VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 25 • NUMMER 12 • DECEMBER 2019
Veterinair Monitoringsonderzoek Mycoplasma bovis Momenteel wordt in opdracht van Zuivel NL en Stichting Brancheorganisatie Kalversector op melkveebedrijven onderzoek gedaan naar het vóórkomen van infecties met Mycoplasma bovis (M. bovis) in Nederland. Bloedmonsters en een tankmelkmonster van random geselecteerde bedrijven worden onderzocht op antistoffen tegen M. bovis en de veehouders ontvangen hiervan de uitslagen. Op de testuitslagen wordt de relatieve hoeveelheid M. bovis-antistoffen weergegeven op een schaal van 0 (niets aangetoond) tot en met +++++ (zeer veel aangetoond). Bij bloedonderzoek zijn uitslagen van +++ of hoger een aanwijzing voor recente infecties met M. bovis. Uitslagen van + of ++ kunnen duiden op het begin of het einde van een infectie. De bepaling van antistoffen in tankmelk is nieuw. Voor dit onderzoek worden dezelfde uitslagcategorieën gebruikt als bij het serumonderzoek. Voorlopige ervaring laat zien dat de tankmelktest relatief gevoelig is; soms wordt in tankmelk een hogere uitslagcategorie gevonden dan bij serumonderzoek van de individuele dieren op het bedrijf. Als alle resultaten van het tankmelkonderzoek en de individuele onderzoeken beschikbaar zijn, kan er beter dan nu duiding worden gegeven aan de resultaten van het tankmelkonderzoek. Hierover wordt u nader geïnformeerd. dr. Marian Aalberts, veterinair microbioloog i.o. en drs. Patty Penterman, dierenarts rundvee
Monitoring blauwtong gestart GD voert elk jaar vanaf eind november de monitoring op blauwtong uit. Indien dit onderzoek gunstig verloopt behoudt Nederland de vrijstatus. In omringende landen komen meerdere haarden van blauwtong voor, veroorzaakt door verschillende serotypen van het blauwtongvirus (BTV). Sinds augustus 2015 komt BTV-8 voor in Frankrijk en vanaf het indexbedrijf heeft de infectie zich geleidelijk over Frankrijk verspreid. In 2017 vond in Frankrijk introductie plaats van BTV-4. Vervolgens is heel Frankrijk toezichtsgebied geworden voor BTV-4 en BTV-8. In 2018 is heel Zwitserland toezichtsgebied voor BTV-8 geworden. In Italië speelt sinds november 2017 BTV-3, een serotype dat daarvoor niet eerder was aangetoond in Europa. Sinds december 2018 komt BTV-8 voor in Zuidwest-Duitsland en na het aantonen van een BTV-8-infectie heeft België in maart 2019 haar hele grondgebied tot beschermingszone verklaard. De BTV-monitoring zal duidelijk maken of BTV-8 wel of niet de grens met België of Duitsland is overgestoken.
Ophalen monster-/ sectiemateriaal feestdagen Nox haalt tijdens kerst (24 t/m 26 december) en oud en nieuw (31 december en 1 januari) geen monstermateriaal op. U kunt het wel aanmelden zoals u gewend bent via 0900-2020012 of de Innight App. Nox haalt de monsters dan de eerstvolgende nacht dat er weer wordt gereden op. Op 24 en 27 december rijdt de ophaaldienst voor sectiemateriaal de reguliere route en verrichten onze pathologen ook secties. Met kerst (25 en 26 december) en op nieuwjaarsdag (1 januari) gelden de spoed- en consignatiediensten. De ophaaldienst haalt dan tegen het vaste spoedtarief de dieren op en bewaart ze gekoeld tot de eerstvolgende werkdag.
Vragen? Neem contact op! Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 0900 - 7100 000. Via het keuzemenu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben. Voor de verschillende diersoorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00 Rund UGA: 15.00 – 17.00 Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 Varken: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00 Pluimvee: 08.30 – 17.00, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): 15.00 – 17.00
dr. Piet Vellema, dierenarts kleine herkauwers Veterinair, december 2019 -
VET1912.indd 1
1
10-12-19 12:36
Tara de Haan, MSc Projectleider Kleine Herkauwers, Paard en Gezelschapsdieren
Samen werken aan uiergezondheid Het UGA-team krijgt vaak de vraag wat de beste therapie is voor mastitis- of uiergezondheidsbedrijfsproblemen. Het is daarbij belangrijk om te weten welke ’vijand’ een hoofdrol speelt bij het optreden van uiergezondheidsproblemen op een melkveebedrijf.
Klinische Avonden Paard: een terugblik Met dertien cursussen in de voorgaande jaren en de volgende alweer in het vooruitzicht, zijn de Klinische Avonden Paard ondertussen een welbekend fenomeen onder Nederlandse paardendierenartsen. Ieder jaar organiseren GD, Pavo en Virbac deze vakinhoudelijke nascholing, waarbij bijzondere sprekers presentaties geven over actuele en praktische onderwerpen. Voordat we ons gaan verheugen op de Klinische Avonden Paard 2020, blikken we nog even terug. In februari werden de avonden gevuld met drie presentaties op locaties in Bears, Heijen en Deventer. Specialisten in paardentandheelkunde Jan en Gabriëlle Broeze namen de cursisten mee in de gebitsbehandelingen in de praktijk en gaven hierbij handige do’s en don’ts. Daarnaast gaven ze praktische tips over het maken van een correcte röntgenfoto van het paardengebit, omdat hier vaak ‘slordige’ foutjes in worden gemaakt. De avonden vervolgden we met een presentatie over ‘Group housing in horses’ door Ulf Hedenström. Hij lichtte de voor- en nadelen van groepshuisvesting toe. Dit deed hij vanuit veterinair oogpunt en op basis van verschillende studies. Er werd afgesloten met ‘Hoefproblemen in de dagelijkse praktijk’ door Berni Prins. Verschillende aandoeningen werden uitgelicht, zoals bevangenheid, rotstraal en straalkanker, en hoe je deze als dierenarts kunt herkennen en behandelen. Tijdens de maaltijd kwamen cursisten met elkaar in contact en wisselden ervaringen en kennis uit. Ze vertrokken met een map vol hand-outs en hopelijk met een hoofd vol nieuwe kennis! Wij kijken weer erg uit naar de Klinische Avonden Paard in februari 2020 en wij hopen u weer te mogen begroeten. Aanmelden kan via www.virbac.nl/inschrijven.
Om de veroorzaker te achterhalen is er naast individueel bacteriologisch melkonderzoek ook tankmelkdiagnostiek mogelijk. Bij individuele diagnostiek komt de mastitisveroorzaker van de individuele koe in beeld. Met tankmelkdiagnostiek is er een goed overzicht van welke mastitisverwekkers in de melkgevende koppel actief zijn en voor sub- en klinische mastitisproblemen kunnen zorgen. De verkregen informatie van beide vormen van diagnostiek ondersteunen het opstellen van een effectief behandel- en preventieplan voor uiergezondheid op een melkveebedrijf. Het UGA-team bezocht in 2019 een aantal dierenartsenpraktijken om de (on) mogelijkheden van diagnostiek toe te lichten. Dit leverde interessante discussies en mogelijkheden op om de behandeling en preventie van mastitis op melkveebedrijven nog gerichter aan te pakken. Een mooi voorbeeld van samenwerking om de uiergezondheid in Nederland op een nog hoger peil te brengen! drs. Ryan van Egmond, dierenarts rundvee
Redenen voor positief IBRgBantistoffenonderzoek bij jongvee Regelmatig testen kalveren of jongvee bestemd voor KI-organisaties of export positief in IBRgB-antistoffenonderzoek en vervolgens (bij vervolgonderzoek) negatief op IBRgE-antistoffen. Deze runderen zijn in contact geweest met IBR-vaccinvirus, hetzij passief via opname van biest of doordat ze zelf in aanraking met vaccinvirus zijn gekomen. In het eerste geval is de kans groot dat de runderen na verloop van tijd negatief testen, maar in andere gevallen testen ze meestal levenslang positief. Zeker sinds er Nederlands jongvee wordt opgefokt in Duitsland en België is er vanwege verplicht IBRgB-exportonderzoek een toename van het aantal tegenvallers. Waardoor komt dit? Biest van een gevaccineerde of besmette (moeder)koe maakt dat een kalf tijdelijk positief test bij gB-antistoffen onderzoek. Ook het voeren van IBR-vrije biest uit een vuile emmer kan dit tot gevolg hebben. Maternaal verkregen antistoffen verdwijnen gemiddeld na zes maanden leeftijd. De andere vaak voorkomende reden is dat jonge runderen zelf onbedoeld gevaccineerd zijn met een ‘vervuilde’ spuit. Bijvoorbeeld wanneer er zich bij vaccinatie voor pinkengriep of ringschurft restjes IBR-vaccin in de spuit bevonden. Een zeer kleine resthoeveelheid daarvan is al zeer immunogeen. Minder vaak voorkomend, maar wel degelijk belangrijke oorzaken om positief te testen bij gB-onderzoek zijn verder het aantonen van gB-antistoffen van een ander herpesvirus, zowel bovine of van andere diersoorten. Het gB-eiwit van herpesvirussen is een relatief groot eiwit dat weinig verschilt tussen diersoorten, testen kunnen hierop reageren. Er kan dus sprake zijn van kruisreactie of van contaminatie. Alleen met een serumneutralisatietest (SNT) (artikelnummer 10901) is uitsluitsel te geven of het daadwerkelijk ‘bovine’ herpesvirus betreft of dat van een andere diersoort. Van Herpes mammillitis (BoHV2ulceratieve dermatitis van spenen, uier of perineum) is bekend dat het kruisreactie kan geven bij IBRgB-antistoffenonderzoek. Verder kunnen valspositieve uitslagen een rol spelen, zien we af en toe een onbegrepen reactie bij een ziek dier en kan het ook vroegdetectie zijn van een veldvirusinfectie. Kortom, gezien de belangen is het advies om voor IBR-vaccinatie altijd aparte revolverspuiten te gebruiken. drs. Frederik Waldeck, dierenarts rundvee
2
VET1912.indd 2
10-12-19 12:45
Leverbotinfectie ook na droge zomer Zelfs na een droge zomer zijn er natte gebieden waar een leverbotinfectie kan worden opgedaan. Hebben pinken in uw praktijkgebied dit najaar een besmetting met leverbot opgedaan? Dit kunt u laten controleren door middel van bloedonderzoek op antistoffen. Doe dit pas vanaf vier weken na opstallen, dan beoordeelt u ook de laatste (en vaak de meest risicovolle) weken van het weideseizoen. Ook voor schapen en geiten geldt het risico gering op leverbotinfectie dit najaar. Om te testen of hier sprake van is, kunt u na 15 december mestonderzoek bij de volwassen dieren laten doen. Voor lammeren geldt dat u vanaf 1 oktober tot 1 mei bloedonderzoek kunt laten uitvoeren om antistoffen aan te tonen.
PRRS in Online Monitor en Veekijker Varken Dierenartsen melden tot nu toe in 2019 in de Online Monitor varkensgezondheid in ongeveer een derde van de bedrijfsbezoeken dat sprake is van gezondheidsklachten. Meestal is de waarschijnlijkheidsdiagnose een infectieuze aandoening (60 procent, zie figuur 1). Daarbij noemt men veruit het vaakst streptokokken-infecties (17,8 procent). Dat sluit aan bij het beeld in de sectiezaal van GD. Meestal betreft het Streptococcus suis, maar ook andere streptokokken veroorzaken geregeld gezondheidsklachten bij varkens. Andere veel genoemde pathogenen zijn App, Lawsonia en Influenza. Bij 3 procent van de gezondheidsklachten wordt een PRRS-infectie als waarschijnlijkheidsdiagnose gemeld (figuur 2). Dat lijkt in tegenspraak met de vaststelling dat PRRS aan de Veekijkertelefoon het meest besproken pathogeen is. En dat al sinds 2003. Het PRRS-virus houdt de gemoederen voortdurend bezig, maar in de praktijk is het volgens de dierenartsen kennelijk niet het grootste gezondheidsprobleem.
Nieuw van GD: de VIR-check Om de virusdruk na het schoonmaken en desinfecteren in de vleeskuikenstal vast te kunnen stellen, ontwikkelde GD de VIR-check. Na schoonmaak en desinfectie van de stal kunnen de erg resistente virussen nog steeds in de stal aanwezig zijn, dit is met de Rodacmethode niet te controleren. Er kan dus een hoge virusdruk in de (schone) stal aanwezig zijn, zonder dat je dat als pluimveehouder beseft. De VIR-check test de aanwezigheid en hoeveelheid van vijf besmettelijke en resistente virussen: rotavirus A en D, chicken astrovirus, aviaire nefritis-virus 3 en reovirus. Zo is de VIR-check-score een maat voor het succes van het schoonmaken en desinfecteren. Een lagere virusdruk leidt tot een betere start van het kuiken en dat is ook voor de pluimveehouder van groot belang. Het onderzoek wordt gedaan door een eenvoudige monstername via cloacaswabs en wordt uitgevoerd bij zes kuikens van 6 of 7 dagen oud. Zo weet de pluimveehouder of zijn stal écht schoon is!
dr. Theo Geudeke, dierenarts varken De swabs kunnen als één set per stal worden gebundeld en naar GD worden gestuurd en zo ontvangt de pluimveehouder per stal een VIR-check-uitslag. Het resultaat wordt verwerkt in een overzichtelijk rapport met een korte toelichting, de onderzoeksresultaten en een visuele weergave van de score (uitgedrukt in de kleur rood, oranje of groen).
Geïnfecteerd 60%
Geen diagnose 29%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
Niet geïnfecteerd 11%
16%
18%
20%
22%
Streptokokken App Lawsonia Influenza
De prijs van de VIR-check is 89 euro exclusief btw. Meer informatie is te vinden op www.vircheck.nl. prof. dr. Sjaak de Wit en Willem Dekkers MSc, dierenartsen pluimvee
PRRS E. coli (speendiarree) Mycoplasma hyopneumoniae E. coli (slingerziekte/oedeemziekte)
Veterinair, december 2019 -
VET1912.indd 3
3
10-12-19 12:46
Nieuws en mededelingen Schrijf het levensnummer op de buis Schrijft u bloedmonsters digitaal in of met een papieren inzendformulier? Noteer dan, indien van toepassing, op het inzendformulier op de buis altijd het volledige levensnummer. Graag de barcodesticker verticaal op de buis plakken (niet rondom) en niet over de barcode schrijven. Het levensnummer is de enige unieke identificatie van een rund. Door het levensnummer te gebruiken in combinatie met de barcode kan ons laboratorium de buis aan het juiste dier koppelen. Ga voor meer informatie over digitaal inschrijven naar www. gddiergezondheid.nl/veeonline.
Gratis VeeOnline-training mét labrondleiding GD wil u helpen meer uit VeeOnline te halen. Daarom bieden wij op 22 januari dierenartsen en -assistenten een VeeOnline-training aan om te ervaren hoe u met VeeOnline eenvoudig en efficiënt monsters digitaal in kunt schrijven en uitslagen, rapportages en klantinformatie kunt raadplegen. Geïnteresseerd? Aanmelden kan via onze website: www.gddiergezondheid.nl/ veeonline-training.
Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie Marian Aalberts, Tara de Haan, Linda van Duijn, Sylvia Greijdanus-van der Putten, Daphne de Leeuw, Rob Nijland, Theo Geudeke | Eindredactie Jessica Fiks | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever GD | Verschijnings frequentie 12 keer per jaar | Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD.
Save the date: bijeenkomsten voeding en diergezondheid Tijdens drie bijeenkomsten praten we rundveedierenartsen en voerspecialisten bij over voeding en diergezondheid. Sanne Carpvan Dijken vertelt over wat GD tegenkomt aan koperstapeling bij melkkoeien in de praktijk. Wanneer denkt u aan koperovermaat? Veel problemen bij verse koeien zijn terug te voeren op de periode voor afkalven. Ryan van Egmond gaat in een praktijkcasus in op hoe u een fosfortekort bij verse koeien kunt beperken. Wat kunt u met deze informatie in uw advisering? Het belooft een interactieve middag te worden waarin we ook graag horen wat jullie bezighoudt en wat jullie wensen zijn qua diagnostiek. De bijeenkomsten zijn van 13.15 tot 16.00 uur op de volgende data en regio’s: • 12 februari 2020: GD, Deventer • 13 februari 2020: regio Noord-Nederland • 20 februari 2020: regio Zuid-Nederland De uitnodiging volgt binnenkort, deelname is kosteloos. Kijk voor meer informatie, de locaties en aanmelden op www.gddiergezondheid.nl/agenda.
VET1912.indd 4
Autovaccins: minimale bestelhoeveelheid De minimale hoeveelheid te bestellen autovaccins is met ingang van 1 september dit jaar vastgesteld op 100 milliliter per stam. Voor autovaccins met bijvoorbeeld vijf stammen wordt de minimale hoeveel dan 500 milliliter. Dit wordt gedaan om de efficiëntie van de productie te verbeteren. Het inzendformulier is hier inmiddels op aangepast.
Alle dierenartspraktijken ontvangen het nieuwe producten- en tarievenboekje van 2020. Ook vindt u een actuele lijst van ons aanbod op www.dapcontact.nl. Hieronder enkele belangrijke wijzigingen die ingaan op 1 januari 2020. De • • • • • •
•
Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.
GD Academy organiseert 16 januari een bijeenkomst voor alle deelnemers aan de PTS (rondzending). Annet Heuvelink (GD) en Kees Veldman (WBVR) starten de middag met de uitkomsten van de rondzendingen ‘Identificatie en Antibioticumgevoeligheidsbepaling bacteriestammen rundvee’ van november. Naast het bespreken van de uitkomsten gaan de dierenartsen van GD ook dieper in op een aantal bacteriën. De bijeenkomst is 16 januari van 13.00 tot 17.00 uur, de kosten bedragen 495 euro per persoon (exclusief btw). Voor aanmelden of vragen kunt u contact opnemen met info@gdacademy.nl. Kijk voor meer informatie over rondzendingen en ons actuele cursusaanbod op www.gddiergezondheid.nl/ gdacademy.
Producten en tarieven 2020
ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04 www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl
Praktijkbijeenkomst ‘Bacteriologie rund’
• • •
belangrijkste (tariefs)wijzigingen zijn: Leptospira antistoffen MAT (serum) 21,50 euro Leverbot antistoffen ELISA 8,60 euro Leverbot individueel faeces 20,50 euro Leverbot gepoold faeces 27,50 euro Maagdarmwormeieren pool faeces 27,50 euro Antibioticagevoeligheidsbepaling Mycoplasma (individueel en pool) 37,60 euro. Het tarief van deze antibioticagevoeligheidsbepaling is nu gelijk aan dat van de overige antibioticagevoeligheidsbepalingen rund. Er is een uniformering en verlaging van PCR- en sequencing-tarieven voor pluimvee en varken. Voor paard is er een nieuw OST-pakket om insulineresistentie of -disregulatie aan te tonen. Voor geiten is het nieuwe ‘Pakket CAE en CL’ toegevoegd met een verkorting in doorlooptijd naar tien werkdagen. U kunt met één klik beide testen aanvragen. Voor het toesturen van een factuur of uitslag per post brengen we u per 1 januari 2020 een toeslag in rekening van 2,50 euro per factuur. U past uw gegevens en voorkeuren aan op www.gddiergezondheid.nl/voorkeuren.
10-12-19 12:36