www.ggze.nl
jaargang 10 • nummer 1 • 2015
Transitie Jeugdzorg
Onderzoek Leefklimaat bij De Woenselse Poort
Presentiebenadering
Colofon
Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Tiende jaargang nr. 1 – 2015. Oplage: 1.250 exemplaren.
Transitie jeugdzorg
Het volgende nummer verschijnt in
Huisdrukkerij GGzE Drukwerk
GrafiPrint BV Beeldmateriaal Karin Quint
Afdeling Communicatie GGzE Tekst
Arnold Otten, Karin Quint, José van der Waerden,
Afdeling Communicatie GGzE Redactiesecretariaat
overgeheveld naar de gemeente. De
gemeentes gaan jeugdzorg bieden met
maart 2015.
Vormgeving/dtp
De financiering van jeugdzorg wordt
4-5 Onderzoek Leefklimaat bij De Woenselse Poort
15
minder middelen. Wat gaat er precies
veranderen door de transitie jeugdzorg? En zijn er ook kansen?
Klinisch psycholoog in opleiding doet
onderzoek naar het leefklimaat bij De Woenselse Poort. Voelen forensische
cliënten zich veilig? Een onderzoek met ‘vanzelfsprekende’ uitkomsten en adviezen.
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven Tel. (040) 297 05 06
Presentiebenadering
e-mail: vcw.mackus@ggze.nl
Foto voorpagina: Presentiebenadering
Alles draait om een goede en nabije
relatie met de ander. De levensgeschiedenis en dromen van cliënten in kaart
17
brengen biedt andere mogelijkheden om herstelondersteunend te werken. Uitleg over de presentiebenadering.
Verder in dit nummer
Landelijk Kennis- en Expertisecentrum Omgaan met Ontwrichting........3 GGzE is de eerste GGZ-instelling in Europa die het Planetree-label heeft behaald.
Dit label staat voor mensgerichte zorg in een helende omgeving.
Het magazine wordt met zorg samen-
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud
van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE.
2
GGzE Magazine
Basis GGZ ook bij ernstige chronische klachten................................................ 6
Op weg naar een Next Level.......................................................................................7
Nieuwe zorgpaden De Woenselse Poort............................................................... 8 Het verhaal áchter het Planetree-label................................................................. 9 Kerst in teken van ‘beleving’....................................................................................... 9
Sigi’s project ontvangt CZ Zorgprijs 2014............................................................ 10 Praktijkopleidersprijs voor Jenneke van der Plas............................................. 10 Symposium “Op zoek naar de Sleutel”................................................................. 10
Cliënten praten mee over GGzE...............................................................................11
Heeft u ons al gevonden?............................................................................................11
Dichtbundel ‘Pronken met gestolen veren’......................................................... 12
Wat verandert er in de zorg in 2015....................................................................... 12 OPSY start met praatgroep over ouderschap.................................................... 13 Willemien Schalkx is 30 jaar geestelijk verzorger bij GGzE..........................14 Aan de slag met risicotaxatie-instrument START.............................................16
Succesvolle actie voor workshopdeelnemers....................................................18
Column Raad van Bestuur..........................................................................................19
Landelijk Kennis- en Expertisecentrum Omgaan met Ontwrichting
KIB meer zichtbaar maken De Kliniek voor Intensieve Behandeling van De Woenselse Poort gaat nauwer
samenwerken met de andere vier KIB’s in
vooral: hoe houd je het als team werkbaar,
hoe kun je het met z’n allen blijven dragen.”
Nederland. Samen zetten ze een Kennis-
Een KIB kan op drie manieren te hulp
wrichting op. De KIB’s willen zich sterker
team, het tijdelijk overnemen van een
en Expertisecentrum Omgaan met Ont-
profileren en het succes van behandelingen vergroten.
Een Kliniek voor Intensieve Behandeling
komt in beeld wanneer er sprake is van een
ontwrichte behandelrelatie tussen cliënt en hulpverlener. Dit kan diverse oorzaken hebben, zoals destructief gedrag van de cliënt. “Denk aan zware automutilatie of opeen-
volgende suïcidepogingen”, vertelt Loretta
van der Stam, manager van de KIB in Eind-
hoven. “Zoiets kan hulpverleners machteloos
schieten: consultatie en coaching van een cliënt en het trainen van medewerkers.
Omdat een cliënt altijd tijdelijk in een KIB verblijft, is er veel overleg met het ‘thuisteam’. “Zorgen voor een goede terugkeer
zie ik als onze belangrijkste opdracht”, zegt Loretta van der Stam. “We geven nu vooral advies over het omgaan met de cliënt. Ik
hoop dat we straks ook meer kunnen doen
behandelrelatie verstoord raken. “Dan speelt
“Het is belangrijk dat álle hulpverleners
weten wie wij zijn en waarvoor ze bij ons terechtkunnen. De KIB kijkt fris tegen de cliënt aan en geeft iemand een nieuwe
kans. Natuurlijk lukt het niet altijd, maar
er werken hier kanjers en zij krijgen mooie
dingen voor elkaar. Ik merk dat we niet altijd zichtbaar genoeg zijn, waardoor soms pas erg laat wordt doorverwezen.”
de behandeling van ontwrichting. Ook
zijn gevestigd in Eindhoven, Amsterdam,
chotisch of schizofreen ziektebeeld kan de
cliënten en het terugdringen van separaties.
met mensen onderling.”
ingewikkelde cliënt kan namelijk veel doen
dat de cliënt zichzelf iets aandoet. Van echt meer.” Ook bij cliënten met een ernstig psy-
bedden, het ambulantiseren van chronische
Het landelijk expertisecentrum gaat een
Ontwikkelingen
contact en behandeling is dan geen sprake
Van der Stam. Ze doelt op de afbouw van
met de werkrelatie binnen zo’n team. Zo’n
maken. Op een bepaald moment zijn ze
alleen nog maar bezig om te voorkomen
kelingen maken dit extra belangrijk, stelt
De Klinieken voor Intensieve Behandeling Den Haag, Utrecht en het Drentse
Boschoord. Het zijn zeker geen vreemden
van elkaar. Toch is er de behoefte om meer
samen op te trekken. Verschillende ontwik-
evidence-based richtlijn ontwikkelen voor komt er een gezamenlijk trainingsaanbod. Het Trimbos Instituut zal het centrum op diverse terreinen ondersteunen. Vanuit
de KIB Eindhoven zijn zorgpadmanager Evelien Wagemakers en programma-
manager John Cuijpers de afgevaardigden in het expertisecentrum.
Kliniek Intensieve Behandeling De Woenselse Poort •
Gevestigd op Landgoed De Grote Beek in Eindhoven.
•
Telt 27 bedden, verdeeld over een open en gesloten afdeling en
•
• • • •
Werkgebied: Noord-Brabant, Limburg, Gelderland, Flevoland. een trainingshuis.
De gemiddelde opnameduur is vijf maanden.
Geopend in 1985, als eerste KIB van Nederland. Het 30-jarig bestaan wordt op 30 maart 2015
landelijk gevierd met een symposium in Den Haag.
Meer weten? Kijk op www.dewoenselsepoort.nl/kib; of download gratis het boekje ‘Klinieken voor Intensieve Behandeling’ (webwinkel Trimbos instituut, uitgave 2014)
GGzE Magazine
3
GGzE bereidt zich voor op transitie jeugdzorg
Wij kijken uit naar de samenwerking met wijkteams Vanaf 1 januari 2015 wordt de jeugd-ggz
gelukkig anders geregeld, vertelt Van Enge-
hebben. Maar hoe kunnen wij met een
GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie
en die zijn weer verdeeld in subregio’s. Voor
kwaliteit zorg bieden? Dat houden we mis-
gefinancierd door gemeenten.
bereidt zich al sinds september 2013 voor op deze grote verandering.
Er zijn nog behoorlijk wat losse eindjes in de overgang van jeugd-ggz naar de
het grootste deel vallen wij onder de regio Zuidoost-Brabant, die bestaat uit zes subregio’s en daar maken we afspraken mee.
Een deel van ons aanbod, met name opna-
meplaatsen, is bovenregionaal. Daar zijn op
korting van soms wel 16 procent dezelfde schien de eerste paar maanden vol, maar
daarna niet meer. Daarom gaan we nu met gemeenten in gesprek over wat we wel en niet kunnen doen.”
landelijk niveau afspraken over gemaakt.”
Puzzelen
veren, verwacht Marian van Engelenburg,
Vormgeven
van de tariefskortingen. Zij krijgen ook
Jeugdpsychiatrie. “Wij kijken uit naar de
Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie met de
gemeenten. Maar als het stof eenmaal is gaan liggen, kan het ook veel winst oplemanager van GGzE Centrum Kinder- en
samenwerking met de wijkteams”, zegt zij. “Ik denk dat dat heel veel kansen biedt.” Hervorming
De overgang van de jeugd-ggz naar de
gemeenten maakt onderdeel uit van de
hervorming van de langdurige zorg. Eerder was de jeugd-ggz deels ondergebracht bij de zorgverzekeraars en deels bij de
zorgkantoren (AWBZ). Vanaf 1 januari zijn
Al sinds september 2013 praat GGzE
zes subregio’s over hoe zij de transitie willen vormgeven. Tot nu toe ging het vooral over
financiële zaken. “We hebben het nog weinig gehad over hóe we dit nu samen willen
doen. We zouden het prettig vinden als ge-
meenten meer een sparringpartner worden, zodat we samen problemen kunnen oplos-
sen. Nu is dat nog niet zo, naar verwachting
komt dat in 2015 wel”, zegt Van Engelenburg.
gemeenten verantwoordelijk voor de
Het is overigens niet vreemd dat er tot nu
ring is de forensische jeugdzorg, die blijft
De gemeenten hebben dan wel de taak
financiering van alle jeugdzorg. Uitzondeonder verantwoording van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.
In theorie zou dit betekenen dat iedere
gemeente afzonderlijk zou moeten gaan winkelen voor haar aanbod van jeugd-
ggz. En dat GGzE met iedere gemeente aparte afspraken moet maken. Dat is
4
lenburg. “Nederland is verdeeld in 41 regio’s,
GGzE Magazine
toe vooral gefocust wordt op de financiën. gekregen om voor hun inwoners jeugd-ggz in te kopen, maar krijgen daar minder
geld voor. “Daardoor worden wij gecon-
fronteerd met forse tariefskortingen”, legt
Van Engelenburg uit. “Zelfs hoger dan landelijk is afgesproken. Gemeenten zijn niet
aan deze afspraak gehouden en sommige zeggen dat ze gewoon niet meer geld
Huidige cliënten merken trouwens niets in 2015 de zorg die ze gewend zijn, daar
zijn harde afspraken over gemaakt. Maar Van Engelenburg maakt zich wel zorgen
over het aanbod voor nieuwe cliënten. “Het is ontzettend puzzelen, we weten namelijk nog niet hoe groot de cliëntenstroom zal zijn. Dat wordt pas in de loop van 2015
duidelijk. We willen graag zorg verlenen,
maar weten nog niet hoe we het financieel rond moeten krijgen.”
Een andere uitdaging is de administratie. Vanaf 1 januari wordt er per gemeente
afgerekend. Dat kan per subregio op een
andere manier geregeld zijn, en met andere
tarieven. Ook moeten gegevens uitgewisseld worden. Dat is nog niet allemaal uitgekris-
talliseerd, weet Van Engelenburg. “De behandelkosten van een kind komen voor rekening van de gemeente waar de gezaghebbende
ouder of voogd woont. Voor 70 procent van de kinderen is dat geen probleem, maar je hebt ook kinderen uit gebroken gezinnen.
Wat als een ouder ineens verhuist, maar
het kind niet? Dat zijn zaken die nog goed moeten worden uitgezocht.” Wijkteams
Ondanks alle strubbelingen kijkt Van
Engelenburg uit naar een intensievere
samenwerking met gemeenten, en met name met de sociale wijkteams. “Het
afgelopen jaar hebben we al een proef
gedaan in Best en Nuenen, waar een van onze medewerkers heel nauw betrokken was bij het sociale wijkteam. Dat werkte
heel prettig.” Die werkwijze heeft een groot
aantal voordelen. “Door in de wijk aanwezig te zijn, kun je bijvoorbeeld vaker voorkomen dat iemand gespecialiseerde tweedelijnszorg nodig heeft. Of dat kinderen uit huis
geplaatst worden. Het maakt het voor ons makkelijker om een cliënt na behandeling los te laten; we weten dat het sociale
wijkteam een oogje in het zeil houdt.”
Het is niet mogelijk om dat in alle gemeenten op 1 januari al voor elkaar te hebben.
“Hopelijk krijgen we tijd om met elkaar naar de nieuwe situatie toe te groeien”, zegt Van Engelenburg. “Zodat deze veranderingen
uiteindelijk zorgen voor grotere daadkracht.” Lees meer over de veranderingen op www.ggze.nl/financiering-2015
GGzE Magazine
5
Samenwerking met huisartsen krijgt steeds meer vorm
Basis GGZ:
ook bij ernstige en chronische klachten De invoering van de Basis GGZ gaat niet
750 minuten voor ‘chronisch’. GGzE richt zich
ling blijven, wat prettig is voor de cliënt.”
huisartsen, eerstelijns psychologen en twee-
Elk centrum ontwikkelt hiervoor een passend
wanneer welke actie ondernomen wordt,
vanzelf. Alle partijen moeten eraan wennen: delijns organisaties zoals GGzE. Het gaat de
goede kant op. Samenwerking speelt hierbij een grote rol. GGzE en huisartsen weten el-
kaar steeds beter te vinden. Dat is belangrijk omdat de Basis GGZ er óók is voor mensen
met ernstige en chronische problemen. Juist op dat terrein heeft GGzE veel te bieden.
“Het is pionieren”, vertelt Hellen Kemperman, manager van GGzE Direct, het centrum
voor specialistische kortdurende behandelingen. Mensen komen bij GGzE Direct via
de huisarts. Die route geldt overigens voor alle verwijzingen naar de (Basis) GGZ. “De
huisarts heeft de regie. Die bekijkt eerst of
iemand door een praktijkondersteuner GGZ
aanbod. Algemeen uitgangspunt is de inzet van blended care door een combinatie van
groepsbehandeling, e-health en individuele gesprekken.
Bij GGzE Direct worden cliënten zoveel
mogelijk aan één hulpverlener gekoppeld, van intake tot en met de hele behande-
ling. Op die manier hoeven zo min mogelijk
minuten besteed te worden aan niet-directe cliëntenzorg, zoals afstemmingsoverleg.
Verder zijn bijvoorbeeld langdurige groeps-
De Basis GGZ is ingedeeld in lichte, matige, ernstige en chronisch problemen. Aan elke
categorie is een maximum aantal behandelminuten gekoppeld. Dat loopt op jaarbasis uiteen van 250 minuten voor ‘licht’ tot GGzE Magazine
gezet. Van rondetafelbijeenkomsten tot
het uitwisselen van telefoonnummers en
afspraken maken over een goede overdracht. “En in januari starten we een pilot bij SGE (Stichting Gezondheidscentra Eindhoven)
waarbij een psychiater elke maand twee uur in de huisartsenpraktijk is. In zijn consultatierol ziet hij cliënten en er is overleg
met de huisarts en praktijkondersteuner.”
met verzorgings- en verpleeghuizen van
cliënt doorverwezen naar Gespecialiseerde
Passend aanbod
ming helpt daarbij. Dit jaar zijn veel stappen
beschikbaar zijn.
er voor de Basis GGZ kortdurende trajecten
hiervoor ook naar andere centra van GGzE
psychiatrie, Ouderenpsychiatrie en Idiomes.
benadrukt Kemperman. Een goede afstem-
Consultatie
Niet loslaten
verwijzen: Autisme, Kinder- en Jeugd-
Binnen de Basis GGZ bepaalt de huisarts
therapieën opgesplitst in modules, waardoor
geholpen kan worden. Als dat niet werkt,
komt de Basis GGZ in beeld.” De huisarts kan
6
op de ernstige en chronische klachten.
Als Basis GGZ onvoldoende is, wordt een GGZ. Andersom kan ook, schetst Nadia
Geysels, assistent-centrummanager van
GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. “Oude-
ren komen vaak binnen bij de gespecialiseerde zorg. Daar worden ze intensief behandeld
tot ze stabiel zijn. Vaak kun je ze dan nog niet loslaten omdat de situatie complex blijft. Via Basis GGZ ‘chronisch’ kan iemand dan nog
even bij dezelfde hulpverlener in behande-
Bij ouderenpsychiatrie is de samenwerking groot belang, zeker rondom consultatie.
Nadia Geysels: “Binnen de Basis GGZ kunnen we consultatie in verpleeghuizen structu-
reler inzetten. Belangrijk, want de psychiatrische en complexe problematiek neemt
daar toe. Het verder vergroten van deskun-
digheid kan een kortdurende GGZ-opname voorkomen. Zo’n opname en terugkeer zijn vaak zeer ingrijpend voor de cliënt en de naastbetrokkenen. Dus op deze manier kunnen we de kwaliteit van zorg verbeteren.”
Op weg naar een Next Level
Route 88 moet leiden tot een dubbele 8 “Zonder ambitie geen traditie”, zegt Joep
men tot een route die ons leidt naar de dub-
Ideale basis?
traditie van GGzE in Eindhoven zit het wel
het Next Level-team een kijkje nemen bij
waarin de zorgsector bol staat van bezuini-
Verbugt. Met die bijna honderdjarige
goed. En met de ambities ook. Het Plane-
tree-label mag binnen zijn, van stilstand of zelfgenoegzaamheid is geen sprake. Het
vervolgtraject op Planetree is al voortvarend ingezet. ‘Route 88’ moet leiden naar een
tevredenheidscijfer 8 bij zowel cliënten als
medewerkers. Dat mag ambitieus genoemd worden.
Ambitieus? “Misschien, maar volgens ons
is het haalbaar”, zegt Joep Verbugt, om zijn uitspraak direct te nuanceren. “Het gaat
nadrukkelijk om een gezamenlijke inspan-
bele 8.” Om hiervoor ideeën op te doen, gaat
bedrijven en instellingen in Nederland die in de afgelopen jaren hun droom verwezenlijkt hebben. “Die dubbele acht is ónze droom”,
aldus Ellen. “Het kan heel inspirerend zijn om te kijken hoe andere instellingen -geen
zorginstellingen dus- en commerciële bedrijven hun droom achterna zijn gegaan. Wat kunnen we daarvan leren, hoe kunnen zij
ons inspireren?” Daarnaast krijgt het team input uit negen sessies die Fresh Forward
houdt met cliënten, medewerkers, naasten en andere partners van GGzE.
Je zou je kunnen afvragen of de huidige tijd, gingen en onzekerheid, de ideale basis vormt voor de ambitieuze doelstellingen. Maar
bestuursvoorzitter Joep Verbugt twijfelt er niet over. “Juist in deze tijd moet je durven bewegen. We moeten onze medewerkers de kans geven om te groeien, we moeten
het beste in ze bovenhalen. Op die manier kunnen ze in onzekere tijden zelf aan het
roer staan. We moeten het ons niet allemaal laten overkomen. Het gaat er juist om dat je zelf de regie houdt.”
ning. Kijkend naar de tevredenheid van
medewerkers hebben we een traject ingezet naar meer zelforganisatie. We vinden dat we ruimte moeten bieden aan onze professio-
nals. Zij zullen op hun beurt die ruimte ook moeten pakken. Als een medewerker over
drie jaar bij het tevredenheidsonderzoek het cijfer 6 geeft, en geen 8, zullen we samen moeten kijken hoe dat komt.” Fresh Forward
De weg naar een dubbele 8 is een maand
na de overhandiging van het Planetree-label al stevig ingezet. Het bedrijf Fresh Forward helpt hierbij. Planetree-coördinator Ellen Knippers daarover: “Fresh Forward leert
bedrijven om buiten de kaders te denken
en om op die manier een hoger niveau te bereiken.”
Een andere belangrijke rol is weggelegd voor een Next Level-team. “Dat is een groep van
zestien mensen; een dwarsdoorsnede uit de
organisatie. Dit team krijgt de taak om te ko-
ROUTE
88 GGzE Magazine
7
Nieuwe zorgpaden De Woenselse Poort
“Het begon te knellen” “Doelmatiger? Ja, het wordt zeker doel-
forse kloof overbrugd worden. Niet goed
samengestelde teams. Jan Reijnen: “Deze
cliënten én voor medewerkers. Dat is het
Werden de cliënten over de schutting
waarmee we vanaf nu de forensische behan-
matiger. Maar het wordt vooral beter. Voor grootste winstpunt”. Jan Reijnen, directeur behandelzaken van De Woenselse Poort, is trots op de mensen die in 2014 keihard
hebben gewerkt aan de totstandkoming
van nieuwe, zorgvuldig uitgewerkte zorgpaden voor de diverse doelgroepen van De Woenselse Poort. De invoering start
gegooid? Jan Reijnen: “Dat gaat wat ver, maar er was in ieder geval niet genoeg
waren uit elkaar gegroeid en dat begon te
en managers die gewerkt hebben aan de
moeten we op aansluiten? De afdelingen knellen.”
Binnen De Woenselse Poort werd in de dage-
de beschrijving van de nieuwe zorgpaden
binnen op een afdeling in de zone met een
hoog beveiligingsniveau, werden behandeld en stroomden na verloop van tijd door naar
een afdeling in de zone met een lager beveiligingsniveau. Om vervolgens, eventueel via
de woonvorm op het terrein, uit te stromen. “De verbinding tussen de twee zones was
niet goed”, stelt Jan Reijnen. “Bij de overplaatsing van cliënten moest er een denkbeeldige
GGzE Magazine
deling vormgeven.”
Grenzen vervagen
Zelforganiserende teams
afdelingen steeds groter. Cliënten kwamen
zelforganiserende teams vormen het vehikel
kennis van elkaar: wat is er al gebeurd, waar
officieel op 1 januari.
lijkse praktijk het gat tussen de verschillende
8
voor cliënten, niet goed voor medewerkers.”
Een rigoureuze verandering was nodig. In
moest de inhoudelijke behandeling centraal staan in plaats van de inrichting van de
organisatie. “Er is gekeken naar het meest
optimale zorgpad. De manier van werken is aangesloten op de inhoudelijke uitgangspunten, waarbij de grenzen van de afde-
lingen geen belemmering meer mochten vormen. Welke behandeling moet op
welk moment plaatsvinden? Dat werd de
basisvraag.” Van groot belang in de nieuwe werkwijze is de rol van multidisciplinair
Reijnen roemt de programmacoördinatoren voorbereiding van dit nieuwe concept. Waar-
bij in de praktijk nog de nodige puzzelstukjes op de juiste plaats moeten vallen. Dat gaat zeker lukken, verwacht hij. “De voordelen
zijn voor iedereen duidelijk. De cliënt krijgt
bij opname al een indicatie van zijn zorgpad en een behandelprognose. De cliënt weet
welke weg hij gaat lopen. Bovendien is er nu
sprake van een doorgaande lijn, van opname tot en met een ambulant traject als iemand uitstroomt. De voordelen voor de medewer-
ker? Ook die zijn evident. Iedereen kan vanuit een gezamenlijke visie zijn bijdrage leveren.
De grenzen vervagen, inhoudelijk is dat veel prettiger werken.”
KORTJES Het verhaal áchter het Planetree-label
Kerst in teken van ‘beleving’
Op 17 september behaalde GGzE als eerste GGZ-instelling in Europa het Planetree-label
voor de gehele organisatie. Het Planetree-concept stelt mensgerichte zorg centraal. Wie
meer wilde weten over het verhaal áchter het label, kwam de afgelopen tijd goed aan z’n
trekken. Er verschenen een speciaal Planetree-magazine, een nieuwe Planetree-brochure, een Planetree-film en een bijzondere bijlage bij het Eindhovens Dagblad van zaterdag
15 november. Wie alle publicaties en de film op z’n gemak wil lezen en bekijken, kan terecht op www.GGzE.nl/Planetree. Brochure en magazine
De kleurrijke brochure ‘Van meetbaar naar merkbaar’ schetst in het kort wat Planetree
inhoudt. Korte uitspraken van cliënten, naasten en medewerkers illustreren hoe mensen dit persoonlijk ervaren.
In de Planetree-special van het GGzE Magazine wordt mensgerichte zorg, en hoe dit in de praktijk vorm krijgt, uitgebreider beschreven. Ook leest u hierin interviews met de
Raad van Bestuur, een medewerker, mantelzorgers, een cliënt en de directeur van een woningcorporatie; een belangrijke partner van GGzE. Bijlage krant
In de Eindhovens Dagblad-bijlage loopt ‘eigen regie’ als een rode draad door de verhalen.
De lezer wordt meegenomen in het wijkgericht werken via FACT-teams, leest over de nieuwe
Gezinspoli, de High Care Unit en over mensgerichte zorg binnen de forensische zorg. Ook een artikel over koken door cliënten laat zien wat eigen regie voor mensen betekent. Film
De film brengt de visie van Planetree echt tot leven. U ziet veel GGzE-locaties voorbij komen, zowel de binnen- als buitenkant. Voorzien van een helder verhaal geeft de film een mooi
beeld van de GGzE-organisatie van vandaag de dag. Een organisatie waar mensgerichte zorg centraal staat.
Vlag die symbool staat voor Planetree bij GGzE Marlies Verdonk, werkzaam bij Dienst Geestelijke Verzorging, maakte een ontwerp voor de nieuwe vlag na een oproep aan alle GGzE’ers. Voor haar was het middelpunt van het logo van GGzE het
groeipunt van de plataan van Planetree. Planetree is daarmee iets wat vanuit onszelf moet komen.
Kom nu al ouderwets Kerstmis vieren bij Buitenwerkplaats De Tuin. Met muziek,
wintervuren, warme chocolademelk en een ‘natuurlijke’ kerststal. Alles staat dit jaar in het teken van ‘beleving’. Proef de sfeer van
vroegere tijden op het mooi ingerichte ter-
rein. Neem een kijkje in de kerststal die met
veel natuurlijke materialen opgebouwd is en waar schapen en ganzen in rondscharrelen.
Het is geen middel, maar het is een manier van zijn.
Cliënten van GGzE hebben meegeholpen
vormt het een kleurrijk dak boven ons hoofd.
ding van de omgeving. Ook verzorgen zij
Als de Plataan dan groeit vanuit ons allemaal Een dak dat verder reikt dan alleen GGzE.
Nieuwe slogan ‘GGzE: laat mensen groeien!’
Verdonk inspireerde ook om na te denken over een nieuwe slogan. Deze nieuwe slogan moest
bij de bouw van de kerststal en de aanklede ontvangst van bezoekers en leiden ze u
graag rond. Natuurlijk is er voor iedereen een warm drankje en wat lekkers.
inspireren en uitdrukken waar wij als organisatie voor staan: ‘aardig, krachtig en onder-
De kerststal is van 8 tot 25 december op
laten ontwikkelen in waar ze goed in zijn. De nieuwe vlag met de nieuwe slogan prijkt aan de
Buitenwerkplaats De Tuin is te vinden op
nemend’, ‘mensen in hun kracht zetten’ en ‘denken vanuit de bedoeling’. GGzE wil mensen vlaggenstok op Landgoed De Grote Beek en is zichtbaar vanaf de Boschdijk. www.ggze.nl/planetree
werkdagen geopend, van 9.00 tot 16.00 uur. Landgoed De Grote Beek (Dr. Poletlaan 69, volg P12).
GGzE Magazine
9
Sigi’s project ontvangt CZ Zorgprijs 2014 Uit de totaal 120 inzendingen ontving Sigi’s project 2.0 de derde prijs van de CZ Zorgprijs 2014.
Symposium ‘Op zoek naar de sleutel’
De prijs bestaat uit een mooi juryrapport, een oorkonde en een bedrag van € 5.000,-. Dit bedrag
Op donderdag 22 januari vindt het symposi-
De CZ Zorgprijs is een initiatief om vernieuwing, kwaliteit en doelmatigheid in de zorg te
werken’ plaats met veel bekende sprekers uit
Bedenkster van het project, Siggi Demelhuber, heeft haar prijs vol trots in ontvangst genomen.
wordt gebruikt om de winkel waarin Sigi’s project is gevestigd een grote opknapbeurt te geven. stimuleren. Het thema van dit jaar was ‘Er schuilt een mens in mij’, waarmee zorg die regie op kleding stimuleert in het zonnetje werd gezet.
Sigi’s project 2.0 past in het Planetree- denken van GGzE, dat staat voor mensgerichte zorg in een helende omgeving. Cliënten van GGzE helpen elkaar er verzorgder uit te zien, want: “Als
je er verzorgd uitziet, voel je je meer mens!”. Sigi’s project biedt cliënten de mogelijkheid hun
oude kleren om te ruilen voor een goed stel (tweedehands) kleding. Deze kleding komt via giften naar het project. Goede kleding is altijd in te leveren bij Boei Plaza, op Landgoed De Grote
Beek, Dr. Poletlaan 35, Eindhoven. Om ook mensen buiten Landgoed De Grote Beek in aanmerking te laten komen voor een ‘make-over’ wordt er gezocht naar verdere sponsoring voor een (SRV)-wagen.
Jenneke van der Plas, opleider bij GGzE, heeft
In het juryrapport wordt Van der Plas ge-
(POP) gekregen van RINO Zuid. Deze prijs
gang van al haar opleidingsdeelnemers.
de wijze waarop de rol van praktijkopleider wordt ingevuld.
RINO Zuid is een opleidingsnetwerk dat
wetenschap en praktijk bij elkaar brengt;
het biedt opleidingen tot GZ-psycholoog, psychotherapeut en klinisch psycholoog.
invalshoeken en de dagelijkse praktijk wordt een aanzet gegeven voor verdere verdieping
van systeemtheoretische contextuele therapie in onze participerende samenleving. Sprekers op dit symposium zijn onder
andere: Jacobine Geel (Voorzitter GGZ Kamerlid en Woordvoerder Zorg en
Welzijn), Erna Hooghiemstra (Lector aan het lectoraat Jeugd Gezin &
Samenleving van het expertisecentrum
‘Caring Society’ van Avans Hogeschool),
‘Zij signaleert problemen tijdig of weet
(familietherapeut en specialist familie-
deze te voorkomen’, constateert de jury.
Ook is er lof voor haar grote bijdrage aan
bijna alle opleidingen van RINO Zuid. Van
der Plas is al jarenlang lid van twee oplei-
dingscommissies, geeft les en is betrokken bij innovaties.
Opleidingsklimaat
jaar ging die prijs naar Jenneke van der Plas
opleidingsklimaat van GGzE. ‘Dankzij
van GGzE.
jongere en familie. Vanuit verschillende
prezen om haar goede zicht op de voort-
Ieder jaar kiest deze organisatie een ‘opleider van het jaar’, die de gouden POP krijgt. Dit
rerende werkvormen tussen professional,
Nederland), Renske Leijten (SP Tweede
Praktijkopleidersprijs voor Jenneke van der Plas
wordt jaarlijks uitgereikt als waardering voor
de praktijk, zorg en politiek.
Dit symposium is een zoektocht naar inspi-
Nieuwe uitdaging
onlangs de gouden Praktijk-opleidersprijs
um ‘Op zoek naar de sleutel binnen triadisch
Else-Marie van den Eerenbeemt
verhoudingen), Glenn Helberg (kinder- en jeugdpsychiater bij Riagg Rijnmond) en
Bert Stavenuiter (directeur Ypsilon). Dag-
voorzitter is Theo Verbruggen (verslaggever van het NOS Journaal).
Het rapport vermeldt ook het goede
duidelijke richtlijnen over de vormgeving
van de opleidingen en de kwaliteit van de
afgestudeerden heeft men de kwaliteit en kwantiteit op het gewenste niveau kun-
nen handhaven, ondanks het zware weer
waarin GGzE de afgelopen jaren verkeerd
Informatie
Voor Van der Plas kwam de prijs als een
Thea Smits, tbf.smits@ggze.nl.Het sympo-
heeft’, aldus de jury.
grote verrassing. “Ik was er een beetje beduusd van”, vertelt ze. Volgens haar is het winnen van de prijs zeker ook te danken
aan het feit dat bij GGzE opleidingen hoog in het vaandel staan. “Dat GGzE een cen-
traal opleidingsbudget heeft, is essentieel voor de kwaliteit van de opleidingen. Het is allemaal goed georganiseerd en dat
maakt mijn werk een stuk gemakkelijker. “
10
GGzE Magazine
Meld je aan door een e-mail te sturen naar sium vindt plaats in het Conferentiecentrum van GGzE, Landgoed De Grote Beek,
Dr. Poletlaan 40 in Eindhoven. Volg hiervoor P10. Deelname kost € 75,- per persoon
inclusief lunch én het boek ‘Op zoek naar de sleutel’ van Jeanne van Loon en Wil Hermans.
Kijk voor meer informatie op www.ggze.nl/agenda
Cliënten praten mee over GGzE GGzE heeft het Planetree-label behaald,
Het is inmiddels een goede gewoonte:
hun mening te geven over een aantal
achterover kan gaan leunen. De zorg
Raad (CCR) en de Raad van Bestuur cliënten
van ambulante hulp tegenover opname.
maar dat betekent niet dat de organisatie moet en kan beter, hoorden cliënten op
20 november tijdens een bijeenkomst in Grand Café Het Ketelhuis.
ieder jaar nodigen de Centrale Cliënten
uit om mee te praten over de plannen en
zorgverlening van GGzE. Voorheen onder de noemer Strategiecafé, nu heet het ‘Cliënten praten mee over GGzE’.
Joep Verbugt, voorzitter van de Raad van
stellingen. Bijvoorbeeld over de voordelen De meeste cliënten waren het erover eens
dat thuis herstellen het beste is. “Opname
moet een laatste redmiddel zijn”, vond een cliënt.
Bestuur, vertelde over de landelijke
Saamhorigheid
heeft. En over het goede nieuws van het
van de CCR, keek na afloop met een goed
ontwikkelingen waarmee GGzE te maken behaalde Planetree-label. Daar houdt het niet mee op, benadrukte Verbugt. “De
gemiddelde tevredenheid van de cliënten van GGzE is een 7,5. Wij willen binnen drie jaar naar een 8 toe.” Stemkastjes
CCR-lid Hans Mollen gaf in een korte presentatie aan waar de raad zich de afgelopen tijd mee bezig heeft gehouden. Zoals zwemmen voor cliënten, volkstuintjes en de totstand-
Karen Matthijssen, technisch voorzitter gevoel terug op de bijeenkomst. “Dit
maakt me heel trots op de CCR, maar ook op de Raad van Bestuur. Fijn om zoveel
saamhorigheid te zien.” De CCR kreeg van
de aanwezigen nog een belangrijke boodschap mee: laat je meer zien. Iets
wat de raad zeker ter harte zal nemen, zegt Matthijssen. “We gaan meer naar
de afdelingen toe, om zo dicht mogelijk bij de cliënt te zijn.”
koming van een bewegingstuin.
Daarna was het woord aan de cliënten. Zij
kregen de mogelijkheid om via stemkastjes
Heeft u ons al gevonden? GGzE maakt deel uit van de samenleving en is daarom actief op social media. Want
social media zijn voor iedereen. Of u nu het grote nieuws wilt volgen, of juist de kleine
dingen die de GGzE-organisatie mooier maken. Nieuwsgierig? Zoek ons op en volg ons!
GGZE’S GOT TALENT 2014 IN CHRISTMAS STYLE
16 december vanaf 19.30 uur Conferentiecentrum Landgoed De Grote Beek (volg P10)
In 2014 zijn er tot het ter perse gaan van dit magazine 150 tweets door
GGzE verzonden. 243 maal zijn onze berichten gedeeld/geretweet. Via dit medium hebben we 2.365 volgers.
Op Facebook hebben we 43 berichten geplaatst in 2014. Deze berichten
werden 608 keer geliked en 60 maal gedeeld. We ontvingen 50 reacties op de Facebookberichten. In totaal werd onze pagina www.facebook. com/GGzEindhoven 538 keer geliked.
KERSTMARKT
8 t/m 24 december tijdens werkdagen van 9.00 - 16.00 uur De Tuin Landgoed De Grote Beek (volg P12)
Met de video’s op ons Youtube-kanaal laten we ons zorgaanbod zien. Er
staan inmiddels 49 filmpjes live. In totaal zijn deze filmpjes 27.851 maal bekeken.
• www.twitter.com/ggze
• www.facebook.com/GGzEindhoven • www.youtube.com/GGzEindhoven
Wilt u alleen nieuwsitems over de forensische psychiatrie voor volwassenen in Eindhoven op Twitter volgen, dan kan dat ook:
SYMPOSIUM OP ZOEK NAAR DE SLEUTEL BINNEN TRIADISCH WERKEN 22 januari Deelname bedraagt € 75,-, inclusief lunch en het boek ‘Op zoek naar de sleutel’. Conferentiecentrum Landgoed De Grote Beek (volg P10)
www.twitter.com/woenselsepoort
GGzE Magazine
11
Dichtbundel ‘Pronken met gestolen veren’ Ik heb me lief
Iedereen die bij GGzE betrokken is, kan -al
een extra dimensie toe aan de tekst. De
wat ik zag
commissie sturen. Die kiest op basis van
verspreid. Een kleine dertig stuks zijn in de
Ik leefde in mijn eigen wereld zag ik alleen
ik pronkte met gestolen veren en ik bleef alleen
dan niet zelfgemaakte- gedichten naar de kwaliteit, herkenbaarheid en toegankelijkheid elke maand een gedicht uit. Cliënten van GGzE De Boei maken vervolgens een
poster van het gedicht. Zij voegen via beeld
toen stond ik op
posters worden op verschillende locaties jubileumbundel opgenomen.
De poëziecommissie van GGzE startte
in 1994 met het toegankelijk maken van
gedichten. Veel mensen kunnen troost en
begrip uit poëzie halen, door ze te lezen of
en keek nauwlettend om mij heen
zelf te schrijven. Daarnaast is bezig zijn met
ik zag wat and’ren zagen
het poëzieproject een vorm van dagbeste-
terwijl ik zelf
ding voor cliënten; de een is commissielid,
verdween
de ander werkt aan de lay-out of zorgt voor
verspreiding van de posters. Het project be-
nu ben ik weer mijzelf
vordert bovendien de samenwerking tussen
en zie: ik heb me lief!
cliënten, medewerkers en familie.
We blijven bij elkaar ’n tijdje
De full colour bundel (mét mooie bladwijzer)
Wij twee...
telt 62 pagina’s en kost slechts € 3. Ze is te
Dit gedicht van Reindert de Keizer staat
bestellen via poeziecommissie@ggze.nl. Via
in de onlangs verschenen bundel ‘Pron-
dit mailadres kunt u zich ook opgeven als
ken met gestolen veren; 20 jaar Poëzie
abonnee. U ontvangt dan maandelijks een
bij GGzE’. Het fraai vormgegeven boekje
poster. Wie de bundel en/of posters niet
is uitgegeven ter gelegenheid van het
kan ophalen op Landgoed De Grote Beek,
20-jarig bestaan van het poëzieproject van
krijgt ze thuisgestuurd. Meer informatie is
GGzE. Dit project wordt aangestuurd door
verkrijgbaar bij Inkeri Hyvarinen:
een poëziecommissie waarin (ex-)cliënten
ai.hyvarinen@ggze.nl.
en medewerkers zitten.
In 2015 verandert er veel in de zorg Er gaat volgend jaar heel wat veranderen in de zorg, ook als het over geld gaat. De
belangrijkste veranderingen voor mensen
met een psychische beperking op een rijtje:
• d e gemeenten worden verantwoordelijk voor de begeleiding van volwassenen met een (psychische) beperking die
zelfstandig of beschermd wonen; hieronder valt onder meer dagbesteding. Voortaan moeten de gemeenten de
kosten van ondersteuning betalen.
Dat geldt niet voor behandeling; die
wordt vanaf 2015 door de zorgverzekeraar betaald.
12
GGzE Magazine
• ook voor kinderen en jongeren tot
18 jaar die hulp krijgen van GGzE wordt de gemeente (financieel) verantwoordelijk.
• mensen met een arbeidsbeperking
krijgen met andere regels te maken. Ook voor deze groep (Wajong, Wet
Sociale Werkvoorziening) wordt de gemeente verantwoordelijk.
• voor iedereen die in 2014 al zorg van
GGzE ontvangt, geldt een overgangsperiode naar de nieuwe regelingen.
• voor volwassenen gaat het verplicht eigen risico bij de zorgverzekering
omhoog. Het stijgt met € 15 naar € 375 per jaar.
Op de website van GGzE staan boven-
staande punten uitgebreider toegelicht. Kijk hiervoor op
http://www.ggze.nl/financiering-2015 Meer informatie is ook te vinden op
hoeverandertmijnzorg.nl. En natuurlijk kun je altijd contact opnemen met de zorgverzekeraar of de gemeente.
OPSY start met praatgroep over ouderschap
Ouders én hulpverleners leren van PROUD Ouders met een licht verstandelijke beper-
Werkvormen
aan te sluiten en op die manier aan oplos-
zich vaak alleen staan, ook in de omgang met
en goed te werken. Daarom is de pilot om-
De initiatiefnemers zijn overtuigd van het
king hebben het niet gemakkelijk. Ze voelen hulpverleners. Om ouders extra te onder-
steunen, is OPSY gestart met PROUD. Deze
naam staat niet alleen voor PRaatgroep voor OUDers, maar ook voor ouderschap waar je trots op mag zijn.
OPSY is het samenwerkingsverband van
GGzE en Lunet zorg, bedoeld voor mensen met een licht verstandelijke beperking die ook psychische problemen ervaren. “Vaak
hebben ze een behoorlijk getraumatiseerde levensgeschiedenis. Als zij kinderen krijgen,
gaat opvoeden niet vanzelf. Daar is intensie-
ve ondersteuning bij nodig. Soms worden de
kinderen onder toezicht of uit huis geplaatst. Deze mensen kunnen het ouderschap niet vormgeven zoals ze dat zelf graag zouden
willen”, vertellen Marleen Grimbel du Bois
PROUD bleek in een behoefte te voorzien
gezet in een vast hulpaanbod. Elke ouderpraatgroep komt vier dagdelen bij elkaar,
verdeeld over acht weken. De begeleiding is in handen van Marleen Grimbel du Bois en Marloe Looijschelder. Met diverse werk-
vormen (onder andere stellingen, netwerk-
kaartjes, ideeëndozen en collages) delen de ouders op een gezellige manier ervaringen
en tips; met elkaar én met de hulpverleners.
“De mensen voelen zich gehoord en positief benaderd. We hebben het ook over waar ze
in hun ouderschap wél goed in zijn”, vertelt Grimbel du Bois. “Zo kunnen ouders vaak
prima benoemen wat wel en niet goed is voor de veiligheid van hun kind.” Haar
Lunet zorg-collega vult aan: “De kracht van hulpverlening is om bij die goede zaken
singen te werken.”
nut van de ouderpraatgroep. “Lange tijd is
gedacht dat groepswerk niet geschikt zou
zijn voor deze doelgroep. Het kan dus wel.” En het lotgenotencontact levert de deel-
nemers niet alleen herkenning en versterking van de eigen kracht op. Ze vergroten
er ook hun netwerk door. “Sommigen gaan bij elkaar op de koffie of passen op elkaars
kinderen.” Eén ouder heeft na de praatgroep zelfs de Fontys-opleiding ervaringsdeskundigheid gevolgd.
PROUD is er voor cliënten van OPSY en
Lunet zorg (poli Praktisch Pedagogische
Gezinsbegeleiding). Je kunt je hiervoor aan-
melden via de behandelaar of casemanager.
(GGzE, programmaleider OPSY) en Marloe
Looijschelder (Lunet zorg, gedragskundige/ GZ-psycholoog).
Waar heb je als ouder behoefte aan? Wat mis je in de hulpverlening? Denk met ons mee! Dat wilden de twee initiatiefnemers van
PROUD weten. Vorig jaar gingen ze, als pilot, met een groep van zes ouders in gesprek.
Daar kwam veel uit. “Mensen gaven aan dat ze graag op een positieve manier onderling
over het ouderschap willen praten. Ze horen al vaak genoeg wat er allemaal níet goed
gaat. Ook bleek dat ouders zich niet altijd
erkend voelen door de hulpverlening en er
miscommunicatie is. Dat komt doordat het
taalgebruik van beide partijen niet op elkaar aansluit.” De ervaringen van de ouders in de pilotgroep zijn gefilmd en worden nu voor scholingsdoeleinden gebruikt.
GGzE Magazine
13
Willemien Schalkx is 30 jaar geestelijk verzorger bij GGzE
Oprechte aandacht, dat is ons werk “De samenleving is veranderd, maar de levensvragen die mensen hebben zijn hetzelfde
gebleven”, zegt Willemien Schalkx-Witte. Al 30 jaar werkt ze als geestelijk verzorger bij GGzE;
in 2015 neemt ze afscheid. De wereld ziet er anders uit dan toen ze als 31-jarige in dienst kwam. “Maar waar het allemaal wezenlijk om gaat, is niet veranderd.” De vacature voor geestelijk verzorger die
leven zijn onaanvaardbaar en onverteer-
staan, sprak haar direct aan. “Ik wist niets
vragen als ‘waarom’ en ‘waarom ik’. Vragen
Willemien lang geleden in de krant zag
van psychiatrie, maar ik wist meteen dat ik dit wilde. Puur op intuïtie. Ik was niet op
zoek naar het ‘gewone’, zoals werken in een parochie. Tijdens mijn opleiding was ik al geboeid door het grensgebied tussen
therapie en spiritualiteit. Hoe ga je om met dat wat niet te veranderen is?” Jong ding
Ze kwam terecht in een team met een pastoraal werker, een dominee en een priester. Sommige cliënten moesten aan haar
wennen; een vrouwelijke geestelijk verzorger en dan ook nog zo’n jong ding. “Eén cliënt
van wie de zoon priester was, accepteerde
het in het begin gewoon niet. Later veront-
schuldigde zij zich”, herinnert Willemien zich. “Ze moest eraan wennen dat een vrouw ook geestelijk verzorger kan zijn.” Dat mensen heel direct zeggen hoe het is, dat sprak Willemien aan. “Dat pure en directe.” Gesprekspartner
Dertig jaar later zijn de priester, dominee
en pastoraal werker minder zichtbaar, een gevolg van de ontkerkelijking. Zij heten
voortaan geestelijk verzorger. Bovendien zijn bij de Dienst Geestelijke Verzorging nu ook
een humanistisch geestelijk verzorger en een imam actief.
De rol van geestelijk verzorgers blijft belangrijk. “Veel gebeurtenissen in een mensen-
14
GGzE Magazine
baar. Dan zoeken mensen een antwoord op waar geen antwoord op is, maar waarvoor
ze wel een gesprekspartner nodig hebben. Laatst zei iemand tegen me: ‘Dank voor je luisterend oor en je begrijpende ziel.’ Dat
is ons werk: oprechte aandacht hebben, en luisteren.” Inferno
Het werk is in essentie hetzelfde gebleven, maar de gesprekken die Willemien met
cliënten heeft, zijn door de jaren heen ver-
anderd. Bij GGzE komen meer cliënten met complexe problematiek en dat maakt het soms moeilijk om tot de kern te komen.
“Het is dan lastiger om die levensvragen
op tafel te krijgen”, vertelt ze. “Toch zie je
soms ineens dat mensen geraakt worden. Zo zei vanochtend een cliënt in de groep: ‘Ik moet mijn ziekte aanvaarden, anders komt er in mijzelf een inferno.’ Dat is toch mooi?”
Jeroen Kampkes onderzocht leefklimaat De Woenselse Poort
Veiligheid komt uit het contact, niet uit de regels Jeroen Kampkes heeft zijn opleiding tot klinisch psycholoog bijna afgerond. In het kader van
Uit onderzoek blijkt, zo merkt Jeroen op, dat
april 2015 publiceert hij zijn bevindingen.
belangrijk is. “Daar waar het personeel de
die opleiding deed hij een onderzoek naar het leefklimaat binnen De Woenselse Poort. In
de rol van leidinggevenden op de afdelingen ruimte krijgt van de leidinggevende, waar
personeel ook actief ondersteund wordt, is veelal sprake van een veilige sfeer. In zo’n groep voelen cliënten zich ook prettiger,
veiliger. Als teams die ondersteuning niet ervaren, halen ze de veiligheid eerder uit regels en mogelijk door onderdrukking.
Dat komt het leefklimaat in de groepen
niet ten goede. Veiligheid moet komen uit het klimaat, uit het contact. Niet uit de regels.”
Effectiviteit verhogen
Het nu bijna afgeronde onderzoek leidt ook tot een aantal adviezen. Jeroen: “Belangrijk Het is lastig om op de conclusies van het
In 2013 volgt nader onderzoek. Hieraan
‘Vanzelfsprekend’ is de term die het meeste
van De Woenselse Poort deel. Conclusie: het
onderzoek van Jeroen een etiket te plakken. in de buurt lijkt te komen.
Eerst maar eens terug naar het begin. Terug naar 2011, als GZ-psycholoog Jeroen Kampkes bij De Woenselse Poort start met zijn
opleiding tot klinisch psycholoog. Ongeveer
neemt ongeveer de helft van alle cliënten
algemene leefklimaat in De Woenselse Poort als geheel wordt positiever beoordeeld in vergelijking tot andere instellingen in
Nederland. Aandachtspunten zijn wel de sfeer in de groep en de eenzijdige toe-
is dat er meer aandacht komt voor het sociotherapeutisch milieu, als interventie binnen een groep. Hoe kun je cliënten actief ondersteunen bij het verwerven en oefenen van
nieuwe vaardigheden. Als je dit doet, zorgt dat voor een prettiger klimaat binnen de
groep. Bovendien verhoog je de effectiviteit van de forensische behandeling enorm.”
passing van regels. Dat kan dus beter.
Eyeopener
tbs-gestelden van De Woenselse Poort zich
Ruimte om te oefenen
Jeroen twijfelt over het etiket dat op zijn
te kijken of dat gevoel ook bij andere foren-
belang is, is met name bij de forensische
tegelijkertijd blijkt uit onderzoek van de
Inspectie voor de Gezondheidszorg dat veel onveilig voelen. Jeroen wordt gevraagd om sische cliënten leeft.
“Tijdens een thema-avond bleek dat het
gevoel inderdaad breder gedragen werd”,
vertelt hij. “Het ging vooral over relationele
Dat de sfeer in een leefgroep van groot
jeugdpsychiatrie al veel langer bekend. Ook bij de volwassenen wordt gewerkt met
leefgroepen. En dat is niet voor niets. Jeroen: “De essentie van een leefgroep is dat de cliënt daar de ruimte krijgt en dat wat
onveiligheid; macht, onderdrukking, schel-
geleerd is in de therapie via oefening kan
meest. Zowel tussen cliënten onderling als
niet veilig voelt en daarbij onvoldoende
den, pesten. Die geluiden hoorden we het tussen cliënten en begeleiding.”
ervaren. Dat doe je niet als je je in die groep steun krijgt van de begeleiders.”
Terug naar het begin van dit verhaal. Ook onderzoek mag komen. “Misschien dat het voor mij een eyeopener was om minder te
focussen op een enkele effectieve therapie,
en meer op een effectief milieu.”, zegt hij. “Ik
ben sinds augustus programmamanager bij GGzE Direct. Ook daar vraag ik me nu veel
bewuster af hoe mensen onze bejegening ervaren. Hoe heten wij mensen welkom,
hoe veilig voelt men zich bij ons? Het zijn wezenlijke onderdelen van ons werk. Vanzelfsprekend, ja.”
GGzE Magazine
15
Aan de slag met risicotaxatie-instrument START
Van intuïtie naar objectief handvat Hulpverleners staan soms voor ingewikkelde
cliënten speelt dat niet. Toch voel je bepaal-
slachtofferschap, zelfbeschadigend gedrag,
den of ontslag? Kan iemand nog vooruit
dus Mertens. “Maar liever wil je dat kunnen
verwaarlozing en ongeoorloofde afwezig-
keuzes. Is een cliënt toe aan meer vrijhe-
met ambulante behandeling of is er meer
nodig? Is een langdurige opname de beste
weg? Gaan we een rechterlijke machtiging
aanvragen? Bij de beantwoording van zulke vragen speelt het afwegen van risico’s een belangrijke rol. Het taxatie-instrument START geeft hiervoor handvatten.
Risicotaxatie vindt zijn oorsprong in de forensische psychiatrie. Zo werkt De
Woenselse Poort met de HKT-methode
(Historisch Klinisch Toekomst). In de regu-
liere geestelijke gezondheidszorg is risicotaxatie een nieuwer fenomeen. Maar wel hard nodig, vertelt psychiater Joachim
Mertens. “Hulpverleners in de reguliere
psychiatrie worden steeds vaker gecon-
fronteerd met agressie en onvoorspelbaar, dreigend gedrag. De voorgeschiedenis van deze cliënten is vaak onduidelijk. Daarom
is er behoefte aan een houvast, een instrument dat risico’s op de korte termijn kan inschatten.”
Onderbouwen
Mertens en zijn collega-psychiater Joris
Hendrickx werken op de High Intensive Careunits van GGzE (De Grote Beek en Michelangelolaan). Op de HIC worden mensen met
een ernstige psychiatrische crisis kortdurend opgenomen. Hun eigen veiligheid, of die
van anderen, is in gevaar. Bij deze groep is de HKT-methode niet bruikbaar, legt Hendrickx uit. “HKT gaat uit van statische informatie
over de voorgeschiedenis van cliënt, met als uitgangspunt een gepleegd delict. Bij onze
16
GGzE Magazine
de zaken aan.” En vaak klopt dat gevoel, al-
onderbouwen. En ook de maatschappij heeft steeds meer behoefte aan evidence.”
suïcidegevaar, middelenmisbruik, zelfheid.
Het gevalideerde risicotaxatie-instrument
Scoren
of Risk and Treatability, biedt de hulpverlener
bescher-mende en kwetsbare facto-
START, dat staat voor Short Term Assessment dat meer objectieve handvat. Het wordt in-
gezet op ‘sleutelmomenten’ in de behande-
ling, wanneer de hulpverlening een nieuwe weg wil inslaan en de gevolgen daarvan moet inschatten. START toetst op zeven
criteria: risico op geweld naar anderen, op
De vragenlijst van START richt zich op ren. Hierop wordt de cliënt ‘gescoord’. Dat gaat onder andere over zaken als
ziekte-inzicht, bereidheid tot behandeling,
systeemondersteuning,vrije-tijdsbesteding, huisvesting en financiën. Dynamische fac-
toren die snel kunnen veranderen. Daarom geldt de voorspelling voor een periode die
gelijk is aan de periode dat je de cliënt kent. “Wij hanteren een periode van drie maanden. We schatten dus het risico in voor de
eerstkomende drie maanden”, aldus beide psychiaters.
Het invullen en bespreken van START ge-
beurt door een zo groot mogelijk multidis-
ciplinair team. “Daardoor filter je mogelijke
willekeur weg, en dat is goed voor de cliënt. Stel je hebt al tien jaar dezelfde casemanager, dan heeft die toch vaak een vastgezet beeld van jou. Nu wordt er door meerdere mensen over doorgepraat en ontstaat er vaker discussie”,
geeft Mertens aan. Nog een voordeel voor de cliënt is de aandacht voor meerdere levensgebieden en voor de opvolging.
Als bijvoorbeeld vrijetijdsbesteding een
beschermende factor lijkt te zijn in relatie tot suïcide, wordt dit via behandeldoelen concreet opgepakt.
START is ook geschikt voor ambulante
behandeling. Momenteel worden de eerste stappen samen met een FACT-team gezet.
Presentiebenadering sluit naadloos aan op Planetree
Mensen écht leren kennen Oprecht geïnteresseerd zijn in het levens-
Het opbouwen van een relatie vraagt tijd en
wat iemand écht belangrijk vindt. Een ver-
niet altijd vanzelf. Daarom wordt ook familie
verhaal van de ander om erachter te komen trouwensband opbouwen om van daaruit
mogelijkheden te verkennen. Dat is de kern
van de presentiebenadering. In steeds meer centra van GGzE wordt dit geïntroduceerd. Goed voor de cliënt en een uitdaging voor medewerkers.
GGzE Centrum Psychose zet de presentie-
benadering sinds één jaar in bij afdeling ‘De Beerze’ op Landgoed De Grote Beek. Hier
wonen 44 cliënten min of meer zelfstandig, verspreid over een aantal woningen en ap-
partementen. “Presentie maakt deel uit van herstel ondersteunend werken. Dat omvat ook houdingsaspecten en de rehabilitatie-
methodiek”, vertelt teamcoördinator Hans
Wondergem. Karakteristiek voor presentie is
het achterhalen van het levensverhaal gaat hierbij betrokken. Wat kunnen zij vertellen?
Hebben ze nog foto’s van vroeger, verhalen,
anekdotes? Van Dijk herinnert zich een mevrouw die lange tijd op Landgoed De Grote Beek verbleef. “Ze zag er nogal vreemd uit
en liep altijd met twee grote boodschappen
te sjouwen. Iedereen had een bepaald beeld over haar. Op haar begrafenis liet de familie
ons foto’s van vele jaren terug zien. Een heel
andere en prachtige vrouw, een leven vanuit een ander perspectief. Jammer dat wij dat nooit hebben geweten. Dat had mogelijk aanknopingspunten opgeleverd om met
haar te praten over wat voor haar belangrijk was, wensen en verlangens. Om vervolgens
op zoek te gaan naar hoe dat vorm te geven.”
dat alles draait om een goede en nabije re-
Liefdevol
manager Coen van Dijk verder. “Ook gaat
vanuit liefdevolle zorg aan te sluiten bij de
latie met de ander, gaat assistent-centrumhet over een onbevooroordeelde houding
en onvoorwaardelijke steun. Als iemand een terugval heeft, was vroeger snel de reactie: ‘deze cliënt past hier niet’. Nu pakken we
de draad samen op, als onderdeel van het herstelproces.” Eyeopener
Het werken met de presentiebenadering
heeft tot menig eyeopener geleid, vertel-
Het doel van de presentiebenadering is om leefwereld en levensloop van de cliënt, aldus Wondergem en Van Dijk. “Het gaat niet over
het vinden van oplossingen. Wel bekijk je samen, vanuit de wensen en behoeften, welke doelen iemand wil nastreven. Zonder tijds-
druk, want de cliënt bepaalt in dit proces het tempo. Daarmee zetten we ze in hun kracht. Vervolgens onderzoek je hoe je daar als
hulpverlener bij kunt ondersteunen. Zelf of
door anderen in te schakelen, zoals familie, ervaringsdeskundigen of vrijwilligers.”
wordt steeds meer ingezet op een vraag-
goed kennen, we weten te weinig over hun
Presentie vraagt best wat van hulpverleners.
De nieuwe werkwijze biedt medewerkers
beren we hierover meer te weten te komen,
een half jaar zijn de casuïstiekbesprekingen
len Van Dijk en Wondergem. “We kwamen erachter dat we onze cliënten vaak niet
levensgeschiedenis, hun dromen. Nu proom van daaruit wensen en behoeften te achterhalen.”
Daarom worden zij hierin geschoold. Sinds gekoppeld aan de presentiebenadering.
Dat levert vaak nieuwe invalshoeken op. Zo
gerichte dagbesteding voor de cliënten.
interessante uitdagingen, stelt Wondergem. “We bespreken niet alleen problemen, maar
staan vaker stil bij mogelijkheden tot verder
herstel. We praten mét en niet over cliënten.” GGzE Magazine
17
Succesvolle actie voor workshopdeelnemers
‘We hebben aan een half woord genoeg’ De inloop bij het Top Referent Trauma Centrum is een initiatief van en voor
Een garage vol knutselmaterialen
cliënten. Twee keer per week kunnen cliënten binnenlopen voor een kopje
koffie, een praatje, spelletje of om wat te knutselen. De knutselworkshops die er
twee keer per maand worden gehouden, zijn een groot succes. “We borduren of
maken bijvoorbeeld kaarten. Het is echt ter ontspanning”, vertelt vrijwilligster Patricia. “Het fijne is dat iedereen aan
een half woord genoeg heeft. Niemand
Knutselen zonder materiaal, dat kan natuurlijk niet. Daarom hield cliënt en vrijwilligster
hoeft iets uit te leggen, we begrijpen
Yvonne een inzamelingsactie voor de knutselworkshops van het Top Referent Trauma Centrum
elkaar.”
(TRTC). Een paar simpele oproepen op Facebook leverden een garage vol materiaal op; genoeg om de komende jaren mee vooruit te kunnen.
Twee keer per maand kunnen cliënten van
overweldigend. Materialen werden zelfs
materiaal en kerstspullen. Yvonne begon
een knutselworkshop. “We krijgen per
“Ik had wel iets verwacht, maar niet dit!”,
ingezameld dat al snel duidelijk werd dat
het TRTC tijdens de inloop deelnemen aan workshop één euro per persoon om mate-
riaal van te kopen”, zegt Yvonne. “Daar kun
vanuit Friesland naar Eindhoven gebracht. zegt Yvonne.
je niet zoveel mee.”
Garage
op Facebook te plaatsen met de vraag of
garage vol met dozen. Van alles was binnen-
Daarom besloot ze om enkele oproepen
mensen overtollige spullen wilden doneren. Ze deed dat op haar eigen pagina en op een aantal hobbypagina’s. De reacties waren
In korte tijd stonden haar woonkamer en
gekomen. Van papier en karton tot veertjes
en lijm, van stoffen en stickers tot garen en wol. Maar ook borduurmallen, scrapbook-
alles uit te zoeken, maar er was zoveel
ze hulp nodig had. “We waren echt met
stomheid geslagen toen we het zagen”, vertelt medevrijwilligster Patricia. “Die
garage stond zo vol dat we met z’n drieën
drie dagen bezig zijn geweest.” Dankzij de actie van Yvonne kunnen de workshopdeelnemers nu uit enorm veel knutselmaterialen kiezen. Dure apparaten
Iedere donatie wordt gewaardeerd, maar
een paar dingen springen er toch wel uit. “We kregen bijvoorbeeld van iemand een
Cuttlebug en een Zip’emate. Daarmee kun je figuurtjes uit papier stansen. Hele dure apparaten, en wij hebben ze zomaar gekregen”, zegt Yvonne.
Ze is nog wat overdonderd door de vrijgevigheid van mensen die ze helemaal niet kent.
Toch heeft ze er een verklaring voor. “Ik merk dat veel mensen die knutselen, zelf iets
hebben meegemaakt en hun hobby als
uitlaatklep gebruiken. En omdat ze er zelf
plezier aan beleven, gunnen ze dat anderen ook.”
18
GGzE Magazine
Column Raad van Bestuur
Klantenservice U kent het vast wel; een klantenservice
Gelukkig zat de ‘Planetree-trofee’, die we
‘service’ niet als zodanig ervaart. Ik had zo’n
Met het bonnetje in de hand leverde ik de
waarvan je de definitie van het woord
gelijke ervaring onlangs met Ziggo. “Welkom bij Ziggo. Toets uw viercijferige postcode in.
Heeft u een vraag over een nieuw product?
Kies 1. Heeft u een vraag over telefonie? Kies
2. Heeft u een vraag over uw internetaanslui-
daar opgehaald hebben, in de handbagage! koffer een paar dagen later af bij de nieuwe Coolblue vestiging in Eindhoven. Het kon
toch niet zo zijn dat de redelijk prijzige koffer niet tegen een stootje zou kunnen?
ting? Kies 3. Heeft u een vraag over …? Kies
De vriendelijke verkoper was dat met me
begint de volgende vergelijkbare riedel. “Om
dagen later kreeg ik een uiterst vriendelijk
4, enzovoort”. Als je dan een nummer kiest,
u beter van dienst te zijn…” en wéér wordt je naar een volgend keuzemenu geloodst.
Elke keer weer vraag ik me af onder welk
cijfer mijn vraag valt. Meestal wacht ik op de mogelijkheid ‘Om een medewerker te
spreken …’. Als dat dan staat te gebeuren, hoor ik: “Het is erg druk. De gemiddelde
wachttijd is 7 minuten.” Mijn bloeddruk is dan al enigszins opgelopen. Als de betref-
fende medewerker mij vervolgens niet kan
helpen, moet ik me meestal bedwingen de fatsoensnormen in acht te blijven nemen.
Mijn laatste opmerking is dan dat ze me het mailtje waar ik een cijfer kan geven voor de dienstverlening, maar niet moeten sturen
eens en zou de koffer opsturen. Een paar
mailtje dat ik een beroep moest doen op de reisverzekering. De fabrikant was van
mening dat er wel een erg harde klap aan de koffer was uitgedeeld. Ik mailde terug dat ik teleurgesteld was in hun reactie.
Dezelfde avond mailde de manager van de vestiging mij terug dat hij begrip had voor
mijn teleurstelling en liet hij me weten dat eenzelfde nieuwe koffer twee dagen later
thuisbezorgd zou worden. Nog een dag later viel er zelfs een kaartje van Coolblue in de
bus met de wens dat de koffer en ik nog vele mooie reizen zouden kunnen maken. Naar die winkel ga ik gegarandeerd terug. Het
blauwe ‘blue’ van dit bedrijf is echt ‘Cool’!
omdat ik dat al zovele malen tevergeefs van
Zo’n klantenservice-ervaring gun je toch
De administratieve rompslomp die het met
worden fouten gemaakt. Dat snapt iedereen.
mijn commentaar heb voorzien.
zich meebrengt belemmert me vooralsnog mijn verbintenis met Ziggo te verbreken.
Maar het einde van onze verbintenis komt wel dichterbij! Het oranje van Ziggo is net
als bij het Nederlands elftal aan het verbleken. Geen goed gevoel dus.
Maar gelukkig kan het ook anders. Toen
iedereen? Natuurlijk, waar gewerkt wordt
Maar, als mensen daarop reclameren moet de klacht goed opgepakt worden. En nee,
niet alles is ook echt op te lossen, maar de
manier van de klant te woord staan en hoe serieus de klacht wordt genomen geeft al een hoop goodwill. Zo’n klantenservice
moet ons als GGzE ook voor ogen staan!
ik onlangs op Schiphol mijn koffer van de
transportband haalde zat er een forse scheur in. De nieuwe koffer had zijn tweede reis vanuit Chicago niet goed doorstaan.
Joep Verbugt Voorzitter Raad van Bestuur
GGzE Magazine
19
Josje, stagiaire
Hans Wondergem, teamcoördinator “We zijn bezig met het opzetten van een leerafdeling en daar word ik heel blij van. De kruisbestuiving tussen leerlingen en ervaren medewerkers, daar ontstaan mooie dingen uit.”
“Wat ik heel positief vind, is dat je bij GGzE Centrum Psychose echt de tijd kunt nemen voor cliënten. Je kunt een praatje maken met de mensen, of helpen als dat nodig is. Je hoeft nooit te zeggen: ik heb nu geen tijd.”
Hans van den Endert, vrijwilliger/gastheer “Ik werk hier samen met een collega die uit China komt. We leren heel veel van elkaar. Ik kan haar helpen met de Nederlandse taal, zij vertelt mij over China, een land waar ik weinig vanaf wist. Iedere donderdag heb ik weer zin om te gaan werken.”
Vera Mackus-Strijbos, communicatiemedewerker
Stijn de Vries, cliënt en ervaringsdeskundige “Met FACT is GGzE de juiste weg ingeslagen, dat is iets om trots op te zijn. Als je mensen thuis behandelt, één-op-één, dan laat je echt de sociale kant van de zorg zien.”
“We hebben pas de cijfers van onze social media-activiteiten bekeken, zoals Facebook, Twitter en Youtube. Die waren verbazingwekkend hoog. Dat onze webmaster zo actief is, werpt zijn vruchten af. Leuk om te zien dat GGzE ook op die manier midden in de samenleving staat.”