Radisson #11

A Publication of Radisson Blu

# 11 2013

Winter

pages: 70-82

1

სარჩევი contents A Publication of Radisson Blu

Rose Revolution Square 1, 0108, Tbilisi, Georgia Tel: +995 32 2402 200 Fax: +995 32 2402 201 info.tbilisi@radissonblu.com radissonblu.com/hotel-tbilisi Radisson Blu Hotel Batumi 1, Ninoshvili Street, Batumi 6000, Georgia Tel: +995 422 255 555 Fax: +995 422 228 888 info.batumi@radissonblu.com radissonblu.com/hotel-batumi

პროექტის მენეჯმენტი: ჯორჯია თუდეი ჯგუფი Project Management Georgia Today Group

www.georgiatoday.ge

ნომერზე მუშაობდნენ/Contributors: ლაშა გაბუნია/Lasha Gabunia ტონი ჰანმერი/Tony Hanmer ბაია ძაგნიძე/Baia Dzagnidze ეკა კარსაულიძე/Eka Karsaulidze გიორგი კეკელიძე/Giorgi Kekelidze მაკა ბიბილაშვილი/Maka Bibilashvili ალეკო ცქიტიშვილი/Aleko Ckitishvili ზვიად ელიზიანი/Zviad Eliziani ანი ლოლაძე/Ani Loladze ქეით დევისი/Katie Davies ბაჩო კვირტია/Bacho Kvirtia

გაიცანით შეფ-მზარეულები!

Meet the chefs... ტორბიორნ ბოდინი: „საქართველოს სასტუმროებში მთავარი ჯილდოს მიღება სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში ხარისხზე მიანიშნებს“ Torbjörn Bodin: Georgia’s leading hotel award puts stamp of quality on the Radisson Blu Hotel Batumi

42

22

ნანა ერნანდეს–გეტაშვილი: „შეინარჩუნეთ დახვეწილი გემოვნება“ Nana Hernandez Getashvili: never Change Your Sense of Taste

იშვიათი წიგნები ეროვნულ ბიბლიოთეკაში Rare Books in the National Library

58

c o n t e n t s

16

Radisson Blu Iveria Hotel

Tbilisi rustaveli avenue 50/1 T 2920850

zegna.com

zegna.com

Tbilisi rustaveli avenue 50/1 T 2920850

11/07/13 15.33 ADV_FASHION_13-14_DP.indd 3-4

48 Chavchavadze Ave. tel 2253545 37-39 Kostava Str. tel: 2368461

11/07/13 15.32

48 Chavchavadze Ave. tel 2253545 37-39 Kostava Str. tel: 2368461

8

სარჩევი c o n t e n t s

contents

84

70

„შატო ზეგაანი“ ქართული კულტურული მეღვინეობის აკვანი

ჩუბიკა მოდისა და ხელოვნების მიჯნაზე ChubikA Between Fashion and Art თემურ ყვითელაშვილის მსოფლიო და თბილისი Temur Kvitelashvili’s World… and Tbilisi

88

120

Chateau Zegaani Home of Georgian Wine-Making

110

მეექვსე „არტისტერიუმი“ The Sixth Artisterium

138

გადაიღეთ იდეალურად Shoot for the Best

130

აჭარის ვაზის ჯიშები – აწმყო და მომავალი Adjarian Vine Varieties: Present and Future

ბათუმი – ფესტივალების ქალაქი Batumi Georgia’s Festival City

148 150

თვის თანამშრომელი Employee of The month

ღონისძიებები events

SHOP OnlIne HUGOBOSS.cOM

HUGO BOSS International Markets www.hugoboss.com Phone +41 41 7273 800

l e t t e r

10

w e l c o m e

ძვირფასო სტუმრებო!

Dear Guests, It is our great pleasure to welcome you back to Georgia and our two wonderful hotels. We thank you for your support and loyalty and are looking forward to hosting you in Tbilisi and Batumi again throughout 2014. We would also like to take this opportunity to wish you and your loved ones a very happy, prosperous and most importantly, healthy New Year.

Last year was the most successful year in our Georgian history with both hotels achieving several important milestones.

A major highlight for the Radisson Blu Hotel Batumi was being awarded “Georgia’s Leading Hotel of 2013” at the World Travel Awards ceremony in Turkey.

Thanks to your positive feedback, our hotel in Tbilisi was yet again the leading hotel in the Carlson Rezidor Hotel Group in terms of guest satisfaction. This is a major achievement considering that we now count over 400 hotels in operation in Europe, Middle East and Africa.

Both hotels have also been very busy with charitable work throughout the year carrying out activities aimed at giving back to the communities in which we operate. In addition to raising GEL 11,000 for Georgian Red Cross, a lot of our time was dedicated to the Parents’ House, which supports the families of children undergoing treatment for leukemia. We took part in two half-marathons to promote a healthy lifestyle, we completed a painting and renovation project at Parents’ House, served food for the elderly at Catharsis, brought some fun and joy with a puppet theater to children undergoing Leukemia treatment and we hosted and sponsored the COATS and First Step Georgia charity events.

დიდი სიხარულით მოგესალმებით. კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება საქართველოში და ჩვენს ორ არაჩვეულებრივ სასტუმროში. დიდი მადლობა მხარდაჭერისა და ერთგულებისთვის. 2014 წლის განმავლობაში კვლავ გელით თბილისსა და ბათუმში. გვინდა ვისარგებლოთ შემთხვევით და გისურვოთ ძალიან ბედნიერი, წარმატებული, და რაც მთავარია, ჯანმრთელი წელიწადი როგორც თქვენ, ასევე თქვენს ოჯახებსა და ახლობლებს. საქართველოში ჩვენი მოღვაწეობის მანძილზე გასული წელი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული იყო, რადგან ორივე სასტუმროს რამდენიმე მნიშვნელოვანი მიღწევა ჰქონდა. სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმისთვის უმთავრესი მოვლენა იყო „2013 წელს საქართველოს წამყვანი სასტუმროს“ ტიტულის მიღება მსოფლიო ტურიზმის დაჯილდოების ცერემონიაზე თურქეთში. თქვენი დადებითი გამოხმაურების წყალობით ჩვენი სასტუმრო თბილისში ისევ ლიდერობს „კარლსონ რეზიდორის“ ჯგუფში სტუმართა კმაყოფილების თვალსაზრისით. ეს დიდი მიღწევაა, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ ამჟამად ჯგუფში 400 სასტუმროა, რომელიც მუშაობს ევროპაში, შუა აზიასა და აფრიკაში. ორივე სასტუმრო მთელი წლის განმავლობაში აქტიურად ეწეოდა საქველმოქმედო საქმიანობას და მართავდა ღონისძიებებს. „საქართველოს წითელი ჯვრის“ ორგანიზაციისთვის 11 ათასი ლარის შეგროვების გარდა, დროის დიდი ნაწილი დავუთმეთ „მშობელთა სახლს“, რომელიც ეხმარება ოჯახებს, სადაც ლეიკემიით დაავადებული ბავშვები ცხოვრობენ. ჩვენ მონაწილეობა მივიღეთ ორ მარათონში ცხოვრების ჯანმრთელი წესის პოპულარიზაციისთვის; დავასრულეთ „მშობელთა სახლის“ შენობის რემონტი და შეღებვა; გავუმასპინძლდით „კათარზისში“ მცხოვრებ მოხუცებულებს; თოჯინების თეატრის წარმოდგენით ცოტაოდენი სიხარული ვაჩუქეთ ბავშვებს, რომლებიც ლეიკემიას ებრძვიან; ვუმასპინძლეთ

11

Please enjoy reading our magazine and thank you again for choosing to stay in our hotels during your visits to Georgia. We very much appreciate your loyalty and wish you a pleasant stay with us.

With best regards,

2014 წლის დადგომასთან ერთად უკვე დაგეგმილი გვაქვს რამდენიმე ინიციატივა, რაც თქვენს სტუმრობას ჩვენთან კიდევ უფრო სასიამოვნოს გახდის. თბილისში ახლახან დავასრულეთ მაღაზიების მშენებლობა ჩვენი ლობის სამორინეს მხარეს. ასევე დავიწყეთ მეორე რესტორნის მშენებლობა, რომელიც აზიური ფიუჟენის სტილში გაკეთდება და ღია ცის ქვეშ იმუშავებს. მშენებლობა ზაფხულისთვის დასრულდება.

l e t t e r

Our editorial team is always looking to provide you with interesting and unique stories and this edition of our magazine is no exception.

We have some exclusive articles highlighting more of Georgia’s fascinating culture, art and fashion scene. We will also take you up to the wonderful mountains of Svaneti to hear from the interesting Tony Hanmer, an expatriate legend of this region.

w e l c o m e

Moving into 2014, we have lined up several initiatives to make your stay with us even more enjoyable. In Tbilisi, we have just completed the construction of retail shops at the casino side of our lobby. We have also started the construction of our second restaurant which will open as an Asian Fusion themed outlet in the second quarter of this year.

Providing you with culinary bright spots during your time with us is one of our main objectives and in this edition of our magazine, we throw the spotlight on our Executive Chefs, Bastiaan Arts in Tbilisi and Rickard Ratz in Batumi. Both gentlemen are experienced and creative leaders in their field and share some interesting anecdotes about the journeys that led them to beautiful Georgia.

და დავაფინანსეთ COATS-ის და „პირველი ნაბიჯი საქართველოს“ საქველმოქმედო ღონისძიებები.

ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მიზანია თქვენი სტუმრობისას გამორჩეული კულინარიული კერძების შემოთავაზება. ჟურნალის ამ ნომერში წარმოგიდგენთ ჩვენს ორ აღმასრულებელ შეფს - ბასტიაან არტსს თბილისში და რიკარდ რატცს ბათუმში. ორივე ძალიან გამოცდილი და კრეატიული ლიდერია თავის სფეროში. ისინი გიამბობენ საინტერესო თავგადასავლებს იმ გზაზე, რამაც ულამაზეს საქართველომდე მოიყვანა. ჩვენი სარედაქციო ჯგუფი ყოველთვის ცდილობს, საინტერესო და ორიგინალური ამბები მოგაწოდოთ. ეს ნომერიც არაა გამონაკლისი: გთავაზობთ ექსკლუზიურ სტატიებს საქართველოს მომაჯადოებელი კულტურის, ხელოვნებისა და მოდის სფეროებიდან. ჩვენ ასევე მეგზურობას გაგიწევთ სვანეთის საოცარ მთებში, საიდანაც საინტერესოდ გიამბობთ ტონი ჰანმერი - ამ რეგიონის ლეგენდარული ემიგრანტი. ისიამოვნეთ ჩვენი ჟურნალის კითხვით და დიდი მადლობა კიდევ ერთხელ, რომ საქართველოში სტუმრობისას ჩვენი სასტუმროები აირჩიეთ. ძალიან ვაფასებთ თქვენს ერთგულებას და ჩვენთან სასიამოვნო დროის გატარებას გისურვებთ. საუკეთესო სურვილებით,

Michael Jacobi General Manager Radisson Blu Iveria Hotel

Torbjörn Bodin General Manager Radisson Blu Hotel, Batumi

მაიკლ ჯაკობი გენერალური მენეჯერი „რადისონ ბლუ ივერია“

ტორბიორნ ბოდინი გენერალური მენეჯერი „რადისონ ბლუ“ ბათუმში

16, Chavchavadze Ave., Tbilisi, Georgia 0179.: (+99532) 225 05 29

Man & Woman Collection T HE ROW

www.fashionhouse.ge; E-mail: info@fashionhouse.ge

position

TOP

t o p

p o s i t i o n

16

ერთი ბრენდი. ორი ფილიალი. ორი სხვადასხვა ქალაქი. ორი უცხოელი შეფმზარეული, მსგავსი, მაგრამ მაინც განსხვავებული ისტორიით. ორივემ დიდი გზა გამოიარა. ორივეს უმუშავია მრავალ ქვეყანაში - ქალაქსა და რესტორანში. და ახლა, „რადისონ ბლუს“ სასტუმროების სტუმრებს ორ ქართულ ქალაქში საშუალება აქვთ, იგემონ მათი კულინარიული ხელოვნებით დამზადებული კერძები.

გაიცანით

შეფ-მზარეულები!

17

ყოველმა მათგანმა ზუსტად იცის, რა მოსწონთ მომხმარებლებს. მათი აზრი ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. „ყოველთვის ყურადღებით ვუსმენ თანამშრომლებს. თუმცა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად მივყვები მათ იდეებს. მაგრამ ყველა მათგანს კარგი და კრეატიული იდეები აქვს.“ მომწონს, როცა ჩემს გარშემო მომუშავე ხალხს ვასწავლი და განვითარებაში ვეხმარები. სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ მზარეულებს ნამდვილად დიდი მომავალი აქვთ, რადგანაც ჩვენი სასტუმრო, ზოგადად, ბაზარზე პირველ ადგილს იკავებს საქართველოში ახალი ტენდენციების დანერგვის დარგში. „რადისონი“ პირველი სასტუმრო იყო, რომელსაც HACCP სერტიფიკატი მიენიჭა. ამასთან, კომპანია სოციალური პასუხისმგებლობის აქტივობების მხრივაც ძალიან აქტიურია. ამას დიდი გავლენა აქვს თანამშრომლების მომავალ პერსპექტივებზე და მათთვის

ბასტიაან არტსი სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ თითქმის ოთხი წელია, რაც ბასტიაანი კომპანიისთვის მუშაობს და ამის კარგი მიზეზიც აქვს, რადგან სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიაში“ მუშაობა მისთვის თავისუფლებას ნიშნავს, რაც მისი მოქმედების თავისუფლებაში გამოიხატება. ამავე დროს, 100 პროცენტით პასუხისმგებელი უნდა იყოს თავის განყოფილებაზე და პროდუქტის განვითარების შესაძლებლობებიც ჰქონდეს.

ბევრი კარის გაღება შეუძლია.

2011 წელს, როცა სასტუმროში მოვედი, უამრავი შესაძლებლობა დავინახე! მივხვდი, რომ აქ დიდი პოტენციალი, მოტივაცია და ნიჭი არსებობდა. ყველაფერი ნულიდან დავიწყე და სრული რესტრუქტურიზაცია განვახორციელე.

ქართულ პროდუქტებს განსხვავებული გემო აქვს. თუმცა, ყოველთვის ვერ ვიყენებთ ჩვენს იტალიურ რესტორანში. საქართველოში მრავალი გემრიელი პროდუქტი მოდის, განსაკუთრებით მათი სეზონის დროს: კიტრი, პომიდორი, სოკო, მწვანილი და ასე შემდეგ. ადგილობრივი ბოსტნეული და ყველიც ძალიან კარგია.

დავიწყე თანამშრომლების განვითარება და ფაქტობრივად სრულიად ახალი გუნდი ჩამოვაყალიბე ჩემს გარშემო. ყველაფერს მარტო ვერ გავაკეთებ. თანაც, მთავარი არ არის, უბრალოდ წარმოადგენდე შენს განყოფილებას. მთავარია, რისი გაკეთება შეგიძლია შენს გუნდთან ერთად - იმ პროდუქტებითა და აღჭურვილობით, რაც შენს განკარგულებაშია, ბიუჯეტისა და მომხმარებელთა საჭიროებების გათვალისწინებით. ჩემი თანამშრომლების უმეტესობა ქართველები არიან. ასევე გვყავს სომეხი ეროვნების თანამშრომლები და

კითხვაზე, მხოლოდ ქართულ პროდუქტებს იყენებს თუ არა ბასტიაანი, იგი პასუხობს: „არა. ჩვენ ვიყენებთ ურუგვაიულ საქონლის ხორცს და ყველა უცხოურ ყველს ევროპის სხვადასხვა ქვეყნიდან. ძირითადად იტალიიდან, რაც ყველაზე კარგად მიესადაგება ჩვენს იტალიურ რესტორანს.

მოუთმენლად ველი გაზაფხულზე ჩვენი ტერასის გახსნას, რადგან ეს ის დროა საქართველოში, როცა ადგილობრივი პროდუქტების უმეტესობა მწიფდება და ყველაფერი ძალიან გემრიელია. ქართული კერძები მარტივი და უგემრიელესია, ძალიან პირდაპირი და სუფთა არომატებით. ამ მხრივ, ჩვენი იტალიური რესტორანი „ფილინი“ არაჩვეულებრივ ადგილას მდებარეობს, რადგან იტალიური სამზარეულოც ძალიან პირდაპირი, ახალი და სეზონურია“.

p o s i t i o n

გერმანიიდან ეგვიპტეში მოხვდა, მანამდე მოიარა გაერთიანებული სამეფო, ომანის სასულთნო და შვეიცარია. ამჟამად, უკვე ორ წელიწადზე მეტია საქართველოში მუშაობს. როცა ეკითხებიან, მოსწონს თუ არა აქ ყოფნა, უყოყმანოდ და გარკვევით პასუხობს: „დიახ!“

ერთი იტალიელი შეფ-მზარეული იტალიურ რესტორან „ფილინისთვის“.

t o p

სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ აღმასრულებელი შეფ-მზარეული ბასტიაან არტსი ჰოლანდიის ქალაქებში - მაასტრიხტსა და როტერდამში სასტუმროს სკოლაში სწავლობდა. შემდეგ გერმანიაში გადავიდა, სადაც მხოლოდ ერთ წელს აპირებდა დარჩენას. თუმცა, მისი გეგმები მთლიანად შეიცვალა და მხოლოდ 18 წლის შემდეგ შეძლო მშობლიურ ჰოლანდიაში დაბრუნება.

TOP

18

p o s i t i o n

position

რადისონის შესახებ: „მე არ მაქვს სხვა სასტუმროებში მუშაობის გამოცდილება, თუმცა მქონდა შემოთავაზებები. შემიძლია ვთქვა, რომ „რადისონს“ აქვს „რაღაც“, რაც ნამდვილად მომწონს. ეს „რაღაც“ არის „კი, მე შემიძლია“-ს განცდა. მაქვს სრული თავისუფლება იმ მხრივ, რომ სტუმრები გავახარო და შევთავაზო ის, რაც სურთ. ჩემს სამზარეულოში სრულიად თავისუფალი ვარ და შემიძლია შევქმნა ნებისმიერი რამ. თუმცა, ამავდროულად, ეს სამუშაო საკმაოდ რთულია, რადგან მომსახურებაზე ვართ ფოკუსირებული. ყოველთვის უნდა გავაკეთოთ ის, რასაც ჩვენი სტუმრები გვთხოვენ - მაშინაც კი, როცა ერთ სტუმარს ერთი სურს, მეორეს კი - სხვა. რა თქმა უნდა, არ მაქვს სურვილი, სტუმარს უარი ვუთხრა. ამიტომ სასტუმროში მუშაობა რესტორანში მუშაობაზე რთულია.“

t o p

რესტორანსა და თანამშრომლებზე: „ჩვენი სამზარეულო საერთაშორისოა - ესპანური, ფრანგული, შვედური, ტაილანდური, და რა თქმა უნდა, ქართული კერძები. საქართველოში საუცხოო ხილი და ბოსტნეული ხარობს. ყოველთვის მირჩევნია ადგილობრივი პროდუქტი გამოვიყენო. როცა რაიმეს აქ ვერ ვპოულობ, სხვა ქვეყნიდან ჩამოგვაქვს. ჩემი გუნდიც საერთაშორისოა - ქართველებისგან, ნეპალელებისა და ინდოელებისგან შედგება. მიყვარს მათთან მუშაობა და მათთვის სწავლება. მიხარია, რომ ისინი მართლა არიან დაინტერესებული და ცდილობენ შეისწავლონ ეს სფერო. ჩვენ ვგეგმავთ, გვერდში დავუდგეთ ბათუმის უნივერსიტეტს და სტუდენტებისთვის კულინარიული გაკვეთილები ჩავატაროთ.“

რიკარდ რატცი - სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში ბიოგრაფია: „14 წლის ასაკში, შვედეთის სკოლის ყოველ მოსწავლეს საშუალება აქვს მიიღოს ორკვირიანი სამუშაო გამოცდილება იმ სფეროში, რომელიც აინტერესებს. ეს შანსია მოსწავლეებისთვის, გამოსცადონ ნამდვილი პროფესია და უკეთ გარკვნენ იმაში, თუ რისი გაკეთება უნდათ სკოლის დამთავრების შემდეგ. მე რესტორანი ავირჩიე და სამზარეულოში ვიმუშავე. ეს პროცესი ძალიან მომეწონა. 15 წლისამ დავიწყე სამზარეულოში სტაჟიორად მუშაობა და სამწლიანი მუშაობის შემდეგ, ჩვენმა მზარეულმა მითხრა, რომ ჩემი თავისთვის შემეძლო მზარეული მეწოდებინა. შემდეგ დავიწყე მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობა: აშშ, გერმანია, ნორვეგია, შვედეთი, სხვადასხვა ადგილები. გადავდიოდი რესტორნიდან რესტორანში, რათა რაც შეიძლება მეტი მესწავლა. ბოლოს, თითქმის ორი წლის წინ, როცა რესტორნებში მუშაობის 29-წლიანი გამოცდილება მქონდა, გადავწყვიტე რაღაც ახალი მეცადა და მუშაობა სასტუმროში დავიწყე.“

ქართული სამზარეულოს შესახებ: „მიყვარს ქართული სამზარეულო. განსაკუთრებით, ხინკალი. ჩვენს რესტორანში ხშირად გვაქვს ხოლმე ქართული სუფრა, რადგან ამას სტუმრები ითხოვენ. შედეგად, ხშირად ვამზადებთ ქართულ კერძებს, როგორიცაა ხაჭაპური, მწვადი და სხვა ტრადიციული საჭმელი. სტუმრებს ძალიან მოწონთ ქართული სუფრა.“ მომავლის გეგმები: „ჩემთვის ევროპაში ყველაფერი ნაცნობია. ახალი გამოცდილება მინდოდა და ამიტომაც ვარ აქ. სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში რვა თვეა რაც ვმუშაობ და მსურს, აქ კიდევ რამდენიმე წელი მაინც დავრჩე. ბათუმი მომწონს. აქაური ხალხი თბილი და თავაზიანია. დიდი განსხვავებაა ქართველ და ევროპელ ხალხს შორის.“ საშობაო მენიუ: „არდადეგებზე გადავწყვიტეთ, საერთაშორისო სუფრა მოვაწყოთ – ჩვენს სტუმრებს შევთავაზებთ ოთხ სხვადასხვა სტარტერს, ოთხ მთავარ კერძს და ოთხ სხვადასხვა დესერტს. და, როგორც ყოველთვის, მოვამზადებთ რაიმე განსაკუთრებულს.“

ეკა კარსაულიძე

20

Meet the chefs...

t o p

p o s i t i o n

One brand hotel.Two branches.Two different cities.Two foreign chefs with similar stories, but each with different positions. Both have come a long way. Both have worked in many countries, cities, and restaurants.

And now guests at the Radisson Blu Hotels in those two Georgian cities can finally get a taste of their skills.

Bastiaan Arts

Radisson Blu Iveria Hotel Bio: Radisson Blu Iveria Hotel Executive Chef Bastiaan Arts, studied at hotel school in the Netherlands in Maastricht and Rotterdam before he went abroad to Germany, planning to return after one year. This plan took a turn and it was a further18 years before he made it back home to the Netherlands.

From Germany to Egypt, via the United Kingdom, the Sultanate of Oman, and Switzerland, he has now been in Georgia for well over two years. And when we asked him if he likes it, his answer is a clear: “Yes!” Bastiaan has been working for the company for almost four years

now and with good reason, because working for Radisson means “liberty” in what you love to do.- and being 100% responsible for your own department, and having the opportunities to develop the product.

In 2011, when I started working in the hotel, I saw so many opportunities and realized that there was a lot of potential, talent and willingness. I started working from the beginning and basically restructured everything.

I started developing the staff and literally built an entire new team around me. I can’t do everything alone as it’s not just about the one person who represents the department, but very much about what that person can do with the people, products and equipment given, in line with the budget and in order to meet the needs of the customers.

Most of my staff are Georgian nationals, and Armenians and we have one Italian chef for the Italian restaurant Filini.

21 They all know exactly what the customers like and their opinion is very important to me. “I always listen to the staff, and while that does not mean that I always follow their ideas,” every person has good ideas and there is a lot of creativity amongst them.

Georgian products have a different taste and are not always appropriate for our Italian restaurant, but there are many local products which are beautiful in taste, especially in their season- for instance the cucumbers, tomatoes, mushrooms, herbs and so on.

The vegetables are very nice, and the cheeses, too.

I am looking forward to our terrace opening in the spring as this is a time in Georgia where the most local products are available.

Georgian dishes are very pure in their simplicity- with very honest flavours. In that respect our Filini Italian restaurant is in the right place, as the Italian cuisine is also a very honest, fresh and seasonal one, too.

Rickard Ratz

Radisson Blu Hotel, Batumi Bio: At the age of 14 in Swedish schools every child has a chance to get two weeks of work experience in their area of interest, be it restaurants or construction. This gives schoolchildren the opportunity to try the real profession and to see what they would like to be after finishing school. I chose to try restaurant and kitchen work and it turned out I really liked it. At 15, I started to work in a kitchen as an intern and after three years of practical work, our chef told me that I could officially call myself a cook. Then I started to travel around the world: to the U.S., Germany, Norway, Sweden – different places; just moving from restaurant to restaurant to learn as much as I could. Finally, almost two years ago, and with a 29-year background in the restaurant industry, I made the decision to try something new and went into hotel work.

About Radisson: I have no great experience in other hotels, although I was in demand from others. Yet I can say that Radisson

About Georgian cuisine: I like the Georgian cuisine- in particular khinkali.We have Georgian supras in our restaurant as well because our guests often ask for the Georgian experience. As a result, we end up cooking a lot of Georgian food like khachapuri (cheese bread), mtsvadi (barbecued meat) and other main traditional dishes, particularly when our guests are invited by Georgian officials or businesses.They get to try out a Georgian supra and to really enjoy it.

Future plans: For me, in Europe everything is familiar. I needed some new impressions and that is why I am here. I have been working in Radisson Blu Hotel Batumi for eight months and I would definitely like to stay in Georgia for at least a couple more years. I like Batumi, too- the people here are really friendly and polite. There’s a big difference between the Georgian and European people.

The Christmas menu: Over the holidays we decided to do some international supra-style events: we offered four different starters, four main courses and four different deserts.And as always, we made sure to prepare something special.

By Eka Karsaulidze

p o s i t i o n

When we asked Bastiaan if he works only with Georgian products, he answered: “No. We use Uruguay beef and all foreign cheeses are from countries in Europe, though mainly from Italy as it best suits our Italian restaurant.

About the staff and restaurant: We have an international kitchen: some Spanish dishes, French, Swedish, Thai- and Georgian, of course -overall a very international menu. Georgia has great fruits and vegetables and I always prefer to use as many local products as possible. And what we can’t find here, we bring from another country. My staff is also international: Georgians, Nepalese and Indians. I enjoy teaching them and I’m happy to see that they are genuinely interested and want to learn the profession and skills in this field. Also, we are planning to support the University in Batumi and to conduct cooking lessons for its students.

t o p

I like to teach people around me, helping them to develop.The chefs in the Radisson Blu Iveria Hotel kitchen definitely have a future, as our hotel in general is the first in the market according to the trends in Georgia, and was the first hotel to be HACCP certified, as well as being active in responsible business, etc. And this has an impact on the future perspectives of the staff members and can open many doors for them.

has something that I definitely like – it has this “yes, I can” feel. You are free to do everything you can to make your guests happy, to provide them with whatever they might wish for. And in my kitchen I am completely free to create whatever I want. But it is also quite difficult work – we are very service-minded here. We always have to do whatever our guests ask of us, even when one guest wants one thing and other needs something else entirely. And, of course, I don’t want to say no to my guests, so it is much more challenging working in a hotel (when compared with a restaurant).

T o rb j ö r n

B o d i n

22

„საქართველოს სასტუმროებში მთავარი ჯილდოს მიღება სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში ხარისხზე მიანიშნებს“

ეს არის ჩვენი პირველი დიდი საერთაშორისო ჯილდო, თუმცა ჩვენ ვართ სტუმრების რჩეული სასტუმრო Trip Advisor-ზე და გვაქვს მიღებული ეკოლოგიური სერტიფიკატი Green Key Award.

23

რა მნიშვნელობა აქვს აღნიშნულ ჯილდოს სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმისთვის? უპირველესად, იგი ძალიან მნიშვნელოვანია მთლიანად საქართველოსთვის, რადგან მისი წყალობით ქვეყანა მსოფლიო ტურიზმის რუკაზე შესამჩნევ ადგილს იკავებს. იგი მნიშვნელოვანია ბათუმისთვის იმავე მიზეზის გამო ანუ ნამდვილი საერთაშორისო ტურიზმის სფეროში მეტად გამოსაჩენი ადგილის დაკავების თვალსაზრისით. რაც შეეხება უშუალოდ სასტუმროს, საქართველოს წამყვან სასტუმროდ დასახელება უაღრესად მნიშვნელოვანია, რადგან ეს მიუნიშნებს სასტუმროს ხარისხზე. რა გავლენა შეიძლება იქონიოს ამ ჯილდომ ბათუმში ტურიზმის განვითარებაზე? საერთაშორისო სასტუმროები ბათუმში შედარებთ ახალი

როგორი პრინციპით მუშაობს აღნიშნული ჯილდოს ხმის მიცემის პროცესი? წარდგენა ხდება WTA-ის მიერ. იგი აგზავნის მოწვევებს, რათა ადამიანებმა გაიარონ რეგისტრაცია ინტერნეტში და შეძლონ ხმის მიცემა სხვადასხვა კატეგორიების მიხედვით. ხმის მიმცემები არიან ადამიანები, რომლებიც სარგებლობენ სასტუმროს მომსახურებით. ხმის მიცემა არაა შეზღუდული და ხმის მიმცემი ასევე შეიძლება იყოს ნებისმიერი ადამიანი. სასტუმრო, რომელიც ყველაზე მეტ ხმას მიიღებს, გახდება გამარჯვებული. ეს ჯილდო მეტად პრესტიჟულია. საქართველოდან თუ იყო რომელიმე სხვა სასტუმრო წარმოდგენილი ამ დაჯილდოებაზე? არა. სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში გახლდათ ერთადერთი სასტუმრო, რომელიც წარდგენილი იყო დაჯილდოებაზე. აქვს თუ არა სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში სხვა ჯილდოები? ეს არის ჩვენი პირველი დიდი საერთაშორისო ჯილდო, თუმცა ჩვენ ვართ სტუმრების რჩეული სასტუმრო Trip Advisorზე და გვაქვს მიღებული ეკოლოგიური სერტიფიკატი Green Key Award. დაბოლოს, რას ნიშნავს ეს ჯილდო პირადად თქვენთვის? ის სასტუმროს გუნდს ეკუთვნის. მათ დიდი შრომა გასწიეს სტუმრების მომსახურების კუთხით და ეს ჯილდო სწორედ მათი დამსახურებაა. ამ ჯილდოს მოპოვებაში დიდი წვლილი ასევე მიუძღვის აჭარის ტურიზმის დეპარტამენტსაც, ვინაიდან იგი მუშაობს ბათუმის მსოფლიო ტურისტულ რუკაზე წარმოსაჩენად და აქტიურად თანამშრომლობს ჩვენთან.

ბაია ძაგნიძე

B o d i n

„მსოფლიო მოგზაურობის ჯილდო“ (WTA) პირველად 1993 წელს გაიცა. მისი მიზანია, შეაფასოს, დააჯილდოვოს და აღიაროს მიღწევები მსოფლიო ტურიზმისა და მოგზაურობის სფეროს სხვადასხვა სექტორში. ხმის მიცემა ყოველ წელს აფრიკის, აზია-წყნარი ოკეანის, კარიბის ზღვის, ცენტრალური და ლათინური ამერიკის, ევროპის, ახლო აღმოსავლეთის, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკის რეგიონებში იმართება. ყოველ წელს, ტურიზმის სფეროს ასობით ათასი მონაწილე, როგორებიცაა ტურ-ოპერატორები, ტურისტული ორგანიზაციები და სატრანსპორტო კომპანიები, მსოფლიოს 160 ქვეყნიდან გამარჯვებულებს ცხრა კატეგორიაში ირჩევს. ყველა რეგიონალურ გამარჯვებულს შანსი ეძლევა, მონაწილეობა მიიღოს ხმის მიცემის ფინალურ რაუნდში, რომელიც ტურიზმისა და მოგზაურობის ინდუსტრიის ყველაზე პრესტიჟული და აღიარებული მოვლენაა. გამარჯვებულები გამოვლინდებიან დეკემბერში, WTAის ფინალურ ღონისძიებაზე. ჩვენ ვთხოვეთ სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში გენერალურ დირექტორს ტორბიორნ ბოდინს, ესაუბრა ჯილდოზე, ხმის მიცემასა და დაჯილდოების ცერემონიალზე.

მოვლენაა. „შერატონ ბათუმი“ იყო პირველი, 10 წლის წინ, რომელსაც მოჰყვა სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში, რომელიც ორი წლის წინ გაიხსნა. ჩვენ უკვე შეგვიძლია ვაჩვენოთ მსოფლიოს, რომ ბათუმი ჭეშმარიტად მზადაა არამხოლოდ ქართველი და მეზობელი ქვეყნის მოქალაქეების, არამედ საერთაშორისო ტურისტების მისაღებად. ჩვენ გვაქვს სრული ინფრასტრუქტურა, რათა საერთაშორისო ტურიზმის ნებისმიერი დონე დავაკმაყოფილოთ. უკვე ვხედავთ კიდეც სტუმრების გაზრდილ რაოდენობას პოლონეთიდან, ქუვეითიდან და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებიდან.

T o rb j ö r n

სასტუმრო „რადისონ ბლუ“ ბათუმში ახლახან, 2013 წლის საქართველოს წამყვან სასტუმროდ დასახელდა „მსოფლიო მოგზაურობის ჯილდოს“ (the World Travel Awards Europe) ევროპულ დაჯილდოებაზე, რომელიც 31 აგვისტოს თურქეთში, ანტალიაში გაიმართა. ცერემონიას ინდუსტრიის ელიტა ესწრებოდა, რომელთა შორისაც იყვნენ რამდენიმე წამყვანი ტურისტული კომპანიის ხელმძღვანელი პირები, მინისტრები და ტურიზმის სფეროში მთავარი გადაწყვეტილების მიმღები პერსონები.

T o rb j ö r n

B o d i n

24

Torbjörn Bodin:

Georgia’s leading hotel award puts stamp of quality on the Radisson Blu Hotel Batumi Radisson Blu Hotel Batumi was named Georgia’s leading hotel of 2013 at the World Travel Awards Europe ceremony, held on August 31 in Antalya, Turkey. Present at the ceremony were the industry’s elite, including the senior executives of several leading travel companies, government ministers and top tourism decision-makers.

we can show the world that Batumi is truly ready for international travelers, not just for tourists from neighboring countries and Georgia. Now we have good facilities that can cater to all levels of international tourism and we can already see travelers coming to Batumi from Poland, Kuwait and even Middle Eastern countries.

The World Travel Awards (WTA), first presented in 1993, aim to acknowledge, reward and celebrate excellence across all sectors of the global travel and tourism industry. Voting takes place annually for the regions of Africa, Asia/Pacific, the Caribbean, Central and Latin America, Europe, the Middle East, North America, and South America. Each year, hundreds of thousands of key tourism players, such as tour operators, tourism organizations and transport carriers from over 160 countries around the world choose winners in the current nine country-based categories.

How does the voting process work?

All regional winners have the chance to compete in the final round of voting at the WTA’s awards – the ultimate accolade in the travel and tourism industry - and the final winners are announced on the night of the WTA Grand Finale in December. We asked Torbjorn Bodin, General Manager of the Radisson Blu Hotel Batumi, to talk about the award, the voting, and the ceremony.

Was any other hotel operating in Georgia represented?

What importance does the award have for the Radisson Blu Hotel Batumi?

This is the first big international prize for the hotel. However, we are one of the Guest Choices on Trip Advisor, and we also have the Green Key Award- an ecological certification we were awarded with last year.

Firstly, I think it’s very important for Georgia as a whole as it really puts the country on the map. It’s important to Batumi for the same reason- as its place on the map is now a little more prominent in terms of real international tourism. As for the hotel itself, to be recognized as Georgia’s leading hotel has enormous importance, as it puts a stamp of quality on that hotel.

How will the award effect tourism in Batumi?

International hotels are quite a new phenomenon in Batumi. The Sheraton Batumi was the first of its kind 10 years ago, followed by the Radisson Blu Hotel Batumi which opened two years ago. Now

A nomination is made by the WTA which then sends out invitations so that people can go and register online and vote in the different categories.Voters are guests, and people from the travel trade sector, the latter tending to have more demands than perhaps the general guest. However, it’s not limited and anybody can vote- you don’t need to be associated with the travel trade.The establishment which gets the most votes is the winner. It’s a very prestigious award.

No, Radisson Blu Hotel Batumi was the only one represented.

What other awards does Radisson Blu Batumi have, or is this the first?

And lastly, what does the award mean to you personally?

This [award] is more an award for the team of the hotel who put in the hard work to please our guests- the spotlight should be on them. Additionally, the award is for the tourism department of Adjara, which is working to put Batumi on the map and with whom we have a very good relationship.

By Baia Dzagnidze

-30 -50 %

mis.: rusTavelis 26 (tel: 2 181 047); pekinis 7 (2 306 556); WavWavaZis 21 (tel: 2181 046)

C.O.A.T.S გაჭირვებულ ბავშვებს ეხმარება

და ეს ნიშნავს, რომ 300-ზე მეტი გაჭირვებული ბავშვი თბილ ტანსაცმელს თოვლის მოსვლამდე მიიღებს“, - თქვა მან. დამსწრეთა შორის იყვნენ ბავშვები თბილისის გლდანის ბავშვთა კრიზისული ცენტრიდან, უსახლკარო ყმაწვილთა სახლ „მკურნალიდან“, ჭიათურის ცენტრ „ჯეჯილიდან“, ლაგოდეხის კორპუსიდან, რუსთავის კორპუსიდან, ნორიოს პატარა ჯგუფის სახლიდან, რუსთავის პატარა ჯგუფის სახლიდან, რუსთავის ცენტრ „საპოვნელადან“, ბედიანის ბავშვთა სახლიდან, ნიქოზის ცენტრიდან და ძეგვის თავშესაფრიდან. პროექტის მიზანი, მოსწავლეთა ინფორმირება და გაჭირვებულ ბავშვთა დასახმარებელ ღონისძიებებში ჩართვაა. „ამგვარი პროექტები მათ ასწავლის, რომ მნიშვნელობა არ აქვს, სად ცხოვრობ და საიდან მოდიხარ. ერთად ჩვენ შეგვიძლია დიდი საქმეების განხორციელება, რომელშიც ყველა ღებულობს მონაწილეობას და შინ დადებითი ემოციებით - ღიმილითა და კარგი განწყობით ბრუნდება“, - გვითხრა დანმა.

rad i s s o n

n e w s

26

საქართველოს რამდენიმე რეგიონის ბავშვები საზოგადოებრივ პროექტ C.O.A.T.S-ს დაესწრენ, რომლის მეოთხე, საზეიმო ფინალური ეტაპი 28 სექტემბერს სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიაში“ გაიმართა. პროექტის მიზანია, 6-18 წლის ბავშვებისთვის ზამთრის ტანსაცმელი შეაგროვოს. პროექტში მონაწილეობა მიიღეს საქართველოს ახალმა საერთაშორისო სკოლამ, საერთაშორისო ხარისხის სკოლამ, გივი ზალდასტანიშვილის ამერიკულმა აკადემიამ, კავკასიის ფრანგულმა სკოლამ, რობერტ შუმანის ევროპულმა სკოლამ და ბრიტანულქართულმა აკადემიამ. ორი კვირის განმავლობაში, მათ ტანსაცმელი შეაგროვეს. „C.O.A.T.S 2010 წელს დაიწყო და უკვე მეოთხედ ჩატარდა“, - განმარტა პროექტის დამფუძნებელმა მიშელ დანმა, - „პირველ წელს ჩვენ შევმოსეთ 85 ბავშვი, რომელიც სიღარიბის ზღვარს მიღმა იმყოფებოდა ან ქუჩაში იყო მიტოვებული. დღეს ჩვენ გვყავს ყველაზე მეტი - 281 სტუმარი

წელს, პროექტში ასამდე მოხალისე სტუდენტი იღებდა მონაწილეობას და ადმინისტრაციულ ფუნქციას ასრულებდა - აღრიცხავდა თითოეულ ბენეფიციარს და მათ პირად მყიდველებს მიუჩენდა, რომლებიც ბენეფიციარებს ტანსაცმლისა და აქსესუარების შერჩევაში ეხმარებოდნენ. მიშელ დანის თქმით, რამდენიმე ადგილობრივმა კომპანიამ პროექტის მიმართ ინტერესი გამოხატა. მაგალითად, უკვე მესამე წელია, რაც სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ საკუთარ სივრცეს უთმობს პროექტს და ამარაგებს პიცით, ნამცხვრითა და სასმელებით. ასევე, „რადისონ ბლუ ივერიამ“ საკუთარ თანამშრომელთა შორის C.O.A.T.Sთვის ტანსაცმელი შეაგროვა. პროექტს მხარდაჭერა აღმოუჩინეს ამერიკისა და ბრიტანეთის საელჩოებმა, „BP საქართველომ“, ნინო ანანიაშვილმა და საქართველოს სახელმწიფო ბალეტმა; UGT-მ, IWAG-მა, Baan Thai-მ და Sun Yoga-მ. ყველა მათგანი აქტიურად აგროვებდა ტანსაცმელს და მონაწილეობდა ტრანსპორტირებისა და ღონისძიების განხორციელებაში. „ჩვენ არ ვაკეთებთ რეკლამას. ეს პროექტი უფრო მეტად სტუდენტთა ჩართულობაზეა ორიენტირებული. QSI წერს და აგზავნის პრეს-რელიზებს, ერთ-ერთი სკოლა ამზადებს პლაკატს, რომელიც ყოველ წელს განსხვავებულია. სხვა სკოლები აგზავნიან ფოტოგრაფს საკუთარი გაზეთებისთვის. ისინი თანატოლებს და კოლეგებს მოუწოდებენ, რომ სიკეთე გააკეთონ“, - განმარტა მან და დაამატა, რომ პროექტში ფული არ ფიგურირებს - თითოეული ნივთი უშუალოდ მიმღებს გადაეცემა. ამას გარდა, ევროკავშირის მონიტორინგის მისიის, გაეროს ლტოლვილთა სააგენტოს, Save the Children-ის, „ქარიტას საქართველოსა“ და ბავშვთა ასოციაცია McLain-ის მეშვეობით, შეგროვებული ტანსაცმელი საქართველოს რეგიონებშიც იგზავნება.

27

C.O.A.T.S

rad i s s o n

Helps Children in Need Children from several regions throughout Georgia came to attend Clothing Others Against the Snow (C.O.A.T.S.), a community outreach project, at its 4th Annual Grand Finale held at the Radisson Blu Iveria Hotel on 28 September.

n e w s

The project set out to collect and distribute winter clothes to children in need aged 6-18. New School, International School of Georgia, Quality Schools International, the Guivy Zaldastanishvili American Academy, Ecole Francais du Caucase, Robert Schuman European School, and the British-Georgian Academy helped to collect the clothing over two weeks, with each school having a dedicated box where students could place donated items of clothing.

“C.O.A.T.S. was initiated in 2010 and this is the fourth consecutive year [we have staged this project],” explained Michele Dunn, the project founder. “During the first year, we clothed around 85 children who were below the poverty line, as well as abandoned street children.Today, we have the largest number of guest shoppers so far- 281 children; meaning more than 300 children in need will be delivered a bit of winter warmth before the snow arrives,” she explained.

Among those attending were children from the Tbilisi Children’s Crisis Center Gldani, the Mkurnali House for Homeless Teenagers, the Jejili Chiatura Center, Lagodekhi Corps, Rustavi Corps, Norio Small Group Home, Rustavi Small Group Home, the Sapovnela Rustavi Center, the Bediani Village Children’s Center, the Nikozi Village Center, and the Dzegvi Shelter.

The purpose is to educate, engage and empower students who come from more fortunate backgrounds and get them to help others who come from less privileged families who will benefit from their charitable actions.“It teaches them that it doesn’t matter where you live or where you are from, together we can make a great project where everyone gives a little and then goes home with a positive memory, a smile, and a good feeling overall,” Dunn explained.

Around 100 volunteer students participated this year and helped with the reception duties- registering each beneficiary and assigning personal shoppers to them to help them choose apparel from socks, shirts, scarves, coats, sweaters, pants and hats.

According to Dunn, this year, various local businesses inquired as to how they can help. For instance, Radisson Blu Iveria Hotel

provided the venue for the third year running, as well as pizza, cake and beverages, and conducted a C.O.A.T.S. collection among its own employees. Also providing support were the U.S. Embassy, British Embassy, BP Georgia, Nina Anianishvili and the Georgian State Ballet, UGT, IWAG, Baan Thai, and Sun Yoga- all of whom actively participated in clothing collections, and helped with the transportation, organization and execution of the event.

“We don’t advertise, as it’s more of a student-involvement project.

QSI writes and sends out the press releases, one of the schools does the poster, which is different every year, and other schools send their school photographer for their newspapers. They are the ones who encourage their peers and colleagues to donate something,” she clarified, adding that there is no money involved- every item donated goes directly to the beneficiary. Additionally, clothing goes out to children in all regions of Georgia through the EUMM, UNHCR, Save the Children, Caritas Georgia, and McLain Association for Children.

rad i s s o n

n e w s

28

ისიამოვნეთ საკვირაო ბრანჩით ჩვენთან ერთად ყოველ კვირა დღეს, სასტუმროს რესტორან „ფილინში“ იტალიელი შეფ-მზარეული ლუკა ბეკალი თბილისის უდიდეს ღია სასაუზმეს ამზადებს. აქ სტუმრებს შეუძლიათ ისიამოვნონ უგემრიელესი სამზარეულოთი 12:30-დან 16:00 საათამდე. თუ არ გყავთ ახლობელი, ვისაც ბავშვს დაუტოვებთ, შეგიძლიათ იგი სასტუმროს სპეციალურ საბავშვო ოთახში დატოვოთ, სადაც ბავშვებს სასტუმროს მზრუნველი თანამშრომლები მიხედავენ და პატარები გაერთობიან იმ დროს, როცა თქვენ ბრანჩს მიირთმევთ. ღია სასაუზმე თემატურადაა მოწყობილი, რათა სტუმრებმა ადვილად შეძლონ მათთვის სასურველი საჭმელების მონახვა. იგი მოიცავს საუზმე განყოფილებას ფაფებით, ნამცხვრებით, ჯემებით, ახლადდაწურული წვენებით, ყავითა და ჩაით. ღია სასაუზმის სტუმრებს ასევე შეუძლიათ იგემონ სხვადასხვა გემრიელი კერძები სუშის, სალათების, სოსისის, პიცის, სტეიკისა და მაკარონის განყოფილებებიდან. ამას გარდა, კვირადღის ბრანჩის სიახლე სახლში მომზადებული ლიმონათებია. ისინი სხვადასხვა ხილისგან (ლიმონი, მოცვი, ანანასი და ველური კენკროვნები) მზადდება და ოჯახურ გემოს ამატებს უგემრიელეს საკვებს. ასევე თქვენ შეგიძლიათ ისიამოვნოთ ადგილობრივი ღვინისა და ლუდის შეუზღუდავი რაოდენობით. ამ ყველაფრის ფასი 18%-იანი დღგ-ს გარეშე, პერსონაზე მხოლოდ 59 ლარია ან 49 ლარი ალკოჰოლის გარეშე, ულიმიტო უალკოჰოლო სასმელების ჩათვლით. 12 წლამდე ბავშვები უფასოდ მიირთმევენ საბავშვო საუზმეს.

Enjoy Sunday Brunch with Us Italian Chef Luca Beccalli prepares Tbilisi’s largest buffet every Sunday at the Radisson Blu Iveria Hotel’s Filini restaurant, where guests can enjoy a vast choice of delicious cuisine from 12:30 to 4pm. Importantly, if you don’t have a babysitter to hand, the hotel offers a separate room for children, supervised by hotel staff, who will take care of them and entertain them with various programs while you enjoy your brunch in style.

The buffet, organized thematically to easily guide guests, offers a breakfast division with cereals, cakes, jams and fresh juices, as well as tea and coffee. Buffet guests can also choose from options from the sushi stand, salad table, sausage plate, and pizza, steak and pasta areas.

In addition, a new feature at the Sunday Brunch is a variety of the homemade lemonades. Made from your choice of fruit- be it classic lemon or cranberry, pineapple or wild berry juices -our lemonades are sure to give a homier touch to your meal. You can also enjoy your unlimited food servings with local wine and beer.

The cost for the package including unlimited food and alcohol is only 59 Gel per person, or 49 Gel without alcohol and including unlimited s o f t b eve r a g e s .

Children under 12 eat for free from the kids buffet.

Prices exclude 18% VAT.

29

„რადისონ ბლუ“-ს ინსტაგრამის კამპანია

საკულტო არქიტექტურის, სხვადასხვა აღიარებების მქონე დიზაინისა და მსოფლიო კლასის მომსახურების სტანდარტებით, „რადისონ ბლუ“ მსოფლიოში პირველი სასტუმროების ბრენდია, რომელმაც უფასო ინტერნეტი შესთავაზა მის ყველა სტუმარს 2005 წლიდან. კამპანია მიზნად ისახავდა ყველა სტუმრის წახალისებას, რათა მათ ემხიარულათ და მათი მხიარულობა გაეზიარებინათ დანარჩენი მსოფლიოსთვის. სტუმრებს სთავაზობდნენ ესარგებლათ უფასო ინტერნეტით, დაეფიქსირებინათ მათი საუკეთესო მომენტები სასტუმროებში ფოტოკამერით და გაეზიარებინათ ინსტაგრამის გვერდზე #RadissonBlu. სტუმრების საუკეთესო მომენტების ამსახველი ფოტოები (რომანტიკული, სათავგადასავლო, კულტურული, განსაკუთრებული დღესასწაულისა თუ დიდი ბიზნეს გამარჯვების ამსახველი) გახდა „რადისონ ბლუს“ გლამურული ინტერნეტ-ფოტოგალერეის ნაწილი. სტუმრებს შეუძლიათ მათი სურათი ოჯახის წევრებსა და მეგობრებს გაუზიარონ. ვინც ინსტაგრამის გვერდზე გააზიარებს თავის სურათებს, დაემატება „რადისონ ბლუს“ ინსტაგრამის ფოტოგალერეას. დამატებითი ჯილდოს სახით, ყოველი მეხუთე ატვირთული სურათის ავტორმა მიიღო უნიკალური დაბეჭდილი საფოსტო ბარათი, რომელზეც მათი საუკეთესო მომენტი იყო ასახული. კამპანია მიმდინარეობდა 2013 წლის 21 ოქტომბრიდან 13 დეკემბრამდე.

Correspondingly, Radisson Blu hotels in Georgia also implemented a global Free Internet campaign in its Batumi and Tbilisi branches.

With iconic architecture, award-winning designs, and world-class service standards, Radisson Blu was the first hotel brand worldwide to offer Free Internet to all its guests, having kept them well connected – at no extra cost – since 2005.

The campaign was designed to inspire each guest to have a bit of fun and share that fun with the rest of the world. Guests were invited to enjoy free internet, capture their best moments in our hotels on camera and to share them on Instagram at #RadissonBlu. All approved images of our guests’ best moments – be they romantic, adventurous, cultural, at a special celebration or a big business win – became part of our glamorous online photo gallery.

Guests could then share their personal picture link with family and friends and the names of the contributing guests were added to the Instagram photo library.

As a special extra, during the campaign the photographer of every 5th uploaded image received a unique set of printed postcards, featuring their personal best moments, to send to friends and family.

The campaign ran from October 21 to December 13, 2013.

n e w s

რადისონის კამპანიას არ ჩამორჩნენ „რადისონ ბლუს“ სასტუმროები საქართველოში და აღნიშნული გლობალური უფასო ინტერნეტ-ინიციატივა ბათუმისა და თბილისის სტუმრებს შესთავაზეს.

Radisson Blu hotels are renowned for their smart, first-moving approach to modern hospitality, and this past fall they took that hi-tech approach to the next level, keeping all their guests uniquely engaged with a huge international online conversation in which guests were encouraged to share their best moments on Instagram with the #RadissonBlu Free Internet campaign.

rad i s s o n

„რადისონ ბლუს“ სასტუმროები ცნობილია მათი ინოვაციური მიდგომით თანამედროვე სტუმარ-მასპინძლობის მიმართ. სწორედ ამიტომ გასულ შემოდგომაზე მათ დაიწყეს თავიანთ სტუმრებთან ახალი ინტერნეტ-დიალოგი ინსტაგრამის მეშვეობით. ამ ინტერნეტ-პლატფორმის დახმარებით რადისონის სტუმრებს საშუალება აქვთ გააზიარონ მათი საუკეთესო მომენტები უფასო ინტერნეტ-კამპანიის გვერდზე #RadissonBlu.

Radisson Blu Launched Instagram Campaign

rad i s s o n

n e w s

30

სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიამ“ თავისი პარტნიორებისთვის მიღება გამართა 26 სექტემბერს, სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიასა“ და მისი კორპორატიული ჟურნალის მიერ მოეწყო მიღება სასტუმროს კორპორატიული პარტნიორებისთვის. უკვე რამდენიმე წელია, რაც „რადისონ ბლუ ივერია“ თავის ჟურნალს Georgia Today-სთან ერთად გამოსცემს. სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ გენერალური დირექტორის მაიკლ ჯაკობის თანახმად, „რადისონ ბლუს“ სასტუმროები თბილისისა და ბათუმის თანამედროვე მხარეს წარმოადგენს. მათი არქიტექტურა, ინტერიერი და მომსახურება უმაღლესი კლასისაა. „ეს სტანდარტები განსაზღვრავს „რადისონ ბლუს“ კორპორატიული ჟურნალის გამოცემას, რისთვისაც მინდა მადლობა გადავუხადო ჩვენი პარტნიორისა და საქართველოს წამყვანი ინგლისურენოვანი გაზეთის Georgia Today-ის პროფესიონალთა გუნდს. ეს ფანტასტიკური მიღწევაა. ჩვენ ძალიან ვამაყობთ ამ გუნდთან თანამშრომლობით გასული რამდენიმე წლის განმავლობაში და კიდევ მრავალი წლის განმავლობაში ვაპირებთ ამ წარმატებული თანამშრომლობის გაგრძელებას,“ – თქვა მან. „ჟურნალი ფანტასტიურია. იგი ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული და მაღალი ხარისხის პერიოდიკაა, რასაც კი საქართველოში ნახავთ. ჩვენი მიზანი არ არის მხოლოდ სასტუმროს რეკლამირება, თუმცა გარეკანზე ჟურნალს სწორედ ჩვენი სახელი ამშვენებს, არამედ ძალიან საინტერესო ისტორიების თხრობა და ჩვენი მომხმარებლისთვის ისეთი პროდუქტის მიცემა, რომელსაც ისინი თან წაიღებენ. ეს გახლავთ საგანმანათლებლო, მაღალი ხარისხის საკითხავი,“ – განაცხადა მაიკლ ჯაკობმა ხუთშაბათს გამართულ მიღებაზე.

„Georgia Today-ის სახელით, მინდა მადლობა გადავუხადო „რადისონ ბლუს“ და პირადად, მაიკლ ჯაკობის ასეთი მშვენიერი მიღების მოწყობისთვის,“ – თქვა Georgia Todayის გენერალურმა დირექტორმა გიორგი შარაშიძემ და დაამატა, რომ მისი კომპანია მოხარულია ითანამშრომლოს საქართველოს სასტუმრო ბაზრის ლიდერ ბრენდთან, როგორიცაა „რადისონ ბლუ.“ მან ასევე აღნიშნა, რომ მისი გუნდისთვის, ხუთვარსკვლავიანი სასტუმროსთვის კორპორატიული ჟურნალის გამოცემა გამოწვევაა და იგი ყველაფერს იღონებს საიმისოდ, რომ ჟურნალიც სასტუმროს დარად ხუთვარსკვლავიანი იყოს. „მინდა მადლობა გადავუხადო ჩვენს პარტნიორებს, წამყვან ქართულ ბიზნეს კომპანიებს მრავალწლიანი თანამშრომლობისთვის. გვჯერა, რომ ისინი კმაყოფილნი არიან ჩვენი პროდუქციის ხარისხით.“ – დაამატა მან.

Radisson Blu Iveria Hotel Welcomed Partners Radisson Blu Iveria Hotel, together with its corporate magazine, held a reception for its corporate partners on September 26. The hotel has been publishing its magazine together with the Georgia Today Group for several years now.

According to Michael Jacobi, General Manager at Radisson Blu Iveria Hotel, the Radisson Blu hotels represent the modern side of Tbilisi and Batumi.Their architecture, interior design and service are of the highest class. “These standards define the publication of Radisson Blu’s corporate magazine, for which I would like to thank the team of professionals working at Georgia’s leading English-language newspaper, and our contractor, Georgia Today. This is a fantastic achievement and we are very proud to have partnered with this team over the last few years and we are looking forward to many more successful years with them,” he noted.

“The magazine is fantastic. It’s one of the highest-profile, highestquality magazines that you will find anywhere in Georgia. It’s not just about advertising the hotel- even though it has our name on the cover- it’s also about telling some very interesting stories; it’s about giving something to our clients that they can take away with them.

It’s an educational, quality magazine,” said Jacobi.

“On behalf of the Georgia Today Group, I would like to thank Radisson Blu in Georgia- and personally Michael Jacobi -for organizing this wonderful party,” said George Sharashidze, General Manager of the Georgia Today Group, adding that his company is glad to cooperate with the leading hotel brand in Georgia – Radisson Blu

31 Iveria Hotel Tbilisi and the Radisson Blu Hotel Batumi.

Radisson Blu Iveria Hotel is proud to launch a partnership with NewspaperDirect, developers of PressReader – an application that allows users to download international newspapers and magazines from over 100 countries in more than 50 languages directly to their personal smart phones, tablets, eReaders or laptops.

“Our Responsible Business and green ethos is ingrained into our everyday operations.We are delighted that we are leading the way in this area in our country,” said Michael Jacobi, General Manager of the Radisson Blu Iveria Hotel.“Taking responsibility for the environment and local community has been an important part of Radisson Blu's broader commitment to sustainable development for many years.

We strongly believe that subscription to PressReader will help us to minimize the need for the printed media among our guests and help us to protect the environment.”

PressReader gives our guests the opportunity to stay up-to-date and read over 2,300 full-content current-edition newspapers from 100+ countries in 55+ languages.

With PressReader, guests have same-day access to their favourite publications, sometimes even before the printed editions hit the newsstands! Every article, advertisement, crossword puzzle and cartoon is presented in its original format With its enhanced digital features like instant translation, on-demand audio and SmartFlow viewing technology, PressReader offers a more engaging and interactive reading experience than the newsprint experience.

NewspaperDirect-თან პარტნიორობა „რადისონ ბლუს“ საპასუხისმგებლო ბიზნესის კონცეფციის ფარგლებში სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ სიამაყით აცხადებს პარტნიორობის დაწყებას NewspaperDirect-თან, რომელმაც შექმნა პრესის წამკითხველი PressReader-ი, აპლიკაცია, რომელიც მომხმარებელს საშუალებას აძლევს 50-ზე მეტ ენაზე არსებული საერთაშორისო გაზეთები და ჟურნალები 100-ზე მეტი ქვეყნიდან ჩამოტვირთოს პირდაპირ თავიანთ სმარტ-ტელეფონებში, კომპიუტერულ ტაბლეტებში, ელექტრონულ წიგნებსა და ლეპტოპებში. „საპასუხისმგებლო ბიზნესისა და ბუნების დაცვისკენ მიმართული სულისკვეთება ჩვენი ყოველდღიური საქმიანობის ნაწილია. მოხარულები ვართ, რომ ჩვენს ქვეყანაში ამ მიმართულებით ლიდერები ვართ,“ - ამბობს მაიკლ ჯაკობი, სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ გენერალური მენეჯერი. „უკვე მრავალი წელია, გარემოსა და ადგილობრივ საზოგადოებაზე პასუხისმგებლობის აღება „რადისონ ბლუს“ მდგრადი განვითარების უფრო ფართო ძალისხმევის ნაწილია. ჩვენ ღრმად ვართ დარწმუნებული, რომ PressReader-ის გამოწერა საშუალებას მოგვცემს, შევამციროთ ბეჭდური მედიის საჭიროება ჩვენს სტუმრებს შორის და ამით ხელი შევუწყოთ გარემოს დაცვას.“ PressReader-ი ჩვენს სტუმრებს საშუალებას აძლევს, გაეცნონ სიახლეებს, გაიგონ ახალი ამბები და წაიკითხონ 2300-ზე მეტი გაზეთის სრული გამოცემა 100-ზე მეტი ქვეყნიდან და 55-ზე მეტ ენაზე.

PressReader-ით ჩვენს სტუმრებს იმავე დღეს ექნებათ წვდომა მათ საყვარელ გამოცემებზე, ზოგჯერ იმაზე ადრეც კი, ვიდრე ამ გამოცემების ბეჭდური ვერსიები დახლებზე გამოჩნდება! ყოველი სტატია, რეკლამა, კროსვორდი თუ ჩანახატი თავისი ორიგინალი ფორმატით იქნება წარმოდგენილი, დახვეწილი ციფრული ფუნქციებით, როგორებიცაა მყისიერი თარგმანი, აუდიო და SmartFlow-ს ტექნოლოგია.

n e w s

PARTNERSHIP WITH NEWSPAPERDIRECT AS PART OF THE RADISSON BLU RESPONSIBLE BUSINESS CONCEPT

rad i s s o n

He also noted what a great challenge it is for them to produce the corporate magazine for five-star hotels like the Radisson Blu, and noted that they do their best to make sure that the magazine also maintains a five-star standard, distinguished for its excellence, just like Radisson Blu’s architecture, design, and service.

“I would also like to thank our partners –leading Georgian businesses -for their cooperation. We believe that they are satisfied with the quality of our magazine, which adds value to their companies. And, finally, I would like to thank the team of professional journalists, editors, photographers, and designers who create this exclusive magazine for all the guests and visitors of Radisson Blu in both Tbilisi and Batumi,” he continued.

rad i s s o n

n e w s

32

სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ „საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებას“ ეხმარება

Radisson Blu Iveria Hotel Donates to Red Cross Society in Georgia

სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ 11 000 ლარით „საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებას“ დაეხმარა. თანხა შეგროვდა Carlson Rezidor Hotel Group-ის აღმოსავლეთ ევროპის გენერალური დირექტორების კონფერენციაზე. ეს ჯგუფი საქართველოში „რადისონის“ ორივე სასტუმროს მართვას ახორციელებს.

The Radisson Blu Iveria Hotel has handed over a donation worth 11,000 Lari to the Georgian Red Cross Society.

The money was raised during the recent Eastern European A re a G e n e r a l M a n a g e r Conference of the Carlson Rezidor Hotel Group, the management company of both Radisson Blu hotels in Georgia.

კონფერენციაზე სასტუმრომ ტრადიციული ქართული ხელნაკეთი ნივთების გამოფენა-გაყიდვა მოაწყო, რომელსაც „წითელი ჯვრის“ სოციალური ცენტრის რვა მოხალისე და საქართველოს სხვადასხვა რეგიონიდან 17 ბენეფიციარი ესწრებოდა. გამოფენა-გაყიდვას ტრადიციული ქართული სუფრა და ქართული ცეკვებისა და სიმღერების კონცერტი მოჰყვა, რომელშიც სასტუმროს თანამშრომლები მონაწილეობდნენ. ღონისძიებაზე 11 000 ლარზე მეტი (6500 დოლარი) შეგროვდა. აქედან 5 000 ლარი Silk Road Group-მა გაიღო, რომელიც სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ მფლობელია. იგივე რაოდენობის თანხა „წითელ ჯვარს“ Carlson Rezidor Hotel Group-ისგან გადაეცა. „ამ ღონისძიებაში მონაწილეობა ნამდვილი სასწაული იყო უფროსი თაობის წარმომადგენლებისთვის,“ - თქვა „საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების“ პრეზიდენმა ნათია ლოლაძემ. „მათ ჰქონდათ საშუალება, ენახვებინათ საკუთარი შემოქმედება სტუმრებისთვის და ზოგიერთი მათგანი ნაკეთობების შექმნაშიც კი ჩაერთოთ. ძალიან სასიამოვნოა, რომ „წითელ ჯვარსა“ და სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ შორის თანამშრომლობა 2010 წელს დადებული ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის საფუძველზე გრძელდება“, - დაამატა მან. სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ გენერალურმა დირექტორმა მაიკლ ჯაკობმა აღნიშნა, რომ ბიზნესის კეთება სოციალური პასუხისმგებლობით, კომპანიის მრწამსის ნაწილია და იგი გამოიყენებს ყველა შესაძლებლობას, რათა დაეხმაროს ადგილობრივ მოსახლეობას იმ ადგილებში, სადაც ბრენდის სასტუმროები მდებარეობს. „ორ წელზე მეტია, რაც დავიწყეთ საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებასთან ურთიერთობა და ძალზე მოხარული ვარ, რომ Silk Road Group-ის მხარდაჭერით, ჩვენ წვლილი შეგვაქვს წითელი ჯვრის საქველმოქმედო ფონდში“, - თქვა მან.

During the conference, the hotel organized a large-scale Responsible Business event which brought 17 beneficiaries and eight volunteers of the Red Cross Social Centre from different regions of Georgia to the hotel to attend a special reception to showcase and sell traditional Georgian handicraft. The reception was followed by a traditional Georgian ‘supra’ dinner, which included spectacular performances of traditional Georgian dancing and singing by hotel employees.The evening was rounded off with the first ever ‘Harlem Shake’ in Georgia, performed by the very talented hotel team.

Throughout the evening over 11,000 Lari (more than $6,500) was collected, with the Silk Road Group- the owner of the Radisson Blu Iveria Hotel -donating 5,000 Lari, and the Carlson Rezidor Hotel Group matching that amount.

“Participation in this event was a real miracle for the elderly,” says Natia Loladze, President of the Georgian Red Cross Society. “They were given the opportunity to show their work to guests and even to involve top management representatives in the process of the creation of the handicraft. Such activities support the integration of the elderly into society. The Red Cross tries to help them become more active despite their age. What’s more, it’s extremely pleasing to see the collaboration between the Red Cross and the Radisson Blu Iveria Hotel continuing in this way, with the memorandum of collaboration between the two organizations having existed since 2010. I believe that together we can give a helping hand to those who are in need,” she added.

Michael Jacobi, General Manager of Radisson Blu Iveria Hotel, noted that doing business in a responsible way is a part of the company’s DNA and that they embrace every opportunity to support and give back to the communities where the brand operates its hotels.

“It has been over two years since we started to cooperate with the Red Cross Society of Georgia and we are extremely delighted that, with the great support of the Silk Road Group, we have managed to make such an important contribution to the Red Cross Charity Foundation,” he said.

33

შემეცნებითი საღამოები რესტორან „ფილინიში“

„ფილინი“ ყოველთვის ცდილობს, მოაწყოს საინტერესო ღონისძიებები. ამ რესტორანში იციან, რომ კერძებისა და შემეცნებითი ელემენტების კომბინაცია წარმატების მომტანია. „ღვინო ძალიან პოპულარულია, როგორც ჩვენში, ისე უცხოელებში. ამდენად, დარწმუნებული ვართ, რომ ოთხშაბათი საღამოები წარმატებული იქნება,“ - თქვა სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ საზოგადოებასთან ურთიერთობისა და მარკეტინგის მენეჯერმა ქეთევან გიორგობიანმა. ერთ-ერთი ასეთი ღონისძიების შემდეგ, „შატო მუხრანის“ წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ძალიან კმაყოფილი იყო „ფილინის“ ინიციატივით და მისი ორგანიზების მაღალი დონით. „ჩვენ ძალიან საინტერესო გამოცდილება მივიღეთ ქართულ ღვინოსთან იტალიური ყველის ნაირსახეობების შეხამებით. ვფიქრობ, ყველაფერი ძალიან კარგი გამოვიდა, რადგან ამ ორი პროდუქტის ხარისხი ერთმანეთს ავსებს,“ - განაცხადა ალექს ბადუაშვილმა. იანვრიდან მოყოლებული, ეს ღონისძიება გაგრძელდება და სტუმრებს საშუალებას მისცემს, გასინჯონ ღვინო და ყველი ჩვენი მენიუდან - ფიქსირებულ, 40 ლარად. „ყოველი საღამო ერთ ქართულ ღვინოს დაეთმობა, რომელსაც სხვადასხვა ყველთან შევახამებთ. ეს არამარტო გასართობი, არამედ ინფორმაციული და შემეცნებითი საღამოც იქნება ადგილობრივი, ისე უცხოელი სტუმრებისათვის,“ - გვითხრა ქეთევან გიორგობიანმა.

Alex Baduashvili, wine consultant of wine company Chateau Mukhrani, explained that not many people are interested in or aware how to combine and present products in the right way. “It is simple wine arithmetic. If you do not know what suits a particular wine, your dish may lose very important palatability and thus the impression will be diminished,” he said. Therefore, it is very useful and important to know at least the basic elements in this area.

Filini always aims to organize interesting events and they are certain that this experience of combined food and enlightenment will be one of the most successful projects in Filini’s history. “Wine is very popular among both locals and foreigners alike, so we are confident that our Wednesday evenings will be a real success” said Ketevan Giorgobiani, cluster PR and Marketing Manager of Radisson Blu Iveria Hotel. Filini has also suggested to various other brands like Chateau Mukhrani, such as Schuchmann Wines and Marani, that they also cooperate in the project.

After one of these events, Chateau Mukhrani’s representative admitted that he was pleased with the Filini initiative and its high level of organization.“We had an interesting experience putting together Georgian wines with real Italian cheeses. I think that everything went perfectly- the quality of these products complement each other extrememly well,” said Baduashvili.

From January, this event has become a monthly one allowing visitors to enjoy and try quality wines and cheeses from the menu for a fixed price of 40 Lari.

“Each evening is to be dedicated to one particular Georgian wine type, and its representatives will instruct us how to combine it with different cheeses. It is not only an entertaining evening, but also an informative one for both locals and foreign guests, ” said Giorgobiani.

n e w s

ღვინის კომპანია „შატო მუხრანის“ ღვინის კონსულტანტი ალექს ბადუაშვილი ხსნიდა, რომ არცთუ ბევრმა ადამიანმა იცის, როგორ შეუხამოს ეს ორი პროდუქტი ერთმანეთს. „ეს უბრალოდ, ღვინის არითმეტიკაა. თუ არ იცით, რა მოუხდება კონკრეტულ ღვინოს, თქვენმა კერძმა შეიძლება დაკარგოს გემო და ვერ მიიღოთ სასურველი ეფექტი,“ თქვა მან. აქედან გამომდინარე, ძალიან მნიშვნელოვანი და სასარგებლოა ამ სფეროში თუნდაც ყველაზე საბაზისო ცოდნა გქონდეთ.

F ro m D e c e m b e r, F i l i n i Restaurant at Radisson Blu Iveria Hotel is offering its guests and cuisine-curious visitors the opportunity to par ticipate in a ver y special culinary event. Each Wednesday they are invited to enjoy themselves in a pleasant environment with qualified sommeliers and wine consultants at hand to explain the intricacies of combining wines with different types of cheese.

rad i s s o n

დეკემბერში, ყოველ ოთხშაბათს, სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიას“ რესტორანი „ფილინი“ თავის სტუმრებს საშუალებას აძლევს, სპეციალური საღამოთი ისიამოვნონ. ამ დღეს მათ მოემსახურებიან კვალიფიცირებული სომელიეები და სასიამოვნო მუსიკის თანხლებით სხვადასხვა ღვინისა და ყველის ნაირსახეობების ერთმანეთთან შეხამების წესებს აუხსნიან.

Enlightening Evenings at Filini Restaurant

34

n e w s

შესაბამისად, სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ ცდილობს თავისი წვლილი შეიტანოს ამ საქმეში და შეამციროს ელექტროენერგიის მოხმარება მინიმუმ 15%-ით წლის ბოლომდე. სასტუმროს წარმომადგენლები ამბობენ, რომ ყოველ თანამშრომელს უტარდება ტრენინგი იმის შესახებ, თუ რატომ არის ელექტროენერგიის დაზოგვა ასე მნიშვნელოვანი.

rad i s s o n

„იფიქრე ხალხზე“ ფოკუსირებულია თანამშრომლებისა და სტუმრების უსაფრთხოებაზე. ტერმინი „უსაფრთხოება“ ამ კონტექსტში ნიშნავს ჯანსაღ კვებასა და ცხოვრებას. სასტუმროს ოთახების 80%, ისევე როგორც ლობი, არამწეველთა ოთახებია. ამას გარდა, სარეცხი მომსახურების მომწოდებელი კომპანია, რომელთანაც სასტუმრო თანამშრომლობს, იყენებს სპეციალურ სარეცხ საშუალებებს, რომლებიც არაა მავნე სტუმრებისთვის. „იფიქრე ერთად“ არის სოციალური და ეთიკური კონცეფცია, რომლის მიზანია ქვეყნის კულტურისა და საზოგადოებისთვის ყურადღების მიპყრობა. სასტუმროს გააჩნია სპეციალური ბიზნეს-ეთიკა, რომელიც კონცენტრირებულია ქვეყნის კანონებისა და კოლეგების პატივისცემაზე, ტოლერანტობის, სამართლიანობისა და გამჭვირვალობის დაცვაზე.

სოციალური პასუხისმგებლობით გაკეთებული საქმე საპასუხისმგებლო ბიზნესი, „კარლსონ რეზიდორ ჰოტელ გრუპის“ ფილოსოფია, 2001 წელს შეიქმნა და ჯგუფის სასტუმროებში დიდი პოპულარობა მოიპოვა. პროგრამა, რომელმაც არაერთი აღიარება მოიპოვა, სამ ძირითად ასპექტს მოიცავს: იფიქრეთ პლანეტაზე, იფიქრეთ ხალხზე და იფიქრეთ ერთად. სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია,“ რომელიც ჯგუფის მენეჯმენტს ექვემდებარება, უკვე ახორციელებს აღნიშნულ კამპანიას თავის თანამშრომლებთან და სტუმრებთან ერთად. სასტუმრო ელექტროენერგიის, ბუნებრივი აირისა და წყლის უზარმაზარ რაოდენობას მოიხმარს. აქედან გამომდინარე მას დიდი ზეგავლენა აქვს გარემოზე. ფილოსოფია „იფიქრე პლანეტაზე“ მიმართულია ამ ზეგავლენის შესამცირებლად და გარემოზე საზრუნავად. „რეზიდორის“ ჯგუფმა 2011 წლის ბოლოს დაიწყო ელექტროენერგიის მოხმარების შემცირებაზე მიმართული კამპანია. 2015 წლისთვის იგი გეგმავს ელექტროენერგიის მოხმარების 25%-ით შემცირებას.

ამ კონცეფციების განხორციელებით, სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერია“ ყოველთვის ცდილობს დაეხმაროს ქართულ საზოგადოებას. ფინანსური დახმარების გაწევა ყოველთვის არაა შესაძლებელი, მაგრამ სასტუმროს გუნდი მრავალ სოციალურ აქტივობებშია ჩართული, როგორიცაა უფროსი ადამიანებისთვის ლანჩის მომზადება და უსახლკარო ბავშვებისთვის ტანსაცმლისა და სათამაშოების შეგროვება. საპასუხისმგებლო ბიზნესის გუნდის ზედამხედველი ლიზი მურადიანი საუბრობს იმ აქტივობებზე, რომლებიც სასტუმრომ განახორციელა ზემოთ აღნიშნული მოდელის ფარგლებში. სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიამ“ ახლახან განაახლა ეკო-სერტიფიკატი „Green Key“. უფრო კონკრეტულად, რას აკეთებს სასტუმრო გარემოს დაცვის კუთხით? „Green Key“ გლობალური ეკო-სერტიფიკატია, რომელსაც დასვენების ინდუსტრიაში მოღვაწე კომპანიებს აძლევენ. სერტიფიკატის მისაღებად სასტუმროებმა უნდა დააკმაყოფილონ გარკვეული მოთხოვნები გარემოს დაცვასთან დაკავშირებით, როგორებიცაა გარემოსდაცვითი მოთხოვნებისა და წესების შესრულება, სამოქმედო გეგმების განხორციელება, საგანმანათლებლო პროგრამების ქონა და კომუნიკაცია. მაგალითად, ჩვენ შემოვიღეთ წყლის მოხმარებაზე შეზღუდვები, რაც ამცირებს წყლის ხარჯს. თუ აქამდე მილში წუთში 12 ლიტრი წყალი გაედინებოდა, ახლა ეს ციფრი 6-8 ლიტრამდე დავიდა. ამგვარი შეზღუდვების მეშვეობით ჩვენ დაახლოებით 15%-ით შევამცირებთ წყლის მოხმარებას წლის ბოლომდე.

35

„კარლსონ რაზიდორ ჰოტელ გრუპისთვის“ სექტემბერი საპასუხისმგებლო ბიზნესის კეთების თვეა. რა გააკეთა სასტუმრო „რადისონ ბლუ ივერიამ“ წელს? ჩვენ გვყავს სპეციალური საპასუხისმგებლო ბიზნესის გუნდი, რომელიც შედგება სხვადასხვა დეპარტამენტის თანამშრომლებისგან და მოხალისეებისგან, რომელთაც სურთ რაიმე კარგი გააკეთონ ხალხისთვის.

ჩვენ ასევე მოვაწყეთ ლანჩი „კათარზისში“ 75 წელს გადაცილებული ადამიანებისთვის. მათ მოგვიანებით სამადლობელი კონცერტი და პიესა დადგეს ჩვენთვის. ეს ძალიან გულისამაჩუყებელი დღე იყო. ამას გარდა, მონაწილეობა მივიღეთ საზოგადოებრივ პროექტში (C.O.A.T.S), რომელიც სექტემბერში გაიმართა. მის ფარგლებში დაიდგა ყუთი ჩვენს კაფეტერიაში, რომელშიც თანამშრომლებს საშუალება ჰქონდათ ჩაედოთ ტანსაცმელი ბავშვებისთვის. საბოლოო ჯამში შევაგროვეთ ექვსი ყუთი ზამთრის ტანსაცმელი. „დაამატე ერთი ევრო შენს ანგარიშს“ არის „რეზიდორის“ კამპანია, რომლის ფარგლებშიც ჩვენ ვთხოვთ სტუმრებს დაამატონ ერთი ევრო მათ ანგარიშს საქველმოქმედო მიზნებისთვის. ამგვარად ჩვენ შევაგროვეთ დაახლოებით 1500 ევრო, რომელიც შემდეგ მსოფლიო ბავშვთა ორგანიზაციას გადავეცით. ჩვენმა გუნდმა მონაწილეობა მიიღო 26 ოქტომბერს გამართულ თბილისის მარათონში, რომლიდან მიღებული თანხა ფონდ „იავნანას“ გადაერიცხა. საპასუხისმგებლო ბიზნეს-ჯგუფის წევრებმა მოინახულეს სამი სკოლა და მოსწავლეებს გაუკეთეს პრეზენტაცია გარემოს დაცვის შესახებ. მათ ისაუბრეს იმაზე, თუ როგორ ილევა ბუნებრივი რესურსები და რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ ვიყოთ უფრო მეგობრული გარემოს მიმართ. სამწუხაროდ,

რა გეგმები აქვს საპასუხისმგებლო ბიზნესის გუნდს ახლო მომავალში? ძალიან მინდა კიდევ დავეხმაროთ „მშობლების სახლს“. მას მხოლოდ ორი ქალბატონი უვლის: ექიმი და დედა, რომლის შვილიც გამოჯანმრთელდა ლეიკემიისგან. მათი ორსართულიანი სახლი ცდილობს დაეხმაროს ბავშვებს, რომელთაც ხანგრძლივი მკურნალობა სჭირდებათ. სახლში რამდენიმე ოთახია, და თითოეულს რემონტი ჭირდება. სამწუხაროდ, ჩვენ არ შეგვიძლია მათ დიდი ფინანსური დახმარება აღმოვუჩინოთ, მაგრამ ვცდილობთ დავეხმაროთ ოთახების შეკეთებაში, კედლების შეღებვასა და იატაკის დაგებაში.

Responsible Business Activities Responsible Business, the philosophy of the Carlson Rezidor Hotel Group, was set up in 2001 and gained much popularity among its subsequent hotels. The award-winning program covers three main aspects:Think Planet,Think People, and Think Together. Radisson Blu Iveria Hotel, which is under the management of the group, is already implementing the same campaign with its staff and guests.

As a business entity, the hotel naturally needs to use vast amounts of electricity, gas and water. Consequently, it has a big impact on the environment. The Think Planet philosophy is directed towards reducing that impact and to taking care of the environment. The Carlson Rezidor Hotel Group started a campaign at the end of 2011 to reduce electricity consumption, and by the end of 2015 it plans on having reduced its usage by 25%.

Accordingly, Radisson Blu Iveria tried to do its bit and aimed to reduce its electricity usage by at least 15% by the end of last year.

Representatives of the hotel claim that each staff member is trained to understand why economizing is so important.

Think People focuses on the well-being of its staff and guests- the term ‘well-being,’ in this context, meaning healthy eating and lifestyle.

80% of the hotel rooms, as well as the lobby, are non-smoking areas.

Additionally, the laundry company that the hotel collaborates with uses special detergents which are in no way harmful to guests.

Think Together, a social and ethical concept, aims to pay attention to the country’s culture and communities. The hotel has a special business ethic which concentrates on honoring the country’s laws

n e w s

სექტემბრის დასაწყისში ჩვენმა რვა თანამშრომელმა მონაწილეობა მიიღო ყაზბეგის ნახევარმარათონში (21 კილომეტრი). მონაწილეობის საფასური საქველმოქმედო მიზნით დაიხარჯა. მარათონის ფარგლებში, შევაგროვეთ დამატებითი სახსრები (500 ლარი) ჩვენი თანამშრომლებისგან და გადავეცით „მშობელთა სახლს“, რომელიც ლეიკემიით დაავადებული ბავშვების თავშესაფარია.

რთულია უფროსების ქცევის შეცვლა. თინეიჯერის შეცვლა გაცილებით ადვილია.

rad i s s o n

ამას გარდა, ჩვენ დავამონტაჟეთ LED ნათურები, რომლებიც უფრო ნაკლებ ელექტროენერგიას მოიხმარენ. იმედი გვაქვს, რომ ეს 5%-ით დაგვიზოგავს ელექტროენერგიას. ჩვენს ყოველ თანამშრომელს ჩატარებული აქვს ტრენინგი, რათა გააცნობიეროს, რომ ამგვარი შეზღუდვები კეთდება არამხოლოდ ეკონომიკური გათვლებით, არამედ გარემოზე ზრუნვიდან გამომდინარე.

36

rad i s s o n

n e w s

as well as its partners, and encourages tolerance, fairness, and transparency.

In implementing these concepts, Radisson Blu Iveria Hotel always tries to help the Georgian community. And while it is not always possible to provide financial aid, the team does get involved in many social activities such as preparing lunch for the elderly and collecting clothes and toys for homeless children.

Lizi Muradiani, supervisor of Responsible Business Team, talks about what activities the hotel has so far implemented within the framework of the Responsible Business model.

Radisson Blue Iveria Hotel has recently renewed its ecocertificate Green Key. What exactly does the hotel do in terms of the environment?

Green Key is a global eco-certification given to those in the leisure industry. In order to receive this certificate, hotels must fulfill various environmental requirements that range from meeting environmental demands and carrying out environmental policies, to the implementation of action plans, educational programs, and communication.

For instance, we have installed water restrictors which lower the water flow. If 12 liters of water flowed through the tap per minute previously, now it has been reduced to 6-8 liters, depending on the service area. Such restrictors were installed throughout the hotel and, according to our estimations, we economized 15% of our water consumption by the end of last year in doing so.

Additionally, we have installed LED lights which consume less electricity, and we hope to save up to 5% electricity this way.

Furthermore, each of our staff members is trained in order to understand that such reductions are not only done for economic purposes but for the environment as well.

September is the Responsible Business Action Month for the Carlson Rezidor Hotel Group.What did Radisson Blu Iveria Hotel do in 2013?

We have a special Responsible Business Team which consists of members from different departments: Management, Spa, Food and Beverage, and Kitchen to name a few- all volunteers who want to do something good for their community.

At the beginning of September, eight people from our hotel staff took part in the Half Marathon held in Kazbegi, running 21 kilometers.

Participation fees were given to charity. Within the framework of the marathon, we also collected additional funds and managed to collect 500 Lari throughout the hotel, which was then donated to Parents House – a facility for children diagnosed with leukemia.

Green Key is global ecocertification given to those in the leisure industry. In order to receive this certificate, hotels must fulfill various environmental requirements that range from meeting environmental demands and carrying out environmental policies, to the implementation of action plans, educational programs, and communication.

We also organized a lunch at Catarsis for elderly people over the age of 75. They later held a thanksgiving concert and acted out a small play for us in gratitude. It was a very heartwarming day for all of us.

Additionally, we were involved in Clothing Others Against The Snow (C.O.A.T.S), a community outreach project, and throughout September we had a box placed in the cafeteria so that our staff members could donate clothes for children. In the end, we managed to collect around six boxes full of winter clothes.

‘Add a Euro to Your Account’ is a campaign from Rezidor in which we ask our guests, and clients at our bars and spa centers, to add one Euro to their bill for charity. We managed to collect around 1,500 Euros this way, which was then donated to the World Childhood Organization.

Our team also participated in the Tbilisi Marathon held on October 26, the funds of which were transferred to the Iavnana Fund. Also, the Responsible Business Team members visited three schools and gave presentations on protecting the environment- talking about how natural resources dry out and what to do in order to be more eco-friendly. Unfortunately, it is hard to change the behavior of adults, but changing the deeds of a teenager is much easier.

What does the Responsible Business Team plan in the near future?

I have a strong desire to help Parents House again. It is run by only two ladies - a doctor, and a mother whose own child recovered from leukemia. Their two storey house aims to facilitate those children who require long-term treatment.

The house has several rooms that are in need of renovation.

Unfortunately, while we can’t necessarily help them financially, we do plan on helping them to renovate those rooms- paint the walls and lay floor tiles etc.

rad i s s o n

n e w s

38

რადისონ ბლუს სასტუმროთა ქსელი საქართველოში ქართველი ვირტუოზი ჯაზმენის ბექა გოჩიაშვილის ახალი ალბომის `განტვირთვა ბათუმში“ მხარდამჭერია. ალბომი ბექამ ამერიკელ დიჯეი ლოჯიკთან ერთად ჩაწერა

Radisson Blu hotels in Georgia supports Georgian jazz virtuoso Beka Gochiashvili’s new album “Chillin’ in Batumi” which he made alongside American turntable maestro DJ Logic

ბექასა და ლოჯიკის პროექტის ახალი ალბომი

ალბომი „პრემიერ სტუდიასა“ და „აუდიო პირანიაში“ ჩაწერეს, ნიუ იორკში. დიჯეი ლოჯიკი იხსენებს, რომ ამ პროცესს ორ თვე-ნახევარი დასჭირდა. „რამდენჯერმე ვასრულებდით სხვადასხვა იდეას ბენდთან ერთად, განვიხილავდით, ახალი იდეები მოგვდიოდა და რეპეტიციებს გავდიოდით სტუდიამდე. გვინდოდა, რომ ჩაწერისთვის ყველაფერი მზად ყოფილიყო,“ - აღნიშნავს იგი და ამბობს, რომ ეს ერთობლივი ნამუშევარი იყო და ბენდის ყველა წევრმა თავისი იდეებითა და კრეატიულობით დიდი წვლილი შეიტანა მასში.

ქართველმა ჯაზის ვირტუოზმა ბექა გოჩიაშვილმა და ფირსაკრავის ამერიკელმა მაესტრომ დიჯეი ლოჯიკმა (ნამდვილი სახელი ჯეისონ კიბლერი) ახალი ალბომი ჩაწერეს - „განტვირთვა ბათუმში“, რომელიც 10 დეკემბერს რუსთაველის თეატრში წარადგინეს. სატელეკომუნიკაციო კომპანია „სილქნეტის“ მიერ დაფინანსებული ბექასა და ლოჯიკის პროექტი ჯაზის, ჰიპ-ჰოპის, რიტმისა და ბლუზის სინთეზია, რომელსაც მსოფლიოში ცნობილი მუსიკოსები: ჯეიმს ჰარტი (კლავიში), ლამონტ მაქკეინი (ბას გიტარა), ჰალილ შო (ალტო საქსოფონი), ჯასტინ ტაისონი (დასარტყამი ინსტრუმენტები) და რენე ნოიფვილი ასრულებენ - ეს მუსიკოსები მსოფლიოს 10 საუკეთესო ჯაზ და პოპ მომღერლებად ითვლებიან. ალბომის ჩაწერის იდეა მას შემდეგ გაჩნდა, რაც ბექა და დიჯეი ლოჯიკი ერთმანეთს შავი ზღვის ჯაზ-ფესტივალზე შეხვდნენ, 2011 წელს. „ჩვენ უბრალოდ აღვფრთოვანდით ერთმანეთის შესრულებით,“ - განაცხადა დიჯეი ლოჯიკმა „ჯორჯია თუდეისთან“ საუბარში. „ძალიან მომეწონა ბექას ნიჭი და მასთან საუბრის შემდეგ მივხვდი, როგორი უნიკალურია. იგი შეყვარებულია ჯაზზე, ჰიპ ჰოპზე, ფანკსა და როკზე,“ თქვა მან და დაამატა, რომ მათ ზუსტად ბათუმში შეხვედრის შემდეგ გადაწყვიტეს ერთობლივი ნამუშევრის გაკეთება.

„ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ეს პროცესი ჩვენთვის სტრესი არ ყოფილა. პირიქით, სიამოვნება მივიღეთ მისგან. სტუდიაში იმპროვიზაციებსაც ვაკეთებდით. როცა კიდევ რამდენიმე ვერსია უნდა ჩაგვეწერა, აზარტი გვემატებოდა, ვერთობოდით და აი, მაშინ მოგვდიოდა თავში კარგი იდეები. ერთი მელოდია მეორეში გადაიზრდებოდა ხოლმე და შედეგად მივიღეთ ჩვენი ალბომი - „გაუშვი“ და „განტვირთვა ბათუმში“. ორივენი კმაყოფილები ვართ იმით, თუ როგორი გამოვიდა ალბომი,“ - ამბობს დიჯეი ლოჯიკი. ალბომში შევიდა ბექას მიერ დაწერილი 10 მელოდია, რომელთაგან ერთი სიმღერა „უსასრულო ახალგაზრდობა“ ჩიკ კორეას ეძღვნება. ჩიკ კორეა ბექას მუსიკალური ნიჭის თაყვანისმცემელია და მას საქართველოს საუკეთესო ელჩს უწოდებს. ბექა გოჩიაშვილი 1996 წელს დაიბადა და მხოლოდ ორ წლინახევრის იყო, ძლივს წვდებოდა პიანინოს, როცა

39

ხუთი წლის ბექას უკვე შეეძლო რამდენიმე კომპოზიციის დაკვრა პიანინოზე. 2002 წელს, მამამ, თავად მუსიკოსმა, საქართველოში ყველაზე ცნობილ ფორტეპიანოს ჯაზის პროფესორთან, ზურაბ რამიშვილთან მიიყვანა. რთული ჯაზ-კომპოზიციების დაკვრის უნარმა რამიშვილზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. მან ურჩია ბექას მამას, რომ შვილი კლასიკური მუსიკის გაკვეთილებზე შეეყვანა თენგიზ ჩიტაიშვილის სკოლაში. ათი წლის ბექა უკვე თბილისის სხვადასხვა ჯაზ-კლუბში უკრვდა.

ტრადიციული მუსიკალური განათლების ნაკლებობის მიუხედავად, დიჯეი ლოჯიკის თქმით, მან განათლება უბრალოდ ნამდვილი მუსიკოსების გვერდით ყოფნით მიიღო. „კარგი მსმენელი უნდა ვყოფილიყავი და შემდეგ იმპროვიზაცია უნდა გამეკეთებინა. სწორედ ამან გამხადა ის, რაც დღეს ვარ,“ - ამბობს ლოჯიკი.

Beka&Logic Project Present New Album

The album was recorded at Premier Studio and Audio Piranha in New York. DJ Logic recalls that the process took about two and a half months. “We would go back and forth for ideas with the band, and we discussed and came up with ideas and rehearsed before going into the studio- we wanted to have everything right before recording,” he notes, adding that it was a collaborative work and every band member contributed their own ideas and creativity.

“The most important thing was that we kept cool and enjoyed the process. There were improvisations going on in the studio toowhen we still needed to come up with a few more tracks, we just started to have fun and that’s when ideas really started to come along. One tune turned into another, and now we have “Let Go” and “Chillin’ in Batumi.” We are both happy how the album turned out,” says DJ Logic.

The album features ten tunes composed by Beka from which one song, Endless Youth, is dedicated to Chick Corea, who admires the young musician’s talent and named him as the best ambassador of Georgia.

Beka Gochiashvili, born in 1996, was just two and half years old- and barely able to reach his upright piano claviature -when he suddenly surprised his father by playing some of Scott Joplin’s Ragtime which he had heard on the radio. Then, at age four, he watched Standards II by Keith Jarrett, Gary Peacock and Jack DeJohnette - a video recording that triggered his devotion and passion for the sophisticated trio and their performance style.

Georgian jazz virtuoso Beka Gochiashvili, and American turntable maestro DJ Logic - real name Jason Kibler - have recorded an album “Chillin’ in Batumi,” launched at the Rustaveli Theater on December 10.

By age five, Beka was already able to play several piano compositions and in 2002 his father, a musician himself, took him to Zurab Ramishvili, the most prominent jazz piano professor in Georgia.The child’s ability to play a number of complicated jazz compositions impressed Ramishvili and he advised Beka’s father to enroll him in classical music classes at a school headed by Tengiz Chitaishvili. By age 10, he was already playing at various jazz clubs in Tbilisi.

Presented by Silknet, a telecommunications company, the BekaLogic Project features a synthesis of jazz, hip-hop, rhythm and blues played by world famous musicians such as James Hart (keyboards), Lamont McCain (bass guitar), Jaleel Shaw (alto saxophone), Justin Tyson (drums), and Renee Neufville who is listed among the world’s 10 best jazz and hip-hop singers.

DJ Logic is widely recognized for helping to bring jazz into the hiphop sphere of influence. Growing up in the Bronx, a place widely viewed as the birthplace of hip-hop, influenced him to become a DJ. “Hip-hop was huge back then and it came from where I lived. It was right there. I used to watch the DJs spin and feel amazed with what they were playing,” he recalls.

The idea to record an album came after Beka and DJ Logic met each other at the Black Sea Jazz Festival in 2011. “We just admired each other’s musicianship,” said DJ Logic. “I liked Beka’s talent and [and saw] how unique he was after talking to him. He is into jazz,

Lacking a traditional musical education, DJ Logic says that his schooling involved simply being around real musicians. “I had to be a good listener and then improvise, which made me who I am today,” he said.

n e w s

დიჯეი ლოჯიკი ფართოდაა ცნობილი იმით, რომ ჯაზის ჰიპჰოპის გავლენის ქვეშ მოქცევას ცდილობს. იგი ჰიპ-ჰოპის სამშობლოდ ცნობილ ბრონქსში გაიზარდა და სწორედ ამან განაპირობა მისი დიჯეობა.

hip hop, funk and rock,” he continued, and added that it was after that meeting in Batumi that they decided to do something together.

rad i s s o n

მოულოდნელად გააოცა მამამისი და რადიოში მოსმენილი სკოტ ჯოპლინის რეგთაიმის მონაკვეთი დაუკრა. შემდეგ, 4 წლის ასაკში, ბექამ უყურა „სტანდარტები 2“–ს კეიტ ჯარეტის, გარი პიკოკისა და ჯეკ დეჯონეტის შესრულებით ვიდეო ჩანაწერს, რომელმაც შეაყვარა ეს ტრიო და მათი შესრულების სტილი.

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

42 ფილოსოფოს ფრიდრიხ შელინგის თქმით, „არქიტექტურა სივრცეში გაყინული მუსიკაა.“ ამ „მუსიკის“ მოსმენა და გაგება ბევრს არ შეუძლია. არქიტექტორი, დიზაინერი, პროდიუსერი და ტელეწამყვანი, საერთაშორისო კომპანიების ჯგუფის NG Galaxy–ს პრეზიდენტი ნანა ერნანდეს– გეტაშვილი ერთ–ერთია, ვისაც „აბსოლუტური სმენა“ აქვს. როგორც მხატვარი და აბსტრაქციონიზმის თეორეტიკოსი ვასილი კანდინსკი წერდა, მშვენიერება შინაგანი ფიზიკური მოთხოვნილებისგან ჩნდება. ნანა გეტაშვილის პროექტები სინათლით სავსე და ჰარმონიულია, თითქოს მისთვის გამხელილია საიდუმლო, როგორ შეიცვალოს სივრცე, და აქედან გამომდინარე, მსოფლიო – არქიტექტურისა და დიზაინის მეშვეობით. ქალბატონო ნანა, ყველანი ბავშვობიდან მოვდივართ. თქვენ საიდან მოდიხართ?.. მამა ბიოფიზიკოსი იყო, დედა – ხელოვნებათმცოდნე. შემოქმედება ჩვენი ოჯახისთვის უცხო არ გახლდათ. ბაბუა ფართო პროფილის მხატვარი ბრძანდებოდა. 50 წლის წინ კინოთეატრ „აპოლოს“ შენობის, შოთა რუსთაველის სახელობის თეატრისა და მოსკოვის მცირე თეატრის სარესტავრაციო სამუშაოებში მიიღო მონაწილეობა. „ქართული ფილმის“ სტუდიაში მუშაობდა, ხატავდა მულტფილმებსაც და უზარმაზარ აფიშებსაც – იმას, რასაც დღეს „ბილბორდებს“ უწოდებენ. 80 წლის ასაკში, ერთ ღამეში შეეძლო შენობების ფერწერისთვის სარესტავრაციო ესკიზების კომპლექტის დახატვა. მადლიერი ვარ ჩემი ოჯახის, რომ შემოქმედების სიყვარული ჩამინერგეს. ფინანსური მხარე ყველა ადამიანისთვის მნიშვნელოვანია, მაგრამ იგი უმთავრესი არ უნდა გახდეს. თუ პროექტით ხარ გატაცებული, მასში დროსა და სულს აქსოვ, გინდა ამის გაკეთება და აკეთებ. დღეს, მე მგონი, საკუთარი მიზნებისადმი ამგვარი მიდგომა იშვიათი თვისებაა. ქალბატონო ნანა, რამდენიმე სიტყვით თქვენი მედიაპროექტების შესახებ, რომელთა შორისაა სატელევიზიო არხ РТР-ზე გასული დოკუმენტური ფილმების სერია „მსოფლიო არქიტექტურის საიდუმლოებანი“ (2007), სადაც თქვენ არა მხოლოდ პროდიუსერის, არამედ წამყვანის როლიც მოირგეთ. როგორც ყველა შემოქმედ ადამიანს, მეც ხანდახან რაღაც ახლის შეცნობის სურვილი მიჩნდება. 4–7 წელი გარდამავალი პერიოდია არა მხოლოდ ქორწინებაში, არამედ შემოქმედებაშიც. კინოინდუსტრიაში საქმიანობის შემდეგ, გაჩნდა ინტერესი Fashion მიმართულებისადმი, ხოლო მაშინ, რვა წლის წინ, ეს იყო კინო. ყოველთვის მაინტერესებდა ყველაფერი ის, რაც არა მხოლოდ ზუსტ

43

ნანა ერნანდეს–გეტაშვილი: Na n a

„შეინარჩუნეთ დახვეწილი გემოვნება“

H e r n a n d e z G e t a s h v i l i

44

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

მეცნიერებებს, არამედ მეტაფიზიკასაც, საიდუმლოებით მოცულსაც, შედევრების დაბადების საიდუმლო პროცესებს შეეხება. მომინდა გამეზიარებინა ჩემი აზრები, მოსაზრებები, ცხოვრებისეული ჩანახატები, გადმომეცა ყველაფერი ის, რაც ჩემში დაგროვდა და მომეყოლა ყოველივე ამის შესახებ კინოს მეშვეობით. და საბოლოო ჯამში, გამოვიდა ხედვა არქიტექტურაზე - საკუთარი ოპტიკიდან, ისტორიის, დროის, რელიგიის პრიზმის გავლით – საკმაოდ სერიოზული ფილმები. საინტერესო იყო უშუალოდ გადაღებები და შეხვედრები უნიკალურ ხალხთან. ერთ–ერთი საკვანძო ფილმი გახდა „დაშიფრული სიბრძნე“, ოსკარ ნიმეიერის შესახებ. სიცოცხლის ბოლო 25 წლის განმავლობაში (იმ მომენტისთვის კი ის უკვე 100 წლის იყო), მხოლოდ ნანა გეტაშვილმა შეძლო მასთან ვიდეოინტერვიუს ჩაწერა. ეს მსოფლიო მასმედიაში ექსკლუზიური ვიდეოკადრებია. როგორ დაითანხმეთ დიდი ხუროთმოძღვარი? რა არის ნანა გეტაშვილის საიდუმლო?

როგორც ყველა შემოქმედ ადამიანს, მეც ხანდახან რაღაც ახლის შეცნობის სურვილი მიჩნდება

მაღალფარდოვნად ვიტყვი, მაგრამ მგონია, რომ თვითონ სამყარო მეხმარებოდა განზრახვის განხორციელებაში. თითოეული გადაღების დროს ბევრი საოცარი მომენტი იყო. მთელი ჩემი ცხოვრების მანძილზე ვგრძნობ განგებას, „მაღლიდან“ რაღაც ძალების „ჩარევას“... და მაშინ იძებნებოდა ხალხი, ნაცნობი ან უცნობი, ვინც მეხმარებოდა გადაღებებისა და შეხვედრების ორგანიზებაში. მე ფიდელ კასტროსთან შეხვედრაზეც კი მქონდა ოფიციალური თანხმობა, მაგრამ სწორედ იმ დღეს შეტევა დაემართა და მასთან არ შემიშვეს. შეიძლება ეს კიდევ მოხდეს, სხვა მიზეზით... ვოლოგდაში, ფერაპონტოს მონასტერში, სადაც ჩვენ ერთ– ერთ ბოლო ფილმს ვიღებდით, ნამდვილი სასწაულების მოწმენი ვხდებოდით. ერთხელ, თითქოს ღმერთმა ისმინა ჩვენი ვედრება, თოვლი მოვიდა და ეს პირველ მაისს ხდებოდა, წარმოგიდგენიათ? ფილმმა, სხვათა შორის, სანკტ–პეტერბურგში „ცოდნის სამყაროს“ ფესტივალზე „გრანპრი“ მიიღო. ხოლო 2008 წელს, ციკლისთვის „მსოფლიო არქიტექტურის საიდუმლოებანი“, მეთერთმეტე ევრაზიული ტელეფორუმის ლაურეატი გავხდი.

2008 წელს, სარაგოსაში, გამოფენა expo-2008-ზე რუსეთის პავილიონის დიზაინერად ნანა გეტაშვილი წარდგა. გამოფენის თემა წყლის სტიქია იყო. რუსულმა დელეგაციამ, 122 მონაწილე ქვეყნიდან, საუკეთესო დიზაინისთვის „ვერცხლი“ მოიპოვა. ეს გარკვეული სიმბოლო უნდა ყოფილიყო, რომელიც რუსეთში წყალთან იქნებოდა დაკავშირებული. გადაწყდა პეტერგოფის შადრევნის – „სამსონის“ გამოყენება. სირთულე ის იყო, რომ შადრევნის წყლის ჭავლის სიმაღლე 10 მეტრია და პავილიონის ჭერის სიმაღლეც 10 მეტრს შეადგენდა,

45

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

46

G e t a s h v i l i

დღეისათვის საბოლოო შედეგები ცნობილი არ არის. ჩვენ ვმონაწილეობდით საერთაშორისო ტენდერში, მოვაწყვეთ ღირსეული პრეზენტაცია. აღვნიშნავ, რომ ძირითადი სამუშაოები ამ პროექტისთვის საქართველოში ჩატარდა. აქაური არქიტექტურული ბიურო იმ დროისთვის ახალი გახსნილი იყო, თანამშრომლებს არჩევდნენ. ამიტომ აქ შეიკრიბნენ სპეციალისტები ჩემი არქიტექტურული სახელოსნოებიდან, ბევრი ქვეყნის წარმომადგენლები, და 10 დღის განმავლობაში, დღე და ღამე მუშაობდნენ, ერთი ამოსუნთქვით აკეთებდნენ ამ პროექტს. შეიძლება ამიტომაც გამოგვივიდა ნიჭიერი არქიტექტორების ძალიან ძლიერი ჯგუფი. ადგილობრივ ახალგაზრდებსაც, თავიდანვე მიეცათ შესაძლებლობა, მონაწილეობა მიეღოთ საერთაშორისო დონის პროექტებში. თბილისის არქიტექტურული სამსახურის შტატშიც ის არქიტექტორები მოხვდნენ, რომლებსაც ნამდვილად გააჩნდათ პროფესიული ქარიზმა.

H e r n a n d e z

ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ NGG-ს თბილისში მაღალკვალიფიცირებული არქიტექტურული სამსახური ჰყავს. მე ვამაყობ თანამშრომლებით, რომლებიც აქ მუშაობენ – არა მხოლოდ მათი არჩევანის, არამედ ამ სფეროში არსებული სურათის გამო. დროის მცირე მონაკვეთში ადგილობრივმა არქიტექტორებმა შეძლეს მოსკოვისა და გერმანული სამსახურების დონემდე მიღწევა, რომლებიც ჩემთან წლებია მუშაობენ. ისინი ადეკვატურები არიან, სწრაფად რეაგირებენ. მათ თანამედროვე აზროვნება, კარგი გემოვნება აქვთ... რაც ძალიან მნიშვნელოვანია...

Na n a

საოცარია, მაგრამ ფაქტია, რომ აქ ნაკლები შენიშვნები მაქვს, ვიდრე ჩემს თანამშრომლებთან უცხოეთში... ჩვენ დიდ შეკვეთებს ვღებულობთ – სასტუმროების, უნივერმაღების, ოფისების პროექტებს. ასევე ვემსახურებით კერძო დამკვეთებს. დღეს მე უკვე პასუხისმგებელი ვარ აქაურ სამსახურზე. იმისთვის, რომ კერძო ან საზოგადოებრივი პროექტი განვახორციელო, უკვე აღარ მჭირდება საზღვარგარეთული ბიუროების მომსახურებით სარგებლობა. საკმარისია ის ხალხი, ვინც აქ ჩემი ხელმძღვანელობით მუშაობს. დღეს მათ შესწევთ უნარი, თავი გაართვან ნებისმიერ ამოცანას.

თანაც სარაგოსა ისედაც მშრალი ადგილია და სისტემიდან მთელ წყალს დავხარჯავდით (იცინის). მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მიგვაჩნია, რომ ძალიან ეფექტური გამოსავალი ვიპოვნეთ. თქვენ მონაწილეობთ პროექტ „ექსპო–2017 მომავლის ენერგიის“ კონკურსში, ასტანაში. დაწვრილებით გვიამბეთ ამის შესახებ.

2010 წელს, მონაკოში, იახტ–შოუზე იახტა Predator-ის დიზაინი, რომელიც ნანა გეტაშვილის მიერ იყო შესრულებული, ჰოლანდიური კომპანია Feadship-ის ისტორიაში ყველაზე ინოვაციურად აღიარეს. რა წარმოადგენდა თქვენი პროექტის ორიგინალურობას და სირთულეს? კერძო იახტის ინტერიერი საკმაოდ ახალი მოქმედების სფეროა ჩვენთვის. მას თავისი სპეციფიკა აქვს. რაც უფრო „მაგარი“ და მოდერნიზებულია ნავი, მით მეტ ფართს იკავებს ძრავი, და მით უფრო რთულია არქიტექტორებისთვის –

47

NGG-ს ინიციატივით, საქართველოში Versace-ს მოდის სახლი იხსნება. მოგვიყევით, როგორ ხდებოდა ეს?

NGG ქალბატონებს სტილსა და მშვენიერ შესაძლებლობას ჩუქნის. გასაგებია, რომ ეს არ არის იაფი ნივთები, მაგრამ გავითვალისწინოთ - თბილისში ახლა უპრეცედენტო სიტუაცია იქმნება მთელს პოსტსაბჭთა სივრცის ტერიტორიაზე. ფასები ჩვენს მაღაზიებში მილანისას უტოლდება – პარიზის ფასებზე 15%–ით ნაკლებია. მიაქციეთ ყურადღება, რომ ვუზრუნველვყოფთ tax free მომსახურებას. ჩვენ აქტუალური მოდელები გვაქვს – არა ძველი კოლექციები, არამედ მიმდინარე სეზონის, და მათი ფასი შეიცვლება, ფეხს აუწყობს დასავლურ ფასდაკლებებს. უბრალოდ, უნდა გვახსოვდეს, რომ დასავლეთში 70%–იანი ფასდაკლებები არ არსებობს (იცინის). ჩვეულებრივ კი, პოსტსაბჭოთა სივრცეში ფასები თავიდან გაზვიადებულია და შემდეგ ჩამოდის აქტუალურამდე. ჩვენ კი მილანის ფასები გადმოვიტანეთ თბილისში და ამიტომ აღარ აქვს აზრი ბრენდისთვის იქ წასვლას, მგზავრობის ხარჯებს და ა.შ. უკვე გვყავს კლიენტები რუსეთიდან, ყაზახეთიდან და ბაქოდან, რომლებიც მზად არიან და რომელთათვისაც უფრო იოლია ჩამოსვლა და სასურველი პროდუქციის სწორედ აქ შეძენა. ასეთი აქციის კიდევ ერთი მიზანი და აზრი ის გახლავთ,

G e t a s h v i l i

გახსნა NGG-ს 13 ოქტომბრის პრეზენტაციის შემდეგ, კინოთეატრ „აპოლოში“ იყო. პუშკინის ქუჩაზე ბუტიკები ქალისა და მამაკაცის კოლექციებით, ხოლო აღმაშენებლის გამზირზე – მხოლოდ ქალის ტანსაცმელი. ბათუმში, სასტუმრო „შერატონში“, საკმაოდ მდიდარი ასორტიმენტია წარმოდგენილი. ახლა ჩვენ ველით Versace-ს პირველი ხაზის სრულ კოლექციას. ეს არის Versace Casa და Versace– ტანსაცმელი.

H e r n a n d e z

საერთოდ, ის, რომ შემიძლია შევაფასო და მივიღო უცხოელი კოლეგები სხვადასხვა გადასახედიდან, ვესაუბრო დამკვეთებს არაბული ან სკანდინავიური ქვეყნებიდან – ჩემი კავკასიური წარმოშობის წყალობით ხდება. საქართველო ხომ მრავალეროვანი, პოტენციურად მულტიკულტურულია, მრავალფეროვანია.

Na n a

უნდა გავითვალისწინოთ არა მხოლოდ ესთეტიკური პარამეტრები, არამედ თავსებადობაც ტექნიკურ მოთხოვნებთან. რაც უფრო ძლიერი და მძიმეა ძრავი, მით ნაკლებს უნდა იწონიდეს დიზაინი. ეს ორმაგად ართულებს ამოცანას. მიიჩნევა, რომ იახტის დიზაინი უფრო გერმანული, შვეიცარიული ბიზნესია... ადამიანი, იარლიყით „საბჭოთა“, მეტ მენტალურ ბარიერსა და უნდობლობას აწყდება, ვიდრე, მაგალითად, იტალიელი დიზაინერი. სწორედ ასეა. ის, რომ ჩემი კლიენტი მენდო და ასეთ აღიარებას მონაკოში მივაღწიე – ეს უპრეცედენტოა. იგივე მოხდა სარაგოსაშიც. რუსულ დელეგაციას ეჭვი ეპარებოდა, რომ ჩვენ საერთოდ ღირსეული ექსპოზიცია გვაქვს. მე იძულებული ვიყავი, მეკამათა, დამეცვა საკუთარი იდეა.

48

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

რომ თბილისი მსგავსი რესპექტაბელური ბრენდების სპეციალიზებული სავაჭრო ქსელებით, პოპულარული ტურისტული ქალაქის სტატუსთან ერთად, დამატებით „ბონუსს“ ღებულობს.

Versace-ს შემდეგ ჩვენ ვგეგმავთ Cavalli-ს ბრენდის ცალკე ბუტიკის გახსნას. მარკა Casadei–ს ასევე აქვს ჩვენთან მუშაობის სურვილი, და მე მესმის, რომ შემოთავაზებულია საინტერესო კოლექცია (მცირე მაგალითი: იქ წარმოდგენილი იქნება ნაქარგი ჩექმები, რომლებიც ბეიონსემ ფესტივალისთვის შეუკვეთა). რა გეგმები აქვს NGG–ს სამომავლოდ? დავიწყეთ მაღალი მოდით, მაგრამ ვფიქრობ, განვავითარებთ ასევე მეორე და მესამე ხაზის სეგმენტებსაც. ჩვენ ორ მიმართულებას მივყვებით: პირველი – მულტიბრენდული მაღაზიებია. მაგრამ ეს არ არის ძირითადი. უმთავრესი, რა თქმა უნდა, იქნება NGG-ს მულტიბრენდი. გაზაფხულიდან Ralph Lauren–ი და McQueen–ი სრულად შემოვა. უკვე განხორციელებულია შემოდგომის პერიოდის შესყიდვებიც.

NGG-ს პრიორიტეტი ის კი არ გახლავთ, რომ სხვადასხვა ბრენდის სხვადასხვა ნივთები გაყიდოს, არამედ ზუსტად ის სინთეზი, რომელსაც გთავაზობთ NGG. მწარმოებლებმა შექმნეს ეს ნივთები, ჩვენ კი ვარჩევთ საუკეთესო და ორიგინალურ კომბინაციას. ეს შეიძლება იყოს Versace–ს ჟაკეტი, Cavalli–ს ქვედატანი Givenchy–ს ფეხსაცმელთან ერთად... ხოლო ყველაფერი ეს, ერთად, ქმნის look NGG-ს. ისევე, როგორც ჟურნალები ქმნიან თავიანთ look-ებს და გვკარნახობენ საერთო სტილისტიკის შემადგენლობას. ჩვენთან ბუტიკის პერსონალიც მკვეთრად განსხვავდება აქ ფართოდ მიღებული სტანდარტებისგან. დღეში 800 ადამიანი, ხუთი თვის განმავლობაში, სასტუმრო „რადისონში“, შერჩევაში ღებულობდა მონაწილეობას. დღევანდელი მდგომარეობით, თითოეულ ბუტიკში ისეთი ხალხია შერჩეული, რათა ყველა უცხოელს მომსახურების მიღება საკუთარ ენაზე შეეძლოს. ბუნებრივია, ყველა საუბრობს ქართულად, მაგრამ მეორე ენას ყველანი სხვადასხვას ფლობენ. პერსონალს აქვს პატარა დროშები, რომლებზეც მითითებულია კონკრეტული უცხო ენა. შესარჩევი ტურების დროს ძალიან ბევრი სირთულე იყო. ამასთან ერთად, უნდა ვთქვა, რომ ჩვენთან ასობით ადამიანი მოვიდა. საბოლოო ჯამში, შევარჩიეთ მხოლოდ 25. სასიხარულოა, რომ შტატის ნახევარს ახალგაზრდა მამაკაცები შეადგენენ. ამან სასიამოვნოდ გამაოცა. ქალთა ტანსაცმლის მაღაზიაშიც კი, მერჩენდაიზინგით ახალგაზრდა მამაკაცები არიან დაკავებული. თუმცა როგორც ვიცი, ინტერნეტით გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს ჩვენი კონკურსი მხოლოდ PR–პროგრამაა და სინამდვილეში არანაირი NGG არ არსებობს. ჩვენ კი, ამგვარად, თავს „ვიპიარებთ“. საქართველოში საცდელი პროექტი ხორციელდება. ამის

NGG ქალბატონებს სტილსა და მშვენიერ შესაძლებლობას ჩუქნის. გასაგებია, რომ ეს არ არის იაფი ნივთები, მაგრამ გავითვალისწინოთ - თბილისში ახლა უპრეცედენტო სიტუაცია იქმნება მთელს პოსტსაბჭთა სივრცის ტერიტორიაზე

49

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

50

შემდეგ NGG სხვა რესპუბლიკებში გადავა. მე უკვე დიდი ხანია მინდოდა, რაიმე გამეკეთებინა საქართველოსთვის. ახლა, ღვთის წყალობით, ყველაფერი გამოვა... გეგმავთ თუ არა უახლოეს მომავალში დიზაინერთათვის კურსების გახსნას? მოსკოვში ვაპირებ დიზაინისა და fashion-ინდუსტრიის ინსტიტუტის გახსნას. იგი დარეგისტრირებულია, მაგრამ სამწუხაროდ, ჯერ არ გახსნილა. ამჟამად მასწავლებელთა შერჩევის სტადიაზე ვართ. უკვე არსებობს პროგრამა და ფართო ნაბიჯებით მივიწევთ ამ გზაზე. რუსეთის ტერიტორიაზე დიზაინისა და fashion-ინდუსტრიის რეალური უმაღლესი სასწავლებელი არ არსებობს. არიან ზოგადი პროფილის სპეციალისტ–დიზაინერები. ასე რომ, ინტერნეტ–სივრცეში, განცხადებაზე რეაქციის მიხედვით გაირკვა, რომ დაინტერესებულთა 70 პროცენტი 13–დან 16 წლამდე გოგონები არიან! და თქვენ არ დაიჯერებთ, თვითონაც გაოცებული დავრჩი – გაირკვა, რომ დაახლოებით 48% ქართველი გოგონები არიან, 30% ყაზახი და მხოლოდ 20% – რუსი. ეს იმის გათვალისწინებით, რომ ინსტიტუტი მოსკოვშია დარეგისტრირებული. ამ სტატისტიკიდან გამომდინარე, დავასკვენი, რომ როგორც კი ჩვენ განვახორციელებთ ამ პროექტს მოსკოვში,

პარალელურად, შევქმნით ფილიალს თბილისშიც. ვფიქრობ, იგი წარმატებული იქნება. განსაკუთრებით, NGG–ს განვითარებით, შევძლებ ჩვენი კურსდამთავრებულები სამუშაო ადგილით ვუზრუნველვყო, ინდუსტრიაში მათი ჩართვით. ჩვენ რთულად ვიპოვნეთ მერჩენდაიზერები საკუთარი ბუტიკებისთვის, რადგანაც აქ, ძირითადად, თვითნასწავლები არიან, რომლებსაც კარგად ესმით, რა რასთან შეახამონ, მაგრამ მაინც ნაკლები ინფორმაცია გააჩნიათ მოდის სფეროსა და მის მარკებში. თუმცა დღესავით ნათელია – საქართველოში არის სტილის თანდაყოლილი გრძნობა. ქალბატონო ნანა, რა რეკომენდაციას მისცემდით ახალგაზრდა არქიტექტორებსა და დიზაინერებს? უპირველესად, ისწავლონ საკუთარ პროექტებზე პასუხისმგებლობის აღება. არ მოერიდონ თავიანთი აზრის დაცვას და გააჩნდეთ შემოქმედებითი გადაწყვეტილებებისთვის არგუმენტაცია. ჰქონდეთ ზომიერება. იცოდნენ, როგორ უთხრან საკუთარ თავს დროულად STOP! და შეინარჩუნონ დახვეწილი გემოვნება!

ესაუბრა ა.დენიაგა

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

52

Nana Hernandez Getashvili:

never Change Your Sense of Taste According to philosopher Friedrich Schelling, architecture is music frozen in space. It is complicated to listen to and to understand. Architect and designer, producer and television host, and president of NG Galaxy International Companies Group, Nana Hernandez Getashvili is one who has the perfect pitch.

As Wassily Kandinsky, abstract painter and theorist, wrote: perfection is born from an inner physical necessity. Nana Getashvili’s light-filled projects are subject to a harmony that suggests she is open to the secret of how to use architecture and design to change the space, and, consequently, the world.

My father was a biophysicist and my mother an arts critic and so creativity was not alien to our family. My grandfather was a wideprofile painter- 50 years ago he was involved in the restoration work of the Apollo cinema building, the Rustaveli Theater and the Maly Theater in Moscow. He worked at the Georgia Film studio and drew cartoons and huge urban posters- what are now referred to as “billboards.” When he was 80 years old, he could make a fully restorative set of sketches for a building per night. I am very grateful to my family for their love of creativity. The financial side is as important for us as for anyone, but it should not be at the forefront of one’s mind- if you are fascinated by a project, you should put your heart and time into it; if you want to do it, do it. It seems to me that it is a rare quality to find such understanding towards a task these days.

Ms. Getashvili, we are all a project of our childhoods.Tell us where you come from.

Ms. Getashvili, a few words about your media projects,

53 including a series of documentaries “Secrets of World Architecture” (2007) on the RTR channel, where you acted not only as Producer, but also as Host.

my world view by means of cinema and eventually, through its own optics, look at architecture through the prism of history, time and religion. This idea resulted in quite a number of serious films.

The shooting itself was fascinating, as well as the opportunities to meet unique people. One of the key films was “Encrypted Wisdom” about Oscar Niemeyer. In the last 25 years, only Nana Getashvili had the fortune to film an interview with him- and at that time he was 100 years old.The result? A set of films exclusive in the world media.

How did you manage to persuade the great architect Niemeyer to meet for an interview? What is your secret?

I might be explaining this in a high style, but it seems to me that the universe itself helped me to implement this intention. There were a lot of amazing moments during filming. Throughout my life I have

Eurasian Teleforum for the series of “Secrets of World Architecture.”

In 2008, Nana Getashvili was Russian pavilion designer at EXPO-2008 in Zaragoza. The exhibition theme was the element of water. The Russian delegation received the Silver award for the best design out of the 122 participating countries.

It was supposed to be a symbol associated with the water in Russia.

And we decided to use the “Samson” fountain in Peterhof. The difficulty was that the fountain jets to a height of 10 meters and the ceiling of the pavilion was 10 meters. Zaragoza is a very dry region so we were able to move all the water from the system (she laughs).

But, anyway, we believe that we found a very effective solution.

You took part in the competition “Energy of the Future”

G e t a s h v i l i

I might be explaining this in a high style, but it seems to me that the universe itself helped me to implement this intention.There were a lot of amazing moments during filming.Throughout my life I have often felt some kind of push- some kind of extra support…

H e r n a n d e z

And in the Ferapontov Monastery in Vologda, where we filmed one of our latest movies, truly miraculous things took place. Even the heavens heard our request, and snow fell on May 1st- can you imagine it? By the way, that film received the Grand Prix at the World of Knowledge Festival in St. Petersburg. And in 2008, I won the 11th

Na n a

Like any creative person, I periodically want to try something new.

Four to seven years is the normal transitional period, not only in marriage, but also in work. Currently, I am interested in fashion, but eight years ago I choose a movie direction. I’ve always been interested in exact sciences, with metaphysics, and with mysterious phenomena and the processes of the creation of masterpieces. I wanted to share my thoughts, considerations, and life sketches- to throw out everything that has accumulated in me and talk about

often felt some kind of push- some kind of extra support… And then people- be they friends or strangers -have always appeared to help organize shots and meetings. I even got official permission to meet with Fidel Castro, although on the day of our scheduled interview he had a heart attack and I was left with no possibility to see him.

Maybe it happened for a reason...

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

54

EXPO-2017 in Astana.Tell us more about it.

modern thinking and good taste...

To date, we don’t know the final results. We participated in an international tender and provided a decent presentation. The main work on this project was carried out in Georgia at a time when the local architectural office was just opening and the staff was being selected. Therefore, professionals from my architectural workshops- along with the representatives of many countries -came here, and over 10 days worked in one breath to create the huge project. Perhaps that’s why we have developed a very strong group of talented architects here. And the locals came not to an empty place as they had the opportunity to work at an international level.

The Tbilisi office staff includes architects whose eyes really lit up at the opportunity.

Vital characteristics for success!

I emphasize that NGG Tbilisi has a highly qualified architectural branch. I am proud of the staff that works here. I am happy with my choice, as well as what is happening in this area. In fact, in just a short period of time, the local architects have come to stand on the same level as the Moscow and German offices which have already been working for years.They are satisfactory, have a quick reaction,

Yes, and it’s surprising that here I have to correct less often than I do abroad...We take large orders: the projects of hotels, department stores, and offices, as well as having to fulfill private orders. I am confident in the local office. To execute both public and private projects here, I have no need to use the services of foreign branches as the people who work here, under my leadership, are today able to cope with any challenge.

In 2010, at the Monaco Yacht Show, the design of the Predator yacht, created by Nana Getashvili, was recognized as the most innovative in the history of Danish company Feadship.

Please explain the originality and complexity of your project to us.

A private yacht interior is a new field of work for us- it is very specific work. The more advanced and modern the boat is, then

55

Due to the NGG initiative, a Versace fashion house opened in Georgia.Tell us how it came about.

NGG gives a style and an excellent opportunity to women. Clearly, these are not cheap items to purchase but take into account that an unprecedented situation has come about in Tbilisi, as it has in the entire post-Soviet space. Prices in our shops are like those in Milan; they are less often at 15% than in Paris. NGG offers a tax free service, and as we have actual models- the current season’s collection, not the past- the prices will change and keep in line with Western discounts. People just need to understand that there is no 70% discount in the West (she laughs). In the former Soviet Union, local shops used to first inflate their prices, and only then go down to the newest. But we at NGG bring Milan prices to Tbilisi.Therefore, there is no need to fly to Milan for brands and spend extra money on transportation.

We already have regular customers from Russia, Kazakhstan and Baku who find it easier to come and buy products here.

Another reason for such action is the fact that the presence in Tbilisi of such reputable brands in specialized retail chains lends an additional bonus to the status of popular tourist city.

After Versace, we plan to open a separate brand boutique for Cavalli.

The Casadei is also willing to work with us and I understand that it offers an interesting collection (a little example: there, we will even have the embroidered boots which Beyoncé bought for the festival!).

G e t a s h v i l i

The opening ceremony immediately followed the NGG presentation on October 13 at the Apollo cinema. On Pushkin Street, boutiques were opened housing both men’s and women’s collections, and on Agmashenebeli Avenue there was a women’s-only collection. In Batumi, in the Sheraton hotel, there is also a rather large mixed collection. Now we are waiting for the complete first line collection of Versace:Versace Casa and Versace Wear.

H e r n a n d e z

I am able to evaluate and understand foreign colleagues from different points, talk with customers from Arab or Scandinavian countries; and the reason for that is my Caucasian origin because Georgia is a multinational, potentially multicultural, and multicolor country.

Na n a

the larger the space the motor needs. It’s also hard work for the architects as they have to consider not only esthetic parameters, but also conform to the specifications. The more powerful and heavier the motor, the less the décor can weigh. This creates double the difficulty. It is widely believed that yacht design is a big German and Swiss business... But a man with a Soviet past has overcome more mental obstacles and distrusts than, for example, an Italian designer.

Yes, it’s true. It is unprecedented that my client trusted me, and this recognition came to Monaco. It was the same in Zaragoza. The Russian delegation doubted that we even had decent exposure. I had to argue and defend my ideas!

Na n a

H e r n a n d e z

G e t a s h v i l i

56

Tell us about the future plans of NGG. From high fashion, I think we will develop segments in a second and third line. One is mono-brand stores. But these are not the main focus. The basic one, of course, will be NGG’s multi-brand. From the spring, Ralph Lauren and McQueen plan to enter full collections and we have already made purchases for next autumn. The point of NGG is not to sell many different things from many different brands, but to offer the NGG mix. Producers create, we choose.

Then we mix them as we like. This can be a jacket from Versace, a Cavalli skirt, and shoes from Givenchy... And all together it is the

NGG look- just as magazines make their own looks and thus dictate common style components.

The staff in our boutiques differs sharply from conventional standards. We had a five-month interview process in Radisson Hotel- interviewing 800 people a day. The result? Each boutique today has staff members capable of serving any foreigner in their own language. Everyone, of course, speaks Georgian, but the second language varies and staff members wear small flags to indicate in which language(s) they are able to communicate. Deciding on the staff became particularly difficult during the qualifying rounds- and

57

Na n a H e r n a n d e z Kazakh, and only 20% Russian. And this, despite the fact that the institution was registered in Moscow.

Georgia is a pilot project, and then NGG plans to move into other republics. For many years I wanted to do something for Georgia.

Now, God willing, everything will be fine...

Consequently, I have decided to create a branch in Tbilisi as soon as we have formed the “body” of the project in Moscow. I think it will be successful. Especially considering that, with the development of NGG, I can provide work placement to graduates in the industry.

We hardly need look for merchandisers for our boutiques, because here they are mostly self-taught people who understand how and what to combine, but who are still not well informed in the field of fashion and its brands. But for sure, in Georgia people have an innate sense of style.

Are you planning to start up any courses for designers in the near future?

Ms. Getashvili, what advice would you give young architects and designers?

I plan to open an Institute of Design and Fashion Industry in Moscow.

It has already been registered, but, unfortunately, not opened yet.

Now we are at the stage of selecting mentors.The program already exists and we are quickly advancing in leaps and bounds. There is no real university of design and fashion industry in Russia- there are merely general specialist-designers who are as able to draw up a car as a cemetery stone.

First of all: take responsibility for your projects. Do not be afraid to defend your point of view and to argue for your creative ideas.

Have a sense of proportion; be able to say “stop” to yourself. And never change your sense of taste.

I heard gossip on the internet that our interview process was just a PR program and that NGG does not truly exist, that we just made PR for ourselves.

According to an online announcement, 70% of girls from 13 years to 16 years old are interested in this project. It’s difficult to imagine, but it turned out that about 48% of these were Georgian girls, 30%

By Elena Denyaga

G e t a s h v i l i

from the hundreds of people we started with, in the end we chose only 25. I am glad that half of our staff is men. It was a pleasant surprise, demonstrating that, even in women’s clothing shops, men are engaged in merchandising.

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

L i brar y

58

იშვიათი წიგნები ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ეროვნული ბიბლიოთეკის იშვიათ გამოცემათა საცავი მაგიური ადგილია. აქ შეგიძლიათ დროსა და სივრცეში ერთად იმოგზაუროთ, თან საუკეთესო მეგზურის - წიგნების თანხლებით. მე შეგიღებთ მის ჯადოსნურ კარს და ზოგიერთ უნიკალურ გამოცემას გაგაცნობთ.

59

L i brar y

ერთ–ერთი უმნიშვნელოვანესია სხვა მნიშვნელოვან გამოცემათა შორის. 1880 წელს ქართველი ხალხის ეროვნული სიმდიდრის უნაკლოდ გამოსაცემად დაარსდა

Na t i o n al

„ვეფხისტყაოსნის“ 1888 წლის გ. ქართველიშვილისეული გამოცემა

t h e

საქართველოში ლექსიკონის ხუთიოდე ეგზემპლარია აღრიცხული. აქედან ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ორი ეგზემპლარია დაცული. იშვიათ გამოცემათა ეგზემპლარი ეკუთვნოდა დავით ჩუბინაშვილს – ქართველ საზოგადო მოღვაწესა და ლექსიკოგრაფს.

i n

ლექსიკონი, როგორც სათაურშია აღნიშნული, კათოლიკური სარწმუნოების გამავრცელებელი საზოგადოების მისიონერებისათვის შეადგინა სტეფანო პაოლინიმ. გამოცემის მომზადებაში მონაწილეობდა ნიკიფორე ირბახი (ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი) – „წმინდა ბასილის ორდენის“ ბერი, მეფე თეიმურაზ I-ის ელჩი ევროპაში. ლექსიკონის ბეჭდვის დროს ნიკიფორეს იტალიაში არყოფნის გამო, გამოცემა მრავალი კორექტურული და შინაარსობრივი შეცდომით დაიბეჭდა.

B o o k s

ტექსტი სამ სვეტადაა მოცემული: პირველ სვეტს ქართული სიტყვები შეადგენს; მეორე სვეტში ქართული სიტყვის ლათინური ტრანსკრიპციაა მოცემული; მესამე სვეტი იტალიურ შესატყვისს უჭირავს. ასევე მოცემულია ქართული რიცხვები იტალიური ტრანსკრიპციითა და თარგმანით; წიგნს ახლავს ანბანური საძიებელი.

R ar e

„ქართულ – იტალიური ლექსიკონი“ – რომი – 1629 წ. ლექსიკონის სრული სათაურია: Dittionario Giorgiano e Italiano, Composto da stefano Paolini con I’aiuto del M.R.P.D. Niceforo Irbachi Giorgiano, Monaco di S. Basilio. Ad uso de’missionarii della Sagra Congregatione de Propaganda Fide.

In Roma, Nella Stampa della Sagra Congr. de Propag. Fide. CIC DCXXIX. Con licenza de’svperiori. – „ლექსიკონი ქართული და იტალიური, შედგენილი სტეფანო პაოლინის მიერ, ქართველ ნიკიფორე ირბახის, წმ. ბასილის (წესის) ბერის დახმარებით – სახმარად სარწმუნოების გამავრცელებელი სასულიერო საზოგადოების მისიონერთა“. ბიბლიოგრაფიული იშვიათობაა, პირველნაბეჭდი წიგნია ქართული შრიფტით. გამოყენებულია საერო – მხედრული ასოები. ლექსიკონის რეპერტუარი ნიკიფორე ირბახის მიერაა შედგენილი და შეიცავს 3084 სიტყვას. პირველ აუნუსხავ გვერდზე: ცენზურის ორი დასტურია. მესამე, მეოთხე და მეხუთე აუნუსხავ გვერდებზე სარწმუნოების გამავრცელებელი სასულიერო საზოგადოების „პროპაგანდა ფიდეს“ გამგისა და სტამბა „პოლიგლოტას“ უფროსის აქილე ვენერიოს „მიძღვნაა“ რომის პაპს ურბან მერვესადმი, რომელიც საფუძვლად დაედო ლექსიკონის გამოცემას. სასიგნალო ეგზემპლარი 1629 წლის 1 აგვისტოთი თარიღდება.

60 L i brar y

რუსეთის იმპერიის ცენზურისგან 1887 წელს მიღებული თანხმობის შემდეგ იქნა შესაძლებელი.

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

XVIII საუკუნის ფოლიანტი – „ხელოვნების ისტორია ძეგლების მიხედვით“

ბეჭდვის კომიტეტი, რომელმაც „ვეფხისტყაოსნის“ ტექსტის დადგენა ითავა. წიგნზე მუშაობა 8 წელიწადს გაგრძელებულა. გამოცემას სათავეში ილია ჭავჭავაძე ჩაუდგა. ტექსტის დამდგენ კომისიაში შედიოდნენ: რაფიელ ერისთავი, იაკობ გოგებაშვილი, იონა მეუნარგია, გაბრიელ ეპისკოპოსი, ივანე მაჩაბელი, გრიგოლ ორბელიანი, აკაკი წერეთელი, გიორგი წერეთელი, დიმიტრი ყიფიანი, დავით ერისთავი, დიმიტრი ბაქრაძე, სერგი მესხი, ვახტანგ ორბელიანი, პეტრე უმიკაშვილი და ნიკო დადიანი. ილუსტრაციების შექმნა ცნობილი უნგრელი მხატვრის, მიხაი ზიჩისათვის შეუთავაზებიათ. ზიჩი დაინტერესდა ამ საქმით და პოემის შინაარსის გაცნობა მოინდომა. იონა მეუნარგია მურიესა და ბეტა და არტურ ზუტნერების დახმარებით შეუდგა პოემის თარგმანს. მიხაი ზიჩმა წიგნისათვის სურათები უსასყიდლოდ დახატა, შეასრულა 27 ილუსტრაცია, ამათგან ერთი, ფერადი ილუსტრაცია პეტერბურგში დაიბეჭდა. სხვა ილუსტრაციები ვიქტორ ანგერერს ვენის ფოტოცინკოგრაფიაში დაუმზადებია. წიგნის სათაურის ასოებისა და ორნამენტების შესრულებისას პირველმა ქართველმა გრავიორ–ქსილოგრაფმა, გრიგოლ ტატიშვილმა ძველი ქართული მწერლობისა და ციხე – ეკლესიების ორნამენტებით ისარგებლა და წიგნის სამკაულები ბრეზეს ქრომოლითოგრაფიაში განახორციელა. აღსანიშნავია, რომ „ვეფხისტყაოსნის“ გამოცემა მხოლოდ

მოიცავს IV-XVI საუკუნეების მასალებს. წიგნის სიგრძე 50 სანტიმეტრია, სიგანე – 32 სმ. სიმაღლე - 19 სმ. წონით 18 კილოგრამამდეა; წარმოადგენს ერთ ტომად აკინძულ ექვს ნაკვეთს არქიტექტურის, ქანდაკებისა და ფერწერის შესახებ.

1.025 გვერდიან გამოკვლევაში ჩართულია შტრიხული გრავიურის ტექნიკით შესრულებული 325 ილუსტრაცია. ფრანგმა ხელოვნებათმცოდნემ და სიძველეთა მკვლევარმა ჟან ბატისტ სერუ დ’აჟენკურმა (1730-1814 წწ.) ნაშრომის შექმნას თავისი სიცოცხლის 35 წელი მიუძღვნა. მასალების შესაგროვებლად მან იმოგზაურა ინგლისში, გერმანიაში, ფლანდრიაში, ჰოლანდიასა და იტალიაში. საბედისწეროდ, საფრანგეთის რევოლუციის ქარტეხილებმა ხელი შეუშალეს ამ მნიშვნელოვანი ნაშრომის დროულად გამოცემას, რაც დიდ სახსრებთან იყო დაკავშირებული. ავტორი ვერ მოესწრო თავისი ნაკვლევის გამოცემას, რომელიც დაიბეჭდა პარიზში, 1823 წელს. გამომცემლებს, ტრეტელსა და ვიურცს, ესმოდათ რა ამ დიდი და სერიოზული ნაშრომის მნიშვნელოვანი როლი ხელოვნების ისტორიისათვის, დიდად შეუწყვეს ხელი მის გამოქვეყნებას. ფოლიანტში შესული ჩანახატების უმრავლესობა შესრულებულია უშუალოდ იმ ძეგლებიდან, რომელთაგან ზოგი აღარც არსებობს. წიგნში გამოყენებულია იშვიათ ხელნაწერებში არსებული მასალებიც. აღსანიშნავია, რომ გამოცემა წარმოადგენს ევროპაში ხელოვნების ისტორიის პირველ, უხვად ილუსტრირებულ წიგნს. ილუსტრაციების სიმრავლემ ხელი შეუწყო მის პოპულარობასა და გავრცელებას. ნაშრომი შეიცავს საინტერესო მასალას შუა საუკუნეების ხელოვნების მკვლევართათვის. იგი მსოფლიოს კულტურულ მემკვიდრეობაზე თავდადებული ზრუნვის თვალსაჩინო მაგალითია. ეროვნულ ბიბლიოთეკაში წიგნი შემოვიდა 2011 წელს. არსებობს მისი ელექტრონული ვერსიაც: http:digi. ub.uni-heidelbrg.de/diglit/seroux1823bd1/0005.

უძველესი იშვიათი წიგნების მფლობელნი „მოგონებები ესპანეთის სამეფო კარზე“ („Memoires de la cour d’Espagne“) ეროვნული ბიბლიოთეკის იშვიათ გამოცემათა შორის განსაკუთრებული კვლევის საგანია უძველესი ექსლიბრისიანი წიგნები. გამოცემის იშვიათობასთან ერთად, ამ წიგნების ისტორიული და კულტურული ღირებულება იზრდება მათზე დაკრული მფლობელისეული ექსლიბრისების გამო. თუ დადასტურდა, რომ ექსლიბრისიანი წიგნები ცნობილ ისტორიულ პიროვნებებს ეკუთვნოდა, ისინი უკვე სამუზეუმო ექსპონატის ფუნქციას იძენენ. ამ მხრივ, ყურადღებას იმსახურებს ჰააგაში, 1692 წელს გამოცემული

მცირე ფორმატის ორტომეული სათაურით: „მოგონებები ესპანეთის სამეფო კარზე“(„Memoires de la cour d’Espagne“). დადგინდა, რომ სამიდან ორი ქრონოლოგიურად უფრო ძველი, ღერბული ექსლიბრისი ეკუთვნის შუა საუკუნეების ევროპის ცნობილ ისტორიულ პიროვნებას – კომპოზიტორს, დიპლომატსა და საეკლესიო მოღვაწეს, აგოსტინო სტეფანის. ეპისკოპოსის მიტრიანი სტეფანისეული ღერბული ექსლიბრისების წარმომავლობას ადასტურებს ერთ-ერთ მათგანზე მოგვიანებით ზემოდან დაკრული განსხვავებული ოვალური ჰერალდიკური („C. A.“ ინიციალებიანი) ექსლიბრისის პატრონის ვინაობაც. ამ ექსლიბრისის მფლობელი აღმოჩნდა აგოსტინო სტეფანის მეგობრისა და დამსაქმებლის, ჰერცოგ მაქსიმილიან II ემანუელის შვილი – კლემენს ავგუსტ ბავარიელი, რომელიც სხვადასხვა დროს გახლდათ ბავარიის ქალაქების: რეგენსბურგის, პადერბორნის, მიუნსტერისა და კიოლნის ეპისკოპოსი. რაც შეეხება ორტომეულის შინაარსს: ბუნებრივია, რომ ელჩი, რომელიც ესპანეთის მეფესთან გერმანიის დიპლომატიური ურთიერთობების მოგვარებას ცდილობდა, უნდა დაინტერესებულიყო მისი თანამედროვე მწერლის ისტორიული თხზულებით ესპანეთის სამეფო კარის ცხოვრების შესახებ.

„ანდრია დადიანის მიერ ნათამაშები საჭადრაკო პარტიების დაბოლოებები“ ანდრია დადიანის სახელს უკავშირდება საქართველოში პროფესიონალური ჭადრაკის საფუძვლების შექმნა და ჩვენი ეროვნული საჭადრაკო სკოლის მიღწევების პირველი საერთაშორისო აღიარება. ანდრია დადიანი დაიბადა ზუგდიდში, სამეგრელოს უკანასკნელი მთავრის – დავით დადიანისა და ეკატერინე ჭავჭავაძის ოჯახში, 1850 წელს. ცხოვრობდა რუსეთში, გერმანიასა და საფრანგეთში. ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის დამთავრების შემდეგ, მსახურობდა რუსეთის არმიაში. გამოირჩეოდა მრავალმხრივი განათლებით, თავისუფლად ლაპარაკობდა ექვს ენაზე. ბავშვობიდან იყო გატაცებული ჭადრაკით, რომლის ერთგულიც დარჩა სიცოცხლის ბოლომდე. გარდაიცვალა კიევში, 60 წლის ასაკში, 1910 წელს. მემკვიდრეები არ დარჩენია. ანდრია დადიანი მსოფლიოს და ქართული ჭადრაკის ისტორიაში შევიდა, როგორც საჭადრაკო პარტიების ლამაზი კომბინაციების დიდოსტატი. წარმატებით მოგებულ პარტიებს იგი პერიოდულად აქვეყნებდა რუსულ და უცხოურ ჟურნალებში. ინგლისურმა ჟურნალმა „Chess Monthly“-მ კი 1892 წლის ივნის–ივლისის ნომერი მთლიანად დადიანის შემოქმედებას მიუძღვნა. ჭადრაკის სიყვარულით გულანთებული მოყვარული ოსტატი აწესებდა

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

L i brar y

62 პრიზებს ლამაზი პარტიებისთვის, აფინანსებდა საჭადრაკო ტურნირებს და არაფერს იშურებდა ამ ტურნირების ორგანიზებისათვის. ანდრია დადიანი გახლდათ 1903—1904 წლებში მონტე-კარლოს საერთაშორისო ტურნირების საპატიო პრეზიდენტი და ერთ–ერთი დამფინანსებელი.

1903 წელს, კიევში, ფრანგულ ენაზე, 50 ეგზემპლარად დაიბეჭდა წიგნი „Fins de partie du Prince Dadian de Mingrélie“, – სადაც შევიდა ქართველი მოჭადრაკის მიერ სხვადასხვა დროს ნათამაშები 100 საჭადრაკო პარტიის საინტერესო დაბოლოება. ტირაჟის მაღალპოლიგრაფიულ დონეზე დასაბეჭდად დახარჯულა 300 ოქროს მანეთი. გამოცემას შესავალი წერილი დაურთო მისმა შემდგენელმა, ჭადრაკის რუსმა მაესტრომ ემანუელ შიფერსმა. აქვეა ამონაწერი ინგლისურ ჟურნალ „British Chess Magazine“ში დაბეჭდილი 1897 წლის პუბლიკაციიდან: „სამეგრელოს თავად დადიანის საჭადრაკო პარტიები საუცხოოა და საჭადრაკო ლიტერატურაში დარჩება, როგორც შედევრები“. დღემდე უცნობია ამ გამოცემის გადარჩენილ ეგზემპლართა რაოდენობა. ვიცით მხოლოდ ის, რომ მისი მეორე ეგზემპლარი დაცულია ზუგდიდში, დადიანების სახლ–მუზეუმში და საგამოფენო დარბაზში წარმოდგენილია ანდრია დადიანის საყვარელ, სპილოს ძვლის ფიგურებიან საჭადრაკო დაფასთან ერთად.

ჟაკ ფრანსუა გამბას (1763 —1833წწ.) ატლასი, სათაურით – მოგზაურობა სამხრეთ რუსეთში პარიზში, 1826 წელს გამოცემულ ატლასში გამოყენებულია უნიკალური ვიზუალური მასალა, რაც წარმოდგენას გვაძლევს, მე–19 საუკუნის დასაწყისის საქართველოს რეგიონების, ქალაქების, არქიტექტურული ძეგლების, მკვიდრი მოსახლეობის შესახებ. ატლასის ეს პირველი გამოცემა შეიცავს აფხაზეთის, სამეგრელოსა და იმერეთის

ერთიან რუკას, ყვირილასა და ფასისის, იგივე რიონის შესართავის რუკას, კახეთის რუკას; საუკეთესო გრავიურებს ხედებით, ეკლესიებისა და ციხეების გამოსახულებით (სოხუმის ციხესიმაგრე, გელათის მონასტრის არქიტექტურა, კაცხის სვეტი, ფოთისა და სოხუმის სანაპირო, რედუტ-კალე - ნავსადგური დასავლეთ საქართველოში, ახალციხის საფაშოს საზღვარი, იალბუზი, ყაზბეგი, სურამის ხედი, თბილისის ხედი – სამწუხაროდ, სწორედ ეს გრავიურა აკლია ჩვენს ეგზემპლარს). მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბევრი აქ მოცემული ციხესიმაგრე ან ნავსადგური დღეს აღარ არსებობს ან ნანგრევებადაა ქცეული. აქვეა ეთნოგრაფიული ჩანახატები, იმ დროის სამეურნეო, საყოფაცხოვრებო და საბრძოლო იარაღები, წარმოდგენილია სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფისა და სოციალური ფენის წარმომადგენლები (ჩერქეზი თავადი, ჩერქეზი მეომარი, აბაზი მეომარი, ყურძნით მოვაჭრე მეგრელი, მეგრელი თავადის ქალი, მეგრელი ასული, იმერელი თავადი, ქართლელი თავადი, სომეხი ვაჭარი, ქართველი თავადის ქალი, ახალგაზრდა ქართველი მოცეკვავეები, ლეკი მეომარი, თათარი მომთაბარე, ქურთი მესაზღვრე, სპარსი მეომარი, თათრის ქალი და სხვა). ჩანახატები შესრულებულია მხატვარ შოპენის მიერ. გრავიურათა ნაწილი გაფერადებულია აკვარელით. გრავიურები დაიბეჭდა პარიზში, გოდფრუა ენგელმანის წამყვან ლითოგრაფიულ კომპანია „ენგელმანში“. იქ იბეჭდებოდა მაღალხარისხოვანი ლითოგრაფიები წიგნებისთვის, მათ შორის – პლანშეტები სამოგზაურო ჟანრის გამოცემებისთვის.

მიკროწიგნები მინიატურულ გამოცემათა შორის გამოირჩევიან ისეთი წიგნები, რომლებიც 76 მმ–ის ფონზეც პაწაწინად გამოიყურებიან – ეს მიკროწიგნებია. ინგლისურ და გერმანულ ლიტერატურაში ხშირად გვხვდება ტერმინი

63

R ar e

„მიკროსკოპული გამოცემა“ (მიკროგამოცემა); ლათინური ფორმით „მიკრობიბლიონი“. ზოგადად, მათ „ჯიბის წიგნებად“ მოიხსენიებენ. მცირე ზომის შრიფტის გამო, მინიატურული წიგნებისაგან განსხვავებით, მიკროწიგნების წაკითხვა შეუიარაღებელი თვალით შეუძლებელია.

B o o k s

„შინიონის ბიბლია“ – La Sainte Bible, mise en vers par J. P. J. du Bois. – 1759.

პაწაწინა წიგნებს, დაზიანებისაგან დაცვის მიზნით, ხშირად ათავსებდნენ ხის, ლითონის ან ტყავის სხვადასხვა ფორმის ბუდეებში. იშვიათ გამოცემათა განყოფილებაში დაცულია ჯიბით სატარებელი, შალითის ფორმის ტყავის ბუდეში მოთავსებული მინიატურული „ყურანი“. იგი 46x35 მმ. ზომისაა და შავ ყდაშია შემოსილი. გამოცემის ორივე ფრთა ერთნაირი, მომწვანო–მოყვითალო ფერის აღმოსავლური წიგნისათვის დამახასიათებელი, ორნამენტური საგამომცემლო ვინიეტითაა დამშვენებული. ყუადაზიანებული წიგნის ორივე ფორზაცი ერთნაირი ყვავილოვანი ორნამენტითაა შემკული.

გიორგი კეკელიძე

L i brar y

„Герои войны 1812 года“ – ეროვნული ბიბლიოთეკის იშვიათ გამოცემათა განყოფილების ფონდში დაცულ წიგნთა შორის ყველაზე პატარა გამოცემაა. შავი ტყავის ყდაში ჩასმული, პაწაწინა ლითონის შესაკრავიანი ფოტოალბომი, შემონაჭერზე ოქროვარაყითა და ორივე ყდაზე ოქრომელნით შესრულებული ტვიფრული, მინიატურული წარწერებითაა დამშვენებული. 26x19 მმ. ზომის, ციცქნა წიგნში 1812 წლის ომის 20 გმირის, მათ შორის, პეტრე ბაგრატიონის ფრჩხილისოდენა პორტრეტზე გასაოცრად აღიქმება თითოეული დეტალი. პორტრეტიც.

Na t i o n al

მინიგამოცემებს ხშირად ლითონის ან ტყავის ბუდეებში ათავსებდნენ. ამ მხრივ საყურადღებოა ბიბლიოთეკის რარიტეტის ფონდში დაცული ორი პაწაწინა თანსატარებელი წიგნი: ფრანგულ-ინგლისური ლექსიკონი და ყურანი, რომელთა ზომები 26x20 მმ-ს არ აღემატება. თითოეული მათგანი მოთავსებულია ლითონის ბუდეებში, რომლებზედაც ყელსაბამზე ჩამოსაკიდი საკინძეებია მიმაგრებული, რაც ამ წიგნთა დანიშნულებაზე მიგვითითებს. ბუდეზე დამაგრებულია დისკის ფორმის გამადიდებელი შუშაც, უწვრილესი შრიფტით ნაბეჭდის წასაკითხად. ყურანი. დეფექტურია. აკლია ყდა, თავფურცელი და ბოლო გვერდი. შემორჩენილია მუქი შინდისფერი ყუის ნაწილი. მასზე ოქროსფერი ორნამენტების ფრაგმენტები მოჩანს. მიკროგამოცემა სავარაუდოდ მე–18 საუკუნის ბოლოსაა დაბეჭდილი.

t h e

ფრანგული, პაწაწინა ლექსად დაწერილი „წმინდა ბიბლია“ ბიბლიოგრაფიული იშვიათობაა. ის 1759 წლითაა დათარიღებული. ძველი და ახალი აღთქმა, საგამომცემლო კონვოლუტია გვერდთა ორმაგი აღნუსხვით, (192+192 გვ.) თავფურცლის მონაცემების მიხედვით. ძველი აღთქმა დაბეჭდილია ჰააგაში, ხოლო ახალი აღთქმა გამოცემულია ბაზელში იმავე წელს, გრაფინია ბრულის პატივსაცემად. როგორც ჩანს, ბიბლიის ეს ორი ნაწილი გაუერთიანებიათ, ერთად გამოსაცემად. ბიბლია პროტესტანტი მინისტრის, ანტუან კურტის ბრძანებით დაიბეჭდა, მაგრამ, პროტესტანტული შინაარსის გამო, აკრძალული იყო საფრანგეთის კათოლიკური ეკლესიის მიერ. მცირე ფორმატის წიგნს ქალბატონები ადვილად მალავდნენ პარიკში და ამიტომ მას „შინიონის ბიბლიის“ სახელითაც მოიხსენიებენ. 192-გვერდიანი წიგნი 50X35 მმ. ზომისაა და მართლაც თავისუფლად მოთავსდებოდა ქალბატონის პარიკში.

i n

XVIII საუკუნის მეორე ნახევრიდან ინგლისსა და საფრანგეთში მინიატურულ წიგნებზე დიდი მოთხოვნილება გაჩნდა. ზოგჯერ მათ სუვენირებად ან უბრალოდ გასართობ საშუალებებად იყენებდნენ. საღამოებსა და წვეულებებზე ხელთათმანში ჩამალული წიგნით სტუმრობა კარგ ტონად ითვლებოდა და წიგნის ფორმატის შემცირება გამომცემელთა თვითმიზნად გადაიქცა.

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

L i brar y

64

Rare Books in the National Library The Depository of Rare Publications of the National Library is a magical place- a place where you can travel in time and space simultaneously with the best traveling companion you could get – a book.

In the following article, I will open the door to this magical world and introduce you to some very unique editions.

The Georgian-Italian Dictionary published in Rome, 1629.The full name of the dictionary reads: Dittionario Giorgiano e Italiano, Composto da Stefano Paolini con I’aiuto del M.R.P.D. Niceforo Irbachi Giorgiano, Monaco di S. Basilio. Ad uso de’missionari della Sagra Congregatione de Propaganda Fide. In Roma, Nella Stampa della Sagra

Congr. de Propag. Fide. CIC DCXXIX. Con licenza de’svperiori.This translates as: The Georgian-Italian Dictionary written by Stefano Paolini with the help of Niceforo (Nikifore) Irbachi, the Georgian holy monk of the Saint Basil Order. To be used by the missionaries of The Sacred Society For the Spreading of Faith.

It is a bibliographical rarity, the first one printed in Georgian script (a public font, the so-called “Mkhedruli”). The word list was made

by Niceforo Irbachi and counts 3084 words. The first page without a page number lists two proofs of censorship while the third, fourth and fifth pages without page numbers are devoted to the words of Achilles Venerio, the head of the print house Poliglotta and the chair of The Sacred Society For the Spreading of Faith of Pope Urban VIII.

The publication is dated August 1, 1629 and has text given in three columns: the first is for Georgian words, the second for the Latin transcription of the words, and the third for the Italian meaning of the words. There are also Georgian numbers with Italian transcription and translation, and an alphabetically ordered index.

The dictionary, as mentioned in the title, was created by Stefano Paolini for the missionaries of The Sacred Society. He was assisted by Niceforo Irbachi (Nikoloz Cholokashvili), a monk of the Saint Basil Order who also served as Ambassador for King Teimuraz I in Europe. Because Niceforo was not present in Italy at the time of the printing of the dictionary, the book was printed with numerous mistakes.

There are five known copies of the dictionary in Georgia. Of these, two are kept in the National Library and belong to Davit Chubinashvili, a Georgian public figure and lexicographer.

The Knight in the Panther’s Skin, G. Kartvelishvili, 1888 version, is one of the

most significant publications within the depository. In 1880, a printing committee was founded to preserve the national heritage of the Georgian people in a flawless form and it took upon itself to prepare the text of the Knight in the Panther’s Skin for printing.The project took eight years and was led by Ilia Chavchavadze.The committee also included Rapiel Eristavi, Iakob Gogebashvili, Iona Meunargia, Bishop Gabriel, Ivane Machabeli, Grigol Orbeliani, Akaki Tsereteli, Giorgi Tsereteli, Dimitri Kipiani, Davit Eristavi, Dimitri Bakradze, Sergi Meskhi,Vakhtang Orbeliani, Petre Umikashvili, and Niko Dadiani.The job of illustrating the book was offered to famous Hungarian artist Mihaly Zichy who then became interested enough to request to be introduced to the poem. Iona Meunargia started to translate the poem with the help of Beta and Arthur Zutners. An impressed Zichy subsequently created 27 illustrations for the book free of charge. One of them was printed in Petersburg while others were printed in the Vienna photography center

by Victor Angerer. The title of the book was put together by the first Georgian engraver and xylographer Grigol Tatishvili using the old Georgian scripts, and ornaments found in Georgian churches and fortresses. The adornment for the book was made in Breze chromolithography. It is worth noting that the publication of the Knight in the Panther’s Skin became possible only after the censorship of the Russian Empire granted its approval to the project in 1887.

18th Century volume of the History of Art according to Monuments Created by the French connoisseur of art and antiques, Jean Batiste Seru D’Ajenqour (1730-1814)- who dedicated 35 years of his life to the work and who traveled throughout England, Flanders, Holland and Italy for material -the book includes materials from the 4th-16th centuries. Its length is 50cm, width 32cm and height 19cm and it weighs about 18 kilograms.The 1025-page publication includes 325 engraved illustrations and represents six books about architecture, sculpture and painting put together into one volume.The project was halted by the French Revolution and the high cost of its publication, and as a consequence, the author did not live to witness the publication of his brainchild, which finally took place in Paris in 1823.The publishers Tretel and Wurz knew the significance of the book and greatly facilitated its publication.The majority of the sketches included in the volume are of monuments, some of which no longer exist.The book also includes materials from other rare scripts and it is worth noting that this publication was the first such heavily illustrated art history book in Europe. It was the wealth of illustrations

Gomi Premium Vodka The Vodka Gomi Premium is made by Lux class weat ethyl alcohol, zero hardness spring water from Caucasus mountain iced places and five station ultramodern platinium filtratio system. Cherished tradition of Gomi Spirit and Vodka Company and the ultramodern technology guarantee the exclusive high quality of this product.

66

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

L i brar y

Andria Dadiani’s name is associated with the foundation of the professional chess game in Georgia and the first international recognition of its national chess school.

Andria Dadiani was born in Zugdidi in 1850, to the family of the last ruler of Samegrelo Davit Dadiani, and Ekaterine Chavchavadze. He lived in Russia, Germany and France, was very well educated, and was fluent in six languages. After graduating from the Law Faculty of the Heidelberg University, he served in the Russian Army. From childhood he had an interested in chess, which he remtained to the end of his life. He died at the age of 60, without children, in 1910 in Kiev.

that contributed to the volume’s popularity and it now represents a fascinating object of research for scholars of medieval times as well as being a great example of dedication and care for world cultural heritage.The volume found a home in the National Library in 2011.

The electronic version is available at: http:digi.ub.uni-heidelbrg.de/ diglit/seroux1823bd1/0005.

Owners of the Rarest Old BooksMemories of the Royal Spanish Court („Memoires de la cour d’Espagne“) Among the rarities of the National Library- and of particular research interest -are those books with ex libris. Along with being rare, the historical and cultural value of such books is determined by the ex libris of the owner they bare. If it is proved that the books with ex libris belonged to famous historical figures, they become museum exhibits. Such is a small format book in two volumes titled The Memories of the Royal Spanish Court („Memoires de la cour d’Espagne”) printed in 1692 in the Hague. It was proved that of the three ex libris, the two older ones belong to the famous composer, diplomat and church figure of Middle Ages Europe:Agostino Stefani.

There is another ex libris placed on the book with the initials C.A. belonging to Clemens August the Bavarian who was the son of Duke Maximilian II and a friend of Agostino Stefani. At different times he was a bishop of Regensburg, Paderborn, Munster and Cologne.

As for the content of the book, it narrates the life at the Royal Spanish Court.

Endings of Chess Games Played by Andria Dadiani

Andria Dadiani entered the history books of Georgian and world chess as a Grand Chess Master known for his beautiful combinations.

Periodically, he published his successful games in Russian and foreign magazines and the English magazine Chess Monthly dedicated its entire June-July 1892 edition to Dadiani’s work. The amateur chess expert gave away awards for beautiful chess games, and funded and organized chess competitions. In 1903-1904 Dadiani was the Honorary President and one of the sponsors at the Monte Carlo International Tournament.

In 1903, 50 copies of a book titled „Fins de partie du Prince Dadian de Mingrélie“ were published in Kiev. It was written in French and described 100 interesting endings which the Georgian chess master had played at different times. 300 gold roubles were spent having the books published to a high quality. The publication includes a letter from the Russian chess master Emanuel Shifers, who compiled the book, and a citation from the British Chess Magazine from 1897: “The chess games of Prince Dadiani are outstanding and will remain in chess literature as masterpieces.” It is unknown how many copies of the book exist today. We know only that its second copy is kept in the Palace of Dadianis in Zugdidi where it is showcased in the exhibition hall together with Andria Dadiani’s favorite ivory chess board.

Jacques Francois Gamba’s (1763 —1833) atlas titled Travels in Southern Russia The atlas, published in Paris in 1826, includes unique visual materials of 19th century Georgian regions, towns, architectural monuments, and local

68

R ar e

B o o k s

i n

t h e

Na t i o n al

L i brar y

grow in England and France. Having a miniature book up one’s sleeve or tucked into one’s glove became a sign of good manners at evening events and parties. In response, small books became a trend for publishers.

The French Holy Bible, written as a tiny verse, is a bibliographical rarity. It dates back to 1759 and contains both the Old and New Testaments on a double page system (192+192). According to the cover page, the Old Testament was printed in the Hague and the New Testament in Basel in the same year in honor of Countess Bruli.

It seems that the two parts of the bible were put together for joint publication purposes. The bible was published under the order of the protestant minister Antoin Curt but was banned because of its protestant content by the French Catholic Church. The miniature 192-page book (measuring just 50x35 mm) was easily hidden by ladies in their wigs, hence its name: the Shinion Bible.

populations. The atlas has a unified map of Abkhazia, Samegrelo and Imereti, a map of the joining point of Kvirila and Pazisi (now Rioni), and a map of Kakheti. It also has brilliant engraved works with the views of churches and fortresses (Sokhumi Fortress, Gelati Monastery, Katskhi Column, the coastline of Poti and Sokhumi, Redut-Cale Port in western Georgia, the border of the Akhaltsikhe Pasha Region, Ialbuzi, Kazbegi, a view of Surami, and a view of Tbilisiwhich is unfortunately missing from the library copy). Some of the fortresses and ports shown either no longer exist or now stand in ruins. The book also includes ethnographic sketches, sketches of military and household arms and tools, representatives of different ethnic groups and social strata (such as Cherkez nobleman, a Cherkez warrior, an Abazi warrior, a Megreli trading grapes, a Megreli noble woman, a Megreli woman, an Imereli nobleman, a Kartleli nobleman, an Armenian merchant, a Georgian noble woman, young Georgian dancers, a Lezgi warrior, a Tatar nomad, a Kurd border officer, a Persian warrior, and a Tatar woman.).The sketches were created by an artist called Shopen and a number of them were colored with watercolors.The engraved works were printed in Paris in the leading lithographic company of the time, Engelman of Godfrois Engelman.

Micro Books Among the miniature editions there are some books that really are tiny. In English and German literature we often come across the term ‘microscopic publication’ or ‘micro publication.’ In Latin that would be ‘micro biblion.’ Unlike miniature books, micro books are impossible to read with the naked eye because of their tiny fonts.

Shinion’s Bible - La Sainte Bible, mise en vers par J. P. J. du Bois –

1759. Beginning in the second half of the 18th Century, the demand on miniature books as souvenirs and for entertainment began to

Often, the mini publications were placed in metal or leather lockets.

There are two tiny books kept in the rarity depot of the National Library: the French-English Dictionary, and the Koran. Each measures approximately 26x20 mm and each is placed in a metal locket that could be attached to necklace chains.The metal frame also includes a magnifying glass to enable one to read the tiny script.

The Koran. Made at the end of the 18th century, the tiny Koran held at the Depository of Rare Publications is unfortunately flawed as it is missing both its cover pages and back pages, but what there is features golden ornaments. It sits in a leather locket, measures 46x35 mm, and has a black cover. The book is in an oriental style and includes flower ornaments.

Heroes of the 1812 War is the tiniest publication in the

Depository of Rare Publications of the National Library. Preserved in a black cover, the small photo album with metallic fasteners is covered with golden script.The tiny book measures a mere 26x19mm and includes nail size photos of 20 heroes of the 1812 war including Petre Bagrationi.

By Giorgi Kekelidze

New thematic package from Silk TV for sports fans!

Watch the best sports events in one package

Interactive Television

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

70

ჩუბიკა „აი, კედელზე რომ მიკიდია, ეს ორი თუ სამი წლის ასაკში დავხატე – დედა, მამა და ჩემი თავი.“ – ამ სიტყვებით დაიწყო ჩვენი ინტერვიუ. ჩუბიკამ თხრობა გააგრძელა, მე კი კედელზე ორი თუ სამი წლის ბავშვის ნახატის ძებნა დავიწყე, სადაც დედის, მამისა და შვილის ტანსაცმელზე ზედმიწევნით იყო გამოკვეთილი ფერები, ზოლები და სხვა წვრილმანი დეტალები – „აშკარად ტანსაცმელს ძალიან დიდ ყურადღებას ვაქცევდი. ჩაცმა ჩემთვის ადამიანის შეფასების კრიტერიუმი არ არის, ამ საკითხისადმი სნობური დამოკიდებულება არ მაქვს, მაგრამ ბავშვობიდან მახსოვს, ლამაზად ჩაცმულ ადამიანებს პირდაღებული მივჩერებოდი. ესა თუ ის მოვლენა იმის მიხედვით მახსოვს, როდის რა მეცვა. საერთოდ მგონია, რომ ტანსაცმელს ადამიანის გარდასახვისა და ხასიათის გამოხატვის უნარი აქვს. ჩემს სამოსში თარგსა და ფერზე მნიშვნელოვანია ის, რომ იგი კონკრეტული ინფორმაციის მატარებელია“. ნინო ჩუბინიშვილი ჯერ თეატრის მხატვრობით იყო დაკავებული. როგორც თვითონ იხსენებს, მოდით შემთხვევით დაინტერესდა, რის შემდეგაც სტაჟირება „კენზოსთან“ გაიარა და საფრანგეთის მოდის ინსტიტუტში ისწავლა. ამის პარალელურად, მონაწილეობდა მოდის საერთაშორისო ჩვენებებში საქართველოსა და მის ფარგლებს გარეთ, აწყობდა სოლო-პერფორმანსებსა და გამოფენებს. ბანკ „რესპუბლიკის“ ორგანიზებით, 2013 წლის ოქტომბრის დასაწყისში, მწერალთა სახლში, მისი ძველი და ბოლოდროინდელი ქმნილებები, მის მიერ შემუშავებული უნიკალური ტექნოლოგიით შესრულებული ტყავის სკულპტურები – „ელენა“ და „მე ჯერ არ გიცნობ“ გამოიფინა. ინტერვიუში ჩუბიკამ საკუთარ ნამუშევრებზე, პროფესიულ ბიოგრაფიაზე, იმ პრობლემებზე, ბარიერებსა და წინააღმდეგობებზე ისაუბრა, რაც ქართული მოდისა და მისი, როგორც ხელოვანის წინაშე, იდგა და დღესაც არსებობს... საქართველოს მასშტაბები ხელს გიშლით პროფესიული საქმიანობის გაფართოებაში? ევროპის რომელიმე

მოდისა და ხელოვნების მიჯნაზე

71

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

72

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

ქვეყანაში რომ ცხოვრობდეთ, იქ უფრო ცნობილი და პოპულარული იქნებოდით? ნინო ჩუბინიშვილი, დიზაინერი: „ჩემი მთავარი ამოცანა არ არის პოპულარულობა. ჩემთვის მნიშვნელოვანია თვითრეალიზაცია. ევროპისგან განსხვავებით, საქართველოში მოდის სფერო, როგორც სისტემა, არ არსებობს. 100%-ით ჩემი შესაძლებლობების რეალიზაციას ალბათ იქ შევძლებდი, მაგრამ შექმნა აქ მიყვარს, სადაც ჩემი გარემოა. სამი წელი ვიცხოვრე საფრანგეთში. დარჩენისა და მუშაობის შესაძლებლობაც მქონდა. მაშინ ყველაფერი უნდა შემეცვალა - აზროვნების სისტემიდან დაწყებული, ცნობიერებით დამთავრებული. ვიღაც ირჩევს საზღვარგარეთ ცხოვრებას, ვიღაც უარს ამბობს ამაზე. მე ჩემს ქვეყანაში დარჩენა ვამჯობინე. ბოლო პროექტზე ფრანგულ საერთაშორისო ბანკთან, ბანკ „რესპუბლიკასთან“ ძალიან დიდი სიამოვნებით ვიმუშავე. ისინი, რასაც იტყვიან, აკეთებენ. საქართველოში არასდროს არაფერზე გარანტია არ გაქვს. ჩემი მუშაობის სტილი ძალიან ჰგავს ფრანგებისას. საქმის კეთება ევროპული გაგებით მესმის და არა „ქართულ-ჯიგრულ-მეგობრულით“. ასე უფრო ადვილად და სწორად გამოდის ყველაფერი.“ სანამ მოდის სფეროში დაიწყებდით მოღვაწეობას, სცენოგრაფიით იყავით დაკავებული. მოდით დაინტერესება რამ განაპირობა? თბილისში, თეატრის მხატვრობას გოგი მესხიშვილთან ვსწავლობდი. მერე შემთხვევით მოხდა, რომ ჩემი საქმიანობა მოდას დავუკავშირე. რაღაც მომენტში მივხვდი, რომ ისეთი თეატრი, როგორიც მე მაინტერესებს, აქ არ არსებობდა. დღესაც ვგიჟდები თეატრზე, მაგრამ საკუთარი წარმოდგენა მაქვს, როგორ თეატრს გავაფორმებდი – კლასიკურს, თუ თეატრს უფრო მისტიკური, ფანტასტიკური ელემენტებით. ამის შემდეგ სტაჟირება გავიარე „კენზოსთან“ და სამი წელი საფრანგეთის მოდის ინსტიტუტში ვისწავლე, სადაც პროფესიული გამოცდილება მივიღე და მოდის სფეროს მენეჯმენტს გავეცანი. შემოქმედებით მხარეში, კოსტიუმის შექმნის პროცესში არ ერეოდნენ. სულ მეუბნებოდნენ: You are an artist, ჩამოყალიბებული ხედვა გაქვს, შენს გზაზე დგახარო. საფრანგეთის მოდის ინსტიტუტს რომ ვამთავრებდი, ეს შეკითხვები დამისვეს: ხარ შენ დიზაინერი? გინდა თუ არა იყო მდიდარი და პოპულარული? ხარ თუ არა სტაბილური მუშაობის პროცესში? შეგიძლია თუ არა „მოსალოდნელი“ - იმ ტანსაცმლის შექმნა, რასაც მოდით დაინტერესებული ადამიანები ელიან? ხშირად მეუბნებოდნენ, ზედმეტად კრეატიული ხარ მოდის დიზაინისთვისო. სულ ვკამათობდით. „ზედმეტად კრეატიულობა“, ჩემთვის, როგორც დიზაინერისთვის, ნაკლი არ არის. სწორედ ამიტომაა, რომ ჩალაიანი ნაკლებად იყიდება, ვიდრე სხვა დიზაინერები. ხშირად თბილისში ამას მინუსად მიიჩნევენ. მაგრამ ეს ჩემი არჩევანია, ეს

ჩემი ბუნებრივი მდგომარეობაა. მას არ ვღალატობ, არ ვეწინააღმდეგები. არანაირ ფულად არ მიღირს, რომ სხვა მიმართულებით დავიხარჯო. ამ ენერგიას ვაგროვებ და მერე რაღაც ძალიან ფასეულს ვაკეთებ.

2010 წელს, პარიზში პიერ კარდენს შეხვდით, რის შემდეგაც მასთან კონტრაქტი გააფორმეთ, მაგრამ ეს კონტრაქტი ვერ შედგა. რა იყო მიზეზი?

2010 წელს, პარიზში ქართული სცენოგრაფიის გამოფენა მოეწყო. შემომთავაზეს, მეც წამეღო საკუთარი ნამუშევრები. საერთოდ, ჩემი კოსტიუმები, მგონია, რომ მოდისა და თეატრის მიჯნაზეა. პიერ კარდენი აღფრთოვანებულა ამ კაბა-სკულპტურებით და ჩემი გაცნობის სურვილი გამოუთქვამს. საფრანგეთში კულტურის სამინისტროს დახმარებით ჩავედი, შევხვდი კარდენს, დაიდო კონტრაქტი, მაგრამ ვერ შესრულდა. ვერ შესრულდა იმიტომ, რომ

TBILISI: 15 Ljubljana st.

19 I. Chavchavadze Ave. 31a Pekini st.

3 Vekua st. “GTC” 1 Kavtaradze st. (“Goodwill”) 29 I. Abashidze st.

Tbilisi Mall (1st Floor)

KUTAISI:

Pushkini mews 2 N2, 1 Grishashvili st.

BATUMI:

35 Rustaveli st.

INDIVIDUAL SERVICE:

15 Ljubljana st.

19 I. Chavchavadze Ave.

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

74

75

ამ სკულპტურების შექმნისას ჩემთვის საინტერესო მომენტი იყო ის, რომ საკუთარი თავი ხელოვნებისა და მოდის საზღვარზე ვიპოვნე. პარიზში ყოფნისას, 1998 წელს დახატული კაბის ესკიზი აღმოვაჩინე. დიდხანს ვფიქრობდი მასალაზე. მგონი, ჩემმა მეგობარმა, თეა ჯორჯაძემ მირჩია, რომ ტყავი გამომეყენებინა. ტყავი ბუნებრივი მასალაა, ჟღერადია, ინფორმაციულია. ჩემს თეთრ სკულპტურაზე ბევრს უთქვამს, რომ ცოცხალის შთაბეჭდილებას ტოვებს. პარიზიდან რომ ჩამოვედი, ირაკლი და ვახო ბოჭორიშვილები გავიცანი. პირველად შავი კაბა დავამზადეთ. ის მილიონჯერ

A r t

ოქტომბერში, მწერალთა სახლში, თქვენი გამოფენა მოეწყო, სადაც ორი ახალი კაბა-სკულპტურა წარმოადგინეთ. როგორ დაიბადა თეთრი და შავი ტყავის კაბები?

a n d

დიახ, და თან ამ არაპროფესიონალიზმის პიარი და ქება-დიდებაა გაჩაღებული. როცა რაიმე ცუდზე ამბობ, რომ კარგია, ეს ფსევდონაციონალიზმია, შენი ქვეყნის ფსევდოსიყვარულია.

F a s h i o n

ანუ ამ სფეროში დიდი არაპროფესიონალიზმია?

B e t w e e n

რაზეც ახლა ვსაუბრობ, ეს არის მინუსი, რომელიც ნებისმიერ მომენტში შეიძლება გამოსწორდეს. ამას, უპირველესად, აღიარება სჭირდება. უნდა გავიგოთ, რომ თბილისი არ არის პარიზი. პირველი მოდის კვირეული რომ ჩატარდა, ჟურნალისტები ყველა ინტერვიუში მეკითხებდნენ: „არის ეს პარიზი?“ მე ვპასუხობდი, რომ არა, და ძალიან დიდი ხანი ვერ იქნება.

A

ამდენი პრობლემის მიუხედავად, ოპტიმიზმის საფუძველი არსებობს?

Ch u b i k

აქაურობა მზად არ არის მსგავსი საქმიანობისთვის. გარდა ამისა, ძალიან ბევრი ფული იყო საჭირო. ჩემი აზრით, შეიძლებოდა გაკეთებულიყო მაღალი სტანდარტების ქარხანა, რაც საქართველოში მოდის სისტემის აწყობაჩამოყალიბებას შეუწყობდა ხელს, რადგან ჩემს შემდეგ, ამ ქარხანაში, სხვა ნიჭიერი ქართველი დიზაინერებიც შეკერავდნენ. ის, რაც იამამოტომ იაპონური მოდისთვის შეძლო, შესაძლოა ჩვენთანაც მომხდარიყო. საერთოდ, ჩვენთან მოდა ამბიციების იოლად დასაკმაყოფილებელი სივრცეა და ვისაც მართლა უყვარს ეს საქმე, ხვდება, რომ ეს სფერო უნდა განვავითაროთ. ქართული მოდის კვირეულებიც დიდი ტყუილია. ამან ბევრს მისცა იმის წარმოსახვა, რომ შეიძლება დიზაინერი გახდეს. მაგრამ ის, რომ ამ კვირეულებით ქართული მოდა ბიზნესაც იქცეს და ქართული პროდუქციით ბაიერები დაინტერესდნენ, დიდი ტყუილია. რა თანხებიც ამ ფეშენ-შოუებზე იხარჯება, იმის ნახევარი ერთი ფაბრიკის შექმნაში რომ ჩადებულიყო, საქვეყნო საქმე გაკეთდებოდა. რეალურად, საქართველოში ძალიან ბევრი ნიჭიერი ადამიანია. უბრალოდ, აქაური გარემო მათ ლოკალურ, პროვინციულ ჩარჩოში სვამს.

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

76 უფრო კარგი გამოვიდა, ვიდრე წარმომედგინა. მწერალთა სახლში გამოფენილი იყო ჩემი ახალი ნამუშევარი „ელენა“, რომელიც ბანკმა „რესპუბლიკამ“ დამიფინანსა. მუშაობის პროცესში მივხვდი, რომ ის ჩემი „შვილი“ იყო. წინასწარ არასდროს მაქვს დაგეგმილი, რას გავაკეთებ. მეორე ნამუშევარი I don’t know you yet კულტურის სამინისტროს დახმარებით გაკეთდა. ძალიან ექსპერიმენტული, ბავშვურად ჭრელი გამოვიდა. ვერ ვაცნობიერებდი, რას ვაკეთებდი. გრძნობას მივყვებოდი. რა ფერსაც ვგრძნობდი, იმას ვადებდი, გემოვნების კრიტერიუმი გათიშული მქონდა. მუშაობას რომ მოვრჩი, რაღაც მუსიკა მქონდა ჩართული და როგორც აფრიკელები ცეკვავენ თავიანთი კერპების გარშემო, მეც ასევე დავიწყე ცეკვა ჩემს სკულპტურასთან. არც მგონია, რომ აქ ბოლომდე ნაპოვნია ყველაფერი. დღემდე არ ვიცი, ვინ არის ის. მწერალთა სახლში შთამბეჭდავი სანახაობა იყო: თქვენი კოსტიუმები და სკულპტურები. პლუს: სარკეები, მუსიკა, განათება, ვიდეო... დარბაზი ისე მომეწონა, რომ მივხვდი - ჭერი უნდა ჩამომეტანა იატაკზე. თავიდან მინდოდა ხალიჩა გამეკეთებინა, შემდეგ სარკეები გამოვიყენე. საუნდი ნიკა მაჩაიძისა და ტუსია ბერიძის იყო. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, ორმაგი სამყარო ვაჩვენე. გამოფენის გახსნაზე დავდიოდი და ადამიანებს ვეკითხებოდი: რომელია რეალური სამყარო? რა არის რეალური – სიყვარული, რომელსაც ხელს ვერ მოკიდებ, თუ ხაჭაპური? მუსიკა თუ ანარეკლი? ეს შეკითხვები ყველას აღელვებს. ჩემი წარმოსახვით, სარკეებში „ელენას“ სამყარო ირეკლებოდა. ზღაპრული გარემო იყო. ზღაპარიც ხომ რეალურია? ზღაპარი ხომ არ არის ის ტყუილი, რომლითაც გვაბრუებენ? მხატვარი რასაც ქმნის, ხომ არ იგონებს? ის სამყაროს ასე აღიქვამს. იტალიურ Vogue-ში წავიკითხე, რომ მეტალისა და ხის კაბების შექმნა გსურდათ... დიახ, ადრე მქონდა ეს ჩანაფიქრი, მაგრამ ჯერ ვერ განვახორციელე. ყველა ადამიანს აქვს თავისი მაქსიმუმი და მინიმუმი. ჯერ-ჯერობით ჩემი შესაძლებლობების მინიმუმიც ვერ გავაკეთე. შესაძლოა, ვერ ვეწყობი რეალობას, „მეგასტარის“ უნარები არ მაქვს. დასანანია, რომ ვერ ვაკეთებ იმას, რაც შემიძლია. თუმცა მგონია, რომ ყველაფერი გამოვა.

მაკა ბიბილაშვილი

BDO 50 YEARS MAKING THE DIFFERENCE THROUGH EXCEPTIONAL CLIENT SERVICE WORLDWIDE

www.bdo.ge

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

78

ChubikA

Between Fashion and Art

79

B e t w e e n F a s h i o n

In our interview, Chubika speaks about her works, professional biography, and those problems that she and the Georgian fashion industry has had to deal with.

A

Chubika (Nino Chubinishvili) was initially interested in the field of theatre art. As she recalls, her engagement with fashion started when she interned with Kenzo and studied in the French Institute of Fashion. At the same time she took part in a variety of international fashion shows in Georgia and abroad, organizing solo performances and exhibitions. In early October 2013 her old and new works were exhibited in the Writers’ House with the support of Bank Republic, including such exhibits as her leather statues “Elena” and “I Don’t Know You Yet,” made using a unique process.

Ch u b i k

“What you see hanging on the wall is a picture I drew when I was two or three years old. It depicts my mom, dad and I,” she told me as our interview kicked off.

Chubika went on with her narrative as I studied the picture, which showed distinct colors, stripes and other details of the clothes of a mother, father and child. “Apparently, I paid a great deal of attention to clothes then. How people dress is not a criterion for me to judge them; I do not have a snobbish attitude in this regard, and yet from childhood I remember how mesmerized I was by those people who dressed beautifully. I remember this or that event by how I was dressed at the time the event occurred. In general, I think that clothes have the power to transform people and to reveal their inner-selves.With my clothes, it is the information carried that is more important than the color or design.”

Does the small market in Georgia serve as a hindrance to the growth of your professional activity? Do you think that living somewhere in Europe would give you more fame and popularity?

a n d

Nino Chubinishvili, designer: “My main goal is not popularity. What is important for me is self-realization. Unlike in Europe, in Georgia fashion does not exist as a system. I am probably not able to realize myself 100% here, and yet I like to create here, in an environment which is mine. I lived in France for three years and I could go back and work there. But if I made such a move, I would have to change everything- from mentality to consciousness. Some choose to live abroad, some choose to stay at home. I chose the latter.

The last project I did with Bank Republic was a great pleasure, particularly because they kept their word. in every sense. In Georgia, you are not usually ensured anything. But my work style is similar to how the French work: I better understand the European way of doing things- not the Georgian way of getting things done through

A r t

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

80

I remember this or that event by how I was dressed at the time the event occurred.

In general, I think that clothes have the power to transform people and to reveal their inner-selves. With my clothes, it is the information carried that is more important than the color or design

81 Are there grounds for hope in the face of so many problems?

Before starting work in the world of fashion, you were more occupied with scenography. What determined your interest in fashion?

What I am talking about now is a minus that can be corrected. But the problem first needs recognition. We must acknowledge that Tbilisi is not Paris. When the first fashion week was held, a lot of journalists asked me:“Is this Paris?” and I replied that it was not and would not be for a very long time.

Your exhibition was held in the Writers’ House in October and included your two new dress sculptures. How was the idea for the black-and-white leather dresses born?

When working on these sculptures I found myself on the edge between art and fashion. While in Paris, I discovered a sketch of a dress drawn in 1998 and it stayed in my mind for a long time. I think it was my friend Tea Jorjadze who recommended that I use leather.

Leather is a natural material: it has sonority and information. I’ve heard many say- of my white sculpture -that it leaves the impression of being alive. When I got back from Paris I met Irakli and Vakho Botchorishvili and we set to work on the black dress- and it came out a thousand times better than I expected. The exhibition in the Writers’ House also featured my new work Elena, funded by Bank Republic. It was in the process of working on that scuplture that

F a s h i o n a n d A r t

In 2010 there was an exhibition of Georgian scenography in Paris and I was invited to exhibit my works there. I think my costumes are on the borderline between fashion and theatre. Pierre Cardin was delighted with my dress-sculptures and expressed a wish to meet me. I went to France with the assistance of the Ministry of Culture, met Cardin, and signed a contract. But it was never fulfilled because here things are not ready for such activity. Besides which, it would have taken a lot of money. I think we could build a high standard factory that would facilitate the establishment of the fashion system in Georgia- not just involving me, but also other talented Georgian designers who would be able to create fashion there.What Yamamoto did for Japanese fashion could happen in Georgia as well.

Here, fashion is a space where ambitions can be achieved easily, and where those who really love this job understand that we need to develop this field further. Georgian fashion weeks are a lie- they have given many people the idea that they can become designers, but the thought that such fashion weeks can turn Georgian fashion into a real business and attract buyers is the biggest lie of all. If half the money spent on those fashion weeks was invested in building a factory, a greater contribution would be made. In fact, there are many talented people in Georgia but the environment restricts them and keeps them in a local, provincial framework.

Yes, and worse than that is the praise and promotion of this unprofessionalism that takes place. When you say that something bad is something good, it is pseudo nationalism- it is a pseudo love of your country.

B e t w e e n

In 2010 you met Pierre Cardin in Paris and signed a contract with him. But nothing materialized from it. Why?

Do you mean to say that there is unprofessionalism in this field in Georgia?

A

I studied theatre art with Gogi Meskhishvili in Tbilisi.Then somehow it happened that I became involved in fashion- at a certain moment I realized that the theatre I was interested in did not exist. I am crazy about theatre but I have my own idea of it and how I would decorate it with classical yet mystical and fantastic elements. After that realization, I interned with Kenzo and studied in the Fashion Institute of France where I gained professional experience and became familiar with Fashion Management. I was given the freedom to create my own costumes. “You are an artist, you have your own vision and your own path,” they would say.When I was graduating, I was asked: are you a designer? Do you want to be rich and popular?

Are you in the process of stable work? Can you create clothes that fashion lovers will anticipate? I was often told that I was overly creative for a designer and I had frequent arguments about it. For me, ‘excessive creativity’ is not a problem. That is why Calaiani does not sell as well as other designers- something that, in Tbilisi, is often considered a minus. But this is my choice, my natural state, and I cannot fight it. It is not worth any money to spend my energy working in a different direction. I collect this energy and then do something valuable with it.

Ch u b i k

‘friendships.’ In the former, things get done easily and in the right way.”

Ch u b i k

A

B e t w e e n

F a s h i o n

a n d

A r t

82

I realized it was representational of my own child. I never plan in advance what I will work on. The second work “I Don’t Know Yet” came into being with the help of the Ministry of Culture. It is very experimental and childishly colorful. In making it I followed my feelings and applied the colors that I felt were needed. When I was done, I had some music on- something like an African dance- and that is how I started dancing around my sculpture. I don’t think that even today I know who that sculpture represents.

The Writers’ House was home to quite an impressive show: your costumes and sculptures, plus mirrors, music, lights, video…

I liked the hall that hosted the exhibition so much that I realized I just had to bring the ceiling down- literally -to the floor! First, I wanted to lay a carpet, and then I chose to use mirrors. The sound support was provided by Nika Machaidze and Tusia Beridze. What is most important is that I showed a double world. At the opening of the exhibition I spent time walking around and asking people to

tell me which one was the real world. What is real, (I asked), love that you cannot touch, or khachapuri? Music or reflection? These are the questions that everybody thinks about. In my imagination, the mirrors reflected the world of Elena. It was a magic world. Isn’t a fairy tale real too? Isn’t it a lie that we are given? What an artist creates is the world as perceived by him or her.

I read in the Italian Vogue that you wanted to created metallic and wooden dresses…

Yes, I had this idea but I haven’t done it yet. Everybody has their maximum and minimum. So far I haven’t realized even a minimum of my capabilities. Maybe I cannot adapt to reality, maybe I don’t have the ability of a ‘mega star,’ but it is a pity that I cannot yet do whatever I am capable of doing. Still, I think that everything is possible, and so is sure to come.

By Maka Bibilashvili

Man & Woman Collection 19 chavchavadze ave., 0179 Tbilisi, Georgia., Tel.: +995 32 225 33 15

Maison

Martin

Mar giela

PA RI S

Maison Martin Margiela PA RI S

Cha t e a u

Z e gaa n i

H o m e

o f

G e o rg i a n

W i n e - M ak i n g

84

1783 წელს, ქართლ-კახეთის სახელმწიფოს (თანამედროვე საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილი) მეფემ ერეკლე II-მ დააჯილდოვა თავადი გარსევან ჭავჭავაძე (1757-1811წწ.) სამშობლოს წინაშე გაწეული ღვაწლისთვის, გეორგიევსკის ტრაქტატის (შეთანხმება საქართველოს რუსეთის მფარველობის ქვეშ გადასვლის შესახებ) გაფორმებისას და გადასცა მას სამეღვინეო ადგილ-მამული. ნაჩუქარ მიწებს შორის იყო ზეგაანის მიწები და ვენახებიც.

1811 წელს, გარსევან ჭავჭავაძის ვაჟიშვილმა - ალექსანდრე ჭავჭავაძემ (1786-1846წწ.) 26 წლის ასაკში მემკვიდრეობით მიიღო ადგილ-მამული მამის გარდაცვალების შემდეგ. 1812 წლიდან ალექსანდრე აქტიურად მონაწილეობდა მსოფლიო ომში. გამოიჩინა თავი, როგორც ბარკლაი-დე-ტოლის ადიუტანტმა, პარიზის აღებისას. ზუსტად მისი ცხოვრების ეს პერიოდი იქცა ალექსანდრე ჭავჭავაძისთვის, სრულიად რუსეთის იმპერატორ ეკატერინე II-ის ნათლულისთვის, მშვენიერ დამატებით საგანმანათლებლო სკოლად, რამაც შესაძლებლობა მისცა სრულყოფილად შეესწავლა გერმანული და ფრანგული ყოფის თავისებურებები და ამ ევროპული ქვეყნების არქიტექტურა, კულტურა და ტრადიციები. იქვე მან შეისწავლა ევროპული მევენახეობისა და მეღვინეობის თავისებურებები, რომელთაგან მრავალი დაინერგა საქართველოში. ითვლება, რომ ალექსანდრე ჭავჭავაძის სამშობლოში დაბრუნებამდე, 1817 წელს, საქართველოში ღვინო იწარმოებოდა მხოლოდ ადგილობრივი, ტრადიციული ტექნოლოგიით, ხოლო ვენახები, მათი რაოდენობრიობის მიუხედავად, არ იყოფოდა მიკრორეგიონებად. შესაბამისად, ისტორიკოსების და არქეოლოგების უმეტესობა ეთანხმება იმ აზრს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მეღვინეობას საქართველოში მისდევდნენ უკვე ჩვ. წ. აღ-მდე მე-7, მე-8 საუკუნეში, მეღვინეობის კულტურა საქართველოში შემოვიდა ევროპიდან, ხოლო მისი ფუძემდებელი გახდა ზუსტად ალექსანდრე ჭავჭავაძე - შატო ზეგაანის სულის ჩამდგმელი.

1820 წელს დასრულდა ალექსანდრე ჭავჭავაძის სამეღვინეო

მამულის მოწყობა კახეთში, რასაც თავის მემუარებში ადასტურებს ფრანგი კონსული თბილისში - ჟაკ ფრანსუა გამბა (1763-1833წწ.) თავის მოგონებებში იგი ხაზს უსვამს თავადი ჭავჭავაძის მამულისა და ბაღების, მისი აზრით, აშკარა მსგავსებას XIX საუკუნის ევროპულ ნაგებობებთან. პარკი, რომელშიც განთავსებულია შატო ზეგაანი, დღემდე მშვენივრადაა შენახული.

1846 წელს, ალექსანდრე ჭავჭავაძის სიკვდილის შემდეგ, მისი მამული მემკვიდრეობით გადაეცა ალექსანდრეს ვაჟს - დავით ჭავჭავაძეს.

1846 წელს, იმამ შამილი კვლავ შემოიჭრა კახეთში. მისგან გამოგზავნილმა მოწინავე რაზმმა, რომელიც თავად დავით ჭავჭავაძის საგვარეულო მამულში - წინანდალში (60 ვერსტი თბილისიდან) აღმოჩნდა, ტყვედ ჩაიგდო თავადის მეუღლე - 28 წლის ანა ბაგრატიონ-გრუზინსკი, მის 6 მცირეწლოვან შვილთან ერთად, ანას და - 26 წლის ბარბარე ორბელიანი,

85 Cha t e a u Z e gaa n i H o m e 1998 წლიდან შატო ზეგაანი გადასულია კერძო საკუთრებაში და ახლა, ვენახებთან ერთად, ეკუთვნის ტატულაშვილების ოჯახს. დღეს, საქართველოსთვის უნიკალურ ადგილას, XIX საუკუნის მეღვინეობის კოშკში, ისევე, როგორც ასეული წლის წინ, ადგილობრივი ვენახებიდან მიღებული მოსავლით იწარმოება ღვინო, რომელიც დღემდე ინახება თავად ალექსანდრე ჭავჭავაძის მიერ აშენებულ მარნებში. www.chateau-zegaani.com

W i n e - M ak i n g

1922 წელს, საქართველოს ისტორიაში ე.წ. საბჭოთა ეპოქის დაწყებამ შეაჩერა ქართული მეღვინეობის განვითარება ევროპული მიმართულებით. ამან, თავის მხრივ, საგრძნობლად შეამცირა ქართული ღვინის გავრცელების გეოგრაფიული საზღვრები. სამწუხაროდ, აღნიშნული ტენდენცია შენარჩუნდა პოსტსაბჭოთა პერიოდის პირველ წლებშიც.

G e o rg i a n

მის 6 თვის ვაჟთან ერთად, 18 წლის ნინო ბარათოვა და ძიძა, ფრანგი ქალბატონი - ანა დრანსე. სამწუხაროდ, ამ დაუნდობელი გატაცების შემდეგ, ჭავჭავაძეების მამული მთლიანად გადაწვეს (მოგვიანებით იგი აღადგინეს და ახლა იქ მდებარეობს თავად ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი). იმამ შამილმა ტყვეების გამოსასყიდად თავად დავით ჭავჭავაძეს 1 მილიონი რუბლი მოსთხოვა, ვერცხლით. თავადი იძულებული შეიქნა დახმარებისათვის მიემართა რუსეთის იმპერატორ ნიკოლოზ I-სთვის (1796 – 1855 წწ.) და ესესხა აღნიშნული თანხა თავისი ოჯახის გასათავისუფლებლად. სწორედ ეს გახდა მიზეზი იმისა, რომ მოგვიანებით, ჭავჭავაძეების საგვარეულო მამული 1886 წელს, ფინანსური ვალდებულებების გამო გადაეცა რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე III-ს (1845-1894წწ.) და რჩებოდა რომანოვების მფლობელობაში 1917 წლის რევოლუციამდე. არსებობს იმ პერიოდის მრავალი დოკუმენტური მტკიცებულება, რომელიც ადასტურებს რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე III რომანოვის სიყვარულს კახური ღვინისადმი.

o f

„შატო ზეგაანი“ – ქართული კულტურული მეღვინეობის აკვანი

Cha t e a u

Z e gaa n i

H o m e

o f

G e o rg i a n

W i n e - M ak i n g

86

Chateau Zegaani

Home of Georgian Wine-Making In 1783, Irakli II, the King of Kartli-Kakheti (a region in the SouthEast of modern Georgia) awarded Prince Garsevan Chavchavadze (1757- 1811) with wine estates in Kakheti for his services to the Kingdom during the signing the Treaty of Georgievsk, an agreement which established Georgia as a protectorate of Russia. Zegaani vineyards were among the given lands.

In 1811, at the age of 26, the son of Garsevan Chavchavadze, Prince Alexander (1786- 1846) inherited the estate after the death of his father. From 1812, Alexander became actively involved in the Civil War in foreign campaigns, and rose to prominence as an aide-decamp to Barclay de Tolly during the siege of Paris. During this part of his life,Alexander, who was also a godson of Catherine the Great, had the opportunity to explore the German and French ways of life, architecture, culture, as well as the traditions of these European countries. He also made himself familiar with the peculiarities of

European viticulture and winemaking, many of which were later adopted in Georgia.

It is believed that prior to Prince Alexander Chavchavadze’s return to his homeland in 1817, wine in Georgia was made using the local traditional Kakheti methods, and that many vineyards were not divided by micro-region. Thus, the majority of historians and archaeologists agree that despite the fact that wine-making has existed in Georgia since 7000-8000 BC, the ‘culture’ of wine-making actually came to Georgia from Europe and its founder was the founder of Chateau Zegaani: Prince Alexander Chavchavadze.

In 1820, the construction of Alexander’s wine estates in Kakheti was completed, as evidenced by the memoirs of the French consul in Tiflis, Jacques François Gamba (1763-1833). In his memoirs, he emphasizes the obvious similarities of Prince Chavchavadze’s estate

87 Cha t e a u Z e gaa n i H o m e o f

After the death of Prince Alexander Chavchavadze in 1846, the estate was inherited by his son, Prince David Alexandrovich Chavchavadze.

Unfortunately, during this treacherous abduction, the Chavchavadze estate in Tsinandali was completely burned down (to be later restored- it now houses the museum of Prince Alexander Chavchavadze). Imam Shamil demanded that Prince David pay a ransom of 1,000,000 silver roubles for the captives and David was forced to appeal to the Russian Emperor Nicholas I (1796 – 1855) to lend him this amount to buy back his family. The captives were ransomed from Shamil unharmed, but as a result, the Chavchavadze family estate had to be eventually transferred to repay the debt, in

During the so-called “Soviet” period of Georgian history, which began in 1922, the development of Georgian wine-making in the European direction was suspended. This, in turn, significantly narrowed the boundaries of distribution geography. Unfortunately, this trend continued into the first years of the post-Soviet period, too.

Since 1998, Chateau Zegaani has been privately owned, and, along with the vineyards, now belongs to the Georgian family Tatulashvili.

Today, within the walls of the 19th-century wine-making castle so unique to Georgia, wines are being produced from the harvests of local vineyards, just as they were hundreds of years ago. And to this day they are stored in the very cellars that were laid by Prince Alexander Garsevanovich Chavchavadze.

www.chateau-zegaani.com

W i n e - M ak i n g

In 1854, Imam Shamil launched another attack on Kakheti, Georgia, sending a vanguard which stormed the family estate of Prince David in Tsinandali, located 65 km from Tiflis (modern Tbilisi). They kidnapped the Prince’s wife who was vacationing there, 28-year-old Anna Ilyinichna Bagration-Gruzinskaya and her six young children; her sister, 26 -year-old Princess Varvara Orbeliani with her six-monthold son;Varvara’s niece, 18-year-old Princess Nina Baratova; and the children’s French governess Madame Anna Drancey.

1886, to the Russian Emperor Alexander III (1845 - 1894). It remained in the possession of the Romanovs until the revolution of 1917.

There is plenty of documentary evidence of this period, confirming the love of the Russian Emperor Alexander III for Kakhetian wines.

G e o rg i a n

and gardens with European buildings of the 19th century. The park where Chateau Zegaani is located is perfectly preserved to this day.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

88

თემურ ყვითელაშვილის მსოფლიო და თბილისი „მუსიკაში რომ წარმატებას მიაღწიოთ, ნიჭის გარდა, უნდა გქონდეთ არანორმალური შრომისმოყვარეობა, ერთგულების გრძნობა და თავგანწირვის უნარი“ წელს, შემოდგომაზე, ტრადიციული „თბილისობის“ დღეებში, სახელგანთქმული ქართველი მუსიკოსი, გიტარისტი, მომღერალი და კომპოზიტორი თემურ ყვითელაშვილი საქართველოს დედაქალაქის საპატიო მოქალაქე გახდა. იგი მსოფლიოში ცნობილი მუსიკოსია, რამდენჯერმე პლანეტის საუკეთესო ფიუჟენ-გიტარისტად აღიარეს, საქართველოს ღირსების ორდენის კავალერიცაა, მაგრამ მიაჩნია, რომ თბილისის საპატიო მოქალაქეობა მისი საუკეთესო ჯილდოა. „თბილისობის“ დასასრულს, „თბილისი ივენთ-

ჰოლში“ მუსიკოსის სოლო-კონცერტი და ახალი ალბომის „ჩემი თბილისის“ პრეზენტაცია მოეწყო. ეს მისი რიგით მე-8 ალბომია. კომპოზიციების უმრავლესობა სპეციალურად თემურისთვის დაიწერა, რომელთაც გიტარისტი თავად ასრულებს და მღერის. თემურ ყვითელაშვილი 1960 წლის 4 ივლისს, თბილისში, ქართველი ებრაელების ოჯახში დაიბადა. გიტარით 10-11 წლის ასაკში დაინტერესდა. „დედა მეუბნებოდა,

90 Tb i l i s i

გადაამუშავა ქართველი კომპოზიტორების - ზაქარია ფალიაშვილის, ვიქტორ დოლიძის, რევაზ ლაღიძისა და სხვათა ნაწარმოებები. იმ პერიოდისთვის ეს ახალი სიტყვა იყო და ყველა გაოცებული დარჩა.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ქართველი მუსიკოსი მსოფლიოში აღიარეს. 1994 წელს, ჰოლივუდის გიტარისტთა საერთაშორისო კონკურსზე, ფიუჟენის ნომინაციაში თემურ ყვითელაშვილი „წლის საუკეთესო გიტარისტი“, ხოლო 1996 წელს „საქართველოს საუკეთესო ინსტრუმენტალისტი“ გახდა. იგი პირველი ქართველი ინსტრუმენტალისტია, რომელმაც დიდ საკონცერტო დარბაზში სოლო-კონცერტი გამართა. 2004 წელს, მუსიკოსმა გინესის რეკორდიც დაამყარა, როცა 30 საათის განმავლობაში გიტარაზე შეუსვენებლად დაუკრა.

რომ ბავშვობიდან თურმე არანორმალური განცდით, თვალდახუჭული და გათიშული, ყურს ვუგდებდი მუსიკას. ამ პერიოდში ინტენსიურად ვუსმენდი Deep Purple-ს, Led Zeppelinსა და Jimi Hendrix-ს, რომელიც ჩემს ძმას მაგნიტოფონზე ჰქონდა ჩაწერილი. ერთ დღესაც ავიღე გიტარა და ხელი თვითონ დავიყენე. ვისაც ამას ვეუბნები, ნაკლებად სჯერა. ახლაც ჩემი გამოგონილი მედიატორით ვუკრავ, რომელსაც განსხვავებული ფორმა, სისქე და ზომა აქვს“, - იხსენებს მუსიკოსი. 1970-იანი წლების ბოლოს თემურ ყვითელაშვილი ყველა თვითმოქმედ მუსიკალურ ანსამბლში სასურველი მუსიკოსი იყო და იწვევდნენ კიდეც.

1981 წელს, ანსამბლ „დიელოში“ მოხვდა, მანამდე კი თითქმის ყველა უმაღლესი სასწავლებლის ანსამბლებში უკრავდა. ამის შემდეგ პოპულარულ „ორერაში“ მიიწვიეს. 1980-იან წლებში იგი უკრავდა ასევე პოპულარულ ანსამბლებში: „ნატვრის ხე“, „თეატრონი“, „ივერია“. თანამშრომლობდა ვახტანგ კიკაბიძესთან, ნანი ბრეგვაძესთან, მერაბ სეფაშვილთან, სოსო პავლიაშვილთან, თამრიკო გვერდწითელთან, თეონა კონტრიძესთან და სხვებთან. ამ პერიოდში მის შემოქმედებაში ქართული ფოლკლორი და კლასიკური მუსიკა შემოვიდა. მან გიტარისთვის

ყოფილი საბჭოთა კავშირიდან თემურ ყვითელაშვილი პირველი მუსიკოსი აღმოჩნდა, ვინც კონცერტები გამართა ლოს-ანჯელესის სახელგანთქმულ La Ve Lee Jazz Club-ში. ამერიკაში აღიარება ნებისმიერი გიტარისტისთვის ძალიან დიდი მიღწევაა. ამ მხრივ, ქართველ მუსიკოსს ნამდვილად გაუმართლა და ისეთ პრესტიჟულ დარბაზებში დაუკრავს, როგორებიცაა ნიუ იორკის Carnegie Hall, ასევე მეტად ცნობილ ჯაზ-კლუბებში Birdland-სა და Blue Note-ში (ამ კლუბებში დაკვრაზე მსოფლიოს საუკეთესო მუსიკოსები ოცნებობენ), ლოს-ანჯელესურ The Baked Potato-ში. ამერიკის გარდა, თემურ ყვითელაშვილს ხშირად იწვევენ მსოფლიოს სხვა ქვეყნებშიც. მას მასტერკლასები ჰქონდა შვედეთში, საპატიო სტუმარი იყო ლატვიის ქალაქ საულკრასტის საერთაშორისო ჯაზ-ფესტივალზე, კონცერტები გამართა ლონდონსა და სამხრეთ აფრიკის ქალაქებში. ქართველი გიტარისტი საკუთარ სოლო-კონცერტზე სპეციალურ სტუმრად მიიწვია სახელგანთქმულმა ავსტრალიელმა მუსიკოსმა ტომი ემანუელმა, რომელიც აკუსტიკურ ჯაზსა და ქანთრი-ბლუზში ნომერ პირველ გიტარისტად მიიჩნევა. ყვითელაშვილმა სოლო-კონცერტი გამართა ისრაელის ქალაქ აშდოდში, სადაც ევროპის ერთ-ერთ საუკეთესო აშდოდის სიმფონიურ ორკესტრთან ერთად მომზადებული პროგრამა შეასრულა. მუსიკოსს გამოსვლები ჰქონდა მონაკოშიც. ქართველი გიტარისტი ყოველწლიურად მონაწილეობს მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქებში გამართულ საგიტარო გამოფენებზე, სადაც ატარებს ლექციებს, აწყობს მასტერკლასებს. ასეთი გამოფენებია ლოს-ანჯელესის NAMM Show, გერმანული Musikmesse და რუსული Muzika Moskva. გასულ წელს, მოსკოვში ეს სამი საერთაშორისო გამოფენა გაერთიანდა და NAMM Musikmesse Russia დაერქვა, სადაც მუსიკოსმა დაუკრა კიდეც. მოსკოვში გიტარისტმა კონცერტი „დომ მუზიკიშიც“ გამართა და შემდეგ რუსეთის დედაქალაქში ქართველი კომპოზიტორის, ალექსანდრე ბასილაიას ხსოვნის საღამოზეც დაუკრა. გიტარისტის ანგარიშზეა როკ-ფესტივალები - კონცერტები სტადიონებზე.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

92

ციმბირის ტურნეს დროს კი მუსიკოსმა ერთი საღამოდან შემოსული თანხა საბავშვო ბაღებისა და უპატრონო ბავშვთა სახლის ფონდში გადარიცხა, ხოლო სხვა კონცერტის შემოსავალი ანგარსკში ეკლესიის მშენებლობის ფონდს გადასცა. ამავე ეკლესიას მან სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ს მიერ სპეციალურად გაგზავნილი წმინდა ნინოს ხატი შესწირა. ამერიკელმა სომეხმა, გიტარის ოსტატმა არმენ ბულბულიანმა თემურ ყვითელაშვილს სახელობითი გიტარა აჩუქა. მის გაკეთებულ გიტარაზე უამრავი ამერიკელი ვარსკვლავი უკრავს. იგი ლოს-ანჯელესში ცხოვრობს და თემურ ყვითელაშვილთან 35-წლიანი მეგობრობა აკავშირებს. სახელობითი გიტარა სომეხმა მეგობარმა ქართველ მუსიკოსს უსასყიდლოდ გადასცა. ერევანში არმენ ბულბულიანის პატივსაცემად დიდი ღონისძიება ჩატარდა, სადაც თემურ ყვითელაშვილი სპეციალურ სტუმრად მიიწვიეს და ღონისძიების ერთი განყოფილება მთლიანად დაუთმეს. მუსიკოსი ძალიან ამაყობს იმითაც, რომ წელს ახალციხის საპატიო მოქალაქე გახდა. წელიწადნახევრის წინ მას კონცერტი ჰქონდა სამხრეთ საქართველოს ამ ქალაქში. ის იხსენებს: „მთელი კონცერტი აცრემლებული ვუკრავდი, რადგან მამაჩემი დაიბადა ახალციხეში. იგი 55 წლის გარდაიცვალა და აქედან 40 წელი ამ ქალაქში იცხოვრა.

ჩემმა მშობლებმა ახალციხეში იქორწინეს, მაგრამ მე უკვე თბილისში დავიბადე. კონცერტის განმავლობაში თვალწინ ჩემი ცხონებული მშობლები მედგნენ. კონცერტზე იმდენი ხალხი მოვიდა, მაყურებლები სცენაზეც ისხდნენ. ამ მოვლენიდან ერთ წელიწადში ახალციხის საპატიო მოქალაქედ ამირჩიეს. ეს ჩემთვის უდიდესი პატივია. ჩემთან ერთად, საპატიო ახალციხელად აირჩიეს ბატონი ვაჟა აზარაშვილი, რომელიც მამით ასევე ახალციხელია და რეჟისორი თემურ ჩხეიძე, ფილმში „მშობლიურო ჩემო მიწავ“ მთავარი როლის შესრულებისთვის. ახალციხელებს მაშინ პირობა მივეცი, რომ გია ყანჩელის სიმღერას „ჰერიო ბიჭებოს“, რომელიც აღნიშნულ ფილმში ჟღერს, აუცილებლად შევასრულებ-მეთქი და ავასრულე. ამ ნაწარმოების ჩემეული ვერსია პირველად სწორედ ახალციხეში, რაბათის ციხეში გამართულ კონცერტზე აჟღერდა“. თემურ ყვითელაშვილს თამამად შეუძლია თქვას, რომ მისი შემოქმედება შედგა. ყოველი მომდევნო ალბომი უფრო და უფრო გვარწმუნებს მისი ოსტატობის სრულყოფილებაში. იგი შეზღუდული არაა რომელიმე ჟანრით. თავისუფალია – როგორც ჯაზის, ისე როკის და კლასიკის შესრულებისას და ნებისმიერ სირთულეს ნიჭისა და საოცარი ტექნიკის წყალობით, იოლად ართმევს თავს. ძალიან სასიამოვნო მოსასმენია გიტარისტის ხავერდოვანი, საოცრად სუფთა

94 Tb i l i s i

მუსიკოსი და კომპოზიტორია. მეორე ეტაპზე სიმღერები„სანო სტუდიაში“ ჩაიწერა, სადაც ხმის რეჟისორობა უკვე გიორგი ქუთათელაძემ იტვირთა.ალბომი დაამასტერინგა მუსიკოსმა და კონსერვატორიის დარბაზის დირექტორმა, პავკა კვაჭაძემ. პროექტის სპონსორი ღვინის კომპანია „შატო ზეგაანი“ და „ტატულაშვილების ღვინის სახლია“.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

დავით ტატულაშვილი („შატო ზეგაანის“ მფლობელი): „ბატონ თემურს უკვე 20 წელზე მეტია ვიცნობ. ჩვენ კარგი მეგობრები ვართ. მიმაჩნია, რომ შესანიშნავი ადამიანი და არტისტია. სანამ შესაძლებლობა მექნება, ბატონ თემურს გვერდით დავუდგები. ნებისმიერი ქვეყანა ინატრებდა მსგავს ხელოვანს. ბატონი თემური მთელს მსოფლიოში საქართველოს სახეა. მისი ბოლო ალბომი „ჩემი თბილისი“ საოცარი ნამუშევარია“. ამ ახალ ალბომზე, საპატიო თბილისელობაზე, „ივენთჰოლში“ გამართულ კონცერტსა და სხვა თემებზე თემურ ყვითელაშვილს ვესაუბრე. ბატონო თემურ, რატომ გადაწყვიტეთ ისეთი ფირფიტის ჩაწერა, რომელიც მხოლოდ ერთ ქალაქს ეძღვნება?

და ემოციურად თბილი ხმა, რომელიც ყველაზე კარგად სწორედ მის ბოლო დისკში „ჩემი თბილისი“ წარმოჩინდა. იგი წინა ალბომებისგან თუნდაც იმით განსხვავდება, რომ უმეტეს კომპოზიციაში მუსიკოსი არა მარტო უკრავს, მღერის კიდეც. მისი არანჟირებული მუსიკა წუნდაუდებელია. ბენდი ძალიან კარგია. დისკზე შესული კომპოზიციები სხვადასხვა ჟანრის მუსიკას განეკუთვნება და ამ მხრივ ნამუშევარი მრავალფეროვანია. აქ მოუსმენთ სხვადასხვა სტილის ჯაზს, პროგრესულ როკს, ბალადას და რა თქმა უნდა, ფიუჟენს, შესანიშნავ მუსიკას, საგიტარო სოლოებს. ალბომში „ჩემი თბილისი“ 11 კომპოზიცია შევიდა. იგი ორ სტუდიაშია ჩაწერილი.პირველ ეტაპზე კომპოზიციები საპატრიაქროს სტუდიაში ჩაიწერა, სადაც ხმის რეჟისორი გახლდათ მერაბ მამულაშვილი, რომელიც ამავე დროს,

დისკის ბუკლეტში მიწერია, რომ „ალბომს ვუძღვნი მსოფლიოში ნომერ პირველ ქალაქს - ჩემს თბილისს“. ძალიან მიყვარს ჩემი ქალაქი და მსურდა მისთვის ალბომი მიმეძღვნა, სადაც ყველა ნაწარმოები მასთან იქნებოდა დაკავშირებული. ამ ფირფიტაში ერთი ნაწარმოების გარდა, ყველა კომპოზიცია სპეციალურად ჩემთვისაა დაწერილი. წინა ალბომებისგან იმითაც განსხვავდება, რომ იგი ვოკალურ-ინსტრუმენტულია, ანუ 11 ტრეკიდან 9 სიმღერაა, რომელსაც ვმღერი. გიტარა, რა თქმა უნდა, მაინც წინა პლანზეა, რადგან, უპირველესად, მე ინსტრუმენტალისტი გახლავართ. ვოკალშიც დიდი გამოცდილება მაქვს, უამრავი მომღერლის კონსულტანტი ვიყავი და სიმღერასთან მთელი ჩემი ცხოვრებაა დაკავშირებული. სწორედ ამიტომ მივეცი საკუთარ თავს სიმღერის უფლება და მგონია, რომ სწორად მოვიქეცი. ფირფიტის მოსმენისას ვერავინ იტყვის, რომ გიტარისტს უბრალოდ მოუნდა და ამღერდაო, რადგან ეს სრულფასოვანი ნამღერია. ამას სხვანაირად არ ვამბობ, საკმაოდ მკაცრად ვუდგები საკუთარ თავს და ძალიან მომთხოვნი ვარ. დისკის ჩაწერას ზუსტად 1 წელი მოვანდომე. ამ ერთი წლის განმავლობაში, მართალი გითხრათ, ნორმალურად არ მძინებია. ალბომში რომელი მუსიკოსები არიან დაკავებული? მოგეხსენებათ, არასოდეს მომწონდა, რომ საქმეში რომელიმე პუნქტი ბრწყინავდეს და რომელიმე მოიკოჭლებდეს. მაგალითად, სოლისტი კარგი იყოს, მაგრამ აკომპანიმენტი არ ვარგოდეს, ან ალბომის კომპაქტ-დისკი კომპიუტერზე ჩაიწეროს და არ იყოს ქარხნული წარმოების. ამას ძალიან დიდი შრომა ჭირდება. ამავე დროს, უნდა მოიფიქრო,

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

96

რა დაუკრას მოწვეულმა მუსიკოსმა. ეს არაა ალბომი, რომელიც უცებ, ორ კვირაში მომზადდა. მიმაჩნია, რომ ყველაფერი უმაღლეს დონეზე უნდა გაკეთდეს. ამ ალბომში თავი მოიყარეს საქართველოს საუკეთესო მუსიკოსებმა. ყველა ავტორი თავის კომპოზიციაში კლავიშზე უკრავს. მუსიკოსთა ბირთვს კი წარმოადგენენ კლავიშისტები: თემურ მაისაშვილი, გიორგი მაჭარაშვილი, მერაბ მამულაშვილი, ნუკრი აბაშიძე და რომა რცხილაძე, ბას-გიტარაზე ყველგანაა ნოდარ ექვთიმიშვილი, დასარტყამებზე - ზაზა ცერცვაძე, პერკუსიაზე - მერაბ სანოძე. ალბომის ბუკლეტში ჩამოწერილი არიან მოწვეული მუსიკოსები, რომლებიც უკრავენ სასულეებზე და სიმებიან ინსტრუმენტებზე. დისკის გაფორმება, დიზაინი ეკუთვნის შესანიშნავ ადამიანს და პროფესიონალს, ბატონ ზურაბ მიმინოშვილს. დისკის ბუკლეტში 157 ადამიანს ვუხდი მადლობას. ვისაც რამე გაუკეთებია, ყველა მახსოვს და მათი მადლიერი ვარ. კომპოზიციებზე რას გვეტყვით? ალბომის პირველი და ბოლო კომპოზიცია, „ჩემი თბილისი“, ინტრო და აუტრო თავად დავწერე და ინსტრუმენტული ნაწარმოებებია. „ჩემო თბილისო“ სპეციალურად ჩემთვის დაწერა შესანიშნავმა კომპოზიტორმა, ბატონმა ვაჟა აზარაშვილმა. სიმღერა დაწერილია ქალბატონ მაია

სარალიძის ლექსზე. სიმღერა „გვფარვიდე, უფალო“ 9 აპრილის ტრაგედიას ეძღვნება, რომელიც თბილისში 1989 წელს დატრიალდა, როცა დედაქალაქში საბჭოთა ჯარისკაცებმა უდანაშაულო დემონსტრანტები დაგვიხოცეს. ეს სიმღერა დაწერა მუსიკოსმა და კომპოზიტორმა ოთარ ტატიშვილმა, რომელთანაც დიდი ხნის მეგობრობა და თანამშრომლობა მაკავშირებს. სიმღერა ქალბატონ ირმა გურიელის ლექსზე შეითხზა. „ნოსტალგია“ ბატონმა რომა რცხილაძემ სპეციალურად ჩემთვის ჯერ კიდევ 1988 წელს შექმნა, როცა მე ანსამბლ „ნატვრის ხეში“ ვუკრავდი. ეს სიმღერა მაშინვე მსოფლიოს მასშტაბით გახდა პოპულარული. იგი ჩემს პირველ ალბომშიცაა შესული, თუმცა ამჯერად უკვე სიმღერის ახალი ვერსია ჩავწერე. სიმღერა შეიქმნა ბატონ თენგიზ ჩხეიძის ლექსზე, რომელიც, სამწუხაროდ, ორი წლის წინ გარდაიცვალა. ერთადერთი ნაწარმოები, რომელიც სპეციალურად ჩემთვის არაა დაწერილი, მორის ფოცხიშვილის ლექსზე აჟღერებული გია ყანჩელის დიდებული „ჰერიო, ბიჭებოა“. ბატონ გიას, რა თქმა უნდა, წინასწარ შევუთანხმდი სიმღერის შესრულების თაობაზე და ჩემი ვერსია მოვასმენინე. ძალიან მოეწონა. ეს სიმღერა ბავშვობიდან უზომოდ მიყვარს. „იმედი“ სპეციალურად ჩემთვის გია ნაცვლიშვილმა („ოთხი გიადან“ ერთ-ერთმა) მისი დის, თინა ნაცვლიშვილის ლექსზე

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

98 დაწერა. მან რამდენიმე წლის წინ მითხრა, რომ შენთვის ერთი სიმღერა მაქვსო და მომასმენინა. ძალიან მომეწონა. „თბილისი“ სპეციალურად ჩემთვის დაწერა ქალბატონმა მარინა გოჩიტაშვილმა. „ღამის სიჩუმეს“ მუსიკა და ტექსტი ნუგზარ თუშიშვილს ეკუთვნის. ამ შესანიშნავ კომპოზიტორს 35 წელია ვიცნობ. „გულის ხმა“ ჩემმა მეგობარმა ნუკრი აბაშიძემ ქალბატონ ნინა ნაცვლიშვილის ლექსზე შეთხზა. ჩემი აზრით, ნუკრი აბაშიძე ევროპის თანამედროვე ფიუჟენსა და ჯაზში ერთ-ერთი საუკეთესი კომპოზიტორი და ფანტასტიკური მუსიკოსია. სხვათა შორის, სიმღერაში Back-ვოკალებიც (6 ხმა) ჩემი ჩაწერილია. „შორეული გზების“ ლექსის ავტორი ბატონი ნუგზარ ერგემლიძე, ხოლო კომპოზიტორი ბატონი მერაბ მამულაშვილია. ეს პიროვნება, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ალბომის ერთ-ერთი ხმის რეჟისორიცაა. აქაც 6-ხმიანი Back-ვოკალი ჩავწერე. ამ სიმღერის მიხედვით, ზამთრისთვის ვაპირებთ ვიდეოკლიპის გადაღებას, რადგან ახალ წელს ძალიან მიესადაგება. ამ ალბომში არაფერია ისეთი, რაზეც ნანობთ, ნეტავ სხვანაირად გამეკეთებინაო? არაფერი მსგავსი. თქვენ იცით სიმღერა „ნოსტალგიის“ ძველი ვერსია და მოუსმენთ ახალსაც. იმდენად სწორად მაქვს თავის დროზე ეს კომპოზიცია გაკეთებული, რომ მასში არაფერი შემიცვლია. უბრალოდ, ხელახლა ჩავწერე. გათვლილი მაქვს ნებისმიერი ნაწარმოები. ცუდად არ გამიგოთ, მაგრამ მსმენელზე ექსპერიმენტს ვერ ჩავატარებ. თქვენ რომ დისკს მოუსმენთ და მერე კონცერტზე მობრძანდებით, რაც აქაა ჩაწერილი, დარბაზშიც იგივე უნდა მიიღოთ. უამრავი ალბომი მიყვარდა, მაგრამ ზოგიერთი კონცერტის ნახვის შემდეგ ჩემს თვალში გაუფასურდა. ამ მუსიკოსებმა იმედები გამიცრუეს, რადგან კონცერტზე მივედი და ექსპერიმენტი შემომთავაზეს, რაც მე არ მჭირდებოდა. ჩემი აზრით, ეს მსმენელის უპატივცემულობაა. ამიტომ მე ყველაფერი წინასწარ მოფიქრებული და გაკეთებული მაქვს. ივენთ-ჰოლის კონცერტსაც მივადექით, რომელზეც თქვენი ახალი ალბომის პრეზენტაცია გაიმართა. რამდენადაც ვიცი, უცებ გადაწყდა მისი ჩატარება. საერთოდ, ვინ დაგეხმარათ ამ პროექტების განხორციელებაში? მინდა უღრმესი მადლობა გადავუხადო კომპანია „შატო ზეგაანს“ და „ტატულაშვილების ღვინის სახლს“. ცხოვრებაში არ დავივიწყებ ამ სიკეთეს. ამ ფანტასტიკურმა ადამიანებმა შემიქმნეს მუშაობისა და მეცადინეობის საუცხოო პირობები. მეც ბოლომდე ჩავდე ამ საქმეში ჩემი სული და გული და ყველაფერი ისე გაკეთდა, როგორც მინდოდა. ეს ეხება როგორც ჩაწერის პროცესს, ისე მასალის მიქსირებას, მასტერინგს თუ დისკების პოლიგრაფიას. ჩემს დიდ მეგობარს და ამ ყველაფრის სპონსორს, ბატონ დავით ტატულაშვილს კიდევ ერთხელ უღრმეს მადლობას გადავუხდი. ეს ადამიანი არაერთხელ დამეხმარა და არასოდეს დამავიწყდება მისი სიკეთე. ბატონი დავითის

წყალობით, თუნდაც წვრილმან საქმეშიც კი, რაც ალბომის ჩაწერას სჭირდება, მე ხელფეხგახსნილი ვიყავი. დიდი მადლობა მას და მის კომპანია „შატო ზეგაანს“. სწორედ ამ კომპანიის დამსახურებით განხორციელდა და დაიბეჭდა ეს ალბომი. დისკის პრეზენტაცია მოეწყო კონცერტზე, რომელიც თბილისი ივენთ-ჰოლში ჩატარდა. იგი ჩემთვის თბილისში გამართული რიგით მე-9 სოლო კონცერტია. როცა მშობლიურ ქალაქში საპატიო მოქალაქეობას გაძლევენ, ენით აუწერელი სიამოვნებაა. უბედნიერესი ადამიანი ვარ. დიდი მადლობა მინდა ვუთხრა ქალაქის ხელმძღვანელობას, მერს, ბატონ გიგი უგულავას. დიდი მადლობა ქალაქ თბილისის კულტურული ღონისძიებების ცენტრის ხელმძღვანელს, ქალბატონ ნეკა სებისკვერაძეს და ყველა იმ თანამშრომელს, ვინც ჩემი კონცერტი მოაწყო. მიხარია, რომ ჩემი კონცერტის ამბავი ძალიან უმტკივნეულოდ და მარტივად გადაწყდა. ქალბატონი ნეკა სულ მეკითხებოდა, ნუთუ არაფერი გჭირდებათო. პირველად ვუთხარი, რომ გამოდის ალბომი, რომელიც მთელ ქალაქს ეძღვნება და ეს პრეზენტაცია მარტო ჩემი ინტერესი არ არის. არასოდეს დამავიწყდება, რომ ერთ წუთში გადაწყდა ჩემი კონცერტის ორგანიზება და დაფინანსება. ვიცი, მსგავს შემთხვევებში ერთი წლით და ზოგჯერ კიდევ უფრო ადრე კეთდება განაცხადები.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

100 თემურ ყვითელაშვილს თამამად შეუძლია თქვას, რომ მისი შემოქმედება შედგა. ყოველი მომდევნო ალბომი უფრო და უფრო გვარწმუნებს მისი ოსტატობის სრულყოფილებაში.

ერთხელ ვთქვი და იმწუთას გაკეთდა ყველაფერი. დიდი მადლობა ბატონ მამუკა ქაცარავას და გიგი უგულავას. რომ არა დაფინანსებასთან დაკავშირებით ბატონი გიგის დასტური, ეს ამბავი ასე მარტივად არ გადაწყდებოდა. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც ოფიციალური პირების მხრიდან მივიღე მსგავსი წინადადება, რადგან ცხოვრებაში არასოდეს არავისთვის არაფერი მითხოვია. ივენთ-ჰოლში სცენაზე ბენდის გიტარისტი იყო თქვენი შვილი, 15 წლის თემურ ყვითელაშვილი უმცროსი, რომელმაც ძალიან კარგად წარმოაჩინა თავი. მაინტერესებს, როგორი შეგირდია და როგორი მუსიკოსია? საერთოდ, ძალიან ვერიდები ამ თემაზე საუბარს. გასაგებია, რომ ყველას უყვარს საკუთარი შვილი და ჰგონია ყველაზე კარგი. მსგავსი კომენტარებისგან, რა თქმა უნდა, თავს შევიკავებ. ვინც კი მიცნობს, ყველამ იცის, რომ მნიშვნელობა არა აქვს, შვილია, ცოლია, მეგობარია, ნათესავია თუ კლასელი. ჩემთვის საქმეში ყველა თანაბარია. თუ ვინმეს რამე შეეშალა, მტრისას, თუ ვინმემ კარგად გააკეთა, თან გადავყვები. თემურზე ვიტყვი როგორიცაა, არც რამეს დავამატებ და არც დავაკლებ. ის ჩემი შვილია და ძალიან მოწესრიგებული ადამიანია. ის ხედავდა, რომ მთელი ჩემი ცხოვრება ბევრი ფული არ მიშოვია, მოკრძალებულად ვცხოვრობ და არც მანქანა მყავს, არც სხვა სიმდიდრე მაქვს. მან დაინახა, როგორ მივაღწიე იმ ყველაფერს, რაზეც ბევრი მუსიკოსი მსოფლიოში ოცნებობს. ფულის შოვნის გარდა, ღმერთის დახმარებით, ყველაფერს მივაღწიე, რაც ჩაფიქრებული მქონდა. ორი შვილი მყავს. ჩემი გოგონა მალე ადვოკატი გახდება. მან წარჩინებით დაამთავრა უნივერსიტეტი. არცერთისთვის არაფერი ცხოვრებაში არ „ჩამიწყვია“. თემური კეთილსინდისიერი ბავშვია, დისციპლინირებულია და იცის, რომ ბევრს მოვთხოვ. მან უზომოდ იწვალა, იშრომა, ახლაც სწავლობს და კარგად უკრავს. ნიჭს ვერ დავუკარგავ. თემური უკვე ძალიან კარგადაა მომზადებული სერიოზული ნაწარმოებების დასაკრავად. ჩემს სოლო-კონცერტში იგი უბრალოდ ბენდში იდგა. მე არ მინდოდა ცოტა ზედმეტი მომხდარიყო. გახსოვთ ალბათ, 11 წლისამ როგორ გაართვა თავი ჩემს კონცერტზე „საცეკვაოს“... მუსიკალური გემოვნება ერთნაირი გაქვთ? ძალიან ბევრ მუსიკას უსმენს, ყველა ჟანრსა და სტილში ერკვევა, მაგრამ განსაკუთრებით ფიუჟენი, ჯაზი და როკი მოსწონს. ჯერ პატარაა, 15 წლისაა, მაგრამ დიდი მუსიკოსივით უკრავს. ტექნიკურად ნებისმიერი გიტარისტის ტემპით და ტექნიკით შეუძლია დაკვრა. ეს რომ არ ვთქვა, არ შემიძლია, რადგან ძალიან ნიჭიერია. სხვა ინსტრუმენტებიდან ფორტეპიანო და დასარტყამები უყვარს. ამ ასაკში მსოფლიოში ცოტას თუ შეუძლია ისეთი ტექნიკით დაკვრა, როგორც ამას თემური ახერხებს. მასთან დაკავშირებით მაქვს გეგმები, რომელსაც ჯერ არ ვახმაურებ

101

„ივენთ ჰოლის“ კონცერტზე, თემურის გარდა, სცენაზე ჩემთან ერთად უკრავდნენ: თემურ მაისაშვილი (კლავიშები), გიორგი მაჭარაშვილი (კლავიშები), ზაზა ცერცვაძე (დასარტყამი ინსტრუმენტები), ლევან დეისაძე (ბას-გიტარა) და მერაბ სანოძე (პერკუსია). ასევე, რეპეტიციებს ვატარებდით თემურ ნიკოლაიშვილის ბაზაზე. დიდი მადლობა გია შამათავას, რომელიც ყველა წვრილმან საქმეებში მეხმარებოდა. თქვენი აზრით, მუსიკოსს, რომელიც უკრავს ან ჯაზს, ან როკს, აუცილებლად კლასიკური მუსიკის სკოლა უნდა ჰქონდეს გავლილი?

წარმატების თქვენეული საიდუმლო თუ გაქვთ? ამას საიდუმლოს ვერ დაარქმევ. უფრო აქსიომასავითაა: გულწრფელი და წესიერი ადამიანი უნდა იყო. არ არსებობს, ეს დაიკარგოს. თუ ადამიანს უნდა დრო გაატაროს, გაერთოს, ყველაფერი აკეთოს და ასე მიაღწიოს წარმატებას, არ გამოუვა. თუ მან ბევრი რამ გვერდზე არ გადადო და მუსიკა მისი მოწოდება და ცხოვრება არაა, მაშინ ნუ ექნება პრეტენზიები, ან სხვა საქმე აკეთოს. მუსიკაში რომ წარმატებას მიაღწიოთ, ნიჭის გარდა, უნდა გქონდეთ არანორმალური შრომისმოყვარეობა, ერთგულების გრძნობა და თავგანწირვის უნარი. როცა ეს შენი მოწოდებაა და არა პროფესია, 24 საათი ამით ცხოვრობ და გიხარია, ამ შემთხვევაში მოვა წარმატება, თორემ თუ ამას ყველაფერს ძალით აკეთებ, მაშინ კატორღაა. ამ სფეროს ხანგრძლივი მეცადინეობა, თავის გადადება სჭირდება, ბევრი სხვა რამ უნდა მოიკლო ცხოვრებაში.

© ლაშა გაბუნია

Tb i l i s i

გუშინ რუსთაველზე ჩემს შვილთან ერთად ვსეირნობდი. ათამდე ადამიანმა გამაჩერა და ავტოგრაფი მთხოვა. ეს სიყვარული ყველაზე დიდი ჯილდოა ჩემთვის, რომელიც ყველანაირ სიმდიდრეს მირჩევნია. ვამაყობ, რომ ეს ჩემი შრომით და წესიერებით მოვიპოვე. რა თქმა უნდა, იყვნენ ადამიანები, რომლებიც გვერდში დამიდგნენ. ამის გარეშე წარმოუდგენელია ყველაფერი. თუნდაც დედის გარდაცვალების დროს, უამრავი ადამიანი მამხნევებდა და გვერდში მედგა. კონცერტების ჩასატარებლადაც ბევრმა დამასპონსორა. ეს ყველაზე დიდი საჩუქარია ჩემთვის. ამ ხალხს არასოდეს დავივიწყებ, არავის არაფერი დაეკარგება. ცხოვრებაში ყველანაირი ჯილდო მივიღე და ბედნიერი ვარ. შემიძლია თავაწეულმა ვიარო, რადგან არასდროს არავისთვის ცუდი არ გამიკეთებია და არავის ვალი არა მაქვს.

a n d

ქართველი კომპოზიტორებიდან ვის გამოარჩევდით? ვისი

თვითონაც ბევრ მუსიკას ვწერ. უბრალოდ, ალბომებში ვაზავებ ხოლმე, ანუ დისკებში მხოლოდ ერთი ან ორი საკუთარი ნაწარმოები შემაქვს. სხვათა შორის, მომავლისთვის საავტორო ალბომის გამოცემასაც ვგეგმავ, სადაც მარტო საკუთარი კომპოზიციები შევა.

W o rld …

ჩემს სტუდენტებთან და მასტერკლასების დროს ძალიან ბევრს ვსაუბრობ ამ თემაზე. როდესაც ახალგაზრდები გამოდიან და მაჩვენებენ, რა შეუძლიათ, ვთავაზობ სხვა კონტექსტში რაიმეს დაკვრას, ანუ არა იმას, რაც თვითონ უნდათ, არამედ, რასაც ვთავაზობ. ამ დროს ხშირად ჩიხში ექცევიან. მათ ვეკითხები – იცით, რას უკრავთ? როგორც წესი, არ იციან, ანუ ის უკრავს იმას, რაც მოსმენილი აქვს. მერე ვუხსნი, მოდით, გავავლოთ პარალელი ჩვენს მეტყველებასთან. შეგიძლიათ ილაპარაკოთ და არ იცოდეთ იმის მნიშვნელობა, რასაც ამბობთ? ესეც იგივე ვარიანტია. თქვენ თუ არ იცით რას უკრავთ, რომელ პროგრესიაში რა კილო, გამა, ინტერვალი ან არპეჯიო გამოიყენოთ, ვერ დაუკრავთ. მე არ ვიცი იაპონური ენა. ახლა რომ ავდგე და იაპონური სიტყვების წარმოთქმა დავიწყო ისე, რომ მისი მნიშვნელობა არ ვიცოდე, რა გამოვა? კი ვლაპარაკობ იაპონურად, მაგრამ რასაც ვამბობ, მისი მნიშვნელობა ხომ არ ვიცი? ასეა მუსიკაც. ამიტომ, აუცილებელია კლასიკური განათლება, ჯაზური ჰარმონიის ცოდნა. თუ ადამიანს უნდა თავისი ენით ილაპარაკოს, ცოდნას ვერსად გაექცევა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იგი მსგავს, ანალოგიურ მუსიკალურ პროგრესიას მონახავს, რაღაც ხაზს გაავლებს, მაგრამ გამოცდილი მსმენელი მაშინვე მიხვდება, რომ ეს მისი არაა. შეწებებულ ნაგლეჯებს და ბუნებრივ სიმრთელეს ერთმანეთისგან გაარჩევთ. როცა მუსიკალური ფრაზა თქვენი ნააზრევი, ნაფიქრია, ეს დაკრულ მუსიკასაც ეტყობა, რადგან კონტექსტიდან გამომდინარეობს.

დაუფიქრებლად გეტყვით - ესაა ზაქარია ფალიაშვილი. როცა „დაისის“ უვერტიურას ვუკრავ, ჩემთვის უდიდესი სიამოვნებაა. აქვე უნდა ვახსენო რევაზ ლაღიძე, სულხან ცინცაძე, გია ყანჩელი, ბიძინა კვერნაძე, ვაჟა აზარაშვილი, გიორგი ცაბაძე, ალექსანდრე ბასილაია, ოთარ ტატიშვილი, ნუკრი აბაშიძე... შემიძლია ძალიან ბევრი კომპოზიტორი დაგისახელოთ.

K v i t e la s h v i l i ’ s

ისიც უნდა ვთქვა, რომ წარმატებული სპორტსმენიცაა კარატეში ვარჯიშობს. იერუსალიმში მაკაბიადა ჩატარდა, რაც ოლიმპიური თამაშების ტოლფასია. საქართველოს სახელით 6 ბავშვი გამოდიოდა და მხოლოდ თემური გახდა ჩემპიონი. თავის ასაკში რამდენჯერმე საქართველოს ჩემპიონობაც მოახერხა, თუმცა მაკაბიადა ძალიან სერიოზული შეჯიბრია, სადაც იგი სხვადასხვა ქვეყნების სპორტსმენებს დაუპირისპირდა და დაამარცხა. და მაინც, მისი საქმე ნამდვილად გიტარაა.

დაკვრა გსიამოვნებთ ყველაზე მეტად?

T e m u r

და მომავალში აუცილებლად გაიგებთ. სანამ არ დავასკვნი, რომ მზადაა, სცენაზე არ გამოვიყვან.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i 102

103

Tb i l i s i

The musician is also very proud of the fact that he was made an honorary citizen of the Georgian city of Akhaltsikhe where, a year and a half ago, he had a concert. He recalls: “I was playing with tears in my eyes throughout the whole concert, picturing my parents and particularly my father, who was born there. He died at 55, having spent over 40 years in the city. My parents got married

a n d

Kvitelashvili was born on July 4, 1960 in Tbilisi to a Georgian-Jewish family. He became interested in the guitar at the age of 10-11. “My mother told me that in my childhood I listened to music in a nontypical way- with closed eyes and clear detachment. At the time I was listening in particular to Deep Purple, Led Zeppelin and Jimi Hendrix, as my brother had them on tape.The day I first held a guitar, I instinctively put my hands in the right position by myself but when I say this, no one believes me. Even now, I play with a fictional guitar pick of an unusual shape, thickness and size,” says the musician. By the 1970s, Temur Kvitelashvili was a musician in demand- wanted by many musical ensembles and receiving regular invitations to play.

Having spent time playing in a variety of university ensembles, in 1981 he joined Dielo Band. Later, he was invited to join popular band Orera and also went on to play with other bands such as Natvris Khe, Teatroni, and Iveria, and to collaborate with Vakhtang Kikabize, Nani Bregvadze, Merab Sepashvili, Soso Pavliashvili,Tamriko Gverdtsiteli and Teona Kontradze, amongst others. During this period, his works combined Georgian folk music and classical.With his guitar, he revised compositions of Georgian composers such as Zakaria Paliashvili,Victor Dolidze and Rezo Laghidze- a totally new concept at that time, astonishing his audiences.

Kvitelashvili participates annually in a number of guitar exhibitions where he holds lectures and master classes. Some examples to be noted are the NAMM Show in Los Angeles, the Musikmasse in Germany, and the Musika Mosvkva in Russia. Last year, these three international exhibitions were merged into one: the NAMM Musikmasse Russia in Moscow, where Kvitelashvili was also invited to play. He also played in Dom Muziki in Moscow and later dedicated a concert to Georgian composer Alexandre Basilaia in the Russian capital.The guitarist who has also performed at various rock festivals and concerts, can also be considered something of a philanthropist: during a Siberian tour, he transferred the money raised from his concerts to kindergarten and orphanage house funds and towards the building of a church in Angarsky in Russia. Additonally, he presented the icon of St. Nino, which was specifically sent by the Catholicos - Patriarch Ilia II, to the same church. Armen Bulbuliani once gifted a branded guitar to Kvitelashvili. Many American stars play on guitars made by Bulbuliani, an American-Armenian who lives in Los Angeles and who has been friends with Kvitelashvili for more than 35 years. A special evening was held in honor of Bulbuliani in Yerevan, to which Kvitelashvili was invited as a special guest.

W o rld …

This fall, within the framework of the traditional ‘Tbilisoba,’ famous Georgian musician, guitarist, singer and songwriter, Temur Kvitelashvili became an honorary citizen of Tbilisi. But while he is a world-renowned musician, named as the planet’s best fusion guitarist, with a Cavalry of Honor, he says that being awarded the title of Honorary Citizen of Tbilisi is the best thing that has happened to him. At the end of the Tbilisoba celebration, he held a solo concert and presented his latest- and eighth -album ‘My Tbilisi’ at the Tbilisi Event Hall. Most of the songs on the album were written specifically for him to sing and play himself.

Besides the U.S., Kvitelashvili is often invited to other countries. He has attended master classes in Sweden, was the Honorary Guest at the International Jazz Festival in Saulkrasti, Latvia, and has played concerts in London and various South African cities. He was invited as Special Guest to the solo concert of prominent Australian musician Tommy Emmanuel (a man considered to be one of the top guitarists in acoustic jazz and country-blues). In addition to a show in Monaco, Kvitelashvili also once held a solo concert in Ashdod, Israel, where he played a program preprared with the Ashdod Symphony.

K v i t e la s h v i l i ’ s

“To succeed in music, apart from having talent you must be unusually industrious, and have the ability to dedicate and sacrifice.”

T e m u r

Temur Kvitelashvili’s World… and Tbilisi

After the collapse of the Soviet Union, the Georgian musician finally received world-wide recognition: in 1994, at the Fusion Guitarists International Contest held in Hollywood, Kvitelashvili was awarded with The Best Guitarist, and in 1996 he became Georgia’s Best Instrumentalist. He is the first Georgian instrumentalist to have had a solo concert at the Tbilisi Concert Hall, and in 2004, he beat the Guinness World Records by playing the guitar non-stop for 30 hours.

Temur Kvitelashvili is the first musician from the former Soviet Union to have played at the famous La Ve Lee Jazz Club in Los Angeles.

Gaining recognition in the United States is a great achievement for any guitarist and in this regard, the Georgian musician is extremely lucky- having had opportunities to play in such prestigious concert halls as Carnegie Hall in New York, the Birdland and Blue Note jazz clubs, (in which the world’s best musicians often dream of playing), and The Baked Potato in Los Angeles.

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

104 in Akhaltsikhe, but I was born in Tbilisi. So many people attented that concert that some of them even had to sit on the stage.

A year later, I was given Honorary Citizenship of Akhaltsikhe, a great honor for me. And not only for me- as Vazha Azarashvili, whose father is also from the city, and director Temur Chkheidze, for playing the leading role in the movie Mshoblioro Chemo Mitsav, -were also made honorary citizens. In return, I promised the people of Akhaltsikhe that I would play Gia Khancheli’s Herio Bichebo, a soundtrack to the movie, and I kept that promise- my version of the composition was first played at the opening of the Rabati Castle in the city center.

Kvitelashvili can say with pride that his work has been a success. Each album is further evidence of his great talent. He is not limited by any genre; he is free while playing jazz, rock or classical music and, thanks to his talent and amazing technique, he is able to overcome any challenge. It is an extreme pleasure to hear the guitarist’s voice- rich, clear and warm, a factor which is best shown in his new album ‘My Tbilisi.’ The album is different from his previous ones mainly in that the musician sings along with his compositions. His arranged music is flawless; the band is excellent, and the compositions belong to a variety of genres- all of which contribute to making the album pleasantly diverse. One can listen to different styles of jazz, progressive rock, ballads and, of course, fusion, alongside great music and guitar solos.

The album ‘My Tbilisi’ has 11 songs, recorded in two studios – some of which were recorded at the Patriarchy Studio with audio engineer Merab Mamulashvili, also a musician and composer. Other songs were recorded at Sano Stidoo, where the audio engineer was George Kutateladze.The mastering was done

by Pavka Kvatchadze, musician and director of the Conservatoire.

The project was sponsored

by Georgian wine company Chateau Zegaani, and the Tatulashvili Wine House.

D a v i d Ta t u l a s h v i l i ( ow n e r, C h a t e a u Z e g a a n i ) : I h av e known Temur for more than 20 years already.

We are good friends and I think he is wonderful person and artist. I will be supporting him as long as I have the opportunity.

Most countries can only dream of having such an artist; he is a representative of Georgia around the globe and his last album is simply amazing.

I talked with Temur Kvitelashvili about his new album, his honorary citizenship of Tbilisi, the concert held at the Event Hall, and got to know some personal details.

Mr. Kvitelashvili, why did you decide to record an album dedicated to just one city?

I wrote in the CD booklet that:“I’m dedicating this to world’s number one city - my Tbilisi”. I love my city and I wanted to dedicate an album in which all the compositions will be related to it. All the compositions, except one, were specifically written for me. Also, the album is vocal-instumental, making it different from my previous ones, i.e. out of 11 tracks, my voice features in nine. The guitar, of course, is fundamental because, first of all, I am still an instrumentalist.

I also have great experience in vocal, as I have studied under many great singers and my whole life is connected to singing. That’s why I gave myself the right to sing this time, and I feel I did the right thing. While listening to the CD, no one can say that the guitarist wanted to just sing, as it is actually full-fledged singing. I am quite strict and demanding in my performances. It took me exactly one year to record the album and, to tell you the truth, I didn’t sleep well during that whole time.

Which other musicians play on your album?

You know, I never like having one part greater than another on an album- for example, when the soloist is a good singer, but the accompaniment is bad, or a CD is recorded on a computer and not produced in a factory. All this takes a lot of hard work. At the same time, you must plan what an invited musician should play. This is not an album that was made suddenly, in two weeks. I believe that everything should be done to the highest level. And so the album features Georgia’s best musicians.All of them play keyboards in their compositions, with the main keyboardists being Temur Maisashvili, George Macharashvili, Merab Mamulashvili, Nurki Abashidze and Roma Rtskhiladze. Nodar Ekvtimishvili plays on bass guitar, Zaza Tsertsvadze on drums, and Merab Sanodze on percussion. The accompanying booklet to the album has a list of all invited musicians who play on string and brass instruments.The design of the CD was created by Zurab Miminoshvili. I am thankful to all 157 people in the booklet and I remember each and every one who did something for me and I am grateful for it.

What about the compositions?

The album’s first and last songs named ‘My Tbilisi’, are intra and autro instrumental and were written by me.‘Chemo Tbiliso’ was specifically

written for me by the great composer Vazha Azarashvili, while the lyrics were written according to Maia Saralidze’s verse. The song ‘Gvparvide Ufalo’ is dediated to the April 9 tragedy that occurred in 1989 in Tbilisi when the Soviet army slaughtered innocent demonstrators. That song was written by musician and composer Otar Tatishvili, with whom I have co-operated on many occasions and with whom I have a long-standing friendship. Those lyrics were written according to Irma Gurieli’s verse. ‘Nostalgia’ was written specifically for me by Roma Rtskhiladze in 1988, when I was playing with Natvris Khe. It was a song which immediately became popular throughout the world and it was featured in my very first album, although this time I recorded a new version.The lyrics were created based on a verse by Temur Chkjeidze who unfortunately died two years ago. The only work that was not written specifically for me is ‘Herio Bichebo,’ Moris Potskhishvili’s poetry to Gia Khancheli’s music.

Of course I agreed with Khancheli beforehand and then gave him my version, which he liked. I have loved this song since my childhood.

‘Imedi’ was specially written for me by Gia Natsvlishvili (one of Gia’s from ‘Otkhi Gia’) which was written from a poem by his sister, Tina Natslishvili. Several years ago he told me that he had a song for me and made me listen to it. I liked it very much. ‘Tbilisi’ was specially written for me by Marina Gochitashvili, and the music and lyrics of ‘Gamis Sichume’ are by Nugzar Tushishvili. I have known this incredible composer for 35 years already. `Gulis Khma’ was composed by my friend Nukri Abashidze based on Nina Natsvlishvili’s poetry. In my opinion,Abashidze is a great composer for fusion and modern jazz in Europe. By the way, the backing vocals in the song (of six voices) are my recordings.The lyrics of `Shoreuli Gzebi’ were written by David Ergemlidze, while the song was composed by Merab Mamulashvili. As I mentioned above, he is one of the producers of the album. Here as well, I recorded the six-voice backing vocals.We plan on shooting a video for this song in winter, as it has a great winter feel to it.

Is there anything in this album that you would have done differently?

No, nothing. I’m sure you know the old version of the song ‘Nostalgia,’ and have listened to the new version too.The composition was done so well originally that I haven’t changed anything: I just re-recorded it.

I have laid everything out. Do not misunderstand me, but I can’t do experiments with my audience. When you listen to a CD and then come to the concert, you should listen to the same recording. I have loved a lot of albums, but after listening to them live, have lost that love. Such musicians have disappointed me because I went to their concerts and watched them play experimental tunes which I didn’t need or desire. I think it’s disrespectful towards the audience. So I have everything planned in advance.

You presented your album at the concert in the Tbilisi Event Hall. As you said , it was a spontaneous decision to hold a concert.Who supported you in implementing the project?

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

106 I wrote in the CD booklet that: “I’m dedicating this to world’s number one city - my Tbilisi”. I love my city and I wanted to dedicate an album in which all the compositions will be related to it

107

I should also say that he is a successful sportsman – he trains in karate. Maccabiah was held in Jerusalem, which is equivalent to the Olympic Games. Six children participated from Georgia and only Temur became a champion. He has been a champion a several times in Georgia, too, in his age category, however Maccabiah is a serious competition in which he challenged and defeated athletes from different countries. But still, his greatest talent lies in playing the guitar.

Besides my son,Temur Maisashvili (keyboards), George Macharashvili (keyboards), Zaza Tsertsvadze (drums), Levan Deisadze (bass guitar) and Merab Sanodze (percussion) played with me at that concert and held rehersals with Temur Nikolaishvili. And at this point I must extend my thanks to Gia Shamatava, who helped me in every detail.

In your opinion, a musician who plays jazz or rock should definitely have studied classical music at school, is that right?

Tb i l i s i

I talk a lot about this with my students and at master classes.When a young person comes to me and shows me what he/she can do, I offer to play something different, i.e. not what they want but what I offer. Most of the time they then get stuck. Then I ask if they know what they are playing. Mostly they don’t- they are just playing a tune which they have listened to once or twice.Then I tell them to make a parallel with speech and ask them if they can speak when they don’t know the meaning of what they are saying. Music is same (I tell them). If you don’t know what you are playing, in what mood, scale, or space, or if you are unaware of which arpejio to use, you will not be able to play. I do not speak Japanese, but if I start to say words in Japanese without knowing their meaning, what outcome will it have? Yes, I will be speaking, but my words will have no meaning.

It’s same in music. And that’s why I consider it important to have a classical music education in order to understand the jazz harmonie.

A person wants to speak with their own language and cannot ‘escape’ from the knowledge he has. Otherwise, although he will be able to find a similar musical progression and will be able to draw a line, an experienced listener will immediately realize that what he has produced is not truly ‘his’. You can distinguish between copied pieces and natural truth. When a musical phrase is a reflection of your thoughts, it can be seen as such in your performance- coming from the context.

a n d

Generally, I avoid discussing this as it’s clear that everyone loves their own child and thinks that he is best. Of course, I will try to refrain from making such comments.Those who know me know that it does not matter if it’s a son, wife, friend, relative or classmate- they are all equal when it comes to work; if somebody makes a mistake, then I am strict, but if they do their job well, then I will appreciate it. So I will describe Temur as he is, without adding or neglecting anything.

He is my son and is a very disciplined person. He saw that I haven’t earned a lot of money in my life; I have lived modestly and don’t even own a car or have any other accumulated wealth. He has watched as I achieve things a lot of musicians around the world only dream about. Apart from earning money, thank God, I have managed to I achieve what I wanted. I have two children - my daughter is soon to become a lawyer and graduated university with honors. I have never paid for their success. Temuri is a bonafide child, but disciplined, and he knows that I will demand a lot from him. He plays very well and works very hard, and continues to study. I can’t deny his talent. He is ready to play more serious compositions- but at my solo concert he was just a band member. I didn’t want to push him too hard, though you probably remember how well he played ‘Satsekvao’ at

Temuri listens to all genres of music and is familiar with every style, though he mostly likes fusion, jazz and rock. He is still young, but plays as a professional. Technically, he can play with the rhythm and technique of any guitarist. I would say this: he is very talented. From other instruments, he likes the piano and drums. At his age, few in the world can play with such technique. I have some plans for him, but I don’t want to reveal them just yet. Until I’m 100% sure he is ready, I will not put him on the stage.

W o rld …

At the concert the band guitarist was your son, 15 year old Temur Kvitelashvili Junior, who performed extremely well.

Can you tell us what kind of student and musician he is?

Do you have the same tastes in music?

K v i t e la s h v i l i ’ s

The CD was presented at a concert held at Tbilisi Event Hall. This was my 9th solo concert held in Tbilisi. When your hometown is awarding you with Honorary Citizenship, you cannot help but feel indescribable pleasure; I am the happiest man alive. I would like to thank the Mayor of the time, Gigi Ugulava, as well as Neka Sebiskveradze, the Head of the citiy’s Cultural Activities Center, and all the staff members who organized my concert. I am glad that my concert went smoothly; Sebiskveradze was always asking whether we had everything we needed. When I first told her that I was releasing an album dedicated to the whole city, it was quickly decided to plan a concert for me. I know that sometimes the applications for such events are made at least a year in advance, but in this case, I mentioned it once and everything was decided instantly. I would like to thank Mamuka Katsarava and the Mayor for financing the concert- it was the first time I got such a positive response from officials, though I have never asked anyone for anything in my life.

my concert when he was just 11 years old...

T e m u r

I would like to express my highest gratitute to Chateau Zegaani and to the Tatulashvili Wine House; I will never forget their kindness.

They created a fantastic work atmosphere and excellent training conditions. I put my whole heart and soul into the project and everything was done as I wanted. This applies to the recording process, mixing, mastering and CD producing. Big thanks to my great friend and sponsor- Davit Tatulashvili, as he helped me numerous times and I will not forget his kindness. Thanks to him, I was free in terms of minor details- such that a recording process needs.Thanks to him and his company Chateau Zegaani, as the album was made and produced with their support.

108

T e m u r

K v i t e la s h v i l i ’ s

W o rld …

a n d

Tb i l i s i

I talk a lot about this with my students and at master classes.

When a young person comes to me and shows me what he/she can do, I offer to play something different, i.e. not what they want but what I offer

Which Georgian composer do you consider the best? Who do you enjoy playing the most?

Without hesitation, I can tell you: Zakaria Paliashvili. It always brings me great pleasure to play his ‘Daisi’ overture. I should also mention Revaz Laghidze, Sulkhan Tsintsadze, Gia Khancheli, Bidzina Kvernadze, Vajha Azarashvili, Giorgi Tsabadze,Alexsander Basilaia, Otar Tatishvili and Nukri Abashidze…. I can name more...

I write lots of compositions myself, I just joint them in albums; only one or two of my compositions feature in my albums.That said, I am planning to release an album of my own compositions now.

What is your secret to success?

It can’t be called a secret.- it’s more like an axiom: that you must be a sincere and honest man.This is something which cannot be lost. If a person wants to spend his time making money and achieve success in that way, he will fail. If he doesn’t make sacrifices and doesn’t make music the focus of his life, then he has no right to complain. In order

to succeed in music, apart from being talented, you should be an extraordinarily hard worker. You should be dedicated and sacrifice a lot.When it’s more of a calling rather than a profession; when you live for it 24 hours a day, only then will you succeed. But if everything is forced, then it’s like a penitentiary. This sphere needs long-term dedication and the giving up of many things in your life.

Yesterday, while I was walking with my son along Rustaveli Ave, about ten people stopped me and asked for an autograph. This love is the greatest reward for me, which I prefer to any kind of wealth. I am proud that I achived this with my own work and decency. Of course, there have been many people who have supported me along the way; and without them, many things would have been impossible.

Some sponsored me to hold concerts- the greatest gift for me. I will never forget those people. I have received many rewards in my life and I am a very happy man because of it. And I know I can walk with my head held high because I never have done a lot of good, and never any bad.

By Lasha Gabunia

Th e

S i x t h

A r t i s t e r i u m

110

მეექვსე „არტისტერიუმი“ თბილისის თანამედროვე ხელოვნების საერთაშორისო გამოფენა – „არტისტერიუმი“ წელს მეექვსედ ჩატარდა. „არტისტერიუმი“ ოთხ ოქტომბერს, თბილისის ისტორიის მუზეუმ „ქარვასლაში“ გაიხსნა და თოთხმეტ ოქტომბერს დაიხურა. გამოფენაში თხუთმეტი ქვეყნის ოთხმოცამდე მხატვარი მონაწილეობდა. მათ შორის: საქართველოდან, აშშ-დან, გერმანიიდან, საფრანგეთიდან, დიდი ბრიტანეთიდან, ფინეთიდან, ჰოლანდიიდან, სამხრეთ კორეადან, რუსეთიდან, ჩრდილოეთ ოსეთიდან, უკრაინიდან, ისრაელიდან, შვედეთიდან და თურქეთიდან.

111

თორმეტ ოქტომბერს, „გალა გალერეაში“ მურთაზ შველიძის პერსონალური გამოფენა „ნახტომი“ (Jump) გაიხსნა. ცამეტიდან თორმეტ ფერწერულ ტილოზე ფრაგმენტულად იყო წარმოდგენილი თასმების შეკვრის პროცესი, რომელსაც მხატვარი იმ ჩარჩოებსა და საზღვრებთან აიგივებს, რომელსაც ადამიანები თუ სისტემა ხელოვნურად ქმნის. სერია მთავრდებოდა ერთი დიდი ნამუშევრით, სადაც გამოსახული იყო ნახტომი უჩვეულო რაკურსში, რომელიც სწორედ ამ ჩარჩოებისგან გათავისუფლების სიმბოლურ გამოხატულებას წარმოადგენდა. „არტისტერიუმის“ ფარგლებში, გამოფენებთან ერთად ჩატარდა: დისკუსიები, მასტერკლასები, მხატვრებისა და კურატორების შეხვედრები და ვიდეოფილმების სამდღიანი ფესტივალი „განსხვავებული ეკრანი“, სადაც წარმოდგენილი იყო ფილმები მსოფლიოს ცხრამეტი ქვეყნიდან. „განსხვავებული ეკრანი“ ბრიტანული პროექტია, რომელიც ბრიტანეთის საბჭოსთან თანამშრომლობით განხორციელდა. პროექტის ავტორები არიან ხელოვანები და კურატორები: ბრუს ალანი (Bruce Allan) და ბენ ისტოფი (Ben Eastop). ორივე მათგანს ფილმებისა და ვიდეონამუშევრების გამოფენების კურატორობის დიდი გამოცდილება აქვს. ბრიტანელ ხელოვანებთან ერთად, პროექტში მონაწილეობდნენ ქართველი ხელოვანებიც: კოკა რამიშვილი, სოფო ტაბატაძე და ელენე ასათიანი. „არტისტერიუმის“ ბოლო დღეს ეროვნულ გალერეაში ლადო ფოჩხუას ფოტოგამოფენა გაიხსნა. ქართველი მხატვარი 2004 წლიდან ამერიკაში ცხოვრობს. ფოტოგამოფენა „ქართული მელანქოლიის ანატომია“ მხატვრის პირად არქივზეა აგებული და წყნეთში მცხოვრებ აფხაზეთიდან დევნილებსა და მათ ცხოვრებას ასახავს. ლადო ფოჩხუა, მხატვარი: „ამ პროექტის არსებობას დიდწილად ვუმადლი ჩემს მეხსიერებას და ვითარებებს, რომელთა შეცვლაც მე არ შემეძლო. ოცდასამი წლისამ ყველაფერი დავკარგე - ოჯახი, მეგობრები, მშობლიური ქალაქი, სახლი, საბუთები. უკვე თბილისში შევიტყვე, რომ ახალ, მოუწყობელ და მშიერ ცხოვრებაში ლტოლვილი ვარ. აფხაზეთიდან ლტოლვილი. ანუ - არავინ. ნული. ადამიანი სოციალური ფუნქციის გარეშე. როცა პირველი

A r t i s t e r i u m

„არტისტერიუმის“ „ქარვასლაში“ გახსნა უკვე ტრადიციად იქცა. თბილისის ისტორიის მუზეუმში რამდენიმე საგამოფენო დარბაზში წარმოდგენილი იყო ქართველი და უცხოელი ხელოვანების ფოტოები, ფერწერული ნამუშევრები, ვიდეოები, ინსტალაციები და ა.შ. მათ შორის: ლიზა ოსეფაიშვილის პრინტი „ზრდასრული თამაშები“ (Adult Games) (2002-2006წწ.), მამუკა ჯაფარიძის „ოპარტი ბუზების წინააღმდეგ“ (Op art against Flies) (2009წწ.), იური მეჩითოვის ფოტოები საერთო სათაურით – „თაღები, გველი ქვიშის საათში და სტალინი მარქსის ბიუსტში“ (Arches, Serpent in hourglass and Stalin with Karl Marx bust) (2009-2011წწ.), მურთაზ შველიძის „კატერინას ამბორი“ (2003), გეგა პაქსაშვილის „ჩემი მარაზმები“ (2013წწ.), ყარამან ქუთათელაძის „წერილები არსაით“ (Letters to Nowhere) (2005წ.); ნიკო ლომაშვილის „დეფუნდამენტალიზაცია“ (Defundamentalisation,) (2003წ.), მანუჩარ ოქროსცვარიძის უსათაურო სკულპტურა, კოტე მინდაძის ვიდეო „სუფთა ფურცელი“, (Blank Page) მსახიობ ნუცა კუხიანიძის მონაწილეობით; ბესა ქართლელიშვილის „ქვა“ (2013წ.); ჩრდილოეთ ოსეთიდან – ნატაშა სოკოლოვას ვიდეოანიმაცია „ისტორია“ (History) (2013წ.), უკრაინიდან არტემ ანდრეიჩუკის „სრულყოფილი პოლიტიკოსი“ (2013წ.),

ოთხი ოქტომბრის შემდეგ, „არტისტერიუმის“ ფარგლებში, კიდევ ათზე მეტი გამოფენა გაიხსნა. მათ შორის იყო სამხატვრო აკადემიის სტუდენტებისა და პედაგოგების გამოფენა „მე და შენი თავისუფლება“. წარმოდგენილი იყო: ერიკ მიქაიას, ინგა ბატატუნაშვილის, შორენა ტატურაშვილის, სოფო ჩერქეზიშვილის, თეო კოხოძის, თეა თელიასა და სხვათა ნამუშევრები.

S i x t h

ყოველწლიურად „ არტისტერიუმის“ ჯგუფი წლის აქტუალურ, პრობლემატურ თემას ირჩევს და გამოფენები და სხვა პროექტები ამ თემის გარშემო ერთიანდება. მე-6 „არტისტერიუმის“ თემა იყო „ვარ მე შენ?“ სახელწოდების ინსპირაციის წყარო ქართველი მხატვრის – ილია ზაუტაშვილის 1998 წლის პერფორმანსი „ვარ მე შენ?“ გახდა. ეს პერფორმანსი „არტისტერიუმის“ გახსნის დღეს, „ქარვასლაში“ კვლავ დაიდგა. მისი ოთხი მონაწილე ორ წყვილად იყო გაყოფილი. პირველ წყვილს თვალები ჰქონდა ახვეული და ერთმანეთს ეხებოდნენ, მეორე წყვილი კი სხვადასხვა ენაზე დაწერილ წიგნს ხმამაღლა კითხულობდა. ისინი თითქოს ერთმანეთის „გაგებას“ ცდილობდნენ, მაგრამ წინააღმდეგობებს აწყდებოდნენ. წლევანდელი „არტისტერიუმის“ სახელწოდების კონცეფცია განსხვავებულის, „სხვისი“, როგორც ფენომენის კვლევას და მასთან თანაარსებობის გზების ძიებასა და თანაგრძნობას გულისხმობდა.

ანა-ლი კოპერის (Anna-Lea Kopperi) „შიგნით – გარეთ“ (IN – OUT ) (2013წ.) და ა.შ.

Th e

„არტისტერიუმის“ დაარსების იდეა 2007 წელს გაჩნდა.

Pპირველი არტისტერიუმი 2008-ში, საქართველო-რუსეთის ომის შემდეგ ჩატარდა. როგორც ორგანიზატორები იხსენებენ, ომიდან ორ თვეში მხატვრები დიდი სიამოვნებით ჩამოვიდნენ თბილისში. ღონისძიების სათაური დაკავშირებულია ამავე სახელწოდების არტ-კლუბთან, რომელიც თბილისში, XX საუკუნის 10-იან წლებში, ჟურნალ „არსთან“ ფუნქციონირებდა. კლუბი „არტისტერიუმი“ ცნობილი იყო ავანგარდული გამოფენებით, პოეზიის საღამოებით, ლექციებით. აქ შეკრებილი ადამიანები მოდერნისტულ და კუბო-ფუტურისტულ ტენდენციებს ეხმაურებოდნენ.

Th e

S i x t h

A r t i s t e r i u m 112

113

წლევანდელ „ არტისტერიუმზე“ სიახლე იყო – საქველმოქმედო აუქციონი. როგორ ჩაიარა ამ გამოფენამ?

„არტისტერიუმის“ გახსნაზე, ახალთან ერთად, „ქარვასლაში“ ძველი ნამუშევრებიც იყო გამოფენილი. მათ შორის: ნიკო ლომაშვილის, მურთაზ შველიძის, ყარამან ქუთათელაძის... რა კრიტერიუმით, როგორ არჩევთ ნამუშევრებს?

ნამუშევრების გაყიდვა მართლაც ახალი იყო „არტისტერიუმისთვის“. ამ პროექტის ინიციატორია „მთაწმინდის პარკი“, რომელმაც თავის ტერიტორიაზე ორი სახელოსნო აამოქმედა, სადაც ათზე მეტი მხატვარი დღესაც მუშაობს. „არტისტერიუმზე“ სწორედ მათი ნამუშევრები იყო გამოფენილი. უშუალოდ აუქციონი არ შედგა, რადგან როგორც აღმოჩნდა, აუცქიონისთვის საჭირო კანონმდებლობა ჯერ კიდევ დასახვეწი და საკმაოდ რთულია. სამაგიეროდ გაიმართა გამოფენა-გაყიდვა და გაიყიდა კიდეც რამდენიმე ნამუშევარი. გაყიდვიდან შემოსული თანხით იანვრიდან დაფინანსდება სამხატვრო აკადემიის ერთი სტუდენტის სწავლა. 2014 წლის ოქტომბრიდან ასეთი სტუდენტების რიცხვი გაიზრდება, რადგან ნამუშევრების გაყიდვა გრძელდება. ჩემი აზრით, ეს არის ბიზნესისა და ხელოვნების თანამშრომლობის ძალიან კარგი და საჭირო პრეცედენტი.

მაგდა გურული, „ არტისტერიუმის“ კურატორი: „არტისტერიუმისთვის“ ნამუშევრების შერჩევა წინასწარ არჩეული თემისა და კონცეფციის მიხედვით ხდება. კონკურსი გამოვაცხადეთ, მაგრამ არც ისე ბევრი ნამუშევარი შემოვიდა. როგორც ჩანს, ეს მეთოდი საქართველოში ჯერ კიდევ არ მუშაობს, ყოველ შემთხვევაში, არტის კონტექსტში. საკმაოდ კარგად ვიცნობ ქართულ თანამედროვე არტ-სცენას, ასევე შეძლებისდაგვარად ვცდილობ დავესწრო ყველა გამოფენას, თუმცა „არტისტერიუმზე“ იფინებიან ისეთი მხატვრებიც, რომელთა შემოქმედებას მანამდე არ ვიცნობდით. უცხოელ მხატვრებს რაც შეეხება, არსებობს რამდენიმე ინსტიტუცია, პროექტი და კურატორი, რომლებთანაც 2008 წლიდან ვთანამშრომლობთ და რომლებმაც ბოლო ექვსი წლის განმავლობაში ასამდე მხატვარი ჩამოიყვანეს თბილისში. მაგალითისთვის შეიძლება მოვიყვანოთ კორეული პროექტი, რომელიც „ინვაირონმენტის“ პრობლემებზე მუშაობს, გალერეა „არსენალი“ ბიალოსტოკიდან (პოლონეთი), შვეიცარიელ მხატვართა ჯგუფი, ასევე მხატვრები ბრიტანეთიდან, ამერიკიდან და ა.შ. რაც შეეხება ნიკო ლომაშვილის, ყარამან ქუთათელაძისა და მურთაზ შველიძის ნამუშევრებს, ისინი თვითონ ავირჩიე, რადგან ჩემი აზრით, კარგად ეხმაურებოდნენ ძირითად თემას. როგორც ვიცი, რამდენიმე გამოფენის კურატორი იყავით. მათ შორის, ლადო ფოჩხუას გამოფენისა და იაპონური პროექტის. ეს გამოფენები რითი იყო მნიშვნელოვანი და დაკავშირებული „არტისტერიუმის“ თემასთან? იმ მხატვრების უმრავლესობა, რომლებიც „არტისტერიუმზე“ ჩამოდიან, შემდეგ კვლავ ბრუნდებიან თბილისში ამ გამოფენაში მონაწილეობის მისაღებად. ასეთები არიან: ჯუნიშირო იშიი, მასარუ ივაი, ნეზაკეტ ეკიჩი (Jun’ichiro ISHII, Rumiko Hagiwara, Masaru Iwai), ანა-ლი კოპერი (Anna-Lea Kopperi), ლედო (ledoh). ჩვენ ამას მივესალმებით, რადგან

როგორ შეაფასებდით „არტისტერიუმის“ პოტენციალს? რა არის თქვენი მიზანი? საქართველოში ჯერ-ჯერობით სხვა ასეთი დიდი არტივენთი არ ტარდება. „არტისტერიუმის“ მიზანია ქართველი ხელოვანები გასცდნენ საქართველოს საზღვრებს, და სხვა ქვეყნის კურატორებს, მხატვრებს, არტ-წრეებს ჰქონდეთ ინფორმაცია, რა ხდება ჩვენთან. გვინდა, რომ ამ გზით ქართული სახელოვნებო სივრცე როგორღაც დაუახლოვდეს მსოფლიო თანამედროვე ხელოვნებას, ანუ ჩვენ ვეძებთ ჩვენს ადგილს მსოფლიოს თანამედროვე ხელოვნების რუკაზე.

2013 წლის „არტისტერიუმის“ პარტნიორი ორგანიზაციები გახლდნენ: საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, აშშ-ის, ისრაელისა და პოლონეთის საელჩოები საქართველოში, გოეთეს ინსტიტუტი/საქართველო, ბრიტანეთის საბჭო/ საქართველო, ევროპის სახლი, თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია, პრო-ლეჰვეცია – შვეიცარიული სახელოვნებო ფონდი, JTI (Japanese Tobacco International, თბილისი), გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი.

მაკა ბიბილაშვილი

A r t i s t e r i u m

2013 წლის „არტისტერიუმზე“ და მის მიზნებზე „არტისტერიუმის“ კურატორი მაგდა გურული გვესაუბრა.

S i x t h

გრძელვადიანი თანამშრომლობა უფრო ნაყოფიერი მგონია. აქ წარმოდგენილი იაპონელი მხატვრების ინტერესი ძირითადად სხვადასხვა კულტურების თანაარსებობა, მათ შორის საერთოსა და განმასხვავებლის კვლევაა. ამ ნიშნით მათი პროექტები ზუსტად ეხმაურებოდნენ წლევანდელ თემას. რაც შეეხება ლადო ფოჩხუას პროექტს, ეს გამოფენა მნიშვნელოვანი იყო პრობლემატურობისა და გასული საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისში საქართველოში მომხდარ გეოპოლიტიკურ ცვლილებებთან კონტექსტში.

Th e

ჰუმანიტარული დახმარება მივიღე, ამერიკული სამხედრო ულუფა, ვერცხლისფერ ქაღალდში გახვეული ლობიო და ხორცი, საკუთარ თავს პირობა მივეცი, რომ თავს დავაღწევ გასაჭირს, რომელშიც აღმოვჩნდი. ამისთვის წლები დამჭირდა. ამ გამოფენაზე გამოტანილი ფოტოსურათები ჩემი გზის ეტაპებია, რომელიც ლტოლვილის ცხოვრებიდან ადამიანურ ცხოვრებამდე გავიარე.“ ლადო ფოჩხუას გამოფენა ეროვნულ გალერეაში 14 ნოემბრამდე გაგრძელდა.

Th e

S i x t h

A r t i s t e r i u m

114

The Sixth Artisterium The Tbilisi International Contemporary Art Exhibition- Artisterium -was held at the History Museum Karvasla for the sixth time this year.The event started on October 4 and ended on the 14, and saw the participation of eighty artists from 15 different countries including Georgia, the U.S., Germany, France, Great Britain, Finland, the Netherlands, South Korea, Russia, North Ossetia , Ukraine, Israel, Sweden and Turkey.

115

Th e

It has already become a tradition to open Artisteriums in Karvasla.

Several halls of the History Museum held the exhibitions of Georgian and foreign artists which included photos, paintings, videos and installations. Among them were Lisa Osepaishvili’s print Adult Games (2002-2006); Mamuka Japaridze’s Op art Against Flies (2009); Yuri Mechitov’s photos with the general title Artches, Serpent in Hourglass, and Stalin with Karl Marx bust (2009-2011);

Following the October 4th opening, ten more exhibitions were opened within the framework of Artisterium, including an exhibition of the students and teachers of the Tbilisi State Academy of Arts –Yours and My Freedom- where Eric Mikaia, Inga Batatunashvili, Shorena Taturashvili, Sophie Cherkezishvili, Teo Kokhodze, Tea Telia and others presented their works.

Gallery Gala hosted Murtaz Shvelidze’s personal exhibiton Jump on October 12 in which twelve works of a total thirteen fragmentally showed the process of tying shoe laces. As the artist noted, he identifies this process with the frames and borders created by systems and society. One large painting depicting a giant leap from an unusual angle was a symbolic expression of release from those borders.

Also within the framework of Artisterium were held discussions,

A r t i s t e r i u m

Each year the Artisterium team selects a problematic issue which later becomes the theme of exhibitions and other projects.The theme of the 6th Artisterium was “Am I You?” inspired by Ilya Zautashvili’s 1998 performance with the same name. The performance was staged at the opening ceremony of Karvasla and had four participants who were divided into pairs. One pair was blindfolded and discovered each other by touch, while the other read books written in different languages.The point was that they all seemed to “understand” each other but faced some challenges in doing so.

Murtaz Shvelidze’s Catherine’s Kiss (2003); Gega Paksashvili’s My Nonsense (2013); Karaman Kutateladze’s Letters to Nowhere (2005); Niko Lomashvili’s Defundamentalisation (2003); Manuchar Okrostsvaridze’s untitled sculpture; Kota Mindadze’s video Blank Page (with the participation of actress Nutsa Kukhianidze); and Besa Kartlelishvili’s Stone (2013). Natasha Sokolova from North Ossetia presented the video animation History (2013); Artem Andreychuk from Ukraine showed Perfect Politician (2013); and Anna-Lee Kopperi presented In-Out (2013).

S i x t h

The idea in establishing Artisterium came in 2007 and the first event was held after the Georgia-Russia war in 2008. As organizers recall, even just two months following the war, artists were still happy to come to Tbilisi.The name Artisterium is related to an art-club which went by the same name and which was set up in 1910 along with the magazine Arsi. The Artisterium club was known for its avant-garde exhibitions, poetry evenings and lectures where visitors responded to cubism - futuristic trends.

116

Different Screen is a British project carried out in collaboration with the British Council. The authors were Bruce Allan and Ben Eastop, both of whom have extensive experience as film exhibition curators.

Georgian artists participated in the project together with British ones, including Koka Ramishvili, Sophie Tabatadze and Elene Asatiani.

function. When I got my first humanitarian aid – an American army plate, beans, and meat wrapped in aluminum, I made myself a promise that I would overcome the poverty I was in. It took me years to fulfil that promise. The pictures in this exhibition show the stages of my journey towards that fulfilment, from being a refugee to returning to normal human existence.” His exhibition ended on November 14.

In an interview, Magda Guruli, the curator of Artisterium, told us about the goals of Artisterium 2013.

The last day of the 2013 Artisterium opened with Lado Pochkhua’s photo exhibition at the National Gallery. He has lived in the U.S

At the opening of Artisterium both new and old artworks were exhibited, including those by Niko Lomashvili, Murtaz

since 2004 and his exhibition Georgian Melancholy Anatomy is based on his personal archive and depicts the refugee life of the Abkhaz people in the town of Tskneti.

Shvelidze, and Karaman Kutateladze ... What criteria do you use when choosing a piece of artwork?

Th e

S i x t h

A r t i s t e r i u m

master classes, and meetings with artists and curators, as well a three day film festival Different Screen, where films from nineteen countries were shown.

Lado Pochkhua, artist:“This project exists due to my memory and to circumstances I could not change. At the age of 23 I lost everything –my family, house, friends, hometown, documents… I learned in Tbilisi that I was a refugee in a new, ill-equipped and hungry life; a refugee from Abkhazia, i.e. a nobody: a person without a social

Works for Artisterium are pre-selected according to topic and concept.We announced a contest, but not many works were entered.

It seems that this method in Georgia still doesn’t work, at least in the art sphere. I am quite familiar with the Georgian modern art scene and try to attend all the exhibitions. Thus, Artisterium also covers those pieces we haven’t seen before.

118 they important and how did they relate to the theme of this year’s Artisterium?

A r t i s t e r i u m

The majority of those artists who exhibit at Artisterium come back again to participate a second time. I can name some examples: Jun’ichiro ISHII, Rumiko Hagiwara, Masaru Iwai, Anna-Lee Kopperi, Ledoh… We believe that long-term cooperation is more productive.

The interest of the presented Japanese artists is an example of the co-existence of different cultures, and the finding of similarities and differences between them. With this mark, they responded to our theme. As for Lado Pochkhua’s project, it was interesting in terms of the problematical and geopolitical changes that took place in Georgia at the beginning of the 90s.

The novelty for this year’s event was a charity auction. How successful was it?

Th e

S i x t h

Selling works is a new concept for Artisterium. The initiator of the project was Mtatsminda Park, who launched two workshops within its territory and where ten artists work today. Their works were also exhibited at Artisterium. The auction didn’t take place, as the necessary legislation for auctioning still needs implememtation.

However, instead we held exhibition-sales and sold some paintings.

From the revenues, one student at the State Academy of Arts will be financed from January, and from October 2014 the number of students sponsored will increase as the sales continue. In my opinion, this is a good and necessary precedent of collaboration between business and art.

How would you evaluate the future Artisteriums? What is your goal?

As for the foreign artists, there are a few institutions, curators and projects we have been collaborating with since 2008 who have brought at least 100 artists to Tbilisi during these six years. For instance, the Korean Project- which works on environment problems, the Swedish Artists Group- presented at Gallery Arsenal, and various British and American artists.

Regarding the works by Niko Lomashvili, Karaman Kutateladzisa and Murtaz Shvelidze, I chose them personally, as I believed they depicted the main topic of the event well.

You were the curator of several exhibitions, including Lado Pochkhua’s exhibition and the Japanese Project.Why were

No other art event of this large scale currently exists in Georgia.

The goal is to help Georgian artists to cross country borders, as well as to show what is happening here to foreign curators and artists. We want the Georgian art scene to be closer to the world contemporary art scene- we are looking for a place on the world’s contemporary map.

The partner organizations of Artisterium 2013 were: the National Museum; the US, Israeli and Polish Embassys in Georgia; the Goethe Institute/Georgia; the British Council/Georgia; Europe House; the Tbilisi State Academy of Arts; Pro Helvetia - Swiss Art Foundation; Japanese Tobacco International/Tbilisi; and the George Leonidze Museum of Literature.

By Maka Bibilashvili

TM

TM

Bon voyage! www.railway.ge

Sh o o t

f o r

t h e

B e s t

120

გადაიღეთ იდეალურად საქართველოში ჩასვლა, ქვეყანაში მოგზაურობა, სულისშემძვრელი ხედების, კულტურის, ხალხის ნახვა - ეს ერთია. მაგრამ ფოტოების ნახვისას, ხალხის აღფრთოვანებული შეძახილები და სიტყვები „შემიძლია ამის ნაბეჭდი ვერსია ვიყიდო?“ - ეს სულ სხვა რამეა. ციფრული ფოტოგრაფიის ხანაში შედეგების ნახვა მაშინვეა შესაძლებელი. თუნდაც, მხოლოდ საკუთარი ფოტოაპარატის ეკრანზე. არ მოგწონს? იმწამსვე თავიდან გადაიღე, სცადე რამის შეცვლა და გააუმჯობესე შედეგი. ამ წერილში განვიხილავთ, თუ რისი შეცვლა შეიძლება ან უპირველესად, რა უნდა სცადოთ, რომ შეძლებისდაგვარად საუკეთესო ფოტოები გადაიღოთ - ანუ როგორ გაზარდოთ თქვენი ფოტოგრაფიული შესაძლებლობები. შეიძლება პროზაულად და მოსაწყენადაც კი ჟღერდეს, მაგრამ დიდი უპირატესობაა თქვენი ფოტოაპარატის

გამოყენების კარგად ცოდნა, იმის მიუხედავად, თუ რამდენად უბრალო ან მრავალფუნქციურია იგი. წაიკითხეთ ინსტრუქცია, მისი ყველა გვერდი! სანამ სამოგზაუროდ წახვალთ, სცადეთ ფუნქციების გამოყენება. მნიშვნელობა არ აქვს, მარტივია თუ რთული. გაითავისეთ თქვენი ფოტოაპარატი ისე, რომ როგორც მანქანის ან ველოსიპედის მართვის დროს ავტომატურად იყენებდეთ მას. ამის შემდეგ, უკვე მზად იქნებით იმისთვის, რომ ცოტა წაითამაშოთ, სტანდარტულ პარამეტრებს გადაუხვიოთ და „გაუკვალავ ტერიტორიაზე“ შეაბიჯოთ, სადაც შესაძლებლობების დიდი არჩევანი დაგხვდებათ. მთავარია, იცოდეთ წესები.

121 მაშინ იმის უფლებასაც მოიპოვებთ, რომ დამაჯერებლად დაარღვიოთ ეს წესები, თანაც ყოველგვარი შემთხვევითი დარღვევის გარეშე, რასაც იშვიათად თუ მოაქვს კარგი შედეგი.

B e s t

თუ საქართველოს პეიზაჟებს იღებთ, ისევე, როგორც სხვაგან, ადრეული დილისა და გვიანი შუადღის ან შებინდების განათებამ შეიძლება გრძელი ჩრდილებით ფოტოებს მეტი დრამატიზმი შემატოს. შუადღის მზე, რომელიც ვერტიკალურად აჭერს ზემოდან, აბრტყელებს პეიზაჟებს და მათ ნაკლებად საინტერესოს ხდის.

t h e

ISO? ეს არის თქვენი ფოტოაპარატის მგრძნობიარობა სინათლის მიმართ; რაც უფრო ნაკლებია მისი რიცხვი, მით ნაკლებად მგრძნობიარეა ფოტოაპარატი. მაგრამ ასევე რაც ნაკლებია ISO, მით ნაკლები ხმაური და წერტილები იქნება ფოტოებზე. ISO, როგორც წესი, 100-დან 1600-მდე მერყეობს. მე ჩემს ფოტოაპარატზე რაც შეიძლება დაბალ ISO-ს ვაყენებ. მხოლოდ მაშინ ვცვლი და 100-ს ან მეტს ვაყენებ, როცა სხვა გზა არ მაქვს, რადგან გადასაღებ ადგილას სინათლე ძალიან სუსტია და არც ფოტოაპარატის დამატებითი შუქი ან დარაბის დაბალი სიჩქარე არ გამოდგება.

f o r

დარაბის სიჩქარე (აპერტურაში სინათლის შემშვები „დარაბის“ - ობიექტივის შიდა საფარის გაღებისა და დახურვის სიჩქარე), თუ მისი შეცვლის საშუალება გაქვთ? რაც უფრო დიდია მისი სიჩქარე, რაც შეიძლება მეტად მოხერხდება მოძრაობის გაშეშება თქვენს ფოტოში. რაც უფრო დაბალია სიჩქარე, მით მეტად ბუნდოვანი იქნება მოძრაობისას გადაღებული ფოტო. იმისთვის, რომ ასეთი ფოტოები ეფექტური გამოვიდეს, შეიძლება, შტატივის გამოყენება დაგჭირდეთ, ან შეეცადოთ, რომ ფოტოაპარატი რაც შეიძლება მყარად და უძრავად გეჭიროთ; ან კამერაც ამოძრავოთ პარალელურად (ჩემი აზრით, ცეკვის საუკეთესო ფოტო არის არა გაშეშებული კადრი, არამედ მოძრაობისთვის დამახასიათებელი ბუნდოვანება, რისი გადაღებაც ხელში დაჭერილი ფოტოაპარატით შეიძლება, რათა აჩვენოთ, რომ იღებთ მოძრაობას - დაახლოებით 1/3-დან ნახევარ წამამდე სიჩქარით).

Sh o o t

რა ფუნქცია აქვს აპერტურას (ხვრელს, რომელიც სინათლეს უშვებს აპარატში)? თუ იგი ფართოა, ანუ რიცხობრივად მცირე, თქვენი ფოტოს მეტი ნაწილი მკვეთრი იქნება, ხოლო სინათლე, რომელიც ფოტოაპარატში აღწევს, ასევე მეტი. თუ გსურთ მეტად გამოკვეთოთ ერთი რომელიმე ნივთი ფოკუსში, აპერტურა ვიწრო უნდა იყოს და რიცხობრივად დიდი, რის შედეგადაც ნაკლები სინათლე შეაღწევს ფოტოაპარატში. მიუხედავად იმისა, რომ ნაკლები სიღრმე და საერთო ბუნდოვანება შეიძლება არასასურველი მოგეჩვენოთ, მაყურებლის ყურადღება იმაზე უნდა გამახვილდეს, რაც უფრო მნიშვნელოვანია ფოტოში და შემცირდეს ყურადღების გამფანტველი ფაქტორები.

არ მოიწყინოთ, თუ ღრუბლიანი დღეა! თუ ხალხს ბუნებაში იღებთ, მაშინ თანაბარი რბილი განათება (რაც ღრუბლებიდან გამოსჭვივის) ან თქვენი გადასაღები ობიექტის ჩრდილში გადატანა, პირდაპირი ან გვერდითი მზის ხშირად უხეშ განათებას აგარიდებთ თავიდან და ყველა დეტალსა და ფერს მათი საუკეთესო მხრიდან წარმოაჩენს. თუ თქვენს ფოტოაპარატს ელვა განათება აქვს, რა თქმა უნდა, შეუძლია დამატებითი შუქი შესძინოს არასაკმარისად განათებულ ადგილებს. მაგრამ ამის შედეგად, შეიძლება გართულდეს ბუნებრივი შედეგის მიღება. თუ არჩევანი გაქვთ, ჯობს გაზარდოთ ფოტოაპარატის მგრძნობელობა (ISO), აპარატი შტატივზე ან რაიმე მყარ ზედაპირზე მოათავსოთ და დარაბის სიჩქარე შეამციროთ, რომ გადასაღები ადგილის ბუნებრივ სინათლეს თავის გამოჩენის საშუალება მისცეთ. მაშინაც კი, თუ ხელში გიჭირავთ ფოტოაპარატი, დარაბის დაბალი სიჩქარით იღებთ და აპარატის განძრევის საშიშროებაა, ეს შეიძლება სულაც არ იყოს ძალიან ცუდი. თუ ფართოკუთხიანი ლინზის წყობას იყენებთ, რას წამოწევთ ფოტოს წინა პლანზე? თუ იქ საინტერესო არაფერია, შესაძლოა კადრი ძალიან შორეული და ნაკლებად

122

Sh o o t

f o r

t h e

B e s t

ციფრული ფოტოგრაფიის ხანაში შედეგების ნახვა მაშინვეა შესაძლებელი. თუნდაც, მხოლოდ საკუთარი ფოტოაპარატის ეკრანზე. არ მოგწონს? იმწამსვე თავიდან გადაიღე, სცადე რამის შეცვლა და გააუმჯობესე შედეგი. ამ წერილში განვიხილავთ, თუ რისი შეცვლა შეიძლება ან უპირველესად, რა უნდა სცადოთ, რომ შეძლებისდაგვარად საუკეთესო ფოტოები გადაიღოთ - ანუ როგორ გაზარდოთ თქვენი ფოტოგრაფიული შესაძლებლობები.

მიმზიდველი გამოვიდეს, სადაც წინა პლანზე, სივრცე უსარგებლოდ გაიფლანგება. მნახველის თვალი გაიტყუეთ შორეული სივრცისკენ იმით, რომ ლინზასთან ახლოს რაიმე საინტერესოზე გააკეთოთ აქცენტი. მაგრამ თუ გსურთ, რომ წინა და უკანა პლანის ობიექტებიდან რაც შეიძლება მეტი იყოს ფოკუსში, ამისათვის ფართო აპერტურის გამოყენება დაგჭირდებათ, როგორც ზემოთ ვახსენე. ექსპოზიციის დიაპაზონი სინათლის კონტრასტის ოდენობაა თქვენს ფოტოში - ბრჭყვიალა აქცენტებიდან ბნელი ჩრდილებისკენ. დიდი ზომის ძალიან განათებულმა ან ძალიან ბნელმა სივრცემ შეიძლება მოატყუოს თქვენი აპარატი და ავტომატური წყობა გამოაყენებინოს, რაც კადრის მთელ ეფექტურობას ჩაშლის. როგორც წესი, თვითონ მზის ჩართვა კადრში ძალიან საფრთხილო საქმეა - შედეგად, შეიძლება სხვა ყველაფერი ძალიან გამუქდეს, თითქმის გაშავდეს. სასურველია, სცადოთ დეტალების დაფიქსირება როგორც ჩრდილში, ასევე გადანათებულ ადგილებში. ერთსა და იმავე ადგილას რამდენიმე სხვადასხვანაირი ექსპოზიციის კადრი გადაიღეთ, თუ ამის დრო გაქვთ, რომ განსხვავებული შედეგები ნახოთ: რეკომენდებული ექსპოზიციის დიაპაზონი, მასზე მეტი ან ნაკლები. თუ თქვენს ფოტოაპარატს მაღალი დინამიკის (HDR) ფოტოების გადაღება შეუძლია, რაც, როგორც წესი, ორი ან მეტი სხვადასხვანაირი ექსპოზიციის კადრის კომბინაციით მიიღება, შეიძლება ეს საუკეთესო გზა იყოს ფოტოში ყველა დეტალის დასაფიქსირებლად. ვინაიდან ციფრულ ფოტოაპარატზე გადაღებული ფოტოების ნახვა მყისიერად შეგიძლიათ, ეს სწავლების დროს საგრძნობლად ამცირებს. ჩაატარეთ ექსპერიმენტები!

შეცვალეთ გადაღების კუთხე: დაიხარეთ მიწის ზედაპირამდე ან ასწიეთ აპარატი. კადრში მოახვედრეთ ანარეკლები. ფოტოს რაც შეიძლება მეტი ვარიაცია გადაიღეთ, რაც კი თავში მოგივათ. ითამაშეთ დარაბის სიჩქარით, აპერტურით, ექსპოზიციით, ფოკუსითა და სხვა ფუნქციებით. მაშინაც კი, თუ ამათგან ძალიან ცოტა რამის შეცვლა შეიძლება თქვენს აპარატზე ან მას რაიმე ფუნქცია არ გააჩნია, პოზიციისა და გადაღების კუთხე ნამდვილად თქვენზეა დამოკიდებული. სცადეთ, ცენტრიდან ძირითადი ობიექტის სხვაგან გადატანა - ჰორიზონტალურად, ვერტიკალურად ან ორივე მხარეს, რადგანაც ვიზუალურად, ბევრად უფრო საინტერესოა, რომ ასეთი სახის დინამიკური ბალანსი იყოს, ვიდრე ცენტრული სიმეტრია. ჰორიზონტი კადრის შუაში კი არა, მის ქვემოთ ან ზემოთ მოათავსეთ, იმის მიხედვით, ცის ხაზგასმა გინდათ თუ მიწის. თუ ჰორიზონტს შუაში მოაქცევთ, მნახველი შესაძლოა დაიბნეს და ზევით-ქვევით დაუწყოს ყურება, გაყოფილად აღიქვას კადრი და ვერ გადაწყვიტოს, რომელი უფრო მნიშვნელოვანია. გადაღებასთან ერთად, ჩაინიშნეთ, თუ ამისი საშუალება გაქვთ, რომ საჭიროების შემთხვევაში, მათ მიუბრუნდეთ. შეეცადეთ, თქვენი კომპოზიციის ნაპირებში არ გქონდეთ ყურადღების გამფანტველი დეტალები. განსაკუთრებით ისეთი, რაც კადრს გარეთ გადის, რადგანაც ზუსტად ასეთი ეფექტი ექნება: მნახველის თვალს კადრს მიღმა წაიყვანს, ნაცვლად იმისა, რომ კადრზე ფოკუსირებისკენ უბიძგოს. თუ გადაღების შემდეგ აღმოაჩენთ ასეთ ხელისშემშლელ დეტალებს, საბოლოო ფოტო კადრიდან მოჭერით. სულაც არ არის საჭირო, რომ თქვენი ფოტო სტანდარტული ფორმატის 2:3 პროპორციის დარჩეს. პირიქით, თუ

123

Sh o o t f o r t h e B e s t

თქვენს ფოტოაპარატს შეუძლია პანორამული ფოტოს გადაღება (1:2-ზე მეტი პროპორციის ფოტოები, სიგრძეში ან სიმაღლეში), სცადეთ მათი გამოყენება პოტენციურად უმშვენიერესი ფართო კუთხის ხედისთვის, 360 გრადუსამდე სრული კუთხის. შტატივი გამოიყენეთ და ფოტოებს მინიმუმ 15 პროცენტით გადააფარინეთ ერთმანეთი, რომ უკეთესი შედეგი მიიღოთ.

ამ კუთხით, ფოტოგრაფები ალბათ იტყუებიან კიდეც. თუმცა, შედეგები მაინც შესანიშნავი შეიძლება გამოვიდეს. და სადაც უნდა წახვიდეთ, ქალაქსა თუ სოფელში, მთასა თუ ზღვის პირას, ანტიკურ თუ ულტრათანამედროვე ადგილებში, საქართველო სავსეა დაუვიწყარი ხედებით, რასაც, შეგიძლიათ, ფოტო გადაუღოთ და სამუდამოდ თან გაიყოლოთ.

ორი ძირითადი რამ, ძალიან ლამაზი პეიზაჟის ფოტოების გადასაღებად, ადგილი და განათებაა. თუ დრო გაქვთ და ადგილიც შეარჩიეთ, გადაიღეთ სხვადასხვა კუთხით და შემდეგ ერთხელ ან რამდენჯერმე დაუბრუნდით, როცა ისეთი განათება იქნება, როგორიც გინდოდათ.

ტონი ჰანმერის ბლოგები შეგიძლიათ იხილოთ აქ: www. geosynchronicity.blogspot.com და აქ: www.geosynchronici-2. blogspot.com

პეიზაჟების ბრწყინვალე ფოტოგრაფის, ამერიკელი ანზელ ადამსის თქმით, ფოტო ზოგჯერ მკაცრი რეალობისგან უხვევს, საკმაოდ შორდება და წარმოაჩენს იმ შთაბეჭდილებას, რისი გადმოცემაც ფოტოგრაფს მნახველებისთვის სურს.

იგი ასევე მართავს „სვანეთის რენესანსის“ ჯგუფს - www. facebook.com/groups/SvanetiRenaissance/, რომელსაც ამჟამად 600 წევრი ჰყავს. ეწერის სახლის ამსახველი მისი ფოტოალბომის ნახვა შეგიძლიათ აქ: http://on.fb.me/X79W5B

124

Sh o o t

f o r

t h e

B e s t

Shoot for the Best

Natural light, and motion blur (Ushguli) Getting to Georgia, traveling the country, seeing the breathtaking range of scenes, cultures, peoples—that’s one thing. Having people say “Wow!” or “Can I buy a print of that?” when they see your photographs: another.

At least, in the digital photography age, you can see the results instantly, even if only on your camera screen. Don’t like it? Re-shoot instantly, try altering something to improve the result. Here we will look at what some of those changes might be, or what you might try first time around to get the best photos you can: how to raise your level of photographic ability.

As prosaic and boring as it seems, knowing your camera—regardless of how simple or advanced it is—is a huge advantage. READ the manual, cover to cover! Before you even travel, try playing with some of the settings! Get to know your camera, regardless how simple

or complicated it is, as automatically as you know how to drive a car or ride a bicycle. Then you’ll be ready to play, to move away from the standard settings into exciting, unexplored territory, rich with possibilities. Know the rules, and you will gain the authority to break them convincingly and with confidence, instead of by accident, which rarely leads to good results.

What does altering the aperture (the hole letting light in to expose the image) do? (If it’s wider, i.e. smaller in number, your depth of field, or amount in sharp focus from you to the distant parts of your frame, will be shallower, while the amount of light coming in is greater. If you want more depth to be in focus, the aperture must be smaller, which means a larger aperture number, and less light entering the camera.

The shallower depth of field, while you may be tempted to think of it as undesirable, can direct the viewer’s eye to what is important in the image, while reducing the distracting effect of less important areas by blurring them.)

125

Sh o o t f o r t h e B e s t

High dynamic range (HDR)(Ushguli) Shutter speed (the speed of the “curtain” opening and shutting to let light through the aperture), if you have the option to change this?

The quicker the speed is, towards the fastest, the more motion will be frozen in your image. The slower speeds will allow motion to blur and for these to be effective, you might want a tripod, or you might try keeping the camera as still as possible hand-held; or you might even want to move the camera itself. (I find that dance is best captured, not with a frozen frame, but with plenty of motion blur and a hand-held camera to show that there is motion, to reveal it—from about 1/30 down to a 1/2 second or more.)

ISO? This is your camera’s sensitivity to light: the smaller the number, the less sensitive. But also the smaller the number, the less grain, or noise, you are likely to have in your images. ISO typically ranges from 100-1600 or more. I usually keep mine as low as possible, only shifting it from 100 upwards if I have no choice because the scene’s light level is too low and neither flash nor slow shutter speed will serve.

If you’re shooting Georgian landscapes, as with anywhere, the lowangled, warmer light of early morning and late afternoon or early evening can really dramatize the scene with longer shadows. Midday light, with the sun coming from straight above, tends to flatten out landscapes, robbing them of interest.

Don’t be disappointed by a cloudy day! If you’re shooting people out of doors, the soft, even light given by clouds—or moving your subject into shadow—will remove the often harsh contrast of direct, straight-on or sideways sunlight, revealing all the details and colours to their best advantage.

If your camera has a flash, it can, of course, add light where none is there. But this can be difficult to get natural results from. If you have the choice of raising the ISO, or putting the camera on a tripod or other steadying surface with slow shutter speed, try these variations as well, to let the scene’s natural light speak for itself. Even if you have

Sh o o t

f o r

t h e

B e s t

126

Stitched panorama, winter (Ushguli) to go hand-held with a slow shutter speed and risk camera shake, this may not be a disaster!

which is more important. Take notes as you go, if at all possible, so that you can refer to them later.

If you’re using a wide angle lens setting, what will you put in the foreground? If there’s nothing of interest there, the scene can seem very far away, not that interesting, the foreground an empty waste of space. Lead the viewer’s eye inwards to that faraway content by including something of interest near the lens as well. But if you want to have as much as possible from foreground to background in focus, you’ll need a wider aperture for this, as I mention above.

Try not to have distracting details at the edge of your composition, especially leading out of it, because that’s exactly what effect they will have: leading viewers’ eyes out of the scene, instead of encouraging them to remain inside it, exploring. If later you discover such edge distractions, try cropping (cutting) them altogether out of the final image. There’s nothing to say that your photo has to retain the 2:3 proportions of the standard format! Indeed, if your camera or software lets you stitch together panoramas (images of greater than 1:2 proportions, either in length or in height), try these for potentially wonderfully wide angles of view, up to the full 360 degrees. Use a levelled tripod, and overlap your images by at least 15%, for best results.

Exposure range is the amount of light contrast, from brightest highlights to darkest shadows, in your image. A very bright or very dark area of significant size can fool your camera into an automatic exposure setting which ruins the effect of the image. Typically, including the sun itself is tricky: everything else may be darkened nearly to black as a result. You want to try for detail in both shadows and highlights.

Take several variously exposed shots of the same scene, if time allows, to see the different results: above and below the recommended exposure setting as well as right on it. If your camera or image software allows for HDR (high dynamic range) images, usually made by combining two or more variously exposed tripod-mounted shots, this can be the best way to achieve detail in all parts of the image.

Because you can see the results instantly on a digital camera, this gives you a very quick pace of learning. Experiment! Change angles: get down low to the ground, or high up. Include reflections. Take as many variations of the shot as you can think of, playing with shutter speed, aperture, exposure, focus and more. Even if few or none of these settings are options on your camera, changing your position or angle is entirely up to you. Try moving the main subject off centre, horizontally, vertically or both, because visually it’s usually much more interesting to have this kind of dynamic balance than dead-centre symmetry. Put the horizon low or high instead of in the middle of the frame, depending on whether you want to emphasize the sky or the land. If you leave it in the middle, you run the risk of your viewer’s eyes bouncing back and forth between the two halves, trying to decide

The main two things which make great landscape images are location, obviously, and lighting. If you have time, having found the scene, shoot it then and there for reference, and return to it one or more times when the light is more what you were looking for.

A photograph, according to the late great landscape photographer Ansel Adams of the USA, often strays, sometimes quite far, from strict reality in order to present the impression that the photographer is seeking to convey to the viewer. In this sense, perhaps, photographs do lie; but the results can still be superb. And everywhere you go, city or country, mountains or seaside, ancient to ultra-modern, Georgia is full of images to make your journey unforgettable; full of potential photographs which you can capture and keep with you forever.

Tony Hanmer’s blogs are www.geosynchronicity.blogspot.com and www.geosynchronici-2.blogspot.com He also runs the “Svaneti Renaissance” group, now with over 600 members, at www.facebook.com/groups/SvanetiRenaissance/ .

His growing photo album telling the story of the Etseri house is at http://on.fb.me/X79W5B

www.facebook.com/DelfosJewelry

Tel: 574 12 44 99

Maison Michel Mikyta Linda Farrow yohji yamamoto rick owens A.F Vandervorst maison martin margiela

lanvin ann demeulmeester maison martin margiela Heider Ackerman Balenciaga Givenchy აბაშიძის 31 Abashidze st Tel: (+995 32) 18 25 05

femme

homme

A d j ar i a n

V i n e

Var i e t i e s :

Pr e s e n t

a n d

F u t u r e

130

აჭარის ვაზის ჯიშები აწმყო და მომავალი აჭარა საქართველოს მევენახება-მეღვინეობის ერთ-ერთი უძველესი რეგიონია, რასაც არქეოლოგიური აღმოჩენების გარდა, ვაზის ადგილობრივი ჯიშების სიმრავლე და ღვინის დაყენების მრავალსაუკუნოვანი ტრადიციებიც ადასტურებს. მართალია, მე-16 საუკუნეში ოსმალეთის მიერ აჭარის დაპყრობამ და მუსლიმანური რელიგიის გავრცელებამ მეღვინეობის დარგი დააკნინა, მაგრამ აჭარელმა მევენახეებმა თაობებს მაინც შემოუნახეს ვაზის უნიკალური ჯიშები, რომელთა დიდმა ნაწილმა დღევანდლამდე მოაღწია.

131

გასულ საუკუნეში, ვაზის დაავადებებთან ეფექტურად ბრძოლის გამო, ვენახები დაბლარზე გაშენდა (ძირითადად - ცოლიკოური და ჩხავერი). აჭარის ვაზის ჯიშების უმეტესობა კი ისტორიულად მაღლარ ჯიშებად არის ჩამოყალიბებული.

Pr e s e n t a n d F u t u r e

აჭარული ვაზის ჯიშების უმეტესობა სამეურნეო თვალსაზრისით, ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი ჯიშებია და ფაქტობრივად, დღემდე ელის ჭკვიან და მომავალზე ორიენტირებულ ადამიანებს, რომლებიც მათ ჯერ ქართულ მევენახეობაში მიუჩენს საპატიო ადგილს,

შემდეგ კი - მეღვინეობაშიც. რამდენიმე საღვინე ჯიში, იმავდროულად, სასუფრედაც კარგია, რამაც ეს ჯიშები გადაშენებას გადაარჩინა. აკადემიკოსი ნიკო კეცხოველი ამ ჯიშების პოტენციალზე ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 60იან წლებში წერდა, რომ ადგილობრივი სასუფრე ჯიშები პერსპექტივაში რეკომენდებულია აჭარის სანაპირო ზოლის ტურისტული კომპლექსებისთვის, სასტუმროებისთვის, რესტორნებისთვის. ამ გზით ორი საქმე გაკეთდება აჭარის იშვიათი ვაზის ჯიშებიც გადაურჩება გადაშენებას და ტურიზმიც ადგილობრივ საამაყო პროდუქტს შესთავაზებს მომხმარებლებს. სასუფრე ჯიშებიდან აღსანიშნავია: ცხენისძუძუ აჭარული, პოვნილი, ხარისთვალა აჭარული და სხვა.

Var i e t i e s :

ზოგიერთი ჯიში, როგორიცაა – კლარჯული, მახათური, როგორც ჩანს, გურიაშიც იყო გავრცელებული და აჭარაშიც (კოლოში და ჩხუში - სამეგრელოშიც). ამიტომ ეს ჯიშები, ალბათ, ორივე რეგიონის აბორიგენულ ჯიშებად უნდა ჩაითვალოს. ასევე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ აჭარის დიდი ნაწილი ისტორიულად კარგა ხანს გურია იყო. ამდენად, აჭარისა და გურიის ვაზის ჯიშების ნაწილი ორივე რეგიონის საკუთრებად შეიძლება გამოცხადდეს. საბოლოო ჯამში, მთავარი მაინც ისაა, რომ ეს ჯიშები ქართული ვაზის გენოფონდს ამშვენებს!

V i n e

აჭარის თითქმის გადაშენებული, მრავალჭირნახული ვაზის ჯიშები მეცნიერებმა საკოლექციო ნაკვეთებში გადაიტანეს და შემდეგ წლების განმავლობაში სწავლობდნენ მათ თვისებებს. ეს ჯიშებია: ალმურა თეთრი, ალმურა შავი, ახალაკი, ბათომურა, ბაღის ყურძენი, ბროლა, ბურძღალა, ბუტკო, გორგოული, ვაიოს საფერავი, თეთრა, თურვანდი, თეთრი კაიკაციშვილისეული, კვირისთავა, კიბურა, კირწწითელა, კლარჯული, კოლოში, კორძალა, ლივანურა თეთრი, ლივანურა შავი, მათენაური, მაგარა, მეკრენჩხი, მისკიეთა, მორცხულა, მწვანურა, მწვანე აჭარული, ორჯოხული, პოვნილი, სალიკვლევი, საფერავი აჭარული, საწური (საწურავი), სხალთაური, ტყის ვაზი, ტყის ყურძენა, ქორქაულა, შავშურა, შიშველი, ჩიტისთვალა აჭარული, ჩხუში, ცვითე, ცხენისძუძუ აჭარული, წვიტე, ჭეჭიბერა, ჭიპაკური, ჭოდი, ხარისთვალა აჭარული, ხოფათური, ჯავახეთურა, ჯინეში.

A d j ar i a n

აჭარის ვაზის ჯიშების მრავალმხრივი ამპელოგრაფიული შესწავლა და აღწერა მხოლოდ გასული საუკუნის 30-იანი წლებიდან დაიწყო. შეიძლება ითქვას, ამპელოგრაფებმა რამდენიმე ადგილობრივი ვაზის ჯიში თავიდან აღმოაჩინეს. ამ საქმეში განსაკუთრებული წვლილი მიუძღვის ცნობილ ამპელოგრაფს მაქსიმე რამიშვილს, რომლის ფუნდამენტური ნაშრომი - „გურიის, სამეგრელოსა და აჭარის ვაზის ჯიშები“ დღესაც ერთ-ერთ ყველაზე სანდო გზამკვლევად მიიჩნევა. სწორედ ამ ნაშრომიდან ვიგებთ, თუ როგორ მოიარეს მეცნიერებმა რეგიონის სოფლები და სათითაოდ აღწერეს ადგილობრივი ვაზის ჯიშები. ზოგიერთი ჯიშის სახელი აჭარელ გლეხებს აღარც ახსოვდათ, რადგან ოსმალური ანექსიის პირობებში, რელიგიური მრწამსიდან გამომდინარე, ღვინოს სამი საუკუნის განმავლობაში აღარ აყენებდნენ, ვაზი ხეებზე უპატრონოდ ჰქონდათ მიშვებული და ყურძენს მხოლოდ ხილის სახით კრეფდნენ. ასეთ უსახელო ჯიშებს ამპელოგრაფებმა სახელები იმ სოფლების მიხედვით დაარქვეს, სადაც აღწერეს (მაგალითად - ალმურა), ან როგორც გლეხებმა დაახასიათეს (ტყის ვაზი, ტყის ყურძენა).

132 F u t u r e

მერისში მცხოვრებ მევენახე-გლეხებს გადაეცა, კავკასიის გარემოსდაცვითი ორგანიზაციების ქსელისა (CENN) და ღვინის კლუბის ერთობლივი პროექტის ფარგლებში.

A d j ar i a n

V i n e

Var i e t i e s :

Pr e s e n t

a n d

აჭარაში მევენახეობის განვითარებისთვის საუკეთესო პირობებია ქედისა და შუახევის მუნიციპალიტეტის სოფლებში, სადაც კლიმატური პირობები და ნიადაგი საუკეთესო საღვინე ვაზის ჯიშების ვენახების გაშენების საშუალებას იძლევა. ხელვაჩაურისა და ქობულეთის მუნიციპალიტეტის სოფლებში სპეციალისტები მევენახეებს, ძირითადად, სასუფრე ჯიშების გაშენებას ურჩევენ. თუმცა, ხელვაჩაურის ზოგიერთ სოფელში საღვინე ჯიშების გაშენებაც შეიძლება. ასევე, ისტორიულად, მევენახეობა განვითარებული იყო ხულოს მუნიციპალიტეტის სოფლებშიც. განსაკუთრებით აღსანიშნავია სოფელი ჩაო, სადაც მაქსიმე რამიშვილმა გასულ საუკუნეში ერთბაშად რამდენიმე მივიწყებული ჯიში აღმოაჩინა. ამიტომ სპეციალისტთა ნაწილი მევენახეებს ურჩევს, ახალი ვენახების გაშენებისას, აჭარული ჯიშები ე. წ. ოლიხნარზე გააშენონ. ოლიხნარი ვაზის მაღალშტამბიანი ფორმაა დასავლეთ საქართველოში. წააგავს მაღლარს, ოღონდ მასზე დაბალია. ოლიხნარზე ვაზის მოვლა (განსაკუთრებით - შეწამვლა) უფრო ადვილია, ვიდრე მაღლარზე. ბოლო წლებში აჭარის რეგიონის მეღვინეობა გამოცოცხლდა. გლეხებმა ახალი ვენახების გაშენება დაიწყეს. ძირითადად, ჩხავერისა და ცოლიკოურის ვენახებს აშენებენ, რადგან ბაზარზე ამ ჯიშების ყურძნისგან დაყენებულ ღვინოს დიდი გასავალი აქვს და ყურძენიც უფრო სარფიანად ამ ჯიშებისა იყიდება. მევენახე-გლეხებისთვის დიდი სტიმულის მიმცემი იყო ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტში „აჭარული ღვინის სახლის“ დაარსება. ეს კომპანია გლეხებისგან ჩხავერს 4-5 ლარად იბარებდა და ცოტა ხანში ბაზარზე აჭარაში დაკრეფილი ჩხავერის ღვინოც გამოიტანა. დარგისთვის ასევე სტიმულის მიმცემია ბათუმში ოჯახური ღვინის ფესტივალი, რომელიც რამდენიმე წელია, ბათუმისა და ლაზეთის, ჩრდილოეთ ამერიკისა და კანადის მიტროპოლიტ დიმიტრის ლოცვა-კურთხევითა და ინიციატივით იმართება. მასში მევენახე-გლეხები საქართველოს ყველა კუთხიდან მონაწილეობენ. 2010 წელს ამ ფესტივალზე დიდი წარმატება ხვდა წილად ქედის მუნიციპალიტეტის სოფელ ვაიოს მკვიდრ თეიმურაზ გორგილაძეს. მისმა ღვინოებმა ერთდროულად რამდენიმე მედალი დაიმსახურა. თეიმურაზ გორგილაძე პროფესიით აგრონომია და თავის ვენახში 30 სხვადასხვა ჯიშის ყურძენს ახარებს. ამ ჯიშების დიდი ნაწილი აჭარის უნიკალური ჯიშებია. თეიმურაზ გორგილაძეს ნერგებიც გამოჰყავს და ამ საქმეს დიდი პროფესიონალიზმით ეკიდება. მის მიერ გამოყვანილი 1500 ძირი ჩხავერი 2012 წელს ქედის მუნიციპალიტეტის სოფელ

გასულ საუკუნეში ქედაში გაშენებული იყო საცდელსაკოლექციო ნაკვეთი, სადაც ძირითადად აჭარის აბორიგენული ჯიშები იყო დაცული. სასურველია, მსგავსი საკოლექციო ნაკვეთები აღდგეს, ოღონდაც – ისე, რომ იშვიათი ვაზის ჯიშები ამ კოლექციებში დაპატიმრებული კი არ იყოს, როგორც ეს საბჭოთა პერიოდში ხდებოდა, არამედ ენთუზიასტ მევენახეებს მათზე ხელი უნდა მიუწვდებოდეს. კარგია, რომ მსგავსი პრაქტიკა უკვე არსებობს. საგურამოში, ბიძინა ივანიშვილის დაფინანსებით, „ვაზისა და ხეხილის სარგავი მასალის წარმოების ეროვნული ცენტრი - აგრო“ თავის საკოლექციო ნაკვეთში ვაზის 437 ქართულ ჯიშს იცავს, ამრავლებს და იმავდროულად, უფასოდ ურიგებს სხვა სანერგეებს, რომლებიც მოწოდებულნი არიან, იშვიათი ჯიშები მევენახე-გლეხებში გაავრცელონ. ამ მიმართულებით ასევე წინგადადგმული ნაბიჯია აჭარაში აგროსერვისცენტრის გახსნა, რომელიც აჭარის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს დაქვემდებარებაშია და ერთერთ მიზნად დასახული აქვს ვაზის უვირუსო, ჯანსაღი ნერგების წარმოება. იმედია, აგროსერვისცენტრი თავის ინტელექტუალურ და მატერიალურ-ფინანსურ რესურსებს უსამართლოდ მივიწყებული აჭარული ვაზის ჯიშების გამრავლებასაც მოახმარს. აჭარაში მევენახეობის აღორძინებისთვის კარგი წინაპირობაა მევენახე-გლეხების მზარდი ინტერესი, დაიწყონ ღვინის წარმოება. მართალია, ახალი ვენახების გაშენებისას ჯერ-ჯერობით უფრო მეტად გურულ ჩხავერსა და იმერულ ცოლიკოურს წყალობენ, მაგრამ მათ ვენახებში რამდენიმე ძირ აჭარულ ჯიშსაც იპოვნით. ეს კი დასაწყისისთვის ძალიან კარგია.

ალეკო ცქიტიშვილი

A d j ar i a n

V i n e

Var i e t i e s :

Pr e s e n t

a n d

F u t u r e 134

135

Present and Future

Adjarian vine varieties on the brink of extinction were moved into special vineyards and studied in the following years, namely: White Almura, Black Almura, Akhalaki, Batomura, Garden Grape, Brola, Burdzgala, Butko, Gorgouli,Vaio Saperavi,Tetra,Turvandi,White Kaikatsishviliseuli, Kviristava, Kibura, Kirtsitela, Klarjuli, Koloshi, Kordzala, White Livanura, Black Livanura, Matenauri, Magara, Mekrenchkhi, Miskieta, Mortskhula, Mtsvanura,Adjaruli Mtsvane, Orjokhuli, Povnili, Salikvlevi,Adjaruli Saperavi, Satsuri (Satsuravi), Skhaltauri, Forest Vine, Forest Grape, Korkauli, Shavshura, Shishveli, Adjaruli Chitistvala, Chkhushi, Tsvite, Adjaruli Tskhenisdzudzu, Tsvite, Tchetchibera, Tchipakuri, Tchodi, Adjaruli Kharistvala, Khopaturi, Javakhetura, and Jineshi.

F u t u r e

The majority of Adjarian vines are quality vines in terms of wine-making. Others can be grown and used as fruit. Academician Niko Ketskhoveli wrote about the great potential of these vines back in the 1960s for the hospitality industry of the Adjarian coast. In such a way, two goals can be achieved: the saving of rare Adjarian vines and the offering of a unique local product to consumers of the tourist industry. Adjaruli Tskhenisdzudzu, Povnili, Kharistvala Adjaruli, and some other grape varieties are of particular value as fruits rather than as wine material.

a n d

Some vines such as Klarjuli and Makhaturi were found to be growing throughout both Guria and Adjara (Koloshi and Chkhushi were also found in Samegrelo). As a consequence, these varieties are considered local to both regions. We should also remember that a large part of Adjara belonged to Guria for a period and thus some vines of Adjara and Guria can also be considered native to the two regions. Ultimately, the most significant aspect is that these vine varieties only add to the vast Georgian vine gene bank.

Pr e s e n t

It is from this very study that we learn how the experts of those times traveled around the region’s villages and cataloged local vines. The names of some vines had even been forgotten, since, in over three centuries of Ottoman rule, wine was not made due to religious considerations- many grapes grew unattended and were only consumed as fruit. As a result, in the study, such nameless varieties were given the names of the villages they were found in (for example, Almura) or the names by which they were described by local farmers (for example, Forest Vine or Forest Grape).

Var i e t i e s :

A comprehensive ampelographic study and cataloging of Adjarian vine varieties began in the 1930s and led to the rediscovering of several vine species. The greatest credit in this deed goes to famous ampelographer Maxime Ramishvili whose fundamental work, titled “Vine Varieties of Guria, Samegrelo and Adjara,” is considered among the most reliable guides even today.

V i n e

Adjara is one of the oldest wine-making regions in Georgia – proved so by the great number of local vine varieties, centuries-long wine-making tradition and by archeological findings. Although the conquest by the Ottomans in the 16th century, along with the spread of the Muslim religion, in general weakened the wine-making industry, Adjarian farmers managed to maintain a number of their unique vine varieties for future generations, with many of those varieties having made it to the present day.

A d j ar i a n

Adjarian Vine Varieties:

A d j ar i a n

V i n e

Var i e t i e s :

Pr e s e n t

a n d

F u t u r e

136

In the last century, with the aim of effectively fighting vine diseases, vines were grown close to the ground (particularly Tsolikouri and Chkhaveri), despite the fact that the majority of the Adjarian vines are high-hanging by nature. Experts now recommend growing Adjarian vines using the so-called Olikhnari vine-growing technique which holds the grapes in a position that is neither high nor low, allowing the grapes to be easily taken care of.

In recent years the wine-making industry of Adjara has been on the rise. Farmers have started growing new vineyards- particularly of Tsolikouri and Chkhaveri grapes, as these two varieties are highest in demand and also the most profitable to produce. A boost to local vine growers was given by the Adjarian Wine House, a small wine factory established in the Khelvachauri Municipality, which collected Chkhaveri grapes from local farmers for GEL 4-5 and sold the wine made from them on the Adjarian market.

Another stimulating event for the industry is the Festival of Homemade Wines held in Batumi with the support and blessing of Dimitri, the Metropolitan of Batumi and Lazeti, North America and Canada.Vine growers from all over Georgia take part in the festival.

In 2010, the wines of Teimuraz Gorgiladze from Vaio village in the Keda Municipality won several medals.

Gorgiladze is an agriculturalist and grows 30 different vine varieties in his vineyard. Most of them are vines unique to Adjara. He also grows saplings and does so with great professionalism. In 2012, 1500 of his Chkhaveri saplings of were given to farmers in Merisi village of the Keda Municipality within the framework of a joint project by the Caucasus Environment NGO Network (CENN) and the Wine Club.

The best natural conditions for growing vines in Adjara are in the villages of the Keda and Shuakhevi Municipalities where both the climate and the soil allow for the cultivation of the finest varieties.

The farmers in Khelvachari and Kobuleti Municipalities are advised to grow grape varieties that are best consumed as fruits rather than wine, however some villages in Khelvachauri also allow for

the cultivation of vines for wine-making. Historically, vine growing was also developed in the Khulo Municipality. Worthy of particular mention is Chao village where the afore-mentioned Maxime Ramishvili discovered several forgotten vines.

In the 20th century Keda was home to a test vineyard housing Adjarian native vine varieties. It would be beneficial to revive such test vineyards today- not in the original Soviet style in which such land plots were closed, but rather in a modern open era style where grape-growing enthusiasts can access them. And it is good that such practice already exists- Saguramo is home to the National Center of Vine and Fruit Saplings “Agro,” which houses, grows and distributesfree of charge- 437 Georgian vine varieties.

Another step in this regard is the opening of an Agricultural Service Center in Adjara under the Ministry of Agriculture of Adjara.The aim of such a center is to produce virus-free, healthy saplings. It is hoped that the center will also use its intellectual and material resources to revive and spread Adjarian vine varieties.

A good precondition for the revival of vine growing in Adjara is the increasing interest of local farmers in producing wine. Even though most of them grow just the Chkhaveri of Guria and the Tsolikouri of Imereti, you can also occasionally come across several native Adjarian vines. This, at least, is a foundation to build upon.

In the photos: High-hanging vine (Maghlari) in Tsoniarisi (Gelauri), Merab Takidze’s vineyard.

Adjarian Wine House High-hanging Chkhaveri (Maghlari) in Dandalo, Merab Khalvashi’s vineyard.

“Porto Franco” – a wine made from the Adjara-grown Chkhaveri.

By Aleko Tskitishvili

138

ფესტივალების ქალაქი

B a t u m i

G e o rg i a ’ s

F e s t i v al

C i t y

ბათუმი

უკანასკნელ პერიოდში ბათუმი საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად განვითარებადი ქალაქია, განსაკუთრებით - ტურიზმის სფეროში. ამ თვალსაზრისით, ბათუმის მნიშვნელობა არა მარტო საქართველოში, არამედ, შეიძლება ითქვას, მთელს კავკასიის რეგიონში იზრდება. თუმცა, ტურიზმის გარდა, ბათუმს წარმატებით შეუძლია საკუთარი თავის პოზიცირება, როგორც საფესტივალო ქალაქისა. ამისთვის შესაბამისი წინაპირობებიც არსებობს: კარგი გეოგრაფიული მდებარეობა, საჭირო სატრანსპორტო კავშირები, პლაჟები, სწრაფად განვითარებადი ტურისტული ინფრასტრუქტურა და სხვა. ტურიზმის განვითარებას მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს ქალაქში ორგანიზებული კულტურული ღონისძიებები, რომლებიც ბათუმს, როგორც ტურისტულ ქალაქს, მეტ ფასეულობას სძენს და გაცილებით მიმზიდველსა და საინტერესოს ხდის. ზღვის, ქართული ღვინისა და სამზარეულოს გარდა, ბათუმში ჩამოსული სტუმრებისთვის კულტურული ღონისძიებებიც (ფესტივალები, კონცერტები) არანაკლებ მნიშვნელოვანია. ბათუმის საერთაშორისო კინოფესტივალი BIAFF და ახლადშექმნილი მუსიკალური ფესტივალი BATUMI CALLING აღსანიშნავი მოვლენებია ბათუმის კულტურული ცხოვრებისთვის, რადგან მათ აქვთ დიდი პოტენციალი, განსაკუთრებული წვლილი შეიტანონ ბათუმის, როგორც

ტურისტული ქალაქის პოპულარიზაციაში.

BIAFF-ი (ბათუმის საავტორო კინოს საერთაშორისო ფესტივალი) 2006 წელს დაარსდა, რომელიც საქართველოში თანდათანობით ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი

139 Amirousafiri (ირანი), Pawel Pawlikowski (დიდი ბრიტანეთი) და ა.შ.

საქართველოს ეროვნული კინოცენტრი, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო, აჭარის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო.

თბილისის თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტი, ბათუმის ხელოვნების უნივერსიტეტი, კავკასიის უნივერსიტეტი და ა.შ. მხარდამჭერთა სიას ემატება კერძო კომპანიებიც. მათ შორისაა Radisson Blu Hotel, Batumi, რომელიც უკვე სამი წელია ფესტივალის ოფიციალური სასტუმრო გახლავთ.

საპატიო სტუმრის სტატუსით კინოფესტივალზე სხვადასხვა წელს იმყოფებოდნენ მსოფლიოში ცნობილი რეჟისორები: Bela Tarr (უნგრეთი), Marlen Khutsiev (რუსეთი), Nuri Bilge Ceylan, Yesim Ustaoglu (თურქეთი), Zbigniew Rybczynski, Krzystof Zanussi, Jerzy Radziwilowicz, Jerzy Sturr (პოლონეთი), Jos Stelling (ჰოლანდია), Otar Iosseliani, Mikheil Kobakhidze, Alexander Rekhviashvili, Nana Jorjadze, Irakli Kvirikadze, Rezo Cheishvili (საქართველო), Abbas Kiarostami, Dariush Mehrjui, Manijet Hekmat, Mohsen

KINOFUTURES – 2012-2013 წწ.-ში მოეწყო ტრენინგი დოკუმენტურ კინემატოგრაფიაში, ბრიტანელ პარტნიორებთან (POSTCODE FILMS) ერთად. ბრიტანელი ტრენერების მიერ ერთი კვირის განმავლობაში ტარდებოდა ინტენსიური ტრენინგები, რომლის ფარგლებშიც გათვალისწინებული იყო მოკლემეტრაჟიანი დოკუმენტური ფილმების გადაღებაც. სტუდენტები იღებდნენ სასარგებლო რჩვებს ტრენერებისგან ისეთ საკითხებში, როგორიცაა მონტაჟი, პიტჩინგი (PITCHING) და პროდიუსინგი.

ბათუმის კინოფესტივალის ინდუსტრიული ნაწილი 2011 წლიდან, BIAFF-ზე აქტიურად ვითარდება ინდუსტრიული ნაწილი. ინდუსტრიული შეხვედრების ფარგლებში, 2011 წელს, ფესტივალზე ჩამოსული იყვნენ ევროპის კინოაკადემიის, როტერდამის საერთაშორისო

C i t y

კულტურული ღონისძიების სახეს ღებულობს. ფესტივალი აქცენტირებულია არაკომერციულ და დამოუკიდებელ საავტორო კინოზე. ყოველწლიურად აქ წარმოდგენილია 80-მდე როგორც უკვე საკმაოდ ცნობილი, ისე ახალბედა რეჟისორთა ნამუშევრები (სრული და მოკლემეტრაჟიანი, მხატვრული და დოკუმენტური ფილმები) და საშუალოდ, 25 ქვეყანა ექცევა რეგიონალური და საერთაშორისო ყურადღების ცენტრში.

სცენარის განვითარების ტრენინგი პოლ კრონინის (Paul Cronin - ლონდონის კინოსკოლა) მიერ, 2011 წ.

F e s t i v al

კინოფესტივალზე საინტერესო კინოპროგრამის წარდგენის გარდა, მოწვეული რეჟისორების მიერ ყოველწლიურად ეწყობა მასტერკლასები და ვორქშოფები. 2011 წლიდან ამოქმედდა „BIAFF საზაფხულო კინოსკოლა“, რომლის ფარგლებშიც უკვე მოეწყო რამდენიმე მოკლევადიანი ტრენინგი:

G e o rg i a ’ s

ბრიტანეთის საბჭო, ფრანგული ინსტიტუტი, გოეთეს ინსტიტუტი, იტალიის საელჩო, აშშ-ს საელჩო, ისრაელის საელჩო, პოლონეთის ფილმების ინსტიტუტი, პოლონეთის აუდიო-ვიზუალური ფონდი, ესტონეთის კინოცენტრი, თურქეთის საკონსულო, ფონდი „ღია საზოგადოება საქართველო“ და ა.შ.

B a t u m i

ბათუმის კინოფესტივალის ოფიციალური პარტნიორია ქალაქ ბათუმის მერია. კინოფესტივალი ყოველწლიურად აფართოებს პარტნიორთა წრეს და ამ ეტაპზე მათ შორის არიან:

140

B a t u m i

G e o rg i a ’ s

F e s t i v al

C i t y

2013 წლის შეხვედრას თურქეთის მხრიდან ესწრებოდნენ სტამბოლის საერთაშორისო კინოფესტივალისა და „Meeting on the Bridge”-ის (სტამბოლის საერთაშორისო კინოფესტივალის ინდუსტრიული სექცია) მენეჯმენტი, თურქეთის კულტურის სამინისტროს წარმომადგენელი, თურქი რეჟისორები და პროდიუსერები. ორივე ქვეყნის კინოინდუსტრიის წარმომადგენლების დაინტერესებიდან გამომდინარე, აღნიშნული პლატფორმა ყოველწლიური იქნება და ერთობლივად მოხდება მუშაობის კოორდინაცია მხარდამჭერებისა და ფონდების მოზიდვის კუთხით, რაც ხელს შეუწყობს პლატფორმის შემდგომ განვითარებას (შეიძლება დაემატოს „works in progress“), ეს კი თავისთავად გაზრდის ეფექტურ თანამშრომლობასა და ერთობლივ წარმოებას ორ ქვეყანას შორის.

კინოფესტივალის, ჰ. ბალსის ფონდისა და ანჟეი ვაიდას კინოსკოლის (პოლონეთი) წარმომადგენლები. ეს შეხვედრები გაგრძელდა 2012 წელს და განხორციელდა პოლონელი, თურქი რეჟისორებისა და პროდიუსერების პირველადი ვიზიტების ორგანიზება, რომლებმაც განიხილეს შემდგომი ნაბიჯები. თურქულ მხარესთან მოლაპარაკებები და შეხვედრები გაგრძელდა 2013 წელს, ბერლინალესა და სტამბოლის კინოფესტივალის მსვლელობისას, ხოლო 2013 წელს, ბათუმის კინოფესტივალზე, „ქართულ-თურქული კოპროდუქციის“ პირველი შეხვედრა ჩატარდა. „ქართულ-თურქული კოპროდუქციის პლატფორმა“ ხორციელდება საქართველოს ეროვნული კინოცენტრის ხელშეწყობით და თურქული მხრიდან კოორდინაციას უწევს სტამბოლის საერთაშორისო კინოფესტივალის მენეჯმენტი, რაც მნიშვნელოვნად განაპირობებს მის შემდგომ წარმატებას. მთავარი მიზანია ურთიერთობებისა და კავშირის გაუმჯობესება თურქ და ქართველ რეჟისორებსა და პროდიუსერებს შორის, რაც ხელს შეუწყობს ერთობლივი კინოპროექტების რეალიზაციას.

2013 წელს ასევე დაიწყო ძალიან საინტერესო პროექტი – Film London-ის სამდღიანი ტრენინგ პროგრამა კინოწარმოების სფეროში - Microwave’s MICROSCHOOL. BIAFF 2013-ზე, Film London-თან და ბრიტანეთის საბჭოსთან პარტნიორობით დაიგეგმა ინტენსიური სამდღიანი ტრენინგი კინემატოგრაფისტთა ჯგუფებისთვის, რომელიც მიზნად ისახავს პროექტების განვითარებას. Microschool International–ის ბაზა არის Film London–ის Microwave’s Microschool. ტრეინინგში მონაწილეობა შერჩევის საფუძველზე ხდება. Microschool შედგება სემინარების, მასტერ-კლასებისა და ინდივიდუალური სესიებისგან. ყურადღება გამახვილებულია ცალკეული პროექტების განვითარებაზე და ფილმების შექმნაზე მცირე ბიუჯეტით. წელს პროგრამაში ხუთი ქართული და ერთი ბრიტანული პროექტი მონაწილეობდა და მათ საკმაოდ სასარგებლო და საინტერესო რჩევები მიიღეს ტრენერებისგან კინოპროექტების შემდგომი განვითარების საკითხებთან დაკავშირებით.

2013 წელს BIAFF-ზე იყო სასიამოვნო სიახლე - გარე კინოჩვენებები ქალაქის ცენტრში, ერას მოედანზე, რამაც მრავალი მაყურებელი მიიზიდა. ადგილობრივ და სხვადასხვა ქალაქებიდან ჩამოსულ კინომოყვარულებს საშუალება მიეცათ, სექტემბრის მშვიდი საღამოები ერას მოედანზე, კომფორტულ შეზლონგებში მოკალათებულებს, ფილმის ყურებაში გაეტარებინათ. ამ პროექტის განხორციელებას კინოფესტივალი მომავალი წლისთვისაც გეგმავს.

BIAFF 2014 - ბათუმის მე-9 საერთაშორისო კინოფესტივალი 2014 წლის 14-21 სექტემბერს გაიმართება და აუდიტორიას მრავალ საინტერესო ფილმსა და სტუმარს ჰპირდება. სიახლეები ფესტივალის შესახებ შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ მისამართებზე - www.biaff.org, www.facebook.com/ biaffbatumi. „Batumi Calling“ ახალი მუსიკალური ფესტივალია, რომელიც პირველად 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. მსგავსი საერთაშორისო მუსიკალური ღონისძიების

141

ბათუმი გიხმობთ! - გაატარეთ სასიამოვნო დრო ზღვისპირეთში, ისიამოვნეთ კარგი მუსიკითა და ახალი ფილმებით, და საინტერესო მუსიკოსებთან, რეჟისორებთან ურთიერთობის კარგი შანსით! ჩატარების ერთ-ერთი უმთავრესი მიზანი არასეზონურ პერიოდში ქალაქში ტურისტების მიზიდვა გახლდათ. ფესტივალი ორგანიზებული იყო საერთაშორისო მუსიკალურ ფესტივალთან თანამშრომლობით „World of Guitar“ (რუსეთი), რომელიც უკვე 16 წელია არსებობს და

ზვიად ელიზიანი ბათუმის საერთაშორისო კინოფესტივალისა და მუსიკალური ფესტივალის - BATUMI CALLING-ის მენეჯერი

C i t y

ორივე საერთაშორისო ფესტივალი, რომელიც ბათუმში სექტემბერში იმართება, არასეზონურ პერიოდში ტურისტული მოთხოვნის სტიმულირებას მოახდენს, რაც განაპირობებს ტურისტების მოზიდვას ზაფხულის აქტიური სეზონის შემდეგაც. სექტემბერს ხშირად „ხავერდოვან სეზონსაც“ უწოდებენ და მართლაც რომ არაჩვეულებრივი დროა, დატკბეთ მშვიდი ზღვით, ნაკლებად ხალხმრავალი პლაჟითა და ბულვარით. ასე რომ, ტურისტებს შეუძლიათ თამამად დაგეგმონ დასვენება სექტემბრის ბათუმში, სადაც ზღვასთან ერთად, სასიამოვნო დასვენებას საინტერესო კინო და მუსიკალური ფესტივალებიც უზრუნველყოფს.

F e s t i v al

BATUMI CALLING-ი იქნება ყოველწლიური ფესტივალი, რომელიც 4-5 დღის განმავლობაში სექტემბრის პირველ კვირაში ჩატარდება. უცხოელ პარტნიორებთან თანამშრომლობით, იგეგმება რამდენიმე ცნობილი მუსიკოსის მოწვევა და ამდენად, ბათუმი სასიამოვნო და საინტერესო ღონისძიებას ჰპირდება მუსიკის მოყვარულებს მომდევნო ფესტივალზე.

G e o rg i a ’ s

2013 წელს BATUMI CALLING-მა საქვეყნოდ ცნობილ, „გრემის“ ოთხგზის ნომინანტ ვირტუოზ გიტარისტს - სტენლი ჯორდანსა (აშშ) და გამოჩენილ კლასიკურ გიტარისტს დიმიტრი ილარიონოვს (რუსეთი/გერმანია) უმასპინძლა. ფესტივალში მონაწილეობა მიიღეს ახალგაზრდა ადგილობრივმა მუსიკოსებმაც - ჯგუფები: ASEA SOOL (ბექ ბექსონი და ათინა კორნელიუსი), POST OTTO და მეგი გოგიტიძე თავის ბენდთან ერთად Maggie N’ Guys. ფესტივალის ერთ-ერთი მიზანი ისიცაა, რომ ცნობილ მუსიკოსებთან ერთად, მონაწილეობის მიღებით შანსი მიეცეს დამწყებ ადგილობრივ ტალანტებს, საერთაშორისო ასპარეზზე გაიტანონ თავიანთი შემოქმედება.

B a t u m i

არაერთ ცნობილ მუსიკოსს უმასპინძლა. მათ შორისაა: პაკო დე ლუჩია, ალ დი მეოლა, ხუან მანუელ კანისარესი, კინგ კრიმსონი და სხვები. ფესტივალი ხორციელდება GEORGIA CALLING-ის კონცეფციის ფარგლებში (ორგანიზატორები ზვიად ელიზიანი და ევგენი გორინი), რომლის მიზანიც მსგავსი საერთაშორისო კულტურული ღონისძიებების საშუალებით, ბათუმის პოპულარიზაცია და კულტურული ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობაა.

B a t u m i

G e o rg i a ’ s

F e s t i v al

C i t y

142

Batumi

Georgia’s BIAFF

Festival

City

Batumi has become one of the most actively developing cities in Georgia over recent years, especially in the tourism and hospitality sphere, emerging as a major tourism destination in the country as well as in the Caucasus region as a whole. But besides tourism, Batumi can also successfully position itself as a FESTIVAL CITY. For this, it has all the major premises – a strategic geographical location, the necessary transportation links, a beach area, and rapidly expanding tourism infrastructure. The development of tourism is facilitated by the existence of various cultural events in the city, events which add value to the city as a tourism destination and increase its appeal because, aside from the beach and Georgian wine and cuisine, tourists arriving in Batumi also get to experience interesting cultural events such as festivals and concerts.

B a t u m i

G e o rg i a ’ s

F e s t i v al

C i t y

144

The BIAFF (Batumi International Art-house Film Festival) along with the recently started BATUMI CALLING Music Festival are fantastic additions to the Batumi cultural scene and each has great potential to contribute to the popularization and branding of Batumi city.

The BIAFF started life in 2006 and is evolving gradually to become one of the major cultural events in Georgia. The main focus of the BIAFF is art-house cinema (non-commercial and independent), each year featuring approximately 40 cutting-edge films by some of the world’s finest film-makers, as well as 40 short films by aspiring directors of the Young Filmmakers. Over 25 countries are represented each year- attracting both regional and international attention.

Guests and celebrities who have attended BIAFF in the past include world famous cinematographers: Bela Tarr (Hungary); Nuri Bilge Ceylan (Turkey); Zbigniew Rybczynski, Krzysztof Zanussi, Jerzy Radziwilowicz, and Jerzy Sturr (Poland); Pawel Pawlikowski (UK); Marlen Khutsiev (Russia); Jos Stelling (Netherlands);Abass Kiarostami, Dariush Mehrjui, Manijet Hekmat, Mohsen Amirousafiri, and Ramtin Lavafipour (Iran); and Otar Iosseliani, Alexander Rekhviashvili, Rezo

Cheishvili, Mikheil Kobakhidze, and Nana Jorjadze (Georgia).

The official partner of the BIAFF is Batumi City Hall. During its eight years of existence the BIAFF team has managed to vastly expand the circle of its supporters, amongst which can be counted: the Georgian National Film Center, the Ministry of Culture and Monument Protection of Georgia, the Ministry of Education, Culture and Sports of the Autonomous Republic of Ajara, the British Council, the Goethe, French and Polish Film institutes, as well as various embassies (US, Italian, Israeli, Turkish, and Netherlands, amongst others). Additionally, over time, private companies have also started to join the sponsors list, among them Radisson Blu Hotel, Batumi, which, to date, has been the official partner hotel of the BIAFF for three years running.

Besides an interesting film program, the annual BIAFF features master classes by famous Georgian and foreign cinematographers, providing a unique opportunity for participants to meet film directors, producers and actors, and to discuss with them cinema-related issues. Two years ago the BIAFF summer film school was launched

145 and several workshops were organized for young Georgian filmmakers and film school students, including the following: Script Development Training in 2011 by Paul Cronin (USA, UK),

B a t u m i

Kino Futures Docs Film Workshops - Following its successful launch in 2012, Postcode Films and BIAFF held a second session of Kino Futures Workshops at BIAFF 2013. Over the course of the week, participants made short documentary films about the local area.

Along the way, key skills for the international documentary market were developed, including idea-development, pitching, producing, filming, and editing.

G e o rg i a ’ s

In 2011, BIAFF added a BIAFF Industry Meetings section to its agenda, which aims- through the hosting of thematic meetings, workshops and co-production platforms -to contribute to the development of the cinema sector and cinema professionals in Georgia and to promote Ajara as a film shooting destination. In this point, it is able to serve as an important promotional tool for the Ajara region in the long-term perspective since attracting international film coproductions will increase both the city’s and the region’s international visibility and additionally generate a positive influence on touristic development.

International Micro-School Georgia 2013 - at this year’s BIAFF, Film London launched an international micro-school for film-makers in Georgia, with the support of the British Council and Georgian National Film Center. The program is an effective training platform for Georgian film-makers and producers and aims to stimulate entrepreneurial film-making and support talented individuals who have a clear vision for their target audience and the market for their films. Classroom sessions focus on subjects including the film value chain, development, sales, marketing, and direct distribution. In addition, teams benefit from one-to-one project work with a team of dedicated mentors.

Another novelty introduced at the 2013 BIAFF was the OUTDOOR CINEMA, involving evening screenings in the ERA Square in Batumi city center which the audience could enjoy from their places in comfortable deck chairs under the warm September skies. Such open-air film screenings proved a great success and were enjoyed by both local and visiting cinema lovers. The BIAFF plans to repeat the OUTDOOR CINEMA project in future years.

BIAFF 2014 - the 9th BIAFF Film Festival will take place from 14-21 September, 2014 and will offer its audience many exciting new films, as well as guaranteeing the participation of a number of interesting guests. The latest news about the BIAFF can be found online at: www.biaff.org, www.facebook.com/biaffbatumi BATUMI CALLING is a new music festival which was launched in October 2013. One of its major goals was to create an international musical event during the low season able to attract a greater number of tourists to the city. The festival is organized in cooperation with international music festival “World of Guitar” (Russia) which has a 16 year history bringing together world famous musicians including

C i t y

The Georgian-Turkish Co-Production Panel - organized in cooperation with the Istanbul Film Festival and through the support of the Georgian National Film Center, the panel introduces producers and directors from Georgia and Turkey, as well as representatives from the Georgian National Film Center, the Istanbul International Film Festival, the Ministry of Education, Culture and Sports of the Autonomous Republic of Ajara, and the Ministry of Culture of Turkey.

The main goal of the Georgian-Turkish Co-production Panel meeting is to improve the cooperation and networking of Turkish producers and their Georgian counterparts, with the purpose of making joint film projects. Participants become familiar with film production financing, the co-production processes in Turkey and Georgia, financial solutions, co-production opportunities, and determine perspectives for future cooperation and so on.

F e s t i v al

As part of the BIAFF industry section, the festival has begun two important industry projects:

B a t u m i

G e o rg i a ’ s

F e s t i v al

C i t y

146

Paco De Lucia, Al Di Meola, Juan Manuel Canizares, King Crimson and more. The new festival is part of the GEORGIA CALLING concept, created by organizers Zviad Eliziani & Evgeny Gorin, which, in its long-term, envisages promoting Batumi as a place for interesting cultural events and cultural tourism.

In 2013 BATUMI CALLING hosted world famous virtuoso guitarist and four times Grammy nominee Stanley Jordan (USA) and one of the best classic guitarists, Dimitri Illarionov (Russia/Germany). The festival also featured some local young talents such as Asea Sool (Bek Bekson & Atina Kornelius), Post ottO and Megi Gogitidze with the band Maggie N’ Guys. Another aim of BATUMI CALLING, together with bringing world known musicians to Batumi, is to give a chance for emerging talents in Georgia to show their music and to promote themselves on the international music scene.

BATUMI CALLING will be an annual festival which will take place in the first week of September and will last 4-5 days. In cooperation with international partners it is planned each time to bring several well-known musicians to Batumi so that both locals and visitors throughout the city can enjoy great musical performances.

Two international festivals taking place during the first half and middle of September will serve as a stimulating factor for bringing more tourists to Batumi following on from the high summer season.

September (often named the “velvet season”) is one of the best times of year to visit Batumi due to the less crowded beaches and boulevard, and mild weather. It is hoped that in future many tourists will mark September on their travel calendars with Batumi as their destination- the place for a pleasurable coastal vacation combined with music and cinema.

Batumi is calling YOU – enjoy a seaside holiday, excellent music and the latest cinema offerings- with a good chance of meeting a few music and film celebrities too!

Zviad Eliziani Manager of the Batumi International Art-house Film Festival (BIAFF) & BATUMI CALLING Music Festival

აგვისტო / August

ივლისი / July

ივლისი / July ეკატერინე ათანელიშვილი

ივან ანენკო

ეთერ წიწილაშვილი

სპა თერაპევტი

ინჟინერი

Ekaterine Atanelishvili Spa Therapist

Ivan Anenko Engineer

მიღება განთავსების განყოფილების თანამშრომელი Eter Tsitsilashvili Receptionist

სექტემბერი / September

სექტემბერი / September

აგვისტო / August

Em p l o y e e

o f

t h e

m o n t h

148

ალა ავეტისიანი

ედგარ აბდულაევი

ნინა ბუიღლიშვილი

დიასახლისი

მიმტანი

Alla Avetisian Housekeeper

Edgar Abdulaev Waiter

დასუფთავების სამსახურის ზედამხედველი Nina Buiglishvili Housekeeping Supervisor

ივლისი / July

o f

ნადეჟდა სვირსკაია

OTS ოპერატორი

ინჟინერი

მიმტანი

Tornike Beroshvili OTS Operator

Levan Apshilava Engineer

Nadejda Svirskaya Waitress

ოქტომბერი / October

აგვისტო / August

სექტემბერი / September

ლევან აფშილავა

ბესო შავიშვილი

იმედა შანიძე

მელანო თურმანიძე

ზედამხედველი

საწყობის გამგე

კაპიტანი

Beso Shavishvili Supervisor

Imeda Shainidze Store Keeper

Melano Turmanidze Captain

m o n t h

თორნიკე ბეროშვილი

t h e

ოქტომბერი / October

Em p l o y e e

ოქტომბერი / October

149

EVENTS

e v e n t s

150

Anne Semonin Spa membership event at the Radisson Blu Iveria Hotel

151

e v e n t s

MoĂŤt & Chandon event at Oxygen Bar at the Radisson Blu Iveria Hotel

Sunday Brunch Press Tour at the Radisson Blu Iveria Hotel

e v e n t s

152

Anne Semonin Spa Press Tour at the Radisson Blu Iveria Hotel

World Stray Animal Day at the Radisson Blu Iveria Hotel

e v e n t s

154

Meeting with partners of the Corporate Publication of the Radisson Blu

Wine & Cheese evening at the Radisson Blu Iveria Hotel

155

e v e n t s

Gingerbread House Decoration at the Radisson Blu Iveria Hotel

e v e n t s

156

Anne Semonin Spa membership event at the Radisson Blu Hotel, Batumi

Responsible Business Action Month at the Radisson Blu Hotel, Batumi

Christmas Tree Decoration at the Radisson Blu Hotel, Batumi

GUIDE SHOPPING

GUIDE SHOPPING

GUIDE

SHOPPING GUIDE

SHOPPING