Hoe gaat het met de libellen? De libellen laten sinds het begin van het Meet programma Libellen een duidelijk positiever beeld zien dan de dagvlinders. Lange tijd gingen veel libellensoorten dan ook vooruit. Dit kon vooral gerelateerd worden aan de verbetering van de waterkwaliteit en aan de opwarming van het klimaat. De laatste jaren lijkt er echter een verandering op te treden. Gaat het nog wel zo goed met de libellen?
Verspreiding van libellen Index (trend 1991 = 100) 200
Waarneming Trend Onzekerheid trend
150
100
50
0 1995
2000
2005
2010
2015
2020
Bron: NEM (Vlinderstichting, CBS)
Wie in 2018 naar libellen heeft gekeken, zal waar schijnlijk zeggen dat er nog niets aan de hand lijkt te zijn. Het warme weer in de eerste helft van de zomer had een positief effect op veel soorten. Vooral warmteminnende soorten (zoals vuur libel, zuidelijke keizerlibel, zuidelijke glazenmaker, zuidelijke oeverlibel en beekoeverlibel) en voor jaarssoorten (zoals vroege glazenmaker, gevlekte witsnuitlibel, noordse witsnuitlibel, smaragdlibel en beekrombout) hadden een goed jaar in 2018.
Trend is omgeslagen
Ook de trendgrafiek over de periode 1991 – 2018 ziet er overwegend groen uit. Maar liefst 36 soor ten gaan in die periode vooruit, negen zijn stabiel en elf gaan achteruit. Kijken we echter naar de trendgrafiek van alleen de laatste tien jaar (20082018), dan ziet het beeld er veel minder rooskleu rig uit. Opeens gaan dan nog maar 20 soorten vooruit, 17 zijn er stabiel en 19 gaan er achteruit. We zien ook dat slechts twee soorten het in de af gelopen tien jaar een klein beetje beter doen dan in de periode vanaf 1991, dat zijn bruine en blauwe glazenmaker. Achttien soorten zijn een categorie gezakt (bijvoorbeeld van matige toename naar stabiel). Negen soorten zijn zelfs twee categorie ën achteruit gegaan (bijvoorbeeld van matige toe name naar matige afname). De grootste verliezers zijn noordse glazenmaker en kanaaljuffer, allebei soorten die vanaf 1991 vooruit gingen, maar in de laatste tien jaar weer afnemen.
16
CBS/mrt19 www.clo.nl/nl138714
De opgaande trend bij libellen is afgevlakt.
Waterkwaliteit is niet voldoende
Het gaat dus niet meer zo goed met de libellen als tien jaar geleden. Vrij veel soorten gaan zelfs weer achteruit. Het water is een stuk schoner dan twintig jaar geleden maar blijkbaar worden de condities voor een aantal soorten nu weer slechter. Nadere analyses van de trends van verschillende soorten zijn nodig om te achterhalen wat de oorza ken zijn. Overigens moeten we nog maar afwachten of 2018 werkelijk een goed jaar was voor libellen. In de tweede helft van de zomer zijn door de aan houdende warmte veel voortplantingswateren verdroogd. Wat dit voor effect gaat hebben, zal grotendeels nog moeten blijken in 2019.
De kanaaljuffer heeft over de gehele periode een positieve trend, maar gaat over de laatste tien jaar juist achteruit.
Trends2008-2018 2008 - 2018 Trends
Trends1991-2018 1991 - 2018 Trends Gevlekte witsnuitlibel Zuidelijke oeverlibel Bruine korenbout Vuurlibel Beekoeverlibel Vroege glazenmaker Bosbeekjuffer Bruine winterjuffer Blauwe breedscheenjuffer Zwervende heidelibel Hoogveenglanslibel Tengere grasjuffer Koraaljuffer Tengere pantserjuffer Weidebeekjuffer Smaragdlibel Zuidelijke keizerlibel Glassnijder Bruine glazenmaker Azuurwaterjuffer Grote keizerlibel Kleine roodoogjuffer Gewone oeverlibel Platbuik Groene glazenmaker Gevlekte glanslibel Bruinrode heidelibel Grote roodoogjuffer Blauwe glazenmaker Paardenbijter Metaalglanslibel Variabele waterjuffer Viervlek Houtpantserjuffer Lantaarntje Beekrombout Watersnuffel Bloedrode heidelibel Venwitsnuitlibel Steenrode heidelibel Vuurjuffer Bandheidelibel Noordse winterjuffer Noordse witsnuitlibel Gewone pantserjuffer Gewone bronlibel Plasrombout Tangpantserjuffer Zwarte heidelibel Maanwaterjuffer Speerwaterjuffer Kanaaljuffer Noordse glazenmaker Zwervende pantserjuffer Venglazenmaker Geelvlekheidelibel
Sterke Sterke afname afname Ma�ge Ma ge afname afname Stabiel Stabiel Ma�ge Ma ge toename toename Sterke Sterke toename toename
De bandheidelibel heeft over de gehele periode een sterke toename maar is over de laatste tien jaar slechts stabiel.
Vlinderstand 2019 17