Goiberri 144. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

144. zenbakia. 2015eko apirilaren 24a

Ion Izagirre Txirrindularia

«Gogotsu nago Girora joateko» 8-9

Ion Izagirre aurtengo Euskal Herriko Itzuliko erlojuaren aurkako proban. ANGEL ELORTZA

Iñaki Belamendia 3 Iritzia 4-5 Lurra dantza taldeak 50 urte 6-7 Euskal Udalekuak 10 Arrantza garaia 12-13 Udaberriko elikadura 13 Franco bisitan CAF-en 16-17

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MoTZEAn

Iñaki Belamendia Lazkaoko udaltzaina

«Polita izango litzateke gaitzik gabeko mundua» Mikel Albisu Lazkao Lazkaoko udaltzaina eta Antzar Korrikalariak taldeko kidea da Iñaki Belamendia (Lazkao, 1972). 15 maratoi ditu eginak.

Festak gainean ditugu, zein duzu buruhausterik handiena?

Prestaketak: barrakak, kaleko postuak, trafiko aldaketak, aparkaleku itxiera... Festetan ordu gehiago lan egiten dugu, baina, iskanbilarik gabe joaten badira, guk pozik.

GOI B ERRI

Sex Pistols-ekin nabil erabat kateatuta.

Abesti bat.

Oraintxe entzuten ari naizena, AC/DCren, You shook me all night long.

Janari bat.

Amak prestatutako arraina saltsan. Maritxu sukaldari ederra dugu.

Zein maratoi egingo zenuke?

Edari bat.

Tokiokoa, kultura berri bat ezagutzeagatik.

Amets bat.

«Lanean lau alkate ezagutu ditut, eta bereiena oso lan gogorra iruditzen zait» Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Loinaz Agirre Kudeatzailea: Aloña Landa Koordinatzailea: Arkaitz Apalategi Produkzio arduraduna: Mikel Albisu Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Musika talde bat.

Gutxi, baina, tarteren bat ateratzen dugu. Añejoaren kalitate kontrola egin beharra daukagu.

2012an familiarekin joan ginenen New Yorkera, eta bertan behera geratu zen. 2013an itzuli ginen, korrikalariok bakarrik,

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

Asterix eta Obelix-en komikiak; umore pixka bat behar dugu.

Jaietan gozatzen al duzu?

Egindakoetan gustukoena?

MIKEL ALBISU

eta oso hunkigarria izan zen.

Pelikula bat.

Amelie, umore ederra du.

Liburu bat.

Urteko ardoa, lagunartean.

Polita izango litzateke gaitzik gabeko mundu bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

2012an, arreba New Yorkeko maratoira etorri izana, gaixo egon ondoren.

Goierriko txoko bat.

Intxustiko iturria, kukua entzunez ur trago bat egiteko.

Herriko alkate bazina...

Lanean lau alkate ezagutu ditut, eta beraiena oso lan gogorra iruditzen zait.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.hitza.info

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Beratasun, samurtasun piska bat... gunotan, udaberriko garai ederroz, izadiko pasarte hunkigarriez gozatzen ari naiz. Ingurua berpizten ari da, eta horrek, izadia bezala, neu eraberritzeko eta biziaren beteaz gozatzeko egokiera ematen dit. Zoragarri da konturatzea guztioi garai honek, erne eta barrua prest egonda, amesteko zenbat ate irekitzen dizkigun.

Gaur «dispertsioa, sakabanatu, noraezean» bezalako hitzak entzuten ditut albisteetan; adiera jakin baten adierazle dira, egoera desberdinen adibide garbi. Niri honako hitzok entzutean, arazo sakon baten erakusgarri direla iruditzen zait, gizakia, lasterraren lasterrez biziz jasaten ari den ondorio latzen isla: gure eskubideak edozeren gainetik aldarrikatuz betekizunak ez egoki ematearen erakusgarri garbi. Ez nabil norberak, ekintzen bidez, aurrera

E

eraman beharreko betekizunez bakarrik, nire ustez, eginkizunik handiena gure bizian «izana» da, egiazko gizakia izatea, alegia, norberari egokitu zaion herri, inguru, ingurunearekin bat eginez gizaki eragile izaten jakitea. Askok pentsatzen dute «izan» aditzak ez duela horrenbesteko garrantziarik, aditz soila dela, baina «izan» horrek zipriztintzen ditu gure eguneroko jarduneko ekintza, pentsamendu, emozio eta sentipen guztiak.

Presaz ekintzak aurrera eraman nahian gabiltza, batzuetan harro eta erasokor, bestetan, uzkur eta ikarati, gizakia aurrera jo nahian dabil, eta batera zein bestera ez du asmatzen; helburu batzuk burutzen ditu, baina barrua ez du asebetetzen, izatea bere betean bizitzen ez duelako, ez diolako orainari dagokion arreta eskaintzen, biziarekin talka eroan dabilelako, beti. Norberarekiko samurtasuna, beratasuna falta zaio izatearekin bat egiteko.

Samurtasuna behar dugu eta barrua ez dugu lasai, ez dago bakean, ez dugu bat egiten denarekin, gertatzen zaigun guztia da arazo, bestea da errudun, gure ego-ak, sortutako irudi faltsuaren bidez, egokitutako egoeretan ikustarazten digu erruduna, eta indarra biziaren ederrean eman baino, deskalifikazioan eta irainean jartzen dugu; non daude hitzez, ekintzez, erakutsi beharreko benetako fereka samurrak? Non, bihotzez eman beharreko besarkadak? Non, lagunekin txutxumutxean aritu baino, jokabide eraikitzaileetan elkarrekin partekatu beharreko benetako hitzak? Non, hitzok adieraztean, gure gorputzak eta espirituak agertu beharreko garden-

tasuna? Non, ukabilak baino, eskuak zintzoki luzatzeko borondate zintzoa? Txikitatik dakigu zein garrantzitsu den samurtasuna, eta noizko, utzi nahi dugu premiazko behar hauxe? Samurtasuna ez da saltzen, gure baitan dago, gure barruak eman digu berau betidanik, horretarako sortuak izan ginen, samurberak izateko, ez gizarte honek, erakutsitako jokabide agintzaile eta oldartzailea geureganatzeko.

Kendu zure estalkia, izan zeu, benetako zeu, ez egoera bakoitzerako asmatzen dituzun mozorro horiek, haiek ez dira zure egiazko izanaren erakusgarri.

Erreparatu naturak berak uneoro loratutako bizian, isilean egindako lan geldo, baina hunkiberan; geu harritzen gaitu, gugan etengabeko esnatzea gerta dadin, gure izate samurra eta bihozbera berreskuratzeko, txikitako naturaltasuna loratzeko, egiazki garena erakusteko. Jo zure bihotzera, aditu zure taupadak, sentitu zugan dagoen bizia, arnastu une horixe, orain hori, pentsatu gabe, bakarrik une horretan izanez… jabetu bizira negar malkotan etorri zinen moduan, erne eta bizi aurkeztu zintzaizkiela gurasoei. Halaxe nahi du Biziak, modu eder eta samurrean aurkez zakizkien besteei, opari maitagarri gisa.

Ea ahalegin horretan zortea duzun, hori nahi nuke, benetan.

Jaso bihotzez besarkada berosamurra.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Salbu gaude!

50 urte bete ditu Lurra dantza taldeak. Eta Irrintzi taldeak bihar larunbata eskainiko du urteroko bere emanaldia, Dantzatzen duen herria ez da inoiz hilko lelopean.

Nahikoa da. Bata bestearen atzetik ari dira azaleratzen: orain bat, gero bestea... Eta azkena, Nazioarteko Diru Funtsaren buru izandakoa? Amnistia fiskalaren sasoia probestu omen du dirua zuritzeko. Noraino iritsi behar ote dugu? Nor izango ote da hurrengoa? Badirudi egunerokoa bihurtzen ari zaigula.

Azken aldian oso gertutik jarraitu dituzte hedabideek Ratoren etxetik bulegora dauden 100 metro eskasak. Badaezpada ez zen oso urruti kokatu. Baina hortxe ikusi dugu, Espainiako Alderdi popularreko buruzagi pisutsuenetako bat, eskuburdinak jarrita, komisaldegitik sartu-irtenean.

Zer ote da: alderdi popularraren gainbeheraren hasiera? Ez al zen gainbehera lehenago hasi eta orain orduan egindako narraskeria guztiak agerian geratzen ari al dira? Kontatzen hasita ez dira bat eta bi bakarrik. Zer ote diote alderdi popularreko betiko boto-

emaileek? Langile arrunta alde batetik eta bestetik itotzeko prest daude eta horrelako dirutzak dituztenak, ez al dira gertuagotik zaindu behar? Bankuak diruz hornitzen dituzte milioika euro emanez, eta bere hipotekaren hilabete bateko kuota ordaindu ezin duena etxea galtzeko zorian jartzea, parekoak ote dira?

Eneritz Gorrotxategi

bat eta

Bistan da ez direla parekoak. Bistan da desoreka handia dela.

Eta nola ez asaldatu, sumindu, haserretu, nazkatu, nardatu, gogaitu, atsekabetu, aspertu, nekatu‌ halako gertakari eta berrien aurrean! Sentipen logikoak, justifikagarriak, arrazoizkoak eta ulergarriak dira denak ere. Baina sentipen horien itsaso nahasiaren olatuetan galdu ordez, saia gaitezen prismatikoak norabide egokian jarri eta gure kostaldeetako faro argitsuenak bilatzen.

Eta ez! Ez naiz ari inondik ere ustelkeria kasuei garrantzirik kentzen, ezta ez daudenik eta gehiegi ez direnik esaten ere. Larria da!

Bakarra, txikiena izanda ere, salagarria bezain onartezina da. Horra arte ez dut uste inork ezer zalantzan jar dezakeenik. Baina iruditzen zait, Espainiako komunikabide eta eztabaida publikoetan ustelkeria kasuek duten presentziarekin gureak ez diren gaiak lehenengo planora ekarrita, norabidea desbideratuta gabiltzala.

Ez gaitezen engaina! Ustelkeria ez da goierritarrok, gipuzkoarrok edo euskaldunok dugun arazo larrienetako bat. Gure arazoak beste batzuk dira. Gure arazoak askoz gehiago ikusten ditut nik fiskalitateari buruzko eztabaidetan (edo fiskalitate eskumenak kendu

bat Ion MuĂąoa

nahi dizkigutenetan), eredu sozioekonomikoari buruzko planteamenduetan, hezkuntza kontuetan, ongizate mailari eusteko erronketan, euskal naziogintzaren planteamendu politiko ezberdinetan, euskararen gaineko jardunbideetan, etab.

Baina Rato, Barcenas, GriĂąan eta antzeko pertsonaia lotsagabe-lapur batzuen gainean fokoa jarrita dugun bitartean, gure eztabaidetarako ahalmen gutxiago dugu, eta espainiar izaeran eta kezketan murgiltzeko gehiago. Faroak gure kostaldean daude, ez Madrilgo meseta zentralean.

06 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Alaitz Etxezarreta, Leire Larrañaga eta Leire Urkiola Lurrako dantzariak Urretxun jarri duten erakusketan. MIRIAM LUKI

Lurrarekin dantzan Urretxuko Lurra dantza taldea sortu zutela 50 urte bete dira aurten. Egun, 200 bat dantzari ari dira taldean.

Miriam Luki Urretxu Beste kultur zein giza talde askotan ez bezala, dantza taldeetan belaunaldiz belaunaldiko transmisioa egon badago.

Urretxuko Lurra dantza taldea 1965. urtean sortu zuen andre talde batek eta, ordutik, zenba-

tu ezina da dantza taldeko kide izan direnen kopurua. Egun 200 bat kide ditu helduak eta haurrak aintzat hartuta –40 bat heldu dantzariak nahiz musikariak zenbatuta, eta 160 haur inguru–. Umetan hasitakoak monitore dira orain eta

egungo haurrek gaurko monitoreei lekukoa hartuko diete etorkizunean. Juanlu Elgarresta Lurrako kide beteranoena da eta esan duenez, «transmisioa badago eta hala izan dadin saiatzen gara gurasoen laguntzarekin».

Aurten 50 urte bete dira andrez osatutako lagun talde batek Lurra sortu zuenetik. Diktadura garaia zen orduan, eta dantza taldearen banderari gorria, zuria eta berdea hartuta

ere, urdina gehitu behar izan zioten kalera atera ahal izateko.

Emakumezko haiek auzoz auzo joan ziren arin-arina eta fandangoa erakusten, eta eskoletan ere aritu ziren. Pixkanakapixkanaka gehiagora egin zuen egitasmoak, eta hala jaio zen Lurra taldea. Irene Sudupe eta Kontxi Larrañaga izan ziren andre haietako batzuk.

Orduz geroztik, dantza pauso ugari gehitu dizkiete arin-arinari eta fandangoari. Izan ere, Lurraren arima deskribatzerakoan bi dira hitz gakoak: jakinnahia eta bidaia zaletasuna.

Ezagutza gosea Jakin-minak Euskal Herriko zazpi lurraldeetako dantzak ezagutzera bultzatu ditu taldeko kideak. Ezagutu, ikasi eta Urretxun dantzatu. Hori da egiten dutena. Baina harago ere eraman dute ezagutza gosea

GOIBERRI 07

ERREPORTAJEA

eta jantzietara lotu dira, estu.

Ez dituzte bakarrik dantzak ikasi, dantza bakoitzaren jantziak zeintzuk diren ikertu eta erreplikak josi dituzte. Horrenbestez, gaur-gaurkoz, zortzi bat jantzi ezberdin ditu Lurrako andre bakoitzak eta bost bat gizonezko bakoitzak.

Bidaia zaleak ere badira Lurrakoak. Euskal Herriko txoko batean baino gehiagotan dantzatu dira eta dantza egin dute, baita ere, Herrialde Katalanetan, Polonian, Hungarian, Italian, Alemanian eta Espainian, besteak beste. Irteera horietan guztietan formula bera erabili dute beti: trukea. Hala, berandu baino lehen, haiek joan diren tokietatik iritsi dira Urretxura dantzariak.

Junkal Osinalde ere dantzari beteranoa da Lurran, eta bere ustez, «irteera horietan guztietan beste taldeekin egin ditugun harremanak oso aberasgarriak izan dira». Leire Larrañaga taldeko txistulariak hartu eman horien nondik norakoa zehaztu du: «Lagunak ere egin ditugu, esate baterako, urtean behin Asturiasetik, Kataluniatik eta Lizarratik (Nafarroa) dantzari lagunak etortzen zaizkigu bisitan».

Elkarrizketara bildutako dantzariei Lurra taldea bakoitzarentzat zer den azaltzeko

Lurra dantza taldeak osatutako erakusketan ikus daitezkeen bi argazki zahar. Biak Urretxun egindakoak dira. LURRA DANTZA TALDEA

Aurten 50 urte bete dira andre talde batek Lurra dantza taldea sortu zuenetik Lurraren arima deskribatzeko bi hitz gakoak: jakin-nahia eta bidaia zaletasuna Dantzarientzat Lurra dantza taldea familia bezalakoa da; gizarte sarea osatu dute

eskatuta, nork bere erantzuna eman badu ere, guztiek hitz berbera erabili dute modu batera edo bestera: familia.

Juanlu Elgarresta kide beteranoenak 51 urte ditu eta 14 urterekin hasi zen Lurran arin-arina eta fandangoa ikasteko: «Lurra dena da niretzat. Gazitik eta gozotik eman dit, baina, jakina, gozoarekin geratzen naiz.

Bi alabak dantzan ari dira Lurran eta familia bat gara». Junkal Osinaldek 42 urte ditu eta 6 urterekin hasi zen dantza taldean: «Nirekin dantzan hasi zirenak ez daude jada, baina ni gustura nago eta jarraitzeko asmoa daukat».

Alaitz Larrañagak 28 urte ditu eta 5 urterekin hasi zen: «Dantza talde bat baino gehiago da Lurra». Leire Larrañagak 27 urte ditu eta 4 urterekin hasi zen: «Orain sei urte min hartu nuen eta dantzatzeari utzi behar izan nion. Lotura ez galtzeko, dantzatzeak bezainbeste asetzen ez nauen arren, txistua jotzen dut taldean». Leire Urkiolak 33 urte ditu eta 11 urterekin hasi zen: «Lurran sare sozial bat eratu dugu».

Lurrak 50 urte bete ditu eta, agerikoa da, beste hainbat betetzeko dantza pausoz lurra ereiten jarraitzeko asmoa duela.

Urtea ekintzaz josiko dute Lurrako dantzariek 50. urtemuga ospatzeko rretxuko Lurra dantza taldekoek ohi baino gehiago dantzatuko dute aurten kaleetan. 50. urtemugaren harira Lurra Eguna ospatuko dute uztailaren 11n eta ekitaldi nagusia urriaren 10ean egingo dute. Bien bitartean apirilaren 26ra bitartean taldeak urteotan bildutako jantzi gordailuaren lagin bat Urretxuko udaletxearen sarreran ikusi daiteke, baita egindako bidaietan jasotako oroigarri guztiak ere.

Uztaileko jaialdia taldeko haurrei eskainiko diete. Umeak eta gurasoak bazkari batera bilduko dituzte, eta arratsaldean dantzaldia egingo dute. Urriko ekitaldian Lurrako belaunaldi guztiak batu nahi dituzte, iraganeko dantzariak, egungoak eta izango direnak; gonbidatu bereziak ere edukiko dituzte. Guztira, 400 bat lagun bilduko direla aurreikusi dute.

U

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

ANGEL ELORZA

Ion Izagirre Txirrindularia

«Giroan lehenengo hamarren artean sailkatu nahi dut, horretara noa»

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

Maialen Igartua Ormaiztegi Euskal Herriko Itzulia amaituta, Asturiaseko itzulia izango du hurrengo erronka Ion Izagirre txirrindulariak (Ormaiztegi, 1989), eta Italiako Giroa hurrena, maiatzaren 9tik aurrera. Bitartean, atseden hartzen ari da, eta gozatzen, Euskal Herrikoan lortutako hirugarren postuak utzitako aho zapore onaz gozatzen. Azken urteetan lortutako esperientziari esker, fisikoki inoiz baino hobeto dagoela uste du Izagirrek, eta Giroan lehenengo hamar postuetan sartu nahi duela baieztatu du. Movistarreko taldeburua izango da Lobato eta Beñat Intxaustirekin batera, eta gogotsu hartu du ardura.

Zein balorazio egiten duzu aurtengo Euskal Herriko Itzuliaz?

Gustura zaude egindako lanarekin?

Balorazio positiboa egiten dut, pertsonalki garaipen bat bezalakoa izan da niretzat podiora igotzea. Azken batean etxeko lasterketa garrantzitsuena da eta podioan egoteak lanean fin jarraitzeko motibazioa ematen dit.

Urtzi Gurrutxaga zenari eskaini zenion garaipena.

Bai, hala da. Nahiz eta garaipenik ez lortu nori eskainiko nion galdetu zidatenean bere izena etorri zitzaidan, gure (anaia eta bion) oso lagun ona zen, eta oraindik gogoan daukagu.

Iruditzen zaizu Nairo Quintana taldeburuari babesa eman beharrik izan ez bazenu emaitza hobeak lortuko zenituela Euskal Herriko itzulian?

Nik ez dut horrela uste. Ibilbide gogor hauetan Purito eta Henao baino gutxiago naiz.

Ongi ibili arren Movistarrek ez du etaparik lortu. Nola baloratzen duzue hori taldean?

Ez dauka garrantzia berezirik.

Egia da sailkapen nagusiaren bila etorri garela, baina Purito eta Henao indartsuagoak izan dira azkenean. Guretzat podiuma garaipen bat bezalakoa izan da.

an sailkatu nahi dut, eta horretara joango naiz.

Euskal Herriko Itzuliko etapetan gero eta gehiago espektakulua bilatzen dela kritikatu dute batzuek, etapa oso gogorrak jarrita. Zer uste duzu?

2012an lortu zenuen etapa bat irabaztea. Aurten beste etapa bat irabazteko moduan ikusten duzu zure burua?

Azkeneko urte hauetan Euskal Herriko Itzulian mendate oso gogorrak sartu dituzte, eta jendeak hori gustuko du. Baina gauzak ondo egin behar dira.

Zumarragako etapan, adibidez, Antioko maldan segurtasun neurri gehiago jarri behar dira.

Jendea gainera etortzen zitzaigun, eta hori arriskutsua da txirrindulariontzat.

Beno, printzipioz sailkapen nagusia daukat helburu, eta bidean etapa bat lortzen badugu ezin hobeto. Baina etapa garaipena ez da lehentasuna.

Berria egunkarian idatzi zenuen: «Iritsi da Izagirretar anaiak oso kontuan hartzeko txirrindulariak garela pentsatzeko garaia». Zure momentu onenean zaudela uste duzu?

Aurtengo itzulia Ormaiztegitik ere pasa da. Berezia da horrelako lasterketa batean herritik pasatzea?

Baietz esango nuke, esperientzia lortzen ari naiz eta fisikoki esan daiteke aurreko urteetan baino hobeto nagoela. Hori errepidean erakustea falta da orain.

Beti da berezia zure etxetik pasatzea, txikitatik ibili izan gara errepide hauetan, eta nostalgia puntu bat sartzen zaizu.

Nola baloratzen duzu zure ibilbidea profesionaletan debutatu zenuenetik gaur arte?

Etapa Goierritik pasata, gehiago nabari dira jendearen animoak?

Egia esan, itzuli guztian zehar animatu naute. Bazter guztietan entzuten nuen nire izena.

Zoragarria da jendeak gurekin disfrutatzen duela ikustea.

Itzuliko etapa gustukoena?

Aiako etapa oso polita izan zen, eta azkeneko erlojupekoa ere oso hunkigarria.

Nola ikusten duzu zure burua Italiako Girorako?

Ondo ikusten dut nire burua.

Gauzak ongi egiten ari naiz eta, egia esan, gogotsu nago Girorako.

Beñat Intxausti, Lobato eta hiruok izango zarete taldeburuak. Gustura al zaude taldeak zuregan konfiantza jarri duelako?

Bai. Hiru asteko lasterketa batean ardura hartzeko gogoa neukan. Argi dago Lobato etapa garaipenak lortzera joango dela. Beñat eta biok, berriz, sailkapen nagusia lehiatzera joango gara.

Zein da taldearen helburua Girorako? Eta zurea?

Taldeak ez dakit zein helburu izango duen, baina nik argi daukat: lehenengo hamarren arte-

«Antioko maldan segurtasun neurri gehiago jarri behar da, jendea gainera etortzen zen» «Esperientzia lortzen ari naiz, eta fisikoki aurreko urteetan baino hobeto nago» «Movistar talde serioa da, eta txirrindulari modura hazten joateko toki ona» «Giroa eta gero izango dudan egutegia ez dakit, baina Tourrera ez naiz joango»

Gustura nabil. Nire ametsa txiki txikitatik profesionala izatea zen; behin hori lortuta, helburuak aldatzen doaz. Urtez urte hobetzen joaten zara, zure gorputza hobeto ezagutzen zoaz, lasterketetan erosoago ibiltzen...

Zein probatan ikusten duzu ongien zure burua?

Momentuz astebeteko itzulietan ibiltzen naiz gusturaen.

Bigarren denboraldia duzu Movistar taldearekin. Zer moduz aldaketa?

Gustura nabil. Talde serioa da, eta txirrindulari bezala hazten joateko toki ona.

Espainiako txapelduna ere bazara momentu honetan. Nola daramazu? Ohitu al zara dagoeneko titulu hori izatera?

[Barrez]. Pelotoietan errazago ikusteko balio du, behintzat.

Zein egutegi duzu 2015erako?

Frantziako Tourrean izango zara?

Momentuz hurrengo lasterketa Asturiaseko itzulia izango dut, Girora joan aurretik. Hortik aurrera izango dudan egutegia ez dakit, baina Tourrera ez naiz joango aurten.

10 GOIBERRI

GAZTEAK

Edurne Plazaola, Mariñe Arbeo Astigarraga eta Iñigo Igartza Euskal Udalekuetako begiraleak Urretxuko Iparragirre plazan. ASIER ZALDUA

Euskal Udalekuetako Goierriko begiraleak Asier Zaldua Urretxu 1970eko hamarkadan Euskal Udalekuak jarri zituzten abian hainbat familiak, haurrek oporrak euskaraz igarotzeko. Abaigarren, Bernedon eta Goñin egiten dituzte udalekuak eta Goierritik ere haurrak eta begiraleak joaten dira.

Begiraleen artean hiru zumarragar daude: Edurne Plazaola,

Babeslea

Mariñe Arbeo Astigarraga eta Iñigo Igartza. Azken hau 2011n joan zen lehenengoz eta ordutik urtero joan da. Plazaola eta Arbeo, berriz, haurrak zirenean ere jotan ziren udalekuetara.

Udaleku «bereziak» direla diote hiruek: «Bere filosofia oso argi zuen talde bat aurkitu nuen. Udalekuetara Euskal Herri osoko haurrak joaten dira eta

dena euskaraz egiten da. Euskara da oinarria, baina hezkidetza, natura eta auzolana ere aintzat hartzen dira. Talde giroa sekulakoa da eta jendea ilusio handiarekin joaten da urtero», aipatu du Igartzak.

Arbeok eta Plazaolak urte osoan zehar lan egiten dutela azpimarratu dute. «Ez da udako kontua bakarrik. Urtean zehar, txandak prestatzeko, etxeak txukuntzeko, egitarauak prestatzeko... elkartzen gara».

Igartzak euren ametsetako udalekuak direla azaldu du.

«Inork ez digu ezer inposatzen eta horrek gure ametsetako oporrak eta Euskal Herria sortzeko aukera ematen digu».

Euskal Herri osoko haurrek

parte hartzen dute eta helburua txanda guztietan herrialde guztietako haurrak egotea da.

«Umeek herrialde ezberdinetako lagunak egitea nahi dugu.

Gainera, inguru ez euskaldunetakoak direnei inguru euskaldunetakoekin egotea komeni zaie», dio Arbeok.

Asko eskertzen dute euskaraz hitz egiteko aukera eta «Tuterakoek ez diete gainontzekoei gazteleraz egiten uzten. Euren herrian ez dute euskaraz nahi bezainbeste hitz egiteko aukera eta udalekuetan euskaraz egin nahi dute».

Informazio gehiago nahi dutenek, 943 75 14 07 telefono zenbakira deitu dezakete (18:00etatik 20:00etara).

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Arrantza garaia hasi da

an, egunero egin daiteke arrantza, jaiegunak ez diren asteartetan izan ezik.

Hil gabeko arrantzan egiteko tarteak ere badaude Goierrin.

Oria ibaian, esaterako, Ordizian Amundarain ibaiaren bokaletik Legorretaraino, eta Matxinbentako Ibai-Ederren, Zapatari baserritik Urolako ibai ahoraino.

Agauntzako barrutia

Erreketako arrantza denboraldia irekita dago apirilaren 5etik. Lazkaoko Agauntza errekako arrantza intentsiboko barruti berriarekin gustura daude arrantzaleak.

Loinaz Agirre Duela urte gutxira arte San Jose egunez, martxoaren 19an, baimentzen zen erreketako arrantzaldia, baina badira urte batzuk apirilera atzeratu zutela.

Apirilarekin batera iritsi da Gipuzkoako erreketako eta ibaietako arrantza denboraldia. Uztailaren 31ra arte egongo da baimenduta Gipuzkoako Foru Aldundiak zehaztutako arrantza barrutietan. Lareoko eta Arriarango urtegietan irailaren 30era arte luzatuko da arrantzaldia.

Amuarrainak izaten dira arrantzaleen helburu eta arrantzaleko harrapatu daitekeen amuarrain kopurua hirukoa da; 22 cm-ko neurria izan beharko du gutxienez eta 35 cm-koa gehienez. Neurri horietan sar-

tzen ez diren guztiak uretara itzuli beharko dira. Lareoko eta Arriarango urtegietan, baldintzak desberdinak dira: bost amuarrain bakarrik harrapatzea baimentzen da eta horietatik bakarra 40 cm-koa baina handiagoa izatea.

Goierriren kasuan bi arrantza barruti daude, Lareo eta Arriaran. Bertan arrantza egin ahal izateko Arrantza Federazioak egunero pase bereziak banatzen ditu zozketa bidez. Hori bai, Federazioan egindako zozketan soberan gelditu diren baimenak Beasaingo Aitz Zorrotz elkarteak emango ditu, hark ere, zozketa bidez. Arrantza baimena eguneratuta duten arrantzale guztiek parte hartu dezakete zozketan.

Arrantza egunei dagokiene-

Goierriko hil gabeko arrantza egiteko gunerik nagusiena eta berriena Lazkaon dago Aurtengo neguan izan diren uraldiek kezka sortu dute arrantzaleengan

Dena den, Goierriko hil gabeko arrantza egiteko gunerik nagusiena eta berriena, Lazkaon dago, Agauntza errekan; Iribe errotako presatik (Irutxiki) Senpereko zubiraino. Urte guztian egin daiteke bertan arrantza. Negu partean bertan arrantza egiteko Gipuzkoako Arrantza Federazioan paseak eskuratzea beharrezkoa izaten bada, garai honetan, ez da paserik behar arrantzarik egiteko.

Iaz ireki zuten arrantza intentsiboko barruti berria eta Unai Urkia arrantzaleak adierazi duenez, harrera ona izan du. ÂŤKanpotik ere etorri da jendea, nahiz eta oraindik ez den gehiegi ezagutzen. Lehiaketak ere egiten dira barruti berria ezagutaraztekoÂť. Dena den, arrantzarako gune berri horren helburuetako bat, haurrak eta gazteak arrantzan ikasiz arrantzara gerturatzea da. ÂŤNegu partean amuarrainak askatzen dituzte eta arrantzan egiten ikasteko leku ona daÂť, gaineratu du Urkiak. Ildo horretan, aur-

GOIBERRI 13

MOTZEAN

ten, Lazkaoko festetan, maiatzaren 1ean, 10;00etan, haurrentzako arrantza txapelketa antolatu dute.

Uraldien eragina Urkiak adierazi duenez, amuarrainak egon badaude, baina «ez da duela 20 urte bezalakorik». Aurtengo neguan izan diren uraldiek kezka sortzen dute arrantzaleengan: «Uraldiak izan zirenean amuarrainak arrautzak jarri berriak ziren eta ikusi egin behar zer gertatu den, ea urak ez dituen denak era-

man. Datorren urtean ikusiko dugu hori», dio Urkiak.

Arrantza txapelketak Unai Urkia Aitz Zorrotz elkarteko taldeko arrantzaleetako bat da. Asteburuan, Asturiasa joango dira, Cangas de Onis ingurura, Espainiako elkarte arteko arrantza txapelketa jokatzera.

Urkiarekin batera, Luis Ruiz, eta Xiker eta Alex Ugalde ariko dira.

Iaz, Euskadiko txapelketa irabazita eskuratu zuten Espainiako txapelketarako txartela.

Banakakoak ere izango dituzte.

Arrantza debekatutako guneak Aurtengo arrrantza denboraldian debekaturik egongo diren ibai eta erreka tarteak zehaztu ditu Gipuzkoako Foru Aldundiak.

Agauntza erreka.

Beasainen, Senpereko zubitik ibai-ahoraino.

Ataunen, Aitzarte errekak Agauntza ibaian isurtzen dueneik San Martin elizako zubiraino, eta Uerkain presatik San Gregorioko errotaraino.

Amundarain erreka.

Zaldibian, Urtsuerreka errekastoaren ibai-ahotik Berdillarri baserriraino, eta Osinberde eta Arkakako zubi bitartean Amundarain errekara doazen erreka guztietan.

Arriaran urtegiaren errekak.

Beasaingo eta Ezkio-Itsasoko udalerrietan, Arriaraingo urtegian

isurtzen diren Garin eta Arriaran errekak.

Eztanda erreka.

Gabirian, Estanda erreka jaiotzen denetik Errotaberri baserrira arteko tartea.

Ibai-eder erreka.

Beasaingo eta Ezkio-Itsasoko udalerrietan,Ibai Eder erreka jaitotzen denetik urtegiz gora dagoen aforalekuraino eta Ibai Ederren isurtzen diren erreka guztietan.

Troi urtegia.

Gabiriako eta Mutiloko udalerrietan, Troi urtegiaren mugen barruan.

Urtsuaran erreka.

Idiazabalen, Orian urak isurtzen dituenetik N-I-eko zubiraino.

Urola ibaia.

Legazpin, Renfeko geltokira doan zubitik Olaberriko presaino.

14 GOIBERRI

MOTZEAN

Udaberria, arazketa aroa Elikagaien eta energiaren arteko lotura egiten dutenentzat, neguan bildutako energia pisutsua eta trinkoa arintzeko sasoia da udaberria. Urtaroen data zehatzetara lotu gabe, elikadura naturaren erritmora aldatzea aholkatzen da.

Miriam Luki Urretxu Udaberria da. Urtaro bakoitzak energia aldetik aldaketak eragiten ditu. Neguak, esate baterako, beroa eskatzen du. Berotasuna elikadurara eraman daiteke jakiak luze egosita, kalabazaren edo azenarioaren gozo naturala baliatuta edo ongailu gazien erabilera areagotuta. Lurrak zerbaitegatik eskaintzen ditu kalabazak neguan. Hori da, hain zuzen, garaian garaiko produktuen kontsumoaren logika. Izan ere, lurrak badaki zer eman sasoi bakoitzean.

Negu gorriaren amaieran, baina, gorputzaren leihoak irekitzeko aroa iristen da eta, baratzeek ematen dutena aintzat hartuta –porruak, tipula berriak, zerbak–, elikadura arintzeko unea da. Arintze hori egosketa denborak murriztuta, gazia urrituta eta zaporeen artean garratzak aukeratuta egin daiteke. Horrez gain, adituek eta aspaldiko tradizioek ere, arazketa aro gisa hobesten dute udaberria.

Mikel Munduate Urretxuko Belar-zain belar dendako ugazaba da, eta arazketa egiteko moduen artean baraualdiak dieta jakinak baino baliagarriak direlakoan dago: «Osasun ona izanez gero, aldaketa egiteko

Baraualdiak egiteko era ezberdinak daude: astebete edo egun bakarrekoak egin daitezke

eta kontzientzia egiteko balio dezakete. Baraualdia egiteko udaberria oso egokia da». Medikuntza txinatarraren oinarriak gogora ekarri ditu Munduatek: «Udaberria gibelaren eta besikularen urtaroa da. Gibela gure gorputzak duen garbiketa egiteko organoa da, horrenbestez, txinatarrei kasu eginda udaberria da garbitzeko garai onena».

Baraualdi ezberdinak

Udaberriko barazkiak salgai Urretxuko ostegunetako azokan.

MIRIAM LUKI

Baraualdiak egiteko era ezberdinak daude. Astebetekoa egin daiteke sirope jakinak edanda soilik, era arinagoak ere badaude aukeran. Munduateren esanetan, «astean behin gorputzari deskantsua eman, eta ga-

raian garaiko fruta bera janda egin daiteke, edo infusioak bakarrik edanda».

Gizakion jardunak ez ditu urtaroak bereizten, «udan zein neguan astean zehar topera gabiltza eta asteburuari ere zuku guztia atera nahi diogu; gorputzari arnas gutxi ematen diogu. Aitzitik, halako batean, gorputzak geratu arazi egiten gaitu. Gorputzari entzutea da inportanteena». Makalaldiek jo aurretik, sintoma txikiei kasu egin beharko geniekeela dio.

Negutik udaberrirako trantsizioa agerikoa da azoketan, eta eskaintza bestelakoa da jada euriak eta kazkabarrak Goierriko baserritarren udaberriko uztak urritu baditu ere.

GOIBERRI 15

GURA LURRA

Produktu eraldaketa eta merkaturaketa ikastaroa Ezkio-Itsaso, Gabiria, Legazpi, Ormaiztegi, Urretxu eta Zumarraga batzen dituen Bertatik Bertara proiektuak baserriko produktuen eraldaketa eta merkaturaketa ikastaroa antolatu du. Lau saio izango dira maiatzean.

Loinaz Agirre Lehen sektoreari bultzada ematea da Bertatik Bertara egitasmoaren helburua; bertako baserriak, bertako kontsumoa eta elkarlana bultzatuz. Asmo horrekin bat egin dute EzkioItsasoko, Gabiriako, Legazpiko, Ormaiztegiko, Urretxuko eta Zumarragako baserritarrek eta udalek. Goimen ere Bertatik Bertararen parte da.

Helburuak lortzeko bidean, eragile desberdinekin zenbait egitasmo adostu ziren eta orain aurrera eramateko ahaleginak egiten ari dira. Jokin Zabala teknikariak jakinarazi duenez, taldeak egindako hausnarketa prozesuan, baserrietan ekoizten diren produktuen inguruan zalantzak eta jakin-mina azaldu izan dira; eta horrekin lotuta, formazioa bultzatzea interesgarria izango zela azpimarratu izan da. Behar horretatik abiatuta, Hazi-Fraisoro eskolarekin batera, eta Goimen, Uggasa eta Goierri garaiko udalek bultzaturik, baserrietan ekoizten diren produktuen inguruko ikastaroa antolatu du .

Baserrietan ekoizten diren produktuen eraldaketaren eta merkaturaketa da ikastaroa

izena. Zabalak adierazi duenez, ÂŤbaserriko produktuen merkaturatze, eraldatze, biltegiratze eta salmentarako baldintzak ezagutzeaÂť da ikastaroaren helburu bat. Bigarren helburua, berriz, ÂŤproduktu hauetan indarrean dauden lege baldintzapen eta gobernuetatik lantzen dabiltzan proposamenak aztertuko diraÂť.

Era berean, ikastaro horietan, Zaldibiako Goizane eraikinean egitekotan diren eralda-

Bertatik Bertara egitasmoko hausnarketa prozesuan atera zen formazio proposamena.

HITZA

Maiatzean lau saio egingo dira. Irekia da ikastaroa, eta doakoa. Euskaraz egingo da.

keta gunearen berri emateko aukera ere izango da.

Maiatzean egingo dira lau saio: maiatzaren 5ean, 7an, 12an eta 14an, 17:00etatik 20:45era, Urretxuko Gunen (Mugitegi industrialdea, D-Poligonoa, 23).

Irekia da ikastaroa, eta doakoa. Euskaraz egingo da. Izena emateko edo informazio gehiago lortzeko, 943 69 21 66 edo fpefraisoro@hazi.eus idatzi behar da.

16 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Francisco Franco general faxista (erdian, zuriz) Beasaingo CAF lantegian, langileak agurtzen. VICENTE MARTIN - FOTOCAR / KUTXA FOTOTEKA

Diktadoreen bisitak CAF lantegian Primo de Riverak 1927an bisitatu zuen Beasaingo lantegia; Francisco Franco generalak berriz, 1943an.

Arkaitz Apalategi Beasain Espainiako errege-erreginak, gobernu buruak, lehendakariak... denetariko agintariak hartu ditu CAF lantegiak, mende beteko historian. Izan ere, egoera ekonomiko onaren eredu bat eman nahi izan dutenetan, Goierriko tren konpainia ezagunera jo dute agintari askok. Egungo ikuspegitik begiratuta, ordea, deigarri egiten da Euskal Herriaren historiak XX. mendean ezagutu dituen bi diktadoreak, Primo de Rivera eta Franco generalak, Beasainen izan zirela jakitea.

Egun, hainbat argazkilariren bildumek eta hauek digitalizatu dituzten erakundeei esker, garai hartako testigantza grafikoak erraz lor daitezke. Primo de Riverari 1927an agintariek eta lantegiko arduradunek egindako harrera ikus daiteke irudi horietan. Francoren bisita beroagoa izan zen, eta gehiago dira hari buruz argitaratutako informazioak ere. Garaiko prentsak –erregimen frankistaren aldekoak– jarraipen zabala eman zion bisita hari. ABC egunkariak, esaterako, azalera eraman zuen albistea. Genera-

GOIBERRI 17

GARAI BATEAN

lisimoari harrera «txalo eta babes oihu artean» egin zitzaiola jasotzen du garaiko kronikak.

1943ko irailaren 10a zen.

17:00etan, Francisco Franco Bahamonte Espainiako Estatu Burua, Aieteko jauregitik (Donostia) abiatu zen, Beasainera bidean. Bidelagun izan zituen Jose Luis de Arrese y Magra Falange alderdiko idazkari nagusia, eta Muñoz Grandes eta Muñoz Aguilar koronelak. Bidean, Andoain, Tolosa, Legorreta zein Ordizia, okasiorako bandera eta zintekin apainduta ageri zirela jasotzen dute, eta bidera, agintariak zein langileak atera zirela, Generalisimoa «debozioz» agurtzera.

Beasainera iristerakoan, ongi etorria egiten zioten pankarta eta arkuen azpitik pasa zen Francoren autoari. Bertan, Los Arcos generala, Gobernadorea eta Mugimenduaren probintziako arduraduna zituen zain.

Baita, besteak beste, Gipuzkoako Ahaldun Nagusia eta Ordizia, Beasain eta Lazkaoko alkateak ere. Franco iritsi orduko, Beasaingo udal bandak Espainiako ereserkia jo zuen.

«Langileekin hizketan» Behin agintari guztiak agurtuta, lantegira bisita hasi zuen, enpresaren zuzendariak lagunduta. Errodaje eta forja tailerrak ikusi zituzten aurrena, eta lokomotora elektrikoak egiten zituzten pabilioia ondoren.

Goiko bi argazkietan, Franco generalari 1943an egindako harrera. Behean, Primo de Rivera etorri zenekoa, 1927an.

V.MARTIN-FOTOCAR/MARIN FONDOA

Lantegi horretan, gerra garaian armada frankistako División Azul batailoian jardun eta gorputz atalen bat galdutako hainbat soldadu ohik lan egiten zuten. Haiekin hizketan aritu omen zen Franco.

Ondoren, egur biltegira eta aroztegi sailera joan zen, eta han ere, hainbat langilerekin solasean aritu omen zen, kronistak kontatzen duenaren arabera. Langileei beraien lan baldintzen inguruan galdetu omen zien. Garai hartan 2.200 langile zituen CAFek, eta bataz beste, 315 bat pezetako oinarrizko jornala jasotzen zuten.

Behin bisitaldia bukatutakoan, Francok bere sinadura utzi zuen enpresaren ohorezko albumean. Ardo botila bat ere eman zioten, opari modura.

ABC egunkariko kronikak jasotzen duenez, bisitaldiak bat egin zuen langileen jardunaren amaierarekin. Hauek, bi ilara osatu eta bibaka agurtu omen zuten generala. Ordiziako musika bandak ere Espainiako ereserkia jo zion, agur moduan.

Egun bitxia egiten bada ere, Goierriko Fabrika Handiaren pasarterik ilunenetako bat izan zen gerra eta haren ondorena.

18 GOIBERRI

INTERNET

saretik Klik

Sarean ikusia

legorretaoroituz.com

Twitterren 1.000 jarraitzailetik gora Goierriko Hitza 2010eko martxotik dago Twitterren. Harrezkero 13.000 txio baino gehiago bidali ditugu. Euskal erabiltzaileen artean ere gero eta gehiago zabaltzen ari den sare soziala da, eta Hitzak ere nabaritu du igoera hori. Izan ere, aste honetan 1.000 jarraitzaileko muga gainditu du twitter kontuak. Eskerrik asko denoi! twitter.com/goierriHitza

Bertsomoviedan botatzeko epea Ostiralean bukatu zen Bertsomovieda lehiaketan lanak aurkezteko epea. Aste honetan jarri dituzte bideo guztiak webgunean ikusgai. Botoa emateko epea ere zabaldu dute, eta hilaren 28ra arte ikusleek beraien gogokoena aukeratu ahal izango dute. Boto gehien dituen lanak ikusleen saria jasoko du. bertsomovieda.com

Uholdeen berri jakiteko APPa Pasa den neguan arazo ugari izan dira Gipuzkoan uholdeekin. Hori ikusita, Gipuzkoako Foru Aldundiak erreken emaria ezagutzeko APPa sortu du mugikorrerako. Lurraldean zehar banatuta dauden 23 aforalekuetako datuak ematen ditu, denbora errealean (10 minutuero berritzen dira).

Aforaleku bakoitzaren gainean klikatuta, berriz, azken 24 orduetako datuak erakutsiko ditu. Aplikazioa doakoa da eta Android eta iOS sistemetarako dago erabilgarri.

Legorretan memoria historikoa sareratzen egorretako herritar talde bat memoria historikoa berreskuratzeko lanean ari da.

Dagoeneko hainbat bideo, argazki, aldizkari eta dokumentu bildu dituzte, eta denak, webgune batean jarri dituzte, denen eskura.

Webgunea hainbat ataletan banatuta dago. Azalean, Legorretako memoria historikoa jasoko duen Hurrengo geltokia dokumentalaren aurrerapen bat dago. Horrekin batera, Ikerketa Taldeak nahiz Goldatu el-

L

karteak argitaratutako hainbat albiste edo gai ikus daitezke..

Herriko argazkien bilduma bat ere egiten ari dira, eta gaika banatuta jarri dituzte ikusgai webgunean. Inork herriko beste argazki historikoren bat izanez gero, legorretaoroimenhistorikoa@gmail.com helbidera idatzita jar daiteke elkartekoekin harremanetan. Errepresioaren mapa ere prestatzen ari dira.

Bestalde, 1966-70 urteen artean argitaratu zen Pikun Berri (gerora Pikuen Berriak) herri aldizkaria ere digitalizatuta jarri dute ikusgai, PDF formatoan.