Etxebizitza gehigarria

Etxebizitza

OSTEGUNA, 2014KO AZAROAREN 20A XI. URTEA., 2.418. ZENBAKIA

gehigarria

ESKEINE LEGORBURU

SEKTOREA GORANTZ

Etxebizitzen sektorea indarberritzen ari da poliki-poliki adituen ustez, eta antza, krisialdia ari da txikitzen. Alokairuak gora egin du, gizarteak hartu duen bizi filosofiaren eredu.

GOIERRI.HITZA.EUS

TESTUAK ANE ARRIETA

2 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria

Araba, Bizkai eta Gipuzkoan eta Nafarroan egondakoa baino nabarmen txikiagoa.

INEk azaroan ezagutzera eman dituen datuen arabera, irailean etxebizitzen salmenta %13,7 igo da Espainia mailan.

INEren datuen arabera, pasa den iraila izan zen azken bost urteetako salmenta gehien izan zen hilabetea.

Urtebeteko epean %15,8 igo da etxeen salmenta Araba, Bizkai eta Gipuzkoan Egungo etxebizitzen prezioak 2003 urteko prezioen parean daude

Etxebizitzen salmenta igotzen hasi bada ere, etxe ugari daude oraindik hutsik edo geldituta. AIMAR MAIZ

Gorantz, baina oso gutxika

Gutxika-gutxika, etxebizitzen salmentak goranzko bidea hartzen hasi dira, eta salmentak igotzen ari badira ere, etxebizitzen prezioek jaisten jarraitzen dute.

A

zken urteetan etxebizitzen salmentek etengabe behera egin ostean, gutxikagutxika bada ere, azken hilabeteetan berrio goranzko bidea egiten hasi direla dirudi.

EIN Estatistikako Institutu Nazionalak argitaratutako da-

tuen arabera, etxebizitzen salmenta % 15,8 igo da Araba, Bizkai eta Gipuzkoan 2014ko ekainera arte, 2013ko ekaineko datuekin alderatuta. Denbora tarte berean, Nafarroan, gorakada % 19,3koa izan da.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 879 etxebizitza saldu ziren urte beteko tarte horretan . Horietatik, 813 libreak, eta 66 babestuta-

koak. Erabilitako etxebizitzen kopuruak (649) berrienak (230) hirukoiztu zituen, aipatutako hilabetean zehar.

Gehixeago saltzen dira

Guztira, 2.200 etxebizitza eskualdatu dituzte aurten, ekainera arte; zehaztutako 879 etxeez gain, beste 61k emateengatik aldatu zuten euren jabetasuna, 9k

trukatzeengatik, 790k jarauntsiengatik edo herentzian, eta beste 461ek beste egoera batzuengatik.

Nafarroari dagokionez, 2014ko ekainera arte egindako eragiketak 346 izan dira, 2013ko ekainera arte egindakoak baino %19,3 gehiago.

Espainian, batez besteko gorakada %8,8koa izan da aurten

Salmenta datu hauek igotzea, hein handi batean, bigarren eskuko etxebizitzen salmentaren ondorio dela dio INEk. Espainian bigarren eskuko 18.000 etxebizitza saldu dira; pasa den urteko irailean baino %37 gehiago.

Bestalde, saldutako etxebizitzen %89,2 etxebizitza libreak direla ere badio estatistiken institutuak. Urtebeteko tartean 24.096 etxebizitza libre saldu dira guztira.

Babes Ofizialeko etxeei dagokienean berriz, Espainian guztira 2.928 etxebizitza saldu dira denbora tarte berean. Iazko irailarekin alderatuta, %17,7 igo da mota honetako etxebizitzen salmenta.

Prezioak beherantz

Etxebizitzen salmenta gutxika igotzen hasi bada ere, prezioek oraindik beheranzko joeran jarraitzen dute, INEren arabera.

Tinsa IMIE Orokorra eta Merkatu Handien indizearen urriko datuen arabera, urteroro %4,2 jaisten da etxebizitzen prezioa, eta egun dituzten prezioak 2003 urtekoen parekoak dira.

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

//

3

Etxebizitza gehigarria

ÂŤInskribatuen %67ak alokairua eskatzen duÂť MIREN SARATXAGA DE ISLA Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Plangintzaren eta Prozesu Eragileen zuzendariak Etxebide Etxebizitzaren Euskal Zerbitzuak esakintzen dituen aukerak eta eskatzaileen joerak azaldu ditu.

Zer eskaintza egiten du Etxebidek: babes ofizialeko etxeak, pribatuak‌ alokairuan, salmentan...?

Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza politikaren misioa da merkatu askean etxebizitza duina , egokia eta irisgarria eskuratu ezin dutenei horretarako aukera ematea, batik bat, krisi ekonomikoaren ondorioz beharrean dauden pertsonei. Helburu hori lortzeko, gaur egun alokairuan 11.000 etxebizitza baino gehiago kudeatzen ditu, eta salmentarako babes ofizialeko etxebizitzak sustatzen ditu Etxebidek; erregistroan dituen pertsonen artean esleitzen ditu denak.

Enplegu eta Gizarte politiketako etxebizitzez gain, eta alokairu parkea handitzeko helburuarekin, etxebizitza hutsak eskuratzeko bi programa daude: Bizigune eta ASAP. Horien bitartez hutsik dagoen etxezitzaren jabeak Eusko Jaurlaritzaren esku uzten du etxea eta honek, Alokabide sozietatearen bidez, alokairuaren kudeaketa integrala

egiten du, eta Etxebiden izena emanda dagoen eskatzaile bati alokatzen dio.

Zer eskatzen du jendeak gehien azkenaldian?

Iraileko datuak kontuan hartuz, Etxebideko erregistroan inskribatuta dauden 65.191 pertsonetatik, %67ak alokairuko etxebizitza bat eskatzen du, eta %33ak erosteko. Gipuzkoari begira gehiengoak erosteko eskatzen du; Araba, Bizkai eta Gipuzkoan egoera hori ematen den bakarra da Gipuzkoa: zehazki, %58ak eskatzen du alokairua eta % 62ak erosteko.

Egoera ekonomikoa aldatzen ari da eta, ondorioz, salmentek ere goranzko joera hartu dute.

Zein da Etxebiden joera?

Azken urtean, alokairua erosketari gaildenduz joan da eskaerari begira, eta aldaketa horren arrazoi nagusiak hurrengoak dira: etxebizitza erosteko beharrezko finantzaketa aurkitzeko zailtasunak, lan-munduan gailentzen ari den ezegonkortasuna eta etxebizitzaren inguruan kultura

HITZA

aldaketa. Momentuz, joera hori mantentzen ari da eta alokairuko eskaera handituz doa.

Zer adinetako jendeak erosten ditu etxeak? Nork alokatzen ditu? Joera hau aldatu egin da?

Biztanle gazteek egindako etxebizitza babestuaren eskaera murriztu egin da nabarmen azken urteetan; bai kopuru absolutuetan, eta baita kopuru erlatiboetan ere, erregistratutako pertsonen guztizko kontuan hartuta: gaur egun Etxebideren eskaera orokorraren %44 dira eta eskaeren %67a ziren 2006an.

Beraz, krisiaren eraginez, 30 urte baino nagusiagoak diren pertsonen pisu erlatiboa eta absolutua handitu egin da.

Babes ofizialeko etxerik badago salgai edo alokagai Goierrin?

Momentu honetan VISESAk Beasainen 11 etxebizitza tasatu ditu salmentan. Bestetik, alokairuan, Bizigune Programan 141 etxebizitza daude Goierrin.

Hipotekak erraz ematen al dituzte bankuek? Eta aurreko urteekin alderatuta?

Nabaria da gaur egun erakunde finantzieroek baldintza zorrotzagoak ezartzen dituztela finantziazioa emateko momentuan, eta horren eraginez zailtasun gehaigo daude babes ofizialeko etxebizitza bat erosteko. Egoera horiei aurre egiteko, Eusko Jaurlaritzak kreditu-erakundeekin finantza-lankidetza hitzarmen bat du, eta horretan kreditu-erakundeek emandako mailegu kualifikatuen interestasak adosten dira.

Higiezinen enpresa asko itxi di-

tuzte azkenaldian. Horren eraginik nabaritzen duzue?

Eusko Jaurlaritzak arlo publikoaren eta pribatuaren artean elkarlana sustazeko hainbat hitzarmen sinatu izan ditu, eta horien artean Higiezinen Jabetza-Agenteen Elkargo ofizialekin elkarlana bultzatu izan da azkenengo urtetan. Alde batetik, azalera-eskubidean eraikitako babes ofizialeko etxebizitzen lurzoruaren salmentarako eskariak tramitatzeko hitzarmena sinatu izan da; eta bestetik ASAP programan haien partehatzea ezin bestekoa da, haiek baitira hutsik dauden etxebizitzak bilatu eta ondoren kontratua gestionatzen dutenak. Beraz, gaur egun zailtasunak badituzte ere, jabetza-agenteen lan ona azpimarratu behar da.

4 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria

Emandako hipotekak 2014KO ABUZTUAN Gipuzkoan. 477 hipoteka eman dituzte bankuek.

Guztira 37.397.000 euro.

Bizkaian. 588 hipoteka eman dituzte. Guztira 108.020.000 euro.

Araban. 95 hipoteka eman dituzte. Guztira 8.434.000 euro.

Nafarroan. 276 hipoteka eman dituzte. Guztira 31.523.000 euro. sun bat behintzat behar da.

Horregatik, jendeak ez du ia hipotekarik eskatzen. Kutxabankek Seguran duen bulegoan, esate baterako, eskatu zen azken hipoteka iazko abenduan izan zen.

Erosleak falta

Krisiak eraginda, geroez eta mailegu gutxiago ematen dute banketxeek. ANE ARRIETA

Hipoteken irizpideak, lehuntzen

Krisialdi ekonomikoa hasi zenekin, bankuek ez dituzte hain erraz ematen hipotekak.

Orain, ordea, hipotekak emateko irizpideak lehundu eta eskaintza berriak egiten hasi dira.

E

txebizitza bat erosteko dirua eduki behar da, dudarik gabe. Diru horiizan ezean, ordea, eskatu egin behar izaten da, norbanakoei, edo bankuei, hipoteka bidez. Mailegua eskatzeko, baina, hainbat baldintza bete behar izaten dira.

Krisialdi ekonomikoa hasi aurretik, erraztasun handiagoz ematen zituzten bankuek hipotekak, baina, krisialdia hasi zenetik, hipoteka bat emateko baldintzak asko zo-

rroztu dira. Esate baterako, orain urte batzuk etxebizitza batek balio zuenaren %107a ematen zuten zenbait bankuk hipoteken bidez (BEZa ere barruan sartuz, alegia); banketxe berean, egun, etxebizitzak balio duenaren %80 soilik ematen dute.

Krisialdia hasi zenetik hona, hipotekak emateko irizpideak lehundu egin dituzte pixka bat, baina utzitako diru hori itzuliko denaren segurtasuna eskatzen dute bankuek. Hala ere, pertsona bakoitzaren ka-

sua aztertzen dute hipoteka bat ematerakoan: pertsonaren egoera, etxebizitzaren prezioa...

Erosle gutxiago

Hori gutxi balitz, etxeen erosleak ere geroz eta gutxiago dira. «Etxea erosten duen jendeak poltsikoa beteta izaten du, eta erositako etxebizitzak norberak gozatzeko izaten dira normalean, ez horiekin negozio egiteko, garai batean egiten zen bezala», dio bankuetxe bateko langile batek:

«Ez da espekulatzeko garai ona». Haal, dirua duenarentzat, garai ezinhobea da erosteko.

Jendea nahiko beldurtuta ibili da etxeak erosteko garaian, eta egun ere antzera jarraitzen du. Lanik gabe dago jende asko, eta lana duten askok ere ez dute gerora lan hori izango dutenaren segurtasunik, edo irabazi berdinak izaten jarraituko dutenik behintzat ez.

Etxebizitza bat erosteko, baina, gutxieneko egonkorta-

Etxebizitzen prezioak orokorrean asko jaitsi badira ere, eskualdean eta inguruan beheranzko joera hau ez da horren nabarmena izan. Mediterraneo inguruan, aldiz, askoz ere nabarmenagoa izan da jaitsiera. Horrek, hemen erosteko duda-mudan dabiltzanen erabakian atzera egitera bultzatu du jendea.

Gaienra, babestutako etxeak erosi ordez, ohiko etxebizitza bat erostea gomendatzen dute adituek: «Garai batean bai, alde handiagoa zegoen ohiko etxebizitza baten eta Babes Ofizialeko baten artean; babestutakoak askoz merkeagoak ziren. Egun, ohiko etxebizitzen prezioa jaitsi egin da, eta pixka bat gehiago ordainduta, Babes Ofizialeko etxeek sor ditzaketen arazoak ekidin daitezke: herentzian utzi, esate baterako. Babes Ofizialeko etxe bat herentzian jasotzeko, baldintza jakin batzuk bete behar izaten dira. Etxeak salgai, egon, badaude, baina ez dago jende asko erosteko prest».

6 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria

Errenta handiena

E

txe huts ugari dago eskualdeko herrietan, erabilerarik eman gabe. Horrek herrietako bizitza soziala gutxitzea ekar dezake, eta hori gutxi balitz, beharrik gabe etxebizitza berri gehiago egitea ekarri ohi du, etxeak eduki nahi dituzten pertsonen beharrak hasetzeko.

Horrelako arazoei aurre egiteko, udaletxe bakoitzak neurri ezberdinak hartzen ditu, etxe hutsak dituzten etxeen jabei etxeak alokatzera edo saltzera bultzatuz –tasak aldatuz, esate baterako–.

Bada, aurtengo urtarriletik hasita, etxe hutsak alokatzeko programaren funtzionamendua bizkortzen saiatzen ari da Eusko Jaurlaritza, eskatzailearen eta jabearen arteko harremana erraztuz.

Etxebideko erregistroan alokairuko etxebizitza eskatzaile bezala izena emanda dauden pertsonek eskaera Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza publikoaren zerbitzuaren webgunearen bidez egin ahal izango dute, edo bestela, agente laguntzaileen sarera joz. Etxebideko webguneak aldian-aldian jakinaraziko du eskuragarri dauden etxebizitzen zerrenda, horien kokapenari, higiezinaren ezaugarri nagusiei eta gehieneko errentei buruzko informazioa emanda, besteak beste.

Errentatzailearen eta errentariaren arteko bitartekaria izateaz gain, etxebizitza alokairuan jarri nahi duten pertsonen etxebizitza hutsak lortzeaz ere arduratuko da agente laguntzaileen sarea. Aipatutako agente horiekin adostu ditu Jaurlaritzak egin beharreko aldaketak, halaber.

Etxebizitza alokairuan jarri nahi duten pertsona horientzat, programaren abantaila nagusia da Eusko Jaurlaritza

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan alokairu handienak dituzten herrien zerrenda.

650 EURO Donostia.

600 EURO Bilbo eta Gasteiz.

550 EURO Araba: Laudio Bizkaia: Zornotza, Barakaldo, Basauri, Berango, Bermeo, Durango, Erandio, Ermua, Galdakao, Gernika-Lumo, Getxo, Leioa, Mungia, Portugalete, Santurtzi, Sestao eta Sopela.

Gipuzkoa: Andoain, Arrasate, Astigarraga, Eibar, Errenteria, Hernani, Hondarribia, Irún, Lasarte-Oria, Lezo, Oiartzun, Pasaia, Tolosa y Zarautz.

475 EURO Etxe hutsak merkaturatzeko aukera ematendu Etxebidek, salgai edo alokatzeko. ANE ARRIETA

Eusko Jaurlaritzak etxe hutsen alokairuari bultzada eman nahi dio. ASAP programa jarri du martxan horretarako, Etxebideren bidez. Etxeak alokatzeko gehienezko prezioak ere ezarri dituzte.

Etxe hutsak betetzea errazagoa da orain

arduratzen dela errentak kobratzeaz, defentsa juridikoaz zein kalteak konpontzeaz.

Onurak

Hain zuzen, kalteei dagokienez, gertakari horiek estaltzeko beharrezko aseguru-polizak kontratatzen ditu Jaurlaritzak (edukitzailea, 50.000 euro lehen arriskuan; edukia,

10.000 euro, eta erantzukizun zibila, 180.000 euro).

Maizterrentzako abantaila nagusia, berriz, hauxe da: Eusko Jaurlaritzak alokairuen gehieneko errentak ezartzen ditu, sarrera haztatuen % 30 gehienez. Programarekin bat egin nahi dutenek, urtean 12.000 eta 39.000 euro arteko dirusarrera haztatuak egiazta-

tu behar dituzte. Errentamendu-kontratua gauzatzen dutenean ere justifikatu behar dituzte betekizun horiek.

Etxebizitzaren kokapenaren arabera, ASAP programako etxebizitzentzat hileko ondoko taulako errenta hauek ezarriko dituzte gehienez. Informazio gehiago www.etxebide.euskadi.net helbidean.

Araba: Agurain, Amurrio eta Oion.

Bizkaia: Abadiño, Abanto eta Abanto Zierbena, Alonsotegi, Arrankudiaga, Arrigorriaga, Bakio, Balmaseda, Barrika, Berriz, Derio, Elorrio, Etxebarri, Gorliz, Gueñes, Igorre, Iurreta, Larrabetzu, Lekeitio, Lemoa, Lemoiz, Lezama, Loiu, MarkinaXemein, Muskiz, Ondarroa, Urduña, Ortuella, Plentzia, Sondika, Ugao-Miraballes, Urduliz, Trapagaran, Zaldibar, Zalla, Zamudio, Zaratamo, Zeberio, Zierbena, Ziortza-Bolibar.

Gipuzkoa: Aretxabaleta, Azkoitia, Azpeitia, Beasain, Bergara, Deba, Elgoibar, Eskoriatza, Getaria, Ibarra, Lazkao, Legazpi, Oñati, Ordizia, Orio, Soraluze, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zestoa, Zizurkil, Zumaia, Zumarraga.

400 EURO

Hiru probintzietako gainerako herriak.

GOIERRI HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

//

7

Etxebizitza gehigarria Publierreportajea

Zure beharretara egokitutako etxeak Ordizian, San Joan auzoan

O

rdiziako San Joan auzoan, etxebizitzen sustapen berria ari da egiten Peñagarikano Etxegileak enpresa. Ordiziako erdigunetik pauso batera, eskuragarri izango dituzu eskolak, dendak, tabernak, kiroldegia, udaletxea eta gainerako herriko zerbitzuak. Gainera, auzuneak N-1 errepiderako sarrera ere badauka, eta horrek ingurunearekiko komunikazioa errazten du.

Peñagarikano etxegileak enpresak Ordizian dituen etxebizitzek zure aurreikuspen guztiak beteko dituzte, eraikuntza prozesuan erabilitako materialen kalitate bikainagatik eta etxebizitzek duten barne banaketagatik eta diseinuagatik: etxebizitza guztiek hiru logela, bi komun, sukaldea eta jangela-egongela dute. Hala ere, proeiktuan zehaztuta dagoen banaketa aldatzeko aukera ere badago, etxebizitzak bakoitzaren nahietara eta beharretara egokituz.

Peñagarikanok 20 etxebizitza eraikiko ditu San Joan auzoan, eta dagoeneko erdiak salduta daude. Hala ere, oraindik tipolo-

gia ezberdinetan aukera interesgarriak daude. Hiru logelako etxebizitzak 190.000 euroan hasita eskura daitezke, 85 eta 98 metro koadrokoak. Garajeak ere eskuragarri daude.

Babes ofizialeko etxebizitzak ere bai

Ordizian bertan, bigarren eskaintza bat ere badu Peñagarikano etxegileak enpresak: salmenta libreko babes ofizialeko etxebizitzak. Eusko Jaurlaritzaren baldintzak betetzen dituzten

Tipologia ezberdineko 3 logelako etxeak dira, Txindoki eta Aizkorrira bista ederrekin Salmenta libreko babes ofizialeko etxeak ere salgai ditu Peñagarikanok hiru logelako etxebizitzak dira, garajearekin eta trastelekuarekin aukeran; 153.000 eurotik aurrera daude salgai.

Edozeinen eskura dauden etxebizitzak dira, eta eskuratu

ahal izateko nahikoa da hiru baldintza betetzea: Araban, Bizkaian edo Gipuzkoan erroldatuta egotea, 9.000 eta 39.000 euro arteko diru sarrerak izatea eta beste jabetzarik ez izatea.

Baldintza horiek betetzen dituen edonork luke etxebizitza hauek erosteko aukera, gehien gustatzen zaion lotea aukeratu ondoren. Alokagai erosteko aukerarekin ere eskuratu daitezke etxebizitzak.

Informazioa eta salmenta: Urola kalea, 6 (Azpeitia) 943 81 47 50 Obran aurrez hitzorduarekin: 608 52 43 10

8 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria Neguan etxea bero edukitzeko modu asko daude. Ez dago sistema bat bestea baino hobea, bakoitzak bere alde onak eta txarrak baititu. Etxearen ezaugarriak kontuan hartu behar dira aukeraketa ona egiteko.

Etxean goxo egoteko zer?

E

txean goxo egotea gauza ederra da, neguan batez ere, eta horretan asko laguntzen du berogailu sistema egokia izateak.

Etxearen tamainaren eta formaren arabera, berogailu sistema bat bestea baino hobea izan daiteke beroa etxe guztian ondo banatzeko.Gustu kontua ere bada sarri, edota baita gehiago zeri begiratzen zaion ere: erosotasunari, bero motari, etxea berotzeko behar den denborari... Eta noski, prezioari ere begiratu behar zaio: bai berogailu hori instalatzea zenbat kosta daiteken eta baita erabilerak ere zer gastu suposatzen duen.

Etxebizitzaren arabera Altsasuko Salmen etxekoen ustez, ÂŤez dago berogailu sistema egokiagorik edo desegokiagorik.

Berotu behar den gunera egokitzea da garrantzitsuenaÂť. Esate baterako, etxe handia izan arren, bi solairu txikitan banatuta badago, sua beheko zatian badago, goiko zatia ere dezente berotzen du.

Etxearen tamainaz gain, etxea kokatuta dagoen ingurua eta etxean bizi direnen bizi-ohiturek ere berebiziko garrantzia dute aukeraketa hau egiterakoan.

Etxea handia izanez gero, suaren beroa etxeko beste gela batzuetan banatzeko sistemak ere

badaude. Adibidez, tximiniaren bazterretan ura berotu eta ur hori hodien bidez beste gela batzuetako erradiadoreetara bideratuz egin daiteke, edo baita berotutako airea hodi bidez beste geletara banatuz ere. Bigarren sistema honek batzuetan motor bat behar izaten du urrun dauden geletara iristeko.

Ezer erabaki aurretik, horrelako gaietan profesionalak direnei galdetzea da biderik egokiena, gerora hartutako erabakiarekin ez damutzeko.

Berotu baino gehiago Berogailu sistema ezberdin asko eta asko daude eta horiek hartu dezaketen lekua, bigarren helburu batekin ere erabil daiteke.

Hain modan dauden espazio irekietan, estantziak (sukaldea eta egongela, esate baterako) elkarren artean bereizteko ere erabil daitezke beheko suak. Altuera erdia duten pareten barruan tximiniak jarriz, gelak zatitu daitezke, eta tximiniak bi aldeetara kristala izan dezake, sua bi aldeetatik ikusteko moduan utziz eta beroa bi aldeetara botaz.

Hala ere, etxe txikia izan arren, ez pentsa ohiko berogailuak direnik aukera bakarra. Merkatuan tamaina ezberdinetako tximinia sistema ezberdinak daude, eta leku gehiegi hartu gabe etxea bero mantentzea lortu daiteke.

Tximiniek, etxeak berotzeaz gain, gela ezberdinak banatzeko ere balio dezakete. ANE ARRIETA

Gomendioak

Hamar minutuz aireztatu.

Etxeko leihoak hamar minutuz irekita edukitzaearekin nahikoa da ondo aireztatzeko.

Ahal bada, gainera, berogailua piztu aurretik ireki behar dira.

Eguzkiarekin pertsianak ireki. Egun eguzkitsuetan, pertsianak ireki eta gortinak baztertu behar dira, eguzkia barrura sartu eta etxea berotu dezan. Iluntzen duenean, berriz ere itxi egin behar dira, berorik gal ez dadin.

Tximiniaren junturak ondo itxita. Beroa galtzeko bideak izaten dira tximinietako junturak, eta horregatik, horiek ondo ixteak berebiziko garrantzia du.

Egurra ondo lehortutakoan erre behar da. Sutara bota behar den egurra ondo lehortuta egotea komeni da, errazago erretzen delako eta bero gehiago ematen duelako.

Oso leku gutxi hartzen duten tximiniak ere badaude. ANE ARRIETA

10 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria Su hartuz funtizonatzen duten berogailu sistemetan, kea tximinietara bideratzeko dituzten hodiak garbitzea komeni da, urtean behin behintzat. Lan hau egoki egitea garrantzitsua da gainera.

Tximini zuloak ondo eta garbi

S

u hartuz funtzionatzen duten berogailu sistemen mantenuak berebiziko garrantzia du, batez ere istripurik ez izateko. Ohikoa da garbitu gabeko tximinietan pilatzen diren zikinek su hartzea, eta kalte handiak sor ditzake suak, zabalduz gero. Horregatik, urtean behin behintzat tximiniak garbitzea gomendatzen dute adituek.

Enpresa askok, etxeetara joanez, garbiketa zerbitzua eskaintzen dute, baina, kasu askotan, norberak ere egin dezake lan hau. Baina horretarako, hainbat gauza hartu behar dira kontuan, ondo egin nahi bada behintzat.

Tresna egokiekin Tximini zuloak garbitzeko, garai batean ohikoa zen harri bat edo pisu handiko material bat soka batekin lotu eta tximiniatik bera botatzea, sarri metalezko alanbreekin.

Sistema honek, ordea, tximiniaren hodia kaltetu dezakela diote garbitzaile profesionalek: «Hodi horiek bata bestearen gainean muntatuta egoten dira, eta horrelako gailuek hodian kalteak sor ditzakete: hodia desmuntatu edo mailatu edo...».

Horren ordez, salgai egon ohi diren erratz moduko gailu batzuk egokiagoak dira. Kirten muntagarriak izan ohi dituzte eta kirte-

naren puntan plastikozko, nailonezko edo altzairu herdoilgaitzezko ileak izaten dituzte, garbitu behar den tximini zuloaren arabera, bata edo bestea jartzeko.

Behin erratz biribilak pasatakoan, kedarra hoditik beherantz joaten da, eta tximenetan edo dena delakoan du gailura.

Bestalde, tximiniak garbitzeko pastila batzuk ere badaude. Ho-

Tximiniak erratz bereziekin garbitzea da kedarra kentzeko modu seguruena Kedarra goitik behera erortzen denez, azpialdea babestea komeni da Hodia ongi instalatuta egotea garrantzitsua da, harriskuak ekiditeko riek, ordea, ez dituzte horrenbeste gomendatzen. Pastilla horiek tximiniako kedarra erretzen dute, eta kedarrak sutan tenperatura oso altua hartzen du. Hodia ondo babestu gabe egonez gero, tximiniak hartzen duen tenperatura altuagatik, su har dezake.

Hondar horiek etxe barrutik, tximiniaren azpialdetik garbi-

Tximiniako hoditik, goitik behera sartzen da erratza, eta honek garbitzen du hodia. HITZA

tu behar izaten dira. Horregatik, lan hauetan hasi aurretik tximiniaren beheko zatia estaltzea komeni da.

Suarekin etxeetan gertatu ohi diren sute gehienak, hodiak gaizki instalatuta egoteagatik izan ohi direla diote horrelakoekin lan egiten dutenek: «Tximiniak, aparatuak eurak, beti ondo etortzen dira fabrikatik. Instalatzerako unean egiten dira hankasartzeak», diote.

Hodiak instalatzeko arau batzuk bete behar badira ere, ez da beti hala egiten: «Gutxienez lauzpabost metroko altuera izan behar du hodiak, eta etxearen gailurra, punturik altuena, pasa egin behar du».

Hodia, egoki instalatuta Hodia ondo isolatzea komeni da, eta inguruko elementuekiko –etxearen habeekiko, bestelako hodiekiko, paretekiko...– 7,5 zentimetroko aire zirkulazio tartea izan behar du gutxienez. Hodiak berak ere, material jakinekoa izan behar du: herdoilezinak eta aleaziozkoak (Aisi 316).

Erratza muntatu egiten da eta mota askotako buruak daude. HITZA

12 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria

Feng Shuia Informazio asko aurki daiteke egun Feng Shuiaren inguruan, baina, zantzu orokor batzuk ematearren, hauek dira etxean armonia lortzeko jarrai daitezken zenbait gomendio: GOMENDIOAK

Etxean, norbanakoaren armonian eta osasunean eragin dezaketen hainbat faktore hartu behar dira kontuan Horietako batzuk biltzen dituzten zientziak dira hauek

Txukun eta garbi.Etxea txukun eta garbi edukitzea gomendatzen dute adituek.

Argi naturala. Argi naturala sartzen utzi: egun argiz ez dira lanparak piztuta eduki behar.

Ireki pertsianak eta utzi eguzki izpiei etxean sartzen.

Landareak ondo zaindu. Sarrera nagusiaren aurrealdean ez oztoporik jarri, familia bakarreko etxeak eta antzerakoak dauzkatenek batez ere.

Objetu askorik ez. Geletan ez objetu gehiegi pilatu.

Korridoreetan argia. Korridore luzeetan nahiko argi jarri.

Ispilu eta aparatu elektronikorik ez. Logelan ez eduki ez ispilurik ez eta aparatu elektronikorik ere.

Aparatu zorrotzekin zentzuz. Antenak eta antzerako aparatu zorrotzak zentzuz kokatu.

Etxean eroso egoteko, inguruan armonia lortzeak asko hobe dezake norbanakoen bizi kalitatea. Hori ahalbidetzeko, ohiko eraikuntza teknikez harago, kontuan har daitezkeen hainbat elementu daude.

Eraikitzen hasi aurretik, bioeraikuntza har daiteke kontuan. Bioeraikuntza modu osasungarri eta adeitsuan eraikitzeko artea da, bai naturarekiko eta baita pertsonekiko ere. Eraikuntzak inpaktu izugarria sortzen du ingurugiroan eta bioeraikuntzak ahal den neurrian hau gutxitzea du

formetan oinarrituz eta trikimailu eta superstizio izaera kenduz.

Garai batean, teoria horrek natura ikertzen zuen, klima, argia, astroak‌ Gaur egun, ordea, norbera eta etxebizitzaren elementu guztiak hartzen ditu bere gain, baita eraikin bateko gelen eta objektuen kokapena ere: oheak, leihoak, ateak, armairuak, ispiluak, mahaiak‌ Beraz, norberak bere etxebizitza prestatzerakoan kontuan hartu ditzakeen gomendioak dira aipatutakoak.

Etxean armonian eta osasuntsu Elementu gutxiko dekorazioa eskatzen du Feng Shui tendentziak, irudikoa bezala, adibidez. HITZA

.

helburu. Horrez gain, eraikinak bertan bizi direnentzat erosoa eta osasungarria izan behar du.

Irizpide bioklimatikoak ere har daitezke kontuan. Irizpide bioklimatikoekin diseinatzea eraikina tokiko baldintza klimatikoetara egokitzea da, naturak eskaintzen dituen baliabideak ahalik eta gehien aprobetxatzeko, bai neguan etxea berotzeko eta baita udan fresko mantentzeko ere. Horretarako eraikinaren diseinuan bere orubeko eguzki, itzal, haize eta gainerako baldintzak

kontutan hartzen dira, bai eta eraikinari emango zaion forma eta itxitura mota ere, sistema mekanikoak laguntza gisa soilik erabiliz.

Bestalde, geobiologia dago: toki konkretu batean lurrak (geos) izaki bizidunengan (bios) duen eragina aztertzen duen zientzia da geobiologia.

Feng Shuia

Etxebizitza eraikitzeko unean kontuan har badaiteke ere, jada eginda dauden etxeetan armonia lortzeko zientziaren bila dabiltzanentzat da Feng

Shui zientzia. Feng Shui hitzak haizea eta ura esan nahi du. Jatorri txinatarra du eta helburua energia fluxuak aprobetxatzea da, ingurunearen armonia bermatu eta berau aberasgarria eta osasuntsua izan dadin lortzeko.

Natura, ingurua eta bizitzaren fluxuak behatuz eta aztertuz sorturiko jakinduria da, eskola eta joera ezberdin asko dituena, baina gaur egun era intuitibo batean gune bakoitzak energiak ulertzen eta harmozizatzen saiatzen dira, kontzientzia, paisaia eta tokiko

14 //

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

Etxebizitza gehigarria

Adinean aurrera, egokitzen Komunean, esaterako, aldaketa ugari egin daitezke adineko pertsonak erosoago ibiltzeko. HITZA

.

Adinean aurrera egindakoan, mugitzeko zailtasun gehiago sortu izan ohi da Zailtasun horiei aurre egin eta etxeko bizimodua errazteko asko egin daiteke, aldaketa txiki batzuekin Adinean aurrera egin heinean, etxe erosoa izateak geroz eta garrantzia gehiago hartzen du.

Normalean, denbora gehiago pasatzen da etxean adinean aurrera egindakoan eta etxean eroso sentitzea oso garrantzitsua da. Parean ahalik eta traba gu-

txien izatea, behar den horretara gehiago makurtu edo altxatu gabe iristea... Eta horretarako, mota askotako aldaketak egin daitezke: hasi etxearen egitura aldatzetik, eta heldulekuak jartzera arteko egokitzapenak egin daitezke.

Etxearen egiturari dagokionean, espazio zabalak izatea komeni da. Askotan gertatu ohi da, seme-alabak etxetik joandakoan gelak soberan gelditzen direla.

Bada, horretarako aukerarik badago, paretak bota eta espazio handiagoak lor daitezke. Pertso-

nen mugikortasunean ahalik eta traba gutxien egoteko ahalegina egitea ere komeni da; batez ere, altzariak jartzerakoan komeni da hori kontuan hartzea.

Oztopoak kenduz, eroso Etxeko gela guztietan eroso ibil-

tzea garrantzitsua da, baina, oztopo handienei erreparatu behar zaie batez ere. Normalean, garbitzeko unean sortzen dira zailtasun handienak. Bainuontzia dutxagatik aldatzea izan ohi da konponbiderik onena. Bainuontzi hidromasaje batean erlaxatzea

GOIERRIKO HITZA Osteguna, 2014ko azaroaren 20a

ere egokia bada ere, egunerokoan oso jende gutxik hartzen du bainua, eta dutxatzeko oso deserosoa izan daiteke bainuontzia.

Batetik, bainuontzira sartzea nekeza izan daiteke, altueragatik. Behin barruan, zoruarekin kontuz ibili behar da irrist ez egiteko, eta espazioa ere nahi baino txikiagoa izan daiteke. Horregatik, bainuontzia dutxagatik aldatzea gomendatzen da.

Dutxak, gainera, askotarikoak izan daitezke. Barandiaran enpresako Jokin Barandiaranek dutxa «handiak eta praktikoak» gomendatzen ditu. «Manpara erosoak jartzea komendi da» dio, «garbitzeko eta irekitzeko erosoak». Bi zatitan ireki daitezken manparak ere badituzte, esaterako. Hala, dutxatzera doanak beste pertsona baten laguntza jaso dezake kanpoaldetik, ingurua zipriztindu eta busti gabe.

Dutxa barruan, nahi izanez gero bi motatako aulkiak jar daitezke, dutxatzera doana eseri ahal izateko: paretan tolesten direnak edo ohikoak. Tolesgarriak leku gutxi dagoen kasuetarako oso egokiak izan daitezke, baina, ohiko aulki batekin, behin dutxatik ateratakoan, aulkia kanpora atera eta bertan eserita gorputza

Bainuontzia dutxagatik aldatzea izan ohi da egiten den lehen aldaketa Dutxan eserita egoteko aulki normalak eta tolesgarriak daude lehortzeko aukera ere ematen du.

Gainera, komunetan bidetak geroz eta gutxiago ikusten diren garai hauetan, dutxan aulki bat izateak atal intimoak garbitzeko erraztasunak ematen ditu.

Dutxako zoruari dagokionean, geroz eta gehiago ikusten da komukeko zoruaren baldosa bera jartzea. Honek handitasun edo zabalkunde sentsazioa ematen dio espazioari eta irristik ez egiteko egun dauden baldosekin ez da inolako arazorik izaten. Honen barruan, aipagarriak dira ura kanalizatzeko dauden sitema berriak. Dutxako zoruaren bazter

//

15

Etxebizitza gehigarria

Elektrotresna modernoekin moldatzeko zailtasunak izaten dituzte sarri adineko pertsonek.

Merkatuan ukimen bidez funtzionatzen duten elektrotresna geroz eta gehiago badaude ere, adineko pertsonentzat egokiagoak izan daitezke ohiko erruletak dituzten elektrotresnak.

Kanoi altuko iturriak jartzea ere gomendatzen dute, azpian ontziak erosoago maneiatzeko.

batean kanal luze bat jar daiteke lurraren altuera berean, lehen egon ohi ziren zuloen ordez; honela, estropezu egiteko traba gutxiago geratzen da zoruan.

Paretetan heldulekuak jartzea ere gomendagarria da zenbait kasutan, segurtasuna bermatzeko eta irristaketak ekiditeko.

Komunen artean ere, aukera zabala dago, eta adinean aurrera egin ahala, egokia aukeratzeak asko erratuko du erabilera. Funtzio anitzeko komunak daude batetik: bonbaren funtzioez gain, gerbitzeko eta lehortzeko funtzioa duten komunek ere bideta ordezka dezakete, lekuz mugitu beharrik gabe eta espazioa irabaziz. Garbitzeko ura, gainera, hotza edo beroa nahi den ere aukera daiteke.

Komunaren altuera ere kontuan hartzea komeni da instalatzerako unean, ohi baino altuxeago jarriz, bertatik altxatzea errazagoa izan dadin. Elbarrituentzat sakonera berezia duten komunak ere badaudela dio Barandiaranek.

Etxe guztian

Konketa ere, eroso Konketa altuera egokian izatea ere gomendatzen da, eta zintzilik egotea komeni da elbarrituen kasuan. Konketaren altzariek apal irristagarriak izatea ere komenigarria da, kanpora ateratzen diren horietakoak. Hala, barrualdean dauden gauzak, makurtu eta okertu beharrik gabe hartu daitezke.

Konketa gaineko ispiluan argia integratzeko aukera ere badago, lanparek behar duten espazioa eta trabak saihestuz.

Komunean bezala, etxe guztian, kanporaka ateratzen diren ate irristagarriak jartzea ere gomendagarria da, ohiko ateek behar duten espazioa irabazteko eta erosoago ibiltzeko. Ate irristagarriak jartzeko obra «erraza» izan ohi dela diote Barandiaranekoek.

Komunean bezala, sukaldean ere asko egin daiteke, erosoago lan egiteko. Komuneko konketarekin bezala, sukaldeko altzariak ere altueraz alda daitezke, gurpildun aulkira edo pertsonaren tamaina egokitzeko. Sukaldean ere kanporaka irekitzen diren armairu irristagarriak jartzea gomendatzen dute.

Bi zatiko dutxako ateak ere badaude, kanpotik laguntzeko. A. ARRIETA

Ohiko zuloaren ordez, ura joateko sistema berriak daude. BARANDIARAN

Hortik aurrera, badaude etxe guztian bizitza erraz dezaketen beste hainbat elementu.

Argia izatea oso garrantzitsua da denentzat. Baina, ikusmena galtzen hasita dauden adinekoei bereziki komeni zaie lekuak ondo argiztatuta edukitzea. Horregatik, «potentzia gutxi behar duten eta argi asko egiten duten LED argiztapena» gomendatzen du Barandiaranek.

Argiak pizteko eta itzaltzeko, etengailu erosoak izatea ere komeni da. Ateak ireki eta ixteko heldulekuak ere, berdin. Ateetako heldulekuez gain, paretetako heldulekuak ere oso lagungarri gerta daitezke, eta gurpil-aulkian dauden pertsonentzat helduleku eraisgarriak ere jar daitezke, komunean, esaterako.

Oheetan ere aukera handia dago. Ohea altuera egokian egotea komeni da, oso baxu badago, jaikitzeko eta ohean sartzeko mugimendu deserosoak egin behar izaten baitira. Urrutiko agintea duten oheak ere badaude, buru aldea urrutiko agintearekin igoz, jaikitzea asko errazten dutenak.

Etxean solairu bat baino gehiago izanez gero, igogailua, aulkiigogailua edo antzerako aparatuak ere ondo etor daitezke pertsonaren beharraren arabera.

Eta hortik aurrera, nahi adina gauza aldatu daitezke bizimodua eta egunerokoa, pixka bat bada ere, errazteko: zenbaki handiagoak dituzten telefonoak jarri daitezke, zapatak eta galtzerdiak hainbeste makurtu beharrik gabe janzteko gailuak daude, etxeko paretetan helduleku modura erabiltzeko barrak jarri daitezke...

Bizitza errazteko gailu asko daude, eta norberaren beharren arabera erabiltzea da gakoa.