Goierritarraren eta Otamotzen astekaria
Inauteri eskea baserriz baserri Urretxuko Lurra dantza taldekoek Euskal Herriko inauteri ezberdinak lantzen dituzte urtero 8-9 Bihar Berriozarko Txolin dantza egingo dute Lurra dantza taldeko dantzariek. GOTZON ARANBURU
135. zenbakia. 2015eko otsailaren 13a
Amaia Aizpurua 3 Iritzia 4-5 Autokarabanen alokairua 6-7 Erasmus+ 10 Aurora Iturrioz 11 Norteko trena 1863 12 Agroekologia 13 Internet 14 Segurarrak Lilatoian 15
02 GOIBERRI
PUBLIZITATEA
GOIBERRI 03
KATE moTZEAn
AIZPURUA
Amaia Aizpurua Korosti Dantza Taldeko zuzendaria
«Legazpiko inauterietan, ostiraletik igandera arte inauteri giroa dago» Patata tortilla.
Ane Arrieta Legazpi Amaia Aizpuruak Orkli kooperatiban egiten du lan kalitateko eta prozesuko arduradun moduan, eta denbora librean Korosti Dantza Taldeko zuzentzeaz ere arduratzen da.
Legazpiko inauteriak zerk egiten ditu berezi?
Bidaia bat?
Txindoki.
Zaletasun bat?
Legazpin biziko ez bazina?
Dantza.
Ruta Quetzalekin 1996an Boliviara egin nuen bidaia.
Dantza bat?
Abesti bat?
Fandangoa.
La Mision.
Liburu bat?
Korostiren gabonetako jaialdia.
Janari bat?
GOI B ERRI
Patagonia bisitatzea.
Ostiraletik igandera arte inauteri giroa dagoela, ostiralean, larunbatean eta igandean ekintzak baitaude.
Dantzarako plaza bat edo emanaldi bat?
Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga
Amets bat?
Los Pilares de la Tierra.
Gorroto duzuna? Desordena.
Goierriko txoko bat?
«Alkate banintz, denen alkate izaten saiatuko nintzateke, denen iritziak entzunez»
Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Loinaz Agirre Kudeatzailea: Aloña Landa Koordinatzailea: Arkaitz Apalategi Produkzio arduraduna: Mikel Albisu Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011
Oñatin.
Herriko alkate bazina? Denen alkatea izaten saiatuko nintzateke, denen iritziak entzunez eta herriagatik lan eginez, politika alde batera utziz.
Egoitzak: Beasain:
Webgunea:
Oriamendi, 32. 20200.
Posta elektronikoa:
goiberri.hitza.info
Urretxu:
goiberri@hitza.eus
Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.
Publizitatea:
Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08
Bezero arreta / harpidetzak:
607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus
04 GOIBERRI
IRITZIA
Antxiñe Mendizabal Aranburu Idazlea
Ideologietatik harago, espezieen bilakaera auxe da duela 30 urte lagun batek, gizonezko batek, Euskadiko Emakumeen Bigarren Topaketetarako ponentzia-liburua oparitzearekin batera idatzi zidan eskaintza: «Feminismoarekiko solasaldietan, gizonaren potentzialtasun eskasaren argudioarekin jarraitu beharrean, emakumeen borrokan planteamendu eta kontzientzia sakonagoak erabili ditzazun, eta mugimendu feministan barneratzeko konbentzimendua irabazten laguntzearren, agur feministaz, (izenik ez dut aipatuko)». Nonbait, feminismoa defendatzeko nire argudioak pobreak ziren oso, eta gizonekiko nire haserrea, handia. Gerora kontura naiz: ni xaxatzeko helburua zuten hitz haiek, eta baita lortu ere. Ez nuen ponentzia gehiago irakurri eta, nire lagunak nahi izango zuenaren aurka, ez nintzen inongo elkarte feministara bildu. Edozein ideologia ardatz duen bilgunetan ez naiz inoiz eroso sentitu.
H
Ideologiak sortu omen ziren gizakion sufrimenduak eramangarriagoak izan daitezen. Izan ere, balio dute errealitatea interpretatzeko; hau da, bizi gaituen egitura politiko-sozialekonomiko eta kulturalaren antolaketa eta jarduna ulertzeko, gizabanakoak, ondoren, aukeratu behar duelarik: errealitatera egokitu edo sistema aldatu. Alabaina, soziologiak aspaldi esan zuen gizakiok errealitatea desitxuratzeko joera dugula gure interesen arabera; aipatu gabe errealitatea eta gizakia etengabe aldakorrak garela. Horixe da ideologiekiko nire mesfidantzaren arrazoia. Horregatik erabaki nuen orduan neure bidea egitea. Emakumeek idatzitako literatur lanak eta saiakerak izan ditut bidaide geroztik, errealitatea inoiz bazter utzi gabe. Bakarkako bidea ez da erraza izan, ezta gomendagarria ere: gizonekiko harremanak eragin didaten kontraesanak borroka latzak piztu dituzte niregan. Feminismoaren eta beste emakume batzuen mezuek behin baino
«Espezien bilakaeran kate-begi berri bat: Mulier Sapiens»
gehiagotan jarri dute zalantzan nire emakumetasuna. Gaur egun, baina, eskertuta nago hainbat bilgunetan diharduten emakumeek egiten ari diren lanari; ez nire kezken gainean argitasun asko eskaini didatelako, nire bizipen propioetatik abiatuta, kontraesanak gaindituz aurrera egitera behartu nautelako baizik, nire izaera inoiz galdu gabe, errealitatera etengabe moldatzera behartuz. Horrela jakin dut Mulier Sapiens bat naizela edo behintzat horretan ari naizela; eta kontsignak maite dituztenentzat, erantsiko dut: «...eta harro nago!». Espezie berri hau feminismoak eragindako gizarte aldaketei eta emakumeon garapenerako lan pertsonalari zor diogu. Espezie berri honek indar fisikoaren ordez, adimena garatu du; berezko talentua erakutsi du, taldearen gainetik; pentsamendu sinbolikorako eta komunikaziorako gaitasuna bereganatu ditu, hizkuntza arruntetik haratago; eta adimen mekanikoa gaindituz, adimen emozionalaren jabe egin da. Asko sufritutako espeziea gara; horrek egin gaitu besteekiko bereziko sentikor, enpatiarako gaitasun berezia garatuz. Halere, ez ahaztu espezie bat baino gehiago desagertu dela naturaren bilakaera etengabean, Neanderthal-ak kasu. Akaso akabatuko zituen Sapiensen batek, Mulier edo Homo-ren batek. Martxoak 8-ra arte itxaron gabe, nik ez dut aukerarik galtzen etxean, lanean eta kalean aldarrikatzeko: «Gora Mulier Sapiens-a!».
GOIBERRI 05
IRITZIA
Asteko irudia
Josu Maroto
Heldu da negua Heldu da negua Goierrira! Inauterietan hotzik ez pasatzeko ez da mozorro txarra Jon Elurrena!
Elurrak atsedena eman digunean, Inauteriak ditugu ate joka. Trineoak gorde eta mozorroak aterako ditugu. Eta berriro asteburua iritsi eta gora eta behera ibiliko gara ia atsedenerako astirik gabe. Batzuek esaten dute bakoitza izan nahiko lukeenaz mozorrotzera jotzen duela: Ni ez nago ados, baina egia da batzuetan besteetan baino erosoago sentitu izan naizela mozorroaren barruan. Gustukoen dudan jantzia sorginarena da. Trapu ilun batzuk eta txapela janztearekin batera erratzarekin ia hegan irten naitekeela sentitzen dut. Guzti honi peluka gehitzen badiot inork ezagutuko ez nauela sinisteraino iritsi naiteke. Hori bai, orain arte ezin izan dut sorginkeriarik egin. Horretarako ahalmena izango banu asteburua apurtxo bat luzatuko nuke. N1-a ez nuke ukituko, nire erratzaren gainean joango nintzatekeelako Zumarragatik Donostiara, trafikoaren gainetik. Tenperatura gehiegi jaitsitakoan pixka bat altxatuko nuke edabe batekin, inauteri eta horrelako jaietan hotzik ez pasatzeko. Noizean behin nire inguruko guztiak isil araziko nituz-
ke, mugikorren dei tonuak ere, eta behin sorginkeriatan trebetasun pixka bat lortuta, baten bat katu beltz bihurtuko nuke, tarte baterako besterik ez, noski! Zuk ze mozorro aukeratuko zenuke Tere?
Idoia Luzuriaga
bat eta
Sorginarena ere ez litzaidake gaizki etorriko niri, nik ere sorginkeriak egin ahal izateko, badut horretarako beharra eta: hotza nire ingurutik aldentzeko; erratzarekin nire gorputz honetan soberan ditudan gauza txar eta gaizto guztiak bidaltzeko; lan-kontuetan etorkizun argiago eta alaitsuago bat marrazteko; inguruko jendeari madarikazioa edo «bedeinkapena» botatzeko, bakoitzari dagokiona… Baina ez, aurten ez naiz sorginez mozorrotuko, eta etxeko txikienaren eskolakoekin bat egin, eta kalderero-emakumez jantziko naiz. Han eta hemen gauzak biltzen ibili eta gero, prest daukat dagoeneko jantzia: gona zahar eta koloretsua, peluka beltza, zapi ugari, pitxi handiak eta ikusgarriak, pandero txiki bat... Ostiral arratsaldea izango da gure inauteri-eguna, eta gure herrira etortzen bazara, lehen esandako itxurarekin topatuko nauzu kalean gora eta kalean behera, urtetik urtera handitzen ari den mozorro-desfile inprobisatuaz gozatzen, egun horretarako apaintzen diren tabernatan muturra sartzen eta lagunekin disfrutatzen. Bai.
bat
Tere Madinabeitia
Ni inauteri zalea naiz. Beti izan naiz, eta beti izango naiz. Niri ere gustatzen zait mozorroak beste nortasun batez «janzteko» ematen duen aukera eta hurrengo urtean zer gertatuko den ez badakit ere, aurten bai, mozorrotuko naiz.
06 GOIBERRI
ERREPORTAJEA
Alokairuaren olatu gainean Partikularren arteko autokarabanen alokairua kudeatzen dute Areavan plataforman Urretabizkaia anaiek. Maialen Igartua Azken urteetan igo egin da alokairurako joera, batez ere, krisiagatik. Autokarabanen eremuan, esaterako, alokairua %10 igo zen espainiar estatuan 2013tik 2014ra. Goranzko olatua aprobetxatuz, Areavan enpresa sortu dute Legorretako Borja eta Markel Urretabizkaia anaiek. Interneteko plataforma bat da Areavan, eta euren autokarabana alokairuan utzi nahi dutenek iragarkia jar dezakete bertan. Plataformaren funtzionamendua sinplea da. Autokarabanen jabeek orrian erregistratu behar dute lehenik, eta iragarkia jarri: argazkiak, testu labur bat eta prezioa nahikoa dira. Halako ibilgailu bat alokairuan hartu nahi dutenek, berriz, webgunean sartu eta interesatzen zaien autokarabanaren aurre erreserba egin dezakete. Jabeak aurre erreserba hori onartzen duenean, erreserba behin betikoa bihurtzen da. Eta hor hasten da Urretabizkaia anaien lana: erreserba behin betiko bihurtzen denean %40a aurrez ordaindu behar du erabiltzaileak, eta Areavan enpresaren bidez egiten da ordainketa. Dirua erabiltzaileengandik ibilgailuaren jabearengana mugitzeaz arduratzen dira, eta %10eko komisioa kobratzen dute kudeaketagatik.
«Behin hasierako ordainketa eginda, bi aldeak harremanetan jartzen ditugu, eta haien esku geratzen da aurrerantzekoa», azaldu du Borjak. Dena den, edozein arazo edo zalantza izanez gero, ahal duten neurrian laguntzen saiatzen dira. «Euskarri bat izaten saiatzen gara», adierazi du Markelek.
Dirua aurrezteko modua Norberak bere kabuz alokatzearekin alderatuta, hainbat abantaila eskaintzen ditu Areavan plataformak Urretabizkaia anaien hitzetan. Ikusgarritasuna da bat. «Lan handia egiten dugu Interneten gure orria ahalik eta jende gehienari iristeko, eta horrek balio erantsia ematen dio zerbitzuari», azaldu du Markelek. Izan ere, Interneteko eskaintza handia da, eta garrantzitsua da besteen artean nabarmentzeko gai izatea. «Gure plataformaren bidez, jabeek ia ezer egin gabe, erabiltzaileak euren autokarabanaraino iristen dira». Beste abaintaila bat bitartekaritzak eskaintzen duen ziurtasuna da. Bitartekariak bi aldeen inguruko informazioa izaten du, eta Markelen ustez horrek zailago egiten du batak bestea engainatzea. «Inor tartean ez badago, zeinek ziurtatzen dizu ez dutela zure karabanarekin ihes egingo?». Partiku-
larren arteko alokairua, gainera, merkeagoa da autokarabana enpresa bati alokairuan hartzea baino. Markelen arabera, %20 eta %30 bitartean aurrezten da. Bestalde, bitartekarien bidez egin edo ez, alokairuak berak ere hainbat abantaila ditu Urretabizkaia anaien ustez. Batetik, autokarabanen jabeentzat. «Jendea ez da konturatzen zenbat diru jaso daitekeen autokarabana geldi eduki beharrean norbaiti alokairuan utzita; kalkuluak ateratzen dituztenean harrituta geratzen dira», adierazi du Borjak. Bestetik, erabiltzaileentzat ere merkeagoa da alokatzea erostea baino. «Zertarako gastatu 60.000 euro autokarabana bat erosten, urtean hogei egunez bakarrik erabiltzeko? Askoz merkeagoa da alokatzea», adierazi du Borjak. «Guk alokairuaren alde egiten dugu apustua, eta ez jabetzaren alde».
Alokairua gorantz doa Urretabizkaia anaien hitzetan, hiri handietan ohikoagoa da partikularren artean alokatzeko ohitura. Horregatik, hasiera batean Bartzelonan eta Madrilen jarri zuten enpresaren begirada. Izan ere, Euskal Herrian negozioa aurrera eramatea zailagoa ikusten zuten. «Hemen itxiagoak gara, eta ez gara hainbeste fidatzen gure gauzak alokatzeko orduan». Azkenaldian Euskal Herrian ere alokatzeko joera gora doala ikusi dute, ordea.
GOIBERRI 07
ERREPORTAJEA
Ezkerrean, Borja eta Markel Urretabizkaia anaiak. Goian, www.areavan.com plataforma.MAIALEN IGARTUA
Irailean jarri zuten martxan plataforma. Ideia atzeragotik dator, ordea. Merkatua eta aukerak aztertuz hasi ziren, eta autokarabanekin aukera polita zutela ikusita, ideia garatuz eta forma emanez joan ziren. Goiekik, esaterako, proiektu berritzailearen saria eman zien iaz. Ordutik hainbat buelta eman dizkiote ideiari, eta hala jarraituko dute, gutxika hobetuz. «Interneteko enpresetan etengabeko garapena behar da».
Hurrengo pausoak
Espainiar estatuan %10 igo zen autokarabanen alokairua 2013tik 2014ra bitartean Urretabizkaia anaiek %10eko komisioa kobratzen dute kudeaketa lanak egiteagatik Irailean jarri zuten martxan plataforma, eta etengabe hobetzen eta garatzen ari dira
Markelen hitzetan, erabiltzaileen konfiantza ezinbestekoa da negozioak funtziona dezan. Bide horretan, online reputazioa izeneko kontzeptua garatzen ari dira plataforman txertatzeko. Erabiltzaileek alokatu duten ibilgailua baloratu ahalko dute, eta jabeek erabiltzaileak. «Jabe batek ikusiko du, esaterako, erabiltzaile batek bost aldiz alokatu duela autokarabana bat, eta ongi itzuli duela». Halakoak ohikoak izaten dira hotelak erreserbatzeko webguneetan, esaterako. «Erabiltzaileak askoz gehiago fidatzen dira beste erabiltzaileen iritziez enpresak esandakoaz baino», adierazi du Markelek. Momentuz enpresa batekin harremanetan daude, balorazioa emateko zerbitzua Areavan plataforman erabilgarri jartzeko.
08 GOIBERRI
ASTEKO GAIA
Lurraren inauteria Urretxuko Lurra dantza taldeko kideek Euskal Herriko inauteri ezberdinak baserriz baserri eramaten dituzte urtero. Mozorroturik, dantza saioa egin eta janaria eskatzen dute. Aurten Berriozarko Txolin dantza egingo dute, bihar. Maialen Igartua Urretxu Tolosan bakarrik ez, Goierrin ere ospatzen dira inauteriak. Herri gehienetan bihar mozorrotuko dira haur eta helduak. Urretxun esaterako, Lurra dantza taldeak dagoeneko 25 urte daramatza inauterietan herria girotzen. 1990ean hasi ziren mozorroa soinean jantzi eta Euskal Herrko inauteri ezberdinak jendeari erakusten. Hasierako urteetan asteartez ospatzen zuen inauteria Lurrak. 1995ean, berriz, larunbatez mozorrotzen hasi ziren. Goizean baserriz baserri joa-
ten ziren, arin arina eta fandangoa dantzatu, koplak abestu eta janari eske. Bildutako janarekin bazkaria egiten zuten eguerdian, eta arratsaldez Urretxuko kaleetan egiten zituzten inauterietako dantzak, mozorrotuta. «Urte batzuk pasa genituen horrela, baina konturatu ginen larunbat arratsaldez herriko beste talde batzuek ere egiten zituztela ekitaldiak», adierazi du Oier Perez taldeko kideak. Hala, 2002az geroztik goizean goizetik mozorrotzen dira, eta herrian dantza egin beharrean,
baserriz baserri eramaten dituzte Euskal Herriko txoko ezberdinetako inauteriak. Santa Barbara inguruko baserrietan egiten dute erronda, 09:00etan hasi eta eguerdi aldera arte. Dirurik ez dute eskatzen, jana baino ez. «Batzuek arrautzak ematen dizkigute, besteek ogia... bakoitzak ahal duena». Baserri batzuetan, gainera, hamaiketakoa ere ematen dietela azaldu du Perezek. Oinez ibiltzen dira baserririk baserri, eta guztira hamar bat pasatzeko denbora ematen die. «Dantza saioa egiten dugu
baserri bakoitzaren aurrean, eta bertakoekin ere egoten gara, kontuak esaten». Orokorrean harrera ona izaten dutela dio Perezek. «‘Norbait akordatzen da gurekin!’ esaten digute askotan baserritarrek; oso ongi hartzen gaituzte».
Inauteri ezberdinen bila Lurrako kideek oraindik ere jarraitzen dute baserrietan bildutako janarekin bazkaria egiten. Arratsaldean, berriz, dantza saio bat eskaintzen dute Urretxuko plazan, kaletarrek ere ikuskizunaz gozatzeko aukera
GOIBERRI 09
ASTEKO GAIA
izan dezaten. «Festa giroan ibiltzen gara, eta oso ongi pasatzen dugu». Urtero inauteri ezberdinak bilatzen saiatzen dira, urtero dantza berriak egiten. «Ez errepikatzen saiatzen gara, eta jendearentzat hain ezagunak ez diren inauteriak herrira ekartzen». Azken hiru urteetan, esaterako, Tuterako polka (Nafarroa), Lamiako inauteria(Bizkaia) eta Amezketako (Gipuzkoa) talai dantza egin dituzte.
Aurten Txolin dantza Aurtengoan Berriozarko (Nafarroa) Txolin dantza ekarriko du Lurra dantza taldeak Urretxura. «Bertako dantzariei galdetu genien nola egiten zuten, eta ikasten jardun gara», adierazi du Perezek. Guztira 40 lagun inguru joango dira baserriz baserri, hamabost bat heldu eta gazteak. «Dantza taldeko gaztetxoek ere horrelako ekintzetan parte har dezaten saiatzen gara». Txolin Berriozarko historiako pertsonaia bitxia da. Felix Sa-
rasa izenez, Txolin ezizena jarri zioten ardoari eta parrandari zien zaletasunagatik. XVIII. mendearen amaieran jaio zen Berrigoitin, Artikara ezkondu zen, eta hango alkatetza lortu zuen. Frantsesen okupazio garaian, 1810ean, matxinatu egin zen Txolin, eta frantsesek 2.000 duroko saria eskaini zuten gerlaria harrapatzearen truke. Pertsonaia «gerlati, euskaldun eta parrandaria» gogoratzen dute Txolin Berriozarren. 1987az geroztik bera da Berriozarko inauterietako konpartsaren burua. Kanta eta dantza propioak ere baditu Txolinek. Bestalde, txatxoak, sorginak eta frantsesak dira konpartsaren gainontzeko pertsonaiak. Konpartsako kideez jantzita, Berriozarko inauteria irudikatuko dute Lurrakoek bihar Urretxun. Baserriz baserri joango dira Txolin, sorginak, txatxoa, baita frantsesak ere. Bildutako janarariarekin bazkari ederra egin ondoren, arratsaldean plazan egingo dute dantza.
Ezkerrean Lurra dantza taldea Urretxuko baserri batean dantzan, 2011n. Eskubian, taldekideak Urretxuko plazan, duela bi urte. GOTZON ARANBURU /
Txolinen abestia
ASIER ZALDUA
egu gorrian gaudela heldu zaigu ihautea kaitzatik atera behar zure mozorroa. Aitzakia ona dugu giro onean omenduz Txolin gerrilaria gizon ausartia. Dantza zazu Txolin gerrilaria, dantza zazu Txolin arin parrandari ez egin uko uzkur zazu Txolin frantses minutuko zertarako duzu hainbeste trabuko. Artikako alkatea gizon sutsu txit prestua frantsesen kontran aritua jo ta ke borrokan. Euskaldun zintzoa bera arma biren jabea trabukoa ta euskara gerri ta mihian. Dantza zazu Txolin gerrilaria, dantza zazu Txolin [...]
N
«Batzuek arrautzak ematen dizkigute, besteek ogia... bakoitzak ahal duena» «Ez errepikatzen saiatzen gara, eta hain ezagunak ez diren inauteriak herrira ekartzen» Oier Perez
Lurra dantza taldeko kidea
10 GOIBERRI
GAZTEAK
Erasmus+ programari buruzko jardunaldia egingo dute bihar goizean eta arratsaldean Beasainen, Igartzako jauregian. KAEBNAI
Gazteak mundura ateratzeko modu bat da Erasmus+ Eskeine Legorburu Beasain «Mundura atera, gure mugak apurtu, diskriminazio kontzeptuarekin amaitu eta gazteen ikuspegia aldatu; beste herrialde batzuetako gizartea eta kultura ezagutzen da, dauden ezberdintasunak eta berdintasu-
Babeslea
nak, eta Europar tolerantzia lantzen da. Aniztasuna lantzeko eta garatzeko oso programa aberatsa da Erasmus+». Halaxe zehaztu du Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Erasmus+ programaren ardura duen Kaebnai elkarteko Alvaro Pelayok.
Europar Batasunak programa honetan bildu ditu orain arteko zazpi mugikortasun programa, eta Kaebnai elkartea arduratzen da programa horiei buruzko informazio emateaz. Besteak beste, hitzaldien bidez egiten dute hori, bihar Beasainen (Igartzako jauregian) egingo duten bezala. Egun osoko jardunaldia izango da, bi txanda izango dituena: goizekoa eta arratsaldekoa. Goizeko saioa informatiboa izango da, gazteei eta euren gurasoei zuzenduta, eta arratsaldekoan proiektu ezberdinen in-
guruko azalpenak emango dituzte. Goizeko saioa 11:00etan hasiko da eta gazteek eskura dituzten ekintzen eta aukeren berri emango dute. Ordu eta erdiko saioa izango da eta atsedenaren ondoren Europar Bolondres Zerbitzua eta Gazte Trukaketak azalduko dituzte, 13:00etan. Arratsaldeko saioa 16:00etan hasiko da eta Erasmus+ programaren aurkezpen orokorraren ondoren proiektuen sorkuntzan sakonduko dute ordu betez (16:30ean hasita). Jardunaldiaren amaierarako gorde dute parte hartze gehien sortu dezakeen zatia. Izan ere, 18:00etan hasi eta ordu betez, proiektu praktikoen inguruan hitz egingo dute. «Ideia edo proiektu bat garatu ahal izateko edo diseinatzeko zein aukera dituzten azalduko dugu eta lantegi txiki bat egingo da, jardunaldian parte hartuko dutenen artean ideia ezberdinak transmititzeko». Azken atal honetan Europa mailako «proiektuak eta errealitateak» ezagutzeko aukera izango dute gazteek.
GOIBERRI 11
MOTZEAN
Aurora Iturrioz
Administrazioa eta gizarte zibila lotu dituzue.
Berdintasun teknikaria
ÂŤGoierri garaia erreferentea da Gipuzkoan berdintasunaren alorreanÂť Miriam Luki Zumarraga Aurora Iturriozek (Ordizia, 1978) Urola Garaia Mankomunitateko Berdintasun teknikari izateari utzi berri dio. Hiru urte eta erdiko ibilbide oparoa egin du Ezkio-Itsasoko, Legazpiko, Urretxuko eta Zumarragako mankomunitateko berdintasun teknikari lanetan Uggasa garapen agentziaren baitan. Orain, Gipuzkoako Foru Aldundira doa arlo berean lanean jarraitzea. Etxetik hurbilago egongo den arren, penaz utzi du Goierri garaia.
Berdintasun politikena arlorik gazteena da administrazio publikoan eta asko dago oraindik egiteko, baina, gaur-gaurkoz, Goierri garaia erreferente da Gipuzkoan berdintasunaren alorrean. Esate baterako, elkar trukerako espazioak sortu ditugu Jabekuntza Eskolan. Finean, emakumezkoen eskaera bati erantzun diogu eta berdintasun prozesuei ekin diete, jabetze prozesuei ere bai.
Zer eman dizu urte hauetan Goierri garaian egindako lanak? Ni feminista naiz, militantziatik iritsi nintzen administrazioaren barruan lan egitera. Militantzian arituta gaizki dagoenari azpimarra egiten zaio eta administrazioan esandako horri guztiari bidea eman ahal zaiola ikustea gauza handia da; nire militantzia berretsi dut.
Nolakoa da orain hiru urte baino gehiago Goierri garaian, berdintasunaren esparruan, aurkitu zenuenaren argazkia?
Zure agurra hitz batean laburbildu beharko bazenu, zein hitz erabiliko zenuke?
Orduantxe lortu berri zuten Jabekuntza Eskolaren egoitza erabiltzeko baimena, Zumarragan. Beldur Barik programarekin lanean hasita zeuden. Indarkeriaren kontrako protokoloa eginda zegoen baina martxan jarri gabe... Oinarriak jarrita zeuden arren, guztia abiarazteko tenorean iritsi nintzen berdintasun teknikari lanpostura.
Esker ona. Eskerrik beroenak eman nahi dizkiet Uggasako emakumezko lan talde zoragarriari, laguntasunagatik eta nork bere lanean berdintasuna integratu duelako. Eskerrak, baita ere, politikariei erakutsi didaten konfiantzagatik. Eta, nola ez, eskerrik beroenak gurekin lanean aritu diren emakumezko zaindari, immigrante zein gazteei, besteak beste.
Aurora Iturrioz hiru urte eta erdiz izan da berdintasun teknikaria. J.Z
Aurretik emandako lorratzei segida eman zenieten, horrenbestez? Bai, hori da. Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren lanketa prozesu ba-
ten barruan kokatu behar da. Aurretik, Laura Gomez bailarako berdintasun teknikari izandakoak jarritako oinarrietatik abiatu genuen oinarri horiek edukiz betetzeko bidea.
12 GOIBERRI
GARAI BATEAN
Egungo Zumarragako Trintxera azpiko tunelaren eta Norteko Trenbidearen eraikuntza, 1863. urte inguruan. JUANJO OLAIZOLA FUNTSA
Norteko trenaren errailak Trenbideekin lotutako Gipuzkoako argazki zaharrena da Zumarragan 1863. urtean ateratakoa.
Miriam Luki Zumarraga Norteko Ferrokarrilaren Gipuzkoako zatiaren lanei 1858. urtean ekin zieten. Donostia eta Beasain arteko zatia nahiko erraz egin bazuten ere, zailtasun handienak Beasaindik aurrera sortu ziren. Ondorengo 40 kilometroetan ingeniaritza lan pisutsuak egin zituzten, hala nola, Ormaiztegiko bidezubia edo Oazurzako tunela Aizkorri azpitik. Gipuzkoa barruko orografia malkartsua zulatzeko zein lotzeko pikotxak, palak eta bolbora baino ez zuten garai hartan. Lanen zailtasunak eraikuntza konpainia txikien porrota eragin, eta Norteko Konpainiak Gouin et Cie enpresaren esku utzi zuen lanen amaiera. Hain zuzen, Zumarragako zatia eraikitzen hasi zirenean egin zuten aldaketa. Goiko argazkia 1863.
urte inguruan aterata dago, bertan egun Trintxera dagoen eremua ikus daiteke. Trenari lotutako Gipuzkoako argazki zaharrena dela dio Juanjo Olaizola Azpeitiko (Gipuzkoa) Trenbidearen Museoko zuzendariak.
Lurrun-lokomotora Argazkian burdinbidearen eraikuntza lanak ikus daitezke. Lurrun-lokomotora bat agertzen da; gisa horretako lokomotorak zama trenak arrastatzeko erabili ohi zituzten. Langileak, bien bitartean, Eitzagako tunela eta Zumarragako geltokia lotuko zituen trintxeraren eraikuntza amaitzen ari dira. Norteko Ferrokarrilaren IrunMadril lerroa Donostian inauguratu zuten 1864. urtean. Proiektua zabalagoa zen, izan ere, Madril-Paris lerroaren zatia zen.
GOIBERRI 13
GURE LURRA
Agroekologiaren bidean Euskal Herriko bio-baserritar agroekologikoen eta herritarren kolektiboa da EHKOlektiboa. Ekologikoaren araudiari ikuspegi sozioekonomikoa eta kulturala gehitu nahi izan dizkiete, zigilu berri bat sortuz, bereizteko. Ane Arrieta Olaberria Euskal Herriko bio-baserritar agroekologiko eta herritarren kolektiboa da EHKOlektiboa. Euskal Herriko bio laborariak eta herritarrak dira elkarteko kideak, eta laborantza bio-ekologikoa, bertakoa, etxaldekoa eta herrikoa bultzatzen dute. Kolektiboki identifikatuak izan nahi dute, herritarrek ezagutu, eta merkatu handien dinamiketatik positiboki desberdintzeko. Agroekologiaren kontzeptu zabala definitu eta lurraldea kontuan izanik, agroekologia garatu nahi dute, lurralde ezberdinetako harrema-
nak sustatzearekin batera. Goierritar batzuk ere badaude kolektiboaren barruan; tartean da Aitor Aranburu olaberritarra.
Agroekologia
Goian, kolektiboaren logoa. Behean, kolektiboaren bilera batean, eskuinetara, Aitor Aranburu. EHKOLEKTIBOA
ÂŤEkologikoaren araudiari ikuspegi sozioekonomikoa eta kulturala gehitu nahi genion: bertakotasuna, tamaina, lan baldintzak... Horregatik barne araudi bat egin dugu. Esaterako, ganadua duenak, janak etxekoa izan behar du nagusiki, baina erosten dena ere (pentsua adibidez.) Euskal Herrikoa izan behar da portzentai bate-
an. Salmentak ere gertukoa izan behar du, bertako arraza eta landare barietateak erabiltzea bultzatzen da, ingurumen neurriak, langilerik badugu euren baldintza sozialak... Eta araudi ekologikoa betetzeaÂť, dio Aranburuk.. Aurten, gizarteratzea eta bazkide berriak egitea dute helburu, orain arteko sailkako bilerak eginez. Baserritarrez gain, bestelako herritarrak ere izan daitezke kide. Kolektibo horretako kideen produktuek, ekoiztu den baserriaren izena eta irudikoaren tankerako logoa izango dute.
14 GOIBERRI
INTERNET
saretik gipuzkoangazte.eus
Sarean ikusia
Klik
Euskalbar, 200 mila aldiz jaitsia
Gazteentzako zerbitzua azteei eta gazteria arloko profesionalei zuzendutako informazio guztia biltzen duen webgune berritua du Gipuzkoako Foru Aldundiak. Izan ere, gipuzkoangazte.net webgunea zenaren jarraipen moduan, baina itxuraz eta edukiz berrituta, gipuzkoangazte.eus ataria aurkeztu dute orain. Webgunearen arduradunek azaldu dutenez, «erabiltzeailearekin interakzioa hobetu da, sare sozialak modu erabilgarrian txertatu dira eta bilatzaileen lehen postuetan azaltzea
G
ziurtatu da, erabiltzaileak informazioa erraz aurki dezan». Horrez gain, itxura «mordeno eta garbia» eman nahi izan diote, erabilgarritasuna hobetuz.
Informazio gune zabala Webgune berrituak gazteria arloko informazio zabala eskaintzen du. Hala, Gaztearia Zuzendaritzaren zerbitzu eta programak, tramiteak elektronikoki egiteko aukera, udaleku eta gazte oporraldietan izena ematea, diru laguntzak eskatzea, aldundiaren aterpetxeetan erreserbak egitea, eta beste hainbat aukera eskaintzen ditu.
Korrika 19ren informazioa, mugikorrean Korrika 19ren inguruko informazio guztia uneoro eskura izateko erreminta berria atera dute: mugikorrerako Korrikaren aplikazioa. Korrika kulturalaren agenda, ibilbidea, bideoak, argazki lehiaketa eta abar ikus daitezke bertan. Eta Korrika abiatzen denean, unean uneko egoera ezagutzeko aukera emango du: lekukoa non doan, zein distantziara dagoen... Doan deskargatu daiteke Play Storen edota APP Storen. korrika.eus
Euskarazko hiztegiak eta baliabideak biltzen dituen Euskalbar Firefox nabigatzailearentzako tresna-barrak marka berria lortu du: 200 mila deskargako muga gainditu du dagoeneko. 2006. urtean argitaratu zuten Euskalbarren aurreneko bertsioa. Harrezkero, dozenaka eguneratze izan ditu; egun, 4.1 bertsioa dago eskuragarri. euskalbar.eu
Mendizaleak ere sarean Aizkorri Mendizale Elkarteak webgune berrituarekin hasi du aurtengo urtea. Bertan, orain arteko ibilbideen informazioa eta argazkiak, datozen irteeren egutegia edota elkartearen 50 urteko historiari buruzko informazioa aurki daiteke. Mendiko federatu txartela on-line egiteko aukera ere ematen du. aizkorrime.org
GOIBERRI 15
MOTZEAN
Lilatoian parte hartuko duten Segurako hainbat korrikalari. GOIBERRI
Seguratik Lilatoira, batuta Lilatoira ehunka emakume goierritar joaten dira urtero. Segurako Udalak, lasterketan parte hartzekoak diren emakumeak batu eta taldea sortu du, behin taldea eginda, baliabideak eskaini eta eurek nahi duten erara kudeatzeko. Ane Arrieta Segura Segurako Udalak, martxoaren 1ean egingo den 26. Lilatoia egiteko asmoa duten emakumeak batu ditu, batez ere, elkarren berri izan dezaten. Horretarako, urtarrilaren 21erako bilera bat deitu zuten, Aurten bai Lilatoia! Nahi baden posible den! lemapean. ÂŤBeste urte batzuetan, Lilatoian segurarrekin elkartu eta sorpresa hartu dugu, ez genekielako beste inor herritik joatekoa zenik. Gure asmoa, herriko parte hartzaileek elkarren berri izan eta udalaren aldetik baliabideak eskaintzea da. Hortik aurrerakoa, taldeak erabakiko
duÂť, dio Estibalitz Ripa udal teknikariak. Bilerara dozena erdi lagun azaldu ziren, baina guztira 25 lagun inguru behintzat joatekoak direla ikusi zuten.
25 inguru, Seguratik Horregatik, udalak autobusa jartzeko aukera egon daitekeela, eta partehartzaileek hala nahiko balute, udalak autobusa jartzeko laguntzak eman ditzakeela azaldu zuten. Lilatoirako entrenamenduak egoki egiteko gida non aurki daitekeen, aplikazioen berri eta beste informazio baliagarri batzuk ere eman zituzten bileran.
Udalak Whatsapp talde bat sortu du, bilerara joan zirenekin eta Lilatoira joateko asmoa duen edonor sar daiteke bertan. Honi, nahi dioten erabilera emango diote taldekideek: korrika egiteko hitzorduak egiteko, Lilatoiko poltsak jasotzeko gelditzeko, argazkia ateratzeko... Horrez gain, udala, taldearen proposamenak jasotzeko prest dago. Segurako Udalaren Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasun Planean zehaztutako puntu baten harira jarri dute martxan egitasmoa. Segurako Berdintasun Plan hori EAEko Emakumeen eta Gizonen Ber-
dintasunerako VI. Planean oinarritu dago. Plan horren barruan, gobernantzak hobetzeko neurriak eta eskuhartze ardatz batzuk daude, eta eskuhartze ardatz horien artean, balioen aldaketa eta emakumeen ahalduntzea daude. Hor, ahalduntze kolektiboaren aldeko laguntza emateko irizpideen artean, emakumeak kirolera hurbiltzeko ekintza bat dago: Lilatoian parte hartuko duen emakume korrikalari talde bat sortzeko kanpaina abiatzea eta baliabideak eskaintzea. Horixe egin du udalak, eta batuta daude Lilatoizaleak.