Jaarverslag concern GGzE 2014

Laat mensen groeien Jaarverslag concern GGzE 2014

Woord vooraf 3 3. Woord van de redactie

Inhoudsopgave

5 1 Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

6. Presentiebenadering 7. In Contact 8 2 Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie

9. Blended Care 10. Online module heet welkom 11 3 Uitstekende behandeling

12. De Gezinspoli 13. De beste ketenzorg 14 4 Gezond eten, drinken en bewegen

15. Afdelingen koken zelf 16. Bewegingstuin

BETERE ZORG

17 5 Aanvullende zorg en zingeving

18. Klussen voor verbinding 19. The Legend 22 6 Menswaardige technologie

23. E-lab in nieuwe fase 24. Kritische blik belangrijk 25 7 Architectuur en interieur dragen bij aan gezondheid en heling

26. Bouwactiviteiten Psychose afgerond 27. Passende huisvesting 28 8 Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol

29. Wonen op Gerretsonplein 30. Interactieve eco-app hulpmiddel 33 9 Tevreden cliënten

34. Nieuwe methodiek voor cliëntwaardering 35. CCR

HELENDE OMGEVING

36 10 Tevreden en gemotiveerde medewerkers

37. Arbeidsmobiliteit 38. Zelforganisatie 39 11 Gezonde financiële resultaten

40. Risicospreiding mogelijk 42. Van transitie naar transformatie 43 12 Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden 44. Eindhoven koploper 45. Turbulente tijd 47

Algemene beschouwing 48. Raad van Bestuur 50. College Geneesheren-directeur 51. Raad van Toezicht

52 In het kort 53. Realisatie doelstellingen en Werkgebied

54. Profiel en organisatie GGzE 56. Kerngegevens

GEZONDE ORGANISATIE ALGEMENE BESCHOUWING IN HET KORT

Woord vooraf

Woord vooraf Met dit jaarverslag informeren we u over de prestaties van GGzE in 2014. In 2014 heeft GGzE het Planetree-label behaald, een mijlpaal waar we ontzettend trots op zijn. Wat dit inhoudt en betekent voor cliënten en medewerkers kunt u lezen in dit verslag. Naast dit jaarverslag komt er een jaarrekening beschikbaar en zijn de elektronische bijlagen gevuld op jaarverslagenzorg.nl.

Laat mensen groeien De nieuwe slogan van GGzE is ‘GGzE Laat mensen groeien!’.

‘Groeien’ staat voor de vooruitgang en de ontwikkeling van cliënten én medewerkers. Met ‘laat’ geven we aan dat we enerzijds ruimte en gelegenheid geven en anderzijds faciliteren en mogelijkheden bieden aan cliënten en medewerkers om te kunnen groeien.

Per Planetree-component doen we verslag van de prestaties van GGzE. Met smileys geven we aan of gestelde doelen helemaal, deels of niet zijn gehaald.

geheel gerealiseerd deels gerealiseerd niet gerealiseerd

Een smiley is een eenvoudig tekeningetje van een lachend gezichtje, vandaar de naam. Het begrip smiley wordt ook uitgebreider gebruikt voor gelijkaardige gezichtjes die andere gemoedstoestanden uitbeelden. Een smiley in ASCII-tekens is een emoticon. Het woord is in het Nederlands taalgebruik ingeburgerd sinds de opkomst van het internet vanaf halverwege de jaren ‘90 en wist zich te wortelen in de jongerencultuur. Vóór die tijd was lachebekje de gangbare Nederlandse benaming.

Per Planetree-component treft u eveneens interviews aan met betrokkenen bij dit onderwerp. Daarnaast hebben we per Planetree-pijler een infographic samengesteld met interessante cijfers.

Een infographic of informatieve illustratie geeft een informatieve weergave van verschillende objecten met een combinatie van tekst en beeld. Ze is bedoeld voor het overdragen van informatie, data en kennis. Het wordt toegepast door journalisten in nieuws- en achtergrondartikelen, in financiële jaarverslagen, in openbaar vervoerssystemen als verklarend beeld en voor wetenschappelijke of educatieve doeleinden.

Bron: Wikipedia

Het jaarverslag eindigt met een beschouwing van de Raad van Bestuur, het College Geneesheren-directeur en twee vertrekkende leden van de Raad van Toezicht.

Accountantsverklaring

In 2014 hebben de accountants voor de hele GGZ-sector aangegeven dat er door alle wijzigingen in de financiering landelijk een duidelijk normenkader ontbreekt. Hierdoor is het voor hen niet mogelijk om een goedkeurende verklaring af te geven. Alle betrokken partijen hebben gezamenlijk een oplossing hiervoor gevonden. Op moment van schrijven vindt er onderzoek plaats naar deze oplossing waarna afspraken gemaakt kunnen worden over de accountantsverklaring. De Raad van Toezicht van GGzE heeft besloten om het jaarverslag goed te keuren en de jaarrekening aan te houden totdat de uitkomsten van het onderzoek bekend zijn. Hierna zal de accountantscontrole worden afgerond.

Wij wensen u veel leesplezier. Mocht u opmerkingen of vragen hebben of op een andere manier met ons over het jaarverslag in gesprek willen dan stellen wij dat zeer op prijs (info@ggze.nl).

Redactie jaarverslag

Bron: Wikipedia

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 3

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

Inspiratiedag 2014

“Ik ben vorig jaar begonnen met groepstherapie. Daar heb ik zoveel aan gehad dat ik met mijn ervaring anderen wil helpen. Na wat zoeken kwam ik uit bij het Cliëntenbelangenbureau.

Daar ben ik nu actief en dat geeft me veel energie.”

Marjolein, ervaringsdeskundig vrijwilliger

“Vorig jaar heb ik me erg bezig gehouden met het daadwerkelijk handelen volgens de visie die de mens centraal stelt bij hulpverlening. Respectvol zijn, dichtbij mensen staan, op jezelf reflecteren, niet in rollen vervallen. De Boei Plaza is een plek waar écht volgens die visie wordt gewerkt.”

Ieteke Sijmons, vrijwilliger

Betere Zorg “Het was een jaar met prachtige, vooral positieve verrassingen. Ik heb mijn eigen ‘ik’ voor een groot deel ontdekt. Maar ik ben er nog niet. Ik leer en ontdek nog elke dag.”

Lütfiye Karatas, vrijwilliger De Woenselse Poort

4 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

“Ik vond het erg moeilijk om te starten met een behandeling bij GGzE, bang dat ik een labeltje opgeplakt zou krijgen. Gelukkig ben ik goed geholpen.

Ik ben er nog lang niet maar blijf hard mijn best doen, want ik weet zeker dat ik met hulp nog veel sterker kan worden.”

Puck, cliënt

“Mijn echtgenote is een jaar geleden overleden.

Ik ontmoette toen bij GGzE een bijzondere psychiater, die op een hele goede wijze sprak over het omgaan met verlies van dierbaren.

Daar heb ik veel aan gehad.”

Toon, bezoeker

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening Bij menselijke interactie en liefdevolle bejegening gaat het om het maken van oprecht vriendelijk contact, luisteren met aandacht, zorgen voor elkaar en het tonen van waardering. Maar ook verantwoordelijkheid nemen voor eigen gedrag en elkaar aanspreken. Bij GGzE spelen ervaringsdeskundigen hierbij een belangrijke rol.

Markieza

Clientenservicepunt

Binnen De Woenselse Poort is een cliëntenservicepunt dat draait op de inzet van ervaringsdeskundigen. In 2014 zijn de openingstijden uitgebreid naar vier dagen in de week. Het cliëntenservicepunt is nu beschikbaar voor cliënten van zowel de laag als de hoog beveiligde zone. Cliënten kunnen bij het servicepunt terecht met hun vragen, kunnen bondgenoten ontmoeten en workshops volgen.

Het grote aantal bezoekers geeft aan dat hiermee in de behoeften van cliënten wordt voorzien.

Het cliëntenservicepunt biedt vier stageplekken aan personen die hun ervaring willen gaan inzetten en een opleiding volgen. Al tijdens hun stage weten zij een voorbeeldrol te vervullen omdat ze kunnen laten zien wat je kunt bereiken als je je hiervoor inzet. Door de aanwezigheid van ervaringsdeskundigen in opleiding worden clienten in staat gesteld zichzelf te motiveren en te werken aan hun herstel.

GGzE is een van de koplopers op het gebied van cliëntenparticipatie en ervaringsdeskundigheid. In 2014 is de coöperatie Markieza opgericht. De coöperatie is ontstaan uit de samenwerking tussen GGzE en een aantal regionale partijen op het gebied van zorg en onderwijs. Vanuit Markieza vindt onderzoek, ontwikkeling en onderwijs op het gebied van ervaringsdeskundigheid plaats. Er wordt begeleiding, training en opleiding gegeven aan mensen met een kwetsbaarheid waarin ze leren ervaringen te delen en (ervaringsdeskundige) competenties te ontwikkelen.

Ervaringsdeskundigen

Ervaringsdeskundigen zijn medewerkers met een cliëntervaring die een MBO- of HBO-opleiding hebben gevolgd om hun ervaring in te zetten ten behoeve van anderen.

Het aantal ervaringsdeskundigen is in 2014 licht gestegen ten opzichte van 2013 (64 respectievelijk 61 personen). Op inhoudelijk gebied zijn er belangrijke stappen gezet in de functie. Zo zijn van zowel de functie ervaringsdeskundig begeleider als ervaringsdeskundig begeleider senior nieuwe functieprofielen vastgesteld met een passende inschaling.

Separaties nemen af

Ook in 2014 is er hard gewerkt aan het verminderen van de inzet van drang- en dwangmaatregelen. Om dit te bereiken is er een nieuw programma gestart genaamd ‘In Contact’. Uit de cijfers (zie hiervoor pagina 20) wordt duidelijk dat separatie daadwerkelijk afneemt: zowel wat betreft het aantal uren, de duur van de separatie en het aantal cliënten dat het betreft. Wel zien we dat afzondering en verblijf op eigen kamer toeneemt.

Het thema ervaringsdeskundigheid wordt meer vorm gegeven Het aantal ervaringsdeskundigen stijgt

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 5

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

1

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

Presentiebenadering

“ Presentie

zit soms in kleine dingen” Met aandacht naar iemand luisteren, zonder oordeel. Oprechte interesse voor iemand tonen, contact maken met de cliënt. Het lijkt vanzelfsprekend, toch schiet het er vaak bij in. Met de introductie van presentiebenadering brengt GGzE daar verandering in.

Presentie is goede, nabije, afgestemde zorg die professioneel en met liefde gegeven wordt. De aandacht ervoor is onderdeel van een grotere beweging die gaande is. Planetree, herstelgerichte zorg, de verdraaide organisatie; het zijn allemaal visies die uitgaan van het centraal stellen van de cliënt en gelijkwaardig met elkaar omgaan, zegt Ellen Jacobs, centrummanager van wilde met een familielid. Samen met een medewerker heeft hij dat De Woenselse Poort. “We zijn door professionalisering verder familielid opgezocht. Zo kun je cliënten helpen hun rollen te weggeraakt van de bedoeling van goede zorg. Terwijl professio- herstellen.” naliteit ‘m niet zit in het maken van een goed verslag, maar het maken van contact met de cliënt.”

Iedereen ziet de voordelen van presentiebenadering, maar dat wil niet zeggen dat het voor iedereen even gemakkelijk is. “Het maakt In 2014 zijn medewerkers op verschillende afdelingen van GGzE en je als hulpverlener kwetsbaar en ik zie mensen daarmee worsteDe Woenselse Poort getraind in presentiebenadering. Ze leerden bijvoor- len”, zegt Jacobs. “De een kan heel goed oordeelvrij kijken, de beeld over ‘verdunde ernst’: een gesprek voeren terwijl je iets aan het ander staat snel met een oordeel klaar. We leren door ons daarvan doen bent. “Een goed voorbeeld daarvan is het tv-programma Taarten bewust te zijn.” van Abel”, zegt Jacobs. “Je krijgt een heel ander gesprek wanneer je samen Bij GGzE Centrum Psychose ziet Wondergem dat de houding van met iets bezig bent dan wanneer je tegenover elkaar aan tafel zit.” medewerkers echt aan het veranderen is. “We hebben presenHans Wondergem, teamcoördinator bij GGzE Centrum Psychose, ziet tiebenadering ook al doorgetrokken naar casuïstiekbespreking. dagelijks in de praktijk hoe waardevol presentiebenadering kan zijn. “Het We praten veel meer over welke mogelijkheden we gevonden zit soms in kleine dingen”, vertelt hij. “Zoals een arm om iemands schouder. hebben bij een cliënt en hoe we hem of haar op een hoger Of cliënten mee laten beslissen over waar ze op vakantie gaan. Ik vind het plan kunnen brengen.” een hele goede ontwikkeling, veel natuurlijker. We kunnen weer doen waarvoor we ooit in de zorg zijn gegaan.”

Door echt met cliënten in gesprek te gaan en te vragen naar hun dromen, blijken grote wensen ineens gemakkelijk te vervullen. “Alleen met doorvragen kom je erachter wat iemand echt belangrijk vindt”, zegt Wondergem. “Zo merkten we dat een cliënt heel graag weer contact

Kwetsbaar

Training

6 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

“ Meebewegen

met de client“

tact. “Lange tijd stond beheersen, grip krijgen en controleren centraal. Daar willen we vanaf, want dit leidt vaak tot spanning en verkramping, zowel bij de hulpverlener als de cliënt.

Met behulp van Veilig In Contact willen we toe naar een meer ontspannen benadering, ook fysiek. Dat is de kanteling.”

Concreet betekent dit dat onrustige cliënten niet meer stevig worden vastgehouden of anderszins gefixeerd. Want dit is feitelijk een ingrijpende dwangmaatregel. “Bij GGzE leren we medewerkers om, binnen verantwoorde grenzen, met de cliënt mee te bewegen”, aldus Pols. Maar hoe doe je dat zonder je onveilig te voelen? Daar wordt in de nieuwe training aandacht aan besteed, onder andere via leersituaties.

Cliënten letterlijk en figuurlijk meer bewegingsruimte en eigen regie geven en daarmee het aantal dwang- en Pols benadrukt dat In Contact een groot project is waarmee, naast drangmaatregelen verminderen. Dat is de kern van het Veilig In Contact, veel thema’s gemoeid zijn. Eén daarvan is de project In Contact, dat als opvolger van Het Roer Om in inbreng van naasten, vult Eric Smets aan. “Heel belangrijk, want 2014 het licht zag. Van medewerkers vraagt dit een flin- familie weet vaak beter waar iemand rustiger van wordt. Op dat ke omslag in denken en doen. Nieuwe trainingsvormen vlak valt nog veel winst te behalen.” gaan hierbij helpen.

In Contact is in eerste instantie gefocust op het terugdringen van eenzame opsluiting, vertelt vervangend projectleider Esther Pols. Om dat te bereiken, is contact houden met de cliënt essentieel. Dit kan separatie voorkomen en anders zo kort mogelijk houden. “Door te blijven inzetten op écht contact behoud je de mogelijkheid om maatregelen aan te passen. Waardoor een cliënt bijvoorbeeld weer sneller naar zijn kamer kan.”

Bewustwording

Je bent jezelf niet altijd helemaal bewust van hoeveel of hoe je iets doet. Om gewoontes te veranderen is het belangrijk inzicht te krijgen in die gewoontes. “Daarom hebben we vorig jaar de cijfers voor de inzet van dwang- en drangmaatregelen tot op de afdeling inzichtelijk gemaakt. Dan kunnen mensen ook sturen op het verminderen ervan”, aldus Pols.

“Daarnaast heeft ‘leren van elkaar’ veel aandacht gekregen.

Want misschien heeft een andere afdeling al iets gevonden voor hetgeen waar jij nog mee worstelt. Daarom hebben we een uitwisselingsprogramma bedacht waarmee medewerkers een inhoudelijk kijkje in de keuken van een andere afdeling krijgen”.

Van deze tijd

Maar het gaat om meer. De manier waarop de hulpverlener (weer) in contact komt met de cliënt vraagt om een benadering die aansluit bij de Planetree-principes van goede zorg en een helende omgeving. “Gericht op de-escaleren en vroegsignalering”, vult senior verpleegkundig begeleider Eric Smets aan.

Hij is sinds vorig jaar nauw betrokken bij het opzetten van een nieuwe training voor medewerkers, genaamd Veilig In Con-

Menselijke interactie en liefdevolle bejegening

In Contact

Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie

2

Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie Eén van de belangrijkste elementen uit het Planetree-gedachtengoed is de mogelijkheid om eigen keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen.

Hierdoor houden mensen regie over De afgelopen periode heeft GGzE veel ingezet op het bevorderen van hun eigen leven en welbevinden. deskundigheid van medewerkers. Onder de naam ‘Zorg voor jezelf’ is in Zowel voor cliënten als voor mede- 2014 een campagne gestart om de mogelijkheden van deskundigheidswerkers vindt GGzE dit van groot belang. bevordering onder de aandacht te brengen. In 2014 is elke week via Om deze keuzes te kunnen maken is het Yammer en intranet de cursus van de week bekend gemaakt. Het gebruik belangrijk dat mensen genoeg en heldere van het leermanagementsysteem, waaronder het gebruik van E-learning, informatie krijgen. is in 2014 weer toegenomen. In totaal zijn in 2014 10.172 E-learning In 2014 is er veel aandacht besteed aan de modules geraadpleegd: 4,9 modules per medewerker. Dit is 11% ontwikkeling van E-health modules voor meer dan in 2013 (9.158). GGzE is lid van GGZ Ecademy en er is een cliënten en E-learning modules voor mede- licentie aangekocht voor de modules van GoodHabitz. Dit is de onlinewerkers. opleider van Nederland met een breed aanbod aan trainingen voor professionals.

E-learning voor medewerkers

E-health voor clienten

Behandeling bij GGzE krijgt meer en meer een blended vorm; een mix tussen face to face contact en online coaching. Minddistrict is het platform dat we daarbij gebruiken. Via een account krijgen cliënt en behandelaar toegang tot een scala aan behandelmodules. Denk daarbij aan psycho-educatie, het trainen van vaardigheden, omgaan met klachten en herstelgerichte ondersteuning. Andere mogelijkheden zijn bijvoorbeeld beveiligd mailen en het bijhouden van een dagboek. Er is interactief contact: cliënt en behandelaar sturen elkaar berichten en de modules zijn levendig gemaakt met filmpjes en geluidsfragmenten.

Yammer is een microblogging-webdienst gelanceerd in september 2008. Gebruikers kunnen berichten (post-updates) plaatsen, post-updates van anderen volgen, onderwerpen ‘taggen’ etc. Yammer richt zich op bedrijven. Bij GGzE zijn bijna 1.000 van de ruim 2.000 medewerkers aangemeld op Yammer.

Bron: Wikipedia

Eigen regie door zelforganisatie

Samen met andere GGZ-instellingen en Minddistrict worden In 2014 is bij GGzE de beweging naar zelforganisatie ingezet om de modules up-to-date gehouden en nieuwe modules ontwik- de eigen regie van medewerkers te vergroten. Zelforganisatie keld. En in ons eigen E-lab op Landgoed De Grote Beek worden wil zeggen dat medewerkers de ruimte krijgen om hun werk in nauwe samenwerking tussen cliënten en medewerkers nieuwe zodanig te organiseren dat dit optimaal aansluit bij het doel modules gemaakt. E-health maakt dat we met een hernieuwde blik van hun werkzaamheden. Zelforganisatie is een middel om de kijken naar de rol van cliënt, naaste en hulpverlener. cliënt centraal te stellen in het zorgproces. In hoofdstuk 10 komen we uitgebreid op dit thema terug.

De informatieverstrekking aan cliënten verbetert door onder andere inzet van innovatieve communicatievormen

8 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Blended Care

“Zorgmix Behandelaar geeft client

grote regierol”

wordt coach

Irene Helderman is als programmamanager Preventie enthousiast over de stappen die GGzE op dit terrein in 2014 heeft gezet. “Kern is natuurlijk dat de cliënt in eerste instantie niet bij ons, tijdens de therapie, maar thuis beter wordt”, vertelt ze. “De E-health modules, beschikbaar via Minddistrict (zie ook pagina 8) bieden de cliënt veel verschillende mogelijkheden die elk moment van de dag beschikbaar zijn. De rol van de professional gaat met deze werkwijze veranderen. De behandelaar wordt, veel meer dan Op weg naar betere zorg wordt het steeds belangrijnu, de coach van de cliënt. De cliënt die zelf regisseert, met de coach als ker om een optimale mix van behandeling, therapie hulpverlener op de achtergrond.” en zelfhulp te realiseren. Niet meer alleen eens in de zoveel tijd een gesprek met de therapeut, maar veel meer verschillende mogelijkheden en meer regie bij Ingrid Stevelmans was eerder werkzaam voor GGzE en maakt nu als de cliënt bij de keuze van die mogelijkheden. Natuur- ervaringsdeskundig vrijwilliger én als cliënt kennis met de veranlijk hebben we een mooie Engelse term voor deze mix: derende werkwijze. Ze is enthousiast, maar ziet ook nog verbeterBlended Care. punten. “Iedere cliënt krijgt als eerste toegang tot de welkomstmodule in Minddistrict. Vervolgens ga je je intakegesprek voorbereiden in een andere module. In afwachting van die intake had ik graag al toegang gehad tot een aantal andere zelfhulpmodules. Ik wilde graag aan de slag, maar het kostte me wel moeite om te zien welke modules ik al kon gebruiken. Bovendien maakte ik me ook wel wat zorgen over de beveiliging van het systeem. Je geeft toch behoorlijk wat persoonlijke informatie bloot.”

Persoonlijke informatie

Pril stadium

Stevelmans en Helderman zien de positieve aspecten van de intrede van Blended Care. Wel realiseren ze zich beiden dat de ontwikkeling zich nog in een pril stadium bevindt. Helderman: “De professional zal zeker nog moeten groeien in zijn rol als coach.

Daar zijn we ook druk mee bezig. Zo hebben we inspiratie- en teambijeenkomsten waarin we met elkaar steeds meer invulling geven aan die rol.” Stevelmans: “Uiteindelijk is het de bedoeling dat de cliënt een gerichte keuze gaat maken in zijn behandeling. Daarvoor is het wel nodig dat die cliënt ook alle informatie heeft op basis waarvan hij die keuze kán maken. Er zijn zeker nog stappen te gaan, maar deze insteek spreekt mij wel enorm aan.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 9

Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie

Individuele gesprekken, groepsbijeenkomsten, online informatie en diverse andere online hulpmiddelen die we samenvatten onder de noemer E-health.

De ‘zorgmix’ die cliënten een veel grotere regierol over het eigen herstelproces geeft, is zonder twijfel kenmerkend voor de toekomst van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland. GGzE kan echt als een van de koplopers op dit gebied worden gezien.

Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie

Online module heet nieuwe cliënten welkom Aan de slag

De welkomstmodule is bij een groot aantal centra van GGzE geïmplementeerd. Inmiddels zijn Flaman en Van den Berkmortel bezig met nieuwe modules. In de ‘Aan de slag’-module kunnen cliënten zich inhoudelijk voorbereiden op hun eerste afspraak bij GGzE. Met de ‘Is dit wat voor mij’-module krijgen ze hulp bij het maken van een keuze voor een behandeling of interventie. “Hiermee maken we de eigen-regie-gedachte echt Een eerste bezoek of behandeling bij GGzE kan voor werkelijkheid”, zegt Van den Berkmortel. “Door psycho-educatie, cliënten spannend zijn. Waar komen ze terecht en met het beantwoorden van vragen over zichzelf en informatie over de wie hebben ze de afspraak? Met de welkomstmodule, behandeling helpen we ze om een bewuste keuze te maken.” Dat die vorig jaar is ontwikkeld, maken mensen op een heeft een grote meerwaarde voor de rest van de behandeling, zegt laagdrempelige manier alvast kennis met GGzE. Flaman. “De drop-out is vaak behoorlijk groot, omdat cliënten niet goed weten waar ze ‘ja’ op hebben gezegd. Uit eerste resultaten blijkt dat wie deze psycho-educatie-module heeft gedaan, minder Het idee voor de welkomstmodule, onderdeel van het online behandelsnel stopt met de behandeling.” platform (Minddistrict), kwam van een cliënt die zelf had ervaren hoe moeilijk een eerste bezoek aan GGzE kan zijn. “Als cliënten niet weten waar ze terechtkomen, kan het voelen alsof ze een zwart gat tegemoet gaan. Door te laten zien hoe het er hier uitziet en met wie ze te maken krijgen, wordt die angst of spanning minder”, zegt redacteur E-health Nienke Flaman. “Ook vinden we het belangrijk dat mensen zich welkom voelen. De boodschap is dan ook: goed dat je er bent.”

“Goed dat je er bent“

Filmpjes

In de module zien cliënten via filmpjes hoe het gebouw eruit ziet waar ze de afspraak hebben. Ook kunnen ze zien wie er werkt. Ze krijgen meer informatie over de behandeling en kunnen met een druk op de knop alvast een vraag stellen aan de behandelaar. “Zo ontstaat er eigenlijk voordat de behandeling begint al een relatie, op een informele manier”, zegt Karin van den Berkmortel, E-health ontwikkelaar en adviseur zorginnovatie. Ze ziet veel mogelijkheden voor dit soort modules, ook buiten GGzE. “Het zou mooi zijn als bepaalde psycho-educatiemodules al in een vroeg stadium worden ingezet bij ketenpartners, bijvoorbeeld tijdens een bezoek aan de huisarts.

Dat cliënten daar al de eerste stappen kunnen zetten.”

De reacties op de welkomstmodule zijn erg positief, en dat vinden niet alleen cliënten. “Het is voor medewerkers ook een laagdrempelige manier om kennis te maken met online behandelen”, zegt Flaman. “Sommigen kunnen zich er weinig bij voorstellen en denken dat het om iets ingewikkelds gaat. Als ze dan de welkomstmodule zien is de reactie: oh, is dat alles?”

10 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

3

U itstekende behandeling The Next Level Planetree

Planetree-label behaald

TOPGGz Keurmerk behaald !

JAK-Award

Effect van de behandeling

De JAK-Award is door GGzE in 2012 in het leven De effecten van de behandeling worden gemeten via ROM geroepen om zicht te krijgen op de goede voorbeelden die (Routine Outcome Measurement). De ROM performance vertoont een er leven in de organisatie, deze uit te wisselen en elkaar te stijgende lijn maar voldoet nog niet aan de afspraken in het inspireren tot nieuwe ideeën. JAK staat voor Joseph Alexis Kerff, bestuurlijk akkoord: tot en met december 2014 33%. Bij minimaal de allereerste cliënt van GGzE. De JAK-Award 2014 was 40% van de behandelingen moet een ROM-meting worden verricht. opnieuw een succes: met 30 ingezonden projecten en 1.700 stemmen. Dit keer hadden we twee prijzen, een juryprijs en een publieksprijs, die respectievelijk zijn gewonnen GGzE publiceert wachttijden op haar website. Deze worden door fietsenwerkplaats De Slappe Band en Proud2meet. De maandelijks ververst en gepresenteerd in weken opgesplitst naar prijs is in 2014 niet uitgereikt op de nieuwjaarsreceptie, maar jeugd, volwassenen en ouderen. De wachttijd is erg afhankelijk op de GGzE-brede Inspiratiedag op 12 mei 2014. De inspiratie- van het type zorg dat wordt gevraagd. gids, die we hebben gemaakt van alle inzendingen van 2012 en 2013, is aangevuld met de inzendingen van 2014 en dient voor velen als inspiratiebron.

Wachttijden

Omzet bovenregionale specialistische zorg blijft op het niveau van 2013 Eind 2014 krijgen meer cliënten regionaal specialistische zorg terwijl de omzet gelijk blijft Er worden maatregelen getroffen om de krimp in de regionaal maatschappelijke zorg op te vangen Voor 40% van de cliënten wordt de effectiviteit van de zorg gemeten en besproken met de cliënt Er zijn nergens binnen GGzE meer wachttijden voor de zorg

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 11

Uitstekende behandeling

De (medische) kwaliteit van zorg en veiligheid is belangrijk voor elke Om na het behalen van het Planetree-label direct een volgende stap te Planetree-organisatie: up-to-date weten- kunnen zetten is in 2014 het traject The Next Level Planetree ingezet. Het schappelijke kennis en technologische doel van dit traject is om de cliënten- en medewerkertevredenheid (en famien logistieke ontwikkelingen dragen bij lie en stakeholdertevredenheid) in 2016 op een 8 te krijgen. We hebben dit aan herstel, veiligheid of welbevinden route 88 genoemd. Wij laten ons in dit traject inspireren en begeleiden door van de cliënt.

Fresh Forward: een inspirator die vooral in de commerciële sector bedrijven leert om buiten de gebaande paden om naar een volgend niveau te komen. In het eerste kwartaal van 2015 moet dit traject tot concrete Na jaren van voorbereiding heeft GGzE in het plannen voor GGzE leiden. najaar van 2014, als eerste GGZ-instelling in Europa, het Planetree-label behaald. En dat label behaal je niet zomaar. Het is een internationaal con- Op 18 december 2014 is het TOPGGz keurmerk uitgecept met hoge standaarden. Er is een delegatie van reikt aan De Catamaran. Een mijlpaal om trots op GGzE naar de Internationale Planetree Conferentie in te zijn. De Catamaran, onderdeel van GGzE Chicago geweest om het label daadwerkelijk in ont- Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, is een klivangst te nemen. GGzE heeft diverse activiteiten niek voor forensische jeugd- en orthopsychiatrie. ondernomen om deze mijlpaal te vieren: een apar- De afdeling is gespecialiseerd in de behandeling van te uitgave van het GGzE-Magazine, een nieuwe jongeren met meervoudige, complexe ontwikkelings- en gedragsPlanetree folder ‘Van meetbaar naar merkbaar’, een problemen. Om het keurmerk te behalen is twee jaar lang veel tijd en aparte bijlage bij het Eindhovens Dagblad op zaterdag energie gestoken in het monitoren en verbeteren van de processen.

15 november en taart voor alle medewerkers en Er zijn twee nieuwe, erkende gedragsinterventies toegevoegd en cliënten op dinsdag 28 oktober. De gnoemde medewerkers zijn geschoold in nieuwe behandelingen. documenten zijn allemaal op onze website terug te vinden.

Uitstekende behandeling

De Gezinspoli

“Dit is wat ik al jaren zocht”

hulpverleners. Esther staat er tussenin. En ziet soms door de bomen het bos niet meer. “Ik zocht al jaren naar een meer geïntegreerde aanpak”, vertelt ze. “De behandeling van het ene gezinslid kun je niet los zien van de totale situatie van het gezin. Ik kreeg het daar steeds moeilijker mee. Werd meer zorgregisseur, maar ik ben natuurlijk in eerste instantie moeder en partner.”

In haar zoektocht naar een organisatie die kon bieden wat ze nodig had, kwam Esther, na vele omwegen, omdat ze niet in de regio van GGzE woont, toch bij de Gezinspoli uit. “Ik zag het op de website en kreeg meteen het gevoel dat Wie psychische hulp nodig heeft, komt terecht dat was wat ik wilde.” bij een behandelaar of een andere hulpverlener.

Logisch. Maar wat nu als binnen een gezin meerdere problemen spelen die allemaal een bepaalde Safiye Ozuyamanbas (op de foto), medewerker van de Gezinspoli, hoort druk op het gezinsleven leggen? In 2014 leidde die het verhaal van Esther glimlachend aan. Een jaar na hun eerste telefoontje vraag bij GGzE tot de oprichting van de Gezinsis er veel veranderd. Ozuyamanbas: “Bij ons staat de vraag centraal hoe poli. Na een half jaar was al duidelijk dat in de we het fijner kunnen maken binnen een gezin. Daarom gaan we kijken behoefte werd voorzien. hoe we kunnen komen tot een gezamenlijk gedragen gezinsplan; wat wil het gezin bereiken, welke hulpverleners zijn er bij het gezin betrokken, Het verhaal van Esther zegt genoeg. Zowel haar echtgenoot als haar hoe zorgen we ervoor dat de hulpverleners en behandelaren op de hoogte twee kinderen hebben stoornissen die binnen het autistisch speczijn van elkaars werk en hoe realiseren we een goede balans?” trum vallen. Allemaal zijn ze ervoor in behandeling bij verschillende Voor Esther kwam er, met de gang naar de Gezinspoli, de zo noodzakelijke rust. “Ik voelde me meteen niet meer alleen staan. Er werd hier ook naar mij geluisterd. Mijn gezin had weer een naam en was geen nummer meer. Er kwam overleg, afstemming en duidelijkheid, waardoor ik ook niet iedere keer mijn hele verhaal hoefde te vertellen.”

Fijner maken

Groei

Na een jaar realiseert Ozuyamanbas zich dat de Gezinspoli steeds bekender begint te worden. “2015 zal het jaar van de groei worden”, denkt ze. “En dat is ook goed. De olievlek mag zich nu uitbreiden.

We hebben ondertussen genoeg situaties gezien waarin we echt van meerwaarde zijn. Ook als het gaat om consultatie of oriëntatie.

Intern én extern. We zijn er klaar voor!”

De Gezinspoli is een samenwerkingsverband van: • GGzE Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie; • GGzE Volwassenenzorg; • Combinatie Jeugdzorg en Regionaal Centrum OPSY. Lees meer over De Gezinspoli

We gaan voor de beste ketenzorg

Hoe kun je in korte tijd goede behandelresultaten bereiken én ervoor zorgen dat ze duurzaam zijn? Kijkend naar de cliëntengroep van De Woenselse Poort is dat geen gemakkelijke opgave. Toch overheerst vertrouwen, mede dankzij de inrichting van nieuwe zorgpaden. Kernwoorden hierbij: continuïteit en specialisatie.

Vanaf 1 januari 2015 wordt gewerkt met vier zorgpaden: ‘Opname en Ketenzorg’ (inclusief ambulante behandeling), ‘Persoonlijkheidsstoornissen’, ‘Psychose, Autisme en Verstandelijke beperking’ en ‘Intensieve Behandeling’. Deze laatste is als enige ook toegankelijk voor niet-forensische cliënten; hieronder valt onder meer de Long-Care afdeling. Elke cliënt maakt deel uit van één zorgpad, waarbij de invulling maatwerk is.

Het doel van de zorgpaden is dat de verschillende behandelfasen van een cliënt beter op elkaar aansluiten. Waar voorheen te veel ‘knippen’ tussen afdelingen bestonden, wordt nu ingezet op een integrale, doorlopende aanpak. Elke cliënt heeft bijvoorbeeld een vaste contactpersoon voor het gehele zorgpad. “De cliënt, en ook de naasten, krijgen vanaf het begin een beter inzicht in het behandeltraject. Ook het aanbod ná De Woenselse Poort wordt hierbij betrokken, want dat hoort bij continuïteit in de zorg”, aldus Bas van Oosterhout, manager Behandelzaken van zorgpad Persoonlijkheidsstoornissen.

Transitiejaar

In 2014 is hard gewerkt om de organisatie in de steigers te zetten.

“Alle afdelingen en medewerkers zijn toegewezen aan een zorgpad. Elk zorgpad wordt geleid door een manager behandelzaken en manager bedrijfsvoering.” Hij benadrukt dat 2015 een transitiejaar is. “Je kunt niet in één keer van A naar B overstappen. Binnen het zorgpad zal steeds meer samengewerkt worden om de ketenzorg te versterken. Die keten, binnen De Woenselse Poort én met de reguliere GGZ, is onze kracht. We deden dat al best redelijk en nu willen we de beste worden.”

Optimale ketenzorg wordt namelijk steeds belangrijker, legt Van Oosterhout uit. “De overheid, je kunt ook zeggen ‘de samenleving’, vraagt nadrukkelijker om goede behandelresultaten op de korte termijn, onder andere om de zorgkosten te beheersen.

Tegelijkertijd wil men duurzame resultaten: minder recidive,

een veilige samenleving. Hoe bereik je dat? Wij denken dat dit beter gaat met een vast team dat cliënten van A tot Z ondersteunt en vertrouwen en stevigheid uitstraalt.”

Specialisten

Dankzij de zorgpaden is er extra ruimte voor specialistische deskundigheid. “Elk zorgpad krijgt zijn eigen specialisten. Deze medewerkers werden voorheen door alle afdelingen ‘ingevlogen’ voor allerlei soorten problematiek.

Nu kan iemand zich meer richten op een bepaalde cliëntengroep. Inhoudelijk levert dat winst op. ”Van Oosterhout is trots op de medewerkers van De Woenselse Poort. “Ze hebben zich afgelopen jaar heel creatief getoond en flexibel opgesteld. Dat geldt overigens ook voor de Cliënten Raad, die goede ideeën heeft aangedragen.”

Uitstekende behandeling

“ Nieuwe zorgpaden in de steigers gezet“

4

Gezond eten, drinken en bewegen Gezond eten, drinken en bewegen is niet alleen belangrijk voor een goede gezondheid, maar is ook belangrijk voor het gevoel van geborgenheid en genieten.

Meer bewegen

Het budget van eten en drinken is gedecentraliseerd. Er wordt voorlichting gegeven over goed en gezond eten. In 2014 werd op vrijwel alle afdelingen gekookt.

Sport en beweging

Er is samen met de klinische afdelingen beleid ontwik- Fietsliefhebbers konden hun hart ophalen tijdens het evenement ‘Iets keld gericht op meer bewegen voor cliënten. De onderlin- met Fiets’ dat in het teken stond van het stimuleren van een gezonde ge communicatie tussen de afdelingen en de uitvoerende leefstijl. Er was een parcours waarbij teams zonder hulpmiddelen een begeleiders van beweegactiviteiten is hiervoor verbeterd. gemiddelde snelheid van 20 km per uur moesten halen, er kon geDit beleid wordt in 2015 verder doorgezet. fietst worden op hometrainers en men kon genieten van lekker en Bewegen hoort bij goede zorg. Daarom zijn er met zorg- gezond eten. financiers afspraken gemaakt om bewegen op te nemen Voor voetballiefhebbers werd er een voetbaltoernooi gehouden. in het zorgplan. Tijdens de zorgplanbesprekingen of Dat was zo’n groot succes dat er nog twee toernooien zijn geortussentijds wordt met de cliënt, die klinisch verblijft, ganiseerd. afgestemd of hij kan en wil deelnemen aan beweegactiviteiten. Dit betreft zowel algemene dagelijkse levensverrichtingen als sport. Er is een evaluatiemodule GGzE heeft zich tot doel gesteld ontwikkeld binnen het elektronisch patiëntendossier om de om het roken te verminderen. Van afspraken op het gebied van bewegen vast te leggen. Daar- medewerkers verwachten wij dat naast wordt er veel informatie verstrekt hoe bewegen positief ze het goede voorbeeld geven en kan bijdragen aan gezondheid. dat rokers alleen nog roken in pauzes en op aangewezen plekDe Centrale Cliënten Raad (CCR) heeft het initiatief genomen ken. Van cliënten vragen we om per 1 januari 2016 niet meer voor de realisatie van een bewegingstuin. Zie hiervoor het inter- in hun kamer te roken. Dit ontmoedigingsbeleid levert erg view op pagina 16. veel discussie op, zowel bij medewerkers als cliënten. Er worden allerlei faciliteiten aangeboden: stop-met-roken-trainingen, gespreksgroepen en (beschutte) rook-abri’s buiten om mensen te ‘Life and cooking’ is gestart om voor cliënten van stimuleren om minder te roken. eten en drinken een gezellig en normaal moment te maken. Met het uitgangspunt ‘Iedereen kookt, tenzij’ wordt de stap naar het ‘normale’ leven buiten een afdeling van GGzE niet groter gemaakt dan noodzakelijk. Op 54 locaties zijn combisteamers geplaatst om het voor afdelingen mogelijk te maken om voor groepen gezamenlijk maaltijden te bereiden.

GGzE rookvrij ?

Life and cooking

Er wordt beleid ontwikkeld voor beweging binnen de behandeling. Afspraken hierover zijn zichtbaar in het behandelplan Bestendiging en evaluatie life and cooking Invoering bijgesteld rookbeleid 14 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Steeds meer afdelingen koken zelf

Gezond eten, drinken en bewegen

“De geur van gefruite ui doet

eten” Op steeds meer afdelingen van GGzE wordt zelf gekookt door cliënten en medewerkers. Maar koken is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Met kookworkshops en extra ondersteuning komt daar langzaamaan verandering in.

Eten is veel meer dan wat voeding in je mond schuiven. Het is een beleving, zegt GGzE-voedingsconsulent Mario Bouwmans.

“Het inkopen en bestellen, snijden, bereiden, tafeldekken, het samenzijn: het geeft een soort van thuisgevoel.” Daarom motiveert GGzE medewerkers en cliënten op allerlei manieren om zoveel mogelijk zelf te koken.

Vrijwilliger kok Guus Groenewegen ging bijvoorbeeld de afdelingen langs om kookworkshops te geven. Later organiseerde hij ook workshops in Het Dok, voor cliënten van de Begeleide Woonvormen die nog meer wilden leren.

Vers bereiden van eten is belangrijk, zegt hij. “Er zit gewoon meer in.

Bovendien horen cliënten dat er gekookt wordt, en ze ruiken het.

Bouwmans: “Als er iemand een ui staat te fruiten en de geur verspreidt zich over de afdeling, dan krijg je toch meteen zin in eten?”

Hoger plan

Bouwmans zou graag willen dat het komende jaar het koken op de afdelingen op een hoger plan komt. Ondersteuning door mensen met vakkennis helpt daarbij. Een goed voorbeeld zijn de workshops die Groenewegen een jaar lang in Het Dok gaf. Iedere dinsdagmiddag deden er zo’n vijf à zeven mensen mee. “Deze groep kon redelijk snel zelfstandig aan de slag. Uiteindelijk hadden ze geen begeleiHet is de afdelingen zo gemakkelijk mogelijk gemaakt om zelf te koken. Zo ding meer nodig”, vertelt Groenewegen. Het groepje bestaat nog heeft iedere afdeling een combisteamer. “Je kunt daar onder andere mee steeds, tegenwoordig koken ze iedere week op een andere locatie. bakken, koken, stomen en stoven. Het streven is dat zoveel mogelijk vers Het succes van dit initiatief smaakt naar meer, zegt Bouwmans. gekookt wordt, maar ze kunnen ook een gedeelte van de maaltijd bereiden. “We willen zeker proberen dit uit te breiden. En niet alleen cliënBijvoorbeeld vlees gegaard bestellen en zetmeelproducten en groente zelf be- ten uit te nodigen mee te doen, maar ook de verpleging.”

Tegenwoordig kookt Bouwmans regelmatig voor drie afdelingen. reiden. En dat vinden onze bewoners ook leuk om te doen.”

Iedere afdeling bestelt zijn eigen ingrediënten in een speciale webshop met Hij ziet welk effect het koken op de afdeling heeft op cliënten. keuze uit 55.000 producten. Die is de afgelopen tijd steeds gemakkelijker in Als het even kan, laat hij mensen helpen met het schillen van de het gebruik geworden. Binnen een paar klikken weten medewerkers precies aardappels of het snijden van de groente. Soms lukt dat niet. welke ingrediënten ze voor een maaltijd nodig hebben en in welke hoeveel- “Maar ik zie mensen wel altijd met heel veel enthousiasme heden. Ook kunnen ze recepten en menubereiding opzoeken. aanschuiven.”

Combisteamers

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 15

Aanleg gepland in voorjaar 2015

Gezond eten, drinken en bewegen

“Stap voor stap naar nieuwe bewegingstuin“

Het is hard werken om een bewegingstuin op Landgoed van het terrein. Zij hebben nu al groepslokalen op het landgoed.”

De Grote Beek voor elkaar te krijgen. Janneke van Kessel Wever hoopt dat de bewegingstuin wandelaars en fietsers gaat en Bert Wever zijn er al enkele jaren druk mee. In 2014 verleiden om het landgoed te verkennen. “Bijvoorbeeld vanuit de kwamen de plannen in een stroomversnelling. Dat zorgt fiets- en wandelroutes die nog ontwikkeld gaan worden in het voor een mooi vooruitzicht.

Brainport Park, aan de westkant van Landgoed De Grote Beek.”

Wedstrijdjes

Wat nu nog een groot en kaal gebied is, schuin tegenover De Boei Plaza, moet medio 2015 een aantrekkelijke en aangename plek worWever en Van Kessel verwachten dat het benodigde geld in het den om te wandelen, sporten, kijken en ontmoeten. Op initiatief van de voorjaar bijeen is. Dan kunnen de werkzaamheden starten. “Die Centrale Cliënten Raad werd een ‘slapend’ plan voor een bewegingstuin zullen zo’n zes weken duren, dus we gaan er vanuit dat we de tuin afgestoft. Bert Wever van de CCR ging er de boer mee op, ondersteund vóór de zomer officieel openen.” door Janneke van Kessel, projectmanager Servicecentrum.

Ontwerp

Uiteindelijk is vorig jaar gekozen voor een plan met een sportveld en een bewegingsveld (met kunstgras), zitbankjes en roestvrij stalen toestellen. Dit alles omringd door natuurlijk groen. Bosschages zorgen ervoor dat de bewoners van Grote Beekstraat 6 op het landgoed voldoende privacy houden.

Daarna gingen Wever en Van Kessel aan de slag om het benodigde geld bijeen te krijgen. Diverse fondsen en mogelijke sponsoren werden benaderd. Het resultaat mag er zijn, vindt Wever. “We hebben het streefbedrag bijna bij elkaar. Veel bedrijven hebben positief gereageerd. De een geeft geld, de ander geeft een korting op bijvoorbeeld materialen. Verder hebben we bedragen ontvangen van de fondsen NutsOhra en Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind.”

In beweging

Het is de bedoeling dat de nieuwe tuin letterlijk en figuurlijk mensen in beweging brengt. Zo hebben de sportcoaches van GGzE al ideeën voor interne wedstrijdjes, bijvoorbeeld voor volleybal, voetbal en basketbal. Wie niet zo actief is, kan er op een van de vele bankjes naar kijken. Cliënten gaan er in ieder geval volop van profiteren.

Ook mensen van buiten de instelling kunnen gebruik gaan maken van de bewegingsmogelijkheden. “We hebben al contact met Gemeente Eindhoven en buurtcoaches om activiteiten te organiseren waar mensen vanuit de wijk aan kunnen meedoen”, vertelt Van Kessel. “Verder heeft Scouting Johannes Vianney al aangegeven dat ze gebruik wil maken

16 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

9 5

Aanvullende zorg en zingeving Dagbesteding en welbevinden

Kunst, muziek en cultuur

Zingeving

Ontmoeting en lotgenotencontact

Betere samenwerking met GGzE De Boei en GGzE Promenzo en continuering van het theater- en muziekprogramma, om naast behandeling de dag zinvol in te vullen met werk, dagbesteding en activiteiten Invoering bijgesteld rookbeleid 2014 • JAARVERSLAG GGzE • 17

Aanvullende zorg en zingeving

In Planetree-instellingen wordt zoveel mogelijk gedaan om de kwaliteit van In de wijk Woensel Zuid is dagbestedingsproject ‘De Slappe Band’ gevestigd. het leven te vergroten. Belangrijk is dat Deelnemers met een verschillende achtergrond runnen samen met vrijwillide mens achter de cliënt zich goed voelt gers een fietsenwerkplaats. Fietsen worden gedemonteerd, gerepareerd, en regie houdt. Bezuinigingen maken gerestaureerd, klanten worden geholpen en creatieve ideeën worden uitdat er minder geld beschikbaar is gewerkt. Vanuit de rust en uitdaging die dit geeft werken deelnemers aan voor dagbesteding, zowel voor de hun zelfvertrouwen. Dit bijzondere project heeft in 2014 de juryprijs van de klinische afdelingen als voor zelf- JAK-Award gekregen. standig wonende cliënten. Ook werd Op klinische afdelingen werden cliënten in het zonnetje gezet door het duidelijk dat het vervoer naar en van organiseren van verwendagen. Deze dagen zijn met en door cliënten geordagbestedingslocaties in 2015 werd ganiseerd en helpen de dagelijkse routine te doorbreken. geschrapt. Om de gevolgen van deze bezui- Binnen de beveiligde zone van De Woenselse Poort kunnen cliënten nu nigingen in kaart te brengen en te zoeken ook voor dieren zorgen. Een aantal geiten, varkens en paarden heeft naar eventuele alternatieven is er in 2014 in de binnentuin hun thuis gekregen. Het werken met dieren geeft een werkgroep gestart. cliënten veel plezier en voldoening.

Tevens is Janny’s Re-Style geopend in De Woenselse Poort. Cliënten Zowel op Landgoed De Grote Beek als daarbuiten zijn er kunnen hier voor een klein bedrag tweedehands kleding kopen. mooie initiatieven geweest voor en door cliënten.

Het Groene Golfproject is opgezet om cliënten te stimuleren werkzaamheden in hun (eigen) tuin uit te voeren.

Dit project was zo’n succes dat het project structureel is In augustus is de vierde editie van Grote Beekpop opgenomen in een van de leerwerkprojecten van GGzE georganiseerd op Landgoed De Grote Beek.

Promenzo.

Met ruim 1.000 bezoekers, gevarieerde muziek en lekkere hapjes was het festival een groot succes voor cliënten, vrijwilligers, naasten, medewerkers, wijkbewoners Met de presentatie van de gedichtenbundel ‘Pronken met geen muziekliefhebbers. stolen veren’ is gevierd dat er al 20 jaar poëzie wordt gemaakt Daarnaast zijn er kunstexposities gehouden, hebben we binnen GGzE. In deze bundel zijn gedichten opgenomen van cliënten, medeelgenomen aan tekenfestival The Big Draw, is er spedewerkers en naasten. Ter ere van het jubileum zijn er ook vier workshops ciaal voor de tbs-cliënten een theaterstuk opgevoerd, konden gedichten schrijven gegeven door Eindhovense dichters. cliënten meedoen aan GGzE’sMeezinghappening en GGzE’s Got Talent en werd de leesbibliotheek voor cliënten geopend.

Het aantal ‘ZinnIn’s’ is uitgebreid naar drie locaties. Dit zijn laagdrempelige ontmoetingsplaatsen waar mensen van binnen en buiten GGzE met elkaar in gesprek gaan over thema’s rond de zin van het leven.

Inloop In de Gouwe Geit is verhuisd naar een nieuwe locatie.

Het is een mooi opgeknapt pand dat een nieuwe naam verHet Moreel Beraad is dit jaar goed op gang gekomen bij GGzE. diende: het Beekse Koffiehuis. In een gemoedelijke sfeer is er de Dit is een gespreksvorm waarin medewerkers, managers, mogelijkheid voor ontmoeting, een spelletje en worden er activibestuurders en eventueel andere betrokkenen zoals familieteiten georganiseerd. leden en naasten dilemma’s en morele vragen uit de praktijk kunnen bespreken. Er is ook veel aandacht geweest voor nabesprekingen van suïcides binnen GGzE.

Klussen voor verbinding

Aanvullende zorg en zingeving

”GGzE-doet is jaarlijks terugkerend feestje” De tuin eens goed opknappen. De muur een fris kleurtje geven. Of een extra leuke activiteit voor de cliënten? We willen wel, maar sommige dingen komen er gewoon niet van. Te weinig tijd, te weinig budget. In 2013 werd daarom gestart met GGzE-doet. Op een ‘vrije’ zaterdag en afgesloten met een gezellige barbecue voor alle deelnemers.

Medewerkers, cliënten, management en vrijwilligers: samen klussen, samen invulling geven aan ‘iets extra’s’.

Ellen Knippers en Thea Smits waren in 2013 al betrokken bij de eerste Met managers, vrijwilligers, er was zelfs een lid van de Raad van editie van GGzE-doet. Het werd een leuke dag waarin op verschillende Toezicht. Allemaal bezig met hetzelfde doel. Het enthousiasme was locaties van GGzE werd geklust. Een dag die zo goed werd ontvangen dat groot, ook omdat er goede resultaten bereikt werden. In één dag kun er wel een vervolg moest komen. “En dat kwam er in 2014”, vertelt Smits, je veel werk verzetten, zo merkten we. En het was nog eens heel de organisatorische spin in het GGzE-doet web. “We hebben ons vorig gezellig ook.” jaar aangesloten bij de landelijke actie NLdoet. Onze klussen kwamen zodoende op een gezamenlijke website te staan, waardoor ze ook zichtbaar werden voor andere geïnteresseerden.”

In 2015 zal er opnieuw een GGzE-doet zijn. Op verzoek van een aantal bedrijven, dat liever op een reguliere werkdag de handen uit de mouwen steekt, is de vrijdag aan de activiteit toegevoegd.

Elf projecten stonden er vorig jaar op de rol. Er werd op diverse plekken Op zaterdag valt de klusdag gelijktijdig met de Publieksdag. geschilderd, tuinen werden van onkruid verlost en er werd onder meer een “Mogelijkheden genoeg dus om kennis te maken met GGzE”, lacht mooie schets gemaakt voor de nieuwe inrichting van een binnentuin. Maar Knippers. er gebeurde meer. Zo bezorgden medewerkers van de afdeling Financiën en Informatie de bewoners van een van de centra een leuke dag door ’s ochtends gezamenlijk te koken en te bakken en ’s middags een spelletjesmiddag te organiseren. “In totaal waren er zo’n zestig mensen actief”, aldus Knippers.

“Vanuit alle lagen van GGzE, maar ook cliënten zelf en mensen uit de buurt.

Mensen die het terrein wel kenden, maar er nog nooit geweest waren bijvoorbeeld. Het zorgde voor een bijzondere sfeer, ’s ochtends al bij het gezamenlijke ontbijt. Er ontstond verbinding, het idee van ‘samen een klus klaren’.

Publieksdag

Leuke dag

18 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

The Legend De derde editie van The Legend was wederom een groot succes. Tijdens deze muziek- en theatervoorstelling vertellen jongeren hun persoonlijke levensverhaal, geïnspireerd op het lijdensverhaal van Jezus. Vaak in de vorm van een rap, maar ook als gedicht of lied. “Wekenlang zijn jongeren bezig met na te denken wat ze naar buiten willen brengen. Ze zijn dus niet alleen op de dag van The Legend bezig met zingeving, maar al lange tijd daarvoor”, vertelt geestelijk verzorger Roy Clermons. “Jongeren en medewerkers werken samen aan hun act en het schrijven van de tekst. Dat is geweldig om te zien.”

”Sommige rapnummers zijn net Rapmuziek psalmen”

Extra houvast

The Legend laat zien dat muziek en theater een goed hulpmiddel kunnen zijn om jongeren stil te laten staan bij levensvragen.

“Zingeving is voor velen van ons grotendeels een vanzelfsprekendheid. Maar als het leven heftig is, wordt die vanzelfsprekendheid doorbroken en ontstaan vragen naar de diepere zin en betekenis van het leven”, zegt Clermons. In de psychiatrie zijn heftige levensgebeurtenissen bijna aan de orde van de dag. Voor jongeren die bij GGzE opgenomen zijn, kan de zoektocht naar antwoorden op levensvragen extra moeilijk zijn; ze zijn geen kind meer, maar ook nog niet volwassen. “Hun levensverhaal staat bol van heftige ervaringen en gebeurtenissen. Het zoeken naar identiteit staat daardoor erg onder druk.”

En wat als je niet op een podium wilt staan? Zingeving bij jongeren kun je op allerlei manieren benaderen, weet Clermons inmiddels. “Tatoeages hebben bijvoorbeeld ook vaak te maken met zingeving. Vaak symboliseert een tatoeage een keerpunt in het leven. Vraag iemand naar zijn tatoeage; in de meeste gevallen zit er een verhaal achter.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 19

Aanvullende zorg en zingeving

Clermons was op zoek naar nieuwe manieren om met jongeren te kunnen praten over zingeving. Dankzij een cliënt kwam hij op het idee voor Juist als er heftige dingen in je leven gebeuren, is The Legend. “Tijdens een les kwam een jongen met een door hemzelf zingeving belangrijk. Maar hoe krijg je jongeren geschreven rap over zijn dierbaren en zijn worsteling met het leven. Niezo ver hun emoties en gedachten te delen? mand had in de gaten dat hij op die manier daarmee bezig was. Ik dacht: Roy Clermons, Theo Hofmans en Marlies Verdonk Hij is vast niet de enige.” bedachten The Legend, een muziek- en theaterClermons besloot in de jongerencultuur te duiken. “Rapmuziek is heel voorstelling waar jonge cliënten, vaak rappend, hun populair. De jongeren die hier in behandeling zijn, herkennen zich vaak eigen lijdensverhaal vertellen. in rapartiesten en de straatcultuur waarover ze het hebben. Ik maakte kennis met muziek die nieuw voor mij was. Sommige rapnummers vind ik vergelijkbaar met psalmen.”

Betere zorg Planetree helpt ons de zorg continu te verbeteren en hierdoor zorg te leveren die er écht toe doet; voor cliënten en voor hun omgeving. Dat we hierin slagen blijkt onder andere uit onderstaande cijfers.

SEPARATIE

E-HEALTH

Aantal cliënten dat is gesepareerd

Aantal uren separatie 2013

2014

235

217 -8% 2014

-18% 35.372

VERSCHIL

VERSCHIL

43.148

Gemiddeld aantal uren per separatie 2014

2013

2013

VERSCHIL

Aantal cliënten dat in 2014 gebruikt maakt van E-health

1.575 Aantal in 2014 door GGzE ontwikkelde modules

-45% 21

38

Gemiddeld aantal uren separatie per cliënt 2014

2013

VERSCHIL

-11% 163

184

Aantal keer dat de GGzE modules in 2014 zijn gebruikt

11 2.913

AANVULLENDE ZORG EN ZINGEVING Aantal mensen dat de Open Kapel bezocht

Aantal vieringen (oecumenisch, islamitisch en algemeen)

Aantal Muzieken Theateractiviteiten

Aantal stoelmassages aan cliënten

Aantal stoelmassages aan medewerkers

Aantal laagdrempelige inloopcentra in de buurt

1.508

111

30

936

772

14

20 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

GGzE ‘s Got Talent

“Kerstmis bij De Tuin was afgelopen jaar bijzonder.

De houten kerststal met levende dieren, en er stond van alles wat cliënten zelf gemaakt hadden. Echt hartstikke mooi allemaal.”

Roger, vrijwilliger

“Ik vind Landgoed De Grote Beek zo mooi geworden. Een fijne, rustige groene plek voor cliënten.

En met prachtige gebouwen. Ik hoop wel dat ze van dat kale stuk grond achter de Medische Dienst snel een mooie tuin maken.’

Mevrouw Groenendaal, oud-medewerker Medische Dienst

Helende Omgeving “Ik ben vorig jaar verhuisd. Eerst moest onze afdeling tijdelijk naar een oud gebouw. Waar we nu zitten is het helemaal opgeknapt.

Ik ben al zeven keer verhuisd, nu is het genoeg. En verder vind ik het jammer dat De Gouwe Geit dicht is gegaan.

Nu zitten ze op een veel te kleine plek.”

Wil, cliënt

“Ik ben nu voor het tweede jaar bij het Kunstproject. En ik doe ook fotografie. Ik vind het heerlijk dat ik weer onder de mensen ben. Hier kan ik mezelf zijn.”

Irene, cliënt “GGzE is een fijne werkgever met wat verbeterpuntjes. Landgoed De Grote Beek vind ik een prachtig terrein.

Ik word altijd heel vrolijk als ik daar ben.”

José, medewerkster

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 21

6 Menswaardige technologie We maken bij de behandeling en onder- Daarbinnen vindt innovatief onderzoek plaats dat gekoppeld is aan steuning van de cliënt gebruik van de speerpunten van GGzE. Dit onderzoek is ondersteunend aan kennismenswaardige technologie. Daarmee verrijking binnen GGzE en in toenemende mate gekoppeld aan het bedoelen we dat de technologie die innovatieprogramma, evenals de verschillende opleidingen waarvoor we gebruiken ten dienste staat van we erkend zijn. In december 2014 hebben we tevens het keurmerk voor de professional en de cliënt. De tech- TOPGGz voor De Catamaran in ontvangst mogen nemen. Zie hiervoor nologie sluit aan bij de behoeften en ook pagina 11. beleving van de cliënt en moet simpel zijn in gebruik.

GGzE heeft in 2014 haar nachtzorg gecentraliseerd. Medewerkers signaleren hierbij vanaf een centraal punt, de zogenaamde cockpit, hulpvragen. Zij zetten waar nodig acties uit door collega’s, die binnen de betreffende zorgcirkel waar Innovatie en academisering zijn voor GGzE vanuit de zorgvraag werd gesteld, te informeren en aan belangrijke speerpunten. Wij willen door te sturen. Cliënten kunnen contact leggen met de cockpit middel van innovatie onze zorg klantmet een eenvoudig te bedienen spreekluisterverbinding. gerichter maken en ertoe bijdragen dat Centralisatie van de nachtzorg heeft geleid tot een profesde eigen regie en het zelfmanagement van sionele zorg en betere nachtrust voor cliënten in de nacht en een cliënten toeneemt. Omdat het niet zo makkelijk bleek om dit soort vernieuwingen op een goede manier te besparing opgeleverd in de inzet van medewerkers. Zie voor de implementeren heeft GGzE een eigen E-lab ingericht. Zie ervaringen hiermee het interview op pagina 24. hierover ook het interview op pagina 23.

Menswaardige technologie

Centralisatie nachtzorg

Innovatie en academisering

Informatiebeveiliging verder verankerd

Op het terrein van innovatie behoort GGzE tot de koplopers in de GGZ. Dit hebben we gerealiseerd door het GGzE heeft eind 2012 als eerste GGZ-instelling in Nederland het ontwikkelen van apps en games, E-healthmodules en ver- certificaat ‘Informatiebeveiliging in de zorg’ (NEN 7510) behaald. schillende andere vormen van slimme ICT in gebouwen. Met het certificaat tonen we aan dat GGzE informatiebeveiliging Daarbij staat co-creatie met de cliënt centraal. De imple- serieus neemt en dat we voldoen aan relevante wet- en regelgeving. mentatie van onze innovaties geven we onder andere In 2014 is het certificaat behouden zonder ‘rode kaarten’. Incidenten vorm in inspiratiesessies wat een succesvol concept is op het terrein van informatiebeveiliging nemen af en aandachtsgebleken. punten vanuit externe en interne audits zijn goed opgepakt.

Op het gebied van academisering heeft GGzE drie onder- In 2014 zijn er 18 incidenten gemeld, waarvan 4 met een hoog zoekslijnen: risico-karakter.

• Forensische Geestelijke Gezondheidszorg; • Evidence Based Management van Innovatie; • Psychose, autisme en affectieve stoornissen.

Uitvoering geven aan meerjarenbeleidsplan innovatie en academisering Door het invoeren van techniek kunnen de nachtdiensten op Landgoed De Grote Beek worden gecentraliseerd. Dit wordt uitgevoerd volgens projectplan Invoeren verbeteracties informatiebeveiliging

22 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

E-lab in nieuwe fase

“ Van aanjager naar facilitator”

Joep Kolijn en Freena Eijffinger zijn de mensen van het eerste uur.

Kolijn was in een grijs verleden nog psychomotorisch therapeut, maar voelt zich inmiddels beter thuis in de omschrijving ‘innovator’. Over Kijk wat Joep Kolijn de nieuwe fase van het E-lab zegt hij: “In de eerste jaren waren we bij het E-lab doet vooral de aanjager. Dat zijn we nog steeds en dat moeten we ook blijven, maar langzaam maar zeker krijgen we ook de rol van facilitator; de behoefte aan de inzet van nieuwe middelen wordt groter, het is nu aan ons om die behoefte te faciliteren. En wel op zo’n manier dat mensen er ook snel mee aan de slag kunnen, dus dat niet aan iedere vernieuwing een moeilijk en langdurig trainingsprogramma hangt.”

De lijst met ontwikkelingen die de kraamkamer inmiddels bijna of helemaal Ook in 2015 werken Kolijn en Eijffinger verder aan het ultieme doel hebben verlaten groeit met de dag. Games, apps, online zelfhulpmodules: van het E-lab. “Onszelf overbodig maken”, lachen de twee. “We er komen steeds meer vragen, het E-lab wordt steeds laagdrempeliger. willen vooral geen instituut worden dat alleen maar bezig is met “Dat komt ook omdat we in 2014 ongeveer tien inspiratiebijeenkomsten zichzelf in stand te houden. Wel willen we, mét medewerkers en hebben georganiseerd”, meent Eijffinger. “Teams, afdelingen, samen met cliënten, samen vormgeven aan nieuwe manieren van sociale cliënten én management, doen dan inspiratie op. We laten zien hoe de om- innovatie.” De oproep aan eenieder is dan ook helder: geving verandert en geven aan dat de technologie handvatten en daarmee Eijffinger: “Kom gerust binnen. We staan open voor alle vragen. kansen kan bieden om de zorg in die omgeving te verbeteren.”

Verbind ons aan je droom, aan je vraag en kijk wat we elkaar te bieden hebben.”

Onszelf overbodig maken

Wederkerigheid

Het E-lab werkt ondertussen met een vaste club medewerkers, vrijwilligers en studenten. Dat is goed voor de continuïteit. Kolijn: “We kunnen bijvoorbeeld sneller aan de slag met het maken van prototypes. Om daar een volgende slag in te slaan gaan we de verbindingen met andere partijen in de regio in het komende jaar versterken. We zijn nadrukkelijk op zoek naar co-creatie. Samen met anderen, of dat nu scholen, bedrijven of andere zorginstellingen zijn, meerwaarde toevoegen. Kennis delen op basis van wederkerigheid. Het fundament daarvoor is gelegd, daarmee kunnen we verder.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 23

Menswaardige technologie

Het eerste startschot klonk in 2012. Een jaar later werden de startblokken definitief verlaten en kreeg het E-lab vorm. De vormgevers van de kraamkamer van technologische innovatie timmerden aan de weg en maakten naam. In 2014 belandde het E-lab in een nieuwe fase.

Kritische blik belangrijk

Menswaardige technologie

“Centralisatie nachtzorg pakt g o ed uit”

AWN-hoofd (avond-weekend-nachthoofd) Peter van Dun en nachtzorgmedewerker Hetty van Bergen laten trots de ‘cockpit’ zien, het zenuwcentrum van de centrale nachtzorg op Landgoed De Grote Beek.

De circa vijftien monitoren tonen onder meer beelden van cliëntenkamers, gemeenschappelijke ruimten en gangen. “Kamers van mensen die een hoog risico lopen, bijvoorbeeld omdat ze bedlegerig zijn, hebben we permanent in beeld”, licht Van Dun toe. ‘Slimme’ infrarode camera’s reageren op beweging en zoomen automatisch in op de plek waar iets gaande is. Daarnaast hebben alle kamers een spreek-luisterverbinding, zodat de cliënt snel contact heeft met de cockpit.

Er was weerstand, best veel, toen de centralisatie van de nachtzorg van start ging. Maar dat is verleden tijd. De voordelen van de nieuwe werkwijze wegen ruimschoots op tegen de nadelen. Het nachtzorgteam staat als een huis, enthousiast en betrokken. Met altijd een kritische blik, om daarmee het welzijn van cliënten te bewaken.

Wennen

Sinds december 2014 zijn alle afdelingen van GGzE aangesloten op het gecentraliseerde systeem, behalve De Woenselse Poort. Medewerkers nachtzorg zitten niet meer vast op een afdeling. Ze verdelen hun tijd over meerdere gebouwen, aangestuurd door de cockpit. Dat was wennen, vertellen Van Bergen en Van Dun. In het begin waren veel medewerkers sceptisch en bezorgd: hoe kun je 700 mensen tegelijk ‘in beeld’ houden zonder op de afdelingen te zijn? Gaat het niet tot meer calamiteiten leiden?

Twee nieuwe managers namen deze signalen en andere input serieus.

“Toen kwam de omslag”, aldus Van Dun. “Iedereen wordt nu overal bij betrokken: medewerkers, cliënten, hun familie, de Ondernemingsraad en de Cliënten Raad. We doen het echt sámen, ook met de mensen van ICT.”

Rustiger

Van Bergen denkt dat niemand terug wil naar de oude situatie, zijzelf zeker niet. Het werk is interessanter geworden en de nieuwe aanpak werkt. “Het is rustiger ’s nachts, er zijn minder separaties. Bij de jongeren waren we bang dat ze zonder toezicht de tent zouden afbreken. Niet gebeurd. Cliënten gaan goed om met meer autonomie. Blijkbaar zorgt minder aanwezig zijn juist voor minder prikkels.” Ook Van Dun is positief: “Ja, er zijn eigenlijk wel kleine wondertjes gebeurd. Zo dachten we zeker dat het niet zou lukken op de ouderenafdeling. Maar ook dat gaat goed. Bovendien zien we meer en eerder dan vroeger, zoals mensen die uit bed vallen.”

De nachtzorg is een hecht team met een kritisch oog. En dat is belangrijk, vindt Van Dun. “In het belang van onze cliënten moet je altijd vragen blijven stellen: waar liggen de ethische grenzen van technologie, hoe gaan we om met de afhankelijkheid van techniek, wat is nodig voor een optimale overdracht met de dagdienst? Iemand noemde me ooit een dwarsligger. Ik bekijk dat positief: zonder dwarsliggers geen stabiel spoor om de trein in de goede richting te laten rijden.”

7 Architectuur en interieur dragen bij aan gezondheid en heling Een prettige verblijfsomgeving draagt bij Door de veranderde manier van werken is deze overlast aan een goede gezondheid en aan wel- afgenomen. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over het bevinden. We willen daarom ook dat onze ge- ’s nachts controleren van bewoners op hun kamers om de overlast bouwen voelen als ‘thuis’: vriendelijk, licht, te verminderen. Personeel houdt er ook rekening mee dat in de nacht rustgevend en uitnodigend. Ook in 2014 hebben de stilte op de gangen wordt bewaakt. we daarom weer veel aandacht besteed aan het aanpassen van onze panden. Cliënten en medewerkers worden bij de aanpassingen nadrukke- Op een aantal afdelingen van De Woenselse Poort heeft een lijk betrokken. Ze hebben daarbij inspraak in de onderzoek plaatsgevonden naar de invloed van planten op de indeling en inrichting. Ze kiezen bijvoor- afdeling. Het doel was het ontwikkelen van kennis over de beeld zelf de kleuren voor de muren, sturing van (on)gewenst gedrag door de juiste groeninrichting in gordijnen en het meubilair. justitiële inrichtingen. Aan het einde van het drie maanden durende project zijn op de afdelingen met planten verbeteringen geconstateerd in gevoelens van veiligheid en sociale samenhang en de Het gebouw aan Dr. Poletlaan 14 en de woningen van luchtvochtigheid is groter dan op de afdelingen zonder planten.

Dr. Poletlaan 49 t/m 57 op Landgoed De Grote Beek zijn in Er is helaas geen meetbaar effect in de gezondheid van bewoners en 2014 gerenoveerd. Hierbij is tegemoet gekomen aan een medewerkers. aantal belangrijke wensen van de bewoners. Zo hebben zij zelf de kleuren van de muren en gordijnen van hun eigen kamer mogen kiezen.

De bewegwijzering op Landgoed De Grote Beek is al langere tijd punt Binnen het gebouw aan Dr. Poletlaan 14 zijn de kamers en van aandacht en is daarom in 2014 opnieuw aangepast. Dit was ook nodig appartementen nu groter en de bewoners hebben de als gevolg van een aantal verhuizingen dat heeft plaatsgevonden. beschikking over eigen sanitair. In het hele gebouw Voor de bewegwijzering in de panden is een ontwerp gemaakt dat geis aandacht geweest voor optimaal gebruik van bruik maakt van zowel tekst als pictogrammen.De bewegwijzering is hierlicht en de kwaliteiten van het honderdjarige door makkelijker en meer eenduidig. Dit nieuwe ontwerp wordt gefaseerd gebouw. Met deze renovaties is een einde doorgevoerd. gekomen aan een omvangrijk renovatieprogramma.

Invloed van planten

Rust in de nacht

Uit de audit centralisatie nachtzorg bleek dat een deel van de bewoners ’s nachts last had van geluidsoverlast door zowel medecliënten als medewerkers.

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 25

Architectuur en interieur dragen bij aan gezondheid en heling

Bewegwijzering

Bouwactiviteiten Psychose afgerond

Architectuur en interieur dragen bij aan gezondheid en heling

” Vroeger lawaai , nu een oase van rust” GGzE heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de huisvesting van GGzE Centrum Psychose. Meer leefruimte, meer licht en een huiselijke sfeer hebben een groot effect op het welzijn van de cliënten. Dat ervaren programmamanager Sjaak Roza en centrummanager Peter Damen.

“Wanneer je vroeger Grote Beekstraat 18 op Landgoed De Grote Beek bezocht, dan was er altijd lawaai, altijd geschreeuw.

Nu is het een oase van rust”, vertelt Roza. Het is eigenlijk ook niet verwonderlijk, vindt hij. “De meeste mensen, ook wij, zijn niet gewend om in groepen te leven. Het is vreemd dat we dat voor mensen met een psychiatrische beperking wel een goed idee vonden.

Nu hebben alle cliënten meer leefruimte en meer privacy.”

Stap verder

Verblijf bij GGzE Centrum Psychose is nu zo aantrekkelijk dat sommige cliënten al tegen Damen en Roza hebben gezegd dat ze hopen niet meer weg te hoeven. Toch is het niet de bedoeling dat cliënten hun leven lang opgenomen blijven, zegt Damen. “We gaan voortdurend in gesprek om te bekijken of ze klaar zijn om een stap verder te zetten. Dat is tegenwoordig ook makkelijker: er kan nu veel meer zorg ambulant geboden worden. Alle zorg die cliënten hier krijgen, kunnen ze ook thuis krijgen.”

In 2014 werden de bouwactiviteiten op het landgoed na tien jaar afgerond.

Het blijft moeilijk om te voorspellen of een meer zelfstandig leven Er is in die lange periode heel wat werk verzet. Grote Beekstraat 14 kreeg voor een cliënt haalbaar is, zegt Roza. “Sommige cliënten zijn hier een volledige metamorfose, er kwam nieuwbouw aan Grote Beekstraat al zo lang dat ze zich niet kunnen voorstellen hoe het is om in een 28. En de woningen aan de Dr. Poletlaan werden verbouwd, zodat cliënten andere omgeving te wonen. Maar we moeten mensen blijgrotere kamers kregen. Voor iedereen werd het centrum meer een ‘thuis’. ven motiveren. Binnenkort gaan twee cliënten die hier al Het effect is niet alleen voor cliënten groot, maar ook voor medewerkers.

15 jaar wonen ons verlaten, omdat ze het willen proberen.”

“Bij een groep van 26 cliënten waren de medewerkers vroeger vooral de orde Damen: “Ook al zou het mislukken, het is altijd beter dan aan het bewaken”, zegt Damen. “Je ziet dat ze nu op een andere manier met hier geduldig te blijven wachten terwijl er meer mogelijkheden mensen bezig zijn. Meer individueel. Dat zie je ook terug in de medewerkerzijn.” tevredenheid: mensen werken hier heel graag. Dat is in het verleden wel anders geweest.”

Metamorfose

26 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Passende huisvesting

“ Huisvesting moet voldoen aan de vraag” Architectuur en interieur dragen bij aan gezondheid en heling

Interne en externe verhuizingen. De zoektocht naar de best passende huisvesting voor elke doelgroep is welhaast een continu proces. Ook in 2014 waren de verhuisdozen dan ook vrijwel altijd in gebruik. Locaties werden verlaten, werden flink verbouwd of kregen andere gebruikers.

“Tegenwoordig wordt steeds vaker samen met de betreffende Zowel Tops als Van Dijk zien de veranderde visie op huisvesting als cliënten en samen met de betrokken medewerkers invulling gegeven een goede zaak. “Planetree is daar debet aan”, vindt Van Dijk. “Het is aan de actuele huisvestingsbehoefte”, stelt Luc van Dijk. Als assistent duidelijk een doel om de voorzieningen gezelliger, gemoedelijker en centrummanager GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie was hij in huiselijker te maken. Logisch dus ook dat je de bewoners, de gebrui2014 nauw betrokken bij een groot aantal verhuizingen. “Vroeger kreeg kers, daarbij een rol geeft.” Volgens Van Dijk wordt er goed geluisterd je van het management te horen waar je naartoe moest. Ook de inrichnaar de wensen van de cliënten. “Maar nu moeten we ook de puntjes ting was aan strakke voorwaarden en regels gebonden. Die lijn is gelukkig op de i zetten. Zo hebben we bijvoorbeeld wifi op de locaties, maar losgelaten. Wij hebben samen met de betrokken jeugd gekeken naar een de behoefte die een jeugdgroep heeft aan wifi is nèt even anders inrichting en een structuur die goed past, waarbij we ook keuzemogelijk- dan die van een groep oudere bewoners. Jongelui hebben toch even heden kregen binnen de budgettaire kaders. Waarbij we de ruimte wat meer bandbreedte nodig, ook in het kader van het gebruik van kregen om te experimenteren. Belangrijk omdat je vooraf nooit precies weet E-health.” Van Dijk noemt ook de fitnessruimte als voorbeeld. “Goed wat het beste werkt, wat voor zowel medewerkers als cliënten het fijnste is.” dat die er is, maar op dit moment is hij echt te klein. Dat zijn nog dingetjes waar we extra aandacht voor vragen.”

Dagelijks werk

Steeds beter

Hans Tops, coördinator Facilitair, somt het lijstje met de verhuisbewegingen op Landgoed De Grote Beek van 2014 moeiteloos op. “De Kliniek Intensieve Tops is ondertussen al weer druk bezig met de plannen voor Behandeling van Dr. Poletlaan 25 naar 66, De Catamaran civielrechtelijk van 2015. “Je wilt de zaak steeds verder optimaliseren, hè”, zegt hij.

66 naar 25. De ombouw van De Wende, verhuizing van De Wederik, De Gouwe “Steeds meer en beter voldoen aan de vraag vanuit cliënten en Geit die verhuisd is; het is maar een greep, hoor. Verhuizingen en het voor- medewerkers. Een mooie uitdaging die we steeds beter onder de bereiden van verbouwingen en verhuizingen is bijna dagelijks werk.” knie krijgen.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 27

89

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol -

Ondersteuning door familie, vrienden, waar ouders dan wel volwassen kinderen vaak met de cliënten mee komen, mantelzorgers en gemeenschap is be- bijvoorbeeld in behandelplanbesprekingen. langrijk voor een goede gezondheid. Daar- In een bijeenkomst met familie is gesproken over hoe familie actief om stimuleren we zoveel mogelijk een betrokken kan worden bij het herstelproces van hun naasten. Daarbij is ook behandeling in de eigen omgeving aandacht geweest voor wat familieleden zelf nodig hebben. van de cliënt: door meerdere loca- Vanuit het E-lab heeft er een inspiratiebijeenkomst voor naasten plaatsties buiten het landgoed te betrekken gevonden om te kijken hoe E-health ook hier een bijdrage kan leveren. en door ambulante behandeling. Daar- Zo wordt er gedacht aan een module voor naasten die vanuit Minddistrict naast stimuleren we de betrokkenheid aangeboden kan worden. van de omgeving, zoals naasten en vrijwilligers, bij mensen die klinisch in behandeling zijn. Ook hebben we een nauwe band met In juli 2014 heeft GGzE samen met familieorganisatie Labyrint~ familieorganisaties zoals Ypsilon en Labyrint~ In Perspectief, Familie als Bondgenoot en de cliëntenorganisatie van In Perspectief.

GGzE een doe-middag georganiseerd. Deze middag is geopend door de wethouder Jeugd, Welzijn en Zorg van de gemeente Eindhoven.

Deelnemers hebben op deze middag concrete voorbeelden bedacht van hoe triadisch werken (cliënt, hulpverlener en naasten) er in de Alle drie de divisies hebben belangrijke stappen gemaakt 1 praktijk uit kan zien. in de uitvoering van het naastbetrokkenenbeleid . Bij De Woenselse Poort is er veel gediscussieerd over het belang van het naastenbeleid. Zo heeft er een startconferentie plaatsgevonden en is er gesproken over hoe In 2014 is er een begin gemaakt met de voorbereidingen voor een naastenbeleid in de forensische setting vorm kan krijgen. wetenschappelijk onderzoek naar de precieze effecten van triadiEen voorbeeld van een genomen initiatief waarmee het contact sche samenwerking. Het onderzoek vindt plaats binnen het kader tussen cliënten en hun naasten wordt verstevigd, is dat cliënvan een hernieuwde samenwerking tussen Fontys (Verpleegkunten gestimuleerd worden brieven naar hun naasten te schrijven. de, Sociale studies en Pedagogiek), Summa College en GGzE Niet alle cliënten van de forensische afdeling hebben namelijk (Leerafdelingen/Zorg Innovatie Centra). In dit samenwerkingsde mogelijkheid om gebruik te maken van een computer. Op de verband wordt het thema triadische samenwerking centraal geafdeling liggen briefpapier, enveloppen, pennen en postzegels om steld en wordt er met behulp van actieonderzoek vorm en inhoud vrij te gebruiken. gegeven aan deze vorm van samenwerking. Tegelijkertijd wordt vastgesteld wat het effect van de triadische samenwerking is.

Ook de rest van de organisatie is actief geweest met het bedenken en toepassen van manieren om naasten meer Voor 2015 en verder is het belangrijk om goede praktijkbij het herstel van cliënten te betrekken en een actieve rol voorbeelden te verzamelen en te ontwikkelen, te implementeren, te geven in de zorgverlening. Bij een aantal centra is deze bedeskundigheid verder te bevorderen, effecten vast te stellen en trokkenheid al vanzelfsprekend. Denk hierbij aan GGzE Centrum informatie te delen binnen en buiten de organisatie.

Kinder- en Jeugdpsychiatrie en GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie

Doe-middag

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol

Betrekken van naasten

Triadisch werken

Invoering triadisch werken conform uitvoeringsplan naastbetrokkenheid Familietevredenheid wordt gemeten via de Planetree-focusgroepen 1

Naastbetrokkenen: mensen die een directe relatie hebben met de cliënt. Dit kan een familielid of partner zijn, maar ook een goede vriend(in), of iemand anders die zich om een andere reden bij de cliënt betrokken voelt.

28 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Gewoon en fijn wonen op het Gerretsonplein

“ Het was even zoeken” Zelfstandig wonen in je eigen appartement. Voor cliënten met autisme is dat soms net een brug te ver. Sinds 2014 wonen 31 cliënten met autisme in een nieuw appartement van GGzE aan het Eindhovense Gerretsonplein. Vanuit een eigen kantoor in het complex wordt hulp en ondersteuning verleend door GGzE. 24 uur per dag, zeven dagen per week.

Onbekend

Het eerste jaar is goed verlopen. “Natuurlijk was het in het begin wel even zoeken”, zegt Van Wegberg. “Veel cliënten woonden eerst thuis. Hier moesten ze alles zelf doen en ook actief om hulp vragen.”

Ook de andere, reguliere huurders van de appartementen moesten wennen aan hun medebewoners. “Dat had vooral te maken met onbekendheid”, denkt Hartog. “We hebben een voorlichtingsavond belegd waarin we een en ander hebben uitgelegd. Dat was wel een De begeleiding aan het Gerretsonplein is gericht op alle leefgebieden: kantelpunt.” wonen, dagbesteding, werk of school, gezondheid, financiën en sociale Elke avond kunnen de bewoners terecht in de kantoorruimte van contacten. Hartog: “Iedereen heeft hier zijn of haar eigen plekje. Ze doen de medewerkers. Even kletsen, koffie drinken. Ook zijn er zelf boodschappen en het huishouden, ze komen andere bewoners tegen in gezamenlijke activiteiten, zoals het wekelijkse Kookcafé in het nabijgelegen wijkcentrum en de maandelijkse gezamenlijke de lift, ze wonen eigenlijk heel ‘gewoon’.”

Na twee jaar, of eerder, kunnen cliënten mogelijk uitstromen naar een plek activiteit. “Gewoon en fijn wonen. Daar gaat het hier om.” waar de hulpverlening meer op afstand zit. Zo zijn er plekken waar de cliënt zelfstandig een woning van een corporatie huurt, met als voorwaarde dat GGzE hulp biedt en over de schouder meekijkt. Na verloop van tijd, als alles goed gaat, kan dit huurcontract worden ‘omgeklapt’ en kan GGzE als partner in het huurcontract afvallen.

Uitstromen

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 29

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol

Ondersteuning op maat. Dat bieden de hulpverleners van GGzE aan het Gerretsonplein. Een klein deel van de appartementen is bedoeld als verblijfsplek. “De cliënten die daar wonen blijven daar in principe wonen”, vertelt een van de begeleiders, Menno Hartog. “Zij zullen waarschijnlijk altijd een bepaalde vorm van ondersteuning in de nabijheid nodig hebben.”

De bewoners van de andere appartementen, die verspreid liggen over het complex, blijven in principe maximaal twee jaar. Volgens begeleider Patricia van Wegberg, staat hun verblijf in het teken van het ‘trainen’.

“Zij zijn op weg naar meer zelfstandigheid”, zegt ze. “We kijken per cliënt wat de ondersteuningsbehoefte is. Vervolgens proberen we de zelfstandigheid te vergroten. Heeft een cliënt bijvoorbeeld nog nooit zelf de was gedaan, dan gaan we het eerst een paar keer voordoen. Daarna doen we het samen en langzaam maar zeker zetten we de stap waarbij wij niet meer nodig zijn en de cliënt het alleen kan.”

Interactieve eco-app goed hulpmiddel voor cliënt

“Bouwen aan een sterker netwerk“

Een halfjaar geleden stond de smiley bij zijn ouders op oranje. “Daar heb ik het over gehad met mijn systeemtherapeut en toen is er een gesprek met mijn ouders geweest.” De nu groene smiley laat zien dat dit effect heeft gehad. “Het is fijn dat je zelf kunt bepalen wat je in de app verandert. Als je daarmee bezig bent, praat je er makkelijker over.”

Vrienden, familie en gemeenschap spelen een positieve rol

Beschermend

Steun van mensen om je heen is voor elke cliënt belang- De eco-app heeft ook een functie als iemand voorbereid wordt om rijk, zowel tijdens als na een behandeling. Steun van de op verlof of met ontslag te gaan, zegt Slaats. “Een netwerk kan juiste mensen, want een relatie die meer kwaad dan beschermend werken maar ook een risico vormen. De app helpt goed doet kun je beter stopzetten. De eco-app geeft daar zicht op te krijgen.” inzicht in iemands sociaal netwerk. De cliënt kan de app In 2015 staan er nieuwe ontwikkelingen op stapel. Mogelijk zelf bijwerken. Dit stimuleert eigen inbreng, zelfregie gaat GGzE de eco-app ook in de ambulante hulpverlening inzeten het praten over relaties. ten. Verder werkt Slaats met het E-lab aan een game over netwerken. Een game? Rik moet lachen, Slaats ook. Over de doelgroep De eco-app is een digitaal, interactief ecogram dat in één oogopslag zal zeker nog gesproken worden. de omvang en kwaliteit van iemands sociaal netwerk laat zien. Het is ontwikkeld in het E-lab van GGzE op initiatief van Mark Slaats (op foto), maatschappelijk werker bij forensische jeugdkliniek De Catamaran. Hier wordt de app inmiddels breed ingezet. Vrijwel elke cliënt gaat er vanaf de opname mee aan de slag. De app laat via pijltjes en smileys zien welke relaties iemand heeft, hoe nabij het contact is en of de relatie steunend (groen), belastend (rood) of ergens daartussenin (oranje) is. De cliënt kan zelf relaties toevoegen en verwijderen, schuiven met de pijltjes en de kleuren van de smileys veranderen.

Vanaf 2014 is de app gekoppeld aan de cognitief-gedragsinterventie Brains4Use, voor jongeren met een psychiatrische stoornis en verslavingsprobleem. “Zeker bij een verslaving is de rol van het netwerk belangrijk”, aldus Slaats. “Met wie ga je om en hoe ga je met iemand om. Dat kan van invloed zijn op de verslaving.”

Groene smiley

Rik (18) heeft een vorm van autisme en is gameverslaafd. Hij laat zien hoe zijn eco-app eruitziet en hoe dat een halfjaar geleden was. “In het begin breng je in kaart welke relatie je wel en niet wilt verbeteren en wat een rol speelt bij de verslaving. Ik kwam erachter dat ik nooit goede contacten met mijn familie heb gehad.

Eigenlijk vertrouwde ik niemand, behalve één goede vriend.”

30 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Helende omgeving Met menswaardige technologie, betrokkenheid van naasten en sfeervolle gebouwen creëren we een helende omgeving.

MENSWAARDIGE TECHNOLOGIE

384

Aantal kamers met een spreekluisterverbindingen (hiermee maken cliënten in de nacht contact met de nachtdienst)

Aantal bedmatjes (hiermee kunnen we zien of hulpbehoevende cliënten onrustig of uit bed zijn)

84

103

Aantal halszenders (hiermee kunnen hulpbehoevende cliënten alarm slaan)

Aantal mensen dat gebruik heeft gemaakt van de Supportruimtes van de High Intensive Care

47

Aantal camera’s waarmee we tijdens de nacht hulpbehoevende cliënten kunnen monitoren

598 Aantal dagen dat de Supportruimtes van de High Intensive Care bezet zijn geweest

HIC

Aantal inspiratiesessies bij het E-lab

84

10

1.217 uur Aantal uren dat behandelaren betrokken waren bij ontwikkelingen van het E-lab

The Big Draw GGzE De Boei

“Vorig jaar kregen ik en mijn twee collega’s te horen dat onze balie dichtging en we op een herplaatsingslijst terecht zouden komen. Het was goed om te merken dat GGzE toch naar allerlei manieren heeft gezocht om voor ons een soortgelijke functie te vinden.

Het was even spannend, maar ik ben opgelucht dat het is gelukt.”

Mieke, receptioniste/ secretarieel medewerker

“Het was een jaar waarin de administratieve last weer groter en complexer werd. Wetgever en verzekeraar lijken dat niet in de gaten te hebben.”

Annemarie Hietbrink, medewerker CCP

Gezonde Organisatie “Als afdeling HRM zijn we aan de slag gegaan met onze toekomstdroom: het bestuursgebouw op Landgoed De Grote Beek transformeren tot een open en uitnodigend servicecentrum.

Een plek waar medewerkers met al hun vragen terecht kunnen. Hopelijk in 2015 de eerste concrete stappen.”

Hans van den Heuvel, medewerker HRM

“Onze afdeling is vorig jaar gereorganiseerd. We kregen daardoor een nieuwe manager. Die weet door zijn warme persoonlijkheid ons allemaal te motiveren. Ik merk dat we daardoor extra stappen willen zetten en dat er echt een wijgevoel is ontstaan.”

Ed, medewerker

“Zelforganiserende teams hebben tijd nodig.

Dat moet volgens mij de les van 2014 zijn. Medewerkers mogen niet de dupe worden. Zorgvuldigheid is dus geboden.”

Hennie Driessen, assistent centrummanager

9

Tevreden clienten Clienttevredenheid

vragenset en als dat mogelijk is samen met cliënten. Negen centra GGzE vindt het erg belangrijk dat cliënten tevreden zijn geven de komende maanden een pilot vorm. De teams formuleren maxiover wat we hen bieden en waarmee we hen onder- maal negen enquêtevragen, die met behulp van een tablet worden voorsteunen. Clienttevredenheid kan niet zonder onderzoek. gelegd aan de cliënt. Het systeem is zeer gebruiksvriendelijk en kan GGzE hanteert in 2014 nog verschillende methoden om overal ingezet worden. Op ieder gewenst tijdstip kan de feedback worde tevredenheid van cliënten te meten. In 2015 willen den opgevraagd en teams kunnen aan de slag met verbeteracties. we komen tot maximaal twee methoden, die het bes- Resultaten verwachten we in 2015. Zie voor meer informatie het interview te inzicht geven en daadwerkelijk leiden tot ver- op pagina 34. beteringen.

CQ-index

Klachten

Je hoort vaak zeggen ‘een klacht is een gratis advies’. Zo wil GGzE met de De CQ-index is verplicht en wordt jaarlijks afgenoklachten omgaan. Met de klager wordt in gesprek gegaan en bekeken hoe men bij klinisch verblijvende en kortdurend ambulante het beste een oplossing kan worden gevonden. cliënten. En om het jaar bij binnen beschermende woon- Bij GGzE is een actieve klachtencommissie en is de drempel laag. Hoewel vormen verblijvende cliënten. De resultaten worden door een een groot aantal mensen de klachtencommissie weet te vinden, is het onafhankelijk bureau verzameld en verwerkt. Helaas zijn de aantal ingediende klachten ten opzichte van 2013 iets verminderd (2%). resultaten van de CQ-index 2014 moeilijk bruikbaar omdat Nieuw is in 2014 dat ook naasten een klacht kunnen indienen. Dit is vijf de respons erg laag is. keer gebeurd.

De directies zijn nauw betrokken bij de afhandeling van klachten waardoor eventuele oorzaken ook bij de bron kunnen worden aangepakt Het behalen van het Planetree-label vraagt ook om het en er bemiddeld kan worden tussen klager en hulpverlener. consolideren ervan. Eén keer per anderhalf jaar worden er met groepen medewerkers, cliënten en naasten gesprekken georganiseerd, de zogenoemde Planetree-foAfgelopen jaar heeft er zich helaas een aantal situaties voorgedaan cusgroepen. De deelnemers worden bevraagd naar hun ervadie een behoorlijke impact hadden op teams. Deze situaties worden ringen over de stand van zaken van de twaalf componenten van uitvoerig onderzocht en besproken, met als doel hiervan te leren en Planetree, het ervaren van gastvrijheid en de herkenbaarheid de situatie (zo nodig ook in andere delen van de organisatie) te vervan de visie van GGzE. Een groot deel van de focusgroepen beteren. GGzE heeft een meldingssysteem voor incidenten. In 2014 heeft in 2013 plaatsgevonden. Aangezien dat deze een keer in zijn er 2.232 incidenten gemeld: 7% meer dan het jaar ervoor. Veruit de anderhalf jaar plaatsvinden, zijn in 2014 in totaal maar twee het grootste deel van de incidenten bestaat uit agressie (66%). Posifocusgroepen met cliënten gehouden. tief is dat het aantal (gemelde) medicatiefouten en valincidenten is Naast de Planetree-focusgroepen heeft GGzE een eigen verminderd ten opzichte van vorig jaar: respectievelijk 15% en 4%.

Planetree-meetinstrument ontwikkeld, waarin bij cliënten wordt gevraagd naar scores op de verschillende componenten. In dit onderzoek krijgt GGzE een ruime voldoende.

GGzE heeft een lange traditie in het vormgeven van de mede zeggenschap van cliënten. Elke keer zoeken we weer naar de vorm die het beste past Zeker in een periode waarin medewerkers zich ontwikkelen naar bij de wens van de cliënt en de organisatiezelforganiserende teams is een eigen meetinstrument, waarbij de fase. De medezeggenschap voor cliënten is bij GGzE teams in control zijn, een belangrijke voorwaarde om deze zelforop centrumniveau georganiseerd, er zijn negen cenganisatie te ondersteunen. Daarom gaat GGzE met PPP (Positive trumraden, en op GGzE-niveau in de Centrale Cliënten Raad. Door de CCR zijn in 2014 17 adviezen gegeven en door de Perception Program) in zee. In tegenstelling tot de andere meetcentrumraden 20. Zie hierover ook het interview op pagina 35. instrumenten ontwikkelt het team het meetinstrument en de

Planetree

Incidenten

PPP

De cliënttevredenheid neemt toe. De bevindingen uit de cliënttevredenheidsonderzoeken worden zichtbaar omgezet in verbetertrajecten voor cliënten.

Het aantal klachten dat bij de klachtencommissie wordt ingediend, vermindert ten opzichte van 2013.

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 33

Tevreden cliënten

Medezeggenschap clienten

Nieuwe methodiek voor cliëntwaardering

“ Kinderlijk eenvoudig je mening geven” Hoe ervaren cliënten hun behandeling en andere contacten met GGzE? Om daar snel en eenvoudig achter te komen werken verschillende teams bij GGzE sinds kort met het Positive Perception Program.

GGzE meet al lange tijd de cliëntwaardering. Het is zelfs een voorwaarde in de inkoopcontracten van de zorgverzekeraars. Maar aan de methodiek die daarvoor wordt gebruikt zitten nadelen, zegt Eric van Daele, projectleider bij afdeling Onderzoek en Ontwikkeling.

“De vragenlijsten zijn erg uitgebreid en algemeen, het is erg tijdrovend om cliënten er bij te ondersteunen en het duurt lang voordat de respons beschikbaar is.” Daarnaast is er geen terugkoppeling op individueel niveau van de behandelaar bij de oude methodiek.

beeldend opgesteld en is niet ingewikkeld om te gebruiken.” De eerste set vragen, bij het team van Pieterse zijn dat er vier, zijn opgesteld na overleg met de Cliënten Raad. “Je kunt als behandelaar Dat is anders bij het Positive Perception Program (PPP). Deze cliënt- niet altijd even goed inschatten wat een cliënt belangrijk vindt.” waarderingsmethodiek is ontwikkeld door iemand uit de zorg die feedback Zo eenvoudig de ‘voorkant’ van het programma eruit ziet, zo wilde verzamelen waar teams zich in herkennen en snel iets mee kunnen. gemakkelijk in het gebruik is ook de achterkant. Teams en individuele Het invullen van de vragen is kinderlijk eenvoudig: op een tablet geeft de leden kunnen in een oogopslag hun waardering zien. Bij het team van Pieterse wordt er overwegend groen gescoord, zeer positief cliënt via buttons een beoordeling en desgewenst een toelichting.

“Het mooie aan PPP is dat teams zelf kunnen bepalen over welke dus. “Maar we vragen ons daardoor wel af of de vragenlijst wel onderwerpen ze feedback willen verzamelen en op welke wijze ze de voldoende differentieert. Misschien moeten we wat meer gedurfde verzamelde data willen ordenen”, zegt Van Daele. “Besluit het team vragen stellen”, zegt ze. bijvoorbeeld om per behandelaar feedback te verzamelen, dan wordt de Negen teams bij GGzE werken nu met PPP. Van Daele verwacht cliënt gevraagd de naam van de behandelaar in te vullen.” Het maximaal dat dit er snel meer zullen worden. Of deze methodiek straks aantal vragen dat gesteld kan worden is negen; zo duurt het invullen nooit ook voldoende informatie geeft voor zorgverzekeraars durft hij te lang en de feedback van cliënten wordt direct verwerkt en is direct nog niet te zeggen. “Dan zullen we in ieder geval een algemene beschikbaar. beoordelingsvraag in de vragensets moeten opnemen. Ik weet wel dat er met nieuwsgierigheid door zorgverzekeraars naar gekeken wordt.”

PPP werkt erg uitnodigend, merkt Heleen Pieterse op. Als basis-psycholoog bij GGzE Direct heeft ze inmiddels ervaring opgedaan met de methodiek.

“Cliënten reageren positief, ze vinden het wel leuk om te doen. Het is ook heel

Tevreden cliënten

Kinderlijk eenvoudig

Uitnodigend

34 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Centrale Cliënten Raad

“ Echt wat bereiken voor clienten“

Dwang en drang

Groenten

Bij sommige onderwerpen wordt de CCR formeel om advies gevraagd, soms doet de raad dat ook naar aanleiding van geluiden uit de centrumraden. “Zo kwamen er klachten over de voeding bij De Trefhove. Men vond de kwaliteit goed, maar er zaten te weinig groenten in de standaardportie. Dat hebben we aangekaart en het moet gezegd, een week later was het al naar volle tevredenheid aangepast.”

De CCR viert met enige regelmaat succesjes. Zo ijverde de raad ervoor dat, toen het zwembad op Landgoed De Grote Beek gesloten werd, er een alternatief zou komen. Dat kwam er voor een beperkte groep fanatieke zwemmers. “Ondertussen is dat zo’n succes dat de Raad van Bestuur heeft besloten dat dit mag worden uitgebreid. Een mooi resultaat”, aldus Mollen.

Tevreden cliënten

De CCR wordt vanuit GGzE ondersteund door ambtelijk secretaris Margot van Herwaarden. Over de speerpunten voor 2015 zegt ze: “Lopende zaken blijven we natuurlijk goed volgen.

Daarnaast willen we in 2015 de cliëntenbibliotheek verplaatsen.

Actieve centrumraden die binnen de centra hun stem Die is vorig jaar ondergebracht in het wetenschappelijk informalaten horen en een overkoepelende Centrale Cliënten Raad tiecentrum, maar die willen we graag naar het laagdrempeligere (CCR) die maandelijks met de Raad van Bestuur om tafel Cliëntenbelangenbureau verhuizen. Verder gaan we opnieuw aan zit om algemene GGzE zaken te bespreken. Dat is de kern de slag met het terugdringen van de inzet van dwang- en drangvan de cliëntmedezeggenschap bij GGzE. De CCR kijkt maatregelen. Nu het separeren steeds minder voorkomt, merken tevreden terug op 2014. we dat het aantal kamerprogramma’s, met grote beperkingen voor cliënten, toeneemt. Dat vinden we een onwenselijke ontwikkeling.”

Hans Mollen is een van de vijf leden van de CCR. “We zoeken nog aanMollen vindt dat de medezeggenschap van cliënten bij GGzE zich vulling”, zegt hij direct. “Met vijf zijn we eigenlijk net wat te kwetsbaar. in de afgelopen jaren goed heeft ontwikkeld. “We worden serieus Bovendien hebben we momenteel acht centrumraden bij GGzE en genomen. Daarom is dit ook leuk om te doen. Je kunt écht wat bereiken voor de cliënten.” eigenlijk willen we vanuit iedere centrumraad een vertegenwoordiger in de CCR. Daar ligt nog een mooie uitdaging voor 2015.”

Uitdagingen waren er ook in het verslagjaar. De CCR heeft als officieel medezeggenschapsorgaan adviesrecht bij diverse zaken die de organisatie wil aanpakken. Dus gaat het tijdens de vergaderingen over een veelheid aan onderwerpen. Mollen: “We spraken bijvoorbeeld over de bewegingstuin, de vrijwilligersvergoeding, een rookvrij GGzE en de nachtzorg.” De raad vergaart informatie en komt daarna tot een weloverwogen besluit. Soms is dat positief, soms negatief. “Klopt”, zegt Mollen. “Zo waren we sceptisch over de nieuwe nachtzorg.

Uiteindelijk hebben we positief geadviseerd, maar wel onder bepaalde voorwaarden.”

10

Tevreden en gemotiveerde medewerkers

Zelforganisatie

We willen dat onze medewerkers kunnen werken in een positief en veilig kli- In 2014 is binnen GGzE de beweging naar zelforganisatie ingezet. Zelforganimaat en dat ze zich voor de volle 100% satie wil zeggen dat medewerkers de ruimte krijgen om hun werk zodanig te kunnen richten op het vak waar ze organiseren dat dit optimaal aansluit bij het doel van hun werkzaamheden. voor hebben gekozen. Gemotiveerd Zelforganisatie is een middel om de cliënt centraal te stellen in het zorgpropersoneel levert een goede bijdrage ces. De zelforganiserende teams worden ondersteund door teamcoaches. aan de goede zorg voor cliënten.

De beweging naar zelforganisatie krijgt in 2015 een vervolg. Dan wordt ook duidelijk wat dit gaat betekenen voor het management. De beweging naar zelforganisatie wordt ondersteund door cultuurprogramma’s die per divisie In 2014 is er een organisatiebreed tevredenheids- worden ingevuld. De Krachtdagen, waarvan er in 2014 drie zijn geweest, onderzoek gehouden onder de medewerkers. Het zijn daar een voorbeeld van. algemene tevredenheidscijfer is licht toegenomen, van een 7,0 in 2011 naar een 7,1 in 2014. Het lijkt een kleine verbetering, maar is gezien de vele veranderingen en bezuinigin- De medezeggenschap voor medewerkers is bij GGzE op divisieniveau gen en de onzekerheid die dat met zich meebrengt toch een georganiseerd via de Onderdeelcomissies en op centraal niveau via belangrijk succes. Op bijna alle onderdelen scoort GGzE de Ondernemingsraad. In de Ondernemingsraad zitten in totaal zeven rond het gemiddelde van andere branche-gerelateerde personen (peildatum 31-12-2014). Zij vertegenwoordigen ook de organisaties. Ten opzichte van de vorige meting is er Onderdeelcommissies. De Ondernemingsraad heeft in 2014 een eerste met name een forse groei te constateren op het gebied stap gezet in de herstructurering van de medezeggenschap, die beter van bevlogenheid. Bevlogen medewerkers hebben hart aansluit bij de veranderende en verdraaiende organisatie. Dit heeft voor het werk dat ze doen. Het werk levert ze energie op geresulteerd in een andere werkwijze en structuur die in 2015, na en ze dragen graag bij aan hun werk. De drie meest genoem- de verkiezingen, verder wordt geïmplementeerd. In totaal heeft de de trotspunten zijn: werksfeer, onderlinge samenwerking en Ondernemingsraad in 2014 twaalf gevraagde en ongevraagde cliëntgerichtheid. Daartegenover staan de drie meest genoemde adviezen gegeven, met inbegrip van de instemmingsaanvragen, verbeterpunten: communicatie, toekomst en leidinggeven. waarbij de thema’s harmonisatie van het functiehuis, participatie in WIJEindhoven en de ontwikkeling naar zelforganisatie hoog op Met het gros van de medewerkers is een jaargesprek gevoerd de agenda stonden. en met 63% van de medewerkers is het verslag ook op de juiste manier geregistreerd. Het ziekteverzuimcijfer lag met 5,4% helaas hoger dan het gewenste niveau van 4,0%.

Tevredenheid neemt toe

Tevreden en gemotiveerde medewerkers

Medezeggenschap medewerkers

Medewerkertevredenheid wordt in 2014 gemeten door: • Organisatiebreed medewerkertevredenheidsonderzoek

• Planetree-focusgroepen Bij alle metingen neemt de medewerkertevredenheid toe als gevolg van de diverse cultuurtrajecten die binnen de divisies lopen Het verzuimpercentage daalt naar 4.0% Met alle medewerkers worden in 2014 jaargesprekken gevoerd Het eigenaarschap lager in de organisatie leggen: van een verticale aansturing naar een versterking van horizontale structuren. De hiermee samenhangende functies en ondersteuning worden hierop ingericht Alle directies zetten hun cultuurprogramma’s voor medewerkers en leidinggevenden door

36 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Arbeidsmobiliteit

” Omslag in denken en doen” Het is nooit leuk om te horen dat je ‘boventallig’ bent en je werkplek verliest. Zeker omdat je als medewerker op zo’n besluit geen invloed hebt. Op wat daarna komt, kan iemand wél sturen. Sinds 2014 stimuleert GGzE medewerkers om het heft meer in eigen hand te nemen. Dit maakt mensen sterker, flexibeler en beter voorbereid op de toekomst.

Ze had twee gesprekken met Tool, volgde de workshop en stak daar veel van op. “Vooral dat je altijd moet proberen om dingen die je wél in de hand kunt houden naar je eigen zin te vormen.”

Van den Broek deed dat onder meer door eerst te solliciteren op een tijdelijke baan. “Dat was best eng, maar ik wist dat ik op die plek iets kon leren. Zo kon ik laten zien dat ik niet afwachtend was, maar dat ik mijn nek durfde uit te steken.” Later deed ze een gooi naar een vaste functie bij de Crisisdienst. Beide keren werd ze aangenomen.

“Dat was zeker goed voor mijn zelfvertrouwen. Als me nog een keer zoiets overkomt, weet ik dat het niet het einde van de wereld is en De boodschap van Tool was helder: geef medewerkers de mogelijkheid om dat ik het wel red.” meer verantwoordelijkheid en regie te nemen over hun eigen toekomst. Dit leidde tot een omslag. Alle vacatures werden gepubliceerd en boventalligen moesten voortaan zelf solliciteren. Managers werden bij de nieuwe aanpak betrokken tijdens wekelijkse mobiliteitslunches.

Een andere ontwikkeling in 2014 was de groei van vrijwilOm medewerkers goed voor te bereiden, verzorgde Tool begeleidingslige mobiliteitstrajecten. Dat zet in 2015 door, verwacht gesprekken en workshops sollicitatievaardigheden. “Met iedereen maakte ik Tool. “Ik stimuleer dat mensen steeds bewuster bezig zijn met een persoonlijk plan van aanpak dat draaide om bewustwording: GGzE biedt ontplooiing, om daarmee ook in de toekomst duuzaam inzetbaar werkzekerheid, maar het is aan jou om daar invulling aan te geven.” te blijven.”

Zelf solliciteren

Zelfontplooiing

Veel opgestoken

Verpleegkundige Sandra van den Broek maakte zo’n proces mee. “Ik werd boventallig toen mijn afdeling Spoedeisende Psychiatrie samenging met Portaal 040.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 37

Tevreden en gemotiveerde medewerkers

In december 2013 moest GGzE aan circa vijftig vaste medewerkers, waaronder veel verpleegkundigen, melden dat hun huidige werkplek ging verdwijnen als gevolg van bezuinigingen en reorganisaties. Voor deze boventallige medewerkers moest een nieuwe functie worden gezocht.

Een flinke klus voor loopbaanadviseur/coach Antwanet Tool, eind januari ingehuurd om de uitgevallen coördinator mobiliteit te vervangen.

Als buitenstaander merkte Tool dat er veel was te winnen met een moderner mobiliteitsbeleid. “Bij GGzE werden boventallige medewerkers herplaatst op vacatures. Er was weinig openheid en transparantie.

Niet echt van deze tijd. Daarnaast dachten sommige medewerkers dat er behoorlijke keuzemogelijkheden waren, maar er was geen grote bak met vacatures.”

Zelforganisatie

“Het maakt

het werk boeiender“

Tempo

Ook Van Eijk ziet enthousiasme bij de teams die zij coacht. “Het is goed dat ieder team in zijn eigen tempo kan wennen aan het zelforganiserend werken, zodat je rustig kunt kijken waar ieders kwaliteiten liggen. Sommigen vinden het leuk om een taak te doen waar ze al goed in zijn, terwijl anderen juist graag iets nieuws leren en een uitdaging willen. Zo kan het voor iedereen zorgen voor meer voldoening.” Ook werken de teams aan het vertrouwen om elkaar feedback te kunnen geven. “De aanspreekcultuur is heel erg belangrijk.”

Meer zelfregie is niet alleen goed voor cliënten, maar Een valkuil waar iedereen op bedacht moet zijn, is het terugook voor medewerkers. Daarom werken steeds meer vallen in oude patronen. “Het blijft opletten dat er toch niet teams bij GGzE zelforganiserend. Het maakt het werk topdown dingen bij de teams worden neergelegd”, zegt Mulboeiender, vinden Inge van Eijk en Ramon Muller. ler. Van Eijk herkent dat. “Bij teamcoaches die eerder leidinggevenden waren kan het soms lastig zijn om niet te gaan sturen. We moeten er allemaal alert op zijn dat we onze rol zo zuiver Bij zelforganisatie zijn teams niet alleen verantwoordelijk voor dagelijkse zorg, maar ook voor de organisatie ervan. De financiën, het inkopen van mogelijk blijven invullen.” eten, het voeren van jaargesprekken: het zijn allemaal taken die het team zelf kan regelen. Ramon Muller, senior verpleegkundig begeleider bij GGzE Centrum Psychose, is erg enthousiast over deze manier van werken.

“Er is meer dynamiek ontstaan in het team”, zegt hij. “Als er eerder een probleem was, moest het management het vaak oplossen. Nu vragen we ons af wat we nodig hebben om het zelf op te lossen. Je ziet daardoor veel meer beweging.”

Tevreden en gemotiveerde medewerkers

Creativiteit

Bij GGzE Centrum Psychose staan ze nog aan het begin van het hele proces, maar de voordelen zijn nu al merkbaar, zegt Muller. “Er is meer creativiteit en innovatie, en we stemmen de zorg beter af op de zelfregie van de cliënt. Ook voelen mensen zich meer gewaardeerd, omdat ze het vertrouwen krijgen dat ze meer verantwoordelijkheden aankunnen.”

Dat niet alleen cliënten, maar ook medewerkers meer zelfregie krijgen, is een logische combinatie, vindt Inge van Eijk van GGzE De Boei. Als teamcoach begeleidt zij de teams bij het toegroeien naar zelforganiserend werken. “Hier geldt natuurlijk ‘practice what you preach’. We moeten niet alleen vanuit de kracht van de cliënt kijken, maar ook vanuit die van de medewerkers.”

38 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

11

Gezonde financiele resultaten

Lager personeelsverloop, minder ziekteverzuim, enthousiaste medewerkers, goede professionals, meer vrijwilligers en bovenal tevreden cliënten, leiden tot een gezonde organisatie met gezonde financiële resultaten.

Transities

de decentrale organisatie van staffuncties als financiën, HRM en kwaliteit. In 2014 is gewerkt aan een verdere professionalisering hiervan. Deze teams spelen ook een belangrijke rol in de facilitering van de zelforganiserende teams.

Financiele indicatoren

We sluiten dit hoofdstuk af met een aantal ‘harde’ financiële De ontwikkeling in de organisatie stond in 2014 in het teken indicatoren. GGzE sluit het jaar 2014 met een positief resultaat af. van het anticiperen op de grote transities die per 1 januari Alle cijfers in dit jaardocument zijn onder voorbehoud in afwachting 2015 hun beslag kregen: de jeugdzorg die naar de gemeenten van het onderzoek zoals genoemd in woord vooraf. is gegaan en de AWBZ die deels naar de Wet Langdurige Zorg (WLZ) en deels naar de Wet Maatschappelijke Ondersteuning De rentabiliteit bedraagt 2,3%. Dit is meer dan begroot: er was (Wmo) is gegaan. Dit heeft veel tijd en voorbereiding gevergd. namelijk 1,5% begroot. Het inschatten van de omzet was dit jaar complex als gevolg van de invoering van het schadelastjaar en Daarnaast is er een continue oriëntatie op de bedoeling van het vervallen van het representatiemodel. Er is een reorganisatieonze organisatie. Doen we de goede dingen? Moet dit echt? voorziening gevormd ter grootte van € 3,0 miljoen voor diverse En kunnen we de dingen beter doen? Dit zijn vragen die we verandertrajecten. Voor de komende jaren zal de personeelsons steeds stellen. Dit heeft onder andere geleid tot een ontwikkeling erg afhankelijk zijn van de transitie van de AWBZ beweging naar zelforganisatie. In eerdere hoofdstukken naar de Wmo, van de jeugdzorg naar de gemeenten en van politieke bezuinigingen. is hier ook aandacht aan besteed.

Er is strak gestuurd op de liquiditeit: GGzE eindigt met een positieve kasstroom. De DBC-facturatie is sterk verbeterd in 2014 en goed op orde. Met het ministerie van Veiligheid en Justitie zijn in 2014 De vraag om de dingen nog aanvullende afspraken gemaakt omtrent de factureringssystematiek. De beter te kunnen doen heeft renteswaps zijn zo afgesloten dat dit voor GGzE geen derivatenrisico’s geleid tot een traject van verdere digitalisering. Enerzijds om het papierverbruik te tot gevolg heeft. verminderen en anderzijds om werkprocessen te opti- De solvabiliteit is gegroeid naar 22,4%. De streefnorm in 2016 is 20%.

Ook het weerstandsvermogen voldoet aan de financiële streefnorm. maliseren. Een eerste stap is gezet door de introductie van iKnow. Dit is een digitaal systeem waarin al onze De investeringsuitgaven 2014 hebben voor een bedrag van circa € 2,9 miljoen betrekking op de cockpit voor de nachtzorg. Tot 2020 staan documenten heel toegankelijk te raadplegen zijn. geen grote investeringen in vastgoed gepland.

Gezonde financiële resultaten

Decentrale ondersteuning

De vraag hoe we de zaken intern nog beter kunnen organiseren, heeft een aantal jaren geleden al geleid tot de introductie van Business Support Teams:

Opstart project Digitalisering om het papierverbruik en de papieropslag tot een minimum te beperken en werkprocessen te optimaliseren Doorontwikkeling Business Support Teams Behouden solvabiliteit van minimaal 20% Realiseren rendementseis van 1,5% Voorsorteren positieve kasstroom vanaf 2015

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 39

Brede organisatie maakt risicospreiding mogelijk

”Financieel sterk en slim in lastige tijden”

Gezonde financiële resultaten

Tegen de stroom in wist GGzE in 2014 een prima financiële prestatie neer te zetten. Waar veel GGZinstellingen het moeilijk hebben, lukte het GGzE om zowel omzet als winst te verhogen. Dat gaat niet vanzelf. Veel mensen hebben hard gewerkt aan de verbinding tussen kwaliteitsverhoging en een financieel gezonde toekomst. Maar het blijft spannend, ook in 2015.

druk stijgt ook door de transities in de zorg.” Ter illustratie: GGzE moet nu met maar liefst 46 afzonderlijke gemeenten afspraken over de Wmo maken.

“Heel blij met dit resultaat”, is directeur Financiën en Informatie Willy van de Pol. “Er lijkt weliswaar in de cijfers sprake van een afname van de omzet ten opzichte van vorig jaar, maar dit heeft te maken met de “Desondanks proberen we de administratieve lastendruk en de oververrekening van het zogenaamde ‘partje B’ van zo’n 6 miljoen. Als je dat head zo laag mogelijk te houden. Landelijk zit de sector eind 2014 deel eruit haalt en je bekijkt de omzetlijn van 2012 tot 2015 dan is die nog rond de 23 procent, wij scoren nog steeds onder de 20 procent. Dat steeds aan het stijgen. En datzelfde geldt voor het resultaat. Ook die lijkt te lukt omdat we daar al enkele jaren met goede en slimme medewerdalen van 4,3 naar 4,1. Maar ook dat verschil wordt met name veroorzaakt kers op sturen. Het groeiende ondernemerschap binnen heel GGzE door het ‘Partje B’. Bekijk je het resultaat over de gehele linie, dan zie je helpt hierbij. Door energie te steken in het contact met ketenpartook hier nog steeds een stijging. En daarbovenop hebben we 3 miljoen euro ners kun je landelijke spelregels soms omzetten naar lokale spelkunnen wegzetten in een reorganisatievoorziening, waardoor we er in 2015 regels, en zo tijdrovende administratieve handelingen vermindeook weer beter voorstaan”. ren. Maar uiteraard vinden we 20 procent ook nog écht te hoog."

Niet gemakkelijk

Positieve kasstroom

GGzE mag best trots zijn, vindt Van de Pol, want het was geen gemakkelijk Op financieel vlak laat 2014 diverse positieve ontwikkelingen jaar. “Op de eerste plaats hebben we veel last gehad van de accountantszien, meldt Van de Pol. “We zijn klaar met het grote investeringsverklaring met beperking voor de gehele GGZ-sector. We moesten alle zeilen programma voor nieuwbouw en verbouw. Dat geeft lucht. Er is bijzetten om onze financiering bij de banken te behouden. Een tweede proeen positieve kasstroom, er komt meer geld binnen dan eruit bleem was een verdere toename van administratieve belasting. Waar eerst één gaat, en we hoeven niet opnieuw te lenen.” Dat komt goed uit, regievoerende zorgverzekeraar de overlegpartij was, is het nu verplicht om met want na enkele faillissementen in de zorg houden de banken de alle zorgverzekeraars apart een overeenkomst te sluiten. En die administratieve hand op de knip. “Wij hadden kortlopende kredietfaciliteiten

40 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Investeringen

tot 30 miljoen euro. Dat bedrag is per 2015 naar € 20 miljoen gegaan en moet verder dalen naar ongeveer € 17 miljoen.” In 2014 investeerde GGzE 2,9 miljoen euro in het innoveren van de Minder ‘op de pof’ betekent dat GGzE het interne huisnachtzorg. “Qua businesscase heel succesvol”, aldus Van de Pol. “We houdboekje permanent op orde moet hebben. “Dat gaat verdienen dat geld al in twee jaar terug omdat het ons jaarlijks € 1,5 tot de goede kant op. Onder andere doordat de DBC- en DBBC- € 2 miljoen oplevert.” registratie (Diagnose Behandel Combinatie) sterk verbeterd is.

Medewerkers zijn zich veel bewuster geworden van het belang Ook in 2015 wordt er in mensen en middelen geïnvesteerd. Er gaat voor hiervan en hun eigen verantwoordelijkheid daarin.” in totaal € 2 miljoen naar ICT-middelen om zorgprocessen te verbeteren, Van de Pol is tevreden maar ook voorzichtig: er zijn geen garan- naar extra handen aan het bed bij Spoedeisende Psychiatrie en de ties voor de toekomst. “De totale omzet stijgt ook in 2015, maar High Care, en naar nieuwe zorgvormen bij Intensive Home Treatment. we moeten eerlijk zijn: dat is grotendeels te danken aan de groei Verder wordt 2015 opnieuw een financieel spannend jaar. “De gevolvan de forensische tak. Die compenseert de lagere inkomsten gen van de transities zijn nog niet helder. Dat geldt zowel voor de bij Kinderen en Jeugd en voor Wmo-activiteiten; een gevolg van cliënteninstroom als voor de tarieven. Er is bijvoorbeeld nog geen de transities van AWBZ naar gemeenten en zorgverzekeraars. akkoord met de gemeenten over de tarieven voor de Jeugdzorg. De Gelukkig kunnen we door de breedte van onze organisatie aan voorgestelde kortingen vinden wij veel te hoog. Onze GGZ-zorg is risicospreiding doen.” niet zomaar kopieerbaar. Het voelt alsof we niet op de juiste waarde worden geschat.”

Toch bezuinigen

Misschien moet GGzE die waarde meer uitdragen, denkt Van de Pol. Dat sommige onderdelen van GGzE er financieel minder rooskleurig voor- “Ik was in Amerika bij de uitreiking van het Planetree-label. Met staan, verklaart waarom er ondanks de positieve totaalscores tóch bezui- trots en vol zelfvertrouwen vertelden de Amerikanen over hun eigen nigd moet worden. “Daar waar minder omzet zit, zullen de kosten omlaag prestaties. Iedereen wil de beste zijn en het verschil maken. Daar moeten.” Er wordt zoveel mogelijk gekort op niet-zorg kosten (overhead). kunnen wij van leren.”

“In 2014 bespaarden we 7 procent op niet-zorg activiteiten en 3 procent op directe zorg. Deze tendens zet in 2015 door, terwijl de druk en complexiteit van de regelgeving alsmaar toeneemt.”

Het is een illusie om te denken dat overheadkosten geminimaliseerd kunnen worden, wil Van de Pol maar zeggen. “Bovendien is het op orde hebben van je niet-directe zorgactiviteiten een belangrijke randvoorwaarde voor goede cliëntenzorg. Je moet juist beide onderdelen met elkaar verbinden.”

Gezonde financiële resultaten

Ze pakt er het boek ‘Van cijfers naar waarden’ van Dr. Kees Tillema bij.

Op de achterkant staat het mooi verwoord, vindt Van de Pol. In het kort: veel organisaties verlangen naar samenwerking op basis van autonomie, vertrouwen, motivatie en vakmanschap; aan de andere kant worden ze verstikt door regels, normen en kaders. Dat vraagt om een zoektocht naar nieuwe toepassingen van controls waarin economie en sociologie samenvallen. “De strijd tussen leef- en systeemwereld, daar wil ik vanaf. Met respect voor elkaar en een luisterend oor kom je samen een stap hoger.”

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 41

Van transitie naar transformatie

“Nog geen partners, maar we worden het wel !“

verblijven, dan worden ouders met een eigen bijdrage geconfronteerd.” Henkens: “We hebben de cliënten en de begeleiders goed meegenomen in het proces.” De bezuinigingsopdracht in het sociaal domein is volgens Henkens haalbaar. “We zullen in gesprek met de cliënt, de gemeente en bijvoorbeeld de familie kijken hoe, maar ik zie wel mogelijkheden. Volgens mij hoeft de kwaliteit van zorg er niet onder te leiden.”

Partners

Gezonde financiële resultaten

Van Engelenburg en Henkens hebben zich namens GGzE opgesteld als meewerkend partner. “We snappen de maatschappelijke opdracht om zorg goedkoper en toekomstbestendig te maken. Maar na de transitie komt nu de transformatie. Nu moet het ingekleurd worden in de wijken. Nu moeten we er bijvoorbeeld samen voor In 2014 werd veel geïnvesteerd in de relatie met ge- zorgen dat er ook daar tijdig specialistische hulp ingeschakeld meenten die verantwoordelijk werden voor delen van wordt.” Dan klinkt er toch zorg. Van Engelenburg: “Hoe wordt de voormalige AWBZ en voor de Jeugdzorg. Het zorgde omgegaan met mensen die hulp weigeren? Worden die ‘afgevoor een nieuw speelveld en nieuwe regels. Op 1 janu- schreven’ of gemotiveerd?” Henkens: “Wat gebeurt er met de ari 2015 ging een ‘overgangsjaar’ van start. “Maar nu dagbesteding, de inlooppunten? Is er ruimte om die toegankelijk te gaat het eigenlijk pas beginnen”, zeggen Marian van houden? Natuurlijk zijn er zorgen. Hopelijk worden we échte partners.

Engelenburg (GGzE Centrum Kinder- en Jeugd- Voor onze cliënten zou dat het beste zijn.” psychiatrie) en Hanneke Henkens (GGzE De Boei) die aan de onderhandelingstafels zaten.

“Het is spannend”, vindt Van Engelenburg. De centrummanager zat in het verslagjaar met liefst 21 gemeenten aan tafel. Aanvankelijk om informatie te geven over werk en doelgroep, later om de contracten met de gemeenten te sluiten. “Echte partners zijn we nog niet”, zegt ze terugkijkend, “maar dat gaan we wel worden.”

Het verkoopproces verliep soms moeizaam. Dat ondervond ook Henkens die de gesprekken voerde voor het beschermd wonen, de ambulante groep cliënten en de dagbesteding. “De gemeenten hadden het idee dat ze opnieuw konden beginnen, maar er is ook gewoon een bestaande situatie. We hebben 1.500 cliënten die we begeleiden en die in een overgangssituatie zitten. Dat werd meer en meer duidelijk.”

In gesprek

Uiteindelijk werden aan het einde van het jaar alle contracten getekend. De belangrijkste verandering ligt op het niveau van de facturering en de financiering. Over de tarieven Jeugd wordt in 2015 nog verder onderhandeld. Begeleiding moet in 2015 al 17% bezuinigen.

“Bestaande cliënten merken er in 2015 weinig van” stelt Van Engelenburg. “Nieuwe cliënten gaan het merken op het moment dat ze uit regio’s komen waarmee we geen contract hebben. Dan moeten we in overleg met de gemeente waar die cliënt woont en kan de uitkomst zijn dat de kosten niet worden vergoed. Als we het hebben over jongeren die bij ons 42 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

12 Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden Om goede zorg te kunnen leveren Er is een samenwerkingsovereenkomst van vijf jaar getekend tussen GGzE, vinden we een goede relatie met GGZ Breburg en het departement Tranzo van de Universiteit van Tilburg. stakeholders en belanghebbenden De samenwerking is gericht op het vergroten van de academisering van de van groot belang. Dit is voor GGzE een organisatie en zorgprocessen van de GGZ-instellingen. Dit moet leiden tot cruciaal onderdeel van de ketenzorg meer evidence-based en vraaggerichte werkwijzen en een beter inzicht in voor cliënten met psychiatrische pro- de resultaten van de geleverde zorg. blemen. Daarom maken we het landgoed nog toegankelijker en werken we, binnen en buiten het landgoed, samen met veel In 2014 is er hard gewerkt om de mogelijkheden van een fusie tussen verschillende partijen. GGzE is gevestigd in GGzE en Combinatie Jeugdzorg te verkennen. Samen zijn we tot de de Brainport regio en ziet dat als een groot conclusie gekomen dat een nieuwe gezamenlijke opzet voor jeugdzorg voordeel en een opstap naar samenwerking niet haalbaar is. De samenwerking met Combinatie Jeugdzorg die de op het gebied van technologie en gezondafgelopen jaren is opgebouwd blijft bestaan. heidszorg.

Fusie Combinatie Jeugdzorg

Community Partnership

PSO-certificaat

Om de transitie Jeugdzorg zo goed mogelijk op te vangen, wordt een fusie aangegaan met Combinatie Jeugdzorg Ontwikkeling en implementatie beleid Community Partnership gericht op het aangaan van duurzame samenwerking met externe partijen, waaronder de Design Academy 2014 • JAARVERSLAG GGzE • 43

Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden

In 2014 heeft GGzE trede 1 van de Prestatieladder Socialer OnderneVerbindingen leggen met partners in de directe leefmen (PSO) gehaald. Met dit PSO-certificaat toont GGzE aan dat zij een omgeving is een belangrijk aandachtspunt voor GGzE. sociale onderneming is met oog voor kwetsbare doelgroepen met een Zo willen we de hoofdlocatie van GGzE, Landgoed De grote afstand tot de arbeidsmarkt. De doelgroepen waar het om gaat Grote Beek, nóg toegankelijker maken door te participeren in zijn mensen met een WIA- of Wajonguitkering, mensen die meer dan Brainport Park. Het Brainport Park is het derde stadspark van een jaar werkloos zijn of mensen met een bijstandsuitkering.

Eindhoven. Het is een plek om te wonen, te werken en te Deze mensen hebben bij GGzE een reguliere baan, een stageplek of recreëren. Een coöperatie die bestaat uit onder andere GGzE, een werkervaringsplek gekregen. Waar nodig krijgen deze mensen Philips en PSV gaat de ontwikkeling van dit groene hart in goede aanvullende begeleiding om hun werk goed te kunnen uitvoeren. banen leiden.

GGzE is niet alleen trots op het behaalde resultaat, maar voldoet Studenten van de Design Academy Eindhoven gaan drie jaar hiermee ook aan de eisen van een van haar financiers op het projecten ontwikkelen voor GGzE. Daartoe is een samenwergebied van sociaal ondernemerschap. kingsovereenkomst getekend. Per studiejaar werken zo’n 10 tot 20 studenten van de Design Academy Eindhoven aan een thema. Voorbeelden zijn het vormgeven van publieke en private ruimtes, woon- en werkruimtes en het ontwerpen van materialen voor voorlichting en educatie van cliënten.

Eindhoven koploper

” Huisartsen en GGzE

dichter bij elkaar door Basis GGZ” Met de invoering van de Basis GGZ in 2014 is de relatie tussen huisartsen en GGzE veel hechter geworden. Samen zoeken ze naar de beste kortdurende behandeling voor mensen met een psychische aandoening. De samenwerking verloopt zo voortvarend dat die dit jaar verder wordt uitgebouwd.

Zowel de huisartsen als GGzE hebben in het afgelopen jaar hard gewerkt aan hun zorgaanbod voor de Basis GGZ. Bij verschillende centra van GGzE, zoals Autisme, Bipolair en Kinder- en Jeugdpsychiatrie, zijn zorgpaden ontwikkeld. Niet voor behandeling van lichte psychische klachten, maar voor complexe problematiek waarbij een korte, focale behandeling voldoende blijkt. De huisartsen ontwikkelden hun eigen zorgprogramma’s en breiden die dit jaar verder uit.

“We merken dat GGzE echt achter de maatschappelijke opdracht staat om zorg in de wijk mogelijk te maken”, zegt Klomp. “Op allerlei manieren krijgen wij input.”

Gerards is sinds begin dit jaar zelfs een keer per maand in een praktijk van huisartsengroep van SGE (Stichting Gezondheidscentra Eindhoven) aanwezig om spreekuur te houden. “Ik merk dat we daardoor echt naar elkaar toegroeien. Als de huisarts of praktijkonderOm goede, kortdurende zorg te bieden dicht bij huis, hebben GGzE en de steuner vragen hebben, lopen ze gemakkelijk even bij mij binnen”, huisartsen elkaar nodig. Maarten Klomp, medisch directeur van De Onvertelt Gerards. Het gaat nu nog om een pilot, maar hij verwacht dernemende Huisarts (DOH), durft te stellen dat er nergens in Nederland dat dit initiatief verder uitgebreid gaat worden naar de andere zorgzo intensief wordt samengewerkt tussen huisartsen en GGZ-instelling als groepen in Eindhoven. in Eindhoven. “We zijn echt koplopers. En dat is voor een belangrijk deel te Klomp heeft nog een lange wensenlijst om de samenwerking danken aan de opstelling van GGzE.” verder te laten groeien. Hij kijkt ernaar uit om te werken met Er is in korte tijd veel veranderd, zeggen psychiater Arjen Gerards en hetzelfde online behandelplatform als GGzE. “Daarmee kunMarieleen Bouts van GGzE. Waar GGzE vroeger een onneembare vesting nen we cliënten echt centraal stellen. Een andere wens is was voor buitenstaanders, staan de poorten nu wagenwijd open. “We om groepsbehandelingen te gaan aanbieden. Bij chronische hebben echt een draai van 180 graden gemaakt. We merken dat huisartsen psychiatrie zou in een aantal gevallen in overleg met de psychiahet veel gemakkelijker vinden om even in de telefoon te klimmen. Als het dringend is, dan zorgen we dat we er ook echt voor ze zijn. We zijn een partner ter het casemanagement naar de eerste lijn kunnen.” Dat het toch geworden in plaats van een sta-in-de-weg.” nog wennen is, merkt hij aan het feit dat huisartsen en hun praktijkondersteuners nog te weinig gebruikmaken van de consultatiefunctie van GGzE. “Dat moeten ze veel sneller doen.

Wanneer mensen de psychiater beter kennen, zal dat ook DOH is het afgelopen jaar gestart met een zorgprogramma voor depressie. gemakkelijker worden.”

Dit jaar wordt het aanbod uitgebreid naar andere psychische aandoeningen.

Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden

Koplopers

Opdracht

44 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

Turbulente tijd

“ We zijn ook een mee- denkende partner” Zorgverzekeraars kopen voor hun verzekerden zorg in. Goede zorg, tegen een zo laag mogelijke prijs. Om zeker te weten dat die zorg goed is, stellen ze voorwaarden; aan de kwaliteit, maar ook bijvoorbeeld aan de manier waarop processen geadministreerd worden. Rens van Oosterhout is bij CZ verantwoordelijk voor de inkoop van de GGZ-zorg.

“We zitten in een turbulente en complexe tijd”, zegt de manager van CZ, een van de grootste zorgafnemers van GGzE. “Tot vorig jaar maakten we afspraken die voor alle Nederlandse verzekerden golden, maar dat model is losgelaten. Elke maatschappij moet nu zelf met de zorggeld in de hoop dat er goede dingen mee gedaan worden. Wat dat instelling aan tafel. Daarbij krijgen die instellingen ook nog eens te betreft vind ik dat er kansen liggen in een betere uitkomstmeting bij de maken met gemeenten en GGzE bijvoorbeeld met het Ministerie van GGZ-zorg; blijf als sector sturen op de resultaten. De verantwoording Veiligheid en Justitie. Ik denk dan ook dat het belangrijk is dat we oog zit nu vooral op wat je als instelling doet. Als je dat kunt verschuiven houden voor elkaars problemen en noden. Als we dat doen? Dan ben naar wat je bereikt, wordt het een stuk makkelijker.” ik ervan overtuigd dat we gezamenlijk bijdragen aan betere én doelmatigere zorg voor onze gezamenlijke klanten.”

Zorgverzekeraars hebben, als inkopers van dit product baat bij een zo hoog mogelijke kwaliteit van zorg. Bij de ontwikkeling van betere Van Oosterhout begrijpt de worsteling waar organisaties als GGzE in terecht en slimmere zorg binnen GGzE blijft CZ, als grootste verzekeraar in zijn gekomen. “Alle financiers maken afspraken rond kwaliteit en prijs. Ze de regio, dan ook niet aan de zijlijn staan. “GGzE is, nadrukkelijk stellen allemaal hun eigen voorwaarden aan het administratieve proces.” sámen met de cliënten, innovatief bezig met E-health. Er wordt Meer uniformiteit zou handig zijn. “Ja, deels klopt dat wel. Daarom kijken geëxperimenteerd om te kijken hoe digitalisering optimaal in het we nu ook binnen de branche of bepaalde zaken in de inkoopvoorwaarden zorgproces is in te zetten. Op dat gebied slaan we de handen geüniformeerd kunnen worden. Binnen de kaders, want we zijn elkaars ineen. Als je gezamenlijk een resultaat wilt bereiken, moet je concurrenten. Veel afspraken mogen we dus niet maken.” ook aan de voorkant mee willen investeren in de ontwikkeling.

CZ kondigt wel aan dat er binnenshuis kritisch wordt gekeken naar de eigen Die rol hebben we als zorgverzekeraar ook. Alleen komt die inkoopvoorwaarden. “Ik vind ook dat zorginstellingen ons op dat gebied scherp rol, als meedenkende partner, niet altijd zo goed voor het mogen houden. Het is echt niet in ons belang dat zorgverleners administra- voetlicht.” tiekantoor worden.” Aan de andere kant wijst hij ook op de taak die verzekeraars namens hun klanten hebben. “Elke euro die naar de zorg gaat, moet door de samenleving worden opgebracht. Die samenleving stort niet meer zomaar

Zijlijn

Dezelfde voorwaarden

Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 45

Gezonde Organisatie jn tevreden over hun behandeling. Ook is er

TEVREDEN CLIËNTEN RESULTATEN PLANETREEVRAGENLIJST 2014 (N= 87)

Aantal cliënten in zorg

17.739 2014

17.715

Ik geef GGzE het volgende rapportcijfer

2013

Aantal klachten

217

221

2014

Specialistische GGZ-cliënten

11.927 2014

11.551 2013

Aantal gegrond verklaarde klachten

Basis GGZ-cliënten

2013

28

7,5 Ik beveel GGzE bij anderen aan

8,1

25

2014

2013

570

7,4

Het meest tevreden zijn mensen over de deskundigheid van GGzE

2014

Aantal incidentmeldingen

-

2013

2.232

2.074

2014

2013

6,6 De betrokkenheid van naasten en het snel terecht kunnen gaan we verbeteren

TEVREDEN EN GEMOTIVEERDE MEDEWERKERS Aantal medewerkers in loondienst op 31 december

2.083

2.135

2014

2013

Gemiddeld aantal fte medewerkers

1.758

1.814

2014

2013

SCORES UIT MEDEWERKERTEVREDENHEIDSONDERZOEK

Bevlogenheid GGzE 2014

GGzE 2011

Branche 2014

6,6

6,0

6,4

Tevredenheid Verzuim

5,4%

5,1%

2014

2013

46 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

7,1

7,0

7,2

GGzE 2014

GGzE 2011

Branche 2014

GGzE-doet 2014

“Het jaar waarin borstkanker bij mij werd geconstateerd. Met veel emoties, maar vooral ook met heel veel steun van een heleboel lieve mensen in mijn omgeving.”

Marléne, cliënt

“Voor het eerst ben ik bij festivals geweest waar ik ook ben blijven slapen. Dat vond ik geweldig.

Minder fijn was het afscheid dat we hebben genomen van een vriendin.

We hebben haar weg naar dat afscheid meebeleefd. Moeilijk, maar ook mooi.”

Marianne, cliënt

“Het mooiste vond ik het bezoek van wethouder Scholten aan GGzE De Boei. De cliënten maken zich zorgen en die hebben we op een goede manier kunnen overbrengen.

Ik vond het erg nuttig.”

Inge Scheepers, activiteitenbegeleider

Algemene Beschouwing

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 47

Algemene beschouwing

“Ik heb al heel lang medicatie voor de ziekte van Ménière.

Vorig jaar las ik over vreemde bijwerkingen van die medicatie, dus ben ik gaan afbouwen. Ik kwam er toen achter dat die medicijnen mijn depressie enorm versterkten.

Mijn depressie is niet weg, maar het is niet meer allemaal zo’n zwart gat als het eerst was. Ik krijg weer de kans om normaal te functioneren.”

Dick, bezoeker

“Ik heb vorig jaar een andere diagnose gekregen en daar ben ik wel van geschrokken. Ik blijk autisme te hebben. Hoewel ik me er in het begin heel erg tegen verzette, denk ik nu wel dat deze diagnose klopt. Ik snap nu ook waarom ik dingen doe zoals ik ze doe.”

Joke, cliënt

Raad van Bestuur

“Laat mensen groeien !“

met Planetree de inhoudelijke kapstok nu stevig staat. Vossen: “Planetree helpt ons het inhoudelijke debat te voeren; wat is onze droom, waar staat GGzE voor, nu en in de toekomst?

Die vragen, het gesprek dat we daarover samen voeren, geeft energie.”

Volgens Verbugt is die energie nodig. De transformaties leidden in 2014 namelijk tot behoorlijk wat onrust. “De essentie onderschrijven we”, stelt Verbugt, “maar het gaat wel erg snel.

Bovendien zien we een grote toename van de administratieve lastendruk. Vijf jaar geleden ondertekenden we zes contracten met onze financiers, dit jaar zijn dat er 65!” Ondanks de zorgen kiest Verbugt niet voor de slachtofferrol. “We willen mede-architect blijven van de veranderingen. Daarom blijven we ook investeren in het leggen van nieuwe verbindingen.”

Verbindingen

Algemene beschouwing

2014 was het jaar van de mijlpalen. Na vijf jaar kon in Amerika het Planetree-label worden opgehaald. En na Het accent op de verbindingen, waarover Verbugt spreekt, is niet een kleine drie jaar van voorbereiding werd in decem- nieuw. Al vele jaren zet GGzE de deuren naar de samenleving wijd ber ook het keurmerk TOPGGz uitgereikt aan de mede- open. Het leidde al tot diverse, soms bijzondere samenwerkingswerkers van De Catamaran, onderdeel van GGzE verbanden, zoals bijvoorbeeld met Philips, dat de High Care Unit mede Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Het zijn mooie ontwierp, en met PSV waar een jongerenproject loopt. “En dat worden mijlpalen in een hectisch jaar. Een jaar waarin de basis voor een gezonde toekomst is verstevigd. Met kansen en uitdagingen en gericht op groei. In de breedste zin van het woord.

Vijf jaar lang sijpelde het Planetree-gedachtengoed gestaag door tot in de haarvaten van GGzE. Nu hangt het label aan de wand en is een nieuw traject gestart met concrete vervolgstappen. Het label behalen is immers één ding, het label behouden vergt continue aandacht. “Eind 2014 zijn we ‘Route 88’ ingeslagen”, zegt bestuursvoorzitter Joep Verbugt. Doel is dat in 2018 zowel op het rapport van de cliënt- als de medewerkertevredenheid een 8 pronkt. Dat lijkt een ambitieuze doelstelling, temeer daar een aantal cliënten niet uit vrije wil bij GGzE verblijft. Toch zien Verbugt en zijn collega Marie-Louise Vossen mogelijkheden. “We kunnen absoluut nog stappen maken. Let maar eens op.”

Ook het keurmerk TOPGGz past feitelijk in de Planetree-gedachte, omdat van binnenuit de drive ontstond om de kwaliteit van werken, gestructureerd én vooral gezamenlijk, naar een hoger plan te tillen. De medewerkers van De Catamaran realiseren zich dat het behoud van het keurmerk in de komende jaren veel energie vraagt. “Blijven verbeteren en blijven vernieuwen”, stelt Vossen. “Alleen dan kun je blijven groeien.”

Inhoudelijke kapstok

In het jaar dat vanuit de Rijksoverheid de diverse transformaties in de zorg werden doorgevoerd, is GGzE blij dat 48 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

er alleen maar meer”, stelt Vossen. “Bijvoorbeeld bij het ontverwacht mag worden als een cliënt zich met een bepaalde aandoening bij wikkelen van games, waar we in coöperaties met andere ons meldt. organisaties samenwerken.”

Om sneller en beter in beeld te hebben hoe de cliënt onze zorg waarOok op grotere schaal worden innovaties opgestart. Zo is GGzE deert, wordt in 2015 verder afgestapt van de traditionele manier waarnadrukkelijk in beeld als een van de partners bij de ontwikkeop de kwaliteit van zorg tot dusver gemeten werd. Vossen: “We ling van het Brainport Park, het gebied rondom Eindhoven zoeken instrumenten die sneller en duidelijker aangeven wat Airport. “We willen van instituut naar community”, almen van ons vindt en waar het beter kan. Zo zijn we nu al dus Verbugt. “Door de verbinding, letterlijk via bruggen, bezig met een programma waarbij op teamniveau en samen maar ook door allerlei dwarsverbanden die we daar met een cliëntengroep vragen worden geformuleerd. Elke kunnen leggen, wordt dat gebied een plek waar onze keer dat een cliënt een gesprek heeft gehad, wordt die lijst mensen terechtkunnen, waar we actief deelnemer zijn.” ingevuld. Direct beschikbaar, heel concreet, heel simpel.”

Volgens de bestuurders is het zoeken naar nieuwe verbindingen een belangrijke pijler voor de toekomst. Verbugt: “We moeten Ondanks dat zowel Verbugt als Vossen een positieve toon voorstaan, kansen willen zien. Niet blijven hangen in vaste patronen. Kijk naar wil Verbugt toch eindigen met een punt van zorg. “De administratieve het project Nachtzorg dat we in 2014 hebben vormgegeven. Daar lastendruk baart ons zorgen. Er lekt op dit moment écht veel te veel geld was veel weerstand tegen. Nu hebben we, door de integratie van weg naar de bureaucratie. Daar moet iets gebeuren...” nieuwe technieken een betere kwaliteit, maar wel met 35 fte minder.

Of dat dan de bedoeling is? Ja, want het moet beter én efficiënter.

Dat kan alleen als je kansen ziet, als je niet kiest voor risicomijdend gedrag ‘omdat het een onzekere tijd is’. Je moet als organisatie ook lef en daadkracht durven tonen.”

Fusie

Hoezeer de wens om verbindingen te leggen als rode draad door het afgelopen jaar loopt, de verwachte fusie met Combinatie Jeugdzorg ging niet door. “Jammer”, concludeert Vossen. “We hebben een intensief gezamenlijk proces doorlopen, maar strandden met het zicht op de haven.

Wat overigens niet wegneemt dat de inhoudelijke samenwerking tussen onze organisaties gewoon en constructief wordt voortgezet.”

In de komende jaren blijft de blik naar buiten gehandhaafd. GGzE zal investeren in haar relationele netwerk. Vakinhoudelijk, maatschappelijk, zeker ook in de richting van de financiers, waaronder de gemeenten.

Verbugt: “Er is in het afgelopen jaar erg veel op het bordje van de gemeenten gekomen. Daar moeten we oog voor hebben. Het is in het belang van onze cliënten dat we samen blijven optrekken en elkaar ondersteunen.”

Intern

Algemene beschouwing

In 2014 is het besluit genomen om te komen tot zelforganiserende teams.

Verbugt vindt het een logische ontwikkeling. “We vinden dat cliënten meer zelfregie moeten krijgen, dus vinden we het logisch dat medewerkers meer regie over hun eigen werk krijgen. We willen mensen laten groeien. Dat heeft consequenties voor de inrichting van de organisatie. Eind 2015 moeten we daar een flinke slag geslagen hebben.”

In het verlengde daarvan worden komend jaar ook zorgpaden ontwikkeld. Doel is om voor zowel cliënt, verzekeraar als medewerker transparant te maken wat er

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 49

College Geneesheren-directeur

“Gedreven professionals pakken de ruimte” GGzE is een organisatie in transitie en dat blijft nog wel even zo, verwacht de voorzitter van het College Geneesheren-directeur Roelof Kleppe. In de zorg ontstaat een nieuw krachtenveld. Dat is even wennen, maar het biedt ook kansen. Gedreven professionals die het voor cliënten nóg beter willen doen, krijgen en pakken de ruimte. Dat levert allerlei zorgpareltjes op.

Kleppe zag in 2014 een aantal mooie initiatieven ontstaan. Enthousiast laat hij ze de revue passeren: een medewerker die, als adviseur natuurvoeding, cliënten bewust maakt van het belang van goed eten, de deelname van een GGzE-team (cliënten, ervaringsdeskundigen, medewerkers) aan de Socialrun (een loopevenement dat tot doel heeft de stigmatisering van psychiatrie te doorbreken) en het plan van een vrijwilliger voor een dak-moestuintje.

samenleving bepaalt, terecht overigens, steeds meer wat ze onder de beste zorg verstaat.”

Dit heeft bij GGzE onder meer gevolgen voor de invulling van het hoofdbehandelaarschap. “De minister heeft met ingang van 2014 het aantal specialisaties beperkt dat hiervoor in aanmerking komt.

“Het zijn kleine stapjes, maar ze genereren veel energie. Het behalen van Hierdoor verloor bijvoorbeeld de sociaal geriater werk, maar het Planetree-label heeft dit soort activiteiten gestimuleerd, dat denk ik ontstond aan de andere kant een tekort aan GZ-psychologen, echt. Planetree legt immers sterk het accent op een helende omgeving klinisch psychologen en psychiaters. Dit leidde tot veel onrust.” en menslievende zorg.” Ook een aantal afdelingen maakte een bijzondere groei door, aldus Kleppe. “Zoals GGzE Bipolair, GGzE TRTC, de ombouw van De Wende en het adolescententeam van GGzE Centrum Kinder- en JeugdElk jaar kent ook dieptepunten en voor Roelof Kleppe waren dat psychiatrie. Daar pakken jonge professionals de ruimte om vanuit nieuwe de incidenten waardoor cliënten of medewerkers beschadigd zijn ontwikkelingen de zorg te verbeteren. De kern is radicale cliëntgerichtheid, geraakt. “Laten we de zaken niet mooier voordoen dan ze zijn. Ook zoals ik het graag noem. Elke keer weer jezelf afvragen: schiet de cliënt er dit komt in de psychiatrie voor. Het geeft aan dat onze mensen wel of niet iets mee op.” vaak een zwaar beroep hebben met veel verantwoordelijkheid.

We moeten daarom blijven werken aan betere veiligheid.”

Algemene beschouwing

Veiliger maken

Kantelen

De vele transities, rondom Kinderen en Jeugd, Wmo en de verschuiving naar eerstelijns zorg, doen bestaande structuren kantelen. “Er ontstaat een nieuw krachtenveld. We gaan van een zorgsysteem naar een behandelcultuur.

We werken dichter bij de samenleving, onder meer via wijkteams. Die

50 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

In 2015 staat dit onderwerp opnieuw op de agenda, net als meer groepsmatig werken, wellness, naastenbeleid en traumaverminderend werken. “Verder starten we met een omvangrijke medewerkerstraining suïcidepreventie.”

Raad van Toezicht

“GGzE heeft lef“ Acht jaar zaten ze al in de Raad van Toezicht, Susanne Lohf en Gerrit Kruis. Aan deze maximale termijn werd in 2014 een extra jaartje geplakt. Nu is het afscheid definitief. In negen jaar zagen de twee toezichthouders dat zowel hun eigen werk als het karakter van GGzE flink veranderde.

meer een klankbordfunctie vervult voor de bestuurders. Als toezichthouder moet je steeds kritischer kijken. Niet alleen intern, ook naar maatschappelijke ontwikkelingen. Je moet signalen opvangen, kritisch zijn, zeker naar je eigen functioneren.”

Frisse blik

Met het vertrek van Lohf en Kruis komt er ruimte voor een frisse blik in de raad. Over de toekomst van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland maken ze zich desondanks toch zorgen.

“Het grootste risico vormt de overheid”, klinkt het eensluidend.

“Die gedraagt zich maar al te vaak als een ongeleid projectiel.

We houden soms ons hart vast. Bij GGzE wordt in eerste instantie gekeken naar de mensen, pas daarna naar financiën en systemen.

Die volgorde, daar draait het om.”

Ze bleven nog even. In verband met de verwachte fusie met Combinatie Jeugdzorg leek het beter om de bestaande Raad van Toezicht tijdelijk in stand te houden. Zoals bekend ging de fusie uiteindelijk niet door.

“Jammer”, constateert Lohf, die als lid van de fusiecommissie de besprekingen van dichtbij volgde. “Een gemiste kans. De fusie was een logische stap. Beter voor de innovatieve kracht, de bundeling van expertise en de efficiency.” De fusie was dan een belangrijk thema, de uitreiking van het Planetree-label pikten de twee aftredende toezichthouders daardoor wel mooi mee. “Fijn om de afsluiting van dat traject mee te maken”, vindt Kruis.

De invoering van het Planetree-gedachtengoed noemen zowel Lohf als Kruis een van de hoogtepunten van de afgelopen jaren. Lohf: “De attitude is veranderd. Het is zichtbaar, voelbaar. Bij de medewerkers, in de omgeving, de bejegening. In de afgelopen jaren is het doorgedrongen tot in de vezels van de organisatie.”

Trots

Algemene beschouwing

Kruis gold jarenlang als de stille kracht binnen de raad. Hij is trots op de organisatie die hij nu verlaat. “GGzE is een dynamische club.

Ambitieus, met lef. De bestuurders leggen de lat hoog; willen een excellent niveau halen. Dat spreekt me aan.” Lohf onderstreept dat. “Deze Raad van Bestuur is communicatief bijzonder vaardig.

Daar vraagt dit tijdsbeeld ook om. Ze stralen vertrouwen uit, eenheid. Dat is prettig voor een Raad van Toezicht. Alles kan op tafel komen, alles is bespreekbaar.”

In de afgelopen jaren zag Lohf ook de druk op het toezichthoudende orgaan toenemen. “De omzet is in zes jaar gestegen van 130 naar 180 miljoen euro. De rol van het vastgoed is veranderd en je merkt dat je als toezichthouder steeds

“Vorig jaar heb ik ervaren hoe prettig het is om als mens van iemand te horen te krijgen dat je gegroeid bent. Elkaar complimenten geven is belangrijk, we doen dat te weinig.”

Toon Walravens, ervaringsdeskundig begeleider

In het kort “Het was een ontwikkeljaar. Een jaar waarin ik de keuze heb gemaakt voor het ambassadeurschap van Markieza.

Het was vooral ook een interessant jaar, waarin nieuwe stappen zijn gezet op het gebied van herstel en de inzet van ervaringsdeskundigheid.”

Christ Wesenbeek, programmamanager Cliëntparticipatie

“Het was een jaar van veranderingen.

De weg naar zelfmanagement vind ik uitdagend. Het is onbekend, maar biedt nieuwe kansen. Ik vind het wel spannend.”

Marion de Boer, klinisch psycholoog

52 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

“Ik heb in 2014 als stagiaire kennisgemaakt met een voor mij compleet nieuwe doelgroep. Ik ben pas 19 dus ik vond dat best wel spannend.

Het is heel goed gegaan. Ik ben echt in een grote familie terechtgekomen.”

Maudy van Dommelen, stagiaire Sociaal Cultureel Werk “Mijn buurman is hier in behandeling.

Ik breng hem en zijn vrouw hier regelmatig naar toe. Ik vind dat het mijn burenplicht is om zoveel mogelijk helpen.

We doen voor elkaar wat we kunnen.”

Frans, bezoeker

Realisatie doelstellingen Jaarplan GGzE Betere zorg

1

Helende omgeving

Gezonde organisatie

1

1

Totaal 13

Totaal 5

In 2014 is 84% van de doelen deels of geheel gerealiseerd.

Dit is net zo veel als vorig jaar.

5

2

1 4

Totaal 2013

5

3

11

Totaal 2014

10

Totaal 14 geheel gerealiseerd

25

Totaal 32 deels gerealiseerd

8

20

Totaal 33 niet gerealiseerd

Werkgebied Het primaire werkgebied van GGzE is Zuidoost-Brabant. GGzE richt zich daarbij voornamelijk op de regio Eindhoven en de Kempen. Een aantal voorzieningen heeft een bovenregionale of zelfs landelijke functie. GGzE is gehuisvest op een groot aantal locaties in Eindhoven en omgeving. De hoofdlocatie is Landgoed De Grote Beek, een 117 hectare groot landgoed in de wijk Woensel in Eindhoven. Een overzicht van de locaties en de routebeschrijving vindt u op www.ggze.nl/contact.

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 53

Profiel en organisatie GGzE Missie

GGzE wil de beste mensgerichte zorg bieden aan mensen met bijzondere psychiatrische problemen.

Visie

Samen met de cliënt en naastbetrokkenen bieden we behandeling die het beste aansluit op de behoefte van de cliënt en zijn omgeving. Het zo goed mogelijk functioneren en deelnemen aan de maatschappij is daarbij het uitgangspunt. GGzE zorgt voor een helende, gastvrije en veilige behandelomgeving en investeert in een gezonde organisatie en gemotiveerde medewerkers. Voor de opvang en het herstel van kwetsbare burgers is de samenwerking met ketenpartners van groot belang.

Motto

De nieuwe slogan van GGzE is ‘GGzE Laat mensen groeien!’.

‘Groeien’ staat voor de vooruitgang en de ontwikkeling van cliënten én medewerkers. Met ‘laat’ geven we aan dat we enerzijds ruimte en gelegenheid geven en anderzijds faciliteren en mogelijkheden bieden aan cliënten en medewerkers om te kunnen groeien.

Organisatiestructuur

In het kort

GGzE heeft in 2014, naast centrale en ondersteunende organisatieonderdelen, drie divisies met daaronder diverse centra. GGzE hanteert duaal management bij haar divisies en onderliggende centra. Een algemeen directeur en een directeur behandelzaken hebben de leiding over een divisie. De centra worden aangestuurd door een centrummanager en een programmamanager.

Het College Geneesheren-directeur draagt zorg voor BOPZtaken, een eenduidig en optimaal zorginhoudelijk instellingsbeleid en het bewaken van de medisch inhoudelijke deskundigheid binnen de instelling.

Met de beweging naar zelforganisatie wordt verwacht dat zich in 2015 veranderingen in de structuur voordoen.

54 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

De Woenselse Poort is de divisie waar intensieve en forensisch psychiatrische behandeling aan volwassenen wordt geboden. De Woenselse Poort onderscheidt zich van het merk GGzE vanwege haar specifieke financiering, doelgroep en doelstelling op behandelen in veiligheid. De Woenselse Poort uit zich specifiek als De Woenselse Poort met een eigen naam, logo en website. Dit organisatieonderdeel is echter geen aparte juridische entiteit en is onderdeel van concern GGzE.

Besturing

De Raad van Bestuur van GGzE bestuurt onder toezicht van de Raad van Toezicht en in goed overleg met de binnen GGzE functionerende adviesorganen. De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor de algemene gang van zaken, beleidsvorming en beleidsuitvoering van concern GGzE. Ze voert haar taak als collegiaal bestuur uit waarbij één van de leden is benoemd als voorzitter. Binnen de Raad van Bestuur is er geen sprake van portefeuilleverdeling, maar een verdeling van aandachtsgebieden. De besluitvorming over onderwerpen vindt plaats in de wekelijkse vergadering van de Raad van Bestuur.

De Raad van Toezicht toetst of de Raad van Bestuur bij zijn beleidsvorming en de uitvoering van zijn bestuurstaken oog houdt op het belang van de organisatie van GGzE in relatie tot de maatschappelijke functie van GGzE. De Raad van Toezicht toetst of de Raad van Bestuur een zorgvuldige afweging maakt van de belangen van allen die bij GGzE zijn betrokken. De Raad van Toezicht keurt ook het inhoudelijke jaarplan met begroting en de jaarrekening goed. De Raad van Toezicht vergadert regulier vijf keer per jaar en heeft verschillende commissies die haar adviseert: Kwaliteit, HRM en Veiligheid (KHV), Governance, Auditcommissie en Remuneratiecommissie.

Begin van elk jaar evalueert de Raad van Toezicht haar functioneren.

Ook over 2014 is dit gebeurd, op basis van individueel ingevulde vragenlijsten. De Raad van Toezicht is in algemene zin tevreden over haar functioneren en wil, ondanks de drukke agenda, nog meer tijd besteden aan een verdereverdieping in bepaalde onderwerpen, met name op het terrein van de zorg.

Risico’s gekoppeld aan organisatiedoelen en ‘in control ’

Risico’s zijn gekoppeld aan de doelen van GGzE en vormen een integraal onderdeel van de planning-en-control-cyclus en dus ook van de voortgangsgesprekken die door de Raad van Bestuur met de directie worden gevoerd. Hoewel altijd verbeteringen mogelijk zijn is de Raad van Bestuur van mening dat de wijze waarop planning en control plaatsvindt en op risico’s wordt geanticipeerd ‘in control’ is.

Governance

Geschiedenis GGzE

GGzE onderschrijft de Zorgbrede Governancecode (2010).

Bestuurders en toezichthouders van GGzE herkennen zich in de bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid en laten zich hierop aanspreken.

1918 Rijks Krankzinnigen Gesticht Woensel 1946 Rijks Psychiatrische Inrichting 1986 Algemeen Psychiatrisch ziekenhuis (APZ)

De Grote Beek 1996 GGzE: fusie tussen APZ De Grote Beek en

RIAGG Eindhoven en De Kempen 2002 GGzE: fusie tussen GGzE en RIBW Eindhoven en

De Kempen 2006 Oprichting GGzE Holding BV, Promenzo BV,

GGzE ICT BV en GGzE Services BV 2013 GGzE: fusie tussen Stichting De Boei en Stichting GGzE

Samenstelling bestuur en toezicht Naam De heer J.W.M. Verbugt Bestuursfunctie Voorzitter Raad van Bestuur In functie sinds 1 augustus 2006 Tabel: samenstelling Raad van Bestuur in 2014

Mevrouw drs. M.L.J.W. Vossen MHA Lid Raad van Bestuur 1 januari 2011

Naam Benoeming Herbenoeming Voorzitter Dhr. drs. R.J. Lamé (1956) 01-01-2011 31-12-2014 Vicevoorzitter Mw. drs. S.P.I. Lohf (1957) 09-03-2005 31-12-2009 Dhr. drs. G. Kruis (1940) 09-03-2005 31-12-2009 Dhr. P. van der Linden (1954) 04-07-2007 31-12-2011 Dhr. drs. P.P.M. de Roij (1956) 01-01-2011 Dhr. A.H.M. Verhoeven MPM (1952) 04-07-2007 31-12-2011 Mw. drs. Z.D. Woldhuis (1968) 01-01-2011 31-12-2014 Tabel: samenstelling Raad van Toezicht op 31 december 2014

Aftreden 31-12-2018 31-12-2014* 31-12-2014* 31-12-2015 01-02-2014 31-12-2015 31-12-2018

Per 1 januari 2015 zijn de volgende nieuwe leden van de Raad van Toezicht benoemd: Naam Benoeming Herbenoeming Dhr. Dr. G.H.M. Mertens (1964) 01-01-2015 31-12-2018 Mw. E.A.P.M. Thewessen MD (1957) 01-01-2015 31-12-2018 Mw. drs. ing. A. Vermeer-de Boer (1969) 01-01-2015 31-12-2018 Tabel: nieuwe leden Raad van Toezicht per 1 januari 2015

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 55

In het kort

* In verband met fusieverkenningen, die speelden in 2014, is de zittingstermijn van S. Lohf en G. Kruis met een jaar verlengd tot 31 december 2014.

Kerngegevens CLIËNTEN Aantal cliënten in zorg 2014 2013

Aantal Specialistische GGZ cliënten

17.739

2014

17.715

2013

2013

900

2014

926

2013

Aantal gegrond verklaarde klachten 2014

2013

11.551

Aantal incidentmeldingen

Gemiddeld aantal bezette bedden 2014

11.927

28

25

2013

2014 2013

570 -

Aantal suïcides

2.232

2014

2.074

2013

Aantal ingediende klachten

16

2014

18

2013

217 221

Cliënten beoordelen de behandeling met het cijfer

Aantal uren separatie

2014

Aantal Basis GGZ cliënten

35.372 43.148

2014

2013

7,5**

7,0* 6,4*

* op basis van CQ-index ** op basis van Planetree-vragenlijst

MEDEWERKERS Aantal medewerkers in loondienst op 31 december

2014 2013

2.083 2.135

Gemiddeld aantal fte medewerkers

2014 2013

56 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

1.758

1.814

Verzuim

2014 2013

5,4%

5,1%

Instroom aantal fte

2014 2013

134

169

Uitstroom aantal fte

2014 2013

190

167

FINANCIEEL Resultaat boekjaar

2014 2013

€ 4.065.961 € 4.271.558

Totaal bedrijfsopbrengsten in verslagjaar

2014 2013

€ 173.652.098 € 177.991.850

Rentabiliteit (resultaat/totale opbrengsten) 2014 2013

2,3%

2013

Opbrengsten Zvw 2014 2013

€ 70.882.448 € 77.568.475

Aantal dagen met verblijfszorg inclusief kleinschalig wonen en BOPZ 2014 2013

68.843 81.000

93,5% 92,4%

MINISTERIE VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Opbrengsten Ministerie van Veiligheid en Justitie

2014 2013

€ 31.810.634 € 30.338.340

Aantal uren behandeling

2014 2013

2,4 %

Liquiditeit (Quick ratio = vlottende activa/kortlopende schulden) 2014

ZORGVERZEKERINGSWET (Zvw)

56.876 55.836

Aantal uren behandeling 2014 2013

451.791 425.908

Solvabiliteit (totaal eigen vermogen/balanstotaal) 2014 2013

22,4% 19,4

Weerstandsvermogen volgens WfZ (totaal eigen vermogen/totaal opbrengsten) 2014 2013

28,3% 25,3%

Investeringen 2014 2013

€ 7,2 MLN € 14,2 MLN

AWBZ Opbrengsten AWBZ 2014

€ 55.980.558

2013

€ 53.800.534

Aantal ZZP-dagen met verblijfszorg inclusief kleinschalig wonen

2014 2013

182.856 184.502

Aantal geleverde dagdelen dagactiviteiten

2014 2013

34.545 40.175

Aantal dagen met verblijfszorg Justitie

2014 2013

60.201 53.390

Wmo Opbrengsten Wmo 2014 2013

€ 1.899.971 € 1.916.303

We hebben met 3% minder omzet meer cliënten geholpen. Ook in 2014 heeft GGzE dus meer voor minder gedaan. Verder zien we een stijging van de ambulante zorg en een afname van de verblijfsdagen (met uitzondering van Justitie). Het aantal ingediende klachten is licht afgenomen en het aantal uren separatie is verminderd. De cliënt- en medewerkertevredenheid is gestegen. Daarnaast hebben we de doelmatigheidseisen van de zorgverzekeraar behaald.

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 57

In het kort

58 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

GGzE Postbus 909 5600 AX Eindhoven

In het kort

2014 • JAARVERSLAG GGzE • 59

In het kort In 2014 ....

15.853

... maakten mensen gebruik van onze ambulante ondersteuning.

1.886

... was voor mensen opname in een van onze klinieken noodzakelijk. De gemiddelde opnameduur was 70 dagen voor cliënten zonder en 197 dagen voor cliënten met een strafrechtelijke titel.

... hebben bijna

400

mensen gebruik gemaakt van een crisisopname bij spoedeisende psychiatrie.

386

... hebben vrijwilligers zich belangeloos ingezet voor de cliënten.

134

nieuwe ... hebben medewerkers hun roeping gevonden in de ondersteuning van mensen met bijzonder psychische problemen.

60 • JAARVERSLAG GGzE • 2014

... vonden we het belangrijk dat cliënten zelf regie hebben over hun behandeling. ... hebben we prijzen en erkenningen behaald voor de zorg en ondersteuning die we bieden:

11

... heeft GGzE E-healthmodules ontwikkeld die samen

2.913

keer zijn gebruikt. ... voltooiden

5.895

als eerste GGZ in Europa het Planetree-label

cliënten hun behandeling bij ons

De Catamaran

GGzE Centrum Bipolair Spirit of Planetree Award 2014 voor High Care afdeling nominatie voor de Spirit of Planetree Award voor het meerjarenbeleidsplan HIC-award 2014 voor de High Care afdeling CZ-zorgpremie voor Siggy’s kledingproject Gouden POP (praktijkopleidersprijs) van RINO Zuid voor Jenneke van der Plas 3e prijs van Well-being-award 2014 voor High Care afdeling

... hebben

1.665

zorgprofessionals zich ingezet voor de cliënten, waaronder:

902 53

psychiaters

141 64

verpleegkundigen

psychologen

ervaringsdeskundigen