Ekologia gehigarria 2019

Goierri

ASTEAZKENA, 2019KO IRAILAREN 11

GOIERRI.HITZA.EUS

TESTUAK GOIERRIKO HITZA

ekologikoa

NAIA BEGIRISTAIN

LANKIDETZAN EKOITZIA TESTUAK L. AGIRRE, A. APALATEGI, T.MADINABEITIA, I.GURRUTXAGA

Gipuzkoako Nekazaritza Ekologikoaren azokarik zaharrenak 25 urte bete ditu. Zeraingo herriak eta Biolur elkarteak jarritako lehen ale hark sustrai sakonak errotu ditu. Igandean da hitzordua.

2 //

Zeraingo Azoka Ekologikoak zilarrezko ezteiak ospatuko ditu Ekologia Zeraingo 25. azoka ekologikoa

.

.

Igandean egingo da 10:00etatik 14:00etara bitartean 30 ekoizle baino gehiagok jarriko dituzte postuak Erakusketak eta tailerrak ere antolatu dituzte Gero eta gehiago dira, era batera edo bestera, eredu eta bizimodu ekologikoaren aldeko hautua egiten dutenak, eta gero gehiago dira gizarte osasungarriago eta jasangarriago baten aldeko apustua egiten ari diren herritarrak. Produktu ekologikoak ekoizten eta kontsumitzen dituztenen topagune eta bilgune izango da igandean Zeraingo plaza, 10:00etatik 14:00etara bitartean. Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak eraikitzeko lekuak izaten dira azokak eta horretan aitzindaria izan da eta da Euskal Herri mailan erreferentzia den Zeraingo azoka.

Iraileko hirugarren igandea eredu ekologikoan sinesten dutenek gorriz ondo markatutako data izaten da. Zeraingo azoka beti izan da berezia, Gipuzkoan sortzen lehena izan zelako. Baina aurten, berezietan bereziena izango da, urteurren borobila ospatuko baitu: Biolur elkartearen eta Zeraingo erakundeen eta herritarren arteko elkarlanak eta lankidetzak 25 beteko ditu aurten. Biolurreko Adrian Sanchezen esanetan, «Biolurrek Gipuzkoan egindako lehenengo azoka ekologikoa izan zen eta beti berezitzat hartzen eta ulertzen dugu». Eguraldi iragarpenaren arabera gainera, eguraldia lagun izango da igandeko azokan.

30 ekoizletik gora

Eredu ekologikoak 25 urteotan izan duen bilakaeraren lekuko izango da igandeko azoka, inoiz baino ekoizle eta produktu desberdin gehiago izango baitira.

Biolurreko arduradunak aurreratu duenez, «30 ekoizletik gora izango dira guztira. Eredu ekologikoan eta artisauan ekoitzitako produktuak izango dira guztiak.

Denetarik egongo da. Aukera ona da ekoizleekin zuzenean hitz egiteko eta kontsumitzaileen kezkak argitzeko».

Ekoizle gehienak gipuzkoarrak izango dira, «eta gainerakoak, inguruko herrialdeetakoak».

Goierritarrei dagokionean, Ataungo Maduixa arropak, Urre-

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

den azoka aukeratu dugu Aleka aurkezteko». Aleka proiektua «hutsune bati erantzutera» dator: «Gaur egun baserritarrengana iristen diren haziak mundu mailan dauden hiruzpalau multinazionalen eskutik iristen dira.

Eta beste lurralde batzuetan hasita dauden bezala, hazien produkzio lokala eta era ekologikoan ustiatzea beharrezkotzat ikusten genuen». Dagoeneko 80

‘‘

«30 ekoizletik gora izango dira, eredu ekologikoan eta artisauan ekoitziak» Adrian Sanchez Biolur

«Sorreratik zeraindarrak antolaketan inplikatu garen eguna izan da» Amaia Junquera Zeraingo alkatea

«Euskal Herrian erreferentzia den azoka aukeratu dugu Aleka aurkezteko» Iker Goikoetxea Aleka, euskal haziak Masid (Goierriko Baratza), Goikoetxea (Aleka), Junquera (alkatea) eta Sanchez (Biolur). LOINAZ AGIRRE

txuko Aikur eztia, Itsasoko Goitiko ogia eta pastak, Hariztizabaleko ogia eta fruta, eta Olaberriko Behieko gaztak eta jogurtak erosteko aukera izango da. Gainerakoan, gozogintza, baratzuriak, txerrikia, bixigarriak, olioa, gazta, marmeladak, ardoa... denetik izango da.

Hala ere, Zeraingo azokaren urteroko lemak ondo baino hobeto laburbiltzen duen bezala, Zeraingo herritarren laguntzari esker, azoka baino gehiago izaten da Zeraingoa. Amaia Junquera Zeraingo alkatearen esanetan, «sorreratik zeraindarrak antolaketan inplikatu izan diren eguna izaten da». Honela, tailerrak, sagar muztioa, pintxoak, ikuskizunak, Goierriko artisauak, showcooking-a eta dastaketak ere izango dira igandean.

Alekaren aurkezpena

Aleka, euskal hazien produkzio ekologikoaren proiektuak ere Zerain aukeratu du bere proiektua eta helburuak aurkezteko.

Alekako Iker Goikoetxearen esanetan, «eredu ekologikoan Euskal Herri mailan erreferentea

Zeraingo azoka ekologikoko ekoizleak EKOIZLEA

PRODUKTUA

HERRIA

Aitor Bastarrika Arropa Zarautz Mireia Segura Arropa Zumaia Goiabe Ogia, gozogintza, pintxoak Aia Maduixa Arropa Ataun Beltzitina Marmeladak Anuntzeta (Araba) Aikur Eztia Urretxu Doniene Barazkiak Itziar Placido Tainta Baratzuriak Faltzes (Naf.) Jean Mari Irigoien Txerrikia Ibarla (Naf.Beh.) Ecoprado Baratzuriak, lentejak, garbantzuak Zamora Mendibitzu Ardi gazta Aretxabaleta Pikunieta Ardi gazta Antzuola Nelly Coceres Barazkiak Zestoa Goiti okindegia Ogia, pastak Itsaso Hariztizabal Ogia, fruta Itsaso Amaia Laskurain Ardi eta behi gaztak Antzuola Mendiko upategia Ardoa Aibar (Naf.) Gaizka Olaberrieta Barazkiak Bergara Aleka Haziak Beizama Basare Bixigarriak Aia Ekain Sagardoa Zumaia Behieko gaztak Gaztak (behia), jogurtak Olaberria Peio Rubio (Txillarre) Barazkiak Elgoibar Luz Olioa Azkoien (Naf.) Martirelli Pasta Pasta Beriain (Naf.) Aldaba Zahar Ogia, gazta Tolosa Leintz Gatzaga Gatza Leintz Gatzaga Biolur elkartea Informazioa Gipuzkoa

barazki barietate ren haziekin ari dira lanean. Igandean, 11:30etik aurrera, Aleka proiektua aurkeztearekin batera, tomatea dastatzeko aukera ere izango da.

Dastaketak

Dastaketekin jarraituz, tomateaz gain, ardo eta sagardo ekologiko dastaketak izango dira. Alkateak pozarren nabarmendu duenez, Zerainen bertan ekoitzitako sagardo ekologikoa dastatzeko aukera izango da. Zeraingo gainerako produktuek ere toki berezia izango dute: gazta, arkume txuletak parrillan, Lumagorri oilaskoak...

Horretaz guztiaz gain, Zerainek urte osoan eskaintzen duen Zerain Paisai Kulturalaz gozatzeko aukera ere izango da igandean, Burdinaren mendia, herri museoa, Larraondoko zerrategia, kartzela... bisitatuz.

Azoka ekologikoaren 25. urteurrena erosleekin batera ospatu nahi dute eta erosketak egiten dituztenen artean, oihal ekologikoz egindako poltsak oparituko dizkiete. Bestetik, Pirinioetako Burdinbidearen erakusketa ere jarriko dute plazan. Bisitarien zain da hortaz Zerain.

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

//

Ekologia Jardunaldiak

Egitaraua

Goierriko XII. Jardunaldi Ekologikoak garaiz eta sasoiko datoz aurten. Hiru hitzaldi, eta topaketa eta tailer bana egingo dituzte lau astetan banatuta.

Elkarlanetik sortutako egitaraua da.

IRAILAK 12, OSTEGUNA

Zabal eta sakon jorratzeko gaiak

I

azko saioak hamabostaldi izatetik astebetera mugatu baziren, aurtengoak inoiz baino zabalagoak eta parte hartzaileagoak datoz, bai behintzat antolaketa lanetan aritu direnen partetik.

Goierriko Baratzak, Biolur elkarteak, Zeraingo Udalak eta Ataungo Otsotarrak elkarteak antolatu dituzte Goierriko XII. Jardunaldi Ekologikoak, haien alea jarri nahi izan duten zenbait herritarren laguntzarekin. Hiru hitzaldi, eta topaketa eta tailer bana izango dira –azken hori da gaztelerazko bakarra–, lau herritan banatuta: Ataun, Zerain, Ordizia eta Mutiloa. Nekazaritza ekologikoan aritzen zen eta aurten ezusten hil den Aitor Roman gogoan izango dute saiootan.

Irailaren 12an –bihar– hasi eta urriaren 5a arte luzatuko dira aurtengo jardunaldiak, eta tartean, irailaren 15ean, Zeraingo 25.

Azoka Ekologikoa egingo da, gisa honetako Gipuzkoako azokarik helduena. Basogintza politikaz, hazi ekologikoen ekoizpenaz, bioeraikuntzaz, ekonomia sozial eta eraldatzaileaz, eta hartzigarriez aritzeko aukera eman nahi diete goierritarrei. Zabala da programa, sakonak gaiak, bizitza kalitatea eta osasuna erdigunean jartzen dituztenak.

Ordiziako Goierri Baratza denda Txisku Masidek nabarmendu

3

du« aurten inoiz baino errazago» suertatu zaiela egitaraua prestatzea. «Ataungo Otsotarrak inplikatu dira, jardunaldi hauekiko interesa duen jendeak ere egin ditu ekarpenak, eta horrela lan eginda, elkarlanean, dena arinagoa izaten da».

Hainbat arlo mahai gainean

Naturatik hurbileko baso kudeaketa eta hazi ekologikoen Aleka egitasmoa dira hizketagaia jarriko duten lehen bi proposamenak. Ataunen lehena, Zerainen bigarrena, biak ostegunez, astebeteren buruan. Bi gai horiek agerkari honetako 4. eta 6. orrialdeetan zabalago landuak datoz.

D’elikatuz zentroak, Ordizian, hartuko ditu hurrengo bi ekitaldiak, bi eguneko tarte laburrean.

Bioeraikuntzaz ariko dira aurrenekoan. Naturarekiko eta pertsonekiko modu osasungarri, adeitsu eta kontzientzean eraikitzeko era da. Bigarrena topaketa bat da, Olatukoopek gidatua.

Goierrin dauden ekonomia sozial eta eraldatzaileko esperientziak ezagutu,trukatu, elkarrengandik ikasi eta saretzeko aukera emango du bilkura horrek.

Urriko lehen larunbatean Mutiloan egingo den tailer batekin bukatuko dira aurtengo jardunaldiak. Hartzigarriak nola egin erakutsiko du aditu batek. Hori da ordainpeko saio bakarra.

19:00. Hitzaldia (euskaraz), Ataungo udaletxean.

-‘Egungo basogintza politikaren analisia eta etorkizuneko aukerak: baina non daude gure basoak’. Hizlaria: Urtzi Goiti Ugarte (Biologian lizentziatua eta doktorea. EHUko irakaslea eta Kolore Guztietako Basoak herri ekimeneko kidea).

IRAILAK 19, OSTEGUNA

Aitor Roman, orain bi urte, baratzean ateratako irudian. I. GURRUTXAGA

Oroimenean

«Aitor Roman zen kolibri haietako bat» – GOIERRIKO BARATZA

Aurtengo martxoan bat-batean hil zen Aitor Roman izango dute gogoan aurtengo ekologia jardunaldietan. Lazkaon jaioa 1976an, baserriratu eta baratzegintza ekologikoan aritu zen lanean, Ataungo Barandiaran baserrian, azken 9 urteetan. Biolurreko kide, Ataungo kontsumo taldearen eta Basherri sarearen sustatzaileetako bat izan zen.

Jardunaldien atarian, honako testua prestatu dute haren oroimenean.

«Nahiko ezaguna den ipuinean, kolibri bat atsedenik hartu gabe ari da bera bizi den basoa kiskaltzen ari den sutea itzali nahian. Horretarako, inguruko putzu batean jasotzen dituen ur tanta ñimiñoak botatzen ditu sutara.

Garretatik ihesean doazela, animalia boteretsuagoek jokabide hori gaitzetsi egiten

dute sutearen neurria ikusita alferrikakoa dela uste dutelako.

Txori txikiak, aldiz, berak bere partea egiten duela erantzun die.

Goierriko jardunaldi ekologiko hauek 12 urte daramatzate kolibriaren lana egiten, eta Zeraingo azoka ekologikoak, bestalde, 25 urte.

Gainerakoak etsipenean eror ez daitezen saiatzen eta bultzatzen daramagu, guztion artean gero eta gogorragoa den eta adiera gehiago dituen sute beldurgarri hori itzal dezagun: klima aldaketa, kutsadura, basogabetzea, animalia espezieen eta bioaniztasunaren desagerpena…

Politikari eta korporazioek beste albo batera begiratzen duten bitartean, lan eder honetan amore sekula ez ematen saiatuko gara. Aitor Ramon zen kolibri haietako bat; aurten, gainera, bereziki omendu nahiko genuke, gehien behar genuenean utzi baikintuen. Goierriko Baratzeko laguna eta laguntzailea zen bere kontsumo taldeari esker, eta taldea eta gu geu umezurtz utzi gaitu. Maite zaitugu eta zure falta sumatzen dugu».

19:00. Hitzaldia-Aurkezpena (euskaraz), Zeraingo kultur etxean.

-‘Aleka, euskal hazia’. Hizlaria: Miguel Arribas ‘Kelo’ (Aleka proiektuaren sortzailea).

IRAILAK 26, OSTEGUNA 19:00. Hitzaldia (euskaraz), Ordiziako D’elikatuz zentroan.

-‘Eta zer da bioeraikuntza?’.

Hizlariak: Ekaitz Uribe Rus eta Nagore Tolosa Irazusta (Oreka arkitekturako eta Ekian elkarteko kideak, eta Bioeraikuntzaren Adiskideak taldeko koordinatzaileak).

IRAILAK 28, LARUNBATA 10:00-14:00. Topaketa (euskaraz), Ordiziako D’elikatuz zentroan.

-‘Goierriko Ekonomia sozial eta eraldatzaileko proiektuen topaketa’. Antolatzailea: Olatukoop (Ekonomia sozial eta eraldatzailea saretzen).

URRIAK 5, LARUNBATA 10:00-14:00. Tailerra (gazteleraz), Mutiloako Txerrigorri elkartean.

-‘Ikasi zure hartzigarriak egiten’.

Tailerraren gidaria: Nerea Zorokiain, ‘Fermentacion’ liburuaren egilea.

-Izena emateko: 943 08 74 98 zenbakian edo Goierriko Baratza dendan (30 euro). Plaza mugatuak.

4 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

Baso politikan lurzorua oinarri Ekologia Erreportajea

.

Herri lurretan kontserbazio basoak sortzea eta ustiaketa bertako espezieekin egitea proposatzen du Kolore Guztietako Basoak ekimenak Ataunen hitzaldia dute bihar Ekologistak Martxan taldeak urtero antolatzen dituen jardunaldi batzuetatik sortua da Kolore Guztietako Basoak herri ekimena. Bizkaian du sorburua 2017ko udazkenean, eta 40 talde ekologistek eta sektoreko hainbat elkarte eta enpresak osatzen dute.

Herri ekimen honek EHUko hiru departamenturen babesa du, baita kultura zein akademia arloko hainbat lagunena. Bi helburu nagusi ditu: basoen kudeaketa publikoan aldaketa sustatzea eta bertako espezieez osatutako basoa berreskuratzea.

Herri ekimen horretako kide Urtzi Goiti Ugarte Ataunen izan-

‘‘

«Basoak baso bezala mantentzeko eta aldatzeko ahalmena lurzoruan dago» Urtzi Goiti Ugarte Kolore Guztietako Basoak

go da bihar, Goierriko XII. Jardunaldi Ekologikoak irekiko dituen lehen hitzaldia eskaintzen: Egungo basogintza politikaren analisia eta etorkizuneko aukerak: baina non daude gure basoak?. Hitzaldia Ataungo udaletxeko ganbaran da, 19:00etan, eta Otsotarrak elkarteak antolatu du. Elkarteko kide zen Aitor Roman gogoan izango dute biharko bilkura horretan.

Naturatik hurbilekoa

Kolore Guztietako Basoak ekimenak landu duen proposamena Bizkaira begira eginikoa bada ere, Gipuzkoarako ere baliagarria dela dio Biologian lizentzia-

tu eta doktore, eta EHUko irakasle Goitik. Bi dira administrazioari –kasu honetan foru aldundiei, haiek baitira eskudunak– egiten dizkieten eskaerak: lur publikoetan kontserbazio basoak sortzea eta ustiatzen diren landaketetan bestelako basogintza politika bat ezartzea, ustiaketari hori bertako espezieekin egin dadila lehenetsiz.

«Kontserbazio baso horrek inolako kudeaketarik gabea izan beharko luke, eta baldin badago, kontserbazioari lotua, ezingo litzateke onurarik atera», zehaztu du Goitik aurreneko aldarrikapenaren berri ematerakoan. Bigarrenaz honakoa: «Ustiatzen diren landaketetan –guk bereizi egiten ditugu basoa eta landaketa– beste basogintza politika bat ezartzea izango litzateke. Eredu berri horrek naturatik hurbileko basogintza hartu beharko luke kontuan». EHUko irakasleak adierazi duenez, Europa mailan, Eslovenian, Suitzan edo Alemanian dagoeneko egiten den basogintza eredu bat da: lurzorua zuhaitzez estalita edukitzea.

«Ikusten dugu gure landaketetan zuhaitzak kentzen direla azalera handietatik, eta lurzorua galtzen dugula. Basoak baso bezala mantentzeko eta edozein aldaketa egiteko ahalmena lurzoruan dago. Gure helburua lurzoru aberats bat edukitzea da, geruza organiko zabal batekin.

Bat-bateko baso soilketek biluzik uzten dute lurzorua, eta gurean dugun euri mailarekin lurra erreketara doa, eta ari gara etorkizuna hipotekatzen».

Hitzaldiaren helburua «espiritu hau zabaltzea» da, egoeraren kontzientzia har dezan jendeak.

Lizarrustiko pagadia Erraizti inguruan, Ataungo lurretan. ARKAITZ APALATEGI

Ataungo Otsotarrak tokiko nekazaritza eredu iraunkor eta tokiko kontsumo eredu osasungarri eta jasangarria bultzatzen duen elkartea da. Gai horien inguruko sentsibilizazio lana ere egiten du. Hamar familiak osatzen dute.

Tokiko ekoizpena eta erosketa sustatzeko lanean

G

aur egungo kontsumo ereduaren inguruko kezkak batu dituen hamar familiak osatzen dute Ataungo Otsotarrak elkartea. Ekoizpen eta kontsumo ereduek ingurumenean, landa ekonomian eta osasunean «eragin zuzena» dutela irizten diote, eta hori dela eta, tokiko nekazaritza eredu iraunkorra indartzea, tokiko kontsumo eredu osasungarri eta jasangarria bultzatzea eta gai horien inguruko sentsibilizazio lana dituzte helburu, «bai elikagaien erosketak era kolektiboan herrian eginez, bai eta foro, ikastaro eta heziketa kanpainen bitartez ere». Zentzu horretan ulertu behar da biharko Ataunen antolatu duten hitzaldia.

Bost dira elkarteak dituen balio nagusiak: lurrari lotutako ekoizpen eredu iraunkorrak bultatzea; elikadura burujabetza; natur ondarearen eta biodibertsitatearen babesa; ekitate soziala; eta elkarlana eta kontzien-

tziazioa. Ekoizpen ikuspegitik nahiz erosketa eta komertzializazio ikuspegitik irizpide oso argiak ditu elkarteak, agroekologiaren irizpide orokorrak oinarri hartuta.

Funtzionamendua taldean

Amaia Aierbe elkarteko kideak eman du taldearen funtzionamenduaren berri: «Urteroko egi-

Agroekologiaren irizpide orokorrak dira elkartearen filosofiaren funtsa tasmo edo ekintza plana osatzen dugu, eta lan desberdinak banatzen ditugu: erosketa bateratua, ekoizle berrien bilaketa, idazkaritza, ekintza eta dinamizazioa, eta kontabilitatea». Ekintzei dagokionez, tokiko jasangarritasunerako baliagarriak izan daitezkeen esperientziak eta praktika onak zabaltzean jartzen dute indarra, herriko nahiz eskualdeko

eragileekin elkarlana sustatuz, honakoetan, besteak beste: zabor gutxitzea, birziklapena, berrerabilpena, eraldaketa soziala, baliabideen erabilpen orekatua...

Elkarteko kide batzuk Ataungo Otsobatza kontsumo taldeko kide ere badira, eta esneki, ogi, barazki eta ezti ekologikoa jasotzeko aukera dute. «Gainontzean, urtean zehar eta garaiaren arabera, ekoizle berberei zuzenean egiten diogu taldeko erosketa bateratua eta herrian bertan jasotzen dugu. Ekologikoan diharduten eta elkarteak ezarrita dituen irizpideak betetzen dituen ekoizleak dira». Horrez gain, eraldatutako produktu ekologikoak ere era bateratuan erosten dituzte produktu ekologiekoekin lan egiten duen eskualdeko denda batean.

Taldea irekia da, eta elkartearen filosofiarekin bat egingo duten kideak gehitzen joatea ere bada otsotarren nahia, Aierbek nabarmendu duenez.

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

//

5

Ekologia Publierreportajea

Ekogunea

Behar bezala jantzita joaten dira haurrak Baso-eskolara. Naturak eskaintzen dien guztia baliatzen dute euren ikas prozesurako.

E

torkizun jasangarriago bat lortzeko helburuan pauso berri bat eman du Kutxa Ekoguneak eta Baso-eskola proiektua hasi da eskaintzen Gipuzkoako ikastetxeei. Haur Hezkuntzako ikasleei zuzendutako egitasmoak gelatik irtetea eta naturara hurbiltzea du helburu, egun bakarreko txangoetara mugatu ez dadin naturarekin ikastetxeak eskaintzen dien harremana.

Europako iparraldean aspalditik lantzen ari den proiektua da Baso-eskolarena, eta hango eredua ekarri du hona Ekoguneak. Danimarka, Alemania edo Norvegiako txiki askok basoan ikasten dute eta basoak eskainitako baliabideekin eta bizipenekin trebatzen dira hezkuntza alorreko eta bizitzarako konpetentzietan, eguraldia oztopo izan gabe gainera. Ekoguneak ikasketa modu hori hemen ere posible dela probatu du.

Hurbileko natura baliatuz

Baso-eskola proiektuaren xedea gertuko natur gune bat ikasle txikientzako hezkuntza-testuinguru bihurtzea da. Natura edo basoa eskola bihurtzen da. Zuhaitzak, harriak, belarra, errekatxoak, intsektuak, perretxikoak, euria, izotza... dena da baliagarria matematikak, hizkuntza, irakurketa edo idazketa lantzeko.

Haur Hezkuntzako curriculumean eskatzen dituzten gaitasun horietaz gain, haurren garapenerako garrantzitsuak diren bestelako konpetentziak ere garatzeko bidea eskaintzen du

Haur txikientzako eskola onena: basoa

Ekoguneak Baso-eskola proiektua jarri du Gipuzkoako ikastetxeen eskura. Haur Hezkuntzako ikasleek basoa eskola bihurtzen dute eta basoko bizipenekin ikasten dute.

Helbidea: Rekalde-Hernani errepidea z/g (GI -2132, KM. 2). 20009 Donostia.

Telefonoa: 943 55 20 20.

Posta elektronikoa: ekogunea@ekogunea.eus Webgunea: www.ekogunea.eus Facebook: facebook.com/kutxaekogunea Baso Eskola, teknikariak: Irati AndoĂąo Haur Hezkuntzako irakaslea eta Maialen Sistiaga biologoa.

Baso-eskolak: autonomia, talde lana, elkarlana, kohesioa, harreman sozialak... Jolas librea da metodologia nagusia, haurrek autonomia izanda ikasten dute.

Ikasturtean zehar, txikiak astean behin, edo hilean aste betez egunero... ateratzen dira naturara, egiten duen eguraldia egiten duela eta arropa egokiak jantzita beti. Baso-eskola ikastetxetik gertu egoten da, segurtasun baldintzak eta hainbat eskakizun betetzen dituen natur gune batean. Gune aberatsa izaten da orbel, egur zati edo igogarriak diren zuhaitzetan, adibidez, eta txabola bat ere izan dezake, haurrek bertan bazkaltzeko.

Proba pilotu arrakastatsua

2017-18 ikasturtean jarri ziren martxan lehen Baso-eskolak, Hernaniko Langile eta Donostiako Amara Berri ikastetxeetan, Ekoguneko teknikarien laguntzarekin. Gerora Alkizako Eskola Txikia batu zitzaien. Lehen esperientzia haiek emaitza onak izan zituzten, Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlariek baieztatu zuten bezala.

Aurrerago, Tolosako Samaniegok ere antolatu zuen bere Baso-eskola, eta ikasturte honetan Tolosako Laskorain eta EreĂąotzuko Txirrita Eskola Txikia hasiko dira. Gainera, hainbat eskolak prestakuntza jaso dute eta laster hastekoak dira horiek ere.

Orain, Goierrira ekarri nahi du Ekoguneak Baso-eskolaren proiektua. Naturaren gertutasunagatik Goierri pribilegiatua da eta ikastetxeek aukera paregabea dute. Haurrentzako onurak ziurtatuta daude.

6 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

Ekologia Erreportajea Erregistratutako tokiko barietateen eta barietate zaharren hazi ekologikoak ekoizten dituzte Aleka sarea osatzen duten hamabi baserriek. Beizamako Amenabar Behekoa baserria da proiektu honen ernamuina.

Bertako haziak bertan ernatuz

H

azien merkatuak XX. mendearen erditik hona izandako bilakaerak desagertze bidean jarri ditu ehunka eta ehunka barazki, lekari eta zerealen bariate zaharrak. Gaur egun, bospasei enpresa handik kontrolatzen dute mundu osoko hazien merkatuaren %80, eta haiek erabakitzen dute, nolabait esatearren, non zer landatuko den.

Monopolio horrek hazien inguruko legedi oso konplexua sortzea eragin du, eta tokiko barietateen biziraupenerako oztopoak besterik ez ditu jartzen.

Besteak beste, hazien trukea eta salmenta debekatzen ditu, baserritarra hazi ekoizle erregistratua ez bada behintzat. Testuinguru horren hausnarketatik sortu zuten hainbat ekoizlek Aleka elkartea iazko udaberrian. Hazi ekologikoak ekoizteko eta salerosteko proiektu kolektibo bat da, eta bertako ondarearen eta autonomiaren galerari aurre egiteko helburua ere badu. Komertzializaziorako ziurtagiri eta baimen guztiak ditu egitasmoak.

Bi eragin eremu nagusi

Urtebete pasako ibilian hamabi baserri daude bilduta Aleka sarean, Gipuzkoakoak gehienak, eta proiektuaren erdigunea Beizamako Amenabar Behekoa ba-

serrian dago. Miguel Arribas Kelo da bertako buru, eta hura da sare honen koordinatzaile eta sustatzaile nagusia. Keloren baserrian batzen dituzte sareko kideek ekoitzitako hazi guztiak.

Ehun aldaera inguru ekoizten dituzte, barazkiak gehienak, baina loreak eta aromatikoak ere badituzte. Ikuspegi agronomoari ez ezik, sozioekonomikoari ere aparteko garrantzia ematen diote Aleka elkarteko kideek, eta bi alor nagusitan eragin nahi dute:

Miguel ‘Kelo’ Arribas, Beizamako Amenabar Beheko baserrian duen hazi mintegian. GOIERRIKO HITZA

guztiak gainditzen dituzten haziak soilik ontziratu eta komertzializatzen dituzte.

Hazi ekologikoak ekoizteko eta salerosteko proiektu bat da Aleka

Zerainen aurkezpena 19an

Jarduera nagusia ekoizpena bada ere, alderdi ideologiko sendo bat ere badu baserritarren autonomia berreskuratu, eta ondare genetiko eta kulturala mantendu.

Hazi barietateak ondo sailkatuta eta antolatuta daude Amenabar Behekoa baserriko apalategietan. Beste eremu batean laborategia du Kelo Arribasek, eta haren barrenean ernamuintze hozkailua. Kristalezko ontzietan gordetzen ditu hor haziak, eta haien ernamuintze indizeari erreparatzen die bertan. Kontrol

Hazi barietateak sailkatuta eta zorroetan sartuta. GOIERRIKO HITZA

Alekaren jarduera nagusia hazien ekoizpena bada ere, badu bestelako alderdi ideologiko sendo bat ere: Gipuzkoako baserritar agroekologikoak antolatzea eta jendarteari adieraztea Euskal Herrian badela bertako klima baldintzetara eta ekoizpen profesionaletara ondo egokitzen den hazi ondare garrantzitsua.

Bioaniztasun hori berreskuratze eta mantentze bidean, formakuntzak eta dibulgazioak garrantzi berezia hartzen dute, eta proiektuaren nondik norakoak gizarteratzeko bideak urratzen ari dira. Hilaren 19an, Goierriko Ekologia Jardunaldien barruan, hitzaldi-aurkezpena egingo dute Alekako kideek Zeraingo kultur etxean, 19:30ean hasita.

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

//

7

Ekologia Publierreportajea

Produktu ekologikoak:

1

Atsedenerako produktuak aukeratzerakoan, material eta prozesu ekologikoen garrantziaz ohartarazi du Amets Descansok: Oihalak. Material naturalak eta prozesu jasangarrien bidez lortutakoak erabiltzen dituzte, nekazaritza organikoaren bidez lortutakoak.

2

Koltxoiak. Latex naturala ekoizteko, koltxoi sintetikoak egiteko behar den energiaren %10 bakarrik erabiltzen da. Ardi haztegi etikoetako artilea erabiltzen dute.

3

Basoak eta ingurumena zaintzen dituzten prozesuak erabiltzen dituzte oheak egiteko, kontrolatutako basogintzaren bidez.

G

ero eta gehiago dira ingurumenaren eta naturaren zaintzarekin kezkatuta dauden herritarrak. Baina eguneroko ohiturak aldatu eta pauso bat gehiago emateko garaia iritsi da. Premiazkoa da gure kontsumo ohiturak ere aldatzea, eta behar duguna modu jasangarri eta kontzienteago batean erostea.

Denok jarri behar dugu gure alea ahalegin horretan». Beasaingo Amets Descanso dendan aspaldi hartu zuten gai horien inguruko kontzientzia, eta goierritarrei ere dei berezia egin nahi diete, une honetatik bertatik hasita, beraien kontsumo eta bizi ohiturak aldatzen has daitezen.

Ingurumena zaintzeaz ari garenean, hondakinak eta elikadura aipatzen dira gehien. Baina atsedenaren arloan ere, asko dago egiteko. «Alor guztietan daude alternatibak, baita gure sektorean ere. Ekologiaren eta osasunaren aldetik hobeak diren produktuak eskaintzen ditugu, material nahiz ekoizpen prozesuetan ingurumena erabat errespetatzen dutenak».

Produktu eta kontsumo jasangarriaren aldeko apustu garbia egiten dute Amets Descanson.

«Denda bat izanagatik, gutxiago kontsumitzeko deia egin nahi dugu. Zer behar dugun ondo pentsatuta eta kalitatezko produktu natural eta jasangarrien alde eginda, askoz gutxiago erosi

Eguneroko ohiturak aldatu eta kontsumo jasangarriaren bidean pauso bat gehiago emateko deia egin dute Amets Descanso dendakoek, «premiazkoa» baita egoera aldatzea.

Kontsumo jasangarrian sakontzeko garaia da behar izango baitugu». ‘Erosi eta bota’ kulturaren aurrean, irauteko egindako produktuen alde egin behar dela uste dute.

Oheetatik hasi eta oihal nahiz koltxoietaraino, atsedenerako produktuak erosterakoan, ingurumenaren alde nola egin jakiteko argibideak eman dituzte.

tzen da. Oheak egiteko garaian ere, modu jasangarrian ustiatutako basoetatik lortutako egurra erabiltzen dute. Eta egurra barnizatzeko, argizari eta olio naturalak erabiltzen dituzte. Hori ziurtatzen duten PEFC eta FSC nazioarteko ziurtagiriak dituzte dendako egurrezko altzariek.

Erabiltzen diren material eta prozesuek animaliekiko tratu etikoa ere bermatzen dute. Artilea, adibidez, haztegi etikoetatik ekartzen dute, animaliek inolako tratu txarrik jasan ez dutela bermatuz. Horri guztiari esker, kalitate handiko artilea lortzen da, eta hori nabaritzen da.

Ziurtagirien garrantzia

Materialak eta prozesuak

Material naturalak eta prozesu jasangarrien bidez ekoitzitakoak aukeratu behar dira. Oihalgintzaren alorra «mundu mailan gehien kutsatzen duen industrietako bat» da, produktu gehienak ekoizterakoan ez baitituzte ekoizpen prozesu jasangarriak erabiltzen. «Prozesu osoak errespetatu behar du ingurumena, lehengaien ekoizpenetik hasi eta fabrikazioraino». Landatze organikoko materialekin egindako oihalak erabili behar dira, ekoizpen prozesua jasangarria izan dela bermatuz; energia berriztagarriak erabiliz, erabilitako ura

Oheak. Modu jasangarri eta kontrolatuan ustiatutako basoetatik lortzen dute altzarietako egurra, argizari eta olio naturalekin tratatuta.

Modu organikoan ekoitzitako latex naturala erabiltzen dute.

birziklatuz, eta produktu kimikorik gabeko tinteak erabiliz.

Nekazaritza organikoaren bidez lortutako kotoia erabiltzearen abantailak izugarriak dira.

Izan ere, kotoiaren zuntzak hobeak izateaz gain, lurra bera eta ingurumena ere zaintzen da; ez da inolako hondakinik isurtzen eta ura garbi mantentzen da.

Gainera, nekazaritza organikoaren araudiek, kotoi sailetako langileen lan baldintzak eta bizimodua babesteko neurri sozialak bermatzen ditu.

Beste horrenbeste gertatzen da koltxoietan ere. Latex naturala lortzeko prozesuan, koltxoi sintetikoak egiteko behar den energiaren %10 bakarrik erabil-

Naturala dela esatearekin ez da nahikoa, denda eta saltzaile askok hitz horrekin jokatzen baitute, askotan bezeroak engainatuz.

Hortaz, nola jakin produktu baten materialak eta ekoizpen prozesuak jasangarriak direla? Ziurtagirien bidez. «Ziurtagiriek duten garrantziaz ohartarazi nahi ditugu herritarrak. ‘Naturala’ dela esateak ez du ezer esan nahi, hori frogatzen duen ziurtagiririk ez badu». Dendan dituzten produktuek, material eta ekoizpen prozesu jasangarriak erabili dituztela bermatzen duten ziurtagiri guztiak dituzte.

Aholku horiek guztiak jarraituta, atsedenaren arloan ere ingurumena zaintzea posible da.

Izan ere, premiazkoa da kontsumo arduratsu eta jasangarriaren alde lehenbailehen egitea.

8 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2019ko irailaren 11

Ekologia Publierreportajea

Oihalezko poltsak oparituko dituzte 25 urte ospatzeko Azoka ekologikoaren 25. urteurrena berezia izatea nahi dute zeraindarrek, eta ahalegin berezia egin dute aurten. Honela, Zeraingo azokan erosketak egiten dituztenei oihal ekologikoarekin egindako poltsak oparituko dizkiete. Amaia Junquera alkatearen esanetan, poltsaren alde batean Goiekiren ikurra joango da –25 urte bete dituena– eta beste aldean, marrazki lehiaketa irabazi zuen Oroitz Altunaren logotipoa.

Berezitasunekin jarraituz, eta Zerain Pirinioetako Burdin bidearen elkartekoa kide izanez, Gipuzkoa, Nafarroa, Katalunia eta Andorrako ondare industriala jasotzen duen erakusketa kultur etxetik atera eta plazara eramango dute.

Zeraingo plaza Gipuzkoako azoka ekologikoaren plaza nagusia da duela 25 urtetik. BIOLUR

Zeraindarren auzolanaren fruitua Zeraindarrek badute harro egoteko arrazoi bat baino gehiago. Horietako bat da, 25 urtean, Biolur elkartearekin elkarlanean antolatzen duten azoka ekologikoa.

D

uela 25 urte, Biolur elkarteak (Nekazaritza Ekologikoaren Aldeko elkarteak) Zerain aukeratu zuen nekazaritza ekologikoaren erakusleihoa izango zen azoka egiteko plazatzat. Honela, 1995eko irailaren 10ean egin zen lehenengo Gipuzkoako topaketa. Harrezkeroztik, hutsik egin gabe, iraileko hirugarren igandean, nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoa ekoizten eta kontsumitzen dutenen hartu-

emanerako erreferentziazko gunea da Zerain. Urtez urtez, ekoizpen ekologikoak izan duen garapenaren lekuko izan da gainera, Zeraingo plaza.

Mari Flor Mendizabal zeraindarra urte askoan ibili da azokaren antolaketan, eta gogoan du orain 25 urte, Biolurreko elkartekoek «landaguneko herri baten» bila zebiltzala azoka ekologikoa egiteko: «Garai hartan modan zegoen herri bat zen Zerain eta guregana etorri ziren. Ondarea berreskuratu eta herria eraiki-

tzeko lanean ari ginen eta prest geunden horrelako azoka bat antolatzeko».

Azoka bat baino gehiago

Zerainen ikurretako bat den auzolaren oinarri izanik, bizi-bizirik dagoen azoka da. Adin desberdinetako zeraindarrak elkarrekin aritzen dira pintxoak prestatzen, erakusketak zaintzen, aparkalekuak antolatzen, postuak muntatzen, trafikoa bideratzen, bazkaria prestatzen, muztioa egiten...

Izan ere, azoka bat baino gehiago izan da beti azoka ekologikoaren eguna. Ohitura zaharrak eta lanbide zaharrak berreskuratu eta herria ezagutzera emateko eguna. Azokarekin lotuta, garai bateko lanbideak berreskuratu izan dituzte gainera: ikazkinarena txondorra eginez, karobia, lixiba eta zuhatzak eginez, antzinako jantzien erakusketak, muztioa...

Azokarekin hazi

Josu Etxeberriak azokak dituen

urte berberak ditu azokak, eta 6 urterekin Zerainera bizitzera joan zenetik, era batera edo bestera, gurasoen babesean lehenengo eta bakarrik ondoren, beti parte hartu izan du azokaren antolaketan. Etxeberriaren esanetan, Zerainek «bi egun handi» izaten ditu urtean zehar: Herriko jaiak eta azoka ekologikoa. «Baina batez ere kanpotik jende gehien erakartzen duena azoka ekologikoa da. Ospe handia eman dio Zeraini». Azoka amaitutakoan lanean aritutakoek egiten duten bazkaria oso gogoko du Etxeberriak.

Elkarri emanez

Argi dago, Biolur elkartearen eta Zeraingo herriaren arteko harremana aberatsa eta emankorra izan dela. Izan ere, azoka ekologikoak asko eman dio Zeraini, eta Zerainek ere neurri berean itzuli dio azoka ekologikoari.