Goiberri 152. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

152 zenbakia. 2015eko ekainaren 19a

Amaia Perales

Dietista-Nutrizionista

ÂŤHaurrei etorkizun osasuntsua oparituko dieguÂť 8-9

GOI B ERRI Elikadura aholkularitza eskaintzen du Peralesek Beasainen duen bulegoan. ARKAITZ APALATEGI

Jose Luis Etxeberria 3 Iritzia 4-5 Caritas, pobreen aterpea 6-7 Okupazioa: alternatiba 10-11 Lain taldea 12 Ferian 80 urte 13 Saretik 14 Segurako festak 16-17 Olaberriko festak 18

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE mOTZEAN

MAIALEN IGARTUA

Jose Luis Etxeberria Segurako Aste Santuko taldeko kidea

«Segurako jaiak dira nire gogokoenak, eta pozik irakurriko dugu pregoia» Maialen Igartua Segura Jose Luis Etxeberria (Segura, 1937) 1981ean sartu zen Segurako Aste Santuko prozesioa antolatzen duen taldean, beste herritar batzuekin batera. Aste Santuan ez ezik, San Joan egunean eta San Nikolas Txiki egunean ere antolatzen dute prozesioa. Egindako lanagatik udalak omenaldi xume bat egin nahi izan dio Aste Santuko taldeari, eta San Joan jaietako pregoia irakurriko dute.

Gustokoen dituzun festak.

Segurako sanjoanak.

Nola hartu duzue pregoia iraDiruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

kurtzeko gonbidapena?

Pilota eta kirola, orokorrean.

Oso pozik.

Abeslari bat.

San Joan jaietatik zer gustatzen zaizu gehien?

Oporretarako leku bat.

Xabier Lete oso gustoko nuen.

Urtero Cambrilsera joaten naiz emaztearekin. Atseden hartzeko leku aproposa da.

Pilota partidak, ni ere gaztetan pilotan aritua baitnaiz.

Festetan, eguna ala gaua?

Orain eguna. Gauez dagoeneko gazteek bultza egiten digute.

Gaztetan ibiltzen ginen gauez, baina, dena den, ez oraingo gazteak bezainbeste.

Familian ala lagunekin pasatzen dituzu festak?

Gehienbat familiarekin, emaztearekin.

Zaletasun bat.

Amets bat.

Familia ondo ikustea.

Jaso duzun oparirik bereziena.

«Egindako lana eskertuz jasotako hitzak dira egin didaten oparirik bereziena»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Janire Arrondo Kudeatzailea: Aloña Landa Koordinatzailea: Eskeine Legorburu Produkzio arduraduna: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gorroto duzuna.

Haserrea.

Seguran biziko ez bazina.

Donostian. Hiri gutxi ikusi ditut hain ederrak.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

goiberri.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Erkuden Muguruza

Diseinua eta banaketa:

Egindako lanagatik jendeak ematen dizkigun eskerrak.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

607 530 424 – publi@goiberri.eus

Bezero arreta / harpidetzak: 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Antxine Mendizabal Aranburu Idazlea

Esan gabe doana edo anbiguitatearen xarma etidanik gustatu izan zait estetika androgenoa, hau da, sexuaren anbiguotasunarekin jolastuz, eredu maskulinoa eta femeninoa nahasten dituena. Marlene Dietrichek smoking-a jantzita eta zigarreta eskuan duela baino sofistikazio eta sex-appeal handiagorik emakume eta gizonezko gutxik erakutsi dute nire gusturako.

Modaren munduan, esate baterako, 80ko hamarkadatik hona gauzak asko aldatu dira eta ordura arte nagusi ziren emakumezko titi handiak, gerri meheak eta mokor zabalak biribiltasunik gabeko aurpegiera hezurtsu eta markatuak dituzten emakume mokor estu, bular txiki eta bizkar zabalek ordezkatu dituzte. Horren adibideetako bat da Iris Strubegger modelo austriarra. Gizonezko eredua ere aldatu egin da eta gizonkote gihartsuak baztertuz, mutil gazte bizargabe, ar-

B

gal eta flako antzekoak ikusten ditugu gero eta gehiago pasareletan desfilatzen.

Joera horri jarraituz sortu zen unisex arropa. XX. mendeko lehenengo hamarkadetan Coco Chanel diseinatzaile frantsesa izan zen moda berriaren aitzindari. Berak diseinatu zituen emakumezkoentzako lehenengo trajeak, smokingak, galtza sastreak eta elastiko estuak, emakumezko arroparen patroiak hautsiz. Bide berari jarraitu zioten Yves Saint Laurent edo Armani diseinatzaileek.

Aurreko Goiberriko alean Josebe Iturriotz transfeminista polifazetikoak Drag King ikastaroak gidatzen dituela jakin dut, ÂŤemakume diagnostikatutako gorputzeiÂť gizon izatearen esperientzia biziarazteko. Horretarako, genero ikuspegiari buruzko hainbat oinarri teoriko eman ondoren, parte-hartzaileei gizon itxura hartzen laguntzen diete bizarra margotu, bularrak ezkutatu eta hankartean zakila jarriz. Nonbait, itxura aldaketak berez dakar jarrera al-

rekin. Albistea irakurrita, hasiera batean pentsatu nuen, jakinmin hutsez, gustatuko litzaidakeela horrelako esperientzia bat izatea, jolas moduan, besterik ez bada ere. Eta jarraian bururatu zitzaidan, indarkeriaz jokatzeko nik ez dudala inolako

daketa. Jarraian, gizon jantzita, kalera irteten dira ezberdin ibili, ezberdin jan, ezberdin begiratu eta ezberdin ligatzeko. Diotenez, gizon baten larruan jartzea esperientzia dibertigarria eta argigarria da.

Argazkietan ikusi dudanaren arabera, kate luze batzuk astintzen dituzten beltzez jantzitako gangster edo polizia handiputz itxura hartzen dute. Nonbait, hori da gizonezkoaren irudikapenik adierazgarriena. Ez dakit gizonezkoek argazki horietan euren burua irudikatuta ikusiko duten. Gurean horrelako portaerei gizonkeri esaten zaie, eta ez du zerikusirik gizon portatzea-

itxura aldaketarik edo mozorroren beharrik. Nik behintzat, nahi dudanean, badakit gogorra, bortitza, gupidagabea izaten, badakit indarra erabiltzen; hainbat egoeraren aurrean naturatik jaso dugun senari bide ematen utzita ez da zaila. Tarteka, gainera, uste dut ez dela txarra agerian uztea, naturatik horrenbeste ez garela aldendu gogoratzeko.

Halere, uste dut aberasgarriagoa dela gizaki guztiok barruan daramatzagun gizon eta emakumea uztartzen saiatzea eta, gure gabezietatik abiatua, osagarriak bilatzea. Anbiguitateak ematen du horretarako aukera eta, bide batez, sexu jokoetan rolak biderkatzeko.

Gizon portatzea eta gizonkeriak ez dira gauza bera.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

‘Pobrezia gure artean...’

Zumarraga eta Ordizia daude behartsuen laguntza eskaera gehien izan duten herrien artean. Pobrezian pentsatzen Chaplin etorri zaio gogora Marotori...

Artola! Badakit ultramatadez eta gurera ekarri duten zorigaiztoko pandemiaz hitz egin genuen azkenekoan hiru astez egon zinela etxetik atera ezinik atarian zain zenuen horda sutua zela eta (bai bai, sarde, lastargi eta guzti!) baina gaur facebooken irakurri dudana eta gero ezin beste gai batekin etorri… Ba al dakizu zein den azken tendentzia ultramatatu eta inguruan sortu duten entrenatzaile, nutrizionista, teknifikazio aditu, galtza-motz aukeratzaile eta gel banatzaile segizioaren artean? Ba heldu zaitez nonbaitera lurrera eroriko zara eta: «Apadrina a un sedentario!».

Bai bai, irakurri duzun bezala. Jainkoak agintzen duen moduko pertsona izan eta kirola behar den bezala egiten dutenak, herrietako potolo alferren aitabitxi bilakatzen ari dira! Beraien bizitzak nagiak suposatzen duen zulo ilunetik atera eta baliozko pertsona bilakatzen dituzte Ultramatada bat egitea lortzen duten punturaino! Dokumentaltxo bat ere egin dute eta adibide moduan ageri den gizajoak, Jordi du izena, Iron Man bat egitea lortu du. Imagina dezakezu atsegin dut festa. Eta nola ez!? Iruzkinak! «Zorionak Jor-

di. Handia zara!», «Jendeak adibide moduan hartu beharko zintuzke», «Ongi etorri bizitzaz gozatzen dugunon mundura!». Zur eta lur Artola… Kirolik ez egitea ez da ona ez horixe baina, ezer egiten ez duen bat (Jordi kasu), terraza batean garagardo batekin egotetik, 365 egunetan Iron Man bat korritzera eramatea ez da ba oso osasuntsua izango ezta? Benetan, hau eskuetatik joaten ari zaigu eta okerrena da, badirudiela zoratuta gaudenak gu garela…

Mikel Alvarez

bat eta

Bai, egia da gizartea abiada batetan aldatzen ari dela Mikel.

Duela urte gutxi kalean korrika ikustea pentsaezina izango zen adin tarte eta profileko jendea korrika ikusten dela adibidez. Baita bizi guztian beraien burua «gorputza gurtzearen» aurka egondako jendea ere! Baina noski, orain osasunagatik eta natura maite dutelako egiten dute kirola. Izan ere, zer naturarekiko maitagarriagoa mendian korrika egitea baino! Eta zer osasungarriagoa denbora librea, elikadura etab. profesionalen pare, kirolaren inguruan eraikitzea baino!

Egoera berri hau gainera normaltzat eman nahi zaigu, eta baita kasik guztiok iritsi beharreko eredu ere! Jendeak lau maratoiren luzera, gelditu gabe, mendian egin nahi duela? Bada guztiak animatu beharko genituzke eta miresmenez begiratu. Bere borondatez mendi arriskutsu batetara joan eta heriotza gertutik ikusi duela beste batek? Bada, herriko seme kuttun egiten dugu ia-ia.

Azken batean, gizarte sedentario batetik, gizarte bigorexiko-in-

bat Jon Artola

dibidual batera goazela kamarada, honek dakartzan balio guztiekin. Zeren garrantzitsuena osasuna bada adibidez, zergatik ez gonbidatu herriko gizenak talde-kirolen batetan parte hartzera? Noski, honela galdu egingo luketelako agian?

06 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Zumarragako Caritaseko egoitzan lanean aritzen diren boluntarioetako batzuk; boluntario gehienak emakumezkoak dira bertan. MIRIAM LUKI

Caritas, pobreen aterpea Gipuzkoan Zumarragako eta Ordiziako egoitzetan jaso da laguntza eskari gehien, Caritasen arabera.

Miriam Luki Goierri Ordiziako Caritaseko sarreran geratu da kalean bizi den gizona. Arropa poltsa bat du eskuan eta motxila bizkarrean.

Gaua Ordizia bertako kutxazain batean emango du eta hurrengo egunean trena hartuko du.

Lehenengo Gasteizera, gero ez daki. Kaleak asko erakutsi diola dio, jende zintzo asko ezagutu duela eta oker asko ere bai.

Abokatuak, ingeniariak eta doktoreak ere ezagutu dituela dio: ÂŤorain ez dago lanikÂť. Immigrantea da, laguntza bat jasoko du abuztuan eta ordura arte ahal duen bezala aterako du bizimodua egunero kafe bat edo mokadutxo bat hartzeko dirua nondik aterako duen asmatuz.

Caritaseko laguntza jasotzen duen pertsonetako bat da, baina bere deskribapenak ez du inondik ere balio atetik sartuko den hurrengoaren soslaia egiteko. Oro har, Caritasek gehien laguntzen dituen pertsonak immigranteak dira. Hala Ordizian nola Zumarragan jasotzen dituzten eskari guztien %10 inguru dira bertakoak. Bi egoitzetan lanean ari diren boluntarioek, dena dela, bi Ăąabardura egin dituzte. Bata, bertakoak familia sareak babestuta daudela. Bestea, euskaldunontzat latza dela laguntza eskatzea. Ordizian bertakoei etxera eramaten diete laguntza. Zumarragakoei beste hitzordu batzuk jartzeko aukera ematen diete.

GOIBERRI 07

ASTEKO GAIA

Edonola ere, behartsuen irudia ezin da kalean ikusi ohi den eskalearenarekin nahastu. Izan ere, kalean ikusten dena baino harago doa etxe barruan bizi den pobrezia. Caritaseko boluntarioen testigantzak XX. mendearen azkeneko migrazio uholdearen lekukotza dira. Ez da zenbakiez jantzitako testigantza, bizipenez gorpuztutakoa baizik.

Ordiziako Caritaseko egoitzan laguntza banaketa egunean, osteguna, bi boluntario arropa biltegian. MIRIAM LUKI

Errumaniatik lehenengo

Caritaseko boluntarioak XX. mendeko azken migrazioaren lekukoak dira

«Errumaniarrak iritsi aurretik ez zegoen immigraziorik. Langabezian zegoen jendearekin nahiz alargunekin lan egiten genuen, ijito etniakoekin ere bai. Errumaniarrak izan ziren iristen lehenak. Europar Batasunean sartzeko zain zeuden

Gabezia handiak daude Goierrin: jangelak, garbitzeko guneak, lo egiteko espazioak...

[2007an sartu zen Errumania], ez zuten lan egiteko baimenik eta kalean bizi ziren», dio Lucia Quesadak Zumarragatik. Jose Manuel Otegik, Ordiziatik, dio errumaniarrei Latinoamerikatik etorritakoak batu zitzaizkiela geroago, gehienak emakumezkoak.

Immigrazio datuak handituz joan dira ordutik; garai hartako %7tik egungo %14ra. Goierri da Gipuzkoan immigrante gehien hartzen dituen eskualdea eta Oarsoaldearekin batera Caritasek bertan jaso ditu laguntza eskaera gehien. Elikagaiak ematea ez dator bat Caritasen filosofiarekin, baina badira bost bat urte egoitzetan banatzen dituztela. «Ikusten dugun errealitatearen aurrean ezin ditugu begiak itxi», dio Otegik eta Caritas barruan bizirik dagoen gogoeta dela gehitu du.

Orain, bi egoitzetan diotenez, pakistandarrak, nepaldarrak, marokoarrak, sahararrak eta latinoamerikarrak iristen dira gehien. Hala dio Otegik: «Egiten diegun lehen galdera da ea zertara datozen. Hobetzera datozela diote, asko eta asko gerratik ihesian datoz». Lana bilatzen ari dira, baina gehienetan ez dute zorterik izaten. Caritasek hainbat egitasmo ditu martxan. Lazkaoko mojek utzitako baratzea lantzeko aukera, esate baterako. Beasaingo Serorenan, berriz, Goierriko hainbat irakasle ohiek emakumezkoei eskolak ematen dizkiete.

Otegirentzat Goierrik, halere, gabezia handiak ditu: jangela bat behar da non beraiek euren jakiak prestatuko dituzten, nork bere burua txukuntzeko eta garbitzeko gunea ere behar da.

Lo egiteko espazio bat eta arropa biltegi duin bat ere funtsezko dira. Herritarrak oso solidarioak direla diote Zumarragan nahiz Ordizian, baina bat datoz gizarte mailako bestelako erantzunak behar direla esaterakoan.

Ramon Ibeas legazpiarra Arabako Caritaseko burua da.

Behartsuenen bazterketak markak hautsi ditu porofobia hitza sortu zuen Adela Cortina filosofoak pobreen arbuioa izendatzeko. Gizarte bazterketari eta garapenari buruzko Foessa txostenak jorratzen dituen 35 adierazleak aintzat hartuta Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak guztiak gainditu dituzte bat izan ezik. Hiru herrialdeetan langabezian luzaroan daudenekiko eta baztertuekiko isolamendua oso handia dela dio txostenak.

Aporofobiak beldurra ere izendatzen du nonbait. Azalaren kolorea ez da aldatzen, jatorria ere ez, baina egoera ekonomikoak agerian utzi du garai batean bizimodua ateratzen zutenek ere, orain, zailtasunak dituztela.

A

Esan berri du laguntzak beharrak dituztenentzat direla, ez merezi dituztenentzat. Caritasen duten beste borroka bati buruz ari da. Izan ere, ezin diete lagundu diru sarrerak bermatzeko laguntzak dituztenei, ezta etxebizitza baten jabe direnei ere. Beharra, baina, muga horietako tarteetan barreiatzen ari dela badakite.

Caritasen egindako lanak Ordiziaz duen ikuspegia aldarazi diola dio Otegik. Quesadak, berriz, bere egitekoa behin baino gehiagotan nekez bete duela aitorzen du. Batez ere, istorioak errepikatzen dituen familia berbera aurrean duenean edo bizitzak gogor astindu dituenekin ari denean.

Jose Mugica Uruguayko presidente ohiak dio egun espezie ikuspegia falta dela. Hala izan daiteke pobreziari dagokionez ere, izan ere pobreziak ez du inor baztertzen.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Amaia Perales Dietista-Nutrizionista

«Emaitza azkarrak nahi ditu jendeak, ondorioak kontuan hartu gabe» Arkaitz Apalategi Beasain Uda garaia iristearekin batera, gero eta gehiago begiratzen zaio gorputzari. Urte osoan elikadura zaindu gabe egon eta gero, mirarizko dietak bilatzen dira maiz, epe motzean, ahalik eta pisurik gehiena galdu nahian. Dieta horiek dituzten arriskuez ohartarazi du Amaia Perales dietista-nutrizionistak.

Beasainen duen kontsultan, elikadura eta bizimodu orekatu eta osasuntsu bat izateko aholkuak ematen ditu.

Udara dator eta ‘bikini operazioari’ begira gaude... Astakeria handiak egiten al dira?

Zoritxarrez bai. Jendeak emaitza azkarrak nahi ditu, ondorioak kontuan izan gabe. Pisua jaisteko hilabeteak behar dira.

Helburua gorputzeko gantz kopurua murriztea da, eta galdu den pisu hori luzaroan ez berreskuratzea. Horretarako ohitura dietetikoak hobetzea eta ariketa fisikoa gehitzea besterik ez da behar. Hau da, lan pertsonal handia egin behar da, norberaren bizitza berrantolatu behar delako. Eta aldaketak ez dira inoiz errazak izaten. Beraz, azkar eta ahaleginik gabe pisua jaisteko aukera ematen duen dieta bati buruz irakurtzen dugunean, kontuz ibili, kaltegarria izan daiteke eta.

Mirarizko dieta horiek zein arrisku izan ditzakete?

Epe motzean eraginkorrak dira, pisu asko gal daiteke, batez ere likido eta masa muskularrean.

Baina epe luzera yo-yo efektua izateko arriskua dute; hau da, galdutako pisu guztia baino gehiago berreskuratzea, eta oraingoan gantz moduan.

Gainera ohitura desegokiak proposatzen dituzte, eta horrek aurrerago osasun arazoak eragin ditzake.

Horren ordez, zer gomendatzen du nutrizionista batek?

Bizitza hobeto antolatzea: osasuntsuago jan, ariketa fisiko gehiago egin eta pantaila aurrean pasatzen diren orduak murriztea. Hau lortzeko ezinbestekoa da bizi-ohiturak aldatzea. Eta aldaketa-prozesu hori bideratzea da gure lana, pertsona horri gomendioak eta laguntza emanez, bere ondoan egonez eta motibatuz. Bere esfortzu eta lan guztiarekin pisu osasuntsu bat lortu eta mantendu ahal izateko.

Nola azalduko zenuke hitz gutxitan, zer den elikadura orekatu bat?

Nutrizionalki osoa eta proporzio egokian egiten dena, norberaren beharrak kopuru egokian asetzen dituena, kalitate nutrizional altukoa, elikagai fresko

barietate ugarirekin, jatorri begetala duten elikagaiak abere jatorria dutenak baino gehiago izanik, eta noski, gustukoa eta atsegina dena.

Askotan ikusi izan dugu jakien piramide hori, baina kasu handirik ez diogu egiten...

Beno, zuk behintzat ezagutzen duzu piramidea! Jende askok ez daki zer den, eta ikusi badu ere, irudiei soilik erreparatu die, benetako zentzua ulertu gabe.

Etxeko hozkailu guztietan egon behar luke piramide horrek edo «plater osasuntsua» izenekoaren irudiak.

Jaki bakoitza zein proportziotan jan behar genuke?

Teoria erraza da. Jaten ditugun elikagai guztiak mahai baten

«Gizentasuna osasun publikoko arazo bat da. Modu desegokian ari gara elikatzen» «Haurrei egoki elikatzen erakutsiz gero, etorkizun osasuntsu bat oparituko diegu»

gainean jartzen baditugu, guztiaren erdia barazkiak eta frutak izan behar dute, laurden bat zereal integralak (ogia, arroza, pasta…) eta beste laurdena elikagai proteikoak (lekaleak, arraina, haragia, arraultzak eta esnekiak). Praktikara eramatea ordea ez da hain erraza izaten.

Teoria batzuek diote behi esnea txarra dela; karbohidratoak kendu behar direla; proteina gehiegi hartzen dugula ere esaten da... zer dute egiatik eta zer gezurretik teoria hauek?

Denetik entzuten dugu, interneten, aldizkarietan, telebistan, zurrumurruak... Mila teoria eta dieta, asko inongo oinarri zientifikorik gabeak. Iturri fidagarriak diren aldizkari zientifikoen artikuluetan aurki dezakegu soilik ebidentzia zientifikoa. Orokorrean esango nuke gaixotasun eta arazorik gabeko pertsona baten elikaduran guztiz desegokia izango litzatekeela elikagai talde oso bat kentzea, eta are gehiago nutriente bat, karbohidratoak adibidez.

Esaera batek dio erregea bezala gosaldu, printzeak bezala bazkaldu eta eskaleak bezala afaldu behar dela. Sintesi ona al da?

Ez zaude batere oker. Gosaria otordu garrantzitsuena da, handiena ez izan arren. Horre-

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

gatik lehenengo hiru otordutan (gosarian, hamaiketakoan eta bazkarian) eguneko energia guztiaren %65a bildu behar da, eta azkeneko bietan (askarian eta afarian) %35a. Hemen gutxi eta gaizki gosaltzen dugu, eta gehiegi eta beranduegi afaldu.

Garaian garaikoa jateko, urte sasoi honetan zein jaki gehitu behar dugu bereziko gure dietan?

Urte osoan zehar elikagai freskoak, garaikoak eta bertakoak badira hobe. Uda sasoian fruta eta barazki barietate zabala dugu. Hainbat fruta aukera ditzakegu: sandia, meloia, muxika, albarikokea, gerezia‌ eta entsalada koloredunak edota gazpatxoak ere ezin dira falta.

Gero eta obesitate gehiago dago, batez ere haurretan. Zer ari gara gaizki egiten?

Gizentasuna osasun publikoko arazo kezkagarri bat da. Modu desegokian elikatzen ari gara eta oso barneratuta daukagu janaria plazerra dela. Janari azkarrera errazegi jotzen dugu, elikagai freskoak alde batera utziz; sukaldean denbora gutxi pasatzen dugu eta ordu asko pantailen aurrean, inongo ariketa fisikorik egin gabe. Honek guztiak obesitate kasuak ugaritu ditu. Haur gizentasunean esango nuke ume hauek ez dutela gehiegi jaten, gaizki baizik.

Nola hezi daitezke umeak txikitatik, elikaduraren gaineko beste kontzientzia bat har dezaten?

ARKAITZ APALATEGI

Umeei esaten diegu denetik pixka bat janez gero nahikoa dela, baina tamalez horrela ez gara gauzak ondo egiten ari.

Umeei ez diegu egunero errepikatu behar elikagai egokiak jateko. Etxean aukera osasungarriak eta elikagai freskoak eskura izan eta gu horiek jaten ikustearekin nahikoa da. Hitz gutxiago eta beraientzat eredu izan. Erantzukizuna helduok daukagu. Haurrei modu egokian elikatzen erakusten badiegu, etorkizun osasuntsu eta zoriontsu bat oparituko diegu.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Okupazioa: alternatiba Beasaingo, Ordiziako eta Urretxuko gaztetxeetan okupazioari buruzko jardunaldiak egin dituzte, eta eskualdeko errealiteatea zein den kontatu dute.

Asier Zaldua Urretxu Gazteentzat ez da batere erraza gurasoen etxetik alde egitea.

Alokairuko etxe gutxi daude, pisuak garestiak dira eta mailegua lortzea zaila, lan baldintzak gero eta kaskarragoak... Askorentzat alternatiba etxe huts bat okupatzea da. Eta egoera horren aurrean, Beasaingo, Ordiziako eta Urretxuko gaztetxeetan okupazioari buruzko jardunaldiak antolatu dituzte.

Besteak beste, eskualdeko okupazio esperientziak ere hizpide izan dituzte jardunaldi horietan.

Idiazabalgo Txomenaneko eta Urretxuko eta Zumarragako esperientziak kontatu dituzte, adibidez, eta azken bi herri hauetako 1088 taldea ere go-

goratu dute. Kolektibo hau duela 15 bat urte sortu zuten, etxe hutsak erabili egin behar direla aldarrikatzeko.

Garai hartako egoera egungoaren oso ezberdina zen.

«Lana oso erraz lortzen zen eta gazteek, berehala, autoa erosi eta hipoteka sinatzen zuten.

Etxebizitza alokatzeko aukerarik ez zegoen eta Segi gazte erakundeak talde bat sortzea proposatu zuen, gai hau lantzeko», gogoratu du Jokin Lasa urretxuarrak.

Higiezinen agentzietara eta udaletara informazio eske jo zuten eta, ondoren, bi herriak 1.088 zenbakia zuten kartelez bete zituzten. Izan ere, beraien kalkuluen arabera, Urretxun eta Zumarragan 1.088 etxebizi-

Okupatzea, urte luzetan etxebizitza bat ordaintzea baino hobe kupazioaren aldeko aldarria zabaldu nahi dute gaztetxeetako kideek. «Lotsa eta beldurra galdu behar ditugu eta, gogoa badugu, okupatu». Legearekin ez dutela arazo handirik izan eta okupatzea hipoteka bat ordaintzea baino hobea dela esan zuten.

«Etxe bat erosten duena, etxetik botatzen dute eta gainera zorra ordaintzera behartzen dute. Justizia oso motel doa eta guk ez dugu arazo handirik izan legearekin. Goierrin etxe asko okupatu dira eta batzuk martxan jarraitzen dute. Lasai bizi dira. Gainera, gizarteak duela 10 urte baino begi hobez ikusten du okupazioa». Esperientzia aberasgarria dela diote. «Bizitza berri bati ateak zabaltzen ari zara».

O

tza huts zeuden. Jendea hipoteka bat ordaintzera kondenatua zegoela salatzeko, mahai inguruak eta manifestazioak ere antolatu zituzten. «Etxebizitzen kontura aberastearen aurka geunden. Etxebizitza eskubide bat da eta pisu baten truke horrenbeste diru ordaintzea bizitza sistemari ematea da», zehaztu du Lasak.

Hurrengo pausoa, okupazioa izan zen. Hasteko, Aizpurutxoko tren geltoki zaharra okupatu zuten. Lau hilabete eman zituzten bertan. Eraikin hori Azkoitiako Udalarena da eta gazteak handik botatzea erabaki zuen.

«Txukun mantenduko genuela esan genien, baina bidaltzeko agindua eman zuten. Barruan geundela, leihoetan eta ateetan adreiluak jartzen hasi ziren.

Azkenean, ertzainek bota gintuzten».

Okupek Urretxuko eta Zumarragako gazte askoren elkartasuna jaso zuten eta beste eraikin bat okupatzea erabaki zuten. Orduan, 20 edo 25 lagun Ezkio-Itsasoko Arantzazu hotelean sartu ziren. Handik gutxira bidali zituzten handik ere.

Kaleratzea salatzeko, akanpada bat egin zuten AreizagaKalebarren plazan. Hurrengo pausoa, Zumarragako Eitzaga auzoko eskola zaharra okupatzea izan zen. Orduan, baina, bertara joan aurretik, udalare-

kin harremanetan jarri ziren.

Anton Arbulu alkateak bertan bizitzeko baimena eman zien, udalak eraikin horrekin zer egin erabaki arte. Taldean arazoak sortu ziren, ordea, eta handik alde egin zuten. Hori dela eta, hitzaldian, harremanak zaintzea eta komunikazioa lantzea oso garantzitsua dela azpimarratu zuten.

«Okupazioak merezi du» Eitzagatik, Idiazabalgo Txomenane etxera joan zen Lasa, eta beste goierritar batzuekin batera bizi izan zen bertan. «Etxe hau indiano batek eraiki zuen eta 50 urte zeramatzan hutsik.

Udala erosten saiatu da, baina ez du lortu», zehaztu du.

Ertzaintzak bota egin zituen, 13 orduko kaleratze operazio luze baten ondoren. «Batzuk teilatura igo ziren eta handik jaitsi zituzten. Gu, berriz, tubo bati lotuta egon ginen. Suhiltzaileei deitu behar izan zieten eta 13 ordu kosta zitzaien gu handik ateratzea. 2006ko ekaineko egun eguzkitsu bat zen eta ertzainek sekulako beroa pasa zuten. Gu atera bezain

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

Urretxuko gaztetxean okupazioari buruz egin zuten topaketa eta Idiazabalgo Txomenane etxea. ASIER ZALDUA

laster, alde egin zuten, eta ez ziren konturatu etxe barruan beste bi lagun ezkutatuta zeudela».

Handik urtebetera, beste gazte batzuk sartu ziren Txomenanera, eta bertan jarraitzen dute oraindik. Etzegarateko kaminero etxean ere zortzi urte daramatzate. Okupatzeak, «merezi» duela diote.

12 GOIBERRI

GAZTEAK

«Bi gitarra sartuta talde indartsuagoa da orain Lain, rockeroagoa» Lain musika taldeko gitarra jotzailea da Joseba de Arriba. Hirugarren diskoa kaleratu berria dute: ‘Tximeletak’.

Loinaz Agirre Ordizia Duela hiru urte hasi zen Joseba de Arriba (Ordizia, 1982) Lain musika taldean gitarra jotzen.

Aurretik Nuke taldean aritu zen.

Metal musika egitetik pop egiten zuen talde baterako jauzia, handia bezain aberatsa izan da De Arribarentzat.

Lain taldea Interneten, Youtubeko bideo bati esker egin zen ezagun. 2008an Euskadi Gazteako Maketa Lehiaketa irabazi zuen. Taldearen zein momentutan iritsi zinen zu?

Bigarren diskoa aterata zeuden, eta ez zuen halako arrakastarik izan. Gitarra jotzaile bat kanpora ikastera joatekoa zen eta bere ordezkoari deitu zioten. Momentu batean bi gitarrekin aritu ziren eta konturatu ziren indar gehiago hartzen zuela taldeak. Bigarren gitarra jotzaile bat hartzea erabaki zuten. Orduan sartu nintzen ni.

Erraza izan al zen ia osatutako talde batean lekua egitea?

LOINAZ AGIRRE

Babeslea

Taldea inflexio puntu batean zegoen. Hasieran kosta egiten zen lekua bilatzea, familia batean sartzea bezala da eta talde batean sartzea. Bi gitarra jotzaileok metal taldeetatik gentoze eta gure ikuspuntuak sartzen joan ginen pixkanaka.

Gure lokala izatea lortu genuen eta momentu garrantzitsua

izan zen hori. Hazia orduan sortu zela esan daiteke. Oso talde lan polita izan da; bakoitza beretik eman eta jarri du. Diskoa denok sentitzen dugu gurea.

Kohesioa eman diegu hamaika kantuei, osotasuna.

Nolakoa da Lain berria?

Talde indartsuagoa da, rockerogoa, gitarreroagoa. Indarra bilatu nahi izan diogu, baina oso melodikoa izaten jarraitzen du, bi nesken ahotsekin.

Hirugarren diskoari Tximeletak izena jarri diozue.

Sinbologia duen izena da tximeleta: lokalean sartu ditugun bi urteak irudikatzen du. Larban sartuta egoten da tximeleta hegan egiteko prestatzen.

Lana jendaurrera ateratzeko, zein kontzertu dituzue?

Pixkanaka ari gara kontzertuak lotzen. Igandean Donostian izango gara Gure Esku Dagoren ekitaldian. Asteasun, Villabonan... ere izango gara.

Lain hasi aurretik zertan ibili zinen?

Nire lehenengo talde formala Nuke izan zen. Gazteako maketa lehiaketako entzulearen saria irabazi genuen 2012an. Oso ondo ari ginen: gure kontura atera genuen diskoa eta kritika onak jasotzen hasi ginen. Baina «krisialdi» bat izan genuen eta uztea erabaki genuen.

GOIBERRI 13

GARAI BATEAN

Ferian 80 urtean saltzen Agustina Lopetegik zortzi hamarkada darama astero-astero Ordiziako feriara joaten. Amarekin hasi zen, zortzi urte zituela. Gaur egun, 87 betetzeko bidean, Maria Jesus alabarekin segitzen dio. Goizeko bostak eta erdirako han izaten da.

Aimar Maiz Ordizia Asteazkenero, goizeko bostak eta erdirako Ordiziako Plaza Nagusian izaten da Agustina Lopetegi Jaka (Altzaga, 1928).

Txikitatik ikasitako ohiturak aldatzea ez da erraza, oraindik gutxiago ia 80 urtean astero joera berbera erabili eta gero. Ordiziako feriako saltzaile edadetuena da, gaur egun. Azaroan 87 urte beteko ditu. Baina, ziur, 1936 urrun hartako lehen feriaegunean begirada bizi eta urdin bera ekarri zuela.

Larre motzean hezitakoa da, eta bizitzan zehar erauntsi handiei aurre egindakoa. Baserriko patua. Altzagako Etxeberri Goikoan jaio zen, 1928an. Ezkondutakoan Itsasoko Eztala Goikora joan zen. Baserria erre zitzaien 1970ean, eta Beasainen bizi da orain. Baratzea Itsasoko goi haietan dute.

Monika Jaka zuen ama, Etxarri-Aranatzekoa berez. «Ni 8 urterekin hasi nintzen feriara, amarekin. Ama plazan jartzen zen saltzen, eta ni arrazionamendua hartzeko ilaran. Baina

Pakita Lopategi Ordiziako azokan izaten duen postuan. AIMAR MAIZ emakumeek, badakizu, umea ni, eta aurrea hartzen zidaten.

Gerra ondorena zen. Haiek garai txarrak ziren». Dendan erosi behar izaten zituzten etxean ez zirenak: «Kontrabandoa zen orduan, ezkutuan ematen zen».

Olioa, azukrea eta txokolatea, horiek «falta gabe» eramaten zituzten.

Urritasuna berez, eta errekisamendua legez. Feriara eramateko salgaiak neurrian ibiltzen zituzten, kenduko zieten

beldurrez. «Ez zegoen denak ekartzerik. Karabineroak ibiltzen ziren. Araman ezkutatu behar gauzak».

Maria Jesus Oria alabari laguntzen dio, orain, eta atzeko postuan egoten da Arantxa Lopetegi ahizpa ere, saltzen. Plazan denek ezagutzen dute, eta berak ere bai gehientsuenak.

Donostian sagar saltzen Zortzi urterekin Ordiziara, eta 17rekin Donostiara hasi zen

Agustina, etxeko sagarrak merkatuan saltzera, San Martingo azokan. «Itsasondora jaisten ginen sagarrekin, anaiak zaldiarekin eramanda. Goizeko 5:50ean trena hartu, eta Donostiara. Jendea umil zen garai hartan! Ez zen orain bezalako harrokeriarik orduan». Sagar garaian egunero joaten zen San Martinera. «Beste baserritar batzuk Bretxara joaten ziren».

Ezkondu ondoren, Itsasotik Zumarragara joaten hasi zen.

Hamar bat urtean ibili zen. «Orduan zapatu arratsaldeetan egiten zen feria», gogoratu du Maria Jesus alabak. Agustina azokan zela, eta senarra Aristrainen lanean, etxea erre zitzaien.

«Lana» izan da Agustinaren eta jirako gainerakoen irakaslea. «Beti lanak akabatzen. Ferira etortzeko adina prestatu egin behar zen». Lanak irakatsitako bideetan dabil oraindik ere, baina gustura. Gosaltzen izan berri da, tabernan. «Aizu, noizbait hobetoxeago bizi beharko dut!», bota du.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Klik

Ahaztua izateko eskubidea iru urteko eztabaiden ondoren, EB Europako Batasunak onartu du ahaztua izateko eskubidea arautuko duen legea. Erakundea osatzen duten 28 herrialdeetako justizia ministroek datu pertsonalak babesteko araudia onartu dute, eta tartean aitortu dute Interneten norberaren datuak ezabatuak izan daitezen herritarrek duten eskubidea. Araudi berriarekin, kaltegarria izan dai-

H

tekeen eta interesekoa ez den informazio pertsonala ezabatzeko eskatu ahal izango da. Jaramonik egiten ez badiete kexa bat aurkeztu ahal izango dute herritarrek.

Austriak eta Eslovakiak izan ezik, gainontzeko estatuek bozkatu dute aurkeztu dieten proposamenen alde. Hala ere, Europako Legebiltzarrean aztertu beharko dute oraindik.

Araudiari jarraiki, Interneteko konpainiek erabiltzaileen ÂŤbaimenarekinÂť soilik erabil ahal izango dituzte datu pertsona-

Facebook eta Googleri ere aplikatuko zaie legea. GOOGLE

lak. Herritarren batek Interneteko enpresaren bati daturen bat ezabatzeko eskatzen badio, hala egin beharko du. Legea beteko ez balitz, milioi bat euroko zigorra jaso dezakete.

EBko herrialdeetako enpresei aplikatuko zaie legea, baina baita handik kanpokoei ere; Facebook eta Googleri, adibidez.

Europako kontsumitzaileei ereun zerbitzuak eskaintzen dizkien heinean, ahaztua izateko eskubidea errepstatu beharko dute. berria.eus

Argazkiapp: lau irudi eta hitz bat Argazkiapp hamaika buruhauskarriz osaturiko jolasa da. Buruauskarri bakoitza lau irudiz eta hitz batez osatuta dago. Lau irudiek hitz bat dute komunean. Modu dibertigarrian euskarazko hiztegia ikasteko modua da aplikazio honek eskaintzen duena. euskalapps.net

EgaApp, EGA azterketa sarean Euskararen Gaitasun Agiria azterketa prestatzeko 4.000 ariketa baino gehiago eskaintzen ditu Ega Aplikazioak. Kaixo!

Euskaltegiak iaz sortutako tresna da. Atariko proba, sinonimoak eta berridazketak atalak prestatzeko ariketa lagungarriak jasotzen ditu. Android sistema eragilean erabil daiteke oraingoz. www.kaixo.com/euskaltegia

16 GOIBERRI

SEGURAKO SAN JOAN JAIAK

‘Sanjoanak’ Seguran Ekainak 19, ostirala, 19:00: Futbito txapelketaren finala, Baratze pilotaleku ondoko kantxan.

20:00: Txoznen irekiera Imanol eta Unai trikitilariek girotuta.

23:00: Kontzertua txoznetan: Atraz taldea.

Ekainak 20, larunbata, Kuadrillen Eguna: 10:00: Plater hausketa, Mendotze aldean.

12:00: Zopa Pertzaren jaitsiera.

Segurako Alboradaren doinuaz, pregoia eta ondoren, mokadua plazan. The Joselontxos txaranga egun osoan zehar.

15:00: Kuadrillen bazkaria. Frontoi zaharrean.

16:00: LVIII. San Joan txirrindulari proba (Élite eta Sub 23).

17:00: Txoznen irekiera eta Elektro Txaranga.

17:30-19:00: Gipuzkoako toka eta bola txapelketa Erreboten. Xepeño Agirre herriko bolariari omenaldia.

18:00: Buruhandi eta gizaundiak.

19:30-21:30/23:00: Disko festa, Iñigo Etxenikerekin.

20:00: «2015eko kuadrilla» lehiaketa. Kantuak plazan.

23:30: Kontzertuak txosnetan:DJ Bull...

Ekainak 21, igandea, Haurren Eguna: 06:00: Xolomo jana txosnetan.

09:00-11:00: Arrantza Zubi Haunditik Armaolako zubiraino.

11:00etan sari banaketa plazan.

11:00-13:00: Haur jokoak.

12:00-14:30: Kilkir txaranga.

13:00: «2015eko kuadrilla» lehiaketa. Jokuak plazan.

14:00: Haurren bazkaria.

16:30: Buruhandi eta gizaundiak.

18:00-20:00: Kilkir txaranga.

18:30: Haurren danborrada.

20:00: Urtaroen dantzan emanaldia plazan, Oroith Abesbatza eta Amets Bide dantza taldearekin.

Ekainak 23, asteartea, San Joan bezpera: 11:30-14:00/16:30-19:00: Gaztetxoentzako parkea Baratze pilotalekuaren ondoko kantxan.

15:00: Elkartasun bazkaria.

20:00: Mozorro topaketa plazan.

20:00-21:30/23:45: Alaiki taldearen kontzertua plazan.

20:30: Txozna irekiera.

21:00: Mozorroen sari banaketa plazan.

Aste Santuko ekitaldiak antolatzen dituen taldeak irakurriko du pregoia zken urteetan indar berezia hartu du Segurako San Joan jaien hasiera iragartzen duen zopa pertzaren jaitsierak eta ondorengo pregoiak. Plaza jendez lepo izaten da festen hasiera iragartzen duen ekitaldia ikusteko, eta aurten, Aste Santuko ekitaldiak antolatzeaz arduratzen den taldeak irakurriko du pregoia.

Talde oparoa da, kide ugarikoa, eta errelebo eske ari dira, dagoeneko 33 urte baitaramatzate prozesioa eta hari lotutako ekintza guztiak lotzen.

Urte hauetan guztietan zehar egindako lana aitortu nahi die udalak Aste Santuko taldean lanean aritzen diren herritarrei, eta horregatik irakurriko dute aurten beraiek pregoia. Aurten, gainera, berezitasun bat izango du zopa pertzaren jaitsierak. Azken urteetan ez bezala, larunbat eguerdian egingo du kea isuriz elizatik plazara arteko bidea lapiko erraldoiak, festen hasiera kuadrillen egunarekin izango baita aurten –bihar, larunbata, eguerdian–. Oilasko, fideo, porru eta gainerako osagaiekin batera, San Joan bigarrenera arte plazan egongo da zopa pertza.

A

GOIBERRI 17

SEGURAKO SAN JOAN JAIAK

23:00: San Joan sua. Txistulariekin herritarren Sorgin Dantza.

23:30: Salsa lehiaketa txosnetan.

01:05: Kontzertua txosnetan; Guri Bost taldea.

Ekainak 24, asteazkena, San Joan Eguna: 10:15: Goiz eresia Kriseilu Txistulari taldearekin.

10:45: Prozesioa San Joan irudiarekin eta meza nagusia parrokian.

12:00: Andoni Ega単a, Sebastian Lizaso eta Uxue Alberdiren saioa, herriko abesbatzaren emanaldia; atari eta balkoi ederrenen sari banaketa, eta herritarren hamaiketakoa, Arabarren plazan.

13:00: Herriko kirolari txapeldu-

nei omenaldia eta herri kirolak.

Aizkoran, harrijasotzen eta trontzan proba mistoak. Udane Ostolaza, 10 urteko harrijasotzailea.

18:00: Buruhandi eta gizaundiak.

18:00: Pilota partidak Baratzen.

Lehen partida: Intxausti-Imaz (Segura)/Matxinandiarena-Chorens (Zegama). Bigarren partida: Elezkano II-Aretxabaleta/ArtolaLarunbe.

20:00-21:30/23:00: Dantzadi taldearekin dantzaldia.

00:00: Karaokea txosnetan.

Ekainak 25, osteguna, San Joan bigarrena, Elegante Eguna: 11:30: Jubilatuentzat toka, igel eta

bote jokoak Plazan. Ondoren, hamaiketakoa, Atseden Elkartean.

11:30: Puzgarriak igerilekuan.

13:00: Toka, bola eta sokatira txapelketa herrikoia, plazan.

13:00: Txakolin dastaketa.

17:00-19:00: Puzgarriak.

19:00: Herritarren umorezko antzerkia plazan.

21:30: Herri afari elegantea.

22:00: Dantzaldia, Orots taldea.

23:00: Elegante eta kuadrilla lehiaketen sari banaketak plazan.

23:30: Zopa Pertzarekin kalejira, trikitilari, poteolari elegante eta herritarrekin. Irteera Txanbolinpetik.

00:00: Zopa Pertzaren igoera eta agurra.

00:30: Txosnen itxiera festa.

18 GOIBERRI

OLABERRIKO SAN JOAN JAIAK

Olaberriko festak Ekainak 19, ostirala:

Ekainak 22, astelehena:

20:30: Kantu afaria, Arkupe elkertean, Aitor Furundarenarekin.

11:00: Jolas parkea.

13:30: Haurrentzako bazkaria.

15:00: Jolas parkea.

19:30: Apar festa.

Ekainak 20, larunbata: 10:00: Jubenil mailako XXV Gipuzkoako Txirrindulari Itzulia.

10:30: Herri mailako San Joan pilota txapelketaren finalak.

Ondoren: XXX Arkupe gomazko paleta txapelketa.

18:00: Zaldi gainean paseoak.

21:00: Arkume txuletatxoen parrilakada.

Ondoren: Mariatxiak Alma Tapatia taldearekin.

Ekainak 21, igandea: 10:00: Probintzia mailako bola txapelketa.

23:30: Su-festa ‘Pirotecnia Zaragozana’rekin.

Ondoren: Dantzaldia Rockalean txarangarekin.

Ekainak 23, asteartea:

Ekainak 24, asteazkena: San Joan Eguna:

16:30: Pregoia, txupinazoa eta buruhandiak trikitilariekin Ondoren: Oka jolas erraldoia.

16:30: Marrazki lehiaketako sari banaketa, udaletxean.

19:00: Lora bedeinkapena eliza atarian.

19:30: San Joan arbola zutitzea.

20:00: Rockalean txaranga.

20:30: Eusko Labeldun oilaskoa eta Gernikako piperrak.

22:30: San Joan sua, dantzariekin eta txalapartariekin.

10:00: Gaztetxoen mailako bola txapelketa.

11:00: Meza nagusia, Zeba abesbatzak lagunduta.

12:30: Hamaiketakoa.

Ondoren: Bertsolariak. AItor Sarriegi eta Sustrai Colina.

17:30: Herri kirolak. Aizkoran, Iñaki Azurmendi eta Floren Nazabal; harrijasotzen, Joseba Ostolaza, Idoia Etxeberria eta Udane Ostolaza.

18:00: Bordetxe abere zirkoa.

GOIBERRI 19

PUBLIZITATEA