოვან სანახაობად დაასახელა. „გარდიანთან“ ინტერვიუში ნათან სავაია საუბრობს მის მიერ შერჩეული მედიუმის სპეციფიკაზე და მისით მიღწეულ ეფექტზე: „თავდაპირველად ხალხი ელოდა, რომ დაინახავდნენ იმას, რასაც საბავშვო სათამაშოების მაღაზიაში ხედავენ. ამ მედიუმის მიბმა ხელოვნებასთან არ არის რთული, მაგრამ აქ ამავდროულად ემოცია უნდა იყოს გადმოცემული. ნათან სავაიას „ლეგოს“ ქანდაკებებში საკუთარი ფანტაზიით შექმნილი კომპოზიციების გარდა ბევრი ცნობილი ისტორიული არტეფაქტის რეპლიკასაც ნახავთ. მათ შორის მარსელ დიუშანის „შადრევანსა“ (Marcel Ducham, „Fountain“) და ვერმეერის „გოგონას საყურით“ (Vermeer, „Girl with the Pearl Earring“), აღდგომის კუნძულის ქანდაკებასა (Easter Island Moai statue) და გრანტ ვუდის „ამერიკულ გოთიკას“ (Grant Wood, „American Gothic“). სავაია ამბობს, რომ ეს ნამუშევრები განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია მისთვის, რამდენადაც მათი მეშვეობით თვითონ ხელოვანად ჩამოყალიბდა და საკუთარი იდენტობაც იპოვა.

თამაში

exhibition THE ART OF THE BRICK was held in 2014 in London and was named one of the most spectacular shows of the year by CNN. In his interview with The Guardian, Nathan talks about the specificity of the medium he chose and the effects: “Initially, I think people expected to see what they would find in a toy store. The medium makes it easy to connect with art, but the challenge is to convey the emotion as well.”

Apart from Lego sculptures made with his imagination, Nathan has also created replicas of many famous historical artifacts like Marcel Ducham’s Fountain and Vermeer’s ‘Girl with Pearl Earring,’ the Easter Island Moai statue and Grant Wood’s ‘American Gothic.’

Sawaya says that these works are especially important for him since with their help he has established himself as an artist and discovered his true identity.

game

33

ბრაიან გრიფინის გამოფენა „კომ დე გაღსონისთვის“

„ქართლის დედა“

თვის გამოფენა

„ფაბრიკა“ მის.: ნინოშვილის 8 18 ნოემბერი - 18 დეკემბერი

34

ეს ფოტოები „კომ დე გაღსონის“ კრეატიულმა დირექტორმა – რეი კავაკუბომ ჟურნალ Six-ისთვის საბჭოთა საქართველოში, 1989 წელს გადააღებინა ბრაიან გრიფინს. 25 წლის შემდეგ ისინი ხელახლა გამოქვეყნდა ჟურნალ Dazed-ში, რის შემდეგაც ფოტოპროექტმა ახალი სიცოცხლე დაიწყო და მთელ მსოფლიოში გაითქვა სახელი – მათ შორის უკვე დამოუკიდებელ საქართველოში.

თამაში

Brian Griffin exhibition

„Mother Georgia“ for Comme des Garcons Fabrika 8 Ninoshvili Street 18 November – 18 December Creative Director of Comme des Garcons Rei Kawakubo asked Brian Griffin to shoot photos of Soviet Georgia for SIX magazine in 1989. 25 years later they were published again in Dazed. The project has been revived since and gained worldwide popularity, including in the now independent Georgia.

game

exhibition of month

35

game

თამაში

36

თამაში

game

თვის გამოფენა

exhibition of month

37

game

თამაში

თეატრალური თამაშების ახალი წესები თბილისის ძველი უბნის თეატრში New game rules in Tbilisi’s old district theater ლელა ოჩიაური Lela Ochiauri რა აღელვებს და აწუხებს თანამედროვე ადამიანს? რა არის მისი მთავარი და უპირველესი სატკივარი; რას ფიქრობს აწმყოსა და მომავალზე – ისევე და იგივეს, როგორც და რასაც ადრე ფიქრობდა? და რას ხედავს, ან რა სურს, რომ ამ მომავალში დაინახოს? რა არის მისი მიზანი და როგორია გამოცდილება, რომელიც მოსვენებას არ აძლევს და აიძულებს, იყოს ფხიზლად. აიძულებს ფრთხილად იყოს ან პირიქით – სწორედ იმიტომ, რომ ვიღაცამ ეს გზა უკვე გაიარა და აღმოაჩინა, რომ აღმოაჩინოს, რომ უმოქმედობამ, შიშმა და სასოწარკვეთამ ბევრად მეტი დააკარგვინა, ვიდრე გაბედულებამ და სიმტკიცემ, თუნდაც წაგებულ ომში? ესაა მთავარი თემები და პრობლემები, რომლებიც რეჟისორ დათა თავაძეს იზიდავს, აღელვებს, რომლებზეც ფიქრობს და ამ ფიქრებს, წუხილს, განცდებს მაყურებელს ახალი თეატრალური ენითა და ხედვით, ახალი ფორმით უზიარებს. დათა თავაძისა, და აქედან გამომდინარე, მისი თეატრის ცხოვრება „სამეფო უბნის თეატრში“ (რომელიც მისმა ბებია-ბაბუამ – მსახიობმა იზა გიგოშვილმა, და მსახიობმა და რეჟისორმა 38

თამაში

What does modern humanity worry about?

What is its foremost pain? What does it think about the present or future - the same things it thought before? And what does it see? What does it want to see in the future? What are its goals or experiences? Do they cause unrest and make it become more vigilant? Or maybe it is the other way around, since somebody has already walked that path and discovered that inaction, fear and despair have cost humanity much more than boldness and determination, even in the battles that were bound to be lost.

These are the main issues which interest director Data Tavadze; the things he cares about, the things he thinks about, later presenting them to the audience using new theatrical language, vision and shape.

The life of Data Tavadze, thus that of the Royal District Theater (which was founded in 1997 by his grandparents – actress Iza Gigoshvili and actor and director Merab Tavadze, and his parents, actors Nato Murvanidze game

მერაბ თავაძემ, ასევე მშობლებმა – მსახიობმა ნატო მურვანიძემ, და მსახიობმა და რეჟისორმა ნიკო თავაძემ 1997 წელს დააარსეს) 2008 წლიდან აითვლება – დრამატურგ დავით გაბუნიასთან, ახალი თაობის რეჟისორებთან – მიხეილ ჩარკვიანთან და პაატა ციკოლიასთან; მსახიობებთან – ქეთა შათირიშვილთან, კატო კალატოზიშვილთან, ნატუკა კახიძესთან, სალომე მაისაშვილთან, მაგდა ლებანიძესთან, იაკო ჭილაიასთან, გიორგი შარვაშიძესთან, პაატა ინაურთან, თორნიკე გოგრიჭიანთან, პაატა შიშინაშვილთან, გიორგი ყორღანაშვილთან, ანა წერეთელთან, შაკო მირიანაშვილთან; სცენოგრაფ ქეთი ნადიბაიძესთან და მუსიკოს ნიკა ფასურთან – მოკლედ, გუნდთან ერთად (ამ შემთხვევაში არ ვეხები თემურ ჩხეიძისა და მისი სახელოსნოს; ნიკო თავაძის, დავით საყვარელიძისა თუ სხვათა სპექტაკლებს ისეთი მსახიობების მონაწილეობით, როგორებიც არიან: მედეა ჩახავა, თამარ სხირტლაძე, ნატო

თამაში

and Niko Tavadze) can be analyzed since 2008 – the year when it was established in its current form. The team consists of dramaturgist Davit Gabunia; directors of the new generation Mikheil Charkviani and Paata Tsikolia; actors Keta Shatirishvili, Kato Kalatozishvili, Natuka Kakhidze, Salome Maisashvili, Magda Lebanidze, Iako Chilaia, Giorgi Sharvashidze, Paata Inauri, Tornike Gogrichiani, Paata Shishinashvili, Giorgi Korganashvili, Ana Tsereteli, and Shako Mirianashvili; scenographers Keti Nadibaidze; and musician Nika Pasuri. (In this case I am not writing about Temur Chkheidze and his workshop, plays staged by Niko Tavadze and Davit Sakvarelidze and others which featured such actors as Medea Chakhava, Tamar Skhirtladze, Nato Murvanidze, Nino Kasradze, Baia Dvalishvili, Lili Khuriti, Nana Khuriti,

game

39

მურვანიძე, ნინო კასრაძე, ბაია დვალიშვილი, ლილი ხურითი, ნანა ხურითი, მალხაზ აბულაძე, დავით ხურცილავა და სხვები). დათა თავაძე 7 სპექტაკლის (დავით გაბუნიას „სხვისი შვილები“, „ტროელი ქალები“ და „პრომეთე. დამოუკიდებლობის 25 წელი“, ავგუსტ სტრინდბერგის „ფრეკენ ჟული“, მარიუს ფონ მაიენბურგის „მახინჯი“, ფერდინანდ ბრუკნერის „ტკივილი არის ახალგაზრდობა“ და მოზარდმაყურებელთა თეატრში – უილიამ შექსპირის „ზამთრის ზღაპარი“) რეჟისორია. სამყარო, რომელსაც ის სცენაზე ქმნის, სხვადასხვა მხატვრული ელემენტით, დეტალით, ნიუანსითაა გამოძერწილი, პერსონაჟების დახვეწილი კოსტიუმებით, რეკვიზიტით, დეკორაციით დაწყებული, სიტყვის, ფრაზის, დრამატურგიული წყობის, ხასიათების, მოქმედების, პლასტიკისა და პლასტიკური ნახაზის მრავალგვარობით დამთავრებული. აბსტრაგირებული რეალობა, მისი განყენებულობის, განტევებულობის ძალიან მძაფრი შეგრძნებითა და განზოგადების მაღალი ხარისხით აწყობილი. მან და მისმა გუნდმა ერთად შექმნეს „სამეფო უბნის“ თეატრი და მისი შთამბეჭდავი სახე ჩამოაყალიბეს. აქ ხდება ის, რაც საქართველოს არცერთ თეატრში არ ხდება, მაგრამ ისიც, რაც მანამდე თვით ამ სივრცეშიც არ ყოფილა. სწორედ ამიტომ, თავისუფლად და გადაჭარბების გარეშე შეიძლება ითქვას, რომ დღეს საქართველოში არსებობს ახალი ქართული თეატრი, რაც ნიშნავს ახალ ხედვას, ახალ აზროვნებას, ახალ თეატრალურ გამომსახველ ენას, თავისთავადსა და სპეციფიკურს, ინდივიდუალურსა და გამორჩეულს – რაც ნამდვილ ხელოვნებას ახასიათებს. ეს ახალი თეატრი ყოველთვის ღიაა – თავისუფალი აზროვნებისთვის, თავისუფალი ფორმისთვის, ახალი სტილისთვის, ექსპერიმენტისთვის, რომელიც არავინ იცის, რით და როგორ დასრულდება, რა სახეს მიიღებს. აქ თამამ ექსპერიმენტებს არ უფრთხიან. თეატრი ღიაა მათთვის, ვისაც სამყაროში, ცხოვრებაში აწუხებს იმაზე მეტი, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს და ვისაც ხელოვნებაში აქვს ამ წუხილის, ტკივილის, განცდისა და ფიქრის ისეთივე ფორმითა და გზებით გაზიარების სურვილი და უნარი. ვისაც სათქმელი და მისი გამოხატვის იმგვარად გამჟღავნების შესაძლებლობა, როგორც სხვას 40

თამაში

Malkhaz Abuladze, Davit Khurtsilava and others).

Data Tavadze has directed seven plays (Davit Gabunia’s The Children of Others, Women of Troy and Prometheus/25 Years of Independence, August Strindberg’s Fröken Julie, Marius von Mayenburg's The Ugly One, Ferdinand Bruckner’s Pains of Youth and William Shakespeare’s A Winter’s Tale in the Youth Theater). The world he creates on the stage is shaped by various artistic elements, details, nuances, exquisite costumes, superb artifacts- from decorations to words, phrases, dramaturgical structure, characters, actions, plasticity and the diversity of all.

Abstract reality, built by separation, very clear demonstration of forgiveness and a high level of generalization.

He and his team have created this impressive Royal District Theater as it is. What happens here is absolutely different from anything in other theaters, and even from what has been seen in this theater itself. Therefore, easily and without exaggeration it can be said that the new Georgian theater does exist today, and by this I mean new vision, new thinking, new theatrical language – different and specific, individual and distinguished: that is what characterizes real art.

This theater is always open to free thinking, free forms and new styles; no one fears bold experiments and nobody knows how they will end. It is open for those who in fact worry much more about the things in the world and life than you could imagine at first glance, and for those who have the wish and ability to share these fears, worries, pain, suffering and thoughts; those who have something to say and express in such a way that others (both individuals and theaters) can’t.

I can boldly say that the new theatrical generation does exist in Georgia and that this generation has things to say, has an attitude (both civil and creative), does not fear losses or wins, neither in times of warship nor peace.

This generation does not hold back from talking about taboos, does not fear openness and “nakedness” or “shyness” when facing the game

(თეატრს ერთიანად და არა სხვებს – ინდივიდუალურად) არ შეუძლია. ისიც შეიძლება ასევე პირდაპირ განვაცხადო, რომ საქართველოში არსებობს ახალი თეატრალური თაობა და რომ ამ თაობას აქვს სათქმელიც, პოზიციაც (როგორც მოქალაქეობრივი, ასევე შემოქმედებითი), არ აქვს დამარცხების შიში და გამარჯვებაც არ აშინებს, არც ომისა და არც მშვიდობის ჟამს. არც „დახურულ“ თემებზე საუბრის ერიდება, გახსნილობისა და „სიშიშვლის“, და არც კლასიკასთან „სიმორცხვე“ აბრკოლებს – ქართველ თუ უცხოელ დრამატურგებთან ზიარებით. რომ ეს თაობა აკეთებს ცნობიერ არჩევანს – როგორი უნდა იყოს ახალი ქართული თეატრი, რა პროცესები უნდა მიმდინარეობდეს იქ, როგორ უნდა მართონ ეს პროცესები, რა ენაზე ესაუბრონ თანამედროვეებს და რა გზავნილები გაუშვან მომავალში, რადგან გულგრილები არ არიან. ახალ თეატრს – ასე თავისუფალსა და ასე მოლივლივეს, ასეთ შთამბეჭდავსა და თავისთავადს, ასეთი განსაკუთრებული მიმართულებისა და წინააღმდეგობების გარეშე მოქმედს, ამავე დროს ძალიან მყარი და ვიტყოდი – მკაცრი პრინციპები და ინდივიდუალური დამოკიდებულებები აქვს. ამ ახალ თეატრში ხშირად „იმეორებენ სიტყვებს“ და სიმართლედ აქცევენ მათ. აქ მოქმედებენ და აზრს ანიჭებენ საკუთარ და სხვის არსებობას. აქ საუბრობენ პრობლემებზე, რომლებიც ადამიანებს აწუხებთ და ტკივილებზე, რომლებიც მათ სტკივათ. აქ საუბრობენ სიყვარულსა და სიძულვილზე, შეხვედრებსა და განშორებებზე, სიცივესა და სიკვდილზე, ომსა და მშვიდობაზე,

თამაში

classics of Georgian and foreign playwrights.

I can say that this generation makes a conscious choice about what the Georgian new theater should look like, what processes should be taking place there and what it should become in future – all this because they are never indifferent.

This new theater, so free, impressive and different, having such special direction and the determination to overcome obstacles, has at the same time firm, even strict principles and individual attitudes.

game

41

They often “repeat words” here, but turn them into the truth. They take action and give a meaning to their and others being. They talk about problems that worry people, pains they suffer. They talk about love and hatred, meetings and separations, coldness and death, war and peace, about war again and the saved lives. They discuss what can happen when somebody loses their home, hope and faith and also how a single word can destroy everything, while a smile can open all the doors that lead to the awaited spring and hopes.

Here, they talk about memories and the power of forgetting, justice and faith (theirs and of our country), ordeals and pains which they have suffered and the ways or roads that the new generation chooses, the one that is exactly of the same age as the independence of Georgia.

You can bravely entrust the present as well as future of the theater to Data Tavadze (and a few other young directors in this and other theaters). First of all, it is here, in the old district of Tbilisi, in an old and renewed building that the Georgian theater has found its new theatrical language and has discovered the new rules of the game. This is that very case when you are not afraid of the present and think that Georgian theater does have a future.

კვლავ ომზე და გადარჩენილ სიცოცხლეებზე. მსჯელობენ იმაზე, თუ რა მოხდება, როდესაც ვიღაც სახლს, იმედსა და რწმენას დაკარგავს და იმაზეც, თუ როგორ შეიძლება ერთმა სიტყვამ ყველაფერი დაანგრიოს, ერთმა ღიმილმა კი გააღოს ყველა კარი, საიდანაც დიდი ხნის ნანატრი გაზაფხული და იმედი იჭრება. აქ საუბრობენ მეხსიერებისა და 42

თამაში

This theater and Tavadze have a future and the language he speaks, the rules he sets and artistic forms with which he plays are a reality and not an illusion, not selfdeception or subjectivity, and this is proved by the frequent acknowledgement from international society (look at all the tours and invitations that Tavadze’s plays receive from numerous European and Asian theaters), and further proved once again just recently. At the Fast Forward (2016 European Festival for game

დავიწყების ძალაზე, მსჯავრსა და ბედზე (საკუთარსა და ქვეყნისაზე), განსაცდელსა და კვლავ ტკივილებზე, რომლებიც ერგოთ, და გზებზე, რომლებსაც თაობა ირჩევს, რომელიც ზუსტად იმდენი წლისაა, რამდენისაც – საქართველოს დამოუკიდებლობა! დათა თავაძეს (ახალი თაობის რამდენიმე სხვა ახალგაზრდა რეჟისორთან ერთად ამ და სხვა თეატრებში) „თამამად შეიძლება ანდო“ ქართული თეატრის აწმყოცა და მომავალიც. უპირველესად, სწორედ აქ, თბილისის ძველ უბანში, ძველ და განახლებულ შენობაში იპოვა ქართულმა თეატრმა ახალი თეატრალური ენა და თამაშის ახალი წესებიც გამოიგონა. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც აწმყოსი არ გეშინია და ფიქრობ, რომ ქართულ თეატრალურ ხელოვნებას მომავალიც აქვს. ის, რომ ახალ ქართულ თეატრსა და დათა თავაძეს ნამდვილად აქვს მომავალი და რომ ენა, რომელზეც მეტყველებს, თამაშის წესები, რომლებსაც იგონებს და მხატვრული ფორმები, რომლებითაც თამაშობს – რეალობაა და არა ილუზია, არა თავის მოტყუება და მიკერძოება, არამედ საერთაშორისო საზოგადოებისგან არაერთხელ აღიარებული ფაქტიც (ამას მეტყველებს „სამეფო უბნის თეატრის“ გასტროლები და მიწვევები არაერთ ევროპულ თუ აზიურ თეატრში, სწორედ დათა თავაძის სპექტაკლებით), სულ ახლახან კიდევ ერთხელ დადასტურდა. გერმანიაში, ბრაუნშვიგის სამეფო თეატრში, 24-27 ნოემბერს გამართულ თეატრის ახალგაზრდა რეჟისორთა მე-6 საერთაშორისო ფესტივალზე Fast Forward (2016 European Festival for Young Stage Directors) დათა თავაძე სპექტაკლისთვის „ტროელი ქალები“ მთავარი პრიზით დააჯილდოვეს და აღიარეს ყველაზე პერსპექტიულ და ახლებურად მოაზროვნე ხელოვანად.

თამაში

Young Stage Directors), which took place this November in Braunschwig Royal Theater, Germany, Data Tavadze was awarded the Gran Prix for his play The Women of Troa and recognized as one of the most promising and innovative artists. game

43

ანეტა ბასიშვილის გამოფენა ესტიაში მის.: წინამძღვრიშვილის 60

Aneta Basishvilis Exhibition at Estia Address: 60 Tsinamdzgvrishvili Str.

44

თამაში

game

ჯანსაღი ცხოვრების

მცხეთის ქუჩა #13, თბილისი, საქართველო 13 Mtskheta Str. Tbilisi, Georgia Tel: 0322 14 90 06

კინოთამაში და კინო, როგორც ქართული ენის შესასწავლი საშუალება Film - games and film as a means to learn the Georgian language ციკო ინაური ciko inauri კინოთამაშების ისტორია ჯერ კიდევ „ფანტასმაგორიებიდან“ იწყება, როდესაც ეგრეთ წოდებული „მოხეტიალე შოუმენები“, კინოგამომგონებლები თავისი აპარატებით სხვადასხვა ქვეყანაში მოგზაურობდნენ და საზოგადოებას, რომელსაც კინო „ეშმაკისეული“ ეგონა, მრავალფეროვან ჩვენებებს წარუდგენდნენ. 1889 წელს სწორედ ერთ-ერთმა „მოხეტიალე შოუმენმა“ – პაულ ფილიდორმა ბერლინში საშინელებათა ფოტოების ჩვენება მოაწყო, რასაც კვამლისა და ხმოვანი ეფექტები ახლდა. ამ სანახაობისგან მაყურებელი ისე შეშინდა, რომ დარბაზიდან გიჟივით გარბოდა. თავად „ფანტასმაგორიის“ წარმდგენელი – პოლ ფილიდორი კი, სიკვდილით დასჯას ძლივს გადაურჩა. ასეთი იყო თავიდან კინო – არა სამსახიობო გარდასახვაზე, არამედ პირდაპირი გაგებით თამაშზე და სანახაობრიობაზე აგებული. სწორედ ამიტომ არასოდეს მესმის ადამიანების, რომლებიც კინოში მხოლოდ მსახიობის 46

თამაში

The history of film-games begins from the “phantasmagorias”, when the so-called “straying showmen,” film-inventors, travelled with their cameras to different countries and held film-screenings for people, who at that time regarded films as something satanic. In 1789 one such entertainer, Paul Philidor, held a magic experiment show with ghosts, smoke and sound effects in Berlin. The audience was so horrified that people ran out of the hall and the author of the project barely escaped a death sentence. Such was the film industry in the beginning, not about the performing arts, but literally based on acting and show.

Therefore, I can never understand people who appreciate only the artistic performance of actors in a movie. Of course it is important, just as the set and director’s vision are, which should be much more sentimental and easily comprehendible for mass audiences than the story that is told, but still, the most important thing in movies is reflecting reality and bringing game

ოსტატურ ცვლილებაზე გიჟდებიან. რა თქმა უნდა მნიშვნელოვანია დეკორაციაც, მსახიობის თამაშიც და რეჟისორის ხედვაც, რომელიც ბევრად სენტიმენტალური და მასისთვის აღქმადი უნდა იყოს, ვიდრე რომელიღაც მოყოლილი ისტორია, თუმცა კინოში ყველაზე მთავარი რეალობის ასახვა და ამ რეალობის მაყურებლამდე სწორად მიტანაა. კარგი კინო, უცხო ენაზეც კი, ნებისმიერი ადამიანისთვის გასაგები უნდა იყოს. ის ემოციებით და ვიზუალური შთაბეჭდილებით თამაშია, რომელიც ყველას ატყვევებს. სწორედ ამიტომ შეიძლება კინოს, როგორც ენობრივი, და ასევე როგორც სულიერი, ვიზუალური თანამედროვე ხელოვნების ერთ-ერთი, პირადად ჩემთვის კი – ყველაზე შთამბეჭდავი დარგი ვუწოდო. მსოფლიოს უამრავ ქვეყანაში კინო უკვე დიდი ხანია სხვადასხვა საგნის შემსწავლელ საშუალებად გამოიყენება, რაც ნიშნავს იმას, რომ კინო სხვადასხვა დარგისთვის წამყვანი თამაშიც გახდა. მაგალითად, ძალიან ბევრ ქვეყანაში კინო უცხო ენის დაუფლების მნიშვნელოვანი ასპექტია (ე.წ. „ცელულოიდის ენები“). გერმანიაში კინოს საშუალებით ენის შესწავლა ჩვეული პრაქტიკაა. გოეთეს ინსტიტუტში კურსზე „ყურება, მოსმენა, საუბარი, ტესტირება“ – ფილმებით გერმანული ენის შესწავლა ძალიან პოპულარულია და ყოველწლიურად უამრავი უცხოელი სტუდენტი რეგისტრირდება. პროგრამაში შედის ფილმები, რომლებითაც სტუდენტებს თანამედროვე გერმანული ენის შესწავლა შეუძლიათ. ფილმის ყურების შემდეგ იმართება დისკუსია. სტუდენტები ერთმანეთში საუბრობენ როგორც ფილმის შინაარსის, ისე მასთან დაკავშირებული პრობლემების შესახებ. შემდეგი ეტაპი უკვე ტესტირებაა. სტუდენტებს ურიგდებათ გარკვეული ტიპის სავარჯიშოები, ტარდება თამაშის ტიპის დისკუსიები. საბოლოო ჯამში ასწორებენ შეცდომებს და აჯამებენ შედეგებს, თუ ვინ როგორ გაიგო თავად ფილმი და ფილმის ენა, რომელიც საბოლოოდ მათი ენის შემსწავლელი მთავარი საგანია.

it properly to the audience. Good films, even if in a foreign language, should be easily understandable for the audience. It is a play of emotions and visual impressions that captures the audience. This is why I personally believe that the film industry, both language-wise and spiritually, is the most impressive field in the modern visual arts.

In numerous countries films have long been used for educational purposes, which means that it has become the leading method for various other disciplines as well. For example, in many countries movies are used as a powerful tool for learning a foreign language (the so-called celluloid languages). Learning German through films is a common practice in Germany, the Goethe Institute course “Watching, Listening, Speaking, Testing” offers such a method and is very popular with the numerous foreign students that register for it annually. The program includes movies with which students can learn the modern German language, discussions are held after the screening and students talk about the plot and problems that are raised in it. Students are then given special exercises and tests. Finally students correct mistakes and summarize how they understood the movie and its language.

It is interesting that this method is not far behind the world accredited programs like TestDaf or DSD. Many philologists believe that such a method is efficient. That is why I decided to create a similar program with my colleague Tea Kamushadze for the

საინტერესოა, რომ ენის შემსწავლელი ასეთი სისტემა არ ჩამორჩება მსოფლიოში ცნობილ ენის პროგრამებს (ტესტდაფს (TestDaf) და დსდ-ს (DSD). ბევრი ფილოლოგის აზრით, კინოთი ენის შესწავლის ამგვარი პროგრამა ეფექტური და სწრაფია. სწორედ ამ მაგალითზე ჩემს კოლეგასთან ერთად გადავწყვიტე იდენტური პროექტის ქართული ვარიანტი შემექმნა და

თამაში

game

47

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში უცხოენოვანი სტუდენტებისთვის თეა ქამუშაძესთან ერთად გამოვეცი წიგნი: „ქართული კინოს სამეტყველო ენა“, რომლითაც უცხოელი სტუდენტები უნივერსიტეტში ენას უფრო ეფექტურად და მცირე დროში შეისწავლიან. წიგნში 15 ფილმის აღწერა, ტესტები და სავარჯიშოს ტიპის თამაშებია შესული. ეს არის ე.წ. სილაბუსი ლექტორებისთვის, რომლებსაც უკვე დაწერილი და დამუშავებული მასალა აქვთ იმისთვის, რომ უცხოენოვან სტუდენტებს ფილმების საშუალებით ქართული ენა შეასწავლონ. ეს პროექტი ალბათ ასე წარმატებით სწორედ იმიტომ დასრულდა, რომ მე არასოდეს ვეთანხმებოდი კინოს ერთ კონკრეტულ სწორხაზოვან განმარტებას, როგორც გასართობი ხელოვნების დარგისას. კინო არის დარგი, რომელიც არა მხოლოდ ვიზუალური მხარით, სამსახიობო ოსტატობითა და რეჟისორის იდეალური ხედვებით შემოიფარგლება, არამედ მისი გამოყენება, ჩემი აზრით, წიგნზე მარტივადაც კია შესაძლებელი საგანმანათლებლო და სახელმძღვანელო მიზნებისთვის, რადგან კინო ყველაფერს

international students studying in the Tbilisi State University and published a book: ‘The Spoken Language of Georgian Film” (“ქართული კინოს სამეტყველო ენა“), which helps students learn Georgian more effectively and quickly. Fifteen movies are described in the book, along with tests and exercises. This is the so-called syllabus for lecturers, who have already written and processed material they will use to teach Georgian language to foreign-language speaking students.

No doubt this project was so successful because I never agreed to that specific, one-sided definition of film, which describes it as a field of entertainment art. Film is not just about visual arts, performance or the idealistic vision of director, but in my opinion, it can be used for educational and teaching goals, and could sometimes be even better than books, because films express everything more effectively and in a shorter time period.

Learning languages though movies is one example, as it is a project that entertains, educates and at the same time helps you learn a language.

Film-plays are not only about actors performing; the audience can also perform. If we find a smart solution, we will be able to turn this into an educational product as well.

As for the film recommendation, I will provide brief information about those films that are about games: 1) Life Is Beautiful Director: Roberto Benigni Genre: comedy, drama Year: 1997 The film was a critical and financial success from the beginning. It won the Grand Prix at the 1998 Cannes Film Festival and three Academy Awards: Best Foreign Language Film, Best Music, Original Dramatic Score and Best Actor for Benigni himself.

Plot: During WWII Jewish father and son are sent to a concentration camp in Italy. In order to protect his son from the brutal reality the father tells him that everything in the camp is a

48

თამაში

game

ბევრად მცირე დროში და ეფექტურად ამბობს. სწორედ ამის მაგალითია კინოთი ენის შესწავლა – პროექტი, რომელიც თან გართობს, თან განათლებას გაძლევს, და თან ენის შესწავლაში გეხმარება. კინოთამაში კი მხოლოდ ფილმში მსახიობების თამაშს არ გულისხმობს. კინოთი თამაში მაყურებლებსაც შეგვიძლია. თუ ჭკვიანურ მიგნებას მოვუძებნით, შევძლებთ, რომ ის თამაშთან ერთად საგანმანათლებლო პროდუქტადაც ვაქციოთ. ასევე, „კინორეკომენდაციის“ სახით მოკლე ინფორმაციას მოგაწვდით იმ ფილმების შესახებ, რომლებშიც მთავარი სიუჟეტი ზუსტად თამაშებს ეხება. „ცხოვრება მშვენიერია“ რეჟისორი: რობერტო ბენინი ჟანრი: კომედია, დრამა გამოშვების წელი: 1997 ფილმმა გამოსვლისთანავე კრიტიკოსების დიდი მოწონება დაიმსახურა და კომერციულადაც საკმაოდ წარმატებული აღმოჩნდა, „ოსკარზე“ კი სამ ნომინაციაზე: „საუკეთესო უცხოური ფილმი“, „საუკეთესო მსახიობი მამაკაცი“ და „საუკეთესო ორიგინალური მუსიკა“ იყო წარდგენილი, რომელთაგან „ოსკარი“ „საუკეთესო მსახიობი მამაკაცის“ ნომინაციაში რობერტო ბენინიმ მიიღო. ფილმმა ასევე 1998 წელს კანის კინოფესტივალზე გრანპრი მიიღო.

complicated game and that the main prize will be given to that boy, who will be able to hide from the soldiers. The father does everything to convince his son and keep him alive.

2) 13 Tzameti Director: Gela Babluani Genre: action, thriller Year: 2005 The film won the World Cinema Jury Prize at the 2006 Sundance Film Festival. It also won two awards at the 62nd Venice Film Festival.

Film Critic associations Empire, Total Film and UNCUT gave 4 out of 5 stars to the film.

Plot: 20-year-old Sebastian reads a strange letter about a ‘mysterious job’, which was not intended to him. Following the instructions

ფილმის ძირითადი სიუჟეტი შემდეგია: მეორე მსოფლიო ომის დროს, იტალიაში, საკონცენტრაციო ბანაკში ებრაელ მამა-შვილს აგზავნიან. იმისთვის, რომ მამამ ბავშვი ომის სასტიკი რეალობისგან დაიცვას, ატყუებს, თითქოს ყველაფერი რასაც ბანაკში ხედავს, დიდი თამაშია და მთავარი პრიზი იმ ბიჭს შეხვდება, რომელიც შეძლებს და თვალში არ მოხვდება ზედამხედველებს. მამა ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რათა ბიჭუნამ მისი ამბავი დაიჯეროს და ცოცხალი გადარჩეს.

თამაში

game

49

„13“ რეჟისორი: გელა ბაბლუანი ჟანრი: მძაფრსიუჟეტიანი, თრილერი გამოშვების წელი: 2005 ფილმს 2006 წელს სანდენსის კინოფესტივალზე მსოფლიო კინოს ჟიურის პრიზი აქვს მიღებული. ასევე ვენეციის 62-ე კინოფესტივალზე ორი ჯილდოს მფლობელია. კინოკრიტიკოსთა ასოციაციებმა Empire, Total Film და UNCUT ფილმს 5-დან 4 ვარსკვლავი მიანიჭეს. ფილმის ძირითადი სიუჟეტი შემდეგია: ოცი წლის სებასტიანი უცნაურ წერილს წაიკითხავს, რომელიც მას არ ეკუთვნის. ის ამ წერილის საშუალებით უცნაური ადამიანების სამყაროში აღმოჩნდება, სადაც ფულზე „რუსულ რულეტკას“ თამაშობენ. დანიშნულების ადგილას მისულ სებასტიანს მძღოლი ხვდება და დავალების ადგილას მიჰყავს, სადაც სასტიკი დავალების შინაარსს მაშინვე ხვდება, თუმცა უკანდახევის შანსი უკვე აღარ არსებობს. „შემიყვარე თუ გაბედავ“ რეჟისორი: ან სამიუელი ჟანრი: დრამა, კომედია, მელოდრამა გამოშვების წელი: 2003 ფილმი კრიტიკოსების დიდმა ნაწილმა პრემიერის დღესვე დადებითად შეფასა. Rotten Tomatoes-ზე დადებითი შეფასებები აქვს. ფილმში მთავარ როლებს გიომ კანე და მარიონ კოტიარი ასრულებენ. ძირითადი სიუჟეტი კი შემდეგია: საუკეთესო მეგობრებს – ჯულიენს და სოფის, ბავშვობიდან საკუთარი თამაში აქვთ, რომელსაც ზრდასრულებიც განაგრძობენ. თამაშის ძირითადი მოტივი შემდეგია: იგებს ის, ვინც უფრო საშიშ, ან საშინელ საქციელს ჩაიდენს. ეს თამაში მათ ეხმარებათ თავი იმ ფაქტს აარიდონ, რომ სინამდვილეში ერთმანეთი ძალიან უყვართ.

50

თამაში

he finds himself in a world of strange people who play the ‘Russian Roulette” for money. When Sebastian arrives to the secret location, he is met by the driver to takes him to the destination, where he instantly realizes the essence of the cruel assignment, but has no chance to back off.

3) Love me if you Dare Director: Yann Samuell Genre: drama, comedy Year: 2003 The film received positive acclaim by most of the film critics. It has good rating on Rotten Tomatoes. Main It stars Marion Cotillard and Guillaume Canet.

Plot: Best friends Julien and Sophie play a special game since childhood, which they continue as adults. The main rule is simple: win whoever makes more extreme and risky dares. This game helps them avoid admitting the fact that in reality they are in love with each other.

game

მსოფლიოში პირველ სათამაშოებად ინდის ცივილიზაციის ქვის სათამაშო ეტლები სახელდება (ძვ.წ.აღ.-ის 3000-1500წწ.), რომლებიც ბორბლებით იყო დამაგრებული. ხოლო სათამაშო თოჯინები, რომლებიც ქვისგან და გამაგრებული მიწისგან მზადდებოდა, ძველ ეგვიპტურ კულტურაში გვხვდება. თოჯინებს თავზე პარიკები ეხურათ და გადასაადგილებლად ძალიან მძიმე იყო. საინტერესოა, რომ მაშინ თოჯინები 14 წლის ზევით ასაკისთვის იყო განკუთვნილი. შედარებით პატარა ასაკის ბავშვებს კი ქვის ან კერამიკის სათამაშოებით ათამაშებდნენ.

First toys - the first known toys in the world were stone toy carts with wheels from the Indus Valley civilization (3000-1500 BC). The first toy dolls, made of stones and hardened mud, were found in the Egyptian culture.

They were decorated with wigs and were very heavy. It is interesting that at that time the toys were designed for children over 14 years, while the younger ones played with smaller stone and ceramic ones.

The first female Georgian Olympic Champion was Mzia Jugeli, 8-times USSR Champion in Artistic Gymnastics, laureate of the Berlin and Romanian World Festivals, and winner of numerous international tournaments and awards. Throughout her career she obtained 13 gold, 9 silver and 6 bronze medals in some of the most prestigious tournaments worldwide.

She was invited to the Atlanta 1996 Summer Olympics and carried the status of Honorable Olympic Female. Her photos were displayed among other honorable female Olympians.

პირველი ქართველი ოლიმპიური ჩემპიონი ქალი სსრკ-ის რვაგზის ჩემპიონი, ბერლინისა და რუმინეთის მსოფლიო ფესტივალების ლაურეატი, მრავალი საერთაშორისო ტურნირის გამარჯვებული და პრიზიორი, ტანმოვარჯიშე მზია ჯუღელი იყო. მსოფლიოს ყველაზე პრესტიჟულ შეჯიბრებებში მას მოპოვებული აქვს ოქროს 13, ვერცხლის 9 და ბრინჯაოს 6 მედალი. 1996 წელს მზია ჯუღელი ატლანტის საიუბილეო ოლიმპიურ თამაშებზე საპატიო ოლიმპიელი ქალის სტატუსით მიიწვიეს, სადაც ქალ ოლიმპიელთა მუზეუმში მისი ფოტოებიც იყო გამოფენილი.

თამაში

game

51

ჩემი ფეხბურთი My Football გიორგი კეკელიძე giorgi kekelidze „მესხმა ბურთი გაიტანა კარში, სახიფათო მდგომარეობაში!..“ – საოჯახო ზეპირისტყვიერების ისტორიკოსები დღემდე დავობენ, მე მეკუთვნის ეს სტრიქონები თუ ჩემს ბიძაშვილს. ღრმა ბავშვობა იყო, ცოტაც რომ ამოვცურე, ასე გაგრძელდა – გურიაში ფეხბურთის მოედანი ხშირ შემთხვევაში ქუჩა იყო, სადაც მანქანა ისეთივე სიხშირით ჩამოივლიდა, რა სიხშირითაც შიშველი ფანები ჩამორბიან ნამდვილ სტადიონებზე. დარტყმას „დაყუდება“ ერქვა. თუ მეკარეს ძლიერი ბურთების ეშინოდა – „დაყუდება“ არ იყო. ბურთი ძელს არ ხვდებოდა, თუ კი, მაშინ კარის ზომა იზრდებოდა – ძელის მაგივრობას ქვა სწევდა. ფეხები სულ დალეწილი გვქონდა, „აბა, ბალეტს ხომ არ ვცეკვავდით“. ჰო, ალბათ ყველგან ასე ხდებოდა. არა მარტო ჩვენს ქვეყანაში. ადამიანებს, როგორც წესი, სწორედ ასე დაწყებული ისტორიები გვიყვარს – ისინი ხომ ღარიბ უბნებში იზრდებოდნენ. აი, პელე ჩვრის ბურთით თამაშობდა, მარადონა – ფორთოხლით, აგერ ახლა რიბერი ლამის მეკურტნედ მუშაობდა და რუნი ვიღაც ჯიბგირებთან მუშტი-კრივით ამთავრებდა „მატჩს“. სანაკრებო განხრით, როგორც გითხარით, მე ინგლისის გულშემატკივარი ვარ. ეს არ ვიცი, საიდან მოდის, ვერაფრით ვიტყვი – ერთ დღეს 52

თამაში

“Meskhi scored a ball into the goal in a risky play” – family folklore historians are still debating whether this phrase belongs to me or my cousin.

When I swam a bit out of depth in my childhood, this is how things used to be – in Guria the streets were often used as a football field, where a car would pass as rarely as a naked fan running to the stadium. Hitting a ball was called “dakudeba”. If the goalkeeper feared a strongly hit ball it wasn’t regarded as ‘dakudeba’. The ball never hit the goal post, but if it did, we would decide to make the size of the goal larger – stones were used to denote the goal borders. Our feet were always injured of course: “It wasn’t ballet dancing, right?”

I guess it was like this everywhere, not just in Georgia. People, as a rule, like such stories – they lived in poor districts, for example, Pele played with a tissue ball, Maradona with an orange, now Ribery worked as a loader and Rooney’s “matches” ended with fights.

In terms of football teams, I love England.

I don’t know where this came from, I have no idea – I have no reason which would sound something like this: I once watched a beautiful pass by McManaman, preferred it over Rivaldo’s stunt and made the decision.

It is something done blindly. I think, in the beginning, everyone choses this way, almost blindly, but later stands beside his favorite team in happiness or misery. My enemy is game

მაკმანამანის ლამაზ პასს ვუყურე, რივალდოს ფინტს ვამჯობინე და ავირჩიემეთქი. უფრო ბრმა ამბავს ჰგავს. ალბათ ყველა ასე ირჩევს თავიდან, თითქმის თვალდახუჭული, და მერე – ჭირში თუ ლხინში, გვერდით უდგას საყვარელ გუნდს. არგენტინა ჩემი მტერია (ბრჭყალებში რომ ჩავსვა, ყალბი იქნება). განა არ ვიცი, რომ ხშირად გვჯობნიან ხოლმე (ეს უცხო გუნდებზე პირველ პირში ლაპარაკიც ფეხბურთის სენთაგანია), რომ მარადონას იმ საღამოს ხელიც ღმერთის ჰქონდა და ფეხიც, რომ ოუენის მცირე რევანში და ბექჰემის მიკნავლებული თერთმეტმეტრიანი ისტორიას არ ცვლის, მაგრამ „აქა ვდგავარ და სხვაგვარად არ ძალმიძს”. ისე, აშკარად ძველი საქმეა: ფარაონთა სამარხებში არქეოლოგებმა ბურთებს მიაგნეს. არავინ იცის, რისთვის იყენებდნენ მათ ეგვიპტელი ზეპურები, მაგრამ ადამიანებმა ერთ დღესაც რომ ფეხი დაჰკრეს, ცხადია: ძველი ბერძნები ესკიპიროსს თამაშობდნენ, რომაელები – გარპას-ტუპს, იაპონელები – კემარს, ჩინელები – ძი-ნიუს. ეს სახეობები ფეხბურთის ჰომოერეკტუსები იყვნენ. ფეხბურთის ჰომოსაპიენსი (დღეს ჰომოფაბერად ქცეული) ინგლისში დაიბადა, XIX საუკუნეში. ფეხბურთს ჩვენშიც თამაშობენ. ადრე უფრო უკეთ. იმ ადრინდელის ექოს ექო იყო ავტორდაუდგენელი სტრიქონები, დასაწყისში რომ გაგაცანით და ალბათ გაგაცინეთ. ნუ ჩამითვლით ფსევდოპატრიოტულ გამოხდომად. როდის-როდის და, ფეხბურთზე ლაპარაკისას ყველაზე გულწრფელი ვარ – აბა, ადექით, ჩასვით მესხის ადგილას რომელიღაც მოქმედი ქართველი ფეხბურთელის გვარი, დაარღვიეთ მარცვლების რაოდენობა, რიტმი, რითმა, რაც გნებავთ. ამაოდ. სახიფათო მდგომარეობაც ვერ შევქმენით, გოლს ვინღა ჩივის.

თამაში

Argentina (putting this word into quotes would be fallacious.) Of course, I know that very often they are better (talking about other teams is also one of the evils of being a football fanatic), that Maradona’s hands and feet had power from God during that match, that Owen’s minor revenge and Beckham’s timid penalty can’t change history, but “here I stand, I cannot do otherwise.”

Obviously, it is ancient history: they discovered balls in the tombs of the pharaohs. Nobody knows what they were used for, but one day someone hit it with their foot that’s how it all began. Ancient Greeks played Episkyros, Romans – Harpastum, Japanese – Kemari, Chinese – Cuju. These were the homo erectus of football.

Homo sapiens (today homo faber) of football were born in 19th century England.

We used to play football, as well. We played it better in the past. The echo of an echo from those times was that line from an unknown author, which I already presented at the beginning of this article, and which probably made you smile.

Don’t think of my words as pseudo patriotic; when, if not while talking about football, am I most sincere? Now stand up, put the surname of any acting Georgian player instead of Meskhi, change the number of syllables, rhythm, rhyme, whatever... but alas. We won’t be able to create even a risky game, let alone score a goal. game

53

სწავლა თამაშით Learning Through Play ირმა კახურაშვილი irma kakhurashvili ხუთი წლის ასაკში ჩემმა უკრაინელმა ბებიამ რუსულად წერა მასწავლა. ყველა ასო სწრაფად დავიმახსოვრე, რადგამ ამ საპასუხისმგებლო ამბისთვის ბებიამ იმ დროისთვის დეფიციტური ჩეხური ფლომასტერები გამოიყენა. მიღებული ცოდნა რომ გამემყარებინა, „გაკვეთილებს“ პარკში ვაგრძელებდით. ბებია წვიმიან ამინდშიც მასეირნებდა. კარგად მახსოვს პარკის წითელ ქვიშაზე როგორ მახატინებდა ასოებს. სახალისო პროცესი იყო. მეორე დღეს ასოები წაშლილი გხვდებოდა და თავიდან ვწერდით. თამაშ-თამაშით წერა ვისწავლე და წლის ბოლოს ჩემს მშობლებს უკრაინიდან პირველი წერილი ვუდეპეშე... თამაშით სწავლის ჩვევა კარგახანს გამყვა. მესამე კლასამდე წარმოსახვით მეგობართან ერთად ვმეცადინეობდი, მასვე ვაბარებდი გაკვეთილებს და ყოველთვის ყველაფერში ვიყენებდი ფერად ფლომასტერებს, რომლებმაც თავის დროზე რთული ამოცანა გადამაჭრევინეს. ბავშვების უმეტესობას შეუძლია მთელი დღე ითამაშოს, მშობლები კი უბრაზდებიან, რადგან თამაში დროის უსარგებლო ფლანგვად მიაჩნიათ. არადა თამაში პირდაპირაა 54

თამაში

My Ukrainian grandmother taught me how to write in Russian when I was five. I quickly learned every letter, because for this responsible mission she used those Czech felttip pens that were so rare at that time. In order to strengthen the newly acquired knowledge we continued the lessons in the park, even if it was raining. I clearly remember how we used to “paint” the letters in the red sand. This is how I learned to write through playing and why I was able to telegram the very first letter to my parents from Ukraine... I continued to learn by means of play until the third grade: I used to study with my imaginary friend, submitting the homework to him and always using those colorful pens, which once helped me to solve a difficult problem.

Most children can play all day, but their parents often get annoyed, because they believe that it is a waste of time. However, playing is directly linked with the physical, psychological and personal development of a child. A child who runs and jumps around a lot learns what physical abilities his body has. If a child plays game

დაკავშირებული ადამიანის ფიზიკურ, ფსიქიკურ და პიროვნულ განვითარებასთან. ბავშვი, რომელიც ბევრს დარბის და ხტუნავს, საკუთარი სხეულის შესაძლებლობებს სწავლობს. თუ ბავშვი კენჭებით თამაშობს და ამბობს, რომ ეს მოსახარში კარტოფილია, ფანტაზიას ავარჯიშებს. თანატოლებთან თამაშის დროს ბავშვი კომუნიკაციის უნარებს განამტკიცებს. ბავშვი თუ ზრდასრულებს ბაძავს, არც ესაა ცუდი. მას უნდა რომ ახალი როლი მოირგოს – ამ როლში ყოფნა მაინც მოუწევს. თამაში პოლიგონია, სადაც ბავშვი სწავლობს რა არის სამართლიანობა და უსამართლობა, სითამამე და სიმორცხვე, რამდენად მნიშვნელოვანია გადაწყვეტილების მიღება და წაგების ატანა. თამაშში ბავშვს შეუძლია გამოხატოს თანაგრძნობა და სიმპათია სხვის მიმართ. მაგრამ მშობლებს ეს ავიწყდებათ. ისინი მისაღებ ოთახში სავარძლის ბალიშებისგან აწყობილ „გემს“ კი არა, არეულ სახლს ხედავენ მაშინ, როდესაც ბავშვს ამ „გემით“ რაღაც ახლის და საინტერესოს აღმოსაჩენად უნდა „გაეცურა“. ცივილიზებულ სამყაროში თამაში სწავლების ერთ-ერთი საუკეთესო მეთოდია. აი, მაგალითად, სამხრეთ კორეაში, ქალაქ მასანის ერთ-ერთ სკოლაში ბავშვებს კლასში მასწავლებლის ნაცვლად რობოტი ხვდება. ამ სკოლაში რობოტები 2010 წლიდან მასწავლებლობენ. მასწავლებელი რობოტი მოთეთრო-მოყვითალო გორგოლაჭებიანი კოშკია. თავის ნაცვლად ეკრანი აქვს, ე.წ. ხელებით კი ჟესტიკულირებაც შეუძლია. რასაკვირველია დისტანციურად მას ადამიანი მართავს, თუმცა ინტელექტუალური სისტემების დახმარებით, სათამაშოს ავტონომიურ რეჟიმშიც შეუძლია გაკვეთილის ჩატარება. ასეთი რობოტები წარმატებით „ურთიერთობენ“ დიდ აუდიტორიასთან და საბავშვო ბაღებში. მათი დადებითი წვლილი საგანამათლებლო პროცესში უდავოა. კორეელი რობოტი – მასწავლებლის აწყობა სეულში, კომპანია Yujin Robot-ში განხორციელდა, ახლა კი იგი ინგლისური ენის მასწავლებელია, რადგან კორეა ინგლისური ენის დიპლომირებულ სპეციალისტთა დეფიციტს განიცდის. წარმოიდგინეთ ასეთი რობოტი ქართულ სკოლებშიც რომ ატარებდეს გაკვეთილს. რამდენად ამაღლდებოდა ბავშვთა სწავლის მოტივაცია? რამდენად ხალისიანი გახდებოდა გაკვეთილი? მით უფრო, რომ როგორც

თამაში

with pebbles and says that these are potatoes, he is developing imagination. When playing with peers, children develop communication and social skills; if a child mimics adults, this is also good, because he is trying out a new role which he will have to adjust to in future.

The playground is a polygon where the child learns what is fairness and injustice, boldness and shyness, how important it is to make independent decisions and bear a defeat.

While playing children can learn to express compassion and sympathy towards others.

Nevertheless, parents often forget this and only see an untidy living room instead of the ship that their child has built with the sofa pillows, the ship which on he is going to sail to explore something new and interesting.

Learning through play is one of the best methods used in the civilized world today.

For example, since 2010, in a school in South Korea, children are taught by a robot instead of a teacher in the classroom. The robotteacher is a white-yellowish tower on rollers, with a screen instead of its head, which even makes gestures using hands. Of course, it is distantly operated by a human, but with the help of the smart programs it can deliver a lesson in an automated mode as well. Such robots are successfully communicating with larger audiences and in kindergarten. Their positive contribution to the educational process is indisputable. The Korean robot-teacher was

სამხრეთ კორეაში, ქალაქ მასანის ერთ-ერთ სკოლაში ბავშვებს კლასში მასწავლებლის ნაცვლად რობოტი ხვდება. ამ სკოლაში რობოტები 2010 წლიდან მასწავლებლობენ

game

55

assembled in Yujin Robot in Seoul and is an English language teacher, since Korea faces a deficit in certified English language specialists.

სპეციალისტები ირწმუნებიან, ბავშვებისთვის, რომლებიც სწავლების პროცესში გარკვეულ სირთულეებს განიცდიან, რობოტები საუკეთესო პედაგოგები და კომპანიონები არიან. ისინი შეუზღუდავად, დაუღლელად აქცევენ კლასს ყურადღებას, რაც ცოცხალ მასწავლებელს დიდ აუდიტორიაში ფიზიკურად არ ძალუძს. სამხრეთ კორეა არ არის ერთადერთი ადგილი, სადაც ვირტუალური მასწავლებლის პრაქტიკა არსებობს. ალიასკაზე, კუნძულ კადიაკზე, მოსწავლეები და მასწავლებლები ერთმანეთს ვიდეოჩატით, რობოტების დახმარებით ესაუბრებიან. გაკვეთილიც ასე ტარდება. სხვათა შორის, ასეთი რობოტების ღირებულება 2 ათასი დოლარია. 2014 წელს ალასკის სკოლებმა ათობით მასწავლებელი რობოტი შეიძინეს. ინგლისში, ბირმინგემში, რობოტი სახელად „ნაო“, აუტისტ ბავშვებს ეხმარება. ნაოს შეუძლია ისე ასწავლოს, რომ სწავლების პროცესის წარუმატებელ მომენტებზე არ ჩაიციკლოს. ბავშვები სწავლას თამაშად აღიქვამენ.

since 2010, in a school in South Korea, children are taught by a robot instead of a teacher in the classroom

Imagine such a robot conducting a lesson in a Georgian school: wouldn’t the motivation of students grow? How much more entertaining would the lessons become, especially since the specialists believe that robots are the best teachers and companions for those children who experience some difficulties during the learning process, as these offer immense attention in class without getting tired, while this is physically impossible for any human teacher teaching a large audience.

South Korea is not the only place where virtual teaching is practiced. Pupils and teachers are communicating with the help of video-chat and robots in the Kadiac Island, Alaska as well. These robots cost about USD 2,000 and Alaskan schools purchased dozens in 2014.

In Birmingham, Great Britain, a robot called Nao helps autistic children. Nao can teach and never focuses on unsuccessful moments that he or children experience during the learning process. Children perceive learning as a game and the robot helps them develop social skills.

The teaching career of this robot began in a primary school in 2012. Nao was often “told” to play with children having various mental disabilities and they adore him.

Modern parents frequently complain that their children are obsessed with gadgets. Popular American writer of graphic novels Joshua Elder believes that comics can make children fall in love with learning and books. These are recommended by American experts as well, as supplementary material for the main educational process for children with special needs. What the teacher might fail to explain to children in an understandable, entertaining way, can be delivered through comics, they suggest. Comics can be used in any subject; specialists call it the Marry Poppins Effect, when a “A spoonful of sugar helps the medicine go down”. The mind processes information delivered through comics 10 times more effectively.

In Barnstaple, GB, the primary school

56

თამაში

game

ის მოსწავლეებს სოციალური უნარების განვითარებაში ეხმარება. ამ რობოტის პედაგოგიური კარიერა სათავეს 2012 წლიდან, დაწყებითი სკოლიდან იღებს. „ნაოს“ ხშირად ავალებენ ითამაშოს ფსიქიკური შეფერხების მქონე ბავშვებთან. ბავშვებს ის ძალიან უყვართ და ემეგობრებიან. თანამედროვე მშობლები ხშირად ჩივიან, რომ მათ შვილებს ე.წ. გაჯეტების გარდა ქვეყნად არაფერი აინტერესებს. გრაფიკული რომანების პოპულარულ ამერიკელ ავტორს, ჯოშუა ელდერს კი მიაჩნია, რომ სწორედ კომიქსებს შეუძლია შეაყვაროს ბავშვებს სწავლა და წიგნები. კომიქსებს ამერიკელი ექსპერტებიც უწევენ რეკომენდაციას, როგორც დამხმარე მასალას საგანმანათლებლო პროცესში სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის. სათქმელი, რომელსაც მასწავლებელი მოსწავლემდე ან მიიტანს ან არა, მათთვის გასაგები, მხიარული ფორმით – კომიქსების სახით მიდის. კომიქსების გამოყენება ყველა საგანში შეიძლება. სპეციალისტები ამას „მერი პოპინსის“ ეფექტს უწოდებენ, როდესაც „მწარე წამლის გადაყლაპვაში კოვზი შაქარი გეხმარება“. კომიქსებით მოწოდებულ ინფორმაციას ტვინი 10-ჯერ სწრაფად ამუშავებს.

administration took a bold decision and decided to “hire” a malamute dog in order to trigger more interest in children towards learning. The dog is in the classroom during lessons and creates a friendly environment.

Tracey Berridge, the trainer, says that the dog is specially trained to work with children, therefore it doesn’t interfere with the teaching process and brings a positive atmosphere into the classroom, aggression has been reduced and the presence of dog increases self-esteem in both children and teachers. The administration is satisfied as children rarely miss the lessons and care for the animal.

ბრიტანეთში, ქალაქ ბარნსტეპლში, უმცროსკლასელთათვის განკუთვნილმა სასწავლო დაწესებულების ადმინისტრაციამ თამამი გადაწყვეტილება მიიღო: იმისთვის, რომ ბავშვებს სწავლისადმი მეტი ინტერესი ჰქონოდათ, მალამუტის ჯიშის ძაღლი „დაიქირავა“. გაკვეთილის დროს ძაღლი კლასშია და კეთილგანწყობილ ატმოსფეროს ქმნის. ძაღლის მწვრთნელი თრეის ბერიჯი ამბობს, რომ ცხოველი სპეციალურად მომზადდა ბავშვებთან სამუშაოდ. ამიტომ ხელს არავის უშლის. სამაგიეროდ, კლასში პოზიტიური განწყობაა. იკლო აგრესიამ. ძაღლი თვითშეფასებას უზრდის როგორც ბავშვებს, ისე მასწავლებლებს. კმაყოფილია სკოლის ხელმძღვანელობაც. ბავშვები აღარ აცდენენ გაკვეთილებს და ცხოველის მიმართ მზრუნველობას იჩენენ. თამაში სასარგებლოა არა მხოლოდ ბავშვების სწავლების პროცესში. 2011 წელს აშშ-ის სამხედრო-საზღვაო კვლევების აკადემიაში განაცხადეს, რომ საბრძოლო ამოცანებს უკეთ ასრულებენ ის ჯარისკაცები, რომლებსაც კომპიუტერული თამაშები იტაცებს. საქმე ისაა,

თამაში

game

57

რომ გეიმერებს კარგად აქვთ განვითარებული კონცეტრირების უნარი. ეს კი ძალიან მნიშვნელოვანია. აკადემიის პროფესორმა პერესმა აშშ-ის მთავრობას ისიც კი ურჩია, მომავალი ჯარისკაცებისთვის შექმნილიყო სპეციალური თამაში, რომელიც სასარგებლო უნარებს, მათ შორის ბრძოლის ველზე გადარჩენის უნარს განუვითარებდა. თამაშები ექიმებსაც ეხმარება. 2007 წელს გამოცემა Archives of Surgery-მა გამოაქვეყნა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ გეიმერი ქირურგების 37%-ი ნაკლებ შეცდომას უშვებდა ოპერაციის დროს. ისინი უფრო სწრაფად მუშაობდნენ და უკეთ ფლობდნენ პროფესიულ უნარებს, ვიდრე არამოთამაშე კოლეგები. ამიტომ ნუ დაუშლით ბავშვებს თამაშს. თამაშის მიხედვით ბავშვის შესახებ უამრავ რამეს შევიტყობთ: როგორი ბუნებისაა, რას გრძნობს, რისი ეშინია, როგორ ექცევიან მშობლები, რა აინტერესებს. ასწავლო ბავშვს თამაში, ნიშნავს ასწავლო ის, თუ როგორ უნდა იცხოვროს. თამაში ბავშვისთვის ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ჩვენთვის სამსახური. თამაში ბავშვის მომავლის „ფაზლია“.

58

თამაში

Playing is not only good for children during the learning process. According to the US Naval Research Academy, soldiers who enjoy computer games are better at solving military problems. Gamers have highly developed concentration skills, which is very important in their work. Professor Peres recommended the US Government develop a special game for future soldiers which would develop various beneficial skills in them, that they could later use during wartime on the battlefield.

Games help doctors as well. The publication Archives of Surgery published information in 2007 that gamer surgeons made 37% fewer mistakes during operations. They were quicker and had better professional techniques when compared to their colleagues.

Do not try to try to stop children when they play. We can learn a lot about our children when they play: their nature, feelings, fears and interests. Teaching a game to a child is like teaching them how to live. Games are as important for children as work is for us adults.

Games are like the puzzle of the future for our children. game

სინგაპურის მცურავი სტადიონი წყალზე დგას, ხოლო ტრიბუნები ნაპირზეა. სტადიონი მარინა ბეიზე მდებარეობს და 30 000 მაყურებელს იტევს. მაყურებელსა და მოედანს შორის ფორმულა 1-ის ტრასაა, სადაც მუდმივად რბოლები და შეჯიბრებები ტარდება.

The Float at Marina Bay is the world's largest floating stage in Singapore, The gallery at the stadium has a seating capacity of 30,000 people on the shore. This stadium is part of the Marina Bay Street Circuit, Turns 17 and 18, which hosted the Formula One Singapore Grand Prix.

The Beijing National Aquatics Center KA Water Cube (H20) is the center of swimming and water sports, built together with the Beijing National Stadium for the Summer Olympics 2008.

პეკინის ეროვნული აკვაცენტრი ასევე ცნობილია როგორც „წყლის კუბი“, ან აბრევიატურით (H2O). ის საცურაო და საწყლოსნო სპორტის ცენტრია პეკინში, რომელიც პეკინის ეროვნულ სტადიონთან ერთად 2008 წლის ზაფხულის ოლიმპიური თამაშებისთვის აიგო.

თამაში

game

59

თამაშის მორფოლოგია The morphology of a Game ბაჩო კვირტია bacho kvirtia ალბათ არავისთვისაა ახალი, რომ ჩვენი ობიექტური რეალობის აღქმა და გაანალიზება, რეალისტურთან ერთად, მრავალი თვალთახედვითაა შესაძლებელი. ერთერთი მათგანია რეალობის წარმოდგენა, როგორც თამაში, თუმცა ამ შემთხვევაში მე არ გთავაზობთ წარმოიდგინოთ რეალობა თამაშის მეტაფორული დატვირთვით, არამედ ვეცდები ჩვენს ქვეყანაში და დანარჩენ მსოფლიოში არსებული სინამდვილე ბუკვალურად თამაშად გაგაცნოთ. ანუ თამაში, როგორც თვალთმაქცობა, თამაში როგორც ფარისევლობა, თამაში როგორც აზარტი და ასე შემდეგ. მაგალითად, წმინდა წყლის თამაშია პოლიტიკოსთა საქმე, თუმცა სიტყვათშეთანხმება „წმინდა წყლის“ მათთვის სრულიად შეუსაბამო და მეტსაც გეტყვით – უხერხული ზედსართავი სახელია. ამ შემთხვევაში, როგორც საყოველთაოდაა მიღებული, მართებული იქნება შემდეგი ზედსართავები: „ბინძური“, „უზნეო“, 60

თამაში

The fact that objective reality can be perceived and analyzed through many different methods, other than the realistic one, is nothing new. One of them is imagining reality, as if everything is a game. However, in this case, I am not telling you to imagine reality is a game metaphorically, but will try to depict the reality of our country and rest of the world literally through a game. A game which can be described as hypocrisy, or as addiction.

Let’s take politics. It is a pure game, where using the word “pure” is completely inappropriate and even awkward, because in this case, as it is universally accepted, it would be more accurate to use descriptive adjectives like dirty, immoral, gluttonous, cruel and who knows how many more negative words to perfectly describe one of the oldest professions of humankind. By the way, this ancient profession resembles a lot another famous ancient profession, also morphologically.

However, let’s discuss this link later. game

„ნაყროვანი“, „სასტიკი“ და ვინ მოთვლის კიდევ რამდენი სიტყვა შეიძლება მოერგოს ამ ერთ-ერთი უძველესი პროფესიის ადამიანთა საქმიანობას. სხვათა შორის, ეს უძველესი პროფესია კიდევ ერთ, ყველასთვის ნაცნობ უძველეს პროფესიას ძალიან ჰგავს იმ თავისი ზედსართავი სახელებით და ერთგვარად, მორფოლოგიითაც. თუმცა ამაზე სხვა დროს იყოს. პოლიტიკა, უმეტეს შემთხვევაში, საკუთარი არსით, ორგანიზმით, მოწოდებითა და იდეით თამაშია, თხემით ტერფამდე ფარისევლობა და ქამელეონის სინდრომია, იმიტომ, რომ ამ ხელობის კაცი თუ ხარ, მუდამ წინსვლისთვის, გარღვევისთვის, კარიერისთვის და დიდებისთვის უნდა იბრძოდე, საამისოდ კი აბსოლუტურად ყველაფერს უნდა კადრულობდე, ყველაფრის მოთმენა, გაძლება უნდა შეგეძლოს. სხვაგვარად გარშემომყოფი კონკურენტები ბეჭებზე დაგცემენ და გაგაცამტვერებენ. შესაბამისად, თითქმის ყველა პოლიტიკოსი, თუ ის თამაშში დარჩენას აპირებს, მოქმედებას განაგრძობს – სანამ ფსონის დადების რესურსი და მოტივაცია ექნება. თამაშია კიდევ ერთი, სრულიად ეგზისტენციალური რეალობა ჩვენს ცხოვრებაში – თანამედროვე ადამიანებს, რომელიღაც კომპანიის ან ნებისმიერი საჯარო სამსახურის თანამშრომლებს შორის ურთიერთობა, და მათი დამოკიდებულება ხელმძღვანელობასთან, ე.წ. ბოსთან, დირექტორთან, გენერალურ მენეჯერთან და ასე შემდეგ. უმეტეს შემთხვევაში, იქნება ეს კოლეგის დაბადების დღე თუ საერთო სადღესასწაულო ზეიმი სამსახურში, თამაში, ფარისევლობა და არაგულწრფელი სიტყვა თუ დამოკიდებულება თანამედროვე სოციუმში უზომოდ ხშირია. მეტსაც გეტყვით – თამაში საჯარო, სამსახურებრივი ურთიერთობისას ერთგვარ ტრენდად, სტილის ნაირსახეობადაც კი იქცა, რომელიც თანამედროვეობის გარკვეული სავიზიტო ბარათიც გახდა. ანუ თუ ხარ „მოთამაშე“, თვალთმაქცი, ცინიკური, ენამოსწრებული, ცბიერი და გაიძვერა, მეტწილად მიღებული ხარ თანამედროვე სოციუმში, შენ გაქვს ასე ვთქვათ ვიზა, რომ დაწინაურდე სამსახურში, განავითარო საკუთარი კარიერა, შემოიკრიბო ბევრი მხარდამჭერი, შეიძინო ბევრი მეგობარი – შენნაირი „მოთამაშეები“, თვალთმაქცები, და ასე – უსიტყვო ურთიერთშეთანხმებით

თამაში

Politics, in most cases, is essentially, organically and vocationally a game; from head to toe it is hypocritical, a chameleon syndrome, since if you are a real professional, you should always strive towards development, breakthrough, career advancement and authority; you should have the ability of high endurance. Otherwise, competitors will defeat and eventually eradicate you. Therefore, almost all politicians who have a stake in the game, continue their usual activities as long as their resources and motivation are present.

Another completely existential reality of our lives is also a big game, which is the relationship between modern humans; the relationship of coworkers working in any private company or governmental institution; their attitude towards their management, their bosses, directors, general managers, etc. Be it the birthday of a colleague or some common festivity in the workplace – the most hypocritical and insincere attitudes and words are prevalent in society. To make matters worse, this act of “acting” in public, these working relationships, have even become a trend, something like a business card of modernity, meaning if you are “player”, which means being hypocritical, cynical, witty, cunning and sly, you are generally well accepted in modern society- you have a visa to advance in your career, to gather supporters or gain friends – people who are similar to you, who are also hypocritical. And all of you continue living by this silent mutual agreement that has been “signed”: celebrating birthdays, complaining about delayed salaries, gossiping about others, making fun of people, going on

ხშირად თამაშია, თავის მოჩვენებაა, ფარისევლობაა ცოლ-ქმრის ურთიერთობაც. სადაც გულწრფელი სიყვარული უკვე დიდი ხანია ხელს გაყოლებულ ნაგავსაა გაყოლებული. დარჩენილია მხოლოდ შეჩვევა, მოთმინება, მოვალეობები, ანგარება, ინსტინქტები...

game

61

გააგრძელო მათთან ერთად მუშაობა, დაბადების დღეების აღნიშვნა, დაგვიანებულ ხელფასზე წუწუნი, ვიღაცის გაჭორვა, ვიღაცის მასხრად აგდება, ექსკურსიაზე სიარული, ე.წ. „სელფების“ გადაღება და შემდეგ ფეისბუქზე ატვირთვა-„დათაგვა“-„დაშეარება“, სამსახურის შემდეგ, რომელიღაც კაფეში განტვირთვა რამდენიმე რჩეულ კოლეგასთან ერთად და ამ მოვლენის სასწრაფო წესით „დაჩექინება“, და ვინ მოთვლის კიდევ რამდენი საქმის ერთად, თამაშ-თამაშ გაგრძელება. ხშირად თამაშია, თავის მოჩვენებაა, ფარისევლობაა ცოლ-ქმრის ურთიერთობაც. სადაც გულწრფელი სიყვარული უკვე დიდი ხანია ხელს გაყოლებულ ნაგავსაა გაყოლებული. დარჩენილია მხოლოდ შეჩვევა, მოთმინება, მოვალეობები, ანგარება, ინსტინქტები... თამაშია გლობალური პოლიტიკაც. თანაც – უზარმაზარი თამაში, რომელიც თითქმის მთელი პლანეტის ცოდვა-მადლს, ურიცხვ დაღუპულ ბავშვს, მოხუცს და უდანაშაულო მოქალაქეს მოიცავს, ასევე დიდ უსამართლობას, დაუნდობლობას და სისასტიკეს აერთიანებს; დიდი პოლიტიკური თამაშია კონფლიქტური ზონები მსოფლიოში, უამრავი გაყინული კონფლიქტი, პოლიტიკური ბალანსის შენარჩუნება და გავლენების განაწილება ზესახელმწიფოებს შორის, რასაც უთვალავი სრულიად უდანაშაულო ადამიანის სიცოცხლე ეწირება. დაბოლოს: ასევე თამაშია ბავშვის უწყინარი გართობა საკუთარ სათამაშოებთან ან თანატოლთან, რომელიც სუფთაა, გულწრფელი და გულუბრყვილოა, მთლიანად ინსტინქტებზე, მოტორიკაზეა დაფუძნებული და სიყვარულის, სითბოს შეგრძნებას იწვევს. თუმცა სწორედ ბავშვის ამ უმანკო, სუფთა თამაშში ჩანს, როგორც წვეთში ზღვა, რად შეიძლება ეს იქცეს დროთა განმავლობაში, როგორი ფორმა შეიძლება შეიძინოს, რამდენ ადამიანს ატკინოს გული, რამდენი სულაც იმქვეყნად გაისტუმროს ან რამდენი გააბედნიეროს – დროდადრო, ნაბიჯ-ნაბიჯ, თამაშ-თამაშ. როგორც ჩანს, სხვაგვარად გამორიცხულია.

62

თამაში

Often married life is also a game, pretended and hypocritical. Where in reality honest love was long ago thrown away with the household garbage, and where only being used to each other, patience, duties, covetousness and instincts are left...

excursions, taking selfies and posting-taggingsharing those photos on Facebook; enjoying the evening after work with a few “chosen” colleagues and urgently checking-in about the event on social networks, and more; who knows how many other activities and games can be played within this context.

Often married life is also a game, pretended and hypocritical. Where in reality honest love was long ago thrown away with the household garbage, and where only being used to each other, patience, duties, covetousness and instincts are left...

Global politics is also a game, a big game, combining all the sins and graces of the whole planet, thousands of murdered children, elderly and innocent civilians; a game which is full of great injustice, ruthlessness and cruelty; numerous frozen conflicts are also part of that big political game, as is keeping political balance and distribution of influences among superpowers, requiring countless innocent lives.

And finally: playing with toys or peers is also a game: it is pure, honest and naive, based on instincts, motoric, generating love and care.

However, exactly these naive, pure childish games demonstrate, like a drop in the ocean, what these games can progressively evolve into, how many people can get hurt or be made happy, how many can be murdered or saved, gradually, step by step through games.

Apparently, this is the way things work, otherwise it is impossible.

game

პირველი ქართული ვიდეოთამაში

The first Georgian video game

პირველი ქართული კომპიუტერული თამაში 2011 წლის თებერვალში გამოვიდა. თამაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საიტზე უფასოდ განთავსდა და მას „პოლიცია“ ჰქვია. თამაშის მთავარი გმირი ქართველი პოლიციელია, ხოლო მისი მოწინააღმდეგე – რუსი ჯაშუში. თამაში წვრთნებით იწყება, სადაც თამაშის მთავარი პერსონაჟი მიზანში სროლით და სხვადასხვა დაბრკოლების გადალახვით საკუთარ მონაცემებს აჩვენებს. ამის შემდეგ იგი გარკვეული სირთულის დავალებას იღებს.

The first Georgian video game POLICE was released in February 2011 and was uploaded to the website of the Interior Ministry of Georgia. The main character of the game is a Georgian police officer; his rival is a Russian spy. The game begins with military trainings, where the leading character demonstrates his techniques in target shooting and by overcoming various barriers. Afterwards, he gets assignments and has to complete special missions of varying difficulty.

ღონისძიებები

events 64

თამაში

game

ფოკუსის საუზმე კაფე „დაუნთაუნის“ მარჯანიშვილის ფილიალში Focus Breakfast at Marjanishvili Downtown

events

თამაში

game

65

ღონისძიებები 66

თამაში

game

events

თამაში

game

67

„ბორჯომის“ გვიანი ვახშმის ტური ტივზე Borjomi Floating Late Dinner Tour წინასაახალწლო განწყობა, ძველი თბილისის ულამაზესი ხედები, საღამოს სუსხი, ცხელი გლინტვეინი, უგემრიელესი კერძები, სასიამოვნო მუსიკა და გოგა ჩანადირის საინტერესო ისტორიები თბილისური თავყრილობების ტრადიციების შესახებ. სად ხდებოდა ეს ყველაფერი? „ბორჯომმა“ სტუმრებს მდინარე მტკვარზე მოცურავე ტივზე უმასპინძლა.

ღონისძიებები

…და როცა „ბორჯომია“ შენი მასპინძელი, გვიანი ვახშმის მოსალოდნელი შედეგები არ უნდა გაშინებდეს. „ბორჯომი“ გაძლევს საშუალებას დატკბე ცხოვრებით და ისიამოვნო ყოველი წამით.

68

ანი და ლალი ჭოღოშვილები

The New Year mood, enjoying wonderful views over Old Tbilisi in the fresh evening breeze with hot Gluhwein, delicious food, pleasant music and fascinating stories told by Goga Chanadiri about the traditional gatherings in Tbilisi. Where does all of this take place? On a float on the River Mtkvari in Borjomi... and when Borjomi is your host, the prospect of a late night dinner should not keep you away.

Borjomi- giving you the chance to relish every moment of life.

ირმა გაბუნია, ნინო მეგრელიძე

თამაში

game

გოგა ჩანადირი

ვიკა კალანდია, დიკო ჯოჯუა, ბახვა ბრეგვაძე

მაიკო წერეთელი

თაკო დოლაბერიძე, ესმა კუნჭულია

მარი ნაკანი - მამასახლისი, ლიტუკა თავაძე

მანჩო ბუბუტეიშვილი, დიკა კალანტაროვა, დიკო ჯოჯუა

ნიკა წულუკიძე, თაკო დოლაბერიძე

თამაში

game

events

ეკა ჟვანია

69

ღონისძიებები

VERSACE „DYLAN BLUE“

70

პარფიუმერულმა კომპანიამ „ისი-პარი“, ჟურნალისტებისთვის მორიგი პრესღონისძიება გამართა, სადაც სტუმრებს მამაკაცის ახალი სუნამო – Versace „Dylan Blue“ გაგვაცნეს. სუნამო განკუთვნილია ძლიერი, თავდაჯერებული და მიმზიდველი მამაკაცისთვის, რომელიც სასურველია ყველასთვის, განურჩევლად სქესისა, ასაკისა თუ სტატუსისა. „ისი პარის“ პიარმენეჯერმა ხატია შამუგიამ არომატის არაორდინარული შემადგენლობაც გაგვაცნო და ჟურნალისტებმა ინგრედიენტებისგან შექმნილი კოქტეილიც დავაგემოვნეთ. გამომდინარე ბრენდის წარმომავლობიდან, სპეციალურად მოწვეულმა მომღერალმა რამდენიმე იტალიური სიმღერაც შეგვისრულა.

თამაში

Perfume shop chain Ici-Paris held a special press-event for journalists to present the new Versace Dylan Blue Pour Homme, a fragrance for strong, confident and attractive men, and a must-have for everyone, regardless of their age or status. Khatia Shamugia, the PR Manager of Ici-Paris, revealed the ingredients that create this exceptional aroma and guests tasted cocktails made from these natural ingredients against a background of Italian song.

game

events

თამაში

game

71

გამომცემელი: გიორგი შარაშიძე

Publisher: George Sharashidze

პროექტის მენეჯერი: მაიკო წერეთელი

Project manager: Maiko Tsereteli

მთავარი რედაქტორი: მაკა ბიბილაშვილი

Editor in Chief: Maka Bibilashvili

ნომერზე მუშაობდნენ: მაკა ბიბილაშვილი დავით ლომია გიორგი კეკელიძე ბაჩო კვირტია გაგა ლომიძე ლელა ოჩიაური ლაშა გაბუნია ხათუნა ხაბულიანი ციკო ინაური ირმა კახურაშვილი

Journalists: Maka Bibilashvili Davit Lomia Giorgi Kekelidze Bacho Kvirtia Gaga Lomidze Lela Ochiauri Lasha Gabunia Khatuna Khabuliani Tsiko Inauri Irma Kakhurashvili

თარგმანი: მარიამ ყიასაშვილი

Translation: Mariam Kiasashvili

სტილი: ბაჩო კვირტია ქეით დევისი

Copy Editors: Bacho Kvirtia Katie Davies

ფოტო: ირაკლი დოლიძე

Photo: Irakli Dolidze

დიზაინი და დაკაბადონება: ანი ლოლაძე რეკლამის მენეჯერი: მაკო ბურდული ანუკა ფოლადიშვილი მარიამ გიორგაძე შპს „ფოკუსი“ მელიქიშვილის #1 ტელ.: 229 59 19

E-mail: info@focus.ge

Design: Ani Loladze Sales: Mako Burduli Anuka Poladishvili Mariam Giorgadze LTD Focus #1 Melikishvili Str. Tel.: 229 59 19 E-mail: info@focus.ge

www.focus.ge