Goiberri 157. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

157. zenbakia. 2015eko uztailaren 24a

GOI B ERRI Sare sozialen belaunaldia Komunikatzeko aproposak badira ere, sare sozialen erabilera desegoki batek arriskuak sor ditzake 6-7

Gazteen artean dute eragin handiena sare sozialek, eta sakelakoak dira sare horietara iristeko gailurik erabilienak. MAIALEN IGARTUA

Edurne Martinez 3 Iritzia 4-5 E単aut Gere単u 8-9 Bizitzan aurrera, gurpilen gainean 10-11 Nerea Gabirondo 12 Erlezaintza ekologikoa 13 Ordiziako soka dantza 1915ean 14 Saretik 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

ASIER ZALDUA

Edurne Martinez Bidaia-agentea

«Aurtengo oporretan, familiak Kanariar Uharteetara joango dira batez ere» Asier Zaldua Urretxu Edurne Martinezek (Urretxu, 1976) Urretxuko Barceló Bidaiak agentzian lan egiten du.

Mexiko.

plaza, San Joan gauean.

Zure hondartza kuttuna?

Janari bat.

Zarauzkoa, umetan oporrak han igarotzen bainituen.

Edari bat.

Mariskoa.

Aurtengo oporretan, nora joango da jendea?

Zaletasun bat?

Ura.

Bidaiatzea.

Amets bat.

Familiak, batez ere, Kanariar Uharteetara. Hegazkinari beldurra dioten asko Benidormera joango dira eta gazteak Europara: Sizilia, Malta...

Liburu bat.

Asko.

Toti Martinez de Lezearen edozein. La herbolera , adibidez, asko gustatu zitzaidan.

Jaso duzun oparirik bereziena?

Musika talde bat.

Eta zu?

Joaquin Sabina.

Oraindik ez dut erabaki: urtero berdin ibiltzen naiz.

Abesti bat.

Hondartza ala mendia?

Hondartza, inongo zalantzarik gabe.

Pelikula bat.

Dirty dancing.

Goierriko txoko kuttuna.

Herrialde bat?

Urretxuko Gernikako Arbola

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Nire amamak egindako edozein eta nire amak eskuz egindako guztiak.

Asko.

«Oraindik ez dut erabaki nora joango naizen: urtero berdin ibiltzen naiz»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Janire Arrondo Kudeatzailea: Aloña Landa Koordinatzailea: Eskeine Legorburu Produkzio arduraduna: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gaizki usaintzen duen jendea.

Herriko alkate bazina...

Ez nintzateke sekula alkate izango.

Urretxun biziko ez bazina...

Kostaldean.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

goiberri.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Erkuden Muguruza

Diseinua eta banaketa:

Gorroto duzuna.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

607 530 424 – publi@goiberri.eus

Bezero arreta / harpidetzak: 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Itxaro Mendizabal Ttiklik! Elkargunea

Haurren autoestimua aurraren garapen integralean, bere behar guztiak asetuak daudela bermatu behar dugu helduok. Behar materialetatik haratago, bere behar emozionalak asetuak izateak berebiziko garrantzia dauka. Gaur egungo bizitza erritmoa dela eta, askotan umeak ez du behar duen adina maitasun, arreta eta goxotasun jasotzen eta honek bere autoestimuan eragina izan lezake.

Autoestimua, edozein gizakik duen behar emozionala da.

Haurtzaroan dugun autoestimua eta helduarokoa desberdina da. Heldu batek bere identitatea zein den badaki, bere egoeraz kontziente da eta bere ongizatea batez ere bere ekintza eta jarreretan oinarritzen da. Haur bat ordea, hazte prozesuan dago, bere pertsonalitatea eta izateko era garapen prozesuan sartuta daude, eta beraz, bere ongizatea ez dago bere esku bakarrik, inguruko familia egoerak eta akademikoak zeresan handia izango dute.

Pertsona heldu batek autoestimu on bat izatearen oina-

H

rria ordea, haurtzaroko aurreneko urteetan dago.

Autoestimua, pertsona bakoitzak duen balore propioaz kontzientzia izatea da; haurraren izaerak eta bere inguruneak lotura estua dute.

Aipatu bezala, haurrak autoestimu ona izatea oso garrantzitsua da, autoestimuak ikasketetan, besteekiko harremanetan eta nola ez, zoriontasuna lortzeko garaian eragina izango du. Haur batek autoestimu on bat lortzean, gai dela sentituko du. Baliotsua sentituko da.

Autoestimu baxua duen bat berriz, ez da ezertarako gai sentituko. Balio ez duela pentsatuko du, besteak baino gutxiago dela. Lotsa sentituko du, modu kritiko batean erlazionatuko da eta kreatibitate gutxi izango du.

Honek denak portaera arazoak ekar ditzake, bortizkeria eta lagunengandik aldentzea.

Zer egin dezakegu guraso eta hezitzaile moduan haurren autoestimua indartzeko?

Autoestimua ez da eskolan irakasten den gauza bat. Egunero-egunero landu eta indartu behar dugu konfiantzako eta errespetuzko erlazio pertsonalekin. Haurraren alde emozio-

nala beti kontutan izan behar dugu bai guraso eta bai hezitzaileek. Beraren aldarte aldaketa eta emozio gora-beherei kasu egin behar zaie.

Autoestimu baxua izateak arazo larriak ekar ditzakela kontutan izanda (depresioa, elikadura nahasteak, drogekin arazoak…), gure haurrekin txikitxikitatik landu beharreko gaia dela ohartzea ezinbestekoa da.

Haurraren ongizate fisikoa lehenesten den bezala, maila berdinean jarri beharko genituzke bere ongizate psikiko eta osasun emozionala. Autoestimu on batekin nerabezarora oinarri sendo batzuk dituztela iritsiko dira.

Autoestimua indartzeko hainbat aukera daude. Autonomia indartzea da bat, gauzak bere kabuz egin ditzala eta egi-

teko gai dela ohartu dadila. Kritikarik ez egitea da beste bat. ‘gaiztoa zara’ edo ‘beti berdin!’ bezalako esaldiak ekidin behar dira. Konparaketa eta etiketarik ere ez, autoestimuaren etsai handienak dira. Benetakoak diren goraipamenak egitea eta lorpenak txalotzea da beste aukera bat, bere buruari buruzko irudi ona izaten lagunduko diozu, bere autoestimuaren oinarria sendotuz. Bere ezaugarri positiboak gogorarazi behar dira, bere ingurukoenekin batera. Disziplina positiboa erabiliz hezi behar da, haurrak limiteak, arauak eta errutinak behar ditu, eta zer gertatuko den jakinda segurtasuna izango du. Bere gaitasun txikietan konfiantza izatea garrantzitsua da; berarengan konfiantza duzula sentitzen badu, berak ere beragan izango du. Eta batez ere, gure maitasuna eskainiz bere autoestimua indartu behar da. Haurra maitatzea ez da nahikoa, berak maitatua dela sentitu behar du.

Jolasen bidez haurren autoestimua indartu dezakegu.

Bere garapenean jolasak berebiziko garrantzia du. Jolasak bere ezaugarriak ezagutzen laguntzen dio/digu, bere trebetasunak agerian geratzen dira baina era berean mugak ere.

Haurrarekin jolastea garrantzitsua da. Jolasaren bidez asko balio dutela esango diegu eta zenbat duten ikasteko adierazi.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Gazteak eta sare sozialak Garaian garaiko sareak...

Greziarrek agian Dionisorekin nahikoa zuten jai aitzakiatarako, baina gurean San Joanekin hasi besterik ez da egiten santu jaien zirkuitua: Santa Isabelak, San Pedroak, Santa Anak‌ Denak kategorikoak noski, nik bezain ondo dakizunez Mikel!

Harritzekoa egiten da, ordea, Gipuzkoa bertan generoaren ikuspuntutik halako harrabotsa sortzen duten jaien ondoan (alarde desberdinak kasu), nolako lasaitasunarekin bizi ditugun guk gureak inguruan. Beti iruditu zait istilu falta honen arrazoia hemen gai hori gaindituta genuelako zela, baina garbi asko geratu zait aurten begirada maskulino huts-hutsa nuelako uste nuela hori. Izan ere, zer eta aurrenengoz egin dute dantza aurten neskek Zumarragako Antion. Aurrenengoz! Eta apur bat gehiago pentsatzen jarrita, oraindik ez dituzte egin ez Beasaingo sokadantza ez beste asko!

Kasualitatea da batzuentzat emakumeek gizonezkoenak soi-

lik ziren eremu eta eskubide guztiak eskuratzea ondo egotea, baina juxtu beraien herriko ohituretan ezin ahal izatea. Ez al zaizu iruditzen Mikel?

Jon Artola

bat eta

Errazagoa izaten da beti besteena objektibotasunez ikertzea norberarena baino. Hau da, batzuk behin eta berriz errepikatzen dute bertakoak ez direnek ez dutela ezer ulertzen, bertakoa izan behar dela horretarako. Bertakoak ez direnek, ordea, erreka jaiotza bateko ura bezain garbi ikusten dute herri horretan egiten dutenak zentzurik ez duela.

Hala ere, eta ongi diozun moduan, kritika egiten duten horiek ez dute beren herrian gertatzen dena garbitasunez ikusten, Zumarragan edo Beasainen kasu. Umeak ginenetik modu mugiezin horretan gogoratzen ditugu ikuskizun edo ekintza horiek eta inork zalantzan jartzen ez dituen bitartean, ez dugu beraien egokitasun edo ezberdinkeriaz pentsatzen.

Onartuko dizut nik ere bekatu hori egin dudala eta ez dudala sekula pentsatu haurren soka-dantzaren desegokitasunean.

Hala ere, garbi izan behar genuke baita ere arazoa, ez dela mutil edo neskek gauza ezberdinak egitea ikuskizun honetan edo bes-

bat Mikel Alvarez

tean, baizik eta nesken papera, mutilenen menpe egotea. Eta bai, gurean horrelaxe gertatzen da soka-dantzan parte hartzen duten neskek mutilek gonbidatuta eta beraien bikote moduan bakarrik hartzen baitute parte. Mila esker Artola, gaur arte ez bainaiz horretaz konturatu. Lan asko daukagu oraindik egiteko.

06 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Sarean harrapatuta Gazteek sare sozialekin duten harreman estuak kezkak sortzen ditu gurasoen eta hezitzaileen artean. Psikologoen ustez sare sozialak komunikatzeko modu aproposa dira, baina erabilera txarra eginez gero arriskutsuak bihur daitezke.

Maialen Igartua Urretxuko kale estu batean, txoko ezkutu batean, bi mutil gazte bakoitza bere sakelakoarekin jo eta su. Zertan ari ote dira txoko horretan? «Ondoko lokaleko wifia harrapatzen dugu hemen!». Misterioa argituta, beraz. Sarera konektatuta egoteko modua izatea, horixe da gaurko gazteen —eta dagoeneko ez hain gazteen— kezka nagusietako bat. Interneteko konexioa zertarako? Bada, gehienbat, sare sozialetara konektatuta egoteko.

Duela hamar urte nahikoa lan izaten zen sare sozialak zer ziren azaltzen. Gaur egun, dagoeneko, hainbat eta hainbat daude aukeran: Facebook, Instagram , Tuenti , Twitter ... eta, ziurrenik arrakasta handiena izan duena: Whatsapp, doako mezuak bidaltzea ahalbidetzen duen sakelakoetarako aplikazioa.

«Whatsapp-a, sakelakoarekin batera, gure eskuaren apendize bat izatera iritsi da», adierazi dute Carmen Maganto eta Montserrat Peris EHUko psikologia fakultateko irakasleek.

Sare sozialek pertsonen egunerokoan, emozioetan, harremanetan eta beste hainbat eremutan duten eragina aztertzen ari dira, eta dagoeneko datu esanguratsuak dituzte esku artean. Esaterako, hauxe: %70ari amorrua eta ezinegona sortzen die whatsapp-a erabili ezinak.

Izena ere, dagoeneko badu izena sakelakorik gabe egoteak

sortzen duen antsietate egoerak: nomofobia. Whatsapp-a gure bizitzaren parte bihurtu denez, gure emozioei zuzenean eragiten diela uste dute Magantok eta Perisek, eta emozio horiek ikertu dituzte. «Datuek erakusten digute nerabeek eta gazteek antsietatearekin eta adikzioarekin lotutako gero eta pentsamendu gehiago dituztela sakelakoaren eta whatsapparen erabileri dagokionean».

Asko dira ikerketan bildu dituzten datuak, baina batzuk aipatzearren: %70ak esaten du seguruago sentitzen dela sakelakoarekin, edozein momentutan norbaitekin harremanetan jar daitekeelako; %55ak antsietatea sentitzen du inorrek idazten ez badio edo erantzunik jasotzen ez badu; %63,7ak onartzen du sakelakoak lo orduak kendu dizkiela eta %65ak ikasketetan eragiten diela.

Datuak baino ez dira, zenbakiak, baina whatsapp-ak gazteengan izan dezakeen eraginaz ideia bat egiteko balio dezakete. Izan ere, gaur egun nerabe gehienei 11 urterekin erosten diete lehenengo sakelakoa —hala ondorioztatu dute EHUko ikertzaileek—. Adin horretan emozioak kontrolatzea zailagoa izaten denez, errazagoa da adikzioan edo antsietatean erortzea.

Dena den, horrek zer esan nahi du, sakelakoak arriskutsuak direla gazteentzat? Ez. Maganto eta Perisen esanetan, erabileran dago gakoa. Modu egokian erabiliz gero, nerabe-

Aholkuak Sare sozialen arriskuen prebentziorako hainbat aholku. ordutegia zehaztu.

Sare sozialak erabiltzeko debekua jartzea ez da bidea. Hobe da ordutegi bat adostea. elkarrekin ikasi.

Seme alabekin batera sare sozialak erabiltzen ikasi. elkarrekin gozatu.

Seme alabekin batera sarea arakatu, eta ekintza hezitzaileak baina aldi berean dibertigarriak bilatu. pribatutasuna errespetatu.

Ezinbestekoa da seme alaben pribatutasuna errespetatzea. mugak adostu.

Sare sozialen erabileraren inguruko arauak eta mugak seme alabekin batera adostu. beraiekin txateatu.

Noizbehinka haiekin batera txateatu, nola jokatzen duten ikusteko, baina intimitatea errespetatuz. galdetu.

Seme alabekin hitz egin, eta sare sozialak zertarako erabiltzen dituzten galdetu. sareko kontuen berri izan.

Beti erraza ez bada ere, komenigarria da gurasoek jakitea seme alabek sarean zein kontu dituzten, eta zein diren pasahitzak. aholkuak eman.

Seme alabei babestuta egoteko aholkuak eman, adibidez, sarean datu pertsonalik ez emateko. laguntza eskatu Seme alabek sare sozialekin lotutako arazoren bat badute, jarri harremanetan eskolarekin edo Ertzantzarekin. Eta, beharrezkoa bada, jarri denuntzia.

entzat harremanak garatzeko beste baliabide bat izan daitekeela adierazi dute. «Lagunekin geratzeko, gertu ez dituzten lagunekin harremana mantentzeko, oporretan egon diren lekuaren argazkiak bidaltzeko... erabil dezakete sakelakoa, eta hori positiboa da».

Sare sozialak komunikatzeko beste modu bat direla adierazi dute EHUko ikertzaileek.

«Arrobaren belaunaldikoak ez garenoi kosta egiten zaigu harremanak mantentzeko modu hori ulertzea, baina beste edozein bide bezain baliozkoa izan daiteke».

Gurasoen eta helduen artean askotan entzuten den kezka da, esaterako, gazteak sare sozialen bidez komunikatzen direla, baina horrek aurrez aurreko komunikaziorako gaitasuna murrizten diela. Magantok eta Perisek uste hori ikertu dute, eta uste okerra dela ondorioztatu. Pertsona irekien kasuan, sare sozialen bidez are ezagunagoak bihurtzen direla ikusi dute, eta horrek ez diela eragiten aurrez aurreko komunikazioa albo batera uztea.

Pertsona lotsatien kasuan, bestalde, sare sozialen bidez gehiago eta errazago komunikatzen direla ikusi dute, eta beste modu batera egingo ez lituzteketen lagunak egiten dituztela. «Egia da pertsona hauen kasuan aurrez aurreko komunikazioa okertzeko arriskua egon daitekeela, baina ez da sare sozialen erruz gertatzen, lehendik ere harremanak

GOIBERRI 07

ASTEKO GAIA

Nerabe gehienek 11 urterekin izaten dute lehenengo sakelakoa. MAIALEN IGARTUA

sortzeko arazoak dituztelako baizik». Hortaz, Peris eta Magantoren ustez sare sozialak ez dira aurrez aurreko komunikazioaren ordezkoak, osagarriak baizik. Are gehiago, aurrez aurreko harremanak aberas ditzaketela uste dute.

Arriskuak ere badituzte Aurrerago esan bezala, erabileran dago gakoa. Eta sare sozialen erabilera txarrak bai, baditu arriskuak gazteentzat. Sexting izeneko fenomenoa, esaterako, nahiko zabalduta dago. Bideo edo argazki erotikoak bidaltzean datza, norberarenak edo besteenak, burla egiteko intentzioarekin. «Klik soil batekin bidaltzen dituzte argazkiak, ondorioetan pentsatu gabe», adierazi dute EHUko ikertzaileek. «Ez dira ohartzen sare pornografikoetan amai dezaketela argazki horiek, edo norbaitek txantaia egiteko erabil ditzakeela».

Sare sozialen erabilera desegokiak ekarri duen beste arazoetako bat cyberbulling -a da.

«Arazo larria da, eta adin ezberdinetako gazteei eragiten die». Bullyng -a lehendik ere bazegoen, noski, baina sakelakoaren bidez anonimotasuna nagusitu da, eta biktimak «erasotzen errazagoak» bihurtu dira.

Sare sozialak nahiko berriak dira, azken hamarkadako kontua. Hori dela eta, gurasoentzat eta hezitzaileentzat bidea urratu gabe dago oraindik. Gutxika ari dira sare sozialen erabilera desegokia sahiesteko moduak arakatzen. Goierriko ikastetxe askotan lantzen dute gaia nerabeekin batera, sexting eta cyberbullying bezalako fenomenoei aurre hartzeko. Izan ere, ez dago gaia gazteekin batera lantzea baino prebentzio hoberik.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Eñaut Gereñu Gertuko SL enpresaren burua

«Txilen ezagutza nahi zutela ohartu nintzen, eta hor jarri dut indarra» Iñaki Gurrutxaga Ordizia Eñaut Gereñu (Ordizia, 1987) izan da Goiekik ekintzailetasuna sustatzeko urtero antolatzen duen Enpresa Ekimen Berritzaileen XVIII. Sariketaren irabazlea, Euskal Herriaren eta Hego Amerikaren artean kudeaketa komertziala garatu, eta ezagutza eta esperientzia partekatzeko proiektu batekin.

Enpresa eta Informatika Ingeniaria da ikasketaz, pertso-

nen kudeaketei (Coaching) buruzko master bat ere egina da, eta gatazken konponbideei eta negoziazioari lotutako beste bat bukatzen ari da. Orain urtebete Gertuko SL enpresa sortu zuen, eta harrez gero Txile eta Euskal Herriaren artean bizi da.

deak-eta esaten zidan gaztea nintzela horrelako proiektu batean hasteko, aurrena beste enpresa batean egin behar nuela lan... Etxekoek behintzat nirea egiteko esaten zidaten.

Nik zerbait berria egin nahi nuen, jendeak egiten ez duena, eta gainera, Txilen.

Egiten ari zaren lanaren errekonozimendu modura hartuko zenuen noski saria.

Sari honekin zer konpromiso edo aukera zabaldu zaizu?

Bai, hala da, ez noala bide okerretik behintzat. Inguruko jen-

Goierriko enpresa eta erakundeei Hego Amerikan laguntze-

ko jaso dut sari hau. Lotura ofizialik ez dago, baina nik hala bizi dut, eta saria irabazita, konpromiso handiagoa dudala sentitzen dut orain .

Orain dela bost urte joan zinen aurrenekoz Txilera, artean ikasketekin ari zinela.

Eta harrez gero joan-etorrian nabil –elkarrizketa hau argitaratzen denerako Txilen egongo da atzera–. Orduan ikastera joan nintzen, eta sei hilabete

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

kudeaketa komertzialaren alorrean, eta ikusten nuen zerbait berritzailea egin zitekeela. Ezagutza nahi zutela ohartu nintzen, eta hor jarri dut indarra.

Zure proiektua, beraz, esperientzia eta ezagutza zabaltzeak egiten du berritzaile.

IÑAKI GURRUTXAGA

egin nituen. Txile eta bertako jendea ezagutzeko aukera izan nuen, eta konturatu nintzen Txile aukera asko eskaintzen dituen herrialde bat zela. Beti esan izan dut Txile gu baino belaunaldi bat atzerago dabilela, eta ematen du badakizula zer gertatu behar den han bosthamar urte barru.

Eta iaz Gertuko enpresa sortu zenuen. Zer da Gertuko?

Gertuko sortu nuenean bi lanlerro ireki nituen. Bat, coaching alderdia, eta bestea, hemengo enpresei Hego Amerikarekin kudeaketa komertzialean laguntzea, lotura hori egitea, zubi lana egitea. Enpresa sortutakoan Txilera joatera erabaki nuen, lanera. Diagnostiko bat egin nuen: Txile nola zegoen, zer aukera zegoen, zer enpresa zeuden, enpresa horien egoera zein den, neuzkan kontaktoekin zer egin nezakeen...

Zer ondorio atera zenuen?

Bi gauza ikusi nituen: coachingarekin leku batean finkatu beharra neukala, eta ezin nuela bi herrialdeetan aurrera eta atzera ibili. Eta bestetik, enpresentzako aukera handia zegoela

Hori da niretzat ezberdintasuna, horrek bereizten du nire lana. Produktu bat komertzial baten bidez modu batera ala bestera sal dezakezu, baina esperientziaren eta ezagutzaren transferentzia horretan ez dago jenderik, inork ez du lan hori egiten. Ezagutza saltzea gaizki ikusita bezala dago, hori egiten baduzu besteek aurre hartuko dizutela ematen baitu.

Nik ez dut hori hala ikusten. Saldu, eta irabazi duzun hori hobetzeko aprobetxatzen baduzu ez da ezer pasatzen, eta gainera, ez du zertan zure lehiakidea izan behar.

Adibideren bat jar dezakezu?

Goierri Eskolak hango eskola bati erakuts diezaioke nola lan egiten duen, edo Goiturrek edo Goiekik esplika diezaiekete nola gara dezaketen halako edo bestelako plan bat. Eta beste ezberdintasun bat da nik beharrak sortu egiten ditudala.

Ez dut itxoiten garapen agentziak niri esateko Txilen zer egin.

Txileko Gobernuarekin hitz egiten dut, eta haien beharrak zeintzuk diren galdetzen diet.

Nik Euskal Herritik zer eskain diezaiekedan esaten diet, baloratzen dute, eta aukera ona dela iruditzen bazaie, martxan jartzen naiz.

Eta zer egiten duzu orduan?

Hona etortzen naiz, eta esaten diet era honetako edo bestelako enpresak behar dituztela Txilen, eta ezagutza arlo jakin batean. Berez, beti alderantziz funtzionatzen da. Beti dago enpresa edo erakunde bat nonbaitera joan eta han saldu nahi duena. Nire kasuan, neronek eskaintzen diet saltzea.

Traturik itxi al duzue?

Proiektu handi batzuekin gabiltza martxan, luzerako direnak,

gutxienez bi urte beharko dutenak gauzatzeko. Txilen ez ezik, Bolivian ere banabil, eta hango gobernuarekin eguzki energia aprobetxatzeko garapen plan bat aztertzen ari gara. Goierri Eskolarekin ere hor gabiltza, hango eskola batek eskatu digulako hemengo metodologia txertatzen laguntzeko.

Udaberrian Txileko Valparaiso eskualdeko ordezkaritza bat etorri zen Goierrira, eta hainbat hitzarmena sinatu ziren.

Unibertsitatearekin, Goierri Eskolarekin, Goiekirekin... hitzarmen horiek denak martxan daude. Delegazio horrekin egiten ari garen lana da esku artean dugun inportanteena. Unibertsitate askorekin hitzarmenak egiten ari dira ikasleen trukerako; Arrasate ere han formazioa emateko lanean ari da; Goierri Eskolara urtez urte ikasle gehiago etorriko dira; Txiletik Goierri Eskolako lan metodologia ezagutzera ere badatoz; praktiketara ere bai Goierriko enpresetara...

Eta zer lortzen da horrekin?

Txilen interesa duten Goierriko enpresek, esaterako, hango Ingeniaritza Unibertsitate one-

«Nik zerbait berria egin nahi nuen, besteek egiten ez dutena, eta gainera, Txilen» «Ezagutza saltzea gaizki ikusita bezala dago; nik ez dut hori hala ikusten» «Gure burua ezagutzera eman nahi badugu, modu honetan lortzeko aukera ona dugu»

neko ikasleak haiekin lanean eduki ditzaketela, ikasle horiek beraien lantokia izan behar dutela eta hala nahi badute, haien langileak izango direla Txilen.

Sari-emate ekitaldian adierazi zenuen Gipuzkoako enpresa gutxi daudela Txilen, eta egon direnak ez dutela asmatu.

Gipuzkoako eta Bizkaiko enpresen artean alde handia dago, izugarria: jarreratan, funtzionamenduan... Gipuzkoan oso onak gara egiten, baina saltzen oso txarrak. Eta enpresa bezala oso kontserbadoreak ere bai. Niretzat gabezia handi bat dago. Iruditzen zait ezin zarela beste herrialde batera joan ezagutu gabe, oinarrizko lan hori egin beharra dago. Horregatik hartu nituen nik bi hilabete Txile ezagutzeko, kultura ezagutzeko, jendea... Txile ez da merkatu erraza, lehiakortasun handia dago, baina aldi berean aukera asko ematen du.

Bolivia ere aipatu zenuen, esanez datozen hamar urteetan aurrera egingo duen herrialde bat dela. Zertan dira gauzak?

Ez dauka Txilerekin zerikusirik.

Hego Amerikan azken hamar urteetan gehien hazi den herrialdea da, oso ondo hazten ari dena fase guztietan. Dena ar dai hobetzen, pobrezia beherantz doa... Ekonomia aldetik eta enpresei begira gauzak oso garbi dituzte. Adibidez, energia kontuetara bazoaz, eta zure helburu bakarra dirua irabaztea bada, gobernuak ez dizu lagunduko, baina laguntzera bazoaz, eta horrekin batera dirua irabaztera, lagundu egiten dute.

Nola laburbil zenitzake Gertukoren helburu nagusienak?

Bitan banatzen ditut. Bat, aberastasuna sortzea, lanpostuak sortzea, bai zuzenekoak eta baita zeharkakoak ere. Eta bestea, oso inportantea, bai Goierri eta bai Euskal Herria munduan ezagutzera ematea eta mundura zabaltzea. Gure burua ezagutzera eman nahi badugu, modu honetan lortzeko aukera oso-oso ona daukagu.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Bizitzan aurrera, bi gurpilen gainean Etiopiako bost txirrindulari Idiazabalen daude uda pasatzen, Ethiopia AcademyNer Group proiektuaren barruan. Txirrindulari etiopiarrak formatzea da helburua, hango txirrindularitza indartu eta gazteentzako irteera bat izan dadin.

Maialen Igartua Idiazabal «Etiopian, Afrikako herrialde pobreenetakoan, bizimodu hobe bat izateko bi bide baino ez dituzte gazteek: unibertsitatera joan, edo kirolari ona izan».

Mikel Gurrutxaga idiazabaldarraren hitzak dira. Duela hiruzpalau urte kooperante joan zen Etiopiara, eta ordutik ez du eten herrialde harekiko lotura. Bere esparrutik abiatuta, ahal duen neurrian laguntza ematen saiatzen da. Eta txirrindularitza da Gurrutxagaren esparrua.

Etiopiarrak ezagunak dira dagoeneko atletismoan, baina ez txirrindularitzan. Horrek ez du esan nahi, ordea, Etiopian txirrindularirik ez denik. Badira, eta, Gurrutxagaren esanetan, potentziala dute, gainera. Baliabideak dira falta zaizkiena.

Ner Group taldearen eta bes-

te hainbat enpresaren laguntzarekin, Ethiopia AcademyNer Group proiektua jarri du martxan. Ez da txirrindulari talde soil bat, akademia bat baizik. Txirrindulari etiopiarrak formatzea du helburu. Zertarako?

Etiopiako txirrindularitza indartzeko, eta, modu horretan, etiopiarrek txirrindularitzan irteera bat ikus dezaten.

Proiektu horren barruan, Etiopiako Club Guna ekipoko bost txirrindulari eta entrenatzailea Idiazabalen daude. Hiru hilabete egingo dituzte bertan, txirrindularitzaz ahalik eta gehien ikasi eta hemen ikasitakoa Etiopian praktikan jartzeko helburuarekin. Irailaren 7an itzuliko dira berriro Etiopiara.

Atletismoarekin duela urte batzuk egin bezala, Gurrutxagaren helburua txirrindulari-

tzan ere erreferente batzuk sortzea da, hango gaztetxoak txirrindularitzara erakartzeko.

«Etiopian %2 inguru nahiko ondo bizi da; Idiazabalen dauden txirrindulariak %2 horren barruan daude, eta horren arra-

«Aukera ona da Etiopiako txirrindularitza Europan ezagutarazteko» Hailemelekot Txirrindularia

zoia da txirrindulariak direla», adierazi du Gurrutxagak. «Txirrindularitza indartuz ongi bizi diren horien kopurua %3ra igoko bagenu ere, bada zerbait, ezta?».

Hailemelekot du izena Idiazabalen dagoen txirrindularietako batek, eta bera da, hain justu, Gurrutxagarekin harremanetan jarri zena. Facebook bidez jarri ziren harremanetan, iaz. Etiopiako txirrindularitzaren egoerak interesa piztu zion Gurrutxagari, eta Internetek ahalbidetzen zion neurrian, Hailemelekot eta bere taldeari laguntzen saiatzen zen, entrenatzeko aholkuak emanez.

Interneten muga haustea erabaki zuen, ordea, Gurrutxagak, eta Etiopiarako bidaia antolatu zuen iazko abenduan.

Aurrez aurre ezagutu zuen or-

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

duan Hailemelekot, eta bertatik bertara ikusi ahal izan zuen txirrindularitza nolakoa zen lurralde hartan. «Oso baliabide gutxi dituzte, baina hori kontuan hartuta, oso ondo antolatuta daude».

Euskal Herrira itzuli bezain laster hasi zen Gurrutxaga etiopiar txirrindulari taldetxo bat hona ekartzeko ideiari bueltak ematen eta babesleak bilatzen. Ner Groupen babesarekin, posible izan da proiektua aurrera eramatea. Ekainean etorri ziren Idiazabalera txirrindulariak, eta Segurako San Joan txapelketan parte hartu zuten lehenengoz. Udan zehar beste hainbat lasterketatan ere izan dira.

Txirrindularitzaz harago Gurrutxagaren esanetan, hasieran kosta egin zitzaien moldatzea. Izan ere, oso desberdinak dira hango eta hemengo lurzoruak, baita lasterketak ere.

Hala ere, «progresio oso ona» izan dutela adierazi du. Emaitzak, dena den, bigarren mailakoak dira kasu honetan Gurrutxagarentzat, formakuntza baita helburua.

Formakuntzaz hitz egiten duenean, Gurrutxaga txirrindularitzaz harago doa. Izan ere, beste hainbat balore erakustea ere badu helburu Ethiopoia Academy-Ner Group akademiak. «Horregatik da akademia bat, eta ez talde bat». Ba-

Etiopiatik etorritako bost txirrindulariak eta entrenatzailea, Idiazabalgo udaletxearen aurrean. EA-NG lore horiek elkarbizitzarekin daude lotuta, eta, batez ere, buruaskiak izatearekin.

Idiazabalen udalak utzitako etxebizitza batean bizi dira txirrindulariak, Zepai hotelaren eraikinean. Bertan, eguneroko etxeko lanak egin behar dituzte: etxea garbitu, janaria prestatu, erosketak egin... Taula batean dituzte banatuta lanak, eta txandaka egiten dituzte.

Gurrutxagaren hitzetan, entrenamenduak egitea bezain garrantzitsua da lan banaketa errespetatzea. «Etiopiako kultura oso ezberdina da; mutil hauek etxean ez dute laguntzen, gizonak direlako, eta txirrindulari taldean langileak dituzte lan horiek denak egiten dizkietenak». Hori dela eta, ga-

rrantzitsua ikusten dute beren burua zaintzen irakastea.

Proiektu hau boluntarioen bidez eramaten dute aurrera, eta Angel Gomez idiazabaldarra da boluntarioetako bat. Sukaldaria izana da, eta janaria prestatzen irakasten die berak bost mutilei. «Ulertarazi nahi diegu hemen denok batera bizi garela, eta inor ez dagoela inoren zerbitzura», adierazi du Gomezek. «Egia esan, oso ondo moldatzen dira sukaldean».

Gomezez gain, Ampo enpresako hainbat boluntario ere proiektuaren parte dira. Hizkuntzak eta informatika irakasten dizkiete hauek, arratsaldetan.

Hailemelekot oso gustura dago Euskal Herrira etortzeko

aukera eman diotelako. Aukera handia dela dio: «Batetik, Europa ezagutzeko aukera ematen digu honek, eta, bestetik, Etiopiako txirrindularitza ezagutzera ematekoa». Entrenamenduak eta lasterketak «oso desberdinak» iruditzen zaizkio, baina gutxika moldatu da.

«Txirrindularitzaz gain sukaldean ikasi dut, etxea garbitzen... hori ere garrantzitsua da guretzat gure familiari lagundu ahal izateko».

Gurrutxagak ez du proiektu hau anekdota hutsa izaterik nahi; jarraipena eman nahi dio, «bestela ez baitu zentzurik».

Datorren urtean ere etiopiar txirrindulariak ekartzen saiatuko da, eta ahal izanez gero denbora luzeragorako.

12 GOIBERRI

GAZTEAK

ÂŤRealean hasi nintzenetik, izugarria izan da herrian nola jarraitu nautenÂť Nerea Gabirondok Realean jokatu du azken lau denboraldietan. Futbola utzi du beste egitasmo batzuei ekiteko.

Asier Zaldua Urretxu Nerea Gabirondok (Urretxu, 1990) Urolan hasi zuen bere futbolari ibilbidea. Realera joan aurretik, Eibarren jokatu zuen.

Futbolean hasi aurretik, pilotan aritu zen.

hitz egitera, bai gazteak eta bai adinekoak. Emakumezkoen futbola geroz eta gehiago jarraitzen dela dirudi. Prentsak ere astero ematen du gure partiden berri. Realak-eta taldea atera izana onuragarria izan da.

Ametsa izan al da Realean jokatzea?

Zergatik utzi duzu Reala?

Bai. Umetatik Real zalea naiz.

Eibarko entrenatzailea izan zen Realetik nigatik galdezka deitu zutela esan zidana. Hasieran ez nuen nire burua gai ikusten, baina oso ondo hartu ninduten.

Gainera, atzelari bat lesionatu egin zen eta lehen denboraldian dezente jokatu nuen. Denboraldi amaieran, zoritxarrez, lesio larria izan nuen. Hurrengo denboraldi osoa behar izan nuen osatzeko. Bitartean, taldeak entrenatzailez aldatu zuen. Osatu nintzenetik nahi baino gutxiago jokatu dut, baina jokatu dudanean maila eman dudala uste dut.

ASIER ZALDUA

Babeslea

Nolako jokalaria zara?

Altua izan arren, buruarekin ez dut ondo jokatzen. Baloia jokatuta ateratzen, ordea, abila naiz. Indarra ere badut.

Nola bizi izan dituzte ingurukoek lau urte hauek?

Izugarria izan da herrian nola jarraitu nauten. Partiden biharamunetan jende asko etorri zait bezperako partidari buruz

Aspaldi erabaki nuen hau izango zela nire azken denboraldia.

Futbola asko gustatzen zait, baina beste zaletasun batzuk ere baditut eta horiek ere landu nahi ditut. Idoia Agirre legazpiarrak eta Uxue Garmendia lazkaotarrak ere Reala utzi dute.

Ze ikasketa egin dituzu?

Irakasle izateko ikasi nuen, Eskoriatzan. Ondoren, urte eta erdi eman nuen Donostian, ingelesa ikasten. Azken urtebetea herrian eman dut. Atsegin tabernan eta begirale bezala lan egiten dut.

Zein da egoera emakumezkoen Lehen Mailan?

Realak baliabide asko jartzen ditu emakumezko taldearen esku. Espainia hegoaldera, adibidez, hegazkinean joaten gara.

Gure aldagelak ditugu, arropa garbitzen digute, soldata dugu eta kotizatu egiten dugu... Talde gutxitan dituzte horren baldintza onak. Aurrerapauso handiak eman dira, nahiz eta gehiago eman behar diren.

GOIBERRI 13

GURE LURRA

Erlezaintzan ere ekoizpen ekologikoa Erleen bizimodua azaltzeaz gain, eztigintza ekologikoaren aldeko apustua egin dute Aikurren .

Arkaitz Apalategi Urretxu Nekazaritza eta abeltzaintza arloan, asko zabaldu da produktu eta lehengai ekologikoak erabiliz, ahalik eta kalitaterik handieneko ekoizpen naturalak egiteko joera. Urretxuko Aikur baserrian, erlezaintzan eta eztigintzan dihardute, eta han ere, ekoizpen ekologikoaren aldeko apustua egin dute.

Eztia egiteko prozesua baino gehiago, ingurua eta erabili beharreko produktuak zaindu behar direla azaldu du Aitor Otegik. «Prozesua bera ez da aldatzen, eztiak ez duelako eraldaketa prozesurik behar. Abaraskatik potera joaten da zuzenean». Ekologikoa zer den eta zer ez zehazteko, lege edo araudi bat dago; arau eta zehaztapen zerrenda luzea jasotzen badu ere, bi nabarmendu ditu Otegik: erleak tratatzeko produktuak eta erlauntzen kokalekua.

«Gainontzeko animaliak bezala, erleek ere gaixotasunak izaten dituzte eta tratatu egin behar izaten dira». Tratamendu horietarako ez dute produktu

kimikorik erabiltzen, eta horien ordez, «landareetatik ateratako olioak» erabiltzen dituzte, batez ere ezkaiak edo tomilloak ematen duena. «Erleak elikatu behar badira ere, produktu ekologikoak erabili behar dira; hala ere, gehienetan ez dute elikatu beharrik izaten».

Bestalde, kokalekuari dagokionean, «hiru kilometroan enpresa edo fabrika kutsatzailerik ez izatea» jasotzen du legeak.

Hori Euskal Herrian «nahikoa zaila» dela aitortzen du Otegik.

Horregatik, beraiek Urretxu eta Azkoitia arteko lursail batzuetan izaten dituzte erlauntzak, eta uda garaian, Aizkorri aldera eramaten dituzte.

Aikur baserriko Aitor Otegi erlezain jantziarekin, erlauntzetan lanean. AIKUR

Erleen transhumantzia Ardiekin edo ganaduarekin bezala, erleekin ere egiten da transhumantzia. Orain, «Gipuzkoako eztia ateratzeko garaia» dela dio Otegik, baina behin hemengoa bukatutakoan, erleak Aizkorri aldera eramango dituzte, Elgea (Araba) aldera.

Uda sasoian lan handia izaten dute erlezainek, eztia jaso eta erleak lekuz aldatzen baitituzte

Uda sasoia, «lan askoko garaia» izaten da erlezainentzat.

Udaberritik aurrera hasten dira erleak loreetatik polena hartzen, eta orain izaten da eztia jasotzeko garaia. Aikur museoan, gainera, udaberritik aurrera bisita ugari ere izaten dituzte.

Eztiaz gain, berrikuntza moduan, aurten polena saltzen ere hasiko direla azaldu du Otegik.

Normalean azoketan, belardendetan eta elikadura denda espezializatuetan saltzen dituzte beraien produktuak, baita baserrian bertan ere, salmenta zuzenaren bidez.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Sokadantzak soka luzea Bost mende baino gehiago dituen ohitura da Ordiziako sokadantzarena.

Uztailaren 27an egiten dute urtero, Santanazaleen egunean; urte horretan ezkondutako bikoteek dantzatzen dute eta kofradiako kide bihurtzen dira. gotik etor zitekeela uste da; bost mende baino gehiago baditu, beraz.

Gaur egun bikote ezkonberriek egiten badute ere, garai batean Santanazaleen Kofradiako diruzainen eta arduradunen botere aldaketa irudikatzeko ere erabiltzen zen. Hala jasotzen da oraindik gordeta dagoen 1792ko akta liburuan.

Janzkera berezia

Bikoteak esku-dantzan, Ordiziako udaletxe aurrean, 1915. urteko argazkian. R. MARTIN / KUTXA FOTOTEKA

Arkaitz Apalategi Ordizia Asteburu honetan hasi eta hilaren 27ra arte ospatuko dituzte Santa Ana jaiak Ordizian. Festa horietan tradizio handiko ekitaldirik bada, hori eskudantzarena da. Mendez mende mantendu den ohitura da, eta

oraindik ere urtero egiten da, Santanazaleen egunean, hilaren 27an. Urte horretan ezkondutako bikoteek parte hartzen dute plazako dantzaldian. Erritu moduko ekintza bat da; behin dantzatu eta gero, bikoteak Santanazaleen Kofradia-

ko kide izatera pasatzen baitira, garai batean egiten zen moduan.

Tradizio hau Santanazaleen Kofradiari estuki lotuta dago.

Idatziz jasota dagoen lehen aipamen historikoa 1509. urtekoa da, baina ohitura lehena-

Ordizian hainbeste urtez mantendu duten ohitura honek, badu beste berezitasun bat: jantziena. Mutilek praka beltzak eta alkandora zuria janzten dituzte; neskek berriz, udalak utzitako oihal edo xal berezi bat, Manilako mantoia bezala ezagutzen dena. Ordizian halako oihal exotiko bat erabiltzearen arrazoia, herriko pertsonaia ilustre batekin lotzen dute adituek, izan ere, oihal mota hau Andres Urdanetak bere bidaietatik ekarritakoa dela uste da.

Bost mendeko ohitura hau urtero berritzen dute Ordizian, eta hala egingo dute aurten ere.

GOIBERRI 15

INTERNET

saretik 400 urteen bilduma, sarean oierriko 15 herrik 1615eko otsailaren 4an eskuratu zuten hiribildu titulua. Bi mende lehenago Seguragandik auzotu ziren batzuk eta Ordiziagandik bereizi ziren besteak. Herri izaera ofiziala ziurtatzen zien titulu hura jaso zute-

G

neko laugarren mendeurrena ospatzeko hamaika ekitaldi egin dituzte aurten beraz, Goierriko hainbat herritan.

Goierriko Hitzak eta GoiBe-

rrik orduko haien kontaketa jaso du herriz herri azken hilabete hauetan. Orain berriz, paperean argitaratutako lanen bilduma osoa, Interneten jarri-

ko dugu irakurgai. Bideoz, mapaz eta irudiz lagundutako bilduma da. Goierriko Hitzaren atari digitalean argitaratuko dira abuztuan, Herrien Goierrik 400 urte atal berezian ondutako erreportajeak argitaratuko dira.