Goierri Ekologikoa

ASTEAZKENA, 2017KO IRAILAREN 13A TESTUAK GOIERRIKO HITZA

Goierri

GOIERRI.HITZA.EUS

ekologikoa

LURRARI EMANAK

BIOLUR

Gipuzkoako Nekazaritza Ekologikoaren 23. Azoka egingo da igandean Zerainen. Bizitza eta nekazaritza ekologikoaren hamabostaldiak 10. edizioa du aurten.

2 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

Lur zainduaren elikagaiak Ekologia Zeraingo azoka ekologikoa

Zergatik ekologikoa?

1

Nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoko produktuak kontsumitzeko hiru arrazoi.

Biodibertsitatea zaindu.

Ekosistemaren oreka mantendu eta arazoak saihesteko modurik onena delako. Ez du ingurumena kutsatzen, nekazal eredu produktibistak egiten duen moduan.

. .

Gipuzkoako Nekazaraitza Ekologikoaren 23. Azoka egingo dute igandean Zerainen Euskal Herriko 23 ekoizle elkartuko dira Tailerrak eta erakustaldiak ere badaude

Giza aktibitate iraunkor eta jasangarria naturan barneratu nahi duen ekoizpen sistema da nekazaritza ekologikoa, baliabide naturalak zentzuz erabiltzen dituena. Haren helburu nagusia, epe luzera lurraren emankortasuna mantendu eta hobetzea da, eta horretarako, ongarri eta pestizida kimiko guztiei uko egiten die abere eta labore ekoizpenean. Aitzitik, ingurumena hondatu eta elikagaiak kutsatu gabe lan egiten da ekologikoan, laborantza txandakatuz, biodibertsitatea landuz, izurriteen kontrol biologikoa eginez eta ongarri berdeak eta bestelako teknikak erabiliz.

Helburu horiek guztiak jorratzeko sortu zen 1993an Biolur Gipuzkoa, nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoaren aldeko elkartea baserritar talde txiki baten ekimenez. Eta hurrengo urtean, 1994an, antolatu zuten Zerainen Gipuzkoako lehen azoka ekologikoa hainbat eragilerekin lankidetzan. Aurten 23. edizioa du Zeraingoak. Igandean egingo da, hilaren 17an, 10:00etatik 14:00etara. Produktuen salmenta ez ezik, tailerrak eta erakustaldiak ere egingo dira.

Azoka, traturako gune

Produktu ekologikoak ekoizten eta kontsumitzen dituzten herritarren kopurua hazten ari dira, haziz doan sektorea da, eta gero

eta kontzientzia handiagoa dago janariak osasunean duen eraginaz eta elikagaiak ekoizteko moduaz. Eta bide horretan, azokek funtsezko papera betetzen dute, ekoizleek eta kontsumitzaileek zuzeneko tratua izan dezaketelako. Elkar ezagutu ez ezik, salmenta bide berriak eta zuzenak sustatzeko funtzioa ere badute halako topaguneek.

Eta nola ez, nekazaritza eta abeltzaintza ekologikoaren jardunbidea ezagutzera emateko erakusleiho ere badira azokak.

Biolurrek argi du produktu ekologikoen erabilera eta kontsumoa normalizatzeko gune garrantzitsuak direla azokak, eta era berean, ekoizpen ekologikoak bide eta alternatiba berriak ireki diezazkiokeela herrietako landa garapenari.

Produktu aukera zabala

Aurtengo azokak Euskal Herrian nekazaritza ekologikoa lantzen duten 23 ekoizle elkartuko ditu Zerainen, eta ekoizpen ekologikoaren arauen arabera ekoitzitako produktu aukera zabala izango da salgai: edariak, gozogintza, barazkiak, txerrikia, ogia, gaztak, haragia, pasta, olioa, fruta... Saltzaileen artean, bost goierritarrak izango dira: Urretxuko Aikur eztia, Itsasoko Goiti ogia eta Hariztizabalgo ogia eta sagarrak, Idiazabalgo Josu Baezen behi gazta, eta Goierriko Goieko

2

Elikagai garbiak. Betiko ezagutzak aintzat hartuz, eta gaurko teknikak zentzuz erabiliz, zapore, bitamina eta gatz mineralez betetako elikagaiak ekoizten dituelako, bizitzaz beteko elikagaiak.

3

Askotariko produktu ekologikoak erosi ahalko dira Zerainen. MAIORA

Zeraingo azoka ekologikoko ekoizleak EKOIZLEA

PRODUKTUA

HERRIA

Jean Mari Irigoien Txerrikia Ibarla (Naf.Beh.) Goiabe Ogia, gozogintza Aia Mireia Segura Umeentzako arropa ekologikoa Zumaia Placido Tainta Baratzuriak Faltzes (Naf.) Aitor Bastarrika Arropa Zarautz Pikunieta Gazta Antzuola Mendibitzu Ardi gazta, haragia Aretxabaleta Txillarre Barazkiak Elgoibar Hariztizabal Ogia, sagarrak Itsaso Jose Lizarralde Intxaurrak Zumarraga Aikur Eztia Urretxu Goiti okindegia Ogia Itsaso Martinelli pasta Pasta Beriain (Naf.) Mendiko upategia Ardoa Aibar (Naf.) Goieko haragia Behi haragia Goierri Doniene Barazkiak Itziar Aldaba Ogia, gozogintza, ahuntz eta behi gazta Tolosa Itxoste Marmeladak, konbutxa Soraluze Lonbide Barazkiak Aretxabaleta Joseba Baez Behi gazta Idiazabal Luz Olioa Peralta (Naf.) Kontsumo taldeetako ekoizleak Biolur

Duintasuna. Nekazaritza eta landa eremuari bere lekua eta duintasuna eman diolako, eta euskal izaeraren eta kulturaren parte delako.

haragia. Erosleen artean, produktu ekologikoekin osatutako bi saski zozkatuko dituzte. Informazio mahaiak ere jarriko dituzte Kontsumo taldeen ekoizleek eta Biolurrek.

Tailer eta erakustaldiak

Zeraingo azoka ez da salmenta hutsera mugatzen ordea. Goizetik, umeentzako gailetak egiteko tailerra, Goierriko artisauak (keramika, makilak, tailak, gantxiloa, artilea, kandelak... ) eta pintxo ekologikoak dastatzeko aukera ere izango da. Zeraindarrek aintzinako era egindako muztioa egingo dute, eta Mandioak eta herritarrek eskaintzen dituzten produktuak ere erosi ahalko dira. Iaz bezala, Aramako Ostatuko Ane Otegik erakustaldia egingo du azokako produktuekin. Eta nola ez, Zeraingo Paisaia Kultural aberatsa ere bisitarien eskura egongo da.

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

//

3

Ekologia Hamabostaldi ekologikoa

Hamar urte kontzientzia ekologikoan sakontzen Goierriko Bizitza eta Nekazaritza Ekologikoaren X. Hamabostaldia irailaren 16tik 23ra egingo da. Tailer, hitzaldi eta bisita bana, eta bi aurkezpen dakartza aurtengoak, sentsibilizazio lana ardatz duela.

E

likaduraren eta kontsumitzen diren elikagaien inguruan kontzientzia sortzea eta sentsibilizazioa izan ditu helburu sorrera garaitik Goierriko Bizitza eta Nekazaritza Ekologikoaren Hamabostaldiak. Lehen bi edizioak –2008 eta 2009– Ordiziako Goierriko Baratza dendak eta Beasaingo Bioqiros zentroak elkarlanean antolatu zituzten urrian, eta 2010. urtetik aurrera Zeraingo Azoka Ekologikoaren jarraipen modura garatu izan da iraileko bigarren hamabostaldian.

Lehen edizio hura berritasuna izan zen Goierrin, eta ekitaldi publiko bat eginez aurkeztu zuten Ordiziako D’elikatuz zentro-

Hamabostaldia

an. Ekonekazaritza elkartearen argazki lehiaketaren sariak ematearekin bat, Lurdes Artacho makrobiotika sukaldari kataluniarrak egindako pintxoak dastatu zituzten. Herritarren harrera ikusita, urteen poderioz indarra hartu duen zikloa izan da, eta Goierriko herri gehientsuenetan antolatu izan da hitzaldi, tailer edo bisita gidaturen bat.

Bost ekitaldi astebetean

Hamar edizio igaro dira harrezkero, eta aurtengoa 15 egunera zabalduko ez bada ere, bost ekitaldi pilatu dituzte astebetean.

Larunbatean, hilaren 16an, hesteetako bakteriak zaintzeari buruz aritzeko tailer bat izango da Ordiziako D’elikatuzen. Dagoe-

dietetikan eta nutrizioan masterra), Olaia Blanco (Egoitz Garro eskolako irakaslea eta sukaldaria) eta Garbiñe Etxaniz (Osasun integratiboan aholkularia).

IRAILAK 16, LARUNBATA 10:00-14:00. Tailerra (euskaraz eta gazteleraz), Ordiziako Barrena kultur etxean.

-‘Osasuna izateko zaindu zure hesteetako tailerrak’. Emaileak: Zaloa Otadui (Farmazialaria,

IRAILAK 19, ASTEARTEA 19:00. Goierriko Baratza dendako Kontsumo taldearen aurkezpena, Ordiziako Barrenan.

neko ez dago parte hartzeko tokirik –50 lagunek eman dute izena–. Hilaren 19an, Goierriko Baratzaren Kontsumo Taldea aurkeztuko dute Barrenan.

Oraingoz dozena bat lagunek eman dute izena –20rentzako tokia dago–, eta Unai Romanek Ataunen ekoitzitako barazkiak hartuko dituzte. Otar txiki eta handia izango dituzte aukeran.

Asteazkenean, hilak 20, Clara Gutierrez biologoak baratzea modu ekologikoan lantzeko aholkuak emango dizkie Zeraingo kultur etxera inguratzen direnei. Azken bi ekitaldiak Goierriko abeltzaintza eta haragi ekologikoarekin lotuta daude. Ale honetako 6-7 orrialdeetan duzue gaiari buruzko informazioa.

Hamabostaldiaren lehen edizioaren aurkezpena Ordizian, 2008an. A.M

IRAILAK 20, ASTEAZKENA 19:00. Hitzaldia (gazteleraz), Zeraingo kultur etxean.

-‘Nekazaritza kontzientea: lur bizia eta landare biodibertsitatea izurriteak eta gaitzak prebenitu eta sendatzeko’.

Hizlaria: Clara Gutierrez (Biologian lizentziatua eta Etnobotanika gaietan aditua).

Gorka Sasieta (Urteaga-Urkulegi, Itsaso); eta Jose Jabier Basurto (San Bizente, Segura-Iruinbengoa-Idiazabal).

IRAILAK 21, OSTEGUNA 19:30. Dokumental aurkezpena, Ataungo antzokian (euskaraz)..

-‘Abeltzaintza eta haragi ekologikoa Goierrin’.

- GoiEko (Goierri haragia) elkartearen ekoizleek parte hartuko dute: Aitor Aranburu (EtxeberriGoikoa, Olaberria); Garikoitz Aiesta (Mandubi-Zahar, Itsaso);

IRAILAK 23, LARUNBATA Goizean. Bisita Mandubi-Zahar baserrira (Itsaso) eta haragi ekologikoaren dastaketa. Izena emateko: 605 580 926.

4 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

Ekologia Elkarrizketa

ÂŤNekazaritza ekologikoa bizitzeko modu bat daÂť PILI ESKIXABEL NEKAZARIA Duela hamazazpi urte gurasoen baserrira itzuli zenetik, nekazaritza ekologikoan dihardu Pili Eskixabel ataundarrak. Biolur eta Basherri elkarteetako kide ere bada.

Baserrian jaioa zara, baina gerora bueltatu zinen baserriko bizimodura. Nolatan?

Gaztetan ikasketak zirela eta atera nintzen etxetik. Erizaintza ikasi nuen Donostian, eta han yoga eta elikagai integralak ezagutu nituen. Erizaintza bukatzerako, zalantza handiak nituen medikuntza tradizionalarekin, eta ikasketak bukatu nituen, baina baserrira bueltatzea nuen orduan buruan. Etxean planteatu eta gurasoek esan zidaten baserritik ez zegoela bizimodua ateratzerik, eta ikasketak egin nituenez bide horri jarraitzeko.

Lemoizko garaia iritsi zenean, bizikleta martxa batean parte hartu nuen, eta han oso jende bereziarekin egin nuen topo; beste era batera bizi nahi zuten, eta hasiak ziren Nafarroan okupatzeko herri baten bila. Nire lekua hura zela pentsatu nuen, proiektua asko gustatu zitzaidan. Talde horrekin hasi eta Lakabe herria okupatu genuen; artean lanean nenbilen baina uztea erabaki nuen. Hor ezagutu nuen nekazaritza ekologikoa.

Eta baserrira noiz itzuli zinen?

Talde bat Lakabetik atera eta Armintzara joan ginen bizitzera, Lemoizko zentralaren ondora.

Egunero joaten ginen zentralera ekintza baketsuak egitera. Zentrala itxi zutenean, ez nuen garbi Lakabera itzuli nahi ote nuen.

Orduan nuen bikotearekin baserri bat hartzea pentsatu genuen, bertatik bizitzeko. Etxean gurasoak adinean aurrera zihoazen, eta ikusten zuten ideiak garbi nituela; orduan esan ziguten baserrian gelditzeko. Umeak izan genituen, gero banatu egin nintzen, eta hemen jarraitzen dut baserriarekin.

Ordurako kontzientzia bat bazenuela esan duzu. Segituan hasi al zinen ekologikoarekin?

Bai, baina hasiera ez zen erraza izan. Duela 17 urte, etxe hau hartu genuenean, ekologikoa ez zen ezagutzen. Baina niretzat bizitzeko modu bat da. Janaria ez da dena, baina oso garrantzitsua da. Erizaintza ikasi nuenean konturatu nintzen medikuntza guztia sendatzera bideratuta dagoela, eta elikadura ekologikoa-

ARKAITZ APALATEGI

ren inguruan badago beste kontzeptu bat, prebentzioarena.

Prebentzioak nolako garrantzia zuen ikusi nuen, eta garbi nuen elikadura eta bizimodu osasuntsu bat eramateko modurik onena baserria zela.

Zure baserria ez da baratzea bakarrik. Ardiak ere badituzu.

Bai, duela urte batzuk 50 bat buru ere izan genituen, baina orain 20 bat ditut. Beti gustatu izan zait zikloa ixtearen kontzeptua, ongarria izatea etxerako. Baserriak belardiak ere baditu, eta dena aprobetxatzen da.

Biolur eta Basherri taldeetako kide ere bazara.

Hemen hasi ginenerako martxan zegoen Biolur. Xabi Akizu eta horiek hasi ziren. Guretzako babes handia izan da. Artean ez

zegoen EHNErik, eta Biolurrek bideratuta hasi zen zigiluarena ere. Guretzako garrantzitsua zen, ezberdindu egin nahi genuen gainontzeko ekoizleetatik.

Garai hartan baserriak intentsifikatzearen aldeko apustua zegoen, eta horren aldean beste modu bat zen gurea, garbia eta lurrarekin lotutakoa. Betiko baserritar batzuk haserretu egin zitzaizkigun, baina gurea beste bizi filosofia bat zen.

Duela urte batzuk Basherri taldea sortu zen. Gogoan dut bilera baterako deia egin zigutela Beasainen, eta han azaldu ziguten proiektua; oso irtenbide ona iruditu zitzaidan. Kontsumo taldeak sortu eta familientzako saskiak prestatzen ditugu. Ataunen erantzun ona izan genuen, eta

hasieran 15 familia ere izan ziren. Gero ez dakit krisiagatik edo, batzuk utzi zuten, eta orain nik zazpi saski egiten ditut.

Zuentzako ere irtenbide ona da ezta? Estabilitate bat emango dizue horrek.

Baserritarrentzat oso formula egokia da, daukazuna ateratzeko bidea ematen dizulako, eta diru sarrera finko bat, nahiz eta asko ez izan. Eta beraientzat ere bertakoa, freskoa eta ekologikoa hartzeko modu bat da. Baina zer gertatzen da etxeetan? Elikadura zaintzeak denbora bat eta ahalegin bat eskatzen duela, eta egungo gizartean presaka ibiltzen gara, eta sukaldatzeko denbora askorik ez dugu hartzen.

Umeekin ere lan egiten duzu Ordiziako azokan. Zer moduzko esperientzia da?

Oso esperientzia polita eta aberasgarria da. Bertako produktuaren garrantzia azaltzen diegu, garaikoa eta freskoa izatea. Lehendabizi D'Elikatuzen ikus-entzunezko bat eskaintzen zaie, eta gero erosketa egitera joaten gara azokara. Beraiek ere oso gustura ibiltzen dira.

Eta erakundeen aldetik, ba al duzue batere babesik?

Nekazaritza oso bizimodu estua da, goitik erakundeek-eta ez dutelako apustu garbirik egiten.

Hor garbi dago industria dela apustu nagusia, gero turismoa... eta gu ez dakit zer tokitan gelditzen garen, baina atzean oso.

Krisi sakon batetan sartuta dago aspalditik nekazaritza eta hortxe, iraun egiten dugu. Goizaneren kasua aipatuko nuke. Hor ikusten da instituzioen jarrera.

Azpiegitura guztia prestatuta dago eta zer borondate gutxi dagoen hori martxan jartzeko eta lehen sektorea laguntzeko.

Zer iruditzen zaizu Zeraingo azoka ekologikoa?

Zeraingo azoka oso garrantzitsua da, ekologikoaren erakusleiho bat delako, eta mundu hori zabaltzen laguntzen duelako.

Baratze parkeak GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

goierritarren eskura Kutxa Ekogunearekin

//

5

Ekologia Publierreportajea

Baratze parke bakoitza 60 partzelatan dago banatuta. EKOGUNEA

Autokontsumoa, aisialdia eta ekologia bultzatu asmoz, baratzeak jarri dituzte herritarren eskura hainbat udalek Ekogunea erakundearekin elkarlanean.

L

eka, tomate eta piper garaia bete-betean den honetan, eta bertan ekoitzitakoak gaur egun dituen abantailak ukatu ezinik, inbidiaz begiratzen diete askok inguruko baratzeei.

Baratzeak, ordea, ez dira baserritarren kontua bakarrik, ezta lursail puska baten jabeena ere. Izan ere, azken aldian hainbat udalek Baratze Parkeak jarri dituzte herritarren eskura, autokontsumoa, aisialdia eta ekologia uztartuz, horietako asko Kutxa Ekogunea erakundearekin elkarlanean. Hala, Gipuzkoan hamazazpi Baratze Parkerekin osatutako sarea kudeatzen du Ekoguneak, nahi duen herritarrari bere saila jartzeko aukera emanez.

Goierrin ere bada horrelakorik, Zegaman, hain zuzen, eta Beasainen laster jarriko da martxan bertako baratze eremua ere, Gipuzkoako 18.a.

Zegaman eta Beasainen

Zegamako herri baratzeak Aizkorri mendi lerroaren magalean daude, San Bartolome auzoan, Anduetza Parketxearen alboan.

Guztira 60 lursail dira, 60 metro koadrokoak bakoitza. Sail horietako batzuk libre daude, eta Zegamako Udalak Goierri osora zabaldu du horiek kudeatzeko aukera. Han baratzea jartzeko partzelaren bat nahi duten goierritarrek udalarekin jarri behar dute harremanetan eskaria egiteko.

Beasainen, berriz, urrian jarriko da martxan Baratze Parke Sareko parte izango den parke berria, Estanda lantegiaren atzean dagoen eremuan. Han ere 60 lursail egokitzen ari dira, 60 metro koadrokoak, baina horien %35 giza integrazio programak buru-

tu ahal izateko gordeko dira, Caritas-Sarea fundazioarekin hitzarmena sinatu ondoren.

Nekazaritza ekologikoa

Baratze Parke Sarea osatzen duen parke bakoitzak du bere araudia eta antolamendua, baina guztiek dute amankomunean helburu nagusi bat: barazki ekologikoen auto hornikuntza bultzatzea. Helburu nagusi horren azpian, ordea, beste kontzeptu batzuen sustapena ere badago: nekazaritza ekologikoa; gizatalde ezberdinen arteko elkarbizitza eta harremanak; haur, gazte eta helduen ingurunearekiko errespetua; aisialdi aktibo eta jasangarria; euskal kultura eta hizkuntza; bertako produktuen , garaian garaikoen eta ekologikoen kontsumoa; eta nekazal kultura herriratzea.

Hori guztia gauzatzeko, Baratze Parkeetako erabiltzaileek hainbat instalakuntza komunean erabiltzen dituzte, erremintak, biltegi funtzioa duen etxola, konpostaguneak edo uraskak, esaterako. Aldi berean, Ekoguneren bitartez hainbat zerbitzu dute eskura, hala nola, doako tailer eta ikastaro praktikoak, aholkularitza, laguntza teknikoa edo lurren emankortasuna mantentzeko zerbitzu eta produktuak.

Furgobaratza

Baina baratze parkeen sareko zerbitzu interesgarrienetako bat Furgobaratzarena da. Parkez parke joaten den ibilgailua da, tokian tokiko baratzezainen zalantzak, arazoak konpontzen laguntzeko edo praktika egokiak proposatzeko.

Zenbaitetan, gainera, tailer praktiko eta dinamiko batekin inguratzen da Furgobaratza, sa-

Furgobaratza parkez parke ibiltzen da zalantzak argitzeko eta tailer praktikoak emateko. EKOGUNEA

soiari lotutako gai bat jorratuz.

Irailerako prestatuta dago tailerra, Nola lortu norberaren haziak izenburuarekin.

EKOGUNEA

Beste ekintza batzuk

Ekoguneak, bestalde, hainbat ekintza antolatzen ditu urtean zehar bere Baratze Parke Sarearen baitan. Une honetan, esaterako, Intsektu Hotelen Lehiaketa dauka martxan. Udazken-negurako intsektuen gordelekuak sortzea du helburu lehiaketa horrek, parkeetan jartzeko.

Bestetik, urriaren 1ean Baratze Parke Sareko Topaketa egingo da Tolosan, Iurramendi Egoitzako lorategian kokatuta dagoen parkean. Bisita gidatuak, haurrentzako tailerrak, hitzaldiak, musika, eta hamaiketakoa izango dira, besteak beste.

Intsektuen hotel bat. EKOGUNEA

Helbidea: Rekalde-Hernani errepidea z/g (GI -2132, KM. 2). 20009 Donostia Telefonoa: 943 55 20 20 Posta elektronikoa: ekogunea@ekogunea.eus Webgunea: www.ekogunea.eus baratzeparkea.ekogunea.eus Facebook: facebook.com/kutxaekogunea Baratze parke sarea: Alegia, Anoeta, Azkoitia, Azpeitia, Beasain (urritik aurrera),Berrobi, Ekogunea, Elgeta, Errenteria, Hernani, Ikaztegieta, Irun, Lezo,Tolosa, Urnieta, Usurbil, Villabona eta Zegama.

Zegamako baratze parkea: Zegamako Udala, 943 80 11 15.

6 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

Ekologia Erreportajea

Haragia ere, ekologikoa

Abeltzaintzak ere badu bere lekua aurten Goierriko Hamabostaldi Ekologikoan. Txekor haragia arau ekologikoei jarraiki ekoizten duten lau baserritarrek beren esperientziaren berri emango dute.

P

roduktu ekologikoen kontsumoa lurrak zuzenean ematen dituen horiekin bakarrik lotzen dute askok, baina beste hainbat elikagaik eta produktuk ere badituzte ekologikoak direla egiaztatzen duten ziurtapenak, tartean txekor haragiak. Goierrin, txekor haragi ekologikoa ekoizten duten lau baserri daude, eta GoiEko Haragia markapean komertzializatzen dute, kontsumitzaileari zuzenean salduta.

Olaberriko Aitor Aranburu, Itsasoko Garikoitz Aiesta eta Gorka Sasieta eta Segurako Jose Jabier Basurto dira abeltzaintza ekologikoan inskribaturiko lau baserritar horiek, eta egunotan egingo den Goierriko Hamabostaldi Ekologikoak tartea eskainiko die bere egitarauan, bi ekitaldirekin. Hala, hilaren 21ean, osteguna, Abeltzaintza eta haragi ekologikoa Goierrin izeneko dokumentala aurkeztuko dute Ataungo zineman, eta hilaren 23an, larunbata, Itsasoko Mandubi-zahar baserrira bisita egin ahal izango da abeltzaintza eta haragi ekologikoa gertutik ezagutzeko eta dastatzeko.

Ganadua beti bezala hazita

Ekoizpen ekologikoak eta tamaina aldetik antzeko ustiategiak izateak –baserri bakoitzean 7-12 behi ama daude–lotu zituen duela hiru urte Goierriko lau baserritar hauek GoiEko Haragia proiek-

Sasieta, Aranburu, Aiesta eta Basurto Mandubi-Zahar baserriko ganaduak bazkatzen duen zelaietako batean. TERE MADINABEITIA

tuan, beren baserrietan ekoitzitako txekor haragia elkarrekin komertzializatzeko helburuarekin.

Laurek senideengandik jaso zituzten baserriak eta haiengandik ikasi zuten lan egiteko betiko era, «gaur ekologikoan lan egiteko erarekin parekatu daitekeena».

Aiestak dioenez, «diferentzia nagusia» hauxe da: «Ekologikoan egoteak ziurtagiri bat dauka bere baitan, eta ziurtagiri hori jasotzeko araudi bat bete behar da, ENEEK Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak finkatu duena». Bestela,

dio, «ganaduaren hazkuntza lehen bezala edo antzera egiten da; orain bitarteko gehiago ditugu traktoreekin-eta, baina ganadua haztea edo gizentzea industria kimikoa garatu aurretik egiten zenaren pare egiten dugu: herbizida eta pestizidarik gabe, eta gehigarri kimiko edo transgenikorik gabeko pentsuekin». Lan administratiboa ere gehitu zaio baserriko «betiko lanari».

ENEEK-ek ezarritako araudi horretan, besteak beste, ustiategiaren tamaina, ukuiluaren antolaketa, bazkaguneen hedadu-

GoiEko ekoizleak

Aitor Aranburu. Etxeberrigoikoa baserria, Olaberria.

Garikoitz Aiesta. Mandubizahar baserria, Itsaso.

Gorka Sasieta. Urteaga eta Urkulegi baserriak. Itsaso.

Joxe Jabier Basurto. San Bizente (Idiazabal) eta Iruinbengoa (Segura) baserriak.

Talde irekia. Ekoizpen ekologikoa egin dezaten baserritar gehiago animatzea da taldearen helburua.

ra, abereen elikadura eta hiltegian jasotzen duten tratua zehazten dira. «Ganaduaren maneiua eta inguruarena ere kontrolatuta dago», azaldu du Mandubi-zaharreko baserritarrak: «Inguruarekiko errespetuz lan egiten dugu, inolako gain esplotaziorik gabe eta osasuna eta kalitatea, izan animaliena izan lurrena, bermatuz». Hala, lurrerako produktu kimikorik ezin da erabili eta animalientzako antibiotikoen erabilera mugatuta dago; espazioaren aldetik ratio batzuk bete behar dituzte ukui-

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

luan zein belardietan, txekorrak ukuilu barruan parkerik gabe ematen duten denbora ere neurtuta dute, kanpotik erositako pentsua eta belarra pestizida, herbizida eta ongarri kimikorik gabekoak izan behar dira...

Araudi zorrotza, azken produktua, haragia, %100 ekologikoa dela bermatzeko.

Haragiaren onurak

Txekorrak horrelako zainketarekin hazi eta gero, haragiak onurak jasoko dituela ezin da zalantzan jarri. Horrela azaltzen ditu onuretako batzuk Aranburuk: «Animali batek sustantzia kimikorik jaten badu, hori bere gantzera igarotzen da, eta haragi ekologikoak ez du horrelakorik, ezta esneak ere. Gainera, animaliak, gureak bezala, belar freskoa eta onduarekin elikatzen badira batez ere, Omega 3 gantz hobeak garatzen dituzte eta bere haragia ilunagoa izango da eta gustu gehiago izango du».

Ekoizpen ekologikoak ingurumenean eragiten dituen onurak ere ez dituzte ahazteko GoiEko proiektuaren bultzatzaileek.

//

7

Ekologia Erreportajea

‘‘

«Garai bateko salmenta zuzenaren garaira itzuli gara GoiEko-n» Aitor Aranburu Abeltzaina Haragia kontsumitzaileari zuzenean helarazten diozue.

Bai. Gure inguruan eredu ekologikoa bultzatzeaz gain, ekoizten dugun haragia komertzializatzea ere bilatzen genuen lantaldearen sorrerarekin. Gure pro-

duktua eskaintzeko garaian izugarrizko abantaila ikusten genuen elkartu eta kontsumitzaileari ia etengabe haragi ekologikoa izateko aukera eskainita.

Ba al dago eskaririk?

Gizartea geroz eta kontzientziatuago dago zer jaten duen horrekin, eta ekologikoa berme bat da.

Beraz, bai, eskaria badago. Guk hiru urte daramagu ia GoiEkorekin eta bakoitzak bere bezeroak izateaz gain, amankomunean ere baditugu beste batzuk.

Nola funtzionatzen du Goi Ekok?

Gure haragia nahi duenak eskaria egin behar du. Horretarako, goiekoharagia.wordpress.com webgunea dugu, gure kontaktu guztiekin. Txekorra hiltzen dugunean eskaria egin duten horiekin harremanetan jartzen gara eta haragi loteak nola eta non entregatu adosten dugu.

Etxera eramaten duzue haragia, beraz.

Etxera, edo bezeroak nahi duen lekura.

Saltzeko beste modu bat da hori.

Garai batean baserritarrek egi-

ten zuten zuzeneko salmenta, esnea, barazkiak, arkumeak... .

Ohitura hura galtzen joan zen arren berriz berreskuratzen ari gara, besteak beste kontsumo taldeei esker. Haragiaren kasuan ere salmenta zuzena egiten dugu, garai bateko ohituretara itzuli gara eta etxera eramaten diogu bezeroari produktua. Baina bai, egia da, salmenta beste modu batean egiten dugu, lehen baserritarrak txekor osoa saltzen ziolako harakinari, eta guk, orain, zatika, loteetan banatuta saltzen dugulako eta bezeroari zuze-nean gainera.

Zer daukate lote horiek?

Hiltegian bertan prestatzen dizkigute. Bost kilo haragiz osatuta daude, eta 70 euroan saltzen ditugu. Lote bakoitzak pakete txikiak ditu: txuleta bat edo bi, xerrak, saiheskia, zankarroia, gisatzekoa eta haragi txikitua daukate guztiek.

Urteko edozein garaitan eros al daiteke?

Bai, lau ekoizle izatean, gure artean antolatzen gara, eta ia urte osoan bermatu dezakegu haragi eskaintza.

Zein abantaila ditu haragia horrela erosteak?

Gertuko ekoizleak gara, konfidantza osokoak eta bezeroek ezagutzen gaituzte. Gure baserriak ezagutzeko aukera ere badute, lan nola egiten dugun ikusi nahi badute. Gainera, bezeroari ez diogu inolako konpromisorik eskatzen eta nahi duenean bakarrik erosiko du haragia.

Besterik saltzen al duzue?

Gu lauotatik bi bizi gara osorik baserritik, Gorka eta ni neu, Joxe Jabierrek eta Garikoitzek beste jarduera batekin partekatzen dute baserria. Denok ere produkzioa dibertsifikatuta daukagu: Gorkak baratzea ere badu kontsumo talde batera bideratuta, fruitu txikiak eta fruitu arbolak ere bai, nik behi esnea egiten dut eta oilaskoak hazten ditut, Joxe Jabierrek arkumeak...

Lau zarete Goi Ekon. Taldea zabaltzeko asmorik ba al duzue?

Laster taldean beste bi baserri sartuko direlakoan gaude, Zeraingo baserritar bat eta Mutiloako beste bat. Talde irekia da gurea eta indartu egin nahi dugu.

8 //

GOIERRIKO HITZA Asteazkena, 2017ko irailaren 13a

Ekologia Publierreportajea

Zeraingo produktuen eskaintza zabala Zerainen bertan ekoizten diren produktuen erakusleihoa izango da igandeko azoka ekologikoa. Zeraingo ekonomia sustatzeko asmoarekin, Mandioan urtean zehar modu iraunkorrean saltzen dituzten ekoizpenekin batera, arkumea eta Lumagorri oilasko hegoak parrillan, gaztak, sagarrak, sagardoa.... dastatu eta erosteko aukera izango da.

Amaia Junquera zinegotziak zehaztu duenez, «Zerainen ekoizpen handia dago eta produktu guztiak postu bakar batean jarriko ditugu».

Lur sailak identifikatu eta lur mugak finkatu dituzte Zerainen, lur sailen mapa osatuz. LOINAZ AGIRRE

Zeraingo lurren mapa osatuz

Lehen sektorearen egoera aztertuz, etorkizunari begira begiak jarri ditu Zeraingo Tokiko Garapena batzordeak. Nekazaritza lurren mapa eguneratu dute.

L

ehen sektorearen inguruko arazoak aztertzea eta bere etorkizuna lantzea dira Zeraingo Udalak martxan jarritako Tokiko Garapena batzordearen helburu nagusiak. Amaia Junquera eta Joxe Mari Apaolaza udal ordezkariekin batera, hilabete eta erdiz behin elkartzen dira herriko ekonomia sektoreko hamar lagun. Besteak beste, ne-

kazalturismo, sagardotegi, ostalaritza, Lumagorri, artzain eta Zerain Dezagun Fundazioko kideak.

Lur mugak

Azken hilabeteetan esku artean izan duten gai nagusia Zeraingo nekazaritza lurren antolaketa proiektua izan da. Lehen fasean, lur publikoak landu zituzten, eta bigarrenean, jabetza pribatuko lurren lanketa egin da.

Joxe Mari Apaolazaren esanetan, beharrezkoa izan da lurren mugak ondo zehaztea eta mapa osatu eta eguneratzea: «Edadeko jendea pixkanaka badoa eta gazte askok ez dakite mugak non dauden». Era horretan, nekazaritza lurren antolaketarekin, lur sailen jabetza zehaztu eta behinbetiko mugak finkatu dituzte GPS bidez, partzelei izena eta zenbakia ipiniz. Beste helburu bat ere badu egitasmo horrek:

lur sailak edo partzelak bateratzea eta basoetako bideen inbentarioa egitea.

Borondatezkoa izan da proiektuan parte hartzea, eta Amaia Junqueraren esanetan, «martxan jartzea kostatu» arren, «erantzun oso ona» izan du.

«Guztira 800 hektarea pribatu inguru daude eta 500 hektarea identifikatu ditugu, dirua agortu zaigun arte». Goimen Landa Garapen Agentziaren laguntza izan

du proiektuak. Lur mugak eguneratzeko geratzen diren jabeen dokumentazioa jasotzen jarraituko du Zeraingo Udalak, eta eskaeren arabera, hirugarren fase baterako diru laguntza eskatzea baloratuko dutela aurreratu dute.

Lur jabeei lur sailen txostenak eskura banatu dizkiete, mugarrien koordenadekin eta maparekin. Orain, zuzenketak egiteko epea irekita dago: «Akatsen bat baldin badago, aukera dago zuzenketak egiteko».

Proiektu gehiago

Dena den, Tokiko Garapen batzordeak proiektu gehiago ere eraman ditu aurrera; besteak beste, Zerralan zerrategia martxan jartzea eta artzainentzat lur bankua sortzea. Oraingoz zazpi lurjabek eta bi artzainek hartzen dute parte lur bankuaren proiektuan. Asmo eta proiektu gehiago ere baditu esku artean, nahiz eta asmoek aurrera egin dezaten behar-beharrezkoak diren diru laguntzak. Turismoarekin lotutakoak daude tartean.